1

NIEUWSBRIEF

Jaargang 2018, nr. 3

it is al weer het derde nummer van de nieuwsbrief in 2018. Dit nummer

begint met een biografie van Charles-Augustin de Coulomb. Wederom een

wetenschapper waar we als radio zendamateurs, elektrotechnici en

marconisten veel aan hebben te danken. Klik met de muis op het item in de

inhoudsopgave dat je interesse heeft. Dan hoef je minder te scrollen. Er worden

overigens nog steeds enthousiaste operators gezocht die het leuk vinden om met

een zekere regelmaat de PI4HAL shack te bedienen en bezoekers te ontvangen.

En…….tekstueel wordt jullie inbreng op prijs gesteld met anekdotes of ervaringen

die aan de nieuwsbrieven een mooie bijdrage kunnen leveren. Veel leesplezier

gewenst.

Vriendelijke groet, Bert Trumpie PC4Y

Inhoudsopgave

Charles-Augustin de Coulomb ................................................................................ 2

Hanso Henricus Schotanus à Scheringa – Idzerda (1885-1944) ............................... 4

4e lezing kapitein Schoonderbeek, ss Rotterdam ..................................................... 6

Richtingzoeker ........................................................................................................ 7

Kennis maken met Frede Møller .............................................................................. 8

Mutaties radiohut ................................................................................................... 9

Nieuwe DXCC: Kosovo ........................................................................................... 11

Ham Radio de Luxe ............................................................................................... 12

Tweede bezoek scholieren aan PI4HAL .................................................................. 13

Shanty koor. ......................................................................................................... 17

Uitslag puzzel ........................................................................................................ 19

Nieuwe puzzel ....................................................................................................... 20

Herinnering aan Jan Noordergraaf ........................................................................ 21

D

2

Charles-Augustin de Coulomb harles-Augustin de Coulomb (Angoulême, 14 juni 1736 – Parijs, 23

augustus 1806) was een Franse natuurkundige die zich bezighield met

elektriciteit en magnetisme en naar wie de eenheid van elektrische lading

coulomb en de Wet van Coulomb genoemd zijn.

Coulomb werd geboren in Angoulême, Frankrijk

als zoon van Henri Coulomb en Catherine Bajet.

Na een aantal jaar verhuisde hij met zijn familie

naar Parijs. In Parijs ging Charles naar het

Mazarin college, waar hij breed en goed werd

onderwezen. In 1760 trad hij toe tot Ecole du

Genie, een ingenieursschool van het leger. Vier

jaar later werd hij naar Martinique, West-Indië,

gestuurd om Fort Bourbon veiliger en beter

bestand te maken tegen vijandige aanvallen. Na

negen jaar (1773) keerde hij terug naar Frankrijk

wegens ziekte.

Op de Académie des Sciences in Parijs begon hij

zijn onderzoeken naar elektriciteit en magnetisme.

Hij won zijn eerste prijs in 1777 met een apparaat

om kleine elektrostatische krachten te meten, de torsiebalans, een elektroscoop

dus. Zijn wetenschappelijke carrière kwam ten einde rond het aanbreken van de

Franse Revolutie in 1789. Charles kreeg twee zonen. Hij stierf op 23 augustus 1806

in Parijs. Hij is een van de 72 Fransen wier namen op de Eiffeltoren gegrift staan.

Wet van Coulomb De wet van Coulomb is niet door hem zelf opgesteld, maar wel naar hem genoemd.

Coulomb had ontdekt dat de kracht F die twee geladen deeltjes op elkaar hebben

omgekeerd evenredig is met het kwadraat van de afstand r tussen die twee deeltjes.

Dit had hij aangetoond met zijn torsiebalans. De grootte van de kracht die twee

ladingen q1 en q2 op elkaar uitoefenen is te berekenen met de formule:

waarin k de constante van Coulomb voorstelt.

Torsiebalans In 1777 legde Charles Coulomb de laatste hand aan zijn torsiebalans. Hiermee zijn

heel kleine elektrische ladingen te meten. Het apparaat bestaat uit twee metalen

bollen, een glazen cilinder en een buis. De buis steekt in de cilinder. Een van de

bollen zit verankerd in de cilinder, een stukje geleidend materiaal steekt uit. De

C

3

tweede is aan een staafje met een tegengewicht vrij

beweegbaar aan een zilverdraadje in de buis

opgehangen.

Het apparaat meet de aantrekkende of afstotende

kracht tussen de ladingen aan de hand van de torsie

in de ophangdraad. Op een schaal aan de

buitenkant van de glazen cilinder is de kracht af te

lezen.

De coulomb is de eenheid van elektrische lading.

