Omgevingswet Zoetermeer en de rol van Stadsbeheer

presentatie

CROW Levende Stad

9 februari 2017

Motto en doel Omgevingswet

• Motto: ruimte voor ontwikkeling; waarborgen voor kwaliteit

• In één wet samenhangend stelsel opgenomen van planning,

besluitvorming en procedures in het omgevingsrecht

• Doel Omgevingswet (art. 1.3): met oog op duurzame ontwikkeling,

bewoonbaarheid van het land, en bescherming en verbetering

leefmilieu (art. 21 Grondwet):

– bereiken en in stand houden veilige en gezonde fysieke

leefomgeving en goede omgevingskwaliteit

– doelmatig beheer, gebruik en ontwikkeling fysieke leefomgeving

ter vervulling maatschappelijke behoeften

2

Centrale uitgangspunten

Omgevingswet

Stimuleren transitie naar

duurzame samenleving

Vertrouwen tussen overheid en burgers centraal

Meer vrijheid en verantwoordelijkheid voor

initiatiefnemers

Bestuurlijke en ambtelijke cultuurverandering:

van 'nee, tenzij' naar 'ja, mits’

Van toelatingsplanologie naar uitnodigingsplanologie

3

Ambities in beheer

• Verband vasthouden tussen beheer,

inrichting, gebruik

• Verband ontwikkelen met

sociaal domein boven SROI

• Veiligheid bieden, risico’s beheersen (risico-gestuurd beheer, assetmanagement)

• Duurzaam beheer bevorderen (GRP, energie, klimaatadaptatie, biodiversiteit)

• Differentiatie in beheerkwaliteit

• Faciliteren van innovaties (materialen, toepassingen, contracten, netwerken)

4

Implementatie Beheervisie

5

Welke trend Zoetermeer onderkent

6

Omgevingsbewust sturen op effect en risico

Bestuur en uitvoering nader tot elkaar

Beleidsmatig

Strategisch

Tactisch

Operationeel

Praktisch

LINE OF SIGHT

UAV, RAW systematiek

UAV-gc, Beeldsystematiek

UAV-gc en KPI’s

Vier verbeterdoelen

Omgevingswet

• Minder regels

Vermindering complexiteit omgevingsrecht

• Snellere besluitvorming

Versnelling en verbetering besluitvorming over projecten

• Meer afwegingsruimte/lokaal maatwerk

Vergroting bestuurlijke afwegingsruimte decentraal bestuur door

actieve en flexibele aanpak mogelijk te maken

• Integrale benadering

Versterking samenhang in beleid, besluitvorming en regelgeving

7

Verbeterdoel: minder regels

• Rijk:

Van 26 wetten naar 1 wet

Van 5000 wetsartikelen naar 350

Van 120 AMvB’s naar 4 AMvB’s

Van 120 ministeriële regelingen naar 10

• Gemeente Zoetermeer

Van x structuurvisies en beleidsvisies naar 1 omgevingsvisie

Van x bestemmingsplannen en x verordeningen en x regelingen naar 1 omgevingsplan

• + dereguleringsvraag:

kerntakendiscussie (waarover stelt gemeente regels), vertrouwen, vrijheid,

verantwoordelijkheid, vermindering lasten, doeldenken i.p.v. middeldenken (wat is

achterliggende doel van regels en hoe dat doel bereiken?), check dubbele of zelfs

onderling tegenstrijdige regels, check nut en noodzaak regels (hoe vaak toegepast, hoe

vaak handhaving?)

• + globalere regels in omgevingsplan versoepeling uitvoerbaarheidsvereiste, doorschuiven onderzoekslasten

8

Verbeterdoel: snellere besluitvorming

Meer vergunningvrij (via algemene regels): geen vergunningprocedure

Omgevingsvergunning bijna altijd via reguliere procedure (8 weken)

Alleen heel zware gevallen via uitgebreide procedure (26 weken)

Uitnodigingsplanologie: niet werend, maar stimulerend

Meldingsplicht i.p.v. omgevingsvergunning (keuze in omgevingsplan)

Delegatie voor wijzigen onderdelen omgevingsplan van Raad naar B&W

9

Verbeterdoel OW: lokaal maatwerk 1

Minder regels op rijksniveau > meer ruimte voor gemeente en provincie

Omgevingsvisie met lokale doelstellingen: Raad en B&W mogen, mits

onderbouwd, afwijken van kaders (Raad) of uitvoering (B&W)

