KABINET

‘HET OM IS NIETDE VIJAND’

VLOTDRAMA BIJ DE OVERLAAT

RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE | NR 12 | JAARGANG 16 | dEcEMBER 2010

De strafzaak: Kruidvat-uitje eindigt in tragedie

Actueel: Veiligheidsvoornemens op een rij

Interview: Annelies Röttgering is voor de dialoog

RUTTE-VERHAGEN

2 | Naam artikel - Opportuun 12 - december 2010 Opportuun 12 - december 2010 - Naam artikel | 3

KRAAKVERBODVAN KRACHT1 Oktober werd het kraakverbod van kracht. Het OM kondigde aan het algemeen kraakverbod op reguliere wijze te handhaven, dus met inachtneming van het opportuniteitsbeginsel en de beschikbare capaciteit van politie en OM. Handhavend optreden is steeds de inzet, waarbij meer gewicht aan handhaving toekomt indien de eigenaar bijvoorbeeld gehinderd wordt in het realiseren van de gekozen bestemming van een pand. Dat geldt ook als er sprake is van overlast voor de omgeving of vernielingen door de krakers.

Het Gerechtshof in den Haag oordeelde op 8 november dat de wet in strijd zou zijn met het EVRM omdat krakers onvoldoende mogelijk-heden hebben om be-zwaar aan te tekenen tegen ontruiming. daarop schortte het OM de strafrechtelijke ontruimingen op. In zijn schriftelijke moti-vering gaf het Hof aan dat vereist is dat het OM zijn beleid met betrekking tot ontrui-mingen nauwkeurig omschrijft en publi-ceert. Het ministerie van Veiligheid en Justitie heeft laten weten in cassatie te gaan tegen het arrest van het hof. Het OM heeft eind november een beleidsregel gepu-bliceerd, die voorziet in de door het hof veron-derstelde lacune. daardoor kunnen strafrechtelijke ontrui-mingen weer doorgang vinden. de beleidsre-gel zal worden herbe-zien nadat de Hoge Raad uitspraak in cas-satie heeft gedaan.

Foto: ANP Photo / Evert Elzinga

2 | In beeld - Opportuun 12 - december 2010

Wel of geen strafrechtelijke ontruimingen?

Opportuun 12 - december 2010 - Inhoudsopgave | 5

En verder...In beeld > 2Hoek van Jan > 9Stelling > 17Het Parklet > 18Kortom > 22Omgeslagen > 24Recente jurisprudentie over wraking > 25Organisatie > 26UT Recht > 29Gespot: Opera > 32

Geheel in lijn met de ontwikkelingen van het OM, richt ook Opportuun zich steeds

meer op de externe omgeving. Opportuun is van een medewerkersblad inmiddels

uitgegroeid tot het relatiemagazine van het Openbaar Ministerie; hét platform voor

kritische verhalen, scherpe columns, toelichting op zaken en uitleg van ons werk.

Dit decembernummer is het achtste nummer van 2010 in een nieuw jasje en met

andere inhoud. In dit nummer helaas wel de laatste column van Jan Hoekman (dank

Jan voor je altijd kritische blik!) en een artikel over de drie veiligheidsdoelen uit het

regeerakkoord van het kabinet-Rutte-Verhagen. Vanaf volgend jaar in Opportuun

maandelijks een sfeerverslag uit de rechtbank. Begin 2011 discussieert de redactie

van Opportuun met een aantal kritische lezers of we erin zijn geslaagd onze

doelstellingen waar te maken. De resultaten van deze discussie leest en ziet u

ongetwijfeld terug in de volgende Opportuuns. En ja, wij waarderen ook uw kritische

op- en aanmerkingen.

Esther Schaddelee, Hoofd Communicatie OM

Waakhonden nodig. Annelies Röttgering was jarenlang voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten. Ze heeft het OM nooit als vijand gezien, zegt ze. ‘Maar het OM heeft macht en macht corrumpeert. Waakhonden zijn dus nodig.’>> Interview met Annelies Röttgering

Het Regeerakkoord van het kabinet-Rutte-Verhagen onder de loep. Welke veiligheidsdoelstellingen zet het nieuwe kabinet centraal? Slachtoffers, wijken en één nationale politie zijn kernwoorden.>> Actueel: kabinet-Rutte-Verhagen

De Delftse penose moest maar eens vernieuwend worden aangepakt, vonden OM, politie, bestuur en Belastingdienst. Tal van deelonderzoeken – onder de overkoepelende naam “Beatles” – draaiden tegelijkertijd. Informatie werd uitgewisseld. Het wérkte, blikt criminoog Marjolein Kampijon terug.>> Paraplu tegen de penose.30

6

10

14

Het Vlotdrama Het teamuitje van de Kruidvat-medewerkers moest een gezellig dagje worden, maar het loopt uit op een drama als een vlot van een outdoorbedrijf bij een overlaat omslaat. ‘Deze zaak is in mijn lijf gaan zitten.’ >> Alles afwegende: Aanklager Clementine de Groen blikt terug.

Inhoud Kritisch Opportuun

OPPORTUUN | RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE | JAARGANG 16 | NUMMER 12 | dEcEMBER 2010 Opportuun wordt gratis verstrekt aan demedewerkers van het OM en andere geïnteresseerden. Het magazine verschijnt twaalf keer per jaar. de redactie is verantwoordelijk voor de inhoud. Aan dein Opportuun verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaan Abonnementenadministratie Wijzigingen? Stuur de adresdrager met de aangebrachte wijzigingen naar het retouradres, of e-mail de wijzigingen naaropportuun@om.nl. Redactieadres Openbaar Ministerie, Parket-Generaal, afdeling communicatie, Prins clauslaan 16, Postbus 20305, 2500 EH den Haag.Eindredacteur Pieter Vermaas, 070 - 3399840 of p.vermaas@om.nl. Plaatsvervangend eindredacteur Thea van der Geest, 070 - 3399825 of t.v.d.geest@om.nl.Aan dit nummer werkten mee Miek Smilde, Esther Schreur, Guido Suurmond, Gerard Trentelman Foto omslag Ruben Keestra Bladformule en vormgeving Kris Kras design druk Tuijtel Oplage 8550

6 | Naam artikel - Opportuun 12 - december 2010

Annelies Röttgering is voor de dialoog

Opportuun 12 - december 2010 - Interview | 7

Een van de doelen die de NVSA beoogt is het verbeteren van de kwaliteit van de strafrechtadvoca-tuur. Is het daar zo slecht mee gesteld?‘Al jaren wordt er geklaagd over de kwaliteit van de advocatuur in het algemeen en die van de strafrecht-advocatuur in het bijzonder. Ik kan me daar wel iets bij voorstellen, de kwaliteit is niet over de hele linie goed. Vooral éénpitters en kantoren die jonge mensen niet goed begelei-den baren zorgen. De algemene beroepsopleiding van advocaten is in elk geval niet afdoende om een strafzaak goed te kunnen doen. De Raad voor de Rechtsbijstand biedt daarom al langere tijd cursussen aan en daarnaast is er de specialis-tenopleiding van de NVSA. Als iemand die heeft gevolgd, heeft hij in elk geval verstand van het vakgebied, wat overigens niet wil niet zeggen dat hij dan ook een goed advocaat is. Ik moet trouwens wel zeggen dat de kwaliteit van de gemiddelde advocaat die ik inmiddels als raadsheer aan het werk heb gezien mij niet tegenvalt.’

Wat hebt u zien veranderen in de twintig jaar dat u advocaat bent geweest?‘Dat de advocatuur ontzettend commercieel is geworden. Toen ik begon was de sociale advocatuur financieel vrij goed geregeld. Je kon er redelijk van leven. Advocaten hoefden niet zo met geld bezig te zijn. Inmiddels is de sociale advoca-tuur in de oude zin van het woord zo goed als teloor gegaan. Niemand kan meer leven van toevoegingen alleen.

Het OM en de strafrechtadvocatuur lijken steeds grotere tegenspelers geworden in het rechtsproces. Wat vindt u van die polarisatie?‘Ik heb het OM nooit als de vijand beschouwd, maar ook nooit als een ketenpartner. Advocaten spelen hun eigen rol. Ze zijn vaak tegendraads en schoppen tegen de orde, maar dat is nuttig, omdat het OM macht heeft en macht corrumpeert. Een goed voorbeeld daarvan blijft de Schiedammer parkmoord. De officier van justitie heeft in die zaak de twijfels van de onderzoekers over het daderschap van Cees B. niet in

een rapport van het Nederlands Forensisch Instituut laten opnemen, omdat ze bang was dat anders de advocaat ermee aan de haal zou gaan. Misschien is dat niet met kwade opzet besloten, maar het illustreert wel een verkeerde perceptie van wat het strafproces zou moeten zijn. Waakhonden zijn dus nodig. Het is kennelijk iets van deze tijd dat de confrontatie van beide zijden onvriendelijker van toon is dan voorheen.’

Het OM probeert al jaren tegen-spraak te organiseren om tunnelvisie te voorkomen. Slaagt het daar in?‘Ik juich elk initiatief toe dat beoogt de kwaliteit van de strafrechtsple-ging te verbeteren, maar feit blijft dat nog steeds veel beslissingen bij de zaaksofficier liggen en daar zit het probleem. Een zaaksofficier zit tegenwoordig erg dicht op de politie en door de uitholling van de rol van de rechter-commissaris is er onvoldoende tegenkracht. Als een officier bovenop de politie zit in een belangrijk strafrechtelijk onderzoek, wil hij scoren. Dat is op zich begrij-

VIJAND BESCHOUWDIK HEB HET OM NOOIT ALS

Annelies Röttgering was twintig jaar strafrechtadvocate en jarenlang

voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten

(NVSA). Begin dit jaar maakte zij de overstap naar de rechterlijke

macht. Sinds april is ze verbonden aan de sectie strafrecht van het

gerechtshof Amsterdam.

Annelies Röttgering:

‘Advocatuur is ontzettend commercieel geworden’

Opportuun 12 - december 2010 - Naam artikel | 9Opportuun 12 - december 2010 - Hoekman | 9

OscarHoek van Jan

Officier in een dorp, dat ben ik. Zo stelde ik het ongeveer in de eerste Hoek van Jan. Nu de laatste voor u ligt, is dat niet veranderd. Nog steeds geen files op weg naar mijn werk, nog steeds woon ik in het open veld. Nog immer geen penthouse in de grote stad dus en ook geen SUV onder de kont. Toch word ik inmiddels wel beticht van sterallures. Ik vind mezelf heel wat. Het neusje van de vervolgingszalm. Volgens een zekere verdachte dan.

De man stond terecht in een grote zaak. Afpersingen, criminele organisa-tie, drugs, wapens. Niet het soort zaak waarvan ik in de Hoek meestal verhaalde. Dat waren vaak de kleine zaken, de grappige voorvallen. Juist de dingen waarmee we de pers nou juist eens niet halen. Zo niet deze zaak. Iets van 23 ordners. En ondanks de indrukwekkende foto’s van de kasten vol uit het Passageproces vind ik dat nog steeds veel. Twee zittingsdagen, vijf verdachten en even zovele raadslieden.