Het symbool is de hoofdletter C. Zij is gedefinieerd

in termen van ampère en seconden: 1 C is gelijk aan

1 As (ampère-seconde), de hoeveelheid lading die

vervoerd wordt door een elektrische stroom van 1

ampère gedurende 1 seconde: Q = I * t

De torsiebalans van Coulomb

waarin geldt:

Q is de lading in coulomb

I is de stroomsterkte in ampère

t is de tijd in seconde

De lading (in coulomb) is ook het product van spanning (in volt) en capaciteit (in

farad).

1 coulomb is gelijk aan de elektrische lading in 6,241 506·1018 protonen; een proton

en een elektron hebben een lading van ongeveer (plus en min, respectievelijk)

1,602 214·10-19 coulomb, dat is de elementaire lading.

Een lading van 1 coulomb is een zeer grote lading. Als twee puntladingen van +1 C

en -1 C op een onderlinge afstand van één meter worden geplaatst, dan trekken

deze elkaar aan met een kracht van ongeveer 9 miljard newton. Zou men een

condensator van 1000 µF willen opladen tot 1 C, dan is daarvoor een spanning van

1000 V nodig. De meeste condensatoren met zo'n capaciteit zijn daar niet tegen

bestand. In de praktijk wordt daarom meestal gewerkt met mC, µC, nC en de pC,

zie de Wet van Coulomb.

Bij accu's wordt de capaciteit (d.i. de maximale lading - niet te verwarren met de

capaciteit van een condensator) opgegeven in ampère-uur (Ah) of milliampère-uur

(mAh); 1 Ah is gelijk aan 3600 coulomb. Bij eenmalige batterijen zou dit ook

kunnen, maar daar wordt zelden een capaciteit vermeld. De accu van een auto heeft

een capaciteit van ongeveer 40 Ah. Dat lijkt heel veel, maar die lading is niet als

zodanig in de accu opgeslagen. In een accu vindt een chemisch proces plaats

waarin de lading wordt omgezet.

4

Hanso Henricus Schotanus à Scheringa – Idzerda (1885-1944) oals in het vorige nummer reeds beloofd, komt hier de eerste aflevering over

deze belangrijke radio pionier die in Den Haag woonde en werkte. Het hele

verhaal stond recent in De Oud Hagenaar en was ingezonden door Kees de

Raadt. Kees heeft ingestemd met mijn verzoek tot publicatie in deze nieuwsbrief.

Binnenkort hoopt hij ook het ss Rotterdam te komen bezoeken.

Begin jaren twintig van de vorige eeuw waren in Engeland ‘The Hague Concerts’

populair. Deze concerten werden via het nieuwe medium de radio uitgezonden.

Engelse radioamateurs thuis en het Londense publiek op straat konden door middel

van luidsprekers luisteren naar concerten, die live of door grammofoonplaten,

vanuit Den Haag werden uitgezonden. Een wereld primeur die voor de redactie van

“The Illustrated London News” aanleiding was om in april 1922 een fotograaf naar

Den Haag te sturen om een fotoreportage van dit fenomeen te maken. Hij moest

daarvoor naar de Beukstraat 8-10 waar de Nederlandsche Radio-Industrie was

gevestigd. Oprichter/directeur van dit bedrijf was Hanso Henricus Schotanus à

Steringa Idzerda. Hij was, zoals tegenwoordig wordt erkend, de eerste ter wereld die

regelmatig radio uitzendingen verzorgde. En zo de grondlegger van de Nederlandse

omroep werd. In 1979 kreeg hij hiervoor een vermelding in het ‘Guinness Book of

Records’. Een plaquette aan de gevel van Beukstraat nr. 8-10 herinnert aan de

periode dat in Den Haag de basis is gelegd voor de radio die we nu kennen. Oh ja,

Z

5

door de uitzendingen van Idzerda, zoals hij in de wandeling werd genoemd, zouden

de Britten op het idee zijn gekomen om in oktober 1922 een eigen omroep op te

richten; de BBC. Reden genoeg om Idzerda en zijn pionierswerk aan de lezers van

deze nieuwsbrief voor te stellen.

Idzerda is op 26 september 1885 geboren in het Friese

Weidum; een dorpje in de buurt van Leeuwarden. Zijn

vader is daar plattelandsarts. Idzerda voelt niet veel voor

een medische opleiding; hij heeft meer belangstelling

voor techniek. Hij gaat studeren aan het Rheinisches

Technikum te Bingen en behaalt het diploma van

elektrotechnisch ingenieur. Na zijn afstuderen vestigt hij

zich in Den Haag aan de Cornelis Jolstraat als ‘adviseur

voor de toepassing van elektriciteit op elk gebied’. Hij

krijgt echter meer belangstelling voor het draadloos

verzenden en ontvangen van radio signalen; een techniek

die toen nog in de kinderschoenen staat. Hij gaat zich

toeleggen op de ontwikkeling en fabricage van sein- en ontvangstapparatuur.

