Nieuwsbrief Samenwerkingverband Zuid

Met extra aandacht voor: vakmanschap

15 mei 2012

2

INHOUDHet LeSLokaaLDit keer de amsterdamse Montessorischool

De voorZitter verteLtover vakmanschap in relatie tot Passend onderwijs

tiP‘instrumentarium Passend onderwijs’ van de Po-raad

oP PaD Met het bestuur van de amsterdamse vereniging van Meesterschappers

CHeCkLiSt StuDieDagenLeerkracht Liesbeth van Loon geeft tips

wiSt je Datenkele weetjes voor u op een rij

Punt uit‘elke professionele leraar zou zichzelf en zijn collega’s via klassenbezoek moeten beoordelen’

SCHooL in beeLDDit keer de 1e openluchtschool

agenDa alle activiteiten voor de komende tijd

COLOFON

Coördinator emmy Lugthartredactie Lise-Lotte kerkhof, Liesbeth van Loon (theo thijssenschool), janique Doornbos (Hildebrand- van Loonschool)ontwerp roquefort ontwerpers

Het samenwerkingsverband maakt de nieuwsbrief om iedereen op de hoogte te houden van de activiteiten. Daarnaast wil het samenwerkingsverband via de nieuwsbrief alle scholen nog meer bij de ontwikkelingen betrekken.

Ideeën voor het magazine, commentaar op de nieuwsbrief of zelf kopij insturen? E-mail de redactie via e.lugthart@oog.nl.

3

Het leslOkaalOnze lens is op zoek naar de praktijk van Passend onderwijs. Heeft u een geschikte rekenmethode voor kinderen met rekenproblemen, een handige klassenopstelling voor gedifferentieerd lesgeven of een ander voorbeeld van Passend onderwijs in of rondom uw leslokaal? E-mail dan de redactie en wie weet staat uw klas de volgende keer in ‘Het leslokaal’. Dit keer een blik in de Amsterdamse Montessorischool.

Vakmanschap betekent onder meer dat je als leerkracht de talenten van kinderen aanspreekt en ontwikkelt. Op de Amsterdamse Montessorischool gebeurt dit volop. Op de foto werken kinderen aan het in praktijk brengen van het onderwerp ‘perspectief’. Geen simpel onderwerp, maar de leerlingen werken er geïnspireerd aan. Het resultaat een prachtig Hollands landschap met bollenvelden en molens.

4

In alle discussies over Passend onderwijs komt het begrip professi-onaliteit van de leerkracht vaak aan de orde. Door de buitenwereld wordt dan gesteld dat de leerkracht pro-fessioneler moet worden in het les-geven en begeleiden van kinderen met een specifieke onderwijsvraag. Op die manier kan de school beter onderwijs bieden aan een bredere populatie. De leerkrachten geven daarbij aan dat hun vakmanschap in de knel kan komen wanneer er ondersteuning moet worden gebo-den, die niet hoort bij hun beroep.

Misschien klinkt het wat vreemd, maar ik ben het eigenlijk met beide meningen eens. Ze zijn volgens mij niet met elkaar in tegenspraak. Als schoolbesturen moeten we er voor zorgen dat ons onderwijsrepertoire wordt uitgebreid, zodat we actuele uitdagingen nog beter aankunnen. We moeten, zowel onderwijskundig als pedagogisch, meer aanbod en gedrag ontwikkelen.

Het beter herkennen, benoemen en beantwoorden van onderwijsvragen gaat hieraan vooraf. Zo kunnen we nog beter reageren op verschillende onderwijsvragen.

Het moet daarbij dan echter wel blijven gaan om onderwijs en niet om gedrags- of psychotherapie. Daarvoor zijn en blijven andere des-kundigen en instituten noodzakelijk. Dit betekent ook dat alle acties, die van leerkrachten worden gevraagd, moeten blijven passen binnen een onderwijssetting. Om die reden willen wij in het samenwerkingsver-band Zuid investeren in de verdere ontwikkeling van ons vakmanschap en daarnaast een toegankelijke en adequate externe ondersteunings-structuur opzetten, die zo dicht mogelijk bij en om de scholen is te vinden. Doe dus vooral een beroep op uw vakmanschap, maar grijp tij-dig in en organiseer ondersteuning als u ziet dat u in de knel raakt of u op andermans terrein begeeft.