Omgevingsplan met maatwerkregels, beleidsregels, omgevingswaarden

Omgevingswaarden: lokale afwegingsruimte

(mengpaneel; onderbouwd)

10

Verbeterdoel OW: lokaal maatwerk 2

Gemeente is bevoegd gezag fysieke leefomgeving: minder interbestuurlijke bevoegdhedenstrijd, meer complementaire

samenwerking

Meer bestuurlijke afwegingsruimte: er komen algemene regels, gemeente bepaalt mate van

aanvullende regels / vergunningen

Meer algemene regels, minder vergunningen óf alles via

vergunningen i politieke keuze

Gemeenten hebben ruimte in regels om bij het nemen van besluiten

een balans te vinden tussen de relevante uiteenlopende belangen

(een ingebouwde hardheidsclausule)

11

Verbeterdoel OW: ‘integraal’

Integrale doelgerichte afweging:

wordt de stad / fysieke leefomgeving

per saldo beter van initiatief?

Integrale, brede omgevingsvisie

(als basis voor sectorale programma’s)

Structuurvisie(s) + sectorale

beleidsdocumenten

Integraal omgevingsplan Verschillende bestemmingsplannen

(lappendeken?) en verordeningen

Integrale afweging

bijv. saldobenadering

(4x ja + 2x nee = ja)

Controlelijstjes afvinken (1x nee = nee)

Doeldenken Middeldenken

12

Gemeentelijk instrumentarium OW

13

Van Beheervisie naar Omgevingsvisie

14

Instrumentarium OW: Omgevingsvisie

Samenhangend strategisch beleid gemeente:

vastleggen wezenlijke keuzes voor de kwaliteit van de

fysieke leefomgeving

Hoofdlijnen voorgenomen ontwikkeling, gebruik, beheer,

bescherming grondgebied, kwaliteit van leefomgeving

Basis en motivering voor Omgevingsplan en programma’s

Langere termijn: meer sturing op gebiedsontwikkeling

Frequente actualisering geeft flexibiliteit ten behoeve van

de uitvoering

Verplicht, maar vormvrij naar inhoud en proces

15

Thema’s voor de stad

16

Instrumentarium OW: omgevingsplan 1

Omgevingsplan = uitvoeringsinstrument van de

Omgevingsvisie

Alle ruimtelijke, locatie- en functiegebonden gebonden

regels en vergunningsvereisten in één omgevingsplan

opnemen

Bestaande plannen en verordeningen worden geacht

omgevingsplan te zijn zodra de Omgevingswet in werking

treed (2019?!)

Globalere regels: versoepeling uitvoerbaarheidsvereiste,

doorschuiven van de onderzoekslasten naar projectniveau

Verplicht ! Geen fatale 10-jaarstermijn meer met sanctie

geen legesheffing

17

Instrumentarium OW: omgevingsplan 2

Algemene delegatiebevoegdheid voor delen van het plan

door Raad aan B&W

Niet gehele omgevingsplan door B&W vast te stellen.

Niettemin ruime delegatiemogelijkheid voor Raad; komt in

plaats van wijzigingsbevoegdheid, uitwerkingsplicht en

Nadere Eisen B&W

Binnen dit kader meer flexibiliteit voor B&W om in te

springen op ontwikkelingen binnen raamwerk

B&W kunnen dus ‘volwaardig’ het plan aanpassen, wel

uitgebreide procedure

Omgevingsplan blijft daardoor –op termijn- een

samenhangend geheel

(geen deelplannen of postzegelplannen)

18

Belangrijke aandachtspunten 1

voorspelbare rolbepaling noodzakelijk

Omgevingswet beïnvloedt driehoeksverhouding Raad B&W

Samenleving

Uitnodigingsplanologie vereist duidelijke set van spelregels vanuit B&W: “aan de voorkant”: rol ten opzichte van initiatieven (klantreizen, rode loper)

“in het proces”: rol in het participatieproces

“aan de achterkant”: besluitvormingsproces

‘Dienstverlening’ krijgt daardoor bredere betekenis, niet alleen individuele

(klant-)processen, ook collectieve klantprocessen (Samenspraak) en

verbreding dealmaking op buurt/wijkniveau en op projectniveau (citizen’s

agreements)

Keuze positiebepaling / procesrolbepaling voor de gemeente om te: Reguleren

Regisseren

Stimuleren

Faciliteren

Loslaten

19

Belangrijke aandachtspunten 2

participatie

H.16: Procedures: “regels stellen voor participatie van en

overleg met derden”