In 1914 - hij is inmiddels verhuisd naar de Van der Heimstraat - richt Idzerda

hiervoor een bedrijf op onder de naam ‘Technisch Bureau Wireless’. Hij beseft dat

Den Haag een ideale plaats is voor de verkoop van deze apparatuur; met afnemers

als het Ministerie van Oorlog, Radio Scheveningen, de Rijkstelegraaf maar ook de

Scheveningse reders. Daarnaast start hij cursussen voor radiotelegrafisten en -

amateurs. Door deze cursussen is hij tevens verzekerd van mogelijke kopers van

zijn sein-/ontvangsttoestellen!

In 1918 wordt het ‘Technisch Bureau Wireless’ omgezet in de ‘NV Nederlandsche

Radio Industrie’ (N.R.I.) met een aandelenkapitaal van f 500.000 (± € 3.000.000). De

N.R.I. is dan gevestigd in een bedrijfspand in de Beukstraat 8-10. Hier vervaardigt

6

Idzerda met zijn team radiozend- en ontvangapparatuur; bijvoorbeeld in 1924 voor

het KNMI. Maar ook produceert hij radiotoestellen en losse zelfbouw onderdelen

voor radioamateurs. Om deze amateurs iets te bieden op radio gebied en tevens een

afzetmarkt voor zijn apparatuur te bevorderen verzorgt Idzerda, vanaf 6 november

1919, regelmatig uitzendingen. Deze radio uitzendingen blijken, ondanks geldelijke

bijdragen van luisteraars en sponsors, uiteindelijk financieel boven de draagkracht

van de N.R.I. te gaan. Eind 1924 wordt zijn bedrijf failliet verklaard. Idzerda maakt

een doorstart onder de naam ‘N.V. Idzerda-Radio’. In 1935 staakt hij echter alle

activiteiten op radiogebied. Om toch aan inkomsten te komen begint hij een pension

aan de Parkweg 3. Maar hij blijft belangstelling houden voor de nieuwste technische

ontwikkelingen; dit wordt hem fataal. Op 3 november 1944 schiet een Duitse

patrouille Idzerda als ‘spion’ neer omdat hij op zoek is naar de resten van een

geëxplodeerde V2. Het is het tragisch einde van een van de belangrijkste

radiopioniers die Nederland gekend heeft. Idzerda, 59 jaar oud, laat een vrouw en

vier kinderen na. In de komende nummers van deze nieuwsbrief zal dieper op

Hanso Idzerda worden ingegaan en de technische ontwikkelingen die hij

doormaakte. Het is dus volgend jaar pas 100 jaar geleden dat er omroep-radio

begon. Het is nu alsof het er altijd is geweest

4e lezing kapitein Schoonderbeek, ss Rotterdam ls je op de afbeelding klikt, zie je een filmpje van de 4e lezing van kapitein

Albert J. Schoonderbeek op 22 januari 2018, waarin onder meer ook even de

veranderingen van de radiohut aan bod komen.

A

7

Richtingzoeker andaag (7 februari 2018) heb ik de originele richtingzoeker Ramatenn-G-82

van het ss Rotterdam/Rembrandt teruggeplaatst. Voorzien van een (niet-

originele) houten console om beter zicht te krijgen op de richtingzoeker. Op

het front van het console is een korte beschrijving van het toestel achter plexiglas

aangebracht, alsmede de roepletters en ontvangfrequenties van een aantal - op deze

positie - te ontvangen radiobakens.

Een en ander is getest met een tijdelijke actieve antenne aansluiting, vanuit het

SHMRH-radio-museum. De te verwachten electro/magnetische storingen zijn

bewaarheid, maar er zijn duidelijk ook enige bakens waarneembaar (voor het

geoefende oor!!!).

In overleg zullen we moeten vast stellen op welke wijze we definitief een aansluiting

in de kaartenkamer kunnen realiseren. Ik heb een aantal opties die ik gaarne een

keer met ter zake kundige zou willen bespreken om zo te kunnen komen tot de

beste oplossing.

Hans v.d. Pennen

Technisch.medewerker S.H.M.R.H.1

De richtingzoeker in de kaartenkamer. Nu nog een buitenantenne.

Op woensdag 21 februari heeft Hans samen met Florian de richtingzoeker geplaatst

in het museum op de plek waar één van de regenboogontvangers stond. Die laatste

is meegenomen voor reparatie. De richtingzoeker is aangesloten en werkt! Met

andere woorden: er is een antenne aangesloten.