Toen de zaak zijn einde naderde, wilde één van de verdachten nog iets zeggen. Als laatste woord. Hij kreeg de lachers op zijn hand. Maar zijn blik in mijn richting was ontdaan van alle humor. ‘Ik heb het gevoel dat ik in een B-film zit,’zei hij. ‘En de officier denkt er een Oscar mee te winnen’.

Ach, nee. Een Oscar voor mijn acteertalent zit er niet echt in. Dat weet ik best. Ik ben geen steracteur. Zelfs niet in mijn vermomming van officier. Dus zo’n grote filmprijs win ik heus nooit. Ik ben nu eenmaal vol realiteits-zin. Geen Oscar voor mij. Hoogstens een Pulitzer voor deze column.

Jan Hoekman, officier van justitie

TE DICHT OP DE POLITIE? ‘Het OM zit bovenop de politie en wil scoren? Mevrouw Röttgering heeft kennelijk de ontwikkelingen van de afgelopen jaren binnen het OM niet echt gevolgd. De officier van justitie is een onpartijdige waarheidszoeker, een magistraat, die opereert vanuit een betrokken distantie in relatie tot de politie, slachtof-fers, verdachten en andere deelnemers van het strafproces. De officier wordt veel meer dan in het verleden geleerd te denken in verschillende scenario’s en gaat steeds minder uit van die “ene waarheid”. Ik merk in alle cursussen die ik geef en alle gesprek-ken die ik met officieren heb, dat deze “jas” de meeste officieren veel beter past dan die van de vroegere crimefighter, die precies wist wat goed en kwaad in een strafzaak was. Officieren durven en mogen twijfelen en dat is een goede voedingsbodem voor effectieve tegenspraak, maar ook voor effectieve coaching en intervisie. De moderne officier denkt “out of the box” en durft beslissingen te nemen die ingaan tegen het “gesundes Volksempfinden”, maar soms ook tegen de wensen van deelne-mers aan het strafproces, inclusief de politie.’

Hans Pieters, Lector Strafrecht, strafprocesrecht en internatio-nale samenwerking SSR

Wederhoor

pelijk, maar bij het nemen van bepaalde beslissingen is distantie nodig. Beslisbevoegdheid over het toepassen van ingrijpende dwang-middelen zou daarom buiten het OM moeten liggen.

Hoe hebt u als voorzitter van de NVSA de samenwerking met de top van het OM ervaren?‘Toen ik net voorzitter was, stond in De Volkskrant een interview met mij. Er boven stond de kop: “OM liegt zonder consequenties”. Toevallig kwam ik op dat moment Harm Brouwer voor het eerst tegen. “Ik ben boos op jou”, zei hij. Daarna nodigde hij het bestuur van de NVSA uit voor overleg met het College. Ik heb dat als heel prettig ervaren. Er zijn advocaten die alle vorm van overleg met het OM uit de weg willen gaan, maar ik ben voor de dialoog. Wat ik wel betreur is de defensieve houding van het OM en het steeds benadruk-ken van de eigen goede intenties als er wat mis is gegaan. Dan is het meteen van: “ja, maar ...” Het OM zou moeten erkennen dat fouten of

misstanden soms ook het het gevolg zijn van de al genoemde verkeerde perceptie van de functie van het strafproces.’

Waarom bent u overgestapt naar de rechterlijke macht?‘Ik ben begonnen als RAIO, maar ben na mijn buitenstage in de advocatuur blijven hangen omdat ik dat twee keer zo leuk vond, hoewel ik twee keer zo hard moest werken. Ik ben twintig jaar advocaat geweest en met ontzettend veel plezier. Maar op een gegeven moment ontstond een zekere beroepsmoeheid. Toen ik twintig jaar geleden overstapte vond ik mezelf veel te jong en onervaren om rechter te kunnen zijn. Maar naarmate ik ouder werd betrapte ik me, als ik rechters aan het werk zag, steeds vaker op de gedachte dat ik dat inmiddels ook wel kon en soms zelfs dat ik het beter zou kunnen. Dat moest ik dan maar eens uitproberen.’

En, hoe bevalt het?‘Wat me meteen opviel is dat je als raadsheer zo veel minder tijd per

zaak hebt. Als advocaat werk je weken, vaak maanden en soms zelfs jaren aan een zaak. Als je dan eindelijk op de zitting staat ken je het dossier van buiten. Als raadsheer zie ik heel veel zaken in korte tijd aan mij voorbij gaan. Er is weinig tijd voor reflectie. Wij draaien op het hof Amsterdam drie zittingen in twee weken. Per zitting heb je dus grofweg drie dagen: een voor de voorberei-ding, een voor de zitting zelf en een voor de afwerking. Op een zitting worden gemiddeld acht tot twaalf zaken behandeld. Dat betekent dat je in principe zo’n uur per zaak aan voorbereidingstijd hebt. Vaak is dat te weinig en dan kost je dat je avond of weekend. Het is dus zeker niet zo dat ik nu weer twee keer minder hard werk dan ik als advocaat deed. Maar ik heb er veel plezier in. Als advocaat verdedig je soms standpunten die de jouwe niet zijn. Ik vind het heerlijk eindelijk eens te mogen zeggen wat ik er zelf van vind.’

Tekst: Miek Smilde Foto: Edith Paol

Illustratie: Guusje Kaaijk

Foto: Robin Britstra

Er was zó veel mis gegaan’Clementine de Groen officier in Zutphen

‘‘Deze zaak, dit menselijke drama dat in feite zo slecht is te vangen in juridische kaders, is in mijn lijf gaan zitten.’Met deze ontboezeming begint officier C.J.P.M. – Clementine – de Groen-Van den Wildenberg in haar kantoor op het Zutphense parket haar analyse van het zogenaamde vlotdrama, dat in 2007 plaatsvond op de rivier de Berkel bij Rekken. De kleinste details daarvan staan in haar geheugen gegrift, want geen enkele keer deze middag blijkt zij de lijvige dossiers van de casus als naslagwerk nodig te hebben. ‘Opvallend?’ vraagt ze retorisch, ‘ja, een voorlichter hier vroeg ook al of ik me niet moest voorbereiden op dit interview… Maar deze tragedie staat me nog zo glashelder voor de geest. Dit schulddelict dat geen ópzetdelict was. In mijn requisitoir, precies een jaar na de gebeurtenissen, stelde ik ook op voorhand dat geen enkele straf kan goedmaken wat er zo vreselijk mis is gegaan op het riviertje. Het verlies van een dierbare in twee families, de traumatische herinneringen voor de dames van het Kruidvat… ze kunnen nooit worden verrekend met een straf.’

TeambuildingAchttien vrouwelijke collega’s van de Kruidvat-vestiging in Winterswijk schepen in de ochtend van zondag 30 september 2007 vrolijk in op een 250 kg zwaar vlot uit het Amerikaanse leger voor een “tocht met twee opdrachten” over de Berkel tussen Rekken en Eibergen. Het avontuurlijke uitje is bij een outdoorbedrijf in de regio geboekt door een 34-jarige Kruidvat-medewerkster uit Winterswijk. Deze moeder van twee kinderen fungeert min of meer ook als gastvrouw, want deze dag van ontspanning en teambuilding zal bij haar thuis

Het moest in het kader van teambuilding en gezelligheid een onvergetelijke zondag worden voor achttien Kruidvat-werkneemsters. Maar het uitje van de collega’s liep, nog niet halverwege het dag-programma, uit op een tragedie met twee doden. Officier clementine de Groen blikt - haarscherp - terug op een gecompliceerde casus.

Een Kruidvat-uitje eindigt bij de overlaat Kuipersbrug

10 | Alles afwegende - Opportuun 12 - december 2010

HET OUTDOORBEDRIJF EN HET

VLOTDRAMA

Opportuun 12 - december 2010 - Naam artikel | 13

juridische werkelijkheid te laten zien. Lastig, omdat mensen die zoiets meemaken schuldi-gen willen zien. Bij hen verdwijnt de nuance al snel, dus moet je zo’n groep juridisch genuan-ceerd inzicht geven in je afwegingen. Dat was een respectvolle meeting, die ook werd bijgewoond door psychologen van Kruidvat. Een correcte bejegening van nabestaanden en opvarenden lieten later trouwens ook de gebroeders Anker, advocaten van de aange-klaagden, zien.’

Leven op z’n kopOp 25 september 2008 eist De Groen in een zitting in Zutphen 50.000 euro boete tegen S. bv en 240 uur werkstraf tegen directeur P. Het rechterlijke vonnis luidt twee weken later eenzelfde boete, waarvan de helft voorwaarde-lijk en een taakstraf van 180 uur plus drie maanden voorwaardelijke celstraf met een proeftijd van twee jaar. In een arrest van het Arnhemse Hof, op 20 juli 2009, blijft daar voor het bedrijf 5000 euro boete van over en een taakstraf van 120 uur voor de directeur. ‘In beide uitspraken werd dood door schuld dus bewezen verklaard en dat vond ik erg belang-rijk,’ stelt Clementine de Groen in een toelichting, ‘maar het arrest vond ik – impul-sief, moet ik toegeven – toch wel een aanflui-ting. Een lagere werkstraf okay, maar die paar duizend euro boete “gezien de financiële positie van het bedrijf”..? Van enkele benadeel-den hoorde ik dat ze wel blij waren met de twee veroordelingen, maar ik heb me in de loop der tijd nog vaak afgevraagd of ze iets kunnen met de straffen. Je kind, echtgenote of moeder overlijdt en er wordt een werkstraf geëist… Verhoudt zo’n sanctie zich tot het zware drama dat je leven op z’n kop heeft gezet?’Aan diverse gedupeerde partijen heeft de officier nog uitgelegd waarom zij geen vervolging heeft ingesteld tegen het water-schap en een recreatieschap uit die oostelijke regio, maar dat sepot wordt momenteel via een art.12-procedure bij het Arnhemse Hof aangevochten door nabestaanden van de 24 jarige medewerkster. Clementine de Groen: ‘Dat was voor mij géén teleurstelling. Het bewijst alleen maar dat betrokkenen kritisch naar alle facetten van deze moeilijke casus hebben gekeken.’

Er worden rond het vlotdrama nog steeds inventariserende

gesprekken gevoerd over verzekeringskwesties en civiele

schadeclaims.

Tekst: Gerard Trentelman Foto’s: Ruben Keestra

‘De toewijding kwam hoe langer hoe meer’

OVER CLEMENTINE DE GROEN - VAN DEN

WILDENBERG (34)

In het begin van haar rechtenstudie in Leiden

blonk een jonge Clementine de Groen niet

bepaald uit door motivatie. ‘Ja, ik leidde een,

zeg maar, erg rijk studentenleven en wilde

zelfs nog een keer switchen naar genees-

kunde,’ vertelt zij glimlachend. ‘Maar daar

zag ik van af toen die toewijding er hoe

langer hoe meer kwam en ik beslist raio

wilde worden.’

