HRwijs inspiratiesessie gesprekken voeren 17 09 2015 Hasselt
Oplossingsgerichte gesprekken
1
56(10) oktober 2013 CASUÏstiek 548 huisarts & wetenschap 56(0) maand 2013 O Inleiding Oplossingsgerichte technieken zijn qua tijd en inhoud goed uitvoerbaar in de huisartsenpraktijk. Zij lenen zich voor een scala aan problemen en klachten, ook als er niet direct sprake is van ziekte maar van onwel bevinden zoals moeheid, con- centratiestoornissen of relatieproblemen. Met deze casus over gestagneerde rouw willen wij een in- druk geven hoe huisartsen met deze oplossingsgerichte tech- nieken snel resultaat kunnen behalen. Beschouwing De huisarts is gewend om te werken volgens het medische oftewel probleemgeoriënteerde model: eerst een medisch on- derzoek doen, daaraan een diagnose koppelen en ten slotte een behandeling beginnen. 1,2 Voor het oplossen van een psy- chisch probleem lijkt het niet altijd nodig om een exacte diag- nose te stellen of het gehele probleem te kennen. Auteurs uit Oplossingsgerichte gesprekken Dineke Dijkhuizen, Saskia Wiegant, Jan Schuling de oplossingsgerichte traditie betogen dat de oplossing moge- lijk uit zicht raakt wanneer de patiënt en de behandelaar veel aandacht geven aan het doorgronden van alle aspecten van het probleem. Zij benadrukken dat het zinvoller is om de pa- tiënt zijn eigen oplossingen in kaart te laten brengen en ver- volgens te helpen om deze tot stand te brengen. Oplossingsgericht werken valt goed in de dagelijkse prak- tijk in te passen, aangezien doorgaans drie tot vier gesprekken voldoende zijn. Door het stellen van specifieke vragen helpt de arts de patiënt inzicht te krijgen in zijn eigen gedrag. Daarmee maakt de arts de weg vrij voor gedragsalternatieven waarvoor de patiënt verantwoordelijkheid wil en kan nemen. 1 ▪ Literatuur 1 Bannink FP. Oplossingsgerichte vragen. Handboek oplossingsgerichte ge- spreksvoering. Tweede druk. Amersfoort: Drukkerij Wilco, 2009. 2 De Jong P, Berg IK. De kracht van oplossingen. Handwijzer voor oplos- singsgerichte gesprekstherapie. Tweede druk. Amsterdam: Harcourt As- sesment BV, 2004. UMCG, afdeling Huisartsgeneeskunde, Postbus 196, 9700 AD Groningen: D.A. Dijkhuizen, destijds aios huisartsgeneeskunde, nu huisarts; S Wiegant, psycholoog, staflid huisartsopleiding UMCG; dr. Mogelijke belangenverstrengeling: geen. Casus Een 33-jarige vrouw bezocht het spreekuur met de klacht dat ze niet meer kon werken door hoofdpijn, maagpijn, nekklachten, slaap- en concentratiestoornissen. Ze voelde zich overspannen en schreef dit toe aan het gegeven dat ze nog veel bezig was met het overlijden van haar eerste zoontje. Hij was drie jaar geleden in de negentiende week van de zwangerschap overleden. Daarna was hij tegelijk met een aantal andere kinderen gecremeerd en door een medewerker van het crematorium uitgestrooid. De vrouw voelde zich schuldig over deze gang van zaken na het overlijden. Vanuit het ziekenhuis kreeg ze psy- chologische hulp bij de rouwverwerking. Ze liep echter steeds vast omdat er naar haar mening te veel werd gegraven in het rouwproces of oplossingen werden aangedragen waaraan zij niets had. De huisarts koos ervoor oplossingsgerichte technieken toe te passen, zoals doelformulering, aandacht geven aan uitzonderingen, schaalvragen stellen en huiswerkopdrachten meegeven. Na verken- ning en zorgvuldige erkenning van de problemen stelde de huisarts vragen om de patiënte te helpen haar doel te formuleren zoals: ‘Stel je voor dat over een jaar alles perfect is. Wat zou er dan anders zijn?’ Het doel van de patiënte was: weer goed functioneren op het werk en thuis, ruimte te voelen voor emoties als blijdschap en verdriet zon- der schuldgevoelens. Daarna vroeg de huisarts naar uitzonderingen zoals: ‘Zijn er al momenten waarop het goed gaat?’ en ‘Wanneer en hoe lukt dat?’ Doordat de patiënte inzicht kreeg in haar gedrag bij positieve ervaringen kon ze proberen dit ook op de andere momenten in te zetten. Door het stellen van schaalvragen kreeg ze inzicht in het verloop van het probleem in de tijd. Bijvoorbeeld: ‘Op een schaal van 0 tot 10, waarbij 10 aangeeft dat het probleem is opgelost en 0 dat het heel slecht gaat, waar zit u dan nu?’ ‘En hoe is dat op die schaal voor het vertrouwen en de motivatie dat u uw doel gaat halen?’ Daar- naast gaf de huisarts huiswerkopdrachten mee. Eén daarvan was in een boekje de dingen opschrijven die wel prettig waren verlopen rond het overlijden en daarna. Door deze positieve ervaringen te belichten, kwam de patiënte tot het inzicht dat er eigenlijk een hele lijst was van dingen die wel goed waren verlopen. Ze kon hierdoor op een rustigere manier naar het overlijden kijken en begon te beseffen dat ze ook veel goed had gedaan. Na vier gesprekken had zij haar doel bereikt en was geen nieuwe afspraak meer nodig. Nu, ongeveer zes maanden later, gaat het goed met de patiënte. Ze onderneemt meer en is met plezier aan het werk.
