OntwikkelingsdyspraxieOntwikkelingsdyspraxieZorgdag scholengemeenschapZorgdag scholengemeenschap

Lokeren Moerbeke-WaasLokeren Moerbeke-Waas

22 oktober 200822 oktober 2008

Lieven CoppensLieven Coppens

2

VoorafVooraf

We spreken over een kind met We spreken over een kind met ontwikkelingsdyspraxie…ontwikkelingsdyspraxie…

… … het kind is geen ontwikkelingsdyspraxiehet kind is geen ontwikkelingsdyspraxie

3

Verschillende namenVerschillende namen

Minimal Brain Dysfunction (MBD)Minimal Brain Dysfunction (MBD) Clumsy childClumsy child DyspraxieDyspraxie Sensorische integratiestoornisSensorische integratiestoornis Dysfunction of Attention and Motor Perception Dysfunction of Attention and Motor Perception

(DAMP)(DAMP) Minor Neurological Dysfunction (MND)Minor Neurological Dysfunction (MND) OntwikkelingsdyspraxieOntwikkelingsdyspraxie Developmental Coordination Disorder (DCD)Developmental Coordination Disorder (DCD) Coördinatie ontwikkelingsstoornisCoördinatie ontwikkelingsstoornis

4

Waar komt het op neer?Waar komt het op neer?

Moeite met het coördineren van bewegingen.Moeite met het coördineren van bewegingen. Moeite met het aanleren van verschillende Moeite met het aanleren van verschillende

activiteiten:activiteiten: LopenLopen KlimmenKlimmen Aan- en uitkledenAan- en uitkleden Veters knopenVeters knopen Eten met bestekEten met bestek SchrijvenSchrijven FietsenFietsen ……

5

Waarom?Waarom?

Lage spierspanning…Lage spierspanning… Wisselende spierspanning…Wisselende spierspanning… Onrust in het bewegen…Onrust in het bewegen… Problemen om evenwicht te behouden…Problemen om evenwicht te behouden…

6

Gevolgen?Gevolgen?

Traag werken…Traag werken… Onderpresteren…Onderpresteren… Vermijdingsgedrag… Vermijdingsgedrag…

7

Oorzaken?Oorzaken?

Precieze oorzaak nog niet bekend…Precieze oorzaak nog niet bekend… Niet één maar meerdere oorzaken…Niet één maar meerdere oorzaken… Vermoedens…Vermoedens…

Zenuwstelsel is onvoldoende ontwikkeld…Zenuwstelsel is onvoldoende ontwikkeld… Ontwikkelingsproblemen in de hersenen…Ontwikkelingsproblemen in de hersenen…

8

Wanneer spreken van DCD?Wanneer spreken van DCD?

Niet als iemand gewoon onhandig is.Niet als iemand gewoon onhandig is. Volgens de DSM IV:Volgens de DSM IV:

De dagelijkse activiteiten die coördinatie van De dagelijkse activiteiten die coördinatie van bewegingen vereisen worden duidelijk slechter bewegingen vereisen worden duidelijk slechter verricht dan de leeftijdsgenootjes.verricht dan de leeftijdsgenootjes.

De stoornis heeft duidelijk aantoonbare gevolgen voor De stoornis heeft duidelijk aantoonbare gevolgen voor schoolse en dagelijkse activiteiten.schoolse en dagelijkse activiteiten.

De problemen zijn niet toe te schrijven aan een De problemen zijn niet toe te schrijven aan een lichamelijke aandoening.lichamelijke aandoening.

De problemen zijn niet te verklaren vanuit een lagere De problemen zijn niet te verklaren vanuit een lagere intelligentie. intelligentie.

9

VoorkomenVoorkomen

5 tot 10 % van de kinderen op de basisschool 5 tot 10 % van de kinderen op de basisschool vertonen kenmerken van DCD.vertonen kenmerken van DCD.

