Nieuwe rollen in een veranderend IT landschap - e-CF · willen we de opbrengst ervan, die de start...

Nieuwe rollen

in een veranderend IT landschap

Onderzoeksverslag mapping sleutelrollen

Juni 2015

In opdracht van

ECP

Auteurs

ABIO: Drs. Marleen Olde Hartmann

IT-Staffing: Ir. Bramjan Mulder

Toekomstige beroepsrollen

Onderzoeksverslag ‘e-CF Mapping Sleutelrollen’ in opdracht van ECP 2

INHOUDSOPGAVE

Inleiding ............................................................................................................................. 3

Managementsamenvatting ................................................................................................. 4

Marktverkenning ................................................................................................................ 5

Experts .............................................................................................................................. 7

Survey ............................................................................................................................... 9

Populatie Survey .............................................................................................................. 10

Samenvatting populatie deelnemers............................................................................. 13

Uitkomsten survey ........................................................................................................... 14

Keuze verdere uitwerking ............................................................................................. 28

Toekomstige beroepsrollen .............................................................................................. 29

Data Scientist ............................................................................................................... 30

Digitale Documentalist .................................................................................................. 37

Enterprise Architect ...................................................................................................... 40

App/Mobile Ontwikkelaar .............................................................................................. 44

User Experience (UX) Designer ................................................................................... 46

Ethical Hacker .............................................................................................................. 47

Cloud Engineer ............................................................................................................ 50

Healthcare Informatics.................................................................................................. 52

Bronnen ........................................................................................................................... 56



Inleiding

Door verdergaande digitalisering van informatie en de steeds sneller en groter wordende

netwerken, die bovendien evolueren en daarmee van karakter veranderen, verandert de rol

van ICT in de samenleving enorm. Marktverhoudingen binnen Europa veranderen mee en de

mobiliteit wordt groter. Dit alles vraagt om professionele ontwikkelingen in Nederland die

daarbij aansluiten, willen we onze huidige marktpositie in Europa behouden. Een hogere

mobiliteit betekent ook dat ICT-ers uit andere landen werk kunnen doen, dat voorheen in

Nederland werd gedaan en op de Nederlandse arbeidsmarkt werd uitgezet. Niet alleen is de

uitwisseling op basis van competenties vergemakkelijkt en weten werkgevers in Noorwegen

en Nederland beiden over welke competenties ze spreken, waardoor gemakkelijker iemand

uit het buitenland kan worden aangenomen, maar ook de technologische mogelijkheden zijn

dusdanig dat Noren en Nederlanders op platforms elkaar kunnen vinden en samen werk

kunnen uitvoeren. Dit gegeven opent veel nieuwe mogelijkheden tot samenwerking.

ECP is een platform van bedrijfsleven, overheid en maatschappelijke organisaties dat tot

doel heeft het gebruik van ICT in de Nederlandse samenleving te versterken. Er wordt

gezamenlijk nagedacht over een visie op Nederland als informatiesamenleving. ECP kent

twee programmalijnen: Digivaardig en Digiveilig en koppelt hieraan concrete activiteiten en

projecten. In het kader van de Europese ontwikkelingen waar een e-competentie framework

(e-CF) is ontwikkeld is in Nederland de werkgroep e‐CF NL ontstaan om de landelijke

adoptie van e‐CF in Nederland te stimuleren, binnen de programmalijn Digivaardig. Hiervoor

zijn verschillende activiteiten neergezet, waarvan dit onderzoek er slechts één is. Onderwerp

van onderzoek is enige mate van ‘foresight’ te geven in de verschuivingen in vakinhouden en

kennisvelden als gevolg van de toegenomen complexiteit en omvang, waarmee

beroepsgroepen, ICT professionals en bedrijven te maken zullen krijgen.

Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek hebben wij acht sleutelrollen gedefinieerd en

die zichtbaar gemaakt door ze te mappen op e-CF; dit product is ter beschikking gesteld voor

publicatie en gaat hierbij. Terugkoppeling naar de CEN Project Committee 428 zal

plaatsvinden in de komende vergadering van juli van dit jaar (2015).

Het onderzoek heeft bestaan uit een marktonderzoek, een expert interviewronde en een

survey. Op basis daarvan is een keuze gemaakt voor toekomstige beroepsrollen, die zijn

uitgewerkt met e-CF competenties.

Omdat er veel informatie is vergaard, hebben wij gemeend dit in een verslag te zetten en het

niet alleen bij de deliverables in de vorm van zes profielen en een terugkoppeling naar CEN

te houden.



Managementsamenvatting

In opdracht van het ECP heeft er een inventarisatie plaatsgevonden van IT sleutelrollen waar

naar verwachting de komende jaren tekorten optreden. Dit zijn immers de rollen waarvoor

medewerkers opgeleid of geworven kunnen worden.

Na deskresearch, expert-interviews en een enquête onder vakverenigingen en ICT-ers, is er

een selectie van acht sleutelrollen gemaakt waarin de komende jaren een tekort verwacht

wordt. Dit zijn functies die te maken hebben met Big Data, Security, Mobile of Cloud

oplossingen, namelijk Data Scientist, Digitale Documentalist, Enterprise Architect,

App/Mobile ontwikkelaar, User Experience (UX) Designer, Ethical Hacker, Cloud Engineer

en Healthcare Informatics.

Deze IT Sleutelrollen zijn gemapped op het European e-Competence Framework (e-CF). Het

gebruik van dit framework heeft diverse voordelen voor organisaties.

Bij iedere genoemde IT sleutelrol is een uitsplitsing gemaakt van de e-CF competenties die

iemand gemiddeld gesproken nodig heeft. Een organisatie kan deze IT sleutelrollen

gebruiken als handleiding en eventueel aan de eigen situatie aanpassen.



Marktverkenning

De marktverkenning heeft plaatsgevonden door desk research en vervolgens vier experts in

toekomstverkenning persoonlijk te ondervragen op hun inzichten aangaande de toekomst en

de ontwikkelingen die zij zien ontstaan in de ICT.

De voorbereidende research liet zien dat nieuwe technologische mogelijkheden sneller op de

markt komen en bedrijven vaker innoverende acties plegen. Dat deze vernieuwing heeft

organisatieverandering tot gevolg en nieuwe businessmodellen gaan ontstaan. We gingen te

rade bij Gartner, Forrester, Mckinsey, IDC, Toekomstscan 2050, Berenschot, Hypecyles,

NextGen Study’s, Empirica, EIT ICT Labs, IBM, De‐ICTer‐bestaat‐niet, de Nationale

Denktank Eindrapport 2014 en NRCLive Moonshot.

Het desk research willen we niet helemaal uitschrijven; dat was onze opdracht niet. Toch

willen we de opbrengst ervan, die de start voor de expert interviews en de survey is geweest,

niet helemaal negeren in de rapportage. We hebben daarom gekozen voor een shorthand

overdracht en het weergeven van ontwikkelingen in steekwoorden. De ontwikkeling kan in

steekwoorden (in de structuur Van-Via-Naar) als volgt aangegeven worden:

1. Van focus op technologie via de focus op processen naar een focus op business

modellen.

2. Van harde ICT systeemkennis, via ICT management naar digitaal leiderschap.

3. Van ‘geïsoleerd vakmanschap’ via interne klantfocus en service-denken naar een

externe klantverhouding toe.

4. Van het automatiseren via efficiency en effectiviteit naar nieuwe waardecreatie door

digitale innovatie.

5. Van het verkrijgen van een erkende plek in de organisatie via het managen van ICT

(een correcte planning en voorspelbare uitvoering en waardecreatie met minimale

risico’s en maximale controle) naar het snel kunnen adapteren en innovatieve

kansen kunnen benutten.

Hoewel duidelijk is dat de focus van technologie naar de business wordt verlegd, is de

onderliggende technologie wel datgene dat de veranderingen mogelijk maakt. Vaak wordt dit

nog steeds zo ingedeeld. Daarom kijken we hier even nog specifiek naar de nieuwe

aanjagende technologie. Dit wordt wel het zogenaamde derde platform genoemd; een

verzamelnaam voor mobile computing, clouddiensten, sociale netwerken en big data

analytics. Andere partijen noemen het net weer iets ander t.w. ´The Nexus of Forces: Social,

Mobile, Cloud and Information’ als basis onder digitale business of men spreekt over Next

Generation of New Digital Era. Hoe men dit gegeven ook benoemt, men is het er in

algemene zin wel met elkaar over eens dat het in elkaar overlopen van de werkelijke en

de digitale wereld, het steeds meer en overal intelligentie inbrengen, de hoe

technologie doordringt in de business en disruptie en/of wijziging van de bedrijfsvoering

met zich meebrengt, de belangrijke strategische ontwikkelingen zijn waar rekening mee dient

te worden gehouden.

Dit geldt dus ook voor de ICT professional van de toekomst en diens rollen. Nieuwe

technieken, globalisering (m.n. genoemd wordt de invloed van China), toegenomen

concurrentie en mobiliteit zorgen daarnaast voor veel verschuivingen en ook andere

verwachtingen ten aanzien van ICT professionals op de arbeidsmarkt. Reden te meer om

naar de competenties te kijken in de nieuwe beroepsprofielen.



Ook in de e-CF versie 3.0 zijn vanwege deze ontwikkelingen en na ervaringen uit versie 2.0

nieuwe toevoegingen gedaan: Innovatie (A.9), System Engineering (B.6), Behoeften Analyse

(D.11) en Digitale Marketing (D.12).



Experts

Met deze ondergrond hebben we met de experts gesproken over de wijzigingen die zij zagen

voor de professionele ontwikkeling in de ICT. Wij hebben hen de voorgaande ontwikkelingen

voorgelegd en hun visie hierop gevraagd.

Uit deze gesprekken is een eerste indruk ontstaan, die ook ging in de richting van

samensmelting binnen huidige bekende vakgebieden in de ICT maar zeker ook met non-

ICT beroepsvelden, de zogenaamde cross-overs. ICT als enabling technology wordt ook

een steeds groter onderdeel van de niet-ICT beroepsvelden en verandert de wereld als

totaal. Er wordt niet langer meer gesproken van een trend, maar van een digitale revolutie of

transformatie.

Niet alleen nieuwe technieken werden als oorzaak aangewezen, maar ook de ‘neus voor

innovatie’ werd vaker naar voren gebracht. De relatie met de business vormgeven,

strategische inzichten ontwikkelen en overdracht kunnen plegen, en het bij kunnen

blijven door zelfstandig leerprocessen voor zichzelf uit te zetten, werden als de belangrijke

facetten en op gelijke hoogte geplaatst als de benodigde ICT kennis/vaardigheden; het

‘kennen en het kunnen’ op ICT domeinen. Het omgaan met jezelf, met anderen en met

kennis komen naast de ICT kennis en ICT vaardigheden te staan.

Verder werd als heel opvallend punt naar voren gebracht dat de positie van de ICT-er zelf

sterk aan verandering onderhevig is. De ICT professional van de toekomst is niet langer

gericht op formele macht gekoppeld aan een functie, maar wordt meer gedreven door de

inhoud en de mogelijkheden tot (persoonlijke en vak)ontwikkeling die er zijn. De hoog

opgeleide ICT-professional van de toekomst wil iets bereiken en waarde creëren, in

samenwerking met anderen en in regie, wil gezien en erkend worden en gebruik kunnen

maken van een optimale werkplek en maakt voor een deel zijn eigen werk door benutting

van de vrije professionele ruimte of de digitale mogelijkheden om internationaal te kunnen

samenwerken. Er ontstaat een ICT enterpreneur.