1 S.H.M.R.H. = Stichting Historisch Materiaal Radio Holland

V

8

Kennis maken met Frede Møller.

ven voorstellen:

Mijn naam is Frede Møller, ik ben 71 jaar, en ben bijna twee jaar

vrijwillig radio operator bij PI4HAL op de SS Rotterdam.

Ik ben een van de weinige radio

operators op de PI4HAL die

geen “vaar” achtergrond heeft

en ik heb ook geen morse

certificaat, maar toen ik de

uitnodiging kreeg om de crew

bij PI4HAL aan te vullen

duurde het niet lang voor ik

mijn toestemming gaf. Ik vind

de collega's van de club, de

sfeer en de omgeving op de SS

Rotterdam heel fantastisch, en

geniet iedere keer dat ik aan

boord ben.

Over mijn achtergrond:

Zoals de meeste lezers kunnen zien aan mijn naam ben ik geen Nederlander. Ik

ben in Denemarken geboren, en in 1996 naar Nederland verhuisd wegens mijn

werk. Van 1987 tot 1996 heb ik in Italië gewerkt en daar met mijn familie in de

buurt van “Bella Napoli” gewoond.

In 1969 voltooide ik mijn technische opleiding, gedeeltelijk in Sæby (stage/praktijk),

en technisch onderwijs op “Radioskolen” in Viborg als radio- en TV technieker,

daarna ben ik 2 jaar in militaire dienst geweest, en in 1971 heb ik mijn carrière als

radio-technieker voortgezet op een militair depot in Hjørring, Denemarken.

Ik heb vooral met het onderhoud en reparatie van veel soorten communicatie

apparatuur gewerkt, maar ook o.a. een opleiding als calibratie technieker gevolgd

en daarna 5 jaar in Denemarken op verschillende kazernes elektronische

apparatuur gekalibreerd en gerepareerd. Dit gebeurde in een vrij groot en heel

modern mobiel kalibratie laboratorium.

In 1987 ben ik gestopt met mijn carrière in Denemarken, en zijn wij naar Italië

verhuisd, waar een nieuwe uitdaging voor mij begon, en waar ik mijn technische

opleiding goed kon gebruiken. Ik werkte op een locatie voor reparatie en onderhoud

van communicatie apparatuur voor de zuidelijke regio van de NATO.

In 1996 zijn wij (mijn vrouw en twee zonen) naar Nederland verhuisd, en een nieuw

era voor mij begon bij de NATO in Den Haag.

E

9

Dit is de top periode van mijn werkjaren geweest! Veel uitdagende en heel

interessante projecten en een fantastisch “conglomeraat” van internationale

collega's !

In 2011 moest ik volgens de regels bij NATO met pensioen; dat viel me inderdaad

tegen maar ik heb dat altijd geweten, en had al in gedachten dat ik niet de techniek

op de plank willen leggen.

Ik heb contact met VERON (Vereniging voor Experimenteel Radio Onderzoek

Nederland) gemaakt om een licentie als radio zendamateur te krijgen. Dit is mij

goed gelukt, eerst het examen voor de “N” (Novice) licentie in 2012 en het examen

voor “F” (full) licentie in 2013. Mijn “call” is PA2FM. Ik heb natuurlijk ook thuis

een kortegolfzender/ontvanger, en andere communicatie apparatuur.

Ik geniet van de mogelijkheid om bezoekers in de radio kamer van de PI4HAL op de

SS Rotterdam te ontvangen en uitleg te geven van de oorspronkelijke en huidige

scheepscommunicatie, en wat wij tegenwoordig met meer modernere apparatuur

kunnen doen.

Was getekend: Frede Møller.

PA2FM

Mutaties radiohut Ook in de afgelopen weken zijn er enkele mutaties geweest in de radiohut. De Yaesu

FT-897 staat weer bij de lange tafel, maar is daar alleen nog aangesloten op een

dualband VHF/UHF vertical antenne. Deze set kan dus nog niet worden gebruikt

op HF. De tuner die tijdelijk aan de zijkant was geplaatst, is weer verwijderd. De

CAT instelling is weer omgezet van tuner naar CAT en de CAT interface is weer

aangesloten op de PC. Zowel de ICOM als de YAESU staan nu gekoppeld met

HamRadiodeLuxe bij de lange tafel. Je kunt – als je ze één voor één hebt aangeklikt

- tokkelen tussen beide tranceivers die QSO’s kunnen toevoegen aan één en

hetzelfde logboek.

De ICOM IC271e staat weer op haar vertrouwde plekje en is aangesloten op een

dualband antenne of de klaverblad antenne. Deze set is alleen geschikt voor de 2

meter band. Hij kan prima worden gebruikt voor communicatie via de PI3RTD

repeater.

