Leraar Nederlands

Lerarenopleider

Coördinator Talen APS

Leraar Nederlands 2003-

Promotieonderzoek onlinegeletterdheid 2012-

• Literatuuronderzoek Definitie √

• Survey leraren: vinden, weten en willen √

• Meetinstrument onlinegeletterdheid √

• Pilot Ontwerpen en uitproberen lesmateriaal en didactiek (nu)

• Grootschalig implementatiestudie (2015-16)

promotieonderzoek

Nieuwe geletterdheid

1. Jeroen  Clemens 1. 2

1. Jeroen Clemens

1. zijn digital natives competent online?

2. sluit ons onderwijs aan op nieuwe informatiemaatschappij

3. heeft Nederlands / taalonderwijs een nieuwe opdracht ?

Internet  geen  redactieteam

nieuwe communicatie/ nieuwe tekstsoorten

nieuwe tekstkenmerken

Welkom op de volledig vernieuwde website van de Volkskrant Door: Philippe Remarque 2 oktober 2014, 04:56

•U kunt er fijne internet-dingen mee doen als opsturen aan vrienden of op Twitter zetten

•En wij kunnen de diepgang van onze journalistiek combineren met alle voordelen van internet: er andere artikelen bij zetten, rechtstreekse bronnen, Twitter-feeds en bewegend beeld

•We zetten multimediale producties op de site en door onze fotoredactie samengestelde beeldreeksen.     

• niet lineair, hyperteksten (geen inleiding, kern, slot)

• combinatie teksten (andere artikelen bij zetten, rechtstreekse bronnen)

• informatie verandert voortdurend (andere artikelen bij zetten, twitterfeeds)

• multimediaal en multimodaal

• kwaliteit onduidelijker, zelf bepalen

• combinatie lezen en schrijven

nieuwe tekstkenmerken

• Anekdotisch bewijs

• PISA 2006 online: 18% (5-80)• 'that these students may find it difficult completing

their studies and, later on, looking and applying for

work, filling out forms to pay their taxes or even

reserving a seat on a train' (OECD, 2011)

• ORCA 2005-nu Leu, Coiro e.a. (Online Reading

Comprehension Assessment): veel uitvallers

online  lezen  is  moeilijk  

• sommige leerlingen heel goed in traditioneel tekstbegrip maar slecht in online tekstbegrip en andersom (Coiro 2007)

• (Coiro 2011) a. voorkennistoets / b. offline tekstbegripstoets / c. online tekstbegripstoets: 16% van c niet verklaard door a en b

• (Afflerbach & Cho, 2010) meta-onderzoek 1995-2010 vonden bij online lezen strategieën die 'appeared to have no counterpart in traditional reading'

vraagt additionele vaardigheden

• vraaggestuurd onderzoekend lezen in steeds veranderende informatieomgeving Online Research and Reading Comprehension (Leu 2014)

• op zoek naar informatie

• beoordelen kwaliteit en bruikbaarheid: evaluatie

• zelf creëren nieuwe betekenissen vanuit meerdere online bronnen: synthese

• vraagt veel meer van zelfsturing

leesproces online is complexer

• V1/ L: zoekend lezen online (zoekvragen, zoekmachines)

• V1/ E: zoekresultaten interpreteren, beoordelen op kwaliteit en bruikbaarheid, delen informatie kiezen; kritisch lezen;

• V2/S: samenvoegen van informatie uit meerdere bronnen tot samenhangend antwoord

• V3/C: Antwoord communiceren op nieuwe (digitale) manieren

• Nadruk op hogere orde vaardigheden

LESC Locate, Evaluate, Sythesise & Communicate

Verwerven Verwerken Verstrekken

• (nieuw) monitoren leesproces online

• (nieuw) multimediale teksten interpreteren

• (nieuw) nieuwe tekststructuren & tekstsoorten

• (nieuw) omgaan met veranderende teksten

• (anders / veel belangrijker ) leesstrategieën bv zoekend lezen

• (anders / veel belangrijker) kritisch lezen

nieuw en anders

Online Surveyonderzoek (Clemens 2014)309 leraren Nederlands (15 uit Vlaanderen)

•nieuwe vaardigheden : 86%

•nieuwe vaardigheden in onderwijs 92%

•nog onbekend wat en hoe

•behoefte professionalisering: 77%

•Rapport te vinden op Kennisnet

Onderwijs (1) Leraren

• onlinegeletterdheid niet in

• eindtermen, referentieniveaus, schoolboeken / lesmateriaal (SLO, Uitgevers)

• toetsen / examens (CITO, uitgevers)

• leerplan, curriculum & schoolplan lerarenopleiding & scholen

Onderwijs (2) context

• teksten met vragen voldoet niet

• meer nadruk op (nieuwe) strategieën

• online teksten / lezen gaan gebruiken

• hardop denken / samen lezen (Kiili, Leu 2012)

• reciprocal teaching (leu e.a.)