DCD komt 3 tot 7 keer vaker voor bij jongens dan DCD komt 3 tot 7 keer vaker voor bij jongens dan bij meisjes.bij meisjes.

Niet noodzakelijk meer dan vroeger, alleen meer en Niet noodzakelijk meer dan vroeger, alleen meer en sneller gezien, omdat men het kent.sneller gezien, omdat men het kent.

10

KenmerkenKenmerken

Bekijken DVD “Kinderen en jongeren met Bekijken DVD “Kinderen en jongeren met Coördinatie Ontwikkelingsstoornis”.Coördinatie Ontwikkelingsstoornis”. Vzw DyspraxisVzw Dyspraxis http://www.dyspraxis.behttp://www.dyspraxis.be

Maar ook:Maar ook:

http://www.dyspraxie.nlhttp://www.dyspraxie.nl http://www.recmiddenbrabant.nlhttp://www.recmiddenbrabant.nl

Let op: een overvloed aan informatie!Let op: een overvloed aan informatie!

11

KenmerkenKenmerken

Ontwikkeling van het bewegen gaat trager dan bij Ontwikkeling van het bewegen gaat trager dan bij de leeftijdsgenootjes.de leeftijdsgenootjes.

Onhandige en/of houterige bewegingen.Onhandige en/of houterige bewegingen. Minder vloeiende bewegingen.Minder vloeiende bewegingen. Vaker struikelen en vallen.Vaker struikelen en vallen. Coördineren van bewegingen lukt niet goed.Coördineren van bewegingen lukt niet goed. Moeite met het nauwkeurig sturen van bewegingen.Moeite met het nauwkeurig sturen van bewegingen. Moeite met het inschatten van de hoeveelheid Moeite met het inschatten van de hoeveelheid

kracht die nodig is voor iets.kracht die nodig is voor iets. Moeite met het bewaren van het evenwicht.Moeite met het bewaren van het evenwicht. Moeilijk aanleren en automatiseren van nieuwe Moeilijk aanleren en automatiseren van nieuwe

bewegingen.bewegingen. Trager werktempo. Trager werktempo.

12

Bijkomende kenmerkenBijkomende kenmerken

Vermijdingsgedrag…Vermijdingsgedrag… Clownesk gedrag…Clownesk gedrag… Leerachterstand door tempo- of schrijfproblemen…Leerachterstand door tempo- of schrijfproblemen… Minder zelfvertrouwen…Minder zelfvertrouwen… Faalangst…Faalangst… Laag zelfbeeld…Laag zelfbeeld… Negatief zelfbeeld…Negatief zelfbeeld… Verminderde motivatie… Verminderde motivatie…

13

Algemene tipsAlgemene tips

Gesteund bewegen geeft meer controle op de Gesteund bewegen geeft meer controle op de uitvoering van de bewegingen:uitvoering van de bewegingen: Goede uitgangshouding.Goede uitgangshouding. Voldoende steunmogelijkheden.Voldoende steunmogelijkheden. Werken op een kleiner vlak gaat beter dan op een Werken op een kleiner vlak gaat beter dan op een

groter vlak.groter vlak. Dingen verplaatsen door te schuiven.Dingen verplaatsen door te schuiven. Verzwaren van objecten.Verzwaren van objecten. Verbreden van objecten.Verbreden van objecten. Verdikken van objecten.Verdikken van objecten.

Taakaanpak:Taakaanpak: Werk met deeltaken: de laatste eerst!Werk met deeltaken: de laatste eerst! Korte opdrachten.Korte opdrachten. Vooraf benodigdheden verzamelen.Vooraf benodigdheden verzamelen. Geen (tijds-)drukGeen (tijds-)druk

14

Algemene tipsAlgemene tips

PedagogischPedagogisch Toon en zorg voor begrip.Toon en zorg voor begrip. Zorg voor overzicht en regelmaat.Zorg voor overzicht en regelmaat. Zorg eerst voor oogcontact als je het kind aanspreekt.Zorg eerst voor oogcontact als je het kind aanspreekt. Duidelijke planning.Duidelijke planning. Richt je op één ding, pak niet alle problemen tegelijk Richt je op één ding, pak niet alle problemen tegelijk

aan.aan. Werk met haalbare doelen.Werk met haalbare doelen. Geef steun en waardering.Geef steun en waardering.