Na het behalen van haar graad in 2000 ging ze

in Utrecht werken bij de Commissie Gelijke

Behandeling van de overheid om een jaar

later als raio te starten bij de rechtbank en

het parket in Rotterdam. In 2006 werd

Clementine – getrouwd, drie kinderen –

officier in het parket Zutphen. ‘Een aanklager

met een fascinatie voor het vak, mag ik nu

wel zeggen…’

12 | Alles afwegende - Opportuun 12 - december 2010

ingewikkelde zaak: tal van fouten van het outdoorbedrijf – er waren zelfs geen zwemvesten uitgedeeld – de povere waarschuwingsborden langs de oevers, een “groentje” als begeleider van de tocht… Ik besloot het evenementenbureau en directeur Marcus P., die A. de werkopdracht had verstrekt, te vervolgen. Primair dood door schuld, luidde de aanklacht, met als vangnet schuld aan verongelukking van een vaartuig met de dood ten gevolge. Het doet me goed dat rechtbank én Hof mij in hun bewezenverklarin-gen grotendeels zijn gevolgd.’

NabestaandenClementine de Groen verhult niet dat het haar met name deugd doet dat zij in haar strafzaak de nabestaanden van de verdronken vrouwen en alle opvarenden met hun families zo’n hoge prioriteit heeft gegeven. ‘Half februari 2008, nadat ik mijn beslissingen over vervolging had genomen, heb ik met Wim Jans van het Slachtofferinformatiepunt van ons parket voor hen een bijeenkomst gehouden. Om mijn behandeling van de casus uiteen te zetten, de

Een “passend omschreven” drama‘Er is sprake van een noodlottige aaneenscha-keling van slordigheden en nalatigheden van de zijde van evenementenbureau S., en directeur Marcus P. moet als leidinggevende van dit nalaten worden aangemerkt,’ luidde het vonnis van de rechtbank in Zutphen. Beide verdachte partijen werden bewijsbaar schuldig verklaard wegens “aanmerkelijke onachtzaamheid en nalatigheid”. In deze casus gebruikte het Arnhemse Hof in zijn arrest – nagenoeg letterlijk – dezelfde kwalifica-ties. ‘Een mooie, passende omschrijving,’ aldus aanklager De Groen.

worden afgesloten met een barbecue.Het eerste deel van de vlottocht verloopt volgens planning. De door de directie van outdoorbureau S. aangewezen begeleider van de vaartocht, Erwin A., staat op een afgesproken punt van de route keurig klaar om het Kruidvat-gezelschap te helpen met aanmeren. Daar, in het idyllische groen van een agrarisch gebied, doen de dames een spelletje om vervolgens door te varen naar “opdracht 2”. ‘Kijk voor de volgende stop uit naar mij en mijn witte bus,’ adviseert de onervaren man de enthousiaste groep, ‘want op die plek help ik jullie weer.’ Wat A. er niet bij vertelt – en zelf ook niet weet – is dat de dames vóór de volgende locatie aan de wal nog zullen stuiten op een overlaat: een klein soort stuw, die ervoor zorgt dat het waterpeil in een lagergelegen gebied niet boven een bepaalde hoogte komt.De stemming in de gemêleerde groep collega’s is opperbest, maar het varen wil niet bepaald lukken. Het vlot is door een slechte koersstabili-teit nauwelijks controleerbaar. Clementine de Groen: ‘Het gevaarte trok steeds naar de rechteroever en slechts sporadisch ging het roeien goed. Maar de sfeer was jolig. De dames – in leeftijd van 18 tot 40 jaar – hadden nog geen alcohol gedronken, maar waren op het water uitgesproken giebelig. Gevaar zagen ze echt niet. Want er was hun toch verzekerd dat ze in geen geval nat zouden worden?’

VervalEr ontstaat echter lichte paniek als ze zien dat ze de overlaat Kuipersbrug naderen. Maar begelei-der A. en zijn busje dan? Die zijn toch nog nergens te zien geweest? De collega’s sturen het vlot nog wel tamelijk recht richting de stuw, maar kunnen niet verhinderen dat het gevaarte in het woelige water daarbeneden – er is een verval van 1.56 meter – stort. Elf vrouwen raken te water, van wie er negen, al dan niet met hulp, de wal kunnen bereiken.‘Twee andere vrouwen vonden de dood. De overlevenden zagen de al genoemde 34-jarige medewerkster al snel bewusteloos in het water drijven, maar reanimatiepogingen mislukten,’ aldus een uiterlijk niet onbewogen aanklager. ‘Zij overleed wat later op de dag. Een ander mede-werkster (24) uit Lichtenvoorde werd pas drie uur na het vlotdrama gevonden…’

Geen zwemvestenHoe kon dit gebeuren? Wat zijn de strafbare feiten? Wie vervolg ik? Hoe componeer ik een gedegen tenlastelegging? ‘Binnen een zeer uitgebreid opsporingsonderzoek, duidelijk een TGO-aanpak, zocht ik naar de antwoorden op die vragen,’ verklaart officier De Groen. ‘Er was zóveel misgegaan in deze juridisch interessante,

14 | Actueel - Opportuun 12 - december 2010 | 15

Criminaliteit met grote impact op het slachtofferHet regeerakkoord benadrukt de grote impact van sommige misdrijven: “Zware delicten als gewelds- en zedendelicten zijn niet alleen zeer ingrijpend en traumatisch voor de slachtoffers en hun naaste omgeving, maar zij raken ook in brede zin het vertrou-wen in de rechtsorde en de veiligheidsbele-ving van burgers. De bescherming van de samenleving tegen de daders maakt toerei-kende (gevangenis)straffen en maatregelen daarom noodzakelijk.”

Het kabinet neemt daarom onder andere de volgende maatregelen:

Politie, conducteurs, ambulancepersoneel •en andere mensen met een publieke taak moeten hun werk onbelemmerd kunnen doen. Vanwege hun publieke taak verdie-nen ze extra bescherming. Er volgen daarom zwaardere straffen voor geweld tegen deze personen;Er komen minimumstraffen voor personen •die binnen tien jaar opnieuw worden veroordeeld voor zware misdrijven.Bij ernstige gewelds- en zedendelicten •wordt verzekerd dat de persoon na zijn ver-oordeling in eerste aanleg en hangende beroep of cassatie in hechtenis blijft of

wordt genomen.Bij het oplossen van cold cases wordt het •mogelijk daders die zijn vrijgesproken opnieuw te vervolgen als er nieuw bewijs beschikbaar is. De verjaringstermijnen voor doodslag en enige andere gewelds- en zedendelicten worden aangepast.Iemand die zichzelf in eigen huis of bedrijf •verdedigt tegen overvallers of inbrekers, wordt niet meteen aangehouden. Eigenrichting blijft verboden.Er komt een beslagtitel in het strafrecht •om in een vroeg stadium beslag te leggen op middelen van verdachten die onder meer ten goede kunnen komen aan de schadevergoeding en proceskosten van slachtoffers.De instroom in de TBS wordt beperkt. •TBS’ers die zich tijdens verlof aan de voorwaarden ontrekken, worden strenger aangepakt.

Overlast, agressie en geweld in wijkenMensen moeten in hun buurt veilig over straat kunnen en ook ’s avonds met het openbaar vervoer kunnen reizen. Er is daarom een stevige, directe en consequente aanpak van overlast, agressie en criminali-teit nodig. Het kabinet zet in op het terug-

Het kabinet-Rutte-Verhagen wil Nederland sterker, veiliger en welvarender maken. Een van de drie kerndoelen van het kabinet is dan ook: Grenzen stellen en handhaven. “Randvoorwaarde voor vrijheid en vertrou-wen”, zo staat in het regeerakkoord geschre-ven, “is een omgeving die niet onveilig is en waar geen gevoelens van onveiligheid heersen. Het moet veiliger worden op straten, in wijken en de openbare ruimte. Het daadkrachtig aanpakken van straatterreur, overlast, intimidatie, agressie, geweld en criminaliteit vraagt om een zichtbaar, gezaghebbend en doortastend optreden van politie en justitie.”

Het kabinet heeft daarom de volgende drie doelstellingen geformuleerd:1. Meer politiecapaciteit.

2. Stevige aanpak van overlast, agressie en geweld; niet de dader maar het slachtof - fer centraal.

3. Het terugdringen van overlast en crimina-liteit rond drugs en prostitutie.

Hieronder worden de belangrijkste voorne-mens van het kabinet beschreven. Deze worden geordend naar de kernthema’s van het OM (wijkgerelateerde criminaliteit, criminaliteit met grote impact op het slachtoffer en ondermijning). Ook de politie-capaciteit komt aan de orde. In de volgende Opportuun komt een artikel over hoe het OM de ambities uit het regeerakkoord oppakt. Deze worden beschreven in de nota “Perspectief op 2015”. (zie kader op p.16 “OM-bijdrage in de komende jaren”)

Meer en betere politie. Een stevige aanpak van overlast, agressie en geweld. En het

terugdringen van overlast en criminaliteit rond drugs en prostitutie. Die drie doelen staan in het regeerakkoord van het kabinet-Rutte-Verhagen.

Drie veiligheidsdoelen uit het regeerakkoord

Het kabinet-Rutte-Verhagen

“Het CDA vindt niet dat de minimumleeftijd van het jeugdstrafrecht omlaag moet. Registratie van 12-min-ners die al politiecontacten hebben is wel van belang. Het CDA heeft dit bepleit en dit is inmiddels beleid. Zo’n registratie is bedoeld om verder afglijden van het kind te voorkomen. Het is van belang dat ook de ouders hierbij betrokken worden.Het jeugdstrafrecht is met name bedoeld om pedagogi-sche (her)opvoeding te bereiken. Het CDA wil dit versterken door invoering van de strafdienstplicht, die in het Regeerakkoord ook is opgenomen. Consequentie van een verlaging van de minimumleeftijd zou zijn dat 10-jarigen achter slot en grendel verdwijnen. Dat wil het CDA niet.Met een Ondertoezichtstelling (OTS) kun je verplichte opvoedondersteuning in gezinnen opleggen. OTS kent geen minimumleeftijd. Voor OTS is ook geen strafdelict nodig dus dit is een goede mogelijkheid om (her)opvoeding te bereiken.Daarnaast is in het regeerakkoord opgenomen dat het kabinet met een voorstel komt voor een adolescenten-strafrecht voor de groep van 15 tot 23 jaar. Een 16 of 17-jarige kan nu al volgens het volwassenenstrafrecht worden gestraft. Nederland is een van de landen in Europa met de laagste minimumleeftijd”.