Transcript of Oplossingsgerichte gesprekken
56 (10) ok tober 2013
CA
SUÏs
tiek
548 huis art s & we tensch ap 56 (0) m a and 2013
O InleidingOplossingsgerichte technieken zijn qua tijd en inhoud goed
uitvoerbaar in de huisartsenpraktijk. Zij lenen zich voor een
scala aan problemen en klachten, ook als er niet direct sprake
is van ziekte maar van onwel bevinden zoals moeheid, con-
centratiestoornissen of relatieproblemen.
Met deze casus over gestagneerde rouw willen wij een in-
druk geven hoe huisartsen met deze oplossingsgerichte tech-
nieken snel resultaat kunnen behalen.
BeschouwingDe huisarts is gewend om te werken volgens het medische
oftewel probleemgeoriënteerde model: eerst een medisch on-
derzoek doen, daaraan een diagnose koppelen en ten slotte
een behandeling beginnen.1,2 Voor het oplossen van een psy-
chisch probleem lijkt het niet altijd nodig om een exacte diag-
nose te stellen of het gehele probleem te kennen. Auteurs uit
Oplossingsgerichte gesprekken
Dineke Dijkhuizen, Saskia Wiegant, Jan Schuling
de oplossingsgerichte traditie betogen dat de oplossing moge-
lijk uit zicht raakt wanneer de patiënt en de behandelaar veel
aandacht geven aan het doorgronden van alle aspecten van
het probleem. Zij benadrukken dat het zinvoller is om de pa-
tiënt zijn eigen oplossingen in kaart te laten brengen en ver-
volgens te helpen om deze tot stand te brengen.
Oplossingsgericht werken valt goed in de dagelijkse prak-
tijk in te passen, aangezien doorgaans drie tot vier gesprekken
voldoende zijn. Door het stellen van specifieke vragen helpt de
arts de patiënt inzicht te krijgen in zijn eigen gedrag. Daarmee
maakt de arts de weg vrij voor gedragsalternatieven waarvoor
de patiënt verantwoordelijkheid wil en kan nemen.1 ▪
Literatuur1 Bannink FP. Oplossingsgerichte vragen. Handboek oplossingsgerichte ge-
spreksvoering. Tweede druk. Amersfoort: Drukkerij Wilco, 2009.2 De Jong P, Berg IK. De kracht van oplossingen. Handwijzer voor oplos-
singsgerichte gesprekstherapie. Tweede druk. Amsterdam: Harcourt As-sesment BV, 2004.
UMCG, afdeling Huisartsgeneeskunde, Postbus 196, 9700 AD Groningen: D.A. Dijkhuizen, destijds aios huisartsgeneeskunde, nu huisarts; S Wiegant, psycholoog, staflid huisartsopleiding UMCG; dr.
Mogelijke belangenverstrengeling: geen.
CasusEen 33-jarige vrouw bezocht het spreekuur met de klacht dat ze niet meer kon werken door hoofdpijn, maagpijn, nekklachten, slaap- en concentratiestoornissen. Ze voelde zich overspannen en schreef dit toe aan het gegeven dat ze nog veel bezig was met het overlijden van haar eerste zoontje. Hij was drie jaar geleden in de negentiende week van de zwangerschap overleden. Daarna was hij tegelijk met een aantal andere kinderen gecremeerd en door een medewerker van het crematorium uitgestrooid. De vrouw voelde zich schuldig over deze gang van zaken na het overlijden. Vanuit het ziekenhuis kreeg ze psy-chologische hulp bij de rouwverwerking. Ze liep echter steeds vast omdat er naar haar mening te veel werd gegraven in het rouwproces of oplossingen werden aangedragen waaraan zij niets had.
De huisarts koos ervoor oplossingsgerichte technieken toe te passen, zoals doelformulering, aandacht geven aan uitzonderingen, schaalvragen stellen en huiswerkopdrachten meegeven. Na verken-ning en zorgvuldige erkenning van de problemen stelde de huisarts vragen om de patiënte te helpen haar doel te formuleren zoals: ‘Stel je voor dat over een jaar alles perfect is. Wat zou er dan anders zijn?’ Het doel van de patiënte was: weer goed functioneren op het werk
en thuis, ruimte te voelen voor emoties als blijdschap en verdriet zon-der schuldgevoelens. Daarna vroeg de huisarts naar uitzonderingen zoals: ‘Zijn er al momenten waarop het goed gaat?’ en ‘Wanneer en hoe lukt dat?’ Doordat de patiënte inzicht kreeg in haar gedrag bij positieve ervaringen kon ze proberen dit ook op de andere momenten in te zetten. Door het stellen van schaalvragen kreeg ze inzicht in het verloop van het probleem in de tijd. Bijvoorbeeld: ‘Op een schaal van 0 tot 10, waarbij 10 aangeeft dat het probleem is opgelost en 0 dat het heel slecht gaat, waar zit u dan nu?’ ‘En hoe is dat op die schaal voor het vertrouwen en de motivatie dat u uw doel gaat halen?’ Daar-naast gaf de huisarts huiswerkopdrachten mee. Eén daarvan was in een boekje de dingen opschrijven die wel prettig waren verlopen rond het overlijden en daarna. Door deze positieve ervaringen te belichten, kwam de patiënte tot het inzicht dat er eigenlijk een hele lijst was van dingen die wel goed waren verlopen. Ze kon hierdoor op een rustigere manier naar het overlijden kijken en begon te beseffen dat ze ook veel goed had gedaan.
Na vier gesprekken had zij haar doel bereikt en was geen nieuwe afspraak meer nodig. Nu, ongeveer zes maanden later, gaat het goed met de patiënte. Ze onderneemt meer en is met plezier aan het werk.