De VOORZItteR VeRtelt

De voorzitter van het samenwerkingsverband is Peter Bove lander. Peter is al een aantal jaren de voorzitter van ons swv. Daarnaast is hij plaatsvervangend algemeen directeur van Openbaar Onderwijs aan de Amstel.

De leukste boeken, de nieuwste maga-zines en beste websites? Houd elkaar op de hoogte en geef uw tip door aan de redactie. Dit keer keken we naar het instrumentarium Passend onderwijs van de PO-raad.

De PO-Raad publiceert onder de naam ‘Instrumentarium Passend onderwijs’ een reeks brochures, tools, checklists en goede voorbeelden, die de invoering van Passend onderwijs ondersteunen. Het instrumentarium is gebaseerd op het referentiekader Passend onderwijs, dat door de sectorraden is ontwikkeld. Het referentiekader is het geheel van werk-wijzen en afspraken waarnaar school-besturen en samenwerkings verbanden zich richten bij de vormgeving van de zorgplicht passend onderwijs.

Op www.poraad.nl staan alle materialen.

tIPs

‘Instrumentarium Passend onderwijs’

Vakmanschap uitgedaagd of in de knel?

5

OP PaDDe redactie neemt u mee naar plekken waar driftig wordt overlegd en wordt gewerkt aan nog beter onderwijs. Dit keer spraken wij de Amsterdamse Vereniging van Meester schappers.

Vanuit de opleiding ‘Meesterschap’ gestart De oprichters van de lerarenvereniging, Lotte, Marjan en Renske, ontmoeten elkaar op de post-HBO opleiding ‘Meesterschap’. Marjan: “Er deden zo’n 100 leraren mee, verdeeld over vier groepen. Lotte, Renske en ik kwamen bij elkaar in de groep. Het klikte met-een, maar het is niet zo dat we direct dachten aan het oprichten van een vereniging. Pas tijdens de terugkomdag van de opleiding merkten we dat we elkaar en het uitdelen van kennis en ervaringen erg gemist hadden.”

Tijdens de terugkomdag werd de leraren gevraagd hoe ze elkaar in de toekomst konden blijven prikkelen en stimuleren om nieuwe dingen te leren. Lotte: “Sociale media was het meest gehoorde antwoord, maar wij wilden elkaar juist blijven zien en samen acti-viteiten organiseren. Inspiratie blijven opdoen buiten de eigen school en klas.” Renske: “Het oprichten van een vereni-ging was daarom een logische keuze. De website was er vrij snel en vanaf dat moment zijn we stapje voor stapje de

activiteiten van de vereniging verder gaan uitbouwen. Bijzonder vind ik dat we vanaf het begin van allerlei mensen, bedrijven en instanties hulp hebben gekregen.”

Zelf het initiatief nemen De leraren hebben verschillende doelen voor ogen met de vereniging, zoals het professionaliseren van leraren, het versterken van hun opinievorming en het verder brengen van de ideeën van leraren. Denk aan het neerleggen van ideeën bij beleidsmedewerkers, bestuurders en politici. Het mooiste doel volgens ons: leraren prikkelen om uit zichzelf nieuwe kennis en ideeën op te doen. Lotte: “We willen graag dat leraren met de bijeenkomsten en lezingen direct nieuwe onderzoeksre-sultaten en kennis meenemen naar hun klas. Denk aan ideeën om het gedrag van leerlingen positief te beïnvloeden of om taal- en rekenlessen goed aan te laten sluiten op de hersenontwikkeling van de kinderen.” Geen verplicht num-mertje, maar activiteiten waar leraren vanuit hun eigen nieuwsgierigheid op af komen en waarmee ze geprikkeld wor-

den om vanuit hun eigen vakmanschap het initiatief te nemen.