Coşkun Çörüz, woordvoerder Veiligheid van de CDA Tweede Kamerfractie

‘Maximum juist omhoog’‘De minimumleeftijd van het jeugdstrafrecht moet niet omlaag. In-tegendeel: de maximumleeftijd moet omhoog. Een rechter kan nu bepalen dat een jongere tussen de 18 en 21 ook nog volgens het jeugdstrafrecht veroordeeld wordt, maar eigenlijk zou dat de norm moeten zijn. De nieuwste inzichten in de hersenweten-schap laten zien dat ons brein pas rond het 25e levens-jaar volgroeid is. Tot die tijd is de frontaalkwab, die de samenwerking tussen de verschillende hersendelen coördineert, nog niet volledig in staat om de regie te houden, waardoor jongeren nog geen goed overzicht kunnen houden en emoties vaak de overhand hebben over de ratio. Daarnaast is onze impulscontrole tot ruim na het twintigste levensjaar aantoonbaar lager dan dat van een volwassene. Roekeloos gedrag, risico’s nemen, het zijn mechanismen die de natuur heeft ingebouwd. Biologisch gezien is dat heel eng en daarom zorgen hormonen ervoor dat je tot na je twintigste risico’s wat minder inschat. Deze biologische feiten leiden helaas soms ook tot gedrag dat voor de rechter komt. Jongeren zijn natuurlijk verantwoordelijk voor wat ze doen, maar we moeten hun gedrag anders beoordelen, omdat ze nog een puberbrein hebben. Dus jeugdstrafrecht voor alle jongeren tot 21 jaar.’

Huub Nelis, directeur communica-tiebureau YoungWorks, mede-auteur van “Puberbrein binnenstebuiten”

‘Niet omlaag’

Stelling “De minimum leeftijd van het jeugdstrafrecht (twaalf jaar) moet omlaag, zodat jongeren eerder gestraft kunnen worden.”

groot. Het thema ondermijning is en blijft daarom van groot belang.

Het kabinet kiest onder meer voor de volgende maatregelen:

Het kabinet komt met voorstellen om zwaardere •straffen te stellen op de (voorbereiding van) in- en uitvoer, teelt en (georganiseerde) handel van drugs. Ook zal het kabinet het onderscheid tussen hard-drugs en softdrugs aanpassen.Vanwege de vrouwenhandel en vrouwenuitbuiting •(loverboys-problematiek) gaat de minimumleeftijd voor prostituees omhoog naar 21 jaar.De bestuurlijke aanpak wordt onder meer via de •BIBOB-wetgeving geïntensiveerd.Het afnemen van het met misdrijf verdiende financi-•eel vermogen wordt geïntensiveerd.De aanpak van cybercrime wordt integraal versterkt.•

Politiecapaciteit en effectievere organisatiesMet meer blauw op straat wil het kabinet overlast, agressie en geweld bestrijden. Ook de recherche en de strafrechtsketen worden uitgebreid. Het kabinet zorgt voor 3000 extra agenten, waaronder 500 animal cops, die zonder de extra investering van het kabinet niet structureel betaalbaar zouden zijn. Bureaucratie, over-head en procedures worden teruggedrongen. Er komt meer ruimte voor het vakmanschap van de politie. Bonnenquota verdwijnen en worden niet door iets vergelijkbaars vervangen. De aansturing van de politie wordt versterkt door de komst van één nationale politie (bestaande uit tien regionale eenheden samen-vallend met de gerechtelijke kaart) onder verantwoor-delijkheid van de minister van Veiligheid en Justitie. Burgers moeten overal snel en eenvoudig aangifte kunnen doen en krijgen tijdig informatie over wat er met aangiftes gebeurt.

Tekst: Guido Suurmond | Foto: Phil Nijhuis / HH

Bronnen: regeerakkoord, regeringsverklaring, www.rijksoverheid.nl/regering

dringen van grensoverschrijdend gedrag van risico-jongeren door lik-op-stukbeleid en toepassing van snelrecht (night courts). Minister Opstelten van Veiligheid en Justitie wil dat tweederde van de stan-daardzaken binnen een maand wordt afgedaan. Er komen meer mogelijkheden tot preventief fouilleren en meer cameratoezicht.Om jongeren effectief te kunnen aanpakken komt er speciaal adolescentenstrafrecht. Voor een zinvolle en effectieve aanpak van deze groep wordt gezocht naar een combinatie van straf, verwijdering van de straat, uitvoering van opgedragen werkzaamheden en heropvoeding vanuit het verblijf thuis en op school. Ook het betalen van schadevergoeding, afnemen van crimineel verkregen bezit, aansprakelijk stellen van de ouders en een meldingsplicht op het politiebureau kunnen deel uitmaken van deze zogenoemde straf-dienstplicht. Bij onvoldoende medewerking of bij recidive kan de strafdienstplicht worden aangevuld met nachtdetentie. De aanpak is gericht op resociali-satie van de dader ten behoeve van onderwijs en (betaald) werk. De veiligheidshuizen zijn nodig om daders in hun eigen omgeving aan te pakken. Het (preventief) samenwerken in veiligheidshuizen heeft tot goede resultaten geleid. De veiligheidshuizen zullen daarom worden voortgezet en verder ontwikkeld. Coffeeshops worden besloten clubs die alleen toegankelijk zijn voor meerderjarige inwoners van Nederland op vertoon van een clubpas. De afstand tussen scholen en coffeeshops moet minimaal 350 meter zijn.

OndermijningBij de vaststelling van de landelijke en regionale priori-teiten komt in de prioritering meer nadruk te liggen op de lokale knelpunten in de buurten en wijken. De aanpak van georganiseerde misdaadgroepen blijft daarbij onverminderd belangrijk. Georganiseerde criminaliteit zet de leefbaarheid van wijken onder druk. Het aanpakken van de ‘zware jongens’ is nodig om te laten zien dat criminelen niet ongestoord hun gang kunnen gaan. Het strategisch belang van integere economische sectoren voor Nederland is

Opportuun 12 - december 2010 - Stelling | 1716 |

In de nota “Perspectief op 2015”

presenteert het OM de concrete

bijdrage die het OM in de komende

jaren wil leveren aan de veiligheid in

Nederland. Belangrijke onderdelen

daarvan zijn:

De zorg aan slachtoffers•Het afnemen van crimineel vermogen•Het verkorten van de doorlooptijden•Het doorontwikkelen van de •veiligheidshuizen (met partners)Het terugdringen van het •handhavingstekort in de opsporing door het terugdringen van de bureaucratie en een actieve sturing op de rechercheonderzoeken

OM-bijdrage in de komende jaren

Functioneel Parket doet geruchtmakende specialistische zaken

Opportuun 12 - december 2010 - Het parket | 19

Driehonderd mediaberichten in twee maanden. Dat is het Functioneel Parket anno 2010. Het parket staat in het brandpunt van de belangstelling. Fraude en milieu-criminaliteit zijn hot, de zaken doen ertoe. De samenleving pikt het graaien en het te grabbel gooien van onze gezondheid niet meer.

Haarlem. Het is eind september en in een hotel is het voltallige Functioneel Parket verzameld. De eerste FP Academy is een feit. Onder die vlag werkt het parket aan de ontwikkeling van medewerkers, teams en het parket als geheel. Van een beeldscherm spat een film, waarin de belangrijke zaken die het parket in de afgelopen jaren heeft gedaan de revue passeren. De Probo Koala, Klimop, Icare, Palm Invest en ga zo maar door. En ja, ook de zaak van de mus die de dood vond omdat hij bijna Domino Day in het water gooide komt voorbij. De achtergrondmuziek is al even meeslepend als de zaken zelf en aan het einde van de film knallen de woorden ‘Omdat wij ertoe doen’ de ruimte in. Zover is het gekomen met het parket dat ooit beschouwd werd als het lelijke eendje in de OM-bijt. Het Functioneel Parket is anno 2010 in

toenemende mate stevig verankerd binnen het OM en de complexe bestuurlijke omgeving, die in samenwer-king met verschillende bijzondere opsporingsdien-sten betekenisvolle zaken doet. Daarover heerst trots binnen de groep bestrijders van fraude en milieucri-minaliteit.

Het Functioneel Parket begon een jaar of acht geleden als een bijzonder parket. Het was een parket ingericht met een specifieke functie: het doen van de zaken die werden opgespoord door de Bijzonder Opsporingsdiensten. Het was geen parket dat binnen een bepaald geografisch gebied alle soorten zaken afdeed. Een landelijke eenheid moest het worden, die zich beperkte tot één soort zaken. In 2005 zag de wereld er echter al weer heel anders uit: de volledige

milieutaak werd bij het parket belegd, waardoor het ineens honderd medewerkers rijker werd. Het was wennen, in het begin. Maar in de jaren erna is een degelijke en meer productiegeoriënteerde organisatie ontwikkeld. De parketleiding noemt dat tot op de dag van vandaag ‘een prestatie van formaat van alle medewerkers’. Het parket doet grote zaken af, maar is ook in staat een grote bulk aan kleinere, maar daarom niet minder belangrijke zaken tot een goed einde te brengen. De organisatie die er nu staat is een volwaardige rader in de OM-machine. Het Functioneel Parket zoekt en vindt steeds meer de samenwerking met andere parketten en de tweede lijn.

Specialistisch parketDe tucht van de steeds maar veranderende maat-schappij vraagt nu wel om een volgende stap. Immers: de razendsnelle ontwikkeling van de technologie, toenemende bedreigingen voor het milieu en de steeds grotere diversiteit aan fraude-vormen vragen om een ‘specialistisch parket’. Een parket waar, net als bij alle andere parketten, strafzaken centraal staan. Maar ook een specialistisch parket, omdat de soort zaken die het Functioneel Parket afdoet dat specialisme nu eenmaal vraagt. Welk ander parket is al eens in schikkingonderhande-lingen beland, die uiteindelijk uitmondden in een schadevergoeding van tientallen miljoenen euro’s? Het Functioneel parket wel; in de geruchtmakende Klimopzaak. Het onderzoek richtte zich op grootscha-lige fraude in de vastgoedwereld. Daarbij werd ondermeer het Philips pensioenfonds benadeeld. Het onderzoek leverde vele verdachten op. Met een aantal daarvan werden recordschikkingen aangegaan. In totaal werd voor ruim 7 miljoen aan boetes opgelegd, werd bijna 15 miljoen euro ontnomen en werd het pensioenfonds voor bijna honderd miljoen euro schadeloos gesteld. Diverse verdachten zijn gedag-vaard, terwijl anderen in het kader van de transacties werkstraffen tot 120 uur opgelegd kregen.

‘Van een ruw stuk graniet naar een gepolijst kristal. Dat is waar TIOC voor staat. Samen met de opsporing uit een berg aan informatie het juiste signaal selecteren, dat kan leiden tot een strafrechtelijk onderzoek met de juiste maatschappelijke impact!’

