Notitie schoon werken

Samenvatting voorstel

Om de veiligheid van ons brandweerpersoneel te waarborgen vanwege gezondheidsrisico’s t.a.v. blootstelling aan rook en roet vragen wij een structurele uitzetting van lasten van € 169.756 (voor 2017: € 107.719). Hiermee kunnen we middelen en faciliteiten aanschaffen en onderhouden om ons brandweerpersoneel zo schoon mogelijk te kunnen laten werken.

Aanleiding

Uit recent onderzoek is gebleken dat brandweerpersoneel blootstaat aan de opname van kankerverwekkende stoffen (in rook en roet) door de huid, waarbij de toename van de lichaamstemperatuur als gevolg van het werken in hitte en daarmee het openstaan van de poriën, dit proces versnelt. In met name Noord-Amerika en Scandinavië zijn onderzoeken uitgevoerd waaruit de conclusie wordt getrokken dat bepaalde typen kanker meer voorkomen bij brandweermensen. Collega’s komen op twee momenten als brandweerman/-vrouw in aanraking met deze stoffen:

1) bij een inzet met rook en roet 2) op een realistische oefendag waarbij met hout wordt gestookt om realistisch te kunnen

oefenen.

Reden voor heel Brandweer Nederland, en dus ook voor de VRG, om in 2015 te starten met een programma dat ervoor moet zorgen dat er schoner gewerkt wordt om de kans op deze beroepsrisico’s zo veel als mogelijk te verkleinen, met als doel een schone inzet en een schone oefening. Na een fase van bewustwording en vele snelle en effectieve quick wins is nu een structurele en toekomstbestendige manier van werken noodzakelijk om schoon te kunnen blijven werken. In deze notitie staat kort beschreven wat de effecten zijn van het programma schoon werken en wat nu in en de toekomst nodig is om de risico’s op beroepsziektes bij onze collega’s zo veel als mogelijk te verkleinen.

Doel

- Zorgen dat collega’s zo min mogelijk worden blootgesteld aan rook en roet

AAN

Dagelijks bestuur Veiligheidsregio Groningen

VAN Programmateam Schoon Werken in opdracht van Kees Odenkirchen, sectorhoofd incidentbestrijding

ONDERWERP Schoon Werken GEVRAAGD Akkoord op voorstel toename structurele jaarlijkse lasten van

€ 107.719 voor 2017 € 169.756 voor 2018 e.v.

BIJLAGE Kostenoverzicht

1

- Zorgen dat collega’s die wel zijn blootgesteld aan rook en roet zich zo snel en zo goed mogelijk kunnen reinigen en zich kunnen ontdoen van vervuild materiaal

Terugblik en huidige situatie

Schoon werken (blootstelling aan / contact met rook en roet) kunnen we bereiken via drie belangrijke gecombineerde sporen:

- Bewustwording en eigen initiatief (houding & gedrag, eigen initiatief, elkaar aanspreken) - Werkafspraken (slim inzetten, afspraken t.a.v. schoonmaken, sturing) - Facilitering (persoonlijke beschermingsmiddelen, logistiek, materiaal)

Op elk van deze drie sporen zijn vanaf de start van het programma (oktober 2015) veel (tijdelijke) acties verricht, om te zorgen dat we zo snel mogelijk onze collega’s konden beschermen tegen deze nieuwe risico’s. We hebben veel gesproken met onze posten, we hebben geïnvesteerd in extra pakken voor posten die geen enkele reserve hadden, extra nekflappen, speciale oefenaanhangers om schoon/vervuild materiaal mee te nemen van en naar realistische oefencentra, extra ademlucht, etc. Het verschil tussen de posten was erg groot; daar waar de ene post van oudsher was voorzien van voldoende reserve-middelen en materialen, was er op de andere post bijna niets aanwezig. Dit gezondheidsrisico maakte echter dat we dit basisniveau zo veel als mogelijk hebben gelijkgetrokken. Het effect van het programma schoon werken is groot; bij collega’s is veel vraag naar manieren om schoner te kunnen werken aangezien men zich meer en meer beseft welke risico’s er zitten aan de blootstelling aan rook en roet.

Toekomstbestendig schoon werken

Inmiddels hebben we een toekomstbestendig plan ontwikkeld om nu en in de toekomst schoon te kunnen blijven werken, zo veel mogelijk gebaseerd op de huidige reguliere werkwijze tijdens een inzet. Dit plan is gebaseerd op:

- Huidige onderzoeksresultaten - Ervaringen van onze collega’s van het afgelopen jaar - Ervaringen vanuit andere Veiligheidsregio’s - Eigen waardes:

o Paraatheid (meteen weer paraat bij terugkomst op de kazerne) o Eigenaarschap (zelfredzaam) o Schoon heen, schoon terug (vervuiling op locatie verpakken, niet de kazerne

‘vervuilen’ o Werkbaar en Gronings (passend bij onze manier van werken bij de VRG, gezond

boerenverstand)

We hebben gekozen voor een bescheiden model, in vergelijking met diverse andere Veiligheidsregio’s, waarbij we de posten en auto’s zelfvoorzienend willen laten zijn. Ter illustratie, Veiligheidsregio Fryslan kiest ook voor deze variant, Veiligheidsregio Drenthe kiest voor een model waarbij schoon materiaal op plaats incident door een logistieke dienst wordt gebracht. Andere veiligheidsregio’s in Nederland kiezen voor heel diverse oplossingen; van een grote ontsmettingscontainer ter plaatse tot een 24-uurs logistieke dienst met schoon materiaal.