Voor de wat lager opgeleide ICT-professional vrezen sommigen door de up-skilling die de

nieuwe ontwikkelingen met zich meebrengen en de robotica toepassingen die het werk dat

met een lagere opleiding gedaan kan worden, zullen wegnemen. Anderen zien dit totaal

anders en stellen dat de zoveel-urige werkweek sterk zal verminderen, want robotica gaat

die werkzaamheden overnemen en mensen krijgen meer vrije tijd om andere zaken te doen.

De grote organisaties en ICT dienstverleners met hun statische structuren zullen gaan

verdwijnen en plaats gaan maken voor industrie specifieke smart platforms en

samenwerkingsverbanden die nu nog niet tot de mogelijkheden behoren. Er zullen

kenniscentra ontstaan en communities met verschillende doelen, interesses en

opleidingsmogelijkheden om de collaboratie en het zelf-leren te ondersteunen op alle

opleidingsniveaus. Community managers worden daarin onmisbaar.

Kleine ondernemende ICT’ers en startup-bedrijfjes zijn sneller en wendbaarder en nieuwe

technologie stelt hen in staat om naast de grote dienstverleners een belangrijke plaats in te

nemen. We veranderen mentaal en treden als individu zelfstandiger op, zijn veeleisender

geworden ten aanzien van dienstverlening en de benodigde infrastructuur ten

behoeve van ons werk, onze privacy en beveiliging.

Duidelijk werd dat de ICT-er meer partner in business moet worden in de toekomst anders

gaat er een scheiding ontstaan waarin ICT-ers slechts de toeleveranciers worden. Zij

leveren de infrastructuur, capaciteit, beveiliging en de grondstof data. Zij gaan dan slechts



zorgen voor de connectiviteit, de opslag en verwerking, de toegang en de back-ups en het

aanleveren van schone data in diverse vormen. Het gedetailleerd ontwerpen, bouwen,

documenteren en integreren van oplossingen die in productie worden genomen behoort

eventueel ook nog tot de werkzaamheden. De business zal echter zelf alle denk, exploratie

en ontwerp werk voor haar rekening nemen en door de ontwikkeling van cross over

beroepen, kan ook dit deel buiten het ICT-veld gaan vallen.

De arbeidsmarkt verandert dus drastisch in een nieuwe digitale economie met nieuwe

samenwerkings- en verdienmodellen. Professionals moeten daarin hun nieuwe weg vinden

en werk wordt anders verdeeld. Men voorziet dat nieuwe MBO niveau banen gaan ontstaan

doordat werkzaamheden op een andere manier samengesteld kunnen gaan worden en een

beleidsmedewerker door bijvoorbeeld een informatiewerker ondersteund kan gaan worden.

Competenties en competentiewaarde voeden deze andere manier van organiseren van het

werk.



Survey

Op basis van de aangegeven veranderingen in het algemene gedrag als consument, als

burger, als werknemer en –gever en hoe we omgaan met diensten, producten, informatie en

organisatie hebben we de leden van beroepsverenigingen en zelfstandig werkenden

ondervraagd. We hebben een site (e-CF.work) met daarop wat achtergrondinformatie over e-

CF en de survey zelf geplaatst zodat de beroepsverenigingen zelf hun leden konden

benaderen met het verzoek om mee te werken.

In de introductie op de survey stelden we dat de Europese markt een groeipotentie van 340

miljard euro heeft, waar iedere Europeaan profijt van kan hebben, mits we gezamenlijk

optreden. In het vakgebied van de ICT betekent dit een gezamenlijke taal op het gebied van

rollen en competenties. Inmiddels is het Europese e-Competence Framework voor ICT-ers

(e-CF) ontwikkeld en geïmplementeerd.

Op dit moment is men in Europa bezig e-CF te koppelen aan de beroepsrollen of

beroepsprofielen (of soms functies zoals wij gewend zijn). Maar wat een interessanter vraag

is om te beantwoorden is die over de verwachting van de toekomst. Wat zijn de meest

interessante beroepsprofielen voor de komende vijf jaren? Dit zijn immers de

beroepsprofielen en competenties die we nog kunnen ontwikkelen; waarvoor we nog kunnen

opleiden of waarin we ons nog kunnen ‘up-skillen’. Wat zijn dan de bijbehorende (e-CF)

competenties? En hoe moet dat georganiseerd worden? Hoe krijg je het voor elkaar om te

beschikken over de juiste competenties, en hoe krijg je het voor elkaar om de mobiliteit op de

arbeidsmarkt te verbeteren? In ieder geval níét door te blijven hangen in oude werkwijzen,

kennis en inzichten.

Wij hebben de deelnemers en leden van de beroepsvereniging gevraagd om vanuit hun

huidige positie als professional een aantal vragen te mogen stellen. Door het invullen van

de survey hebben zij geholpen een verdere bepaling van de toekomstig rollen te bedenken.

Met behulp van de uitkomsten van het onderzoek werken wij deze rollen verder uit met de

competenties uit e-CF.

Wij stelden vragen over de verwachtingen die men had voor wat betreft verschuivingen in het

werk in de toekomst. Dit was na de desk research en het expert onderzoek de derde trap

van het werk om te komen tot toekomstige beroepsrollen in de ICT.



Populatie Survey We geven eerst weer wie die deelnemers waren voordat we met de inhoud ervan verder

gaan. Onderstaande grafieken laten zien hoe de volledige deelnemende populatie is

verdeeld.

Op leeftijd:

De genoten opleiding lag hoog, en vooral mannen namen deel:



De meesten (95.19%) waren werkzaam in de ICT, slechts een heel gering aantal was niet

werkzaam in de ICT branche en het aantal jaren werkervaring lag hoog:

Aantal jaren werkervaring:

Bekend met e-CF Ja/Nee:

Verdeling per beroep:

Beroep Aantal

Manager 2

Consultant 12

Adviseur informatiemanagement 1

Programmamanager 4

Testmanager 2

Coördinator 1

Senior Software Designer 1

Developer / Software ontwikkelaar

5

Adviseur 2

Projectmanager 13

Director 2

Database Administratior (DBA) 2

Architect 3

Informatie Architect 1



Informatie Manager 2

Community Manager 1

Innovatiemanager 1

Data migratie specialist 1

Specialist 3

Senior ICT Specialist 1

Support Specialist 1

Systeemanalist 2

Systeemontwikkelaar 1

Tester 2

Applicatiebeheerder 1

Technisch Applicatiebeheerder 1

Implementatieconsultant 1

Docent 1

Zzp-er 1

De mensen die wel van e-CF wisten gaven de volgende bron weer:

Men kon achtereenvolgens kiezen uit de antwoord categorieën:

1. Ik heb erover gelezen in krant of tijdschrift

2. Ik ben ermee bekend door congressen

3. Ik heb erover gelezen op Nederlandse sites

4. Ik heb erover gelezen op Europese sites



5. Mijn werkgever werkt ermee en zo weet ik ervan

6. In mijn beroepsvereniging wordt erover gesproken

7. Op een andere manier dan hierboven staat aangegeven

De deelnemers wisten zich goed te plaatsen in een van de Plan-Build-Run-Manage-Enable

dimensies van e-CF. Het merendeel was afkomstig uit de manage dimensie.

Samenvatting populatie deelnemers De survey heeft een maand open gestaan en in die periode hebben 104 mensen

meegewerkt aan het invullen van de toekomstige verwachtingen naar werk.

Het betreft een grotendeels hoog opgeleide groep ICT-professionals met bijzonder veel

werkervaringsjaren (van 15 tot meer dan 25 jaar) en in de leeftijdscategorie vanaf 35 jaar

terwijl meer dan de helft boven de 50 jaar oud is. Managers in allerlei typen hadden de

overhand en men kon zich gemakkelijk plaatsen in de indelingsdimensie van e-CF. Nog niet

zoveel mensen was met e-CF bekend (62%), zij die wel bekend zijn met e-CF hebben dit

vooral in hun beroepsvereniging gehoord of op een andere, niet door ons opgegeven manier.

Wij hebben door deze samenstelling van ervaren mensen, grote waarde gehecht aan de

richting van verandering die werd aangegeven.



Uitkomsten survey De antwoorden op de vragen van de survey geven we per vraag hieronder weer en dit was

aldus:

De toepasbaarheid van e-CF wordt als volgt beoordeeld:

De gebieden waar dit framework bruikbaar is hebben we ingedeeld in: de competenties in

kaart brengen, de ondersteuning bij verdere competentie ontwikkeling, keuze verruiming bij

opleidingen, promotie huidige werkgever, roldiversiteit verkrijgen huidige functie, solliciteren

naar nieuwe functie, het vaststellen van de jaarlijkse targets, de employability in Europa

vergroten en geen idee waar het hulp biedt.

Het aantal mensen dat geen idee heeft is vrij consistent met hen die niet weten of het

überhaupt wel bruikbaar is. In de huidige functie (vaststellen van targets en het maken van

promotie) ziet men geen bruikbaarheid, alleen voor het aanbrengen van roldiversiteit.

Competenties helder krijgen en verder ontwikkelen zijn de gebieden die men het meest

bruikbaar vindt. Employability verhogen in Europa scoort vervolgens als derde in

bruikbaarheid.



Gebieden die werden aangegeven waarop men veranderingen verwacht in de nabije

toekomst (uitgedrukt als technologie) waren Cloud en Xaas, (cyber) Security, Big Data, 3d

Printing, Internetof things, Domotica, Mobility/BYOD, Streaming Video, Telefonie/VOIP,

Webhosting of e-Commerce en men gaf onderstaande waarden:

Cloud, big data en IoT zijn de koplopers, mobility en security komen daarna pas aan bod.

De gebieden die bij het antwoord ‘anders’ werden gegeven waren : Unified Communications,

digitale transformatie, energie - smart grid, Business Intelligence, Security,

Documentmigratie, It Demand Management, AI, denken in functionaliteiten; app's, ICT &

bedrijfsvoering gaan steeds verder integreren en ICT wordt vast onderdeel van

bedrijfsvoering ipv losse tak van sport, Creative en twee keer werd het mainframe gebied

genoemd.

De vraag die betrekking had op de sectoren die naar verwachting grote tekorten aan ICT-

professionals zullen gaan hebben, werd als volgt beantwoord:

20,19

15,38

3,85

0

4,81

1,92

0

14,42

39,42

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

Competenties in kaart brengen

Helpen bij mijn verdere competentie ontwikkeling

Keuzemogelijkheden voor opleidingen ontdekken

Promotie maken bij mijn huidige werkgever

Roldiversiteit brengen in mijn huidige functie

Solliciteren naar een nieuwe functie

Vaststellen van mijn jaarlijks te behalen targets

Mijn employability binnen Europa vergroten

Geen idee waar het mij kan helpen

0,96

0

10,58

0,96

13,46

0,96

20,19

10,58

28,85

0 5 10 15 20 25 30 35

Telefonie / VOIP

Streaming video

Mobility / BYOD

Domotica

Internet of Everything

3D printing

Big Data

(Cyber)Security

Coud en XaaS



Opvallend was hier dat zakelijke dienstverlening, overheid de koplopers zijn en de

gezondheidszorg en de industrie hierna volgt. De bouw, detailhandel, kunst en cultuur en

marketing scoren laag. Financiële sector en onderwijs staan in het middensegment van

veranderingen. Het is opvallend dat men onderwijs niet ziet als een bepalende factor in het

aanleveren van de nieuwe competenties in een veranderde samenleving.