Memorie van Toelichting: Paradigmawisseling: ruimte voor initiatieven

Vertrouwen: van overheid in de burger en vice versa

Participatie en actieve betrokkenheid van burgers,

bij voorkeur in vroegtijdig stadium

Hoe en wanneer = maatwerk

Herijken Samenspraak

Resultaat: zelfbinding gemeente of samenbinding met

initiatiefnemers

Permanente (digitale) beschikbaarheid van alle informatie

voor iedereen 20

Belangrijke aandachtspunten 3 integraal werken

Inhoudelijke bandbreedte: fysieke leefomgeving, fysiek beheer,

ruimtelijke economie, ruimtelijk-sociaal

Inhoudelijk integraal fysieke leefomgeving (werkwijze binnen gemeente)

Samenhang beoordeling meldingen / vergunningen / initiatieven

Samenhang / werkwijze in de keten met strategische partners:

ketengericht werken (accountmanagement, zaakgericht werken,

dossiervorming)

Noodzaak tot aanpassing dienstenpakket / werkwijze ODH

(Omgevingsdienst)

Nieuwe samenhangende uitvoeringspakketten: thematische samenhang (‘sectoraal’)

programmatische samenhang

(deel-)gebiedsgerichte samenhang

21

Belangrijke aandachtspunten 4 cultuur / wijze van werken

Houding en gedragsaspecten: Open mind: met bredere open agenda op pad

Uitnodigend / dienstbaar

Vertrouwen staat voorop

Permanente dialoog met strategische partners,

regiogemeenten

Permanent inhoudelijke data op orde en digitaal beschikbaar

Algemene regels: grote verschuivingen van werkzaamheden

in beleidscyclus Minder accent op planvorming en vergunningverlening

Groter accent aan de voorkant (initiatief, beleid, procesbegeleiding)

Groter accent aan de achterkant (monitoring en handhaving)

Financiële consequenties / consequenties voor competenties medewerkers

22

Belangrijke aandachtspunten 5

samenwerken overheden

Omgevingsvisie, Omgevingsplan: afgestemd met

omliggende gemeenten, regio (Haaglanden) en provincie Inhoudelijk, procesmatig

Lokaal of interlokale, gezamenlijke visie ?

Rolverdeling regio(-gemeenten)

Rolopvatting provincie

Uitvoeringsprogrammering: Lokaal of op schaalniveau

(vb.: regionale woningmarkt)

23

Proces implementatie omgevingswet Ontwikkelingen

Kwartiermaken: Impactanalyse & ambitiedocument

Verkenningen/Agendavorming Omgevingsvisie (Kern ontwikkellijn 1. Inhoud&Sturing)

PvA Implementatie (eerste stappen naar transitie)

- Omgevingsplan

Uitvoering via: 1. Omgevingsplan/regels

2. Projecten

3. Klantketens

“hoe helpt de gemeente U”

1. VTH

2. Openbaar Gebied

3. Subsidieverlening

- Omgevingswet

- Klimaatverandering

- Demografie

- Individualisering

- Dereguleren / verminderen beleid

- Etc.

Ontwikkellijnen (faciliterend) 2. Bestuurlijke samenwerking

3. Samenspraak&Communicatie

4. Dienstverlening

5. Informatiebeheer&Automatisering

6. Toekomstgericht werken

(organisatieontwikkeling)

7. Financiën

24

Implementatie OW: 7 ontwikkellijnen

Kernproces:

1. Inhoud & Sturing (Verkenningen, Agendavorming &

Omgevingsvisie)

Faciliterend:

2. Bestuurlijke samenhang

3. Samenspraak & Communicatie

4. Informatiebeheer & Automatisering

5. Toekomstgericht werken (organisatieontwikkeling)

6. Financiën

25

Pilot Stadsbeheer Zoetermeer

1. Thema’s en doelenboom bepalen

2. Beheerthema’s en visie inbrengen

3. Beheeropgave en strategie bepalen

4. Beheerscript

1

3

2 4

26

Stappenplan Omgevingswet

Zoetermeer

Voor de verkiezingen:

• T/m september 2017

- Verkenning inhoud en rol van de gemeente in fysieke leefomgeving

- Impactanalyse & Eerste verkenning ambitieniveau

- PvA eerste stappen implementatietraject Omgevingswet

• Na september 2017 - Uitvoeren eerste stappen implementatietraject Omgevingswet

Na de verkiezingen:

• Vertaling in Omgevingsvisie, Uitvoerings-programma(‘s)

en Omgevingsplan

27

Omgevingsvisie?

Beheer stuwende kracht!

28