Bijzondere activiteitenPer jaar organiseert de vereniging vier lezingen, met wisselend ook een intervi-siemoment. Daarnaast organiseert het bestuur jaarlijks een debat. De ‘Nacht van de Leerkracht’, voorafgaand aan de landelijke dag van de leraar, is afgelo-pen jaar succesvol geïntroduceerd. Elke bijeenkomst wordt overigens afgeslo-ten met een borrel. Janique: “We krijgen enthousiaste reacties en de mond-op-mond reclame doet inmiddels zijn werk. Er zijn namelijk elke keer weer nieuwe leraren.” “We worden ook steeds vaker uitgenodigd door bestuurders of geïnterviewd over onze vereniging, zoals voor het vakblad Didaktief of het Parool”, vult Marjan aan. Bijzondere activiteiten waren onder meer het de-bat over Passend onderwijs, de lezing van hoogleraar ‘Hersenen, gedrag en educatie’ Jelle Jolles, het verhaal van wetenschapsjournalist Mark Mieras over breinontwikkeling en de ‘Nacht van de leerkracht’, waarbij politici, be-leidsmedewerkers, onderwijsadviseurs

Amsterdamse Meesterschappers: van leslokaal naar bloeiende vereniging

De amsterdamse lerarenvereniging Meesterschappers bestaat pas sinds 2010, maar weet nu al veel leraren, schoolbestuurders, beleidsmakers, wetenschappers en politici op de been te krijgen. of het nu gaat om een lezing over hersenen en gedrag van kinderen of een debat over Passend onderwijs: de vereniging inspireert en verbindt. Door toepasbare kennis, nieuwe ideeën en beproefde technie-ken direct uit te wisselen. Het begon allemaal in, hoe kan het ook anders, een leslokaal. niet van de eigen basisschool, maar in de klas van de eenjarige opleiding ‘Meesterschap’. De redactie sprak bestuursleden janique Doornbos, Lotte Hidding, renske Hoogeveen en Marjan wesdorp over het idee achter de vereniging, de acti-viteiten en hun toekomstige ambities.

Bestuursleden (van links naar rechts) Marjan Wesdorp, Janique Doornbos en Lotte Hidding

6

en leraren samen aan tafel aten en spra-ken over verschillende onderwerpen. Een van de thema’s? Hoe zorg je voor meer mannen voor de klas.

Toekomstdromen Hoewel de bestuursleden vinden dat de vereniging nu goed loopt en ze de komende tijd vooral de lopende activi-teiten goed willen aanpakken, hebben ze nog meer in hun mars. Janique: “We kunnen en willen qua ledenaantal nog meer groeien, om zo nog meer profes-sionals bijeen te brengen en een groot netwerk te creëren, waarin steeds meer leraren van elkaar leren en onze kennis nog beter wordt gebundeld. Daarnaast kunnen we de individuele meningen van onze leden volgens mij ook nog beter

vertolken richting schoolbestuurders en gemeente.” Lotte: “Klankbordgroepen op inhoudelijke thema’s zijn daarvoor wellicht een handig instrument. Leden kunnen dan wat langer nadenken over een onderwerp. Onze ambitie is dat we deze input een duidelijke plek geven in de beleidsvorming. Een klankbordgroep vormt hiertoe een eerste aanzet.” Er wordt nadrukkelijk ook gekeken naar de actualiteit. Het debat over Passend onderwijs dat onlangs plaatsvond, is daarvan een goed voorbeeld. Leden of niet-leden kunnen natuurlijk zelf ook ideeën aandragen. De vereniging is im-mers ook bedoeld als luisterend oor.

Nieuwsgierig geworden? Ga naar www.meesterschappers.nl.