Daarna vroegen wij naar het inzicht dat mensen hadden over komende veranderingen in

relatie tot de expertuitkomst. De experts gaven namelijk vaak aan dat zij dachten dat er

combinatiefuncties gaan ontstaan. Alle functies krijgen een grotere ICT component,

waardoor grote verschuivingen gaan ontstaan voor de ICT arbeidsmarkt zoals we die nu

kennen.

Men gaf in de survey ook aan dat diverse beroepen zoveel ICT kennis in zich gaan dragen

dat dit 'halve ICT-ers' zullen worden. Op de vraag welke combinatiefuncties tussen IT en

sectorspecifieke toepassingen kunnen gaan ontstaan, wist een aantal mensen niets te

noemen of gaven aan er nog niet over nagedacht te hebben. Een heel aantal was het met de

experts eens en gaven zelfs aan dat dit nu al het geval is door te stellen: Nvt, in elke rol gaat

ICT een belangrijker rol spelen. Mobile devices zullen dit aanwakkeren. Combinaties doen

zich alleen voor bij de eerste generaties van nieuwe technieken. Daarna zijn het

gebruiksvoorwerpen. Is al het geval, alleen combineert de ICT'er nu met een deel business.

Meer en meer zal ook de business gaan combineren met ICT. Geen in het bijzonder, bij

reguliere werkzaamheden is al heel vaak ICT nodig. Demand on skill. Ik denk dat alle

informatie verwerkende bedrijven te maken krijgen met volledige integratie bedrijfsvoering

ICT. Dat betekent dat alle leidinggevende functies ook verstand van ICT moeten krijgen en

overige werknemers meer nog dan nu hun eigen systeembeheerder worden. Een enkeling

vond de combinatiefuncties niet van toepassing: Niet, halve kennis is gevaarlijk.

De andere respondenten zien verschillende combinatiefuncties ontwikkelen, waarbij functies

in de zorg, onderwijs, marketing, legal, finance en logistiek geregeld terug komen. Hierbij de

complete lijst:



Marketing en data analyse Robot premier Kapiteins met ICT kennis

Big data-marketing Robot minister ICT-Elektronica

IT en marketing Robot rechter 3D-industrie

BI-Marketing Robot-verpleging Administratie icm procesoperator

ICT-marketeer Robot-thuiszorg Technisch en functioneel beheerders

Big data analist-marketeer Robot-administrateur Automonteur

IT en marketing Robot-chauffeur analyst<->Developer

ICT-marketing Robot-bouwvakker (op basis van AI systemen zoals IBM Watson)

Software brokers in de cloud

Marketing en R&D ICT-toezichthouder projectmanager - functioneel beheerder

Digitale klantondersteuning ICT-econoom bedrijfskundig programmeur

Big data en architectuur Artsonderzoeker/ICTer Social media-journalist

Business strateeg en enterprise architect

Ambtenaren Communicatie en logische inrichting applicatie

Business manager en informatie manager

ICT-recht Gezondheidszorg en smartphone apps

Business analist en informatieanalist

ICT-Natuur Analyse Apparatuur in ziekenhuizen

web-docent IT en kwaliteit/MVO IT Laborant 50/50

ICT-docent bioloog-informaticus therapeutische beroepen

learning network-docent Kweker van planten en voedsel ivm robotica.

e-health

deeltijd opleidingen Keyuser - business analist IT met zorg

robot-onderwijscoach winst optimalisatie functies Verkeer

Onderwijzer.Robot-huisarts continuous improvement-architect.

Verkeersmanagement

robot-advocaat Test-, meet- en correctieapparatuur.

Tunnelbeheer

robot-overheid Maritieme ICT-ers. Dus boordwerktuigkundige machinisten

Mobility-in.elke.sector

Cyber-agent Banken:producten worden steeds meer IT-gedreven;

zakelijke diensten: producten worden steeds meer IT-gedreven.

Finance & logistiek - gps software.

Kennismanagement / communicatie

Opvallend is het inzicht in de verschuiving in de ICT arbeidsmarkt die voor velen heel

zichtbaar is. Robotica spreekt zeer tot de verbeelding en ook de beroepsvelden waar een

lang opleidings- en ervaringstraject voor nodig is (zoals rechter) worden in combinatie met

robotica genoemd. De gezondheidszorg wordt met name expliciet naar voren gebracht, zoals

ook al eerder bij de branche. Marketing werd bij branche verandering nauwelijks genoemd,

maar komt hier in verschillende vormen wel terug.



De omgekeerde vraag naar de wijzigingen binnen specifieke huidige beroepen en de mate

van verandering waaraan dit beroep onderhevig is, antwoordde men als volgt. De

legendakleur voor ‘heel veel verandering’= groen, voor ‘veel’=geel, ‘weinig verandering’=

roze, ‘geen’= rood en ‘geen idee’= blauw.

Antwoorden: verwachte verandering voor dit beroep

Accountmanager

Architect e-Learning

Architect Enterprise

Architect Software

Systeem Architect Business Analist




Business Informatie Manager

Change manager

Chief Information Officer

Cloud Storage Consultant




Cloud Engineer

Community Manager

Cyber Security Specialist

Data Scientist

Database Administrator

Developer




Digital Animator

Digital Marketeer

Digital Media Specialist

Ethical Hacker

e-Learning Content Developer

Healthcare Informatics




ICT Consultant

ICT Entrepreneur

ICT Operations Manager

ICT Security Manager

ICT Security Specialist

ICT Trainer




Interaction Design

Network Specialist

Project Manager

Quality Assurance Manager

Service Desk Agent

Service Manager




Systems Administrator

Systems Analist

Technical Specialist

Test Specialist

Usability Specialist

User Experience Expert



Uit de survey komen een aantal beroepsrollen naar voren, waarvan de groep duidelijk

veronderstelt dat hier veel verandering zal plaatsvinden (veel + heel veel verwachte

verandering meer dan 60%):

Cyber Security Specialist (87%)

ICT Security Specialist (86%)

Cloud Engineer (66%)

Software Architect (66%)

Healthcare Informatics (66%)

Enterprise Architect (66%)

Ethical Hacker (65%)

Data Scientist (64%)

ICT Secutity Manager (63%)

Van deze ‘top scorers’ geven we hieronder aan waar de verandering volgens de deelnemers

vandaan zal komen:

Cyber Security Specialist (87%)

ICT Security Specialist (86%)

Cloud Engineer (66%)

Software Architect (66%)



Healthcare Informatics (66%)

Enterprise Architect (66%)

Ethical Hacker (65%)

Data Scientist (64%)

ICT Secutity Manager (63%)



De beroepen waarbij de minste verandering wordt verwacht zijn de volgende (weinig + geen

verwachte verandering meer dan 60%):

Accountmanager (74%)

Service Desk Agent (70%)

Service Manager (68%)

ICT Operations Manager (63%)

Systems Administrator (61%)

Hierbij valt op dat dit allemaal beroepen zijn waar relatief veel technische expertise nodig is

en de beroepsvelden binnen operations vallen.

Daarnaast valt op dat er een aantal beroepen zijn waarvan een hoog percentage (meer dan

25%) van de deelnemers aangeeft ‘geen idee’ te hebben of hier verandering plaats zal

vinden:

Digital Animator (28%)

Community Manager (27%)

User Experience Expert (26%)

Op de vraag of we nog beroepsvelden vergeten waren, waar veel verandering op wordt

verwacht gaf men de volgende op:

Capacity analyst, Informatie analyst, Business Proces analist en Proces analist.

Beheerder

Programma management

Documentalist

BIG data wiskundige 2 keer

Solution architect, Security Architecten (heel veel verandering)IoT Architect, IoT Engineer

CIO Chief Innovation Officer, IT kweekvijver (Creatieve ideeen buiten projecten om).

AI specialisten, Expertise systemen, Knowledge manager

CDO Chief Data Officer, Data-makelaar 2 keer

IT-auditor: Heel veel verandering CISO's; Chief Information Security Officers; Veel verandering

Software Broker

Mainframe developer 2 keer genoemd.

Weinig tot geen behoefte aan Praatvakken, Veel behoefte aan Doe- en Maakvakken

Vele. Dat is het manco van e-CF (en andere hokjes-modellen) en vertalingen ervan naar rollen.

alle IT gerelateerde functies zoals implementatiemanager; afstemmen van digitalisering en bedrijfsprocessen



Opmerkingen gemist:

Green IT is twee keer genoemd

Ik heb bewust de veranderingen aangegeven vanuit een gebruikers invalshoek. Ik verwacht namelijk een grote ommekeer in denken van aanbod gericht (zoals het nu het geval is) naar vraaggestuurd. Mijn gedachte is dat de gebruikers steeds minder accepteren dat de ICT branche alle technische nieuwigheden proberen door de "strot" te duwen om daarmee een markt te creëren. Het zal er echt steeds meer om gaan dat de ICT branche een "denk"omslag moet maken richting het daadwerkelijk uitvinden wat nu eigenlijk de vraag en behoefte is van gebruikers d.m.v. het opstarten van gerichte communicatie met de gebruikers i.p.v. het analyseren van browsergegevens.

Mis een duidelijke relatie met e-CF. Mogelijk zijn de rollen jullie invulling van het e_CF, maar ik herken ze niet uit de officiële publicaties. Het risico van het e-CF is dat het onderdeel wordt van eisenlijstje bij vacatures. En dat niet inhoudelijk betrokken intermediairs en inkopers het simpelweg afvinken. En de hokjes passen nooit volledig op werk en potentiële uitvoerder.

Er is natuurlijk wel een verschil tussen grote bedrijven met specifieke maatwerk-oplossingen en MKB dat vooral standaard pakketten gebruikt.

Het "out of the box" denken heb ik gemist. IT pint zich altijd vast op bestaande technologieën. Hier moet meer creativiteit op worden toegepast.

Ik vraag me af of dit wel richtinggevende input oplevert vanuit het e-Competentie Framework denken. Bijzonder dat je wordt afgerekend op bijzondere karakters bij het invullen van een tekstveld (functie) en vervolgens het formulier niet kan verzenden.

De mate waarin e-CF geschikt is voor de Nederlandse markt, als basis voor eenduidigheid in de ICT en business gerelateerde competenties.

Iets meer uitleg wat ECF is helpt als je het niet kent om de eerste vragen goed te kunnen beantwoorden.

Of ik man of vrouw ben lijkt me niet relevant voor e-CF. Radio buttons zijn niet slim als ik veel bronnen heb waar ik met e-CF te maken heb. En zo zijn er nog wel meer van dat soort zaken. De laatste vraag is onbegrijpelijk, zeker in relatie tot e-CF.

Niet het idee dat de enquête aansluit bij e-CF zelf.

Keuze verdere uitwerking Wij hebben op basis van al deze uitkomsten, in combinatie met de expert raadpleging en de

deskresearch voor de volgende beroepsprofielen gekozen.