Team Informatie en Opsporing Coördinatie (TIOC)

IN HET BRANDPUNTVAN DE BELANGSTELLING

Ketenpartner FIOD:Specialisatie is goed voor de zaken

Jan Hermans, directeur van de FIOD, is blij met het Functioneel Parket. ‘Het is als Bijzondere Opspringsdienst plezierig om samen te werken met een onderdeel van het OM dat gespeciali-seerd is in fraudezaken. Het maakt het praten over een BTW-carrousel, fraude met kinderopvangtoeslagen of een beleggingsfraude een stuk mak-kelijker. Voor de komst van het FP moesten we aan alle onderdelen van het OM gaan uitleggen hoe het zat met deze fraudezaken.’ Hermans zou graag zien dat deze specialisatie wordt doorgetrokken naar de rechtbanken.De samenwerking tussen het FP en de FIOD is transparant. ‘We weten elkaar goed te vinden, maar zijn ook kritisch naar elkaar. We horen graag wat goed gaat, maar ook wat beter zou kunnen. De verbetering ziet Jan Hermans in het projectmatig werken. ‘In de keten werken we voornamelijk nog na elkaar in plaats van tegelijkertijd, we zouden een onderzoek meer als een project moeten aanpakken. Vanaf het begin door de toezichthouders, tot aan de opsporing en tot aan de vervolging. Op deze manier kunnen we nog meer gebruik maken van elkaars expertise en dat komt alleen maar ten goede aan de zaken. Samen met het FP leveren we dan een nog grotere bijdrage aan de compliance van de Belastingdienst.’

De eerste GPS-zitting bij de

meervoudige kamer is gedaan op

23 november door het FP bij de

rechtbank in Dordrecht. De zitting

verliep nog niet geheel vlekke-

loos, maar het is gelukt alle zaken

af te doen. Daarmee is weer een

belangrijke stap gezet voor GPS.

18 |

Opportuun 12 - december 2010 - Het parket | 21

Functioneel Parket Het Functioneel parket heeft vijf vestigingen: Amsterdam, Den Bosch, Den Haag, Rotterdam en Zwolle. Er werken in totaal zo’n 250 mensen. Het Functioneel Parket is belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde op het terrein van milieu-, en (verticale) fraudewetgeving. Het parket werkt in het krachtenveld van diverse departemen-ten en bijzondere opsporingsdiensten.

naar het parket en vormen daar een goede mix met bijvoorbeeld raio’s, ervaren parketsecretarissen en officieren. Het parket leert hen officier te worden, zij leren het FP de kneepjes van het financiële vak. Maar daar blijft het niet bij. Misschien wel hét middel dat het Functioneel Parket inzet om beter te worden is de FP Academy. Volgens de officiële stukken is de Academy ´het platform voor de professionals van het Functioneel Parket die de uitdaging in hun werk aangaan. De Academy biedt de medewerkers de gelegenheid tot het opdoen en delen van kennis, ervaringen en nieuwe inzichten. Medewerkers worden in staat gesteld om hun werk met passie en ambitie uit te oefenen. Dat leidt ertoe dat het FP de goede milieu- en fraudezaken steeds beter doet.´ Een fraai statement. Maar wat betekent dat nou eigenlijk?

Medewerkers van het Functioneel Parket volgen in de eerste plaats trainingen en cursussen onder de noemer van de FP Academy. Daaronder vallen de SSR opleidin-gen volgens het vignettenstelsel, maar ook op maat gesneden opleidingen, zoals projectmanagement of creatief adviseren. Dit gebeurt tijdens bijeenkomsten van één of twee dagen, waarbij het hele parket aanwe-zig is. De tweedaagse in Haarlem in sep-tember vormde daarvan de aftrap. Opleidingen zijn een belangrijk onderdeel van de verdere ´professionalisering´ van de medewerkers. Maar ook ´participatie´ is een belangrijke peiler van het gedachtegoed van de Academy. Wat drijft de mensen van het Functioneel Parket? Wat zijn de ambities van de organisatie, de teams en de individu-

Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Vestibulum imperdiet fringilla odio et mattis. Proin egestas molestie lorem, ac hendrerit urna malesuada eu. Praesent eget rutrum ante. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Vestibulum imperdiet fringilla odio et mattis. Proin egestas molestie lorem, ac hendrerit urna malesuada eu. Praesent eget rutrum ante.

Afval gedumptOok de zaak Trafigura is een duidelijk voorbeeld van de complexe zaken die door het Functioneel Parket worden behandeld. Het vrachtschip Probo Koala van vervrachter Trafigura arriveerde eind juni 2006 in de haven van Amsterdam om afvalstoffen af te geven. Als de stoffen in het inzamelschip van Amsterdam Port Services zijn ingela-den, blijkt het om andere afvalstoffen te gaan dan was afgesproken. In strijd met de regels werd de stinkende afval terug gepompt naar de Trafigura, die koers zette

naar Ivoorkust. Daar zijn de stoffen gedumpt. De rechtbank heeft Trafigura een boete opgelegd van € 1 miljoen. Medewerkers van het bedrijf kregen voorwaardelijke gevangenisstraffen. Er is hoger beroep ingesteld.

En dan is er nog Shadwell. In die zaak veroordeelde de rechtbank Den Haag een 46-jarige Hagenaar tot vier jaar gevangenis-straf wegens mensenhandel. Bijzonder aan de zaak was dat het ging om uitbuiting buiten de seksindustrie. De zaak wordt als een regelrechte doorbraak in de strijd tegen mensenhandel beschouwd. In deze zaak ging het om illegalen die in een toko etenswaren moesten bereiden. Ze maakten lange werkdagen en kregen twee euro per uur betaald. Ze sliepen op smerige matras-sen naast de etenswaren die te drogen lagen. Voor de ‘huur’ van die matrassen moesten ze bovendien veel geld betalen. Elektriciteitsdraden lagen open en bloot en het krioelde er van het ongedierte. Omdat de illegalen de taal niet spraken, geen geld of sociale contacten hadden en de Nederlandse maatschappij niet kenden, konden ze zich onmogelijk aan de situatie onttrekken. De rechtbank sprak van ‘schaamteloze uitbuiting’ en ‘moderne slavernij’. Drie andere verdachten kregen ook celstraffen opgelegd.

FP AcademyDe zaken van het Functioneel Parket vragen dus om expertise. Het Functioneel Parket werft daarom al enige tijd specialisten uit het bedrijfsleven: accountants, fiscalisten, bankiers. Stuk voor stuk vinden ze hun weg

‘Mensenhandelzaak Shadwell was een doorbraak. De rechtbank noemde de uitbuiting van illegalen in een toko schaamteloos en moderne slavernij’

‘Ordenings-wetgeving vraagt om brede specialisatie’

ele medewerker? Wat hebben ze nodig om goed te kunnen functioneren? In dat kader zijn bijvoorbeeld de teams Beleid & Strategie en de afdeling milieu van de eenheid Rotterdam begonnen aan team-sessies. En dan is er nog het element ‘processen’. Wat is ieders rol binnen het grote geheel van het parket, wat mogen we van elkaar verwachten? Eigenlijk is de Academy niet meer dan een vehikel om vragen over professionalisering, participatie en processen te beantwoorden. Een aan-sprekende manier om met elkaar te werken aan de verbetering van het werk van het Functioneel Parket. Worden de zaken daarvan beter? De verwachting is hoog, maar alleen de toekomst kan het leren.

Tekst: Jan Hoekman en Esther Schreur Foto’s: Robin Utrecht

Informatiebeveiligings-functionaris Pauline Hin:

‘Het belang van informatie-beveiliging groeitsteeds meer onder de medewerkers’

20 |

Opportuun 12 - december 2010 - Nieuws | 23

Kijk voor meer actueel nieuws op www.om.nlKORTOM

MEDAILLES VOOR RIJKSRECHERCHEURS

VRIJSPRAAK HERZIENEen vrijgesproken verdachte kan binnenkort opnieuw voor hetzelfde delict worden vervolgd.

Het kabinet wil een onherroepelijk vrijgesproken verdachte alsnog kunnen vervolgen, wanneer nieuw zeer belastend bewijs opduikt. Dit moet gaan gelden voor moord en doodslag en bij zware gewelds- en zedendelicten met dodelijke afloop. Herziening van dergelijke strafzaken

moet ook met terugwerkende kracht kunnen gaan plaatsvinden. De voorgestelde verruiming acht het kabinet noodzakelijk om de samenle-ving tegen daders van ernstige misdrijven beter te kunnen beschermen. Het is moeilijk te aan-vaarden dat er na vrijspraak voor een dergelijk misdrijf geen straf zou kunnen volgen, wanneer naderhand door technisch onderzoek nieuw zeer sterk bewijs is gevonden, bijvoorbeeld DNA-onderzoek in een zogenoemde ‘cold case’.

‘JIJ OOK AL MET PENSIOEN?’‘Ik wist niet dat jij ook al met pensioen was’ en ‘Fijn om te zien dat het goed met je gaat’. Dat was te horen tijdens de eerste bijeenkomst van ZilverOM, van en voor OM-gepensioneerden.

Zo’n 50 oud-OM’ers, uit alle segmenten van het OM, waren op vrijdag 29 oktober naar Den Haag gekomen. De ZilverOM’ers begonnen in het Eden Babylon hotel, waar zij van procureur-generaal Harm Brouwer hoorden dat ZilverOM zelf activiteiten moet ontwikkelen, maar dat het College van PG’s daarbij graag faciliteert. Dat de betrokkenheid bij het reilen en zeilen van het OM

nog steeds groot is, bleek uit de vele vragen die aan de PG gesteld werden, vooral over de regionalise-ring. Na de lunch wandelde het gezelschap via het Haagse Plein naar het Mauritshuis, waar een rondleiding door het museum volgde. Tegen half vijf werden de ZilverOM’ers ontvangen in het Café-Général van het Parket-Generaal. Daar stond een “aangeklede borrel” klaar en toonde kunstena-res Elselien van de Graaf schetsen en foto’s van haar “TOM-beeld”, dat binnenkort wordt onthuld.De dag had in een behoefte voorzien, zo bleek uit de reacties en mails die de organisatie achteraf kreeg: ‘Langs deze weg nogmaals hartstikke bedankt voor de leuke dag. Volgens mij wordt ZilverOM wel een succes.’

Op 1 november 2010 ontvingen onge-veer 70 politieambtenaren van de Rijksrecherche voor het eerst een politiemedaille en oorkonde als maatschappelijke waardering voor hun langdurige inzet bij de Nederlandse politie.

Minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie kwam deze persoonlijk uitreiken. ‘De Rijksrecherche doet kwalitatief hoogwaardig onderzoek. Daarover hebben we ook de afgelopen weken in de media weer het een en ander kunnen vernemen. De speciale positie van de Rijksrecherche, onder de vlag van het OM, heeft

als voordeel dat u onpartijdig, los van enige belan-genverstrengeling, kunt rechercheren binnen de politie’, aldus de minister.