De IC-765 kan weer worden gebruikt op de 40 en de 80 meter band. De

automatische antennetuner boven op het dek is weer aangesloten met goede SWR

resultaten. Dit betekent dat de interne tuner van de IC-765 NIET moet worden

gebruikt. De 80 meter band is nog not done voor de FT-1000. Daar is de SWR nog te

hoog. Met de Skanti kan prima op deze 40 en 80 meter banden worden gewerkt.

Voor de Skanti wordt overigens nog gedacht aan het plaatsen van een heuse

microfoon met PTT in plaats van de huidige handset. En op de to-do-list staat nog

het inrichten van de digitale modes op beide PC’s voor de IC-765 en de FT-1000

door middel van de DM780 software in HamRadiodeLuxe. Daarvoor moet er

overigens eerst nog wat worden geknutseld met scheidingstrafo’s en

10

aansluitkabeltjes met de juiste pluggen. Ook voor de Skanti wordt een koppeling

uitgewerkt met HamRadiodeLuxe. Daarom hangt er al een derde beeldscherm bij de

bedienunit. De antennestroommeters zijn inmiddels weer aangesloten. Ze zijn in

ieder geval opgehangen en mooi in beeld. Zij zijn gekoppeld aan de lange dipool.

De sets op de lange tafel, met derde beeldscherm voor de Skanti

De ICOM IC-271 staat weer op haar oude plaats voor 2 meter band QSO’s

11

Rechts onder en links boven aanzicht van de YAESU FT-1000

Een paar weetjes voor de FT-1000.

Op de linker foto boven staat een kadertje om drie knoppen: keyer, break-in en

spot. Als de CW mode is gekozen en er met een recht-op-en-neer sleutel wordt

gewerkt, moet het lampje keyer niet branden, maar break-in moet wel zijn

ingedrukt. Als er met een paddle wordt gewerkt, moet keyer juist weer aan staan (en

de break-in ook).

Op de rechter foto staat een kadertje om de VOX knop. Denk er om dat deze bij

voorkeur uit staat als er een microfoon is aangesloten. En de knop heeft sowieso

geen zin als er CW wordt gewerkt (zonder aangesloten microfoon). Als VOX aanstaat

(de naam zegt het al) dan gaat de zender aan zodra de microfoon een kuchje oppakt.

Nieuwe DXCC: Kosovo The special Z60A activation to mark the addition of the Republic of Kosovo to the DXCC List

has topped 50,000 contacts and counting. Pileups continue to be heavy.

The Z60A activation will culminate on Kosovo's 10th

anniversary of independence, Sunday, February 18,

the weekend of the ARRL International DX Contest

(CW), and some "sporadic" Z60A activity is

anticipated during the contest. Visiting operators will

team up with locals to wrap up the project and

salute the ARRL and the US contesting community,

as credit for working Z6 now is accepted for ARRL

awards.

Manmade noise in the capital city of Pristina has

been problematic. Plans call for using donated

equipment to set up a "clean receiving site" outside

of Pristina.

Bovenstaande tekst is overgenomen uit de ARRL newsletter. Op 16 februari heeft

PI4HAL verbinding gehad met dit Z60A station uit Kosovo. De pile-up was immens,

Dona Berisha, Z63DBB, will be among

the local hams expected to operate

during the Z60A special activation.

12

maar met ons antennepark en de FT-1000 hoefde er slechts drie keer te worden

aangeroepen en bingo!

De verbinding met Z60A in Kosovo opgenomen in het logboek.

Ham Radio de Luxe

DX cluster zorgt voor zichtbare actieve stations in de diverse banden

Via de toolbar van het logbook van HRdLuxe kan je via view het DX cluster

zichtbaar maken, zoals in bovenstaande afbeelding wordt getoond. Daarna nog wel

op connect klikken. In de afbeelding staat het HB9DRV-9 DX cluster, maar er kan

uit honderden DX clusters worden gekozen. Nuttig als er een DX cluster wordt

gekozen dat geografisch dicht bij de PI4HAL ligt. Nadat er op connect is geklikt

wordt ook het rechter subschermpje actief. Door op een station in dit schermpje te

klikken, springt de set meteen naar de juiste frequentie. Standaard staat het DX

cluster zichtbaar in beeld en hoef je alleen maar op connect te klikken.

Op vrijdag 16 februari zijn de logboeken op beide PC’s aan elkaar gelijk gemaakt

door de log-items van de één naar de ander te kopiëren en andersom. Dus als je al

eens met een station hebt gewerkt, zie je dat in je scherm ook als die QSO via de

andere set heeft plaats gehad.