• Enterprise Architect op basis van de desk research en de survey uitkomsten

• Cloud Engineer, op basis van technische drijfveer deskresearch en survey

• Data Scientist, op alle fronten genoemd

• Digital Documentalist, als mbo beroepsveld ondersteunend aan scientist

• Ethical Hacker, op basis van beveiliging dat op alle fronten is genoemd

• Health Care Informatics, als cross over beroeps voorbeeld

• User Expierence Expert, als beroepsveld waar veel mensen weinig van wisten

• Mobile/app developer, omdat developer 59% scoorde en dus net onder de lijn

uitkwam. We hebben dit gecombineerd met mobile, wat vaak voorkwam.




Beroepsrollen of beroepsprofielen zijn bedoeld om een professionele identiteit te

construeren. Niet van of voor een individu of van of voor een professional, maar een identiteit

van de professie. Het beroep als zodanig wordt beschreven zonder invulling van gegevens

van persoonlijke of situationele aard. Een formele gedeelde beschrijving van een beroep, is

een beroepsprofiel.

Een professional is iemand die zich beroepsmatig heeft ontwikkeld in de richting van die

bepaalde professie. Al jong is een studie of beroepsopleiding gekozen die deze socialisatie

als eerste vormgeeft. De keuze heeft te maken met de voorkeuren voor een bepaald veld

van kennis en de zaken die men op dat moment prettig vindt of goed kan. In deze periode

vormt iemand ook zijn/haar persoonlijke identiteit en zelfstandigheid. Binnen dat onderwijs

wordt een persoon verder initieel gevormd en gaat zich (wat werk betreft) identificeren met

een beroep. We vragen ook vaak ‘wat ben je’? Je ‘bent’ verkoper zeggen we dan

bijvoorbeeld. Dan volgt een sociaal geleide identificatie met het vak door de omgang met

vakbroeders en –zusters in communities of practice. De sociale identificatie op de werkplek

wordt verder uitgebouwd door in de eigen beroepspraktijk op de ervaringen te reflecteren en

te evalueren. Kennis, vaardigheden, relaties en reflectie zijn zaken die allemaal bouwen aan

een competente beroepsbeoefenaar.

Een beroepsprofiel helpt bij het vormen van een beroepsidentiteit. Voor jongeren helpt het

om een beroepskeuze te maken (of in ieder geval de eerste richting te bepalen). Mensen,

werkzaam binnen het beroepenveld, kunnen zich en hun werk vergelijken met het profiel.

Maar ook mensen en bedrijven die professionals inhuren of inzetten, krijgen met een

beroepsprofiel meer houvast. Een beroep dat zich ontwikkelt en rijper wordt, krijgt de

behoefte om zich in algemene termen te beschrijven, om dit houvast te kunnen bieden.

De ICT markt heeft langere tijd ‘beroepen’ te pas en te onpas gemaakt en vele verschillende

benamingen voor een beroep maakten de verwarring compleet. Dat doet een vakgebied

vanzelfsprekend geen goed en trekt bovendien weinig (jonge) mensen aan.

Om goed te kunnen verklaren wat een bepaald beroep inhoudt, heeft e-CF daar een

competentie framework voor gemaakt dat een hulpmiddel kan zijn, om meer eenduidig en

gelijksoortig beroepen te duiden in de ICT.

Analyse van de toekomstige beroepsrollen heeft op basis van de input uit de drie

verschillende kanalen (onderzoek van anderen, experts, survey) zijn een zestal

beroepsrollen geïdentificeerd die in de toekomst naar verwachting gaan opbloeien. Deze

rollen beschrijven we in een beroepsprofiel en matchen we met de huidige e-CF 3.0

competenties. Mensen die willen werken in de ICT (of hun baan willen veranderen) kunnen

zo zien wat een dergelijke toekomstige beroepsrol inhoudt. Een beroepsprofiel of beroepsrol

wordt geschreven om duidelijk te maken welke diensten in een bepaald beroep worden

verleend. Ook willen we aangeven wat velden zijn die samengaan of raakvlakken hebben.

Dit om mensen te helpen uit te zoeken hoe zij zich in de richting van de beroepsrol kunnen

ontwikkelen.

Vanuit de inzichten voor disruptive technology wordt verwacht dat van veel invloed op de

toekomst zal zijn: de nanotechnologie, het internet of things, compressietechnieken, mobility

en robotica.



De gekozen toekomstige beroepsrollen: Data scientist, Digital Documentalist, Enterprise

Architect, App/Mobile Developer, User Expierence Designer, Ethical Hacker,Cloud Engineer

en Healthcare Informatics worden hierna verder in beeld gebracht.

Data Scientist In het vakgebied van de data scientist is veel verandering te verwachten. Dat zeggen de

onderzoeken die zijn gedaan, dat zeggen onze experts en dat zeggen de deelnemers aan de

survey ook. De Amerikaanse overheid verwacht een tekort aan data scientists en heeft

specifieke bootcamps voor PhD afgestudeerden ingericht om hen snel tot data scientist te

kunnen trainen. Zij bezitten immers de wetenschappelijke onderzoekservaring al en men

geeft hen in die bootcamps het inzicht en de tools mee om dit voor commerciële doeleinden

te kunnen gebruiken. De Nationale Denk Tank 2014 constateerde ook een tekort aan data

scientists in Nederland, en voorspelde ook dat dit tekort de komende jaren alleen maar zou

oplopen. Men is met onderwijsprogramma’s begonnen om bèta-studenten enthousiast te

maken voor een carrière als data scientist. Baanzekerheid als data scientist lijkt dus voor de

toekomst gegarandeerd. We beschrijven de data scientist zelf uitgebreid omdat er veel

verwarring bestaat wat dit beroep feitelijk is en wat iemand die data science uitoefent doet.

Kern: Een data scientist is een discipline binnen het brede data/informatie veld, die zich

bezighoudt met de onderbouwing van besluitvorming in een organisatie.

Door data vanuit verschillende bronnen te ontsluiten en met behulp van wiskundige en

algoritmische technieken te onderzoeken op een evidence-based analytische manier, is een

data scientist in staat om een groot aantal complexe zakelijke inzichten te verkrijgen en

problemen te helpen oplossen. Het stelt de besluitvormers van een organisatie in staat om

meer intelligent strategisch te werken. Door lering te kunnen trekken uit de gegevens die

voorhanden zijn, ontsloten worden of die historisch zijn wordt systematisch

ondernemingswaarde toegevoegd. Een data scientist is vooral een strategisch adviseur die

voor bedrijven de mogelijkheid opent om te leren van de eigen en andermans gegevens.

De geboden ondersteuning kan zich op heel veel verschillende zaken richten, bijvoorbeeld

op optimalisatie, anticipatie, inzicht/kennisontwikkeling of op het ontdekken van

onwenselijkheden of het genereren van passende marketing voor het sturen van

klantgedrag. Het gaat bijvoorbeeld om fraudebestrijding door automatische detectie of het

op basis van suggestie bij de klanten behoeften opwekken en productaanbiedingen doen,

het consumentengedrag te ‘leren’, het verbeteren van de bedrijfsprocessen of de

toekomstige vraag, of het toekomstig onderhoud aan bijvoorbeeld machines te voorspellen.

Een data scientist draagt bij aan inzicht, overzicht en kennis van het bedrijf en de uitbreiding

en mogelijkheden van dat bedrijf in de toekomst of ten behoeve van de samenleving. Het is

dus niet alleen een vakgebied dat commercieel wordt gebruikt, maar dat ook

maatschappelijk van veel betekenis is. Denk daarbij aan de wetenschap, de

gezondheidszorg, de opsporing, de overheidsdienstverlening enzovoort. Het toepassingsveld

is enorm breed. Bekend is dat bijvoorbeeld met behulp van de zogenaamde Monte Carlo

methode een model van de Ebola ziekte verspreiding gemaakt, waar geografische data de

virus uitbraken voorspelden. Ook is het voorbeeld uit Londen heel bekend waar met behulp

van data analyse een voorspelling werd gedaan voor de mogelijke aanwezigheid van

bodemschatten op een specifieke locatie.

Dit vakgebied kon ontstaan omdat business intelligence en business analytics heel populair

zijn geworden in de zakelijke wereld en de techniek zich in deze disciplines zodanig heeft

ontwikkeld dat het nu mogelijk is om real time grote hoeveelheden data te combineren, te

analyseren en te bewerken. Dit maakt dat er vraag is ontstaan naar specialisten die

complexe analyses kunnen uitvoeren op een grote hoeveelheid gegevens. Open



toegankelijke dataverzamelingen hebben deze ontwikkeling verder gestimuleerd en in de

open source beweging zijn veel analyse tools ontstaan die met open en big data te maken

hebben.

Relatie Business Analytics en Data Scientist.

Het gebruiken van kwantitatieve gegevens die worden omgewerkt naar overzichtelijke

rapportages op basis waarvan besluiten genomen worden heet binnen de ICT Business

Intelligence. Als daar bovenop een (statistische) analyse wordt ingezet zodat de verzamelde

geïntegreerde en gepresenteerde data worden omgezet naar direct te gebruiken informatie

heet het Business Analytics. Soms worden gegevens al geautomatiseerd voorbewerkt en

gepresenteerd in de vorm van een vooraf ingericht dashboard dat real-time wordt bijgewerkt.

Dit kan door business eigenaren worden gebruikt, maar soms noemt men deze mensen ook

business analist, terwijl zij slechts werkzaamheden uitvoeren die vooraf zijn

geautomatiseerd. In andere gevallen is het werkgebied van de business analist voor wat

betreft het werken met de interne bedrijfsgegevens, nauwer verbonden met de data scientist.

Het verschil zit hem er dan vooral in of mensen de beschikbare bedrijfsdata daadwerkelijk

verzamelen, opschonen, bewerken en analyseren. BI en BA hebben dus voor de interne

bedrijfsdata raakvlakken met de data scientist en zijn vooral gericht op de interne beheersing

van de data en het produceren van vooral tactische en operationele ondersteuning in de

bedrijfsvoering. Dat doen zij door complexe informatie te verstrekken aan planners en

besluitvormers uit real-time data warehouse bewerkingen om bijvoorbeeld tijdslijnen of

proceskwaliteit te verbeteren. Het wordt vooral gebruikt om inzicht te verkrijgen in de

capabiliteit die binnen de organisatie voorhanden is en daarop gecontroleerde en

geautomatiseerde monitoring (en signalering van onregelmatigheden) te verkrijgen middels

rapportage en visualisatie tools.

De data scientist werkt daarnaast ook met data uit andere bronnen dan de eigen bron en is

veel minder intern gericht. Strategische ondersteuning van de besluitvorming en de richting

bepaling van de organisatie vragen om veel externe inzichten en integratie van de diversiteit

aan gegevens. Ook is een belangrijk verschil dat de data scientist kan werken met data die

voor een ander doel zijn verzameld. Onderzoek naar toekomstige ontwikkelingen in de markt

en de technologie, acties van concurrenten en de implicaties daaruit voor de eigen

organisatie zorgen voor een externe oriëntatie. Dit wil niet zeggen dat een data scientist niet

ook met de eigen bronnen werkt. Dat kan bijvoorbeeld zijn om het gedrag van de eigen

klantenkring (uit historische interne gegevens te halen) te matchen met gegevens over

marktbewegingen van concurrenten en daaruit mogelijkheden voor de eigen organisatie te

destilleren.

Je zou dus kunnen denken dat een inhoudelijk ontwikkel pad van de business intelligence ,

via business analytics tot data science kan lopen. Een data scientist is echter een hele

zware beroepsrol waarin veel verschillende inhoudelijke velden elkaar raken of overlappen.

Het vraagt om mathematische expertise, technische en bedrijfsmatige expertise in

combinatie, die moet worden ingezet in een grote vrije professionele ruimte. De data

scientist stelt op eigen kracht creatieve nieuwe richtingen voor en maakt nieuwe concepten

en ideeën zichtbaar en exploreert nieuwe mogelijkheden en nieuwe technologie en

hulpmiddelen.

Een data scientist maakt daarnaast ook gebruik van geautomatiseerde

categorisatietechnieken. Dat heet machine learning. Je moet dan denken aan voorspellende

modellen die op bijvoorbeeld gebruikersgedrag kunnen anticiperen, waarvoor classificatie en

filtering bijvoorbeeld nodig is of een engine die de voorkeuren op individueel niveau bijhoudt

of de herkenning van bepaalde beelden en patronen in neurale netwerken vastlegt.



Vervolgens kan de data scientist indien nodig ook nieuwe gegevens genereren met behulp

van een gecontroleerd en gerandomiseerd experiment: een hypothese testen, met behulp

van een nulgroep en één of meerdere testgroepen. Een veelgebruikt voorbeeld hiervan is de

zogenoemde A/B-test.

De data scientist werkt met een grote hoeveelheid aan verschillende data, intern en extern

en is vooral gericht op vernieuwing en ondersteuning van de strategische ontwikkelingen.

Wat is daarvoor nodig? Wiskundig moet men goed onderlegd zijn, evenals statistisch

(klassiek en bayesiaans) en men moet kennis hebben van lineaire algebra. Deze

kennisdomeinen moeten zowel diep als breed zijn ontwikkeld. Op basis van wiskundige

theorie worden analytische modellen ontworpen en gebouwd door de data scientist om

correcte gevolgtrekkingen uit data te kunnen maken. Basiskennis van de data analyse

technieken is nodig. De data scientist moet beschikken over uitgebreide kwantitatieve en

data analytisch deskundigheid. Daarnaast moet de data scientist in staat zijn een

gecontroleerd experiment op de zetten en uit te voeren.

Bedrijfsmatig moet de data scientist goed op de hoogte zijn. Omdat het de taak is van de

data scientist om te innoveren en nog onbekende mogelijkheden aan te boren, kan niemand

de data scientist inhoudelijk aansturen. De informatie behoefte van de organisatie op nog

onbekende gebieden is per definitie nog onbekend en vaag. Om de exploratie van de data

scientist relevant te maken moeten de lijnen die de business wil volgen worden aangevoeld

en daarvoor is een goed inzicht in het beleid en de business doelen en een goede

communicatie met de business noodzakelijk.

Informatie technisch moet de data scientist eveneens veel weten en kunnen. Het gaat om

grote hoeveelheden data; toegankelijk en niet direct toegankelijk, verschillende formaten,

gestructureerd en ongestructureerd, verschillende instrumenten (SQL, SAS, R) enzovoort.

Cognitief vraagt dit dat iemand vanuit een rommelig geheel aan data en samengesteld

instrumentarium toch een bepaald overzicht moet kunnen houden van waaruit creatief

denken wordt gekoppeld aan probleemoplossend en modelmatig denken. Multi axiaal

kunnen denken is een must en het kunnen schakelen tussen diverse soorten modellen

eveneens. De data scientist moet beschikken over uitgebreide probleemoplossende

cognitieve vaardigheden. Het zichzelf blijvend kunnen ontwikkelen is daarbij noodzakelijk.

Persoonlijk moet intellectuele nieuwsgierigheid een belangrijke drijfveer zijn, gekoppeld aan

doorzettingsvermogen. Mensen moeten met tegenslag om kunnen gaan en de uitdaging

voelen tot een kwalitatief juiste oplossing te komen.

Methoden, technieken en tools. Een data scientist gebruikt data-analyse technieken, PCA,

ANOVA, regressiemodellen, log-lineaire modellen, hazard modellen, churn rate modellen,

segmentatie analyses, (chi-square) classificatie trees, tijdreeks analyse modellen,

prognosemodellen. Gebruikt tools zoals SAS, SPSS, of R, kent programmeertalen zoals C of

C++, Python en schrijft queries in vraagtalen in SQL en non SQL. Om er maar een paar te

noemen.



Beroepsrol

Naam

Data Scientist

Generieke

beschrijving

Een data scientist stelt uit (analyses van) een brede diversiteit van data

(in- en extern) inzichten samen om strategische vernieuwing mogelijk te

maken voor een organisatie of de samenleving.

Missie Onderbouwing van besturingsvraagstukken op een wetenschappelijke

wijze ten behoeve van besluitvorming op vooral strategisch niveau.

Product Eindverantwoordelijk Realiseert Draagt bij

Onderbouwing van

toekomstgerichte

besluitvorming en

strategiebepaling

Foresight rapportage uit

diversiteit aan bronnen

Kennisbase van de

organisatie

Beroeps kern • Concretiseren van onuitgesproken en vage business

verwachtingen op basis van domeinkennis

• Helpen vaststellen welke vraagstukken er liggen en hoe deze op

de best mogelijke manier te beantwoorden zijn.

• Inzicht verstrekken op verschillende keuzemogelijkheden en de

impact van en de verschillen tussen de keuzes verhelderen met

een verwachting van de meest voorstelbare uitkomsten.

• Een toekomstperspectief bouwen op trends, vooroplopend en

gebruikmakend van nieuwe technieken om toenemende

business complexiteit bestuurbaar te maken.

• Omzetten in gerichte zoek acties naar datasets en combinaties

daarvan maken om een uniek en diep inzicht op markt, branche

en klanten te verkrijgen.

• Latente consumenten behoeften ontdekken en passende

effectieve services en producten aanbieden.

• Ontdekken van valide innovatie- en strategische groei

mogelijkheden op basis van data analyse technieken en

creatieve interpretatie binnen gekozen contexten

• Door gebruik te maken van geselecteerde, gefilterde en/of

geaggregeerde datasets die vanuit verschillende bronnen zijn

samengebracht, ontdekken van patronen

• Bouwen van algoritmes op deze combinaties

• Machine learning activiteiten ontplooien

• Overdragen en helder presenteren van de verkregen inzichten



zodanig dat bestuurders en niet-wiskundig of statistisch

onderlegde personen snappen welke betekenis de uitkomsten

hebben en ondersteuning krijgen in hun keuze- en

besluitvormingsproces

• Hypothesegericht testen van business vraagstukken

e-

Competences

(uit e-CF)

A.3. Business Plan Development

A.8. Application design

A.7. Technology Trend Monitoring

A.9. Innovating

B.1. Application development

B.4. Solution deployment

B.5. Documentation Production

D.10. Information and Knowledge Management

D.11. Needs Identification

D.12. Digital marketing

E.1. Forecast Development

E.3. Risk management

E.4. Relationship management

Level 5

Level 2

Level 5

Level 5

Level 3

Level 3

Level 3

Level 5

Level 4

Level 3

Level 4

Level 2

Level 3



Competenties Diepgaande kennis bezitten van en vaardigheden hebben

in:

1. branche en macro economische ontwikkelingen, cycli,

effecten en de aanjagende en versnellende factoren

daarbinnen en alle aspecten van de eigen bedrijfsvoering

kennen.

2. Statisch onderlegd zijn in diverse technieken en de tools

en talen die nodig zijn om die technieken te gebruiken,

beheersen. Weten welke techniek het best gebruikt kan

worden bij de verschillende probleemstellingen en de

interpretatie van de resultaten van mathematisch naar

strategisch kunnen vertalen. Predictieve modellen kunnen

toepassen.

3. Gemakkelijk kunnen programmeren in meerdere talen en

weten welke software packages of modules gebruikt

kunnen worden en hoe deze eventueel aangepast kunnen

worden ten behoeve van het doel.

4. Degelijke kennis hebben van diverse databronnen,

database design en management en data verzamelings,

opslag en onsluitingsmethoden (ETL). Data van externe

bronnen kunnen ontsluiten door middel van verschillende

data transfer protocols en data scraping, kunnen verrijken

en integreren en big data stores kunnen manipuleren.

5. Vaardig zijn in het visualiseren van resultaten ten

behoeve van inzicht door gebruikersvriendelijke grafische

weergaven en animaties.

6. Wetenschappelijke achtergrond, analytische kritische

denkkracht, probleemoplossende vaardigheden en

onderzoekservaring bezitten.

7. Buiten de gebaande paden durven te denken en opstaan

voor experimentele technieken,

8. Communicatieve verbeeldingskracht, luistervaardigheid

en overdrachtsvaardigheid bezitten en gemakkelijk met

verschillende disciplines kunnen samenwerken en kennis

willen delen.

9. Proactief kunnen en durven optreden.

10 inlevingsvermogen en klantoriëntatie bezitten.

Experience Langjarige ervaring in het statistisch correct omzetten van kwantitatieve

gegevens in organisatie gerichte onderbouwing van bedrijfskundig

strategische adviezen.

W.O. opleiding minimaal maar het liefst afgerond PhD.

KPI Deugdelijk inzicht verstrekken op basis van gegevens.



Gerelateerde beroepsrollen en -mogelijkheden. We gaven al eerder aan dat er raakvlakken zijn met andere inhoudelijke gebieden. We delen

het vakgebied van de data science zo in:

1= data science

2= statistisch/research, business analytics en business intelligence

3= data architecten

4= data engineering, software engineering

Het is duidelijk dat de data scientist (1) alle drie de gebieden beheerst, maar mogelijk toch

een kracht heeft in een van de drie velden. Daarom is aanvulling in de vorm van specifieke

ondersteuning heel goed mogelijk, waardoor extra kansen ontstaan om met de bloei van de

data scientist ‘mee te liften’. We gaan hier kijken vanuit welke hoek overlap te maken is in

een gerelateerde baan. Bovenstaande functie heeft een wetenschappelijk karakter en vraagt

veel scholing en ervaring. Er zijn echter op verschillende opleidingsniveaus banen die in dit

veld vallen en goede mogelijkheden bieden, die benut kunnen worden voor de creatie van

nieuwe banen. We zien dat dit mogelijk is vanuit research, vanuit statistische hoek en vanuit

de BI en BA hoek, zoals we dat al eerder beschreven.

In het technisch veld met de overlap met mathematische kennis, kunnen bijvoorbeeld

mensen werken met kennis van een platform zoals Hadoop, of die goed

database/geheugen/file systeem problemen kunnen oplossen of data plumbing, dataflow

optimalisatie kunnen opzetten of API’s kunnen bouwen. Samenwerken met een data

scientist is dan goed mogelijk.

Ook als je vanuit de business goed bent met de dashboards of return on investments

berekenen, besluitvormingsprocedures goed kunt onderbouwen of als high level database

design tot je expertise behoort, kun je goed samenwerken met een data scientist.

Business

TechnischMathe-matisch

2 1

3

4



Ben je sterk in het code productieproces in meerdere programmatalen, dan ben je ook zeker

welkom. Of denk aan visualisatie of andere specialistische velden zoals GIS, Geodata,

Graph

Ook architecten hebben een overlap, mensen die werken aan kennissystemen eveneens.

Vanuit de generieke processtappen van de data scientist kun je ook vertrekken om te kijken

waar nieuwe mogelijkheden liggen. Het gaat erom dat je vanuit je eigen kracht kijkt waar je

een mapping kunt maken met dit vakgebied.

In de data science wereld zie je ook steeds meer teams ontstaan die dit werk samen doen

en aan diverse vragen werken onder leiding van een manager of chief data science. Dit komt

omdat de competenties (nog) zo breed zijn en de mensen zo moeilijk te vinden zijn, dat men

probeert dit door meerdere mensen met verschillende competentiegebieden samen te laten

doen. Daar liggen veel kansen voor nieuwe beroepen. Met name in de ondersteunende

aanvullende werkzaamheden ten behoeve van het wetenschappelijk onderzoekswerk of de

overige deelwerkzaamheden. Nu is het vakgebied nog bezaaid met losse, niet geïntegreerde

tools die kleine stukjes van het totale werk voor hun rekening nemen en door een ervaren

hoog opgeleide data scientist op een wetenschappelijk verantwoorde methode aan elkaar

worden gekoppeld. In de toekomst zullen die tooltjes gebruiksvriendelijker en meer

geïntegreerd worden aangeboden op platforms.

Digitale Documentalist We werken een voorbeeld uit van wat je de nieuwe digitale documentalist kunt noemen. Zij

ondersteunen hoog gespecialiseerde mensen in het zoeken en vinden van relevante data

en/of informatie en zorgen voor een gemakkelijke toegang door formaatverschillen op te

lossen en opschoning, filtering en voorbereiding voor hen te verzorgen. Het is de

professional die verantwoordelijk is voor een digitale collectie of voor de kennis en

technische vaardigheden om bronnen die passend zijn voor de organisatie (of aansluiten bij

de betreffende functie van de organisatie (zoals een data science- of beleidsgroep)) als een

collectie te behartigen. De kennis en vaardigheden om systematisch data van het internet te

verzamelen of real-time ter beschikking te stellen van de data streams voor data scientist zijn

hiervoor nodig.

Als dit in de vorm van digitale documenten plaatsvindt dan moeten die voorzien worden van

de correcte metagegevens. Ook als het om digitale data gaat moet dit werk gedaan worden.

De interne gegevensverzamelingen zijn ook niet altijd direct bruikbaar; afdelingen weten

soms niet van elkaar welke data er bestaan, soms worden ze op meerdere plekken

verzameld, beheerd of verwerkt en moet dit voor gebruik worden gecorrigeerd of in ieder

geval verhelderd. Dit voorbereidende zoekwerk kan door de digitale documentalist worden

gedaan. Ook aan de resultaten opslag kant van het werk zal er veel ondersteuning geboden

kunnen worden. Als een data scientist resultaten in een specifiek project creëert, dan zal

deze daar later mogelijk aanvullingen op willen kunnen maken of delen ervan willen

hergebruiken. Dit is het nieuwe inhoudelijke documentalisten en collectie beheer werk.

Hiervan moeten versies worden bijgehouden, documentatie worden geschreven en meta

data worden toegekend. Meer en meer zal dit ondersteunende werk door anderen dan de

data scientist worden gedaan.



Beroepsrol

Naam

Digitale Documentatlist ( Data en Informatie)

Generieke

beschrijving

Op basis van de behoefte van een data scientist of beleidsmedewerker

zorgen voor de benodigde data collectie (data formaten in velerlei vorm).

Missie Ondersteuning bieden zodanig dat voorbereidende of project afsluitende

werkzaamheden worden uitgevoerd.

Producten Eindverantwoordelijk Realiseert Draagt bij

Behoud en uitbreiding

collectie

Catalogus inclusief meta

data

Standaarden en

kennismanagement

Beroeps kern • Activeren of vinden van alle typen digitale data

• Plannen, ontwerpen en creëren van een systeem om de data en de

onderzoeksresultaten en documentatie te catalogiseren en te

beheren

• Indexsysteem gebruiken conform de betreffende researchlijnen

• Proactief de collectie uitbreiden met nieuwe mogelijkheden en

inhouden

e-

Competences

(uit e-CF)

B.5. Documentation Production B.6. Systems Engineering D.10. Information and knowledge management D.11. Needs identification

level 1 level 3 level 3 level 3

Kennis bezitten van en vaardigheden hebben in:

1. categoriseren, catalogiseren, documenteren en beheren

in relatie tot een organisatie, team of project

2. diverse technieken en de tools die nodig zijn om de

diverse producten en versies goed te kunnen managen

3. Verschil in databronnen kunnen onderkennen.



Competenties 4. Data van internet kunnen ontsluiten of scrapen.

5. Onderdelen van een product kunnen onderkennen in

onderdelen (b.v. sql, python enz) ten behoeve van een

goede beschrijving en indexering

6 Goed kunnen luisteren en ondersteunen met een

klantgerichte houding

9. Proactief kunnen verzamelen

10 Accuratesse

Experience MBO opleiding met training



Enterprise Architect In het buitenland is er veel discussie en ontwikkeling op het vlak van ICT architectuur.

Architectuur in de ICT betreft het ontwerpen van de informatievoorziening voor een

organisatie. ICT architectuur beschrijft de componenten in een organisatie om vervolgens de

ondersteuning door middel van ICT te gaan samenstellen. Componenten worden

beschreven in wat ze zijn, wat ze doen en vooral ook hoe ze met elkaar in verband (zouden

moeten) staan. Voor een organisatie is het noodzakelijk om dit te koppelen aan de

organisatiestrategie. Een organisatie wil dus ICT ondersteuning om haar doelen te bereiken.

Voor iedere organisatie zijn die doelen anders, dus is de strategie en de samenstelling van

de organisatie ook anders. Architectuur brengt dit in beeld en geeft daardoor inzicht, brengt

structuur aan en zorgt er uiteindelijk voor dat de organisatie beter aangestuurd kan worden.

Architectuur kun je zien als een hulpmiddel om de samenhang te brengen tussen de

strategie, de informatievoorziening en de ICT componenten waaruit dit is opgebouwd. Omdat

alle toekomstige veranderingen moeten worden ingebed in de huidige structuren, is het

belangrijk dat een organisatie zich snel kan aanpassen. Dit wordt in veel gevallen als

essentieel voor het voortbestaan van de organisatie gezien en daarmee wordt het belang

van een goed inzicht op basis van architectuur belangrijker.

Vanzelfsprekend is dit een complex geheel. Het architectuur domein kent een aantal

subgebieden. In Nederland zijn dit onderstaande rollen die veelvuldig voorkomen. Een

enterprise architect overziet het geheel en de domeinen Business, Informatie, Applicatie en

Techniek (BIAT) worden als de ‘vaste domeinen’ gezien. Omdat veranderingen van de

huidige naar de toekomstige situatie gaan door middel van projecten, worden er project

architecten en solution architecten onderscheiden die deze verandering begeleiden. De

scope van het beroep is smaller dan wanneer het om het hele domein gaat; het betreft

immers de scope van het project of het probleem.

Ook zien we vaak dat nieuwe gebieden zoals data science eerst een architect krijgen

toegewezen; een datascience architectuur lijkt dan noodzakelijk om dat nieuwe gebied, in

beeld te krijgen. Vaak zie je dat als dit deel van het vakgebied meer geaccepteerd is en beter

zichtbaar is voor iedereen, dat de ‘professie’ weer verdwijnt. Je kunt stellen dat de behoeft

aan inzicht en overzicht tijdelijk een beroep creëert, dat vanzelf weer oplost en in bestaande

gebieden opgaat.

We houden ons hier aan de domeinen en hebben in de survey de deelnemers gevraagd

welk domein men het meest zag veranderen.



Voor wat betreft de EA (enterprise architect) gaf 12,5% aan dat er heel veel verandering op

komst was en 29,8% gaf aan dat er veel verandering te verwachten was. Voor applicatie

architecten kwam dit op heel veel 13,46% en veel op 21.15% uit. De technische architecten

kregen in 8,65% heel veel en voor 23,08% veel verandering toegeschreven door de

deelnemers. Business en Informatie architecten werden niet gevraagd.

Ieder van deze vakgebieden kennen een eigen specialisatie naar het inhoudelijke domein

maar ook gemeenschappelijke en gedeelde zaken waarin zij goed moeten zijn. Iedere

architect moet voldoende ICT kennis hebben, kunnen ontwerpen, weet hebben van

bedrijfsstrategieën, sociale relaties kunnen hanteren en een groot kwaliteitsbesef hebben.

Die kundigheden kunnen natuurlijk (afhankelijke van het specialistische domein) wat

verschuiven ten opzichte van elkaar. Maar grofweg kunnen de gemeenschappelijk gedeelde

vakkundigheden als volgt wat meer praktisch worden aangegeven:

1. begrijpen en/of kunnen hanteren en/of creëren van een business strategie. 2. de business/industrie inhoudelijk en procesmatig begrijpen 3. de passende ICT voorzieningen (of trends) kunnen analyseren, selecteren en/of

ontwerpen 4. verstand hebben van planning en prioritering van investeringsbeslissingen en –

mogelijkheden en inpasbaarheid van trends 5. overzicht van kosten/baten hebben eveneens in relatie tot nieuwe

ontwikkelingsmogelijkheden 6. requirements analyseren, constraints erkennen en noodzakelijke compliance

neerleggen 7. kennis van methoden en technieken en ondersteunende tools 8. kennisontwikkeling en –deling in samenwerking met anderen vormgeven 9. ontwerpen kunnen maken vanuit diverse gezichtspunten en van diverse onderwerpen 10. kunnen decomponeren en combinaties kunnen samenstellen tbv hergebruik 11. projectmanagement, assetmanagement, changemanagement en testen governance

methoden kennen of kunnen hanteren 12. samenwerking met andere disciplines en stakeholderbenadering kunnen inzetten 13. gerichtheid op kwaliteit (beveiliging, onderhoudbaarheid, uitbreidbaarheid,

bruikbaarheid enz.)

Voor ieder domein komen hier dan specifieke kundigheden bij. In het Engels heet dit

capability; wat iemand moet kunnen presteren, iemands capaciteit; waarin hij capabel moet

zijn, varieert per inhoudelijk domein. Deze capability moet men niet verwarren met de taken

of met competenties.

Voor de enterprise architect is dit het nemen van de regie op het totaal en in de tijd, waar de

alignment gefaciliteerd wordt tussen business en ICT met als drijvende kracht de

technologische visie van de organisatie. Hieronder een invulling van het beroepsprofiel

Enterprise Architect.

Beroepsrol

Naam

ENTERPRISE ARCHITECT

Generieke

beschrijving

Zorgt voor de implementatie van verandering enterprise breed met als

aandachtsgebied de relatie tussen strategie en de uiteindelijke

ondersteuning door ICT. De EA zorgt voor de transformatie van de

business strategie naar de operationele executie toe.



Missie Het ontwerp, de regie en begeleiding over tijd (korte en

langetermijnstrategie) van de ontwikkeling van de ondersteuning van de

organisatie door middel van implementatie van passende ICT

componenten in alle transitie momenten.


Lange termijn

strategische

verantwoordelijkheid

voor IV en ICT

systemen.

Alignment IT strategie

en doelen van de

organisatie

Management van risico

‘s horend bij de

informatie asset

Standaardisatie en

Principes ontwikkelen

Bouwen van

kennisdomein

Architectuur

Zichtbaar maken van

de steeds

veranderende business

en technologie

capabilities.

Geen dubbele

functionaliteit in huis

halen/bouwen op ieder

architectuur domein

Consensus gebaseerde

enterprise

voorzieningen maken

die schaalbaar,

adapteerbaar zijn

Uitbouwen van

competenties van

medewerkers op

vakgebied architectuur

Optimaliseren van het

informatie management

Procedures rondom

gebruik van ICT (in

discussies)

IT strategie ontwikkelen

Innovatie

Beveiliging

Kernbeschrijving Onderhouden en managen van de Enterprise Architectuur

Onderhouden van de inhoudelijke contacten met diverse stakeholders

Volgen van Business en ICT Vakgebied aangaande ontwikkelingen

Kansen en innovatieve mogelijkheden aanbieden

Regie op organisatie verandering conform technologische en

informatie technische visie

Totale organisatie modellering overzien en zorgen dat deze consistent

is opgebouwd

Risico’s mitigeren en investeringen monitoren

Kennisdomein onderhouden

Reviews (gefaseerd) na implementatie van uitgevoerde veranderingen

e-Competences

(from e-CF)

A.1. IS and Business Strategy Alignment

A.3. Business Plan Development

Level 5

Level 4



A.5. Architecture Design

A.7. Technology Watching

E.7. Business Change Management

Level 5

Level 5

Level 5

Algemene

Competenties

Systeem denken, strategisch denken, out-of-the-box

denken, modelmatig denken, onafhankelijk denken; hoog

cognitieve vermogens en meta cognitieve vermogens.

Business en branche kennis op ieder niveau (tactisch-

opertaioneel) en sensitieve observatie vermogens.

Interpersoonlijke affectieve vermogens

Intrapersoonlijke capaciteiten en regulatieve vermogens

Brede kennis bezitten van o.a. Governance, ICT operations,

programma/projectkennis, financiën, CRM, time

management, planning en prioritering. methoden,

technieken.

Communicatie (ook in gewoon Nederlands kunnen

uitleggen, verklaren aan meerdere soorten doelgroepen),

verbindende leiderschapskwalificaties, overtuigingskracht.

Experience Langjarige ontwikkeling in velden bedrijfskunde/ICT

KPI Onderhouden en geïmplementeerde enterprise architectuur en de

processen voor het werken onder architectuur zijn ingebed binnen de

bedrijfsvoering van de organisatie.



App/Mobile Ontwikkelaar Het vak rondom software development is aan grote veranderingen onderhevig. De toegang

tot applicaties wordt gevarieerder. Waar eerst het verschil vooral bestond uit binnen– of

buitenkantoor toegang, wordt de komende jaren de focus verlegd naar steeds meer

verschillende client-applicaties. In de afgelopen jaren zijn tablets en smartphones in ons

leven gekomen. Android Cupcake werd in 2009 geïntroduceerd en de eerste iPad werd in

2010 geleverd.

De komende 3 tot 5 jaren komen hier veel verschillende mogelijkheden bij. Dit zijn wearables

of gedragen aansluitingen zoals smartwatches (Pebble 2013), activity trackers (Fitbit Classic

2008, Jawbone Up 2011), glasses (Google Glass 2013) en slimme pleisters (Philips 2014).

Maar ook andere voorwerpen zoals de connected car (Tesla , Android Auto, Apple Carplay) ,

slimme thermostaten (Toon, Nest) en andere apparaten (Wifi weegschaal, koelkast,

fototoestel, printer, RFID in kleding), Internet of Everything.

Met de komst van de mobiele apps worden op een andere manier grote databases ontsloten,

al dan niet met behulp van augmented reality. Het gaat om verkoop-sites (eBay/Amazon),

booking sites (Booking, AirBnB, Skyscanner), huizen (Layar Funda 2010). Niet alleen de

mogelijkheid van mobiele toegang is van belang, minstens zo belangrijk zijn de vormgeving

en mogelijkheden of onmogelijkheden van een app. Zo is Twitter een bekend voorbeeld met

snelle korte tweets van maximaal 140 tekens, maar ook Tinder en Snapchat zijn gebaseerd

op Vlot & Eenvoudig.

Het gaat niet alleen om een andere vorm van presenteren, het gaat om nieuwe

bedrijfsvormen en processen, om emerging en disruptive technologies. Vaak zijn deze

mogelijk dankzij nieuwe technieken. Uber biedt vernieuwende taxidiensten, maar heeft zich

tot doel gesteld een logistieke grid over steden te leggen zodat ze bijvoorbeeld ook pizza’s

kunnen gaan bezorgen.

Voor de programmeur die met deze technologieën te maken heeft, betekent dit dat vormgeving een veel belangrijker deel van zijn werk wordt. Zo werft Uber met name ontwikkelaars die ook sterk zijn in Design (Jelle Prins, Uber 2015).

Mobiele ontwikkelaars schrijven programma's in een mobiele ontwikkelomgeving in de programmeertalen objective C, C ++, C # en Java. Een mobiele app-ontwikkelaar kiest een besturingssysteem (ofwel het mobiele platform) waarop ze willen ontwikkelen, leren de taal en de software-ontwikkelomgeving. Hieronder staan een aantal mobiele platforms, bestaande uit de kerntaal (s), ontwikkelomgeving en de devices waarvoor ze bedoeld zijn, te weten:

Belangrijkste programmeertaal

Ontwikkel Omgeving Mobiele Devices

Java Eclipse Meer keuzen

Objective C Xcode Apple iPhone, iPad, iPod

Java Eclipse Blackberry

C++ Meer keuzen Meer keuzen

C# Visual Studio 2010 Meer keuzen

De ontwikkelingen gaan echter heel erg snel en bovenstaand is slechts als voorbeeld

bedoeld.



Profieltitel App/Mobile Ontwikkelaar

Samenvatting Realiseert/programmeert ICT-oplossingen met nadruk op mobiele

platformen.

Missie Realiseert laagdrempelige end-user ICT toepassingen. Werkt in snelle

ontwikkelcycli waarbij de gebruikerservaring en interactie belangrijker zijn

dan de onderliggende processen.


Software-

componenten

Documentatie Software-ontwerp

Testprocedures

Werkende oplossing

Kerntaken • Ontwikkelen van software componenten

• Beheersen meerdere objectgeoriënteerde programmeertalen zoals

Java, Objective-C en C ++.

• Code, testen, debuggen, monitoren en documenteren van

veranderingen voor mobiele toepassingen.

• Werken in de ontwikkelomgevingen met meerdere mobiele

besturingssystemen.

• Implementeren van application programming interfaces (API's) om

mobiele functionaliteit te ondersteunen.

• Terminologie, concepten en best practices voor het coderen van

mobiele toepassingen zijn bekend en kunnen worden overgedragen.

• Migreren en aanpassing van bestaande web applicaties aan de

mobiele platformen.

• Samenwerken met afdelingen in de business om te brainstormen over

nieuwe toepassingen en de implementaties verder te optimaliseren.

• Adviseren van veranderingen en verbeteringen aan bestaande

mobiele toepassingen.

• Vormgeven van documentatie.

e-

Competenties

(uit e-CF)

A.6. Ontwerpen van applicaties

A.7. Volgen van technologische ontwikkelingen

B.1. Applicatie ontwikkeling

B.2. Component integratie

B.3. Testen

B.4. Oplossingen implementeren

B.5. Vervaardigen van documentatie

Level 2/3

Level 4

Level 3

Level 2/3

Level 2

Level 3

Level 3

KPI Volledig functionerende mobiele ICT-applicaties



User Experience (UX) Designer De gebruiker van de IT-applicaties of Apps krijgt veel meer keuzes in hoe hij de applicatie

benadert. Nu is dit al een keuze tussen verschillende besturingssystemen, browsers en

apparaten, maar deze keuze wordt nog veel groter. Je benadert een applicatie niet meer

vanaf één punt, maar vanaf meerdere ingangen. Verwarm je de auto voor vanaf je

smartphone, je smart-watch, of toch maar gewoon via je dashboard (Tesla). Niet alleen je

website, maar al je uitingen moeten overeen komen met de wensen van je klant. Een

optimale ‘customer journey’ geeft een betere ‘customer intimacy’, een betere klantenbinding

en een groter marktaandeel.

Maar deze gebruikservaring geldt ook voor machines en robots. Denk bijvoorbeeld aan de

vergrijzende samenleving. Er wordt hard gezocht naar een prettige, effectieve communicatie

en bewaking van hulpbehoevenden. De client gebruikt een zorg-app alleen als dit hem een

fijn gevoel en gebruiksgemak levert. Met name bij groepen die huiverig zijn voor ‘nieuwe

dingen’ zoals tablets, wearables en apps is een hoog gebruiksgemak van doorslaggevend

belang. Wij zien daarom de functie van ‘User Experience designer’ snel belangrijker worden.

Profieltitel User Experience (UX) Designer

Samenvatting De User Experience designer ontwerpt een product op zo’n manier dat

gebruikers op een effectieve, efficiënte en plezierige wijze het product

gebruiken.

Missie Bij de design van een website of app wordt er gestreefd naar nut,

gebruiksvriendelijkheid, een esthetisch aantrekkelijk en overzichtelijk

scherm en het opwekken van de wens om deze website of app vaker te

gebruiken. Het gebruiksgemak wordt verhoogd ten opzichte van de oude

situatie. Bij websites vertaalt dit zich in een hogere conversie, bij

apparatuur of robots in een betere acceptatie.

De designer maakt gebruik van elementen uit grafisch design, interactie

design, informatie architectuur, mens-machine interactie en ergonomie.


Interactie concept

Vastleggen

klantwensen

Wire-frames

User scenarios

Flow charts

Doelgroep

segmentatie

Documentatie

Grafische

testmodellen

Vormgeving voor

verschillende devices

(responsive design)



Kerntaken • Bepalen van de verschillende doelgroepen

• Bepalen van de wensen, eisen, motivering en beelden van de

doelgroep

• Ontwerpen van optimale processen, schermindelingen en vormgeving

die bijdragen aan de gewenste gebruikers-beleving

• Bouwen van prototypes

• Uitvoeren van gebruikstesten

e-

Competenties

(uit e-CF)

A.6. Ontwerp van applicaties

B.1. Applicatie ontwikkeling

B.3. Testen

B.5. Vervaardigen van documentatie

D.11. Behoeftenanalyse

Level 2

Level 2

Level 2

Level 2

Level 3

KPI Een getest design

Ethical Hacker In het onderzoek kwam het belang van beveiliging op verschillende manieren naar voren.

Omdat de beroepsvereniging van de ICT beveiligers al uitgebreide beroepsprofielen hebben

gemaakt, hebben wij (om niet te dubbelen) het beroepsprofiel van de Ethical Hacker

uitgewerkt.

Voor een individu is de veiligheid van persoonlijke gegevens van steeds grotere betekenis

geworden. Identity diefstal, passwoorden die worden gestolen en alle nare gevolgen die

daarbij horen, komen steeds meer in de publiciteit. Ook organisaties hechten er meer en

meer waarde aan. Imago verlies voorkomen en bescherming van de essentiële

bedrijfsgegevens zijn voor hen de belangrijkste oorzaken. Terroristische activiteiten komen

hier de laatste jaren nog bij en mensen voelen zich onveilig bij het idee dat een hacker een

overheid kwaad kan doen en een samenleving stil kan leggen met zijn acties.

Het stereotype beeld van een hacker is dat van ofwel een elite geek (vaak verfilmd als het

individu dat overal zonder moeite binnendringt) ofwel dat van een nerd die op zijn

zolderkamertje achter het scherm zit en nauwelijks buiten komt. Er kan sprake zijn van een

hacker die zich zonder toestemming illegaal toegang verschaft tot de informatiesystemen en

gegevens van een bedrijf, of er kan sprake zijn van een expert met bijzondere vaardigheden

die wordt ingehuurd door bedrijven om de vooruitgang te pushen. De laatste soort hacker

doet er alles aan om precies te weten hoe iets werkt; ze kennen verschillende computer

talen en operating systemen, tools voor command lines, ze weten hoe firewalls en routers

werken en het internet met haar protocollen. Aan de universiteit worden incident handling en

hacking onderwezen, want de legitieme hacker kan als beveiligings consultant, tester of als

ethical hacker goed werk verrichten.

Een ethical hacker moet uitzonderlijke computer kennis hebben, inclusief programmeer

vaardigheden en netwerkopbouw kennen. Ze moeten kunnen werken, installatie- en

onderhoudskennis hebben van de meest voorkomende operating systemen van



computersystemen. Gedetailleerde leverancierskennis van beschikbare hard- en software en

de verschillende manieren waarop de diverse configuraties hun beveiliging regelen. Wil een

hacker een vulnerability test uitvoeren en daar een rapportage over doen, dan moet hij

systeem management kennis bezitten. Hij dient te beschikken over oneindig geduld en

volhardend zijn in zijn concentratie en focus. Bovendien is continu bijleren en kennis

reviewen noodzakelijk. Hij is betrouwbaar en kan geheimen bewaren omdat een ethical

hacker achter zaken kan komen die niet bekend mogen worden

Het idee achter het ethical hacker profiel is, dat deze beroepsgroep de malafide hackers een

stap voor is. Doordat een ethical hackers doel is om het systeem te ontdoen van

vulnerabilities, geeft hij een evaluatie hoe de organisatie met beveiliging omgaat en daardoor

leert men hoe de beveiliging geoptimaliseerd kan worden.

Dat doet een ethical hacker door antwoord op een aantal vragen te krijgen. De eerste vraag

is wat een aanvaller kan zien op het systeem dat aangevallen wordt. Hij denkt daarbij ‘out of

the box’ en gaat creatief te werk. In het normale beveiligingswerk, waar mensen weten hoe

iets is georganiseerd, kunnen vulnerabilities gemakkelijk over het hoofd worden gezien.

De tweede belangrijke vraag is wat een aanvaller kan doen met de informatie die

voorhanden is. De ethical hacker probeert te bedenken wat de mogelijkheden zijn om de

informatie te misbruiken om zo tot afdichting van het lek te komen en de beveiliging te

verbeteren.

De derde vraag is of de aanval zichtbaar is op het aangevallen systeem. Een aanvaller kijkt

meestal langere tijd rond op het systeem voordat hij toeslaat. Als dit rondkijken niet kan

worden waargenomen doordat de aanvaller zijn sporen wist door de log files te modificeren

of door trojan horses of back-doors te instaleren. Een ethical hacker gaat na of hij het

systeem kan misleiden en welke preventieve maatregelen er genomen zijn en/of kunnen

worden genomen om die misleiding van buitenaf tegen te gaan.

Het hele ethical hacking proces en het vervolgens dichten van de vulnerabilities valt of staat

door de informatie boven tafel te krijgen, welke kritieke bronnen en bezittingen beschermd

moeten worden omdat verlies ervan de organisatie (of haar klanten) enorm zou schaden.

Wat een organisatie wil beschermen, tegen wie of wat en hoeveel men bereid is te

investeren om beveiliging op te bouwen is essentieel om te weten.

Een ethical hacker moet weten waaruit een hack aanval bestaat. Er worden 5 fasen

onderkend en voor ieder fase moet de ethical hacker maatregelen kunnen adviseren om

aanvallen te onderscheppen.

De eerste fase heet de Reconnaissance fase. Een militaire observatie van de vijand, waar de

aanval met precisie wordt voorbereid. Alles wordt in het werk gesteld om zoveel mogelijk te

leren voor de aanval begint en technische en sociale vaardigheden worden ingezet. De

ethical hacker moet met de verschillende reconnaissance technieken kennen en herkennen

en hier al preventieve maatregelen voorstellen.

Dan volgt de scanning fase, waarin informatie wordt verzameld door geautomatiseerde tools

in te zetten zoals bijvoorbeeld netwerk/host scanners. Het systeem kan in beeld gebracht

worden door simpele tools zoals traceroute waar systemen, routers en firewalls in kaar

worden gebracht. Poorten kunnen gescand worden om meer te weten te komen over de

services die worden aangeboden op de machine die het doel is geworden. Ook

vulnerabilities worden gescand en evasie technieken worden ingezet op het niveau van

applicaties en netwerken. Anomaly detectie en een NIDS (network intrusion detection

system) maakt het binnendringen moeilijker.



De aanval begint met het toegang verkrijgen (Gaining Access fase) tot het systeem.

Voorbeelden hiervan zijn stack-based buffer overflows, denial of service, session hijacking

enzovoort. Spoofing (net doen alsof je iemand anders of een ander systeem bent), packet

flooding (op afstand de services stoppen), smurf attacks proberen users op het netwerk hun

legitieme servicetoegang af te nemen.

Maintaining Access heet die fase waarin de aanvaller probeert ‘eigenaar’ van het systeem te

blijven. Soms doet de aanvaller dit door ‘low profile’ te blijven om langere tijd het systeem en

de systeembronnen te gebruiken (sniffer installeren om het netwerkverkeer op te vangen) of

om vandaaruit een andere aanval op een ander systeem te lanceren. Het kan zelfs gebeuren

dat een hacker het systeem tegen andere hackers beveiligd en zich exclusief illegaal

toegang verzekert (met Backdoor, RootKits, Trojans en Trojan horse backdoors) of via deze

software herhaald binnendringen onzichtbaar maakt.

Covering Tracks heet de fase waarin de aanvaller activiteiten die wijzen op zijn

aanwezigheid in het system verwijdert met het doel om vaker binnen te kunne dringen of

strafrechtelijke vervolging te ontduiken. Meestal wordt dit gedaan door log files te verwijderen

of te vervangen door software zoals ‘netstate’ zodat de systeem admin niets ontdekt.

Het risico als een aanvaller binnen is, is groot; de aanvaller kan op het niveau van het

operating system, het applicatieniveau of het network niveau schade aanrichten.

Profieltitel Ethical Hacker

Samenvatting Security testen door van buitenaf en zonder voorkennis een systeem aan

te vallen zoals een hacker zou doen.

Missie Met toestemming van de eigenaar binnendringen van het systeem en de

infrastructuur-, web- en applicatie security leren kennen met het doel om

zwakke plekken te identificeren en verbeteringen aan te dragen


test plan

test procedure

test resultaat

Integrated solution

Validated solution

Solution documentation

Kerntaken • Doorlopen van de vijf hack fasen

• Uitvoeren van penetratie testen

• Uitvoeren van vulnerability testen

• Threat modelling

• Inventariseren wat men wil beschermen, tegen wie of wat en tegen

welke prijs

• Uitvoeren van risico analyses

• Implementeren van security oplossingen



e-

Competenties

(uit e-CF)

B.1. Applicatieontwikkeling

B.2. Componentintegratie

B.3. Testen


C.4. Probleemmanagement

E.3. Risicomanagement

E.8. Informatiebeveiligingsmanagement

Level 3-4

Level 2-3

Level 2-3

Level 3

Level 2-3

Level 2-3

Level 2-3

KPI Een testrapport met overzicht van uitgevoerde tests, resultaten en

aanbevelingen.

Cloud Engineer Uit onze onderzoeken kwam duidelijk naar voren dat het gebruik van Cloud diensten steeds

verder zal toenemen. De voordelen van schaalbaarheid, kostenbeheersing en gemak maken

het gebruik van clouddiensten een aantrekkelijk alternatief ten opzichte van een complete

automatisering binnen het eigen bedrijf. Steeds meer bedrijfs applicaties zijn gebaseerd op

clouddiensten en de competenties van het automatiserings-personeel verschuiven hiermee

naar meer flexibele dienstverlening buiten de deur. De clouddiensten bewegen zich op

verschillende niveaus. Zo is er IAAS (Infrastructure as a service), PAAS (Platform as a

service; programmeren in de cloud) en SAAS (Software as a service; het gebruik van

webapplicaties).

Een van de functies waar de komende jaren naar verwachting meer behoefte aan zal zijn, is

de functie Cloud Engineer.

Profieltitel Cloud Engineer

Samenvatting De cloud engineer maakt bij het efficiënt inrichten van de IT-infrastructuur

gebruik van cloud-technologieen

Missie Verantwoordelijk voor het implementeren, beheren en onderhouden van

cloud-gebaseerde applicaties. Bouw en onderhoud van complexe

systemen met geheel of gedeeltelijke cloud infrastructuur. Voortdurend

opnieuw beoordelen en verbeteren van de cloud-infrastructuur. Werk

samen met de business en de ontwikkelgroep om hun huidige en

toekomstige behoeften te steunen. Voert systeem monitoring uit en houdt

controle op de beschikbaarheid en integriteit van alle servers, systemen

en belangrijke processen. De cloud engineer maakt gebruik van de

voordelen en kent de nadelen bij het inzetten van de IT infrastructuur.




Verantwoordelijk

voor het uitrollen,

managen en

onderhouden van

cloud gebaseerde

applicaties

Infrastructuur

ontwerp inclusief

clouddiensten

het onderbrengen

van diensten in de

juiste omgeving

(private, public, on

premise)

Het optimaliseren

van de

infrastructuur

(schaalbaar, veilig,

bedrijfszeker)

Het automatiseren

van

werkzaamheden:

programmeerbare

infrastructuur

migratietrajecten

technisch

doorontwikkelen van

diensten

Kerntaken • In kaart brengen van de wensen

• Afwegen tussen clouddiensten en inhouse oplossingen

• Het actueel houden en verbeteren van de cloud-infrastructuur

• Bewaakt de systemen, servers en cloud-diensten

e-

Competenties

(uit e-CF)

A.5. Ontwerp van architectuur

B.2. Componentintegratie


C.1. Gebruikersondersteuning

C.2. Ondersteunen van wijzigingen

C.3. Dienstverlening

D.11. Behoeftenanalyse

E.5. Procesverbetering

Level 3

Level 2-3

Level 2-3

Level 2-3

Level 2-3

Level 2

Level 3-4

Level 3

Algemene

competenties

Gestructureerd

Accuraat

Stressbestendig

Ervaring HBO+ werken denkniveau

KPI De (cloud-)oplossing