15

Tips voor op schoolTips voor op school

Let steeds op de houding van het kind: zorg dat zijn Let steeds op de houding van het kind: zorg dat zijn bewegingen zoveel mogelijk gesteund kunnen bewegingen zoveel mogelijk gesteund kunnen worden.worden.

Zorg dat het kind stabiel zit: neem voorzorgen Zorg dat het kind stabiel zit: neem voorzorgen tegen door- en wegglijden.tegen door- en wegglijden.

Laat enkel het noodzakelijke materiaal toe op de Laat enkel het noodzakelijke materiaal toe op de bank.bank.

Werk thuis en op school met hetzelfde Werk thuis en op school met hetzelfde schrijfmateriaal en dezelfde schrijfmethode.schrijfmateriaal en dezelfde schrijfmethode.

Bij oudere kinderen:Bij oudere kinderen: ComputergebruikComputergebruik Nota’s kopiërenNota’s kopiëren

16

Tips voor de turnlesTips voor de turnles

Leg de nadruk op het oefenen, niet op het resultaat.Leg de nadruk op het oefenen, niet op het resultaat. Verdeel de turnles in kleinere onderdelen.Verdeel de turnles in kleinere onderdelen. Plaats het kind met DCD bij sterkere leerlingen.Plaats het kind met DCD bij sterkere leerlingen. Geef positieve en opbouwende feedback.Geef positieve en opbouwende feedback. Laat het kind zich als eerste (of vroeger) aan- en Laat het kind zich als eerste (of vroeger) aan- en

uitkleden.uitkleden. Geef, indien nodig, individueel bijkomende uitleg.Geef, indien nodig, individueel bijkomende uitleg. Geef haalbare doelen op.Geef haalbare doelen op.

17

Tips voor de turnlesTips voor de turnles

Leg de nadruk op het oefenen, niet op het resultaat.Leg de nadruk op het oefenen, niet op het resultaat. Verdeel de turnles in kleinere onderdelen.Verdeel de turnles in kleinere onderdelen. Plaats het kind met DCD bij sterkere leerlingen.Plaats het kind met DCD bij sterkere leerlingen. Geef positieve en opbouwende feedback.Geef positieve en opbouwende feedback. Laat het kind zich als eerste (of vroeger) aan- en Laat het kind zich als eerste (of vroeger) aan- en

uitkleden.uitkleden. Geef, indien nodig, individueel bijkomende uitleg.Geef, indien nodig, individueel bijkomende uitleg. Geef haalbare doelen op.Geef haalbare doelen op.

18

Goed om wetenGoed om weten

50% van de kinderen met ADHD hebben ook DCD…50% van de kinderen met ADHD hebben ook DCD… 70% van de kinderen met een taalontwikkelings-70% van de kinderen met een taalontwikkelings-

stoornis hebben ook DCD…stoornis hebben ook DCD… 55% van de kinderen met een leerstoornis hebben 55% van de kinderen met een leerstoornis hebben

ook DCD…ook DCD… Sommige kinderen met DCD hebben ook trekjes die Sommige kinderen met DCD hebben ook trekjes die

passen bij een autismespectrumstoornis…passen bij een autismespectrumstoornis…

19

Lieven Coppens

nieuwsbrief.leren@gmail.com

http://www.nieuwsbriefleren.be

http://nieuwsbrief-leren.skynetblogs.be

http://softie-en-het-ware-meer.skynetblogs.be

http://2xleren.skynetblogs.be

http://boeketje-onderwijs.skynetblogs.be

http://pleuteren.skynetblogs.be