13

Tweede bezoek scholieren aan PI4HAL Op woensdag 21 februari jl. bracht een groepje scholieren van de Aloysiusschool in

Maasland een bezoekje aan onze shack en het museum. Tijdens het vorige bezoek

van de basisschool de Globetrotter hadden deze scholieren een VHF verbinding met

de scholieren van de Aloysiusschool in Maasland. Nu konden deze scholieren dus

komen zien hoe de locatie er uit zag waar zij op 31 januari verbinding mee hadden.

‘Schoolmeester’ Ger PC3GER heeft zich weer meesterlijk ingezet om deze groep van

zes scholieren en twee docenten te begeleiden. De foto’s zijn van Hans van der

Pennen, Wil Brinkman en docent Stefan Nelwan.

14

15

Zie hier ook de richtingzoeker op zijn (haar) voorlopige verblijfplaats

Het bezoek van leerlingen van de Aloysiusschool en De Globetrotter op 31 januari

was een groot succes. Het bezoek vond plaats in het kader van het komend

evenement van beide scholen om een verbinding te maken met het ruimtestation

ISS. Op de eerste dag waren er 7 leerlingen die ziek, zwak of misselijk waren en ze

wilden toch ook goed beslagen ten ijs komen, vandaar het verzoek aan WestCord en

PI4HAL om een tweede sessie. Dus werd er op 21 februari nog een instructiemiddag

gehouden. Om 1300 uur kreeg ik een telefoontje dat de kinderen op de bankjes voor

het schip nog bezig waren met de lunch, ze kwamen dus iets later. En jawel het

16

jong gebroed zat daar lekker in de koude wind onderwijl scherp in het vizier

gehouden door doorman Ruud. Je weet het maar nooit nietwaar?

Uiteindelijk een half uur later mocht ik het gezelschap bij de receptie welkom heten

met een luid "HallOO allemaal, wat fijn dat je er bent"... Toen kon de tocht naar de

radiohut gemaakt worden, uiteraard via de brug want ook daar is genoeg te zien. De

marconisten in spé betraden uiteindelijk de shack. Zo veel lampjes, knopjes,

beeldschermen noem maar op. Dat is andere koek dan een simpele smartphone.

Uiteraard hadden de kids zich het NATO-alfabet eigen gemaakt. Nu nog een

verbinding maken.

Daar de communicatie met het ISS station op de VHF zal plaats vinden deden we

een oproep op de frequentie 146.675 MHZ. En toeval-o-toeval hoe bestaat het,

kregen we zomaar onze onvolprezen planning coördinator Bert/PC4Y aan de "lijn".

Alle kinderen mochten om de beurt een verbinding maken en hun naam spellen.

Bert/PC4Y herhaalde de naam waarna gesproken kon worden van een geslaagde

QSO. Bij de laatste en nog wel de oudste leerling aangekomen ging het wat moeilijk.

"Ik durf niet juf", jeremieerde het joch onderwijl zijn hakken in ons mooi nieuwe

tapijt plantend. "Ik durf echt niet". Maar zie, bij de juf op schoot en heel timide

kwam toch zijn naam eruit. De juf nam direct de kans waar om geheel tegen het

protocol in een chat op 27mc-bakkie- niveau te starten . Breekie-breek.

Tijd dus om morse te gaan beoefenen in het radiomuseum. Zoals immer een

hoogtepunt voor alle bezoek van klein tot groot. Hoe is het toch mogelijk dat je met

een beetje rammelen op een stuk oud koper zo maar leesbare taal op het schermpje

tovert. Enfin na 2 namen en 30 minuten verder heb ik voorgesteld dat we allemaal

één-en-dezelfde letter mochten seinen. Om onze lieve kinderen van gemiddeld 8 jaar

een beetje te sturen, mede gezien de tijd stelde ik voor een klinker te kiezen. Dat

vond iedereen een prima idee. Ik vond ook dat het van wezenlijk belang en ook

logisch is om dan maar met de meest voorkomende klinker te beginnen. Vol

bewondering (dacht ik tenminste) keken zeven paar oogjes mij aan - zo veel logica in

de opbouw van morse-onderricht - hoe bestaat het! Enkele minuten later had

iedereen de "e" geseind en was de instructiemiddag voorbij. Na uitvoerig te zijn

bedankt mocht ik mijn plaats weer innemen en tot rust komen tussen de collega

hang-ouderen in de shack.

De verbinding met het ISS-station zal plaats vinden op 28 mei op de frequentie

145.800 kHz. De tijd is mij nog niet bekend.

Was getekend: Ger/PC3GER

17

Shanty koor. e kunt het ook schrijven als shanti koor. Vaak gevormd door zeelieden of oud

varensgezellen die zeemansliederen zingen (of brallen al naar gelang het

moment van de dag), maar daarbij wel altijd zorgen voor vreugde en jolijt.