Zowel binnen de politie als bij andere overheden is niet altijd bekend dat de Rijksrecherche als politiedienst een onderdeel is van het OM.De Rijksrechercheambtenaren werden in novem-ber extra in het zonnetje gezet, omdat niet alleen in de Politiewet de Rijksrecherche was vergeten; ook in het ‘Besluit medaille trouwe en langdurige dienst Nederlandse politie’ dat op 1 april 2006 van kracht ging. Dit besluit is op 3 mei 2010 aangepast, waardoor met terugwerkende kracht nu ook erkenning is voor de politieambtenaren van de Rijksrecherche.

WEINIG OMKOPINGUit het Rijksrechercherapport “Niet voor persoonlijk gebruik!” blijkt niet dat omkoping van ambtenaren in Nederland wijdverbreid is.

Eén op de 19.000 ambtenaren komt jaarlijks voor in opsporingsonderzoeken van de Rijksrecherche, FIOD-ECD en SIOD. Van één op de ruim 6.000 amb-tenaren komt een melding binnen. Niet alle ambts-misdrijven – waarvan omkoping een voorbeeld is – worden gemeld bij politie en OM. De meldplicht van ambtsmisdrijven is niet bij alle ambtenaren en

bestuurders bekend. Hierdoor is onvoldoende zicht op hoe omvangrijk het probleem van omkoping van ambtenaren is.Naar verhouding komen meer rijks- dan gemeente-ambtenaren in meldingen en onderzoeken voor. Nog minder meldingen komen binnen van ambtenaren van provincies, rechterlijke macht en waterschappen. Ambtenaren die in een publiek-privaat samenwer-kingsverband werken, blijken vanwege hun positie kwetsbaarder zijn voor omkoping. Zij moeten vaak tegelijkertijd meerdere belangen dienen en worden zo voor moeilijke dilemma’s geplaatst.

RECTIFICATIEIn de Opportuun van afgelopen oktober werd in de rubriek “Alles afwegende” aandacht besteed aan de Haarlemse strafzaak tegen tandarts Ben V. die in 2008 werd veroordeeld voor onder meer mishandeling van zijn patiënten. In de slotalinea van het artikel stond vermeld dat V. in Marbella (Spanje) zou verblijven alwaar hij zich in huis-aan-huis bladen zou aanbieden als tandarts.

Richting het AD heeft het OM desgevraagd aangegeven dat V. “actief” was in Spanje. Inmiddels is geconstateerd dat deze mededelingen niet op aantoonbare feiten blijken te berusten. Bij brief van 12 november jl. heeft de hoofdofficier van Haarlem (via de advocate) excuses aangeboden aan V. Tevens heeft hij besloten over te gaan tot publicatie van dit bericht in Opportuun.

Opportuun 12 - december 2010 - Naam artikel | 2524 | Nieuws - Opportuun xxx - xxx 2010

OMGESLAGEN‘Zware jongens vullen nu eenmaal geen vragenlijsten in en hun witwassers ook niet. Maar dat is een vreemde situatie: dat de maatschappelijk meest relevante fenomenen uit gemakzucht buiten beeld zouden blijven.’

Criminoloog Edward Kleemans, over onder-zoek naar criminele carrières.Ciroc Nieuwsbrief, oktober 2010

ZWARE JONGENS

‘Wanneer is het goed genoeg? Een volledige naleving is niet te realistisch. Dan zouden overal slagbomen moeten komen, want er zijn altijd chauffeurs die niet opletten of hopen dat ze de boete van 160 euro ontlopen.’

Rob Velders, projectleider van de Haagse milieuzonenr. 5, 2010

VRACHTWAGENSTANK

‘Bibob moet in Limburg de grens over. Het is een gedachte over hoe we de grensoverstekende criminelen beter kunnen aanpak-ken. Het zal lastig zijn, omdat we natuurlijk met verschillende wetten en regels te maken hebben.’

Sjraar Cox, burgemeester van Sittard-GeleenHandhaving, nr. 5, 2010

CRIMINELE BEDRIJVEN

‘Het afstandscriterium is symbool-beleid. Uit onderzoek blijkt dat jongeren hun drugs vooral halen op illegale adresjes, bij straat-dealers of scooterdealers. Of ze laten anderen het spul voor hen kopen.’

Nicole Maalsté, sociologe verbonden aan de Universiteit van TilburgBinnenlands Bestuur, 5 november 2010

COFFEESHOPS

VIGNET VOOR SECRETARISIn navolging van de verplichte vignetopleidingen voor officieren is er nu ook een opleidingentraject voor secretarissen.

De ‘Dag van de Secretaris’ vormde de start van een opleidingsprogramma juridisch basisniveau voor parketsecretarissen. Op 2, 3 en 4 november verna-men zeshonderd aanwezige parketsecretarissen dat de vignettenopleidingen vanaf begin 2011 op een nieuwe manier door Stichting Studiecentrum Rechtspleging wordt aangeboden: zoveel mogelijk eendaags, regionaal met gebruikmaking van e-learning en geschikt voor redelijk grote groepen.

Ervaringen met het vignettenstelsel voor officieren hebben geleid tot een andere aanpak bij de secretarisvignetten. De opleidingen worden niet één op één gekoppeld aan vastgestelde functies, maar verdeeld in een aanbod voor starters en gevorderden. In de ochtend waren er inleidingen over o.a. nieuwe ontwikkelingen van de secretarisfunctie zoals het (onwenselijk strakke) onderscheid tussen de functie van officier en secretaris, en snellere doorlooptijd van zaaksafhandeling door gebruikmaking van nieuwe digitale technologie. In de middag volgden de aanwezigen één van vijf juridische hoorcolleges die SSR organiseerde.

‘Heeft u gisteren tv gekeken of zo?’ vroeg een van de raadsheren van het Amsterdamse hof nadat een raadsman het hof had gewraakt (LJN BO3717). De raadsheer doelde met zijn opmerking op de live-uitzending van het proces tegen PVV-voorman Wilders, waarin raadsman Moszkowicz juist een wrakingsverzoeking had gedaan. De Wilders-zaak heeft de wraking in de publicitaire schijnwerpers geplaatst, maar ook zonder die aandacht is dit instrument om de rechterlijke onpartijdigheid te waarborgen volop in beweging. Wraking wordt tegenwoordig vaak toegepast. Daarbij is de reikwijdte van de wrakings-procedure zelf regelmatig onderwerp van juridisch debat.

Is wraking bijvoorbeeld nog mogelijk nadat het onderzoek ter terechtzitting is afgeslo-ten? Volgens de Hoge Raad wel (LJN BJ9926). Voorwaarde is wel dat het gerecht nog geen einduitspraak heeft gedaan, en dat het verzoek op zo’n moment wordt gedaan dat de rechters er redelijkerwijs kennis van kunnen nemen. In een zaak die diende voor het Hof Den Bosch had verdachte na sluiting van het onderzoek ter terechtzitting een brief overhandigd waarin onder meer stond: ‘Geachte Edelachtbare, Indien de verzoek(en) die ik mondeling en/of schriftelijk heb ingediend, worden afgewezen: Dan ben ik genood-zaakt om het Hof te Wraken.’ Na het uitspreken van het arrest deelde de verdachte mede het hof te wraken. Het hof liet dat verzoek buiten beschouwing. De Hoge Raad oordeelde dit juist. Omdat de brief niet als wrakingsverzoek kon gelden was het eigenlijke verzoek pas gedaan na het uitspreken van het arrest. Dat is te laat (LJN BN2366).

Tegen de afwijzing van een wrakingsverzoek staat geen rechtsmiddel open. Toch kan een hogere rechter wel degelijk toetsen of de onafhankelijkheid voldoende gewaarborgd is geweest bij de behandeling van de zaak door de lagere rechter. In een recente zaak oordeelde de Hoge Raad de verdachte niet-ontvankelijk in zijn cassatie tegen de afwij-zing van zijn wrakingsverzoek (BM9141). Niettemin toetste de Hoge Raad aan het in art. 6 EVRM verwoorde recht op behandeling door een ‘onafhankelijk en onpartijdig gerecht’. Had de voorzitter van het hof zich vooringenomen getoond door tegen een getuige te zeggen: ‘wij denken dat u liegt’? Volgens de Hoge Raad kon die opmerking in dit geval door de beugel, mede gelet op het feit dat de voorzitter direct erna proces-verbaal ter zake van verdenking van meineed heeft laten opmaken tegen de getuige. In een Maastrichtse zaak had de rechtbank direct uitspraak gedaan nadat verweer was gevoerd over een door een onbevoegde hulpofficier gegeven bevel tot onderzoek aan het lichaam of de kleding van verdachte. Aldus was het OM de mogelijkheid ontnomen om bij requisitoir zijn standpunt over de kwestie te geven. Het Hof Den Bosch oordeelde in hoger beroep dat de rechtbank hiermee blijk had gegeven van vooringenomenheid (BO1027).

Onorthodox was de wijze waarop de verdachte in een zaak voor het Haagse Hof gedaan kreeg dat de raadsheren werden vervangen (LJN BL2959). Zijn drie eerdere wrakings-verzoeken waren op niets uitgelopen. Bij de beoordeling van het laatste verzoek vond de wrakingskamer van het hof dat sprake was van misbruik van wraking. Nieuwe verzoeken zouden daarom niet in behandeling worden genomen.Bij een volgende behandeling van zijn zaak deed zich, in de woorden van het arrest, ‘een incident voor dat er – zakelijk weergegeven- op neerkomt, dat de voorzitter fysiek is aangevallen door de verdachte.’ Omdat ze zich niet meer vrij voelden de zaak verder te behandelen, deden de raadsheren vervolgens een verzoek tot verschoning, wat werd ingewilligd door de verschoningskamer. Verdachte kreeg alsnog zijn nieuwe rechters.

Tekst: Juriaan Simonis en Miranda van Turennout, Wetenschappelijk Bureau OM

WRAAKLUST Recente jurisprudentie over wraking

Opportuun 12 - december 2010 - Jurisprudentie | 25

26 | Naam artikel - Opportuun 12 - december 2010 Opportuun 12 - december 2010 - Organisatie | 27

Mogelijk een extra OM-wagon voor NS-station Arnhem, gesprekken met alle medewerkers en een grote cultuuromslag. Dat is het gevolg van de aanstaande verhuizing van de medewerkers van parket Zutphen naar de OM-locatie in Arnhem.

van de organisátie en eigen verantwoordelijkheid van medewerkers.

Eerst terug naar juni 2010. Het is twee voor twaalf voor de bouw van een nieuw OM-kantoor in Zutphen, als PG Han Moraal namens het College komt vertellen dat die nieuwbouw niet doorgaat. Het is te duur. In oktober valt een nieuw Collegebesluit: alle medewerkers van regio Arnhem-Zutphen gaan in Arnhem werken. Deze twee parketten staan toch al op de nomina-

Het bestuur besloot alles op alles te zetten om alle wensen praktisch op te lossen. Op grond van het reisduurcriterium zouden negen werknemers herplaatsingskandidaat gaan worden. ‘Voor twee mensen waren er grote praktische problemen, maar uiteindelijk zijn we er met iedereen uitgekomen. Niemand wordt herplaat-singskandidaat op grond van reisafstand’, zegt Maaike van Leuken. Iedereen wil mee en op maat worden voor sommige mensen afspraken gemaakt die zowel het belang van de medewer-ker (bijvoorbeeld plaats onafhankelijk werken) als de organisatie dienen (productieverlies als gevolg van reistijd).

