Johan van Gelder, Het Huis van Gronings Israël - De synagoge en haar gemeente, 1906 - 2006, Uitgeverij Van Gruting, Westervoort, 2006. 176p. + kleurenkatern, ISBN 90-75879-334. € 18,00 Toen op 23 maart 1906 de oude synagoge plaats maakte voor een moderne met een moors karak-ter, maar ook de duidelijke invloed van Berlage, kon men niet vermoeden en verhoeden dat de bloeiende joodse gemeenschap van toen 80 % van zijn leden zou gaan verliezen in de Sjoa en dat daarnaast de secularisatie van joden een dusdanige omvang zou krijgen dat het gebouw moest worden verkocht. Toch werd alweer 25 jaar geleden een deel opnieuw ingeweid als sy-nagoge.

Johan van Gelder (1955), lid van de joodse gemeente en freelancepublicist heeft niet alleen de geschiedenis van dit bijzondere gebouw in de Folkinge-straat te boek gesteld, maar geeft ons ook een beschrijving van de buurt en van een aantal opmerkelijke joodse Groningers. Zo passeren mohel Hartog Samson Frank, huisarts Isidor van der Hal, opperrabbijn Dasberg, en voorganger Jozef Vleeschhouwer. De legendarische CPN'er Fré Meis wordt door Van Gelder genoemd dat zonder hem de synagoge niet aangekocht zou zijn door de gemeente Gro-ningen, omdat de financiering niet rond zou zijn te krijgen. Als enige minpuntje van het boek moet worden genoemd de tekst over de huidige burgemeester, Jacques Wallage, als seculiere jood overduidelijk geen vriend van de schrijver. Het boek is rijk geillustreerd en bevat naast de mooie foto op de voorzijde ook een katern met door de schrijver gemaakte kleuren foto's van de syna-goge en omgeving. In het laatste hoofdstuk, 'wandeling door de joodse buurt van Groningen', geeft de auteur een uitvoerige beschrijving van veel bewoners in het inter-bellum van de Folkingestraat, de Folkingedwarsstraat en de Nieuwstad. Zo vond ik er o.a. vertegenwoordigers van de families Stoppelman, Van Adelsbergen en Van Dam-Kisch, die ook in mijn stambomencollectie een rol spelen. Het boek is goed gedocumenteerd met 221 noten.

Rob van het Groenewoud