Marconisten hebben een goed maatgevoel en menige marconist was dan ook

bekwaam op één of ander instrument; vaak een piano. Dat zal ook wel gelden voor

de leden van de ‘vereniging radiozendamateurs PI4HAL’, dunkt me. Zo ontstond op

een moment van inspiratie het volgende lied (limerick) dat vrolijk door iedereen kan

worden meegezongen op het alom bekende wijsje dat bij een limerick hoort. Het kan

als een opmaat worden beschouwd voor het vormen van ons eigen shantykoor dat

tijdens de komende algemene ledenvergadering de première geeft of gewoon als een

grapje waar we verder niks mee doen. Maar probeer het in elk geval eens mee te

zingen. Je zult zien dat je er vrolijk van wordt (en misschien de huisgenoten ook).

Als we shantykoortje willen vormen (minimale deelname acht zangers), wordt er ook

nog een instrumentalist gezocht die vaardig is op de piano of accordeon. Wie durft?

Luister naar het deuntje en zing maar mee:

https://www.youtube.com/watch?v=DAYNHW-triQ . Je zult het met me eens zijn dat het tempo flink moet worden verhoogd! Zoals hier: http://www.xs4all.nl/~atreff/gratis-modules/module6/limerick.mid

Dit hier is een radiostàtion

Maar ook wel een soort van occàsion

Tijden van weleer

Herleven hier weer

Voor velen is het een bastìon

Refrein te zingen na elk couplet t/m het vierde couplet:

Tralalalalaaaahla, tralalalalalalalala

Die velen dat zijn marconisten

En soms ook wel machinisten

Allen zendamateurs

En dus geen fraudeurs

Dat valt gewoon niet te betwisten

Zij dragen het zelfde kloffie

Het is nog net geen parochie

Zij bedienen de shack

Een prachtige plek

En drinken ook samen veel koffie

Dat clubje heeft tientallen leden

’t Ontstond zo’n tien jaar geleden

Een vèreniging

Ook met machtiging

De jaren zijn voorbij gegleden

Dat stàtion heeft ook nog een roepnaam:

PEE IE Vier HAL is nu de clubnaam

Voorheen was ’t Piet HEG

Maar oh wat een pech

Het schip werd hotel, dat was raadzaam

Refrein te zingen na elk nu volgend couplet

JA PEEtje IE VIER HAL

VERBINDINGEN VER WEG EN LEUK BOVENAL

Dat clubje telt ook een paar meiden

Soms best ook wel hoogopgeleiden

Zij staan fier en pal

Achter PEE IE Vier HAL

Die meiden zijn niet af te leiden

J

18

Dus welkom op dit fraaie cruiseschip

Bekend ook wel als een stoomschip

Het vaart wel niet meer

Maar is des te meer

De moeite best waard voor een dagtrip

Er komen ook best wel veel gasten

Die vinden ons vaak rare kwasten

Met koptelefoon

Vinden wij heel gewoon

De gasten van ‘herrie’ ontlasten

Die ‘herrie’ zijn piepjes of kraakjes

Dat zijn marconisten hun zaakjes

Zij verstaan dat kabaal

Het is Morse taal

Ook in Morse kan tekst tussen haakjes

Ook praten in een microfohoon

Vindèn amateurs heel gewohoon

Codes vliegen voorbij

’t Is een dikke brij

‘t Lijkt helemaal niet autochtohoon

Er zijn in het clubje ook mannen

Die zich vreselijk erg inspannen

Voor de techniek

Ja dat is toch uniek

Als ze zich nou maar niet overspannen

Dit stoomschip is nu dan van WestCord

Dat zorgt voor wel heel veel comfort

Dat maakt erg blij

Velen horen erbij

WestCord vestigde menig record

Onderstrepingen en accenten geven aan waar de klemtoon moet worden gelegd. En….als er

iemand is die tuba kan spelen is dat natuurlijk helemaal tof. Het zal wel niet helemaal

toevallig zijn dat ik deze tekst heb geplaatst gedurende carnavalstijd. Het kan natuurlijk net

zo’n meezinger worden als het liedje uit de serie ‘de luizenmoeder’2: ‘Hallo allemaal, wat fijn

dat je er bent……’ Want: ‘Dit vinden wij niet raar, alleen maar heel bijzonder’. Afijn…..het hoeft

niet allemaal bloedserieus toch?

2 Nederlandse TV serie op NPO 3, zondagavonden. Heeft meer kijkers dan ‘Boer zoekt vrouw’

19

Uitslag puzzel Uitslag puzzel vorige nieuwsbrief: nr. 2 van 2018

Ik moest van een probleem verlost

en bezocht daartoe een paragnost.