Dan die tweede horde, mens-volgt-functie. ‘Op een klein parket als Zutphen’, schetst regio-hoofdofficier Nicole Zandee het probleem, ‘is bijna iedereen generalist. Gevolg is dat het heel moeilijk is te kunnen voldoen aan het criterium “mens volgt functie”, waarbij de werkzaamhe-den van je huidige functie voor minimaal 60 procent moet terugkeren in je nieuwe functie. We hebben besloten de “domeinen” ruim te bepalen zodat er veel meer ruimte ontstaat om medewerkers op een passende functie in de nieuwe organisatie te plaatsen. Dat “domeinen-verhaal” is nu bezig.Het wordt goed opgelost, zegt regionaal ROR-voorzitter Richard van Beukering. ‘Als ROR moet je je geregeld afvragen of je niet te veel aan het handje van het bestuur meeloopt, maar er ís gewoon open gecommuniceerd en dit is allemaal heel netjes geregeld.’De ondernemingsraad heeft verder meegedacht over en ingestemd met de spelregels die “kwartiermakers” hanteren om medewerkers en leidinggevenden te plaatsen in de nieuwe organi-satie. Van Beukering: ‘Dat geldt met name ook voor de leidinggevenden, want het staat of valt met de stuurlui, en zeker bij plaatsing van leidinggevenden moet geschiktheid voor de nieuwe functie het leidende criterium zijn.’

MobiliteitRegio Arnhem-Zutphen ziet de huisvesting als “versneller” voor Het Nieuwe Werken (dat voor het OM heel wat meer is dan met een laptop in de tuin zitten). Maaike van Leuken: ‘Het gaat erom mens en resultaten centraal te stellen. Met de mensen maken we afspraken “aan de

tie om één arrondissement te gaan vormen, als gevolg van de herziening van de “gerechtelijke kaart” – en nu wordt die beweging gelijk ook in de huisvesting doorgezet.

MeekijkenVoor Zutphense OM’ers is het schrikken. Ook al omdat zij in een extra achterstandssituatie dreigen te geraken bij deze reorganisatie. In zo’n traject dreigen zij herplaatsingskandidaat te worden als ze niet voldoen aan twee voor-waarden. Eén: een reisafstand binnen ander-half uur. Twee: mens-volgt-functie. Wie zijn functie niet voor minimaal 60 procent ziet terugkeren in de nieuwe organisatie, wordt herplaatsingskandidaat.De regionale ondernemingsraad en het bestuur van regio Arnhem-Zutphen (regiohoofdofficier, de twee lokale hoofdofficieren en de directeur bedrijfsvoering) breken zich er het hoofd over. Wetende dat heel het OM meekijkt. Hoe gaat deze regio als eerste het vraagstuk van reorga-nisatie en huisvesting tackelen? Het bestuur besluit dat de uitgangspositie van alle medewerkers van de regio in de reorganisa-tie gelijk moet zijn. Bij ‘traditioneel’ reorganise-ren zouden de mensen die in Zutphen werken achtergesteld worden ten opzichte van de mensen uit Arnhem. Ze overleggen met HRM-manager Steven Burgmeijer van het Parket-Generaal en betrekken de ROR bij alle stappen die ze zetten.

Baan houdenDirecteur bedrijfsvoering Maaike van Leuken gaat, namens het regiobestuur, met alle tachtig medewerkers van parket Zutphen praten. Het bestuur wil de mensen laten zien en voelen dat het hen ernst is met hun overtuiging dat een personele reorganisatie alleen succesvol kan verlopen als je mensen serieus neemt en een aanpak op maat kiest. Van iedereen wil ze weten: wat beweegt jou, hoe zie je je toekomst, waar zie je tegenop, welke kansen zie je? Via een persoonlijke benadering wil ze de behoeften inventariseren en tegelijkertijd de voorzienbare kosten van toepassing van sociaal-flankerend beleid kunnen doorrekenen. ‘Het waren mooie gesprekken’, blikt Van Leuken terug. ‘Wat de mensen bewoog? Het werk zelf! Hun betrokken-heid bij hun vak. Hun loyaliteit aan de organisa-tie. Ze wilden deze baan houden.’

Bestuur en ondernemingsraad introduceren het Nieuwe Werken

HUISVESTING ARNHEM-ZUTPHEN

Het clichébeeld van de rollen van bestuur en OR bij belangrijke organisatorische veranderingen is dít. Aan de ene kant bestuurders die zich hullen in veranderjargon en de werkvloer uit het oog verliezen. En recht daartegenover OR-leden die krampachtig vasthouden aan verworven rechten van personeel.Niets van dat al in regio Arnhem-Zutphen. Het bestuur stelt er de méns centraal in het Nieuwe Werken, dat wordt versneld door een huisves-tingsoperatie. De OR zet sterk in op verbetering

28 | Naam artikel - Opportuun 12 - december 2010

voorkant”. Het is niet meer van: die collega is er altijd van acht tot vijf en het is wel een goede kerel. Het gaat erom hoe we ervoor zorgen dat onze mensen betere resultaten halen. Veranderbereidheid vergroten. Leiderschap staat centraal. Het gaat over goed werkgeverschap en goed werknemerschap, over aantrekken en behouden van goede mensen, over mobiliteit. Het gaat over betere dienstverlening aan de ketenpartners. Alles op minder vierkante meters organiseren, minder geld kwijt zijn aan energie, aan schoonmaak, interne verhuizingen. Bij het gebouw gaat het niet alleen om de stenen en de euro’s, het gaat er vooral om dat het gebouw je biedt wat je voor je activiteiten nodig hebt – daar-over zijn we door Klaas-Jan Engelsma van het Parket-Generaal fantastisch geadviseerd.’

Van Beukering: ‘De OR wil gewoon een goede organisatie. Waarin medewerkers worden aangesproken op gedrag en resultaten, en de medewerkers leidinggevenden op hun handelen aanspreken. Dat vraagt hier om een enorme cultuuromslag. Een organisatie waarin het prettig werken is en mensen dus met plezier naartoe gaan’.

‘We willen veel doen voor de mensen in een kennisorganisatie als de onze’, zegt regiohoofd-officier Nicole Zandee. ‘Praktische problemen

zijn vaak op te lossen. In het gebied Arnhem-Zutphen is het openbaar vervoer niet heel goed. We willen faciliteren dat mensen vanaf NS-station Arnhem gemakkelijk naar het parket worden gebracht. En hoe groot de kans op succes is weet ik niet, maar we gaan de NS bovendien een brief schrijven met het verzoek een extra “OM-wagon” in te zetten. Voor die tientallen medewerkers die dagelijks vanuit omgeving Zutphen naar Arnhem gaan komen.’

Omgeving Nicole Zandee: ‘De externe omgeving van het OM Arnhem-Zutphen zal merken dat we in de nabije toekomst als parketorganisatie nog beter in staat zullen zijn om ons werk op kwalitatief hoog niveau te kunnen doen. We blijven lokaal aanwezig en zichtbaar daar waar dat nodig is en we zetten de specialistische kennis en kunde op de zaken die dat verdienen. Ook onderzoeken we hoe sommige zaken sneller kunnen worden vervolgd en kijken we waar we het (schaarse) strafrecht inzetten als dat de meest effectieve interventie oplevert. Tijdens de verdere reorgani-satie werken we natuurlijk gewoon door. Onze omgeving mag eigenlijk geen last hebben van onze fusie.’

Tekst: Pieter Vermaas Foto: Evelyne Jacq / HH

De “eerste lijn” van het OM is de komende tien jaar gevestigd op tien hoofdvestigingen: Groningen, Arnhem, Haarlem, Amsterdam, Den Haag, Utrecht, Rotterdam, Breda, Den Bosch en Maastricht. Om ervoor te zorgen dat het OM contact houdt met de lokale omgeving (slachtoffers, daders) komen er ook “plusvestigingen”. En blijft het OM actief in de veiligheidshuizen, waar de ketenpartners zitten. Op deze wijze wil het OM zich enerzijds op een effi-ciënte wijze organiseren en anderzijds merkbaar in de omgeving aanwezig zijn. In de tweede lijn ontstaat er één landelijke ressortelijke organisatie. Dat staat in een voorgenomen besluit van het College over de huisvestingsstra-tegie van het OM tot 2020. De strategie speelt vroegtijdig in op de herziene gerechtelijke kaart, het nieuwe Regeerakkoord en de bezuinigingen. Om het afdoen van strafzaken in de eerste lijn zo efficiënt mogelijk te orga-niseren, bundelt het OM kennis en

capaciteit op de tien hoofdvestigingen. Hierdoor komen er meer middelen beschikbaar die ingezet kunnen worden op het effectief ingrijpen in criminali-teitsproblemen. Dit sluit aan bij het toekomstige handhavings- en vervol-gingsbeleid van het OM. Het OM moet kennis hebben van criminaliteitspro-blemen en van de omgeving waarin deze plaatsvinden. De toegevoegde waarde van het OM is ‘aan de voorkant’ beoordelen óf, wanneer en op welke wijze het strafrecht het best kan worden ingezet. Het strafrechtelijk ingrijpen moet zichtbaar zijn voor slachtoffers, daders en omgeving. Naast het komen tot één landelijke ressortelijke organisatie, gaat de bun-deling van kennis ook plaatsvinden bij andere landelijke diensten. Zo is er steeds meer verwevenheid tussen de aanpak van financieel-economische fraude, ernstige milieudelicten en zware (georganiseerde) criminaliteit. Dit leidt tot verdergaande samenwer-

king en gezamenlijke huisvesting van LP en FP/ BOOM. Er komt in de toekomst waarschijnlijk één “moeder-parket” met maximaal 2 á 3 nevenvesti-gingen. Vanwege de contacten met de overige OM-onderdelen is voor de landelijke diensten als CVOM en DVOM een centrale ligging in het land gewenst.De termijn waarop concentratie op de hoofdvestigingen en eventuele plusves-tigingen plaatsvindt, varieert per arrondissement en is afhankelijk van bedrijfseconomische afwegingen, zoals het aflopen van huisvestingscontracten. De regio’s en landelijke diensten ver-talen de landelijke huisvestingsstra-tegie nu naar hun specifieke regio en situatie, daarbij rekening houdend met politie, rechtspraak en bestuur. De ondernemingsraden zijn bij de voor-stellen betrokken. De verwachting is dat het College begin 2011 een formeel besluit kan nemen over de huisvesting van het OM tot 2020.