Het initiatief voor de opleiding ‘Meesterschap’ kwam van de gemeente Amsterdam. Deze een-jarige opleiding was tijdelijk en is na drie jaar gestopt. Verschillende onderwijsinstellingen waren hierbij betrokken, zoals de Universiteit van Amsterdam, de VU, de iPABO, de Hogeschool van Amsterdam, het ABC en het Centrum voor Na-scholing. De opleiding was in het leven geroepen om leraren extra kennis en ideeën op te laten doen. De leerkrachten deden daarnaast interessante contacten op. Twee belangrijke uitdagingen voor beleidsmakers en politici kwamen hierin samen: het professionalise-ren van leraren en hen tegelijker-tijd behouden voor het onderwijs. Het Centrum voor Nascholing Amsterdam vond het zonde dat de opleiding stopte en heeft daarom, met een aantal van de samen-werkingspartners, de tweejarige master ‘Educatief meesterschap’ ontwikkeld. Voor meer informatie kunt u terecht op www.centrumvoornascholing.nl.

Checklist: Bekijk altijd waar behoefte aan is

binnen het team. In plaats van het klakkeloos inplannen van een door hogerhand opgelegd thema. Als het onderwerp op school niet leeft of ge-dragen wordt, zal het ervaren worden als tijdsverspilling. Een vervolg komt dan moeizaam of niet op gang. Durf het onderwerp van een reeds geplan-de studiedag aan te passen of geheel te wijzigen, als blijkt dat er totaal geen draagvlak voor is bij het team.

Vraag vooráf aan het team wat de dag, vanuit het voorgestelde onderwerp, concreet op moet leveren. Zo worden gelijke verwachtingen gecreëerd.

Sta stil bij de theorie rondom het onderwerp. Leraren hebben behoefte aan nieuwe, boeiende theorie, die ge-makkelijk te verwerken is in de praktijk. Kijk bijvoorbeeld ook eens wat er aan onderzoek gaande is op universiteiten in binnen- en buitenland.

Durf tijdens een studiedag in de bouw of individueel uiteen te gaan. De uit-werking van thema’s, regels of lesstof gebeurt doorgaans op school ook samen in de bouw of door de leraar zelf. Een studiedag moet aansluiten op die realiteit.

Varieer in het programma en maak ruimte voor (zelfstandige) verwerking. Bijvoorbeeld de eerste helft van de

studiedag theorie en daarna concreet met het onderwerp aan de slag. Op deze manier raakt het team vertrouwd met de theorie en worden de eerste stappen direct gezet.

Wissel eens met andere scholen informatie uit over boeiende sprekers. Ga na waar men echt iets aan heeft gehad en waar andere teams door zijn geïnspireerd.

Laat de studiedag terugkomen tijdens reguliere overleggen. Het is zonde als een studiedag op zichzelf staat. Ga daarom na wat er in de klas of op school na de studiedag rondom het onderwerp speelt.

Checklist studiedagen Studiedagen komen op elke school voor, maar de dagen zijn niet altijd een succes en krijgen ook niet altijd een vervolg binnen de school. Een reden voor ons om eens na te gaan waar een goede studiedag voor leraren eigenlijk aan moet voldoen. Wij vroegen Liesbeth van Loon van de Theo Thijssenschool, die meewerkte aan deze nieuwsbrief, om een kleine checklist te maken.

‘De Nacht van de leerkracht’

7

Mireille van de Griendt en

Mirjam Titulaer:

“Het is zeker waardevol als leerkrach-

ten, met een kijkwijzer in de hand, bij

elkaar gaan kijken in de klas. Hierdoor

leer je doelgericht observeren. Een

waardevolle ervaring voor de collega, die

kijkt en natuurlijk ook voor degene, die

feedback krijgt. Het is wel de bedoeling

dat je elkaar feedback geeft volgens

de op school gehanteerde regels. Wij

vinden niet dat collega’s elkaar moeten

gaan beoordelen. Dit kan de onder-

linge samenwerking en het doel van de

klassen bezoeken in de weg gaan zitten.

Bovendien lijkt dit ons erg subjectief.