'Ik had u niet verwacht' zei hij.

Ik vertrok dus weer, bepaald niet blij.

Ik bezocht een medium, wat later.

Dit liep ook uit op ene kater.

Een oude dame, wat plechtstatig,

Het resultaat (voorspelbaar!): middelmatig.

Toen maar te biecht bij de pastoor,

en die hield mij de waarheid voor:

'Al zoek je door tot monseigneur,

je blijft voor eeuwig ‘amateur'!

Vrij bewerkt naar een publicatie van Veron

Rotterdam

De drie musketiers: Frede Møller, Karel Wolff en Harm de Haan,

getekend door shiphost Aart

20

Nieuwe puzzel k heb werkelijk geen idee of iemand ooit de puzzels heeft gemaakt, maar voor de

doorzetters is hierbij dan de volgende puzzel: https://puzzel.org/nl/crossword/build?p=-

L4fNKzIBFEl7RKhFkmL

De puzzel op de site puzzel.org heeft overigens een beperkte houdbaarheidsdatum, want ik

mag er maar drie puzzels gratis opzetten. Dit betekent dat de eerste puzzel die in de

nieuwsbrief voor oktober 2017 verscheen al weer plaats heeft moeten maken voor deze nieuwe

puzzel. In die nieuwsbrief werkt de hyperlink dus niet meer. De oplossingen voor

onderstaande puzzel zijn weer te vinden in de typische nautische of maritieme (zeemans-)

uitdrukkingen die in de vorige nieuwsbrieven hebben gestaan.

Door op de puzzel te klikken kom je ook bij de

puzzel op de website. Dan kan je alles online

invullen en zie je ook meteen of de antwoorden

goed zijn. Je hoeft deze pagina dus niet te

printen om de puzzel te maken.

I

Colofon:

De nieuwsbrief is bedoeld voor leden van de

Vereniging radiozendamateurs stoomschip

Rotterdam en andere geïnteresseerden. De

nieuwsbrieven zijn terug te vinden op

www.pi4hal.nl onder de rubriek Nieuws.

De nieuwsbrieven mogen naar eigen inzicht

worden verspreid.

Deze nieuwsbrief kwam tot stand met

medewerking van:

Wikipedia

Kees de Raadt (De Oud Hagenaar)

Shiphost Aart

Frede Møller PA2FM

Hans van der Pennen PA3GXB

Stefan Nelwan

Ger Rossel PC3GER

Wil Brinkman PA0WBS

(eind)redactie: Bert Trumpie PC4Y

21

Herinnering aan Jan Noordergraaf (1927 – 1990)

VERGIS JE NIET3

Vergis je niet jongen

de wereld is groot

New York ligt geen uren gaans

maar lange lange slingerdagen

ver weg

Er ligt een oceaan tussen

europa en amerika

er is nog even veel water als in Columbus'

tijd

Laat je niet voorliegen jongen

straaljagerpiloten

kennen de wereld niet

het water niet

ze vliegen er overheen

laat je niet verkeerd voorlichten

raketspecialisten

voelen de tropen niet, de poolwinden,

ze zitten verscholen in

airconditioned laboratoria

smalle schone vingers aan

trekkers en drukknoppen

zijn dat jouw helden?

als je man wilt worden jongen

voel dan de afstanden!

blaren op je benen

zweet op je huid

storm in je maag

pijn in je hart

leer zo de wereld zien

laag bij de grond

mozaïek van volkeren

leer het lot delen van

kameraden

tussen kiel en toplicht.

3 Beide gedichten komen uit de bundel ‘zeeman

met verlof’.

AVOND IN HOEK VAN HOLLAND

Vermoeide meeuwen

scheren over 't water

richting de Beer, hun slaapplaats in het

groot.

De pieren geven zich nu bijna bloot,

de laatste vissers gaan het strand verlaten.

De avond sterft. De maan sleurt aan

De zee.

De branding schijnt het land de rug te

keren.

Ik huiver in mijn dunne zomerkleren,

en in de duinen rilt het helmgras mee.

Dit is het uur van ademloos aanschouwen

hoe ginds een coastertje de zee opdrijft,

alsof er niets in Holland achterblijft,

niets waardevol genoeg om vast te houden.

Dit is het tarten van het aards geluk,

dit is het leven om een einde vragen.

Alles wat mensen aan de kusten schragen,

gooit ied're zeeman vaak moedwillig stuk.

Ik huiver als ik denk hoe binnenkort

ik deze kust van buiten zal bekijken,

en Holland weer een smalle strook zal lijken

waar domheid als een kind vertroeteld

wordt.

*******