Centraal idee is dat we zorgen voor voldoende reservematerialen op elke post zodat collega’s na een ‘vervuilde’ inzet de vuile spullen meteen kunnen omruilen voor schone spullen. Men is dan meteen weer inzetgereed doordat men kan uitrukken in schone spullen. Vervuilde spullen worden ofwel zelf gereinigd (nekflappen, handschoenen, auto, etc.) ofwel worden extern gereinigd en schoon

2

geretourneerd (pakken). Voor een realistische oefendag geldt ditzelfde principe; collega’s nemen schoon (reserve-)materieel mee, nemen na afloop vervuild materiaal afgeschermd weer mee en zijn bij aankomst op de kazerne meteen weer inzetgereed. Een en ander is hieronder in een plaatje weergegeven:

Uitwerking plan & kosten

Om schoon te kunnen werken, op een zelfredzame manier, zijn diverse investeringen nodig:

1) Basisvoorzieningen: Elke post voorzien van basisvoorziening om handen te kunnen wassen, nekflappen af te spoelen, etc.

2) Reservematerialen: Op elke post reserve-ademlucht (4 sets), reserve-handschoenen, reserve-nekflappen (in pakken is reeds voorzien)

3) Ondersteunend materiaal: waszakken, speciale reinigingsmiddelen 4) Wasserij: laten wassen van vervuilde persoonlijke beschermingsmiddelen bij een wasserij 5) Logistiek: oefenaanhangers om schoon / vervuild materiaal heen en terug mee te nemen

naar een realistisch oefencentrum 6) Indirecte kosten: toegenomen werk TD (schoonmaak meer ademluchttoestellen en ander

materiaal), verbouwing timmerwerkplaats voor meer ruimte wasmachines, extra wasmachines, etc.

Sommige van bovengenoemde investeringen hebben noodgedwongen reeds plaatsgevonden, andere nog niet. Ten tijde van de regionalisering waren deze inzichten t.a.v. opname van rook en roet via de huid nog niet bekend binnen Brandweer Nederland. Bij het opstellen van de programmabegrotingen is derhalve geen rekening gehouden met de kosten voortvloeiend uit schoon werken. Alle kosten t.a.v. schoon werken vanaf 2016 zijn opgenomen in bijgevoegde tabel.

- Brandweerman/-vrouw rukt altijd schoon uit

- Evt. vervuild materiaal wordt ter plaatse ingepakt en in de auto mee terug genomen

- Terug op de post: o Men maakt vervuild

materiaal schoon / laat dit schoonmaken

o Men pakt schoon reservemateriaal en is weer inzetgereed

Gevraagd besluit:

Akkoord op voorstel toename structurele jaarlijkse lasten t.b.v. schoon werken: € 107.719 voor 2017

€ 169.756 vanaf 2018 e.v.

3

Ten slotte

Het onderwerp schoon werken bij de brandweer (‘arbeidshygiëne) is landelijk en internationaal volop in ontwikkeling. Dat betekent ook dat veel onderwerpen, inzichten en maatregelen nog in de kinderschoenen staan. In deze paragraaf lichten we kort deze onzekerheden toe.

Onderzoeken

Het inzicht dat men een verhoogd risico loopt door de opname van rook en roet via de huid is bekend, maar het terrein van dit beroepsrisico is ook nog grotendeels onontgonnen. Het IFV (Instituut Fysieke Veiligheid) verricht momenteel drie onderzoeken om beter te kunnen doorgronden hoe deze risico’s tot stand komen en of dus wellicht nog meer aanvullende bescherming in acht moet worden genomen. Momenteel wordt gewerkt aan drie onderzoeken, waarvan we aan het einde van het jaar de eerste onderzoeksresultaten verwachten:

- De precieze (wetenschappelijke) opname van de kankerverwekkende deeltjes via de huid (incl. invloeden zoals inspanning, verhoogde huidtemperatuur, etc.)

- Wasmethodes: wat blijft achter aan gevaarlijke deeltjes in een pak nadat deze gewassen is - Monitor: het opzetten van een monitor om brandweerpersoneel over langere tijd te kunnen

volgen (bruikbaar model voor bijvoorbeeld ook de VRG)

Realistische oefencentra

Wij zijn reeds in gesprek met de realistische oefencentra waarvan wij als VRG gebruik maken en we zien dat de meeste oefencentra zelf inmiddels ook maatregelen nemen t.a.v. schoon werken. Denk daarbij aan schone nabespreekruimtes, voldoende wasmogelijkheden, maar ook aan de inrichting van het oefencentrum (minder in de rook van anderen, etc.). De plannen en uitwerkingen op dit vlak zijn nog volop in ontwikkeling.

4

Bijlage: kostenoverzicht

Verwachte kosten 2017

Verwachte jaarlijkse kosten

2018 e.v.

Afschr. termijn

Reeds gemaakte kosten Faciliteren quick wins aanschaf nieuwe reservepakken 7.158 7.158 8 aanschaf reservehelmen 128 128 10 aanschaf schoonmaakmateriaal 20.000 22.000 nvt aanschaf toestelwasmachine 3.632 3.632 10 aanschaf droogkast 1.632 1.632 10 installatie nieuwe machines 1.000 1.000 10 aanschaf en installatie oefenaanhangers 1.825 1.825 10 aanschaf fleecejacks 3.471 3.471 4 aanschaf reserve ademluchtapparatuur 18875 18875 8 Wasserij waskosten 'Vitesse' 50.000 64.000 Communicatie druk- en bindwerk Nog te maken kosten Basisvoorziening (wastroggen) 2.000 10 Aanschaf reserves aanvulling ademluchttoestellen 12.600 8 aanvulling ademluchtcilinders 2.850 8 Extra handschoenen (iedereen 2e paar) 15.938 4 reserve-neklappen 3.750 4 Ophangbeugels extra ademlucht 3.900 10 Indirecte kosten verbouwing timmerwerkplaats 5.000 10 Totaal 107.719 169.756

5