Het beoordelen van collega’s is immers

geen taak van leerkrachten. Wanneer

er echter via collegiale consultatie re-

flectie op elkaars vakmanschap wordt

gegeven, met als doel opbouwende tips,

dan heeft een klassenbezoek zeer zeker

zin. Dan gaat het immers om professio-

nalisering van het hele team.”

PUNt UIt!WIst Je DatIn ‘Punt uit!’leest u in pak en beet 20 regels het commentaar van een collega over een zaak die hij of zij belangrijk acht. Het commentaar kan gericht zijn op een onderwerp in de klas of in de school of een bestuurlijke kwestie. De redactie hoort graag welke zaak u bezighoudt. Aan de redactie welk commentaar wanneer verschijnt. Dit keer geven Mireille van de Griendt en Mirjam Titulaer, leerkrachten groep 3-4 van de Theo Thijssen-school, hun mening over het beoordelen van collega’s.

‘Elke professionele leraar zou zichzelf en zijn collega’s via klassenbezoek moeten beoordelen’

Dit keer geen spraakmakend citaat, wijze levensles of opmerkelijke uitspraak, maar een paar wist je datjes.

Wist je dat:# NCDO, kenniscentrum voor internationale samen werking en mondiaal burgerschap, speciaal voor leraren, uitgeve-rijen en maatschappelijke organisaties een trainingsdag over wereldburgerschap in het onderwijs organiseert? Hoogleraar hersenen, gedrag en educatie Jelle Jolles opent de bijeenkomst. U kunt ook allerlei workshops volgen en netwerken. Check: www.wereldburgerschap.nl. De bijeenkomst is op woensdag 13 juni van 14.00-19.00 uur (incl. eten) in Regardz Planetarium (Kromwijkdreef 11). Een bijdrage wordt van de deelnemers gevraagd en aanmelden is verplicht.

# Minister van Bijsterveldt-Vliegenthart (OCW) aan de Eerste Kamer op 11 mei een brief heeft gestuurd met daarin antwoorden op vragen van senatoren rondom de geschrapte bezuinigingen en invoering van het wetsvoor-stel Passend onderwijs? De brief is te vinden op www.rijksoverheid.nl of op www.poraad.nl.

?

8

aGeNDavoor de komende periode staan de volgende overleggen op de agenda:

wijkgeriCHt werkenDinsdag 22 mei Hoofddorpplein/Stadionbuurt 9.00 – 11.00 uur TobiasschoolDonderdag 4 juni de Pijp 9.00 – 12.00 uur SpringstokDonderdag 14 juni Buitenveldert 9.00 – 11.00 uur CheidarWoensdag 20 juni Museumkwartier 9.30 – 11.30 uur Cornelis Vrijschool

trekkerSgroePdonderdag 31 mei 9.00 – 11.00 uur Springstok

eDuCatief SteunPuntMaandag 14 mei 16.00 – 17.30 uur OOadADinsdag 5 juni 15.30 – 17.00 uur

Sbo overLegDinsdag 5 juni 13.00 – 15.00 uur OOG Onderwijs en Jeugd

DageLijkS beStuurWoensdag 6 juni 11.00 – 12.30 uur OOadA

kerngroePMaandag 11 juni 15.00 – 17.00 uur OOG Onderwijs en Jeugd

beSturenoverLegdonderdag 21 juni 9.00 – 11.00 uur OOG Onderwijs en Jeugd

sCHOOl IN BeelDDe scholen in het samenwerkingsverband zien er erg verschillend uit. Logisch, want de ene school ligt middenin de stad aan de gracht, terwijl de andere school nabij een weiland ligt. Om een beeld te krijgen van onze prachtige scholen laten we elke keer een andere school zien. Dit keer de 1e Openluchtschool in Zuid.

In de dertiger jaren ontstonden Openluchtscholen voor het zieke kind. Dit waren scholen met extra voorzieningen, waaronder de mogelijkheid om buiten les te geven. Vanuit de gedachte dat dit schoolconcept ook goed zou zijn voor gezonde kinderen zijn de Openluchtscholen voor het gezonde kind in Amsterdam ontstaan.