• van gestuurd naar open opdrachten

Onderwijs (3) Didactiek

Common Core State Standards USA (Leu et al., 2014)

•Nieuwe uitgangspunten bij ALLE vakken

1. An emphasis on higher level thinking during reading and writing instruction;

2. A focus on acquiring skills in the new, digital literacies of online research and comprehension" (Leu et al., 2014)

•Kerndoelen:

•AS-W 8. Gather relevant information from multiple print and digital sources, assess the credibility and accuracy of each source, and integrate the information while avoiding plagiarism."

Leren van een ander

Testomgeving onlinegeletterdheid

Nederlandse versie ORCA ( Online Reading Comprehension Assessment) instrument

Programmeurs: drie leerlingen van 15 (betekenisvol leren)

Nu klaar in Beta. Wordt gebruikt in pilot Vathorst

Fase 3: testomgeving

Vathorst Sectie Nederlands

a. Uitgangspunten, doelen vaststellen: kader LESC / VVV

b. Opdrachten en didactiek (her)ontwerpen

c. Uitproberen, evalueren en bijstellen

d. Voormeting, nameting, controlegroep

Fase 3: ontwikkelen en uitproberen pilot

jeroenclemens.nl

Leerdoel Uitwerking

Leerling kan zoekvragen formuleren • Geef leerling een onderwerp en een leesdoel. Hij formuleert zoekvragen, overlegt met mede-leerling en stelt bij

• Geef leerling een opdracht waar hij zelf een probleemstelling van maakt en zoekvragen opstelt

• In Duo of groepje of DDU : nadenken en/of brainstormen over vragen die je kan stellen om goed informatie te vinden.

Bedenk zelf een leerdoel in deze fase • Bedenk een uitwerking / opdracht en didactiek

Fase 1 VerwervenZoekvaardigheden

jeroenclemens.nl

Leerdoel Uitwerking

De leerling kan informatie toetsen op betrouwbaarheid

Laten nadenken over verschil informatie online en offline. Laten brainstormen over criteria van goed informatie online. Maak schema: Offline / OnlineCriteria samen bepalen en aanvullen door docent.

Toepassen op bronnen gegeven door docentToepassen op bronnen, gevonden door leerling  

Bedenk leerdoel in deze fase Bedenk uitwerkingen: activiteiten en didactiek

Fase 1 Verwerven Evaluatievaardigheden

jeroenclemens.nl

Leerdoel Uitwerking

De leerling kan informatie toetsen op betrouwbaarheid

Laten nadenken over verschil informatie online en offline. Laten brainstormen over criteria van goed informatie online. Maak schema: Offline / OnlineCriteria samen bepalen en aanvullen door docent.

Toepassen op bronnen gegeven door docentToepassen op bronnen, gevonden door leerling  

Bedenk leerdoel in deze fase Bedenk uitwerkingen: activiteiten en didactiek

Fase 2 Verwerven Evaluatievaardigheden

jeroenclemens.nl

leerdoel uitwerking

Leerling kan lees- /onderzoeksresultaten delen met medeleerlingen in een wiki / middels een blog / ……

leraar maakt een wiki voor de klasleerlingen hebben gezamenlijk onderzoeksvraagiedere leerling / duo zijn verantwoordelijk voor deelvraag antwoorden komen op verschillende pagina’s van wiki eindproduct is gevulde wiki

in elk geval tekst, maar aanvullend ook video, animatie, infogrammen, etc mogelijk

Bedenk leerdoel in deze fase Bedenk uitwerkingen: activiteiten en didactiek

Ontwerpen Fase 3 Verstrekken Communiceren online

• gesprek CITO; uitnodiging SLO

• workshops lerarenopleidingen, ook in Vlaanderen en conferentie ( HSN, ..)

• Malmberg: onlinegeletterdheid in methode onder- en bovenbouw

• Interesse scholen & leraren (presentaties en pilot)

• Meer aandacht: (Podcast) Kennisnet, de Standaard, Vives, VTTA

• uitnodigingen onderwijstijdschriften: LTM, 12-18, Remedial Teachers,

positieve ontwikkelingen

Online ontwikkelomgeving voor lesmateriaal en didactiek

Af en toe live bijeenkomst

Deelnemers: leraren, lerarenopleiders, studenten lerarenopleiding

Ontwerpen, uitproberen, reviseren, delen

Nederland en Vlaanderen

Uitnodiging

Jeroen Clemens

http://jeroenclemens.nl contact@jeroenclemens.nl

Twitter @jeroencl