NIEUWE HUISVESTINGSSTRATEGIE OM

TaalUT Recht

Als communicatiemens is taal echt mijn ding. Op onze werkvloer is dat een fijne competentie. Want wil je een bespreekvoorstel aftikken met je CEO, dan weet je dat je in je kracht zit. Natuurlijk ben je flexibel en ga je niet gelijk over op kennistransfer. Nee, eerst moet hij er in dit bilateraaltje zijn plas over doen. Per slot van rekening is hij de probleemeigenaar. Mocht hij zorgen hebben over de afhechting, dan vraag je door naar zijn denkkader en ben je bereid door zijn bril te kijken. Proactief geef je aan dat je al zelfstu-rend je verantwoordelijkheid neemt en door de teamsynergie het streef-beeld zeker gaat halen. In de uitvoeringspraktijk wordt de implementatie soepel gefaciliteerd en reken maar dat het plan handjes en voetjes gaat krijgen. Natuurlijk is het een gecompliceerd verandertraject, maar de transitie van A naar B is transparant en via een gefaseerd meersporenbeleid gaan we zeker de benchmark halen. En mocht zich een voortschrijdend inzicht voordoen bij de tussentijdse evaluatie, dan is er ruimte om de doelen neerwaarts bij te stellen. De kritische succesfactoren zijn kwalitatief goed doordacht, de uitvoeringsacties worden stevig ingebed in de organisatie en de kantelpunten bewaakt. Als herconceptualisering een aandachtspunt is, dan is zijn input welkom. Per slot van rekening moet het toekomstbesten-dig zijn. Maar als alle neuzen dezelfde kant op staan, dan kan het definitieve eindconcept de lijn in om het daarna door te communiceren. Oké?

Ja, we kunnen er wat van bij de overheid. Ikzelf beken dit jaar een collega een ‘mensenmens’ te hebben genoemd. Ik schaam me nog, en ik zal het nooit meer doen. Mocht u in bovenstaand stukje iets herkennen… ook niet meer doen. Voortaan gewoon zeggen wat u bedoelt. Scheelt misverstanden, vergadertijd en papier.

Mary Hallebeek, persvoorlichter parket Utrecht

Opportuun 12 - december 2010 - UT Recht | 29

Foto: Sijmen Hendriks / HH

30 | Expertise - Opportuun 12 - december 2010 | 31

“Nogal aanwezig” waren die Hollandse Netwerken in

Delft. Dus smeedden gemeente, politie, belastingdienst en

OM een totaalplan tegen het Delftse misdaadgilde.

OM-criminoloog Marjolein Kampijon vertelt hoe

“the Beatles” de boeven bestreden.

‘Ook anderszins kwam er een nieuwe aanpak, namelijk de programmatische aanpak met ketenpartners. De opsporing en vervolging zochten contact met het bestuur en belastingdienst. Informatie van die laatste twee kon de opsporing en vervolging helpen. Omgekeerd moesten politie en OM de belastingdienst en gemeente Delft in staat stellen om georganiseerde criminelen tegen te houden. Met de juiste info kan een gemeente immers vergunningen intrekken of panden sluiten wegens brandgevaar.’

Top-25Aan de start waren er 45 subjecten, dus hoofdverdach-ten. Daaruit is een top-25 samengesteld van grote boeven die persoonsgericht werd aangepakt. Daarna gingen de partners in de proeftuin aan de slag met deze innovatiewerkwijze uit het Intensiveringsprogramma van politie en OM: program-matisch samenwerken met ketenpartners in een bestuurlijk casusoverleg, innovatief leren, en tegelijk onderzoeken draaien. ‘Iedereen was doordrongen van de noodzaak om op deze manier werken’, zegt Kampijon. ‘De gemeente zat ook niet echt te wachten op deze incidenten.’Al snel kwamen de eerste tegenvallers. Elkaar vertrou-wen en willen samenwerken is één ding, het moet ook kúnnen, of je moet het eerst onder de knie krijgen. Kampijon: ‘Zo onderschatten wij bij politie en OM het gemak waarmee een gemeente informatie kan ophoes-ten. De gemeente kan niet zo maar vanuit een opspo-ringsperspectief een systeem “leegtrekken” op meneer

Delft 2007. Het is onrustig in de georganiseerde crimina-liteit in Delft. Een aantal Hollandse Netwerken is er al jaren actief, maar nu maken ze het wel heel bont. Wat heet onrustig: er vallen dodelijke slachtoffers bij liquidaties op straat en snelweg. Bomaanslagen onder auto’s maken slachtoffers. Marjolein Kampijon, crimino-loog van parket Den Haag, met een understatement: ‘De georganiseerde criminaliteit in Delft was, zeg maar, aanwezig’.

Al snel bleek een vermoeden van politie en justitie juist: deze incidenten konden niet los van elkaar worden gezien. En hennephandel leek de verbindende schakel. Parket en politie Den Haag en het lokale bureau Delft besloten alles uit de kast te trekken. De proeftuin Hennep werd gestart om op een slimme manier, met de programmatische aanpak, het probleem te bestrijden. Men was het snel eens in de regionale stuurploeg (bestaande uit onder meer de rechercheofficier, de teamleider bijzondere zaken, de CIE-officier, de teamlei-der maatwerkzaken, en –namens de politie- de directeur Informatie & Opsporing en haar adjunctdirecteuren informatie & opsporing). Er werden in 2008-2009 maar liefst vijftien deelonderzoeken naar criminele samen-werkingsverbanden gestart. Die deelonderzoeken hingen onder een “paraplu” (door de politie “Beatles” genoemd) van waaruit zij werden aangestuurd. In de paraplu verwerkten analisten, informatierechercheurs en tactisch en financieel rechercheurs informatie. Daarboven hing een gemandateerde stuurploeg (de strategieploeg).

Intensiveringsprogramma drong Delftse bendes terug

Jansen. Want ze maken gebruik van meerdere informa-tiesystemen, binnen meerdere afdelingen. Je kunt ook niet zomaar elke medewerker om informatie vragen. Want die mensen zijn niet allemaal gescreend. Dat geeft risico’s, want de indruk was dat er binnen de georgani-seerde criminaliteit van Delft een hoog ons-kent-onscul-tuur was. De betreffende ambtenaar van de afdeling Openbaar Orde en Veiligheid (als vertegenwoordiger van de gemeente Delft in het bestuurlijk casusoverleg) ging daar heel professioneel en zorgvuldig mee om.’Omgekeerd moesten politie en OM leren om de gemeente op maat te bedienen. Kampijon: ‘Dan dachten wij dat we goede info hadden verstrekt, maar kregen we van de gemeente te horen dat dat geen stand zou houden bij de bestuursrechter. Afstemming daarover bleek cruciaal.’

BlackbirdMaar waar een wil is, is een weg. Uiteindelijk leiden de paraplu-constructie en de samenwerking met keten-partners tot resultaat. De informatie van ketenpartners en uit alle deelonderzoeken vlóóg heen en weer. Tal van pv’s werden opgemaakt, waardoor de andere strafrech-telijke onderzoeken werden gevoed met “restinformatie” (informatie die je niet nodig hebt voor het doel van je eigen deelonderzoek maar die voor andere of nieuwe onderzoeken waardevol zijn). Daar zat het voordeel van de paraplu. Alle restinformatie werd gelijk verdeeld en benut voor andere Beatles-deelonderzoeken als “Blackbird”, “Help”, “Diamond” en “Julia”. Kampijon: ‘De stuurploeg had steeds zicht op het grotere geheel.

Je kunt snel inspelen op nieuwe informatie. Dan weet je dat je soms in een deelonderzoek beter even kunt wachten met een aanhouding of een actie. En er is een sterke sturing op CIE-processen mogelijk.’

‘De georganiseerde criminaliteit in Delft is een grote slag toegebracht’, zegt Kampijon. ‘In één zaak leidde dat al tot 27 veroordeelde verdachten.’ Ze wijst op grote ontmantelde hennepkwekerijen, een aangetroffen tabletteerinstallatie voor xtc-pillen, een gevonden wapenarsenaal waaronder explosieven met ontstekers, onderschepte leveringen van pillen. Daaruit zijn gevan-genisstraffen gerold, werkstraffen, belastingaanslagen en geldboetes. Maar ook, vanuit de samenwerking: vier bestuurlijke horecarapportages, drie bestuurlijke rapportages, waaronder een ten behoeve van een growshopsluiting, drie fraudeonderzoeken door de gemeente, het opstellen van een handhavingsarrange-ment door gemeente Delft, inzet van BIBOB-procedure en (al enige) ontnemingen.

De aanpak wordt dan ook voortgezet, weet Kampijon. Ook dit jaar wordt nog een onderzoek gedraaid afkomstig uit de Paraplu. En het casusoverleg dat onderdeel was van de “Paraplu-werkwijze” is inmiddels voortgezet in het opgericht RIEC, het Regionale Informatie en Expertise Centrum Haaglanden en Hollands Midden. ‘Politie, OM, gemeente en Belastingdienst: samen gaan we dóór, om te voorkómen dat de problemen weer terugkomen.’

Tekst: Pieter Vermaas | Foto: Maurice Jarnoux / HH

‘Met deze Beatles-

werkwijze konden we

snel inspelen op nieuwe

informatie’ Marjolein Kampijon,

criminoloog parket

Den Haag

PARAPLUTEGEN DE PENOSE

‘Naar de toneelschool mocht ik niet; dat was voor hoeren en homo’s.’ Annemarie moest eerst maar een “net briefje” halen, was de opdracht van thuis. Naast toneel-spelen kwam later de passie voor zingen erbij. Annemarie: ‘Twintig jaar geleden heb ik samen met een vriendin de Opera Comique Maastricht opgericht.’ Afgelopen november werd de twaalfde voorstelling uitgevoerd. Deze keer een “light opera” van het Engelse duo Gilbert (tesktschrijver) & Sullivan (componist) uit het einde van de 19de eeuw. Annemarie had een piepkleine solorol, Inez, de oude voedster die het grote geheim onthulde. ‘Dat juist ik -in het dagelijks leven hoofdofficier- in de boeien werd geslagen veroorzaakte veel hilariteit.’Voor de grote solo’s huurt Opera Comique professionals in. Decors en kostuums worden ontworpen, maar het gezelschap fabriceert alles zelf. Annemarie en een koorvriend maken alle hoofddeksels. Zingen - tijdens de zangles, de wekelijkse koorrepetities, de uitvoeringen of gewoon oefenend thuis - betekent voor Annemarie steeds weer ‘even weg zijn van alles wat stress geeft. Met een los lijf en een lege geest, anders gaat het niet.’ ‘Door het zingen verdwijnt voor even alle belasting die het leven onvermijdelijk ook betekent’, zegt ze. ‘En zo blijf ik mooi in balans tussen de dagelijkse activiteiten en de overgave aan de passie voor het zingen.’

Foto: Rob Oostwegel

GESPOT: 6 november 2010

Theater de Bonbonnière Maastricht

Inez in “The Gondoliers”, Gilbert & Sullivan

NAAM:Annemarie Penn-te Strake

FUNcTIE:Hoofdofficier van justitie

Maastricht

Zingen in een opera Met een los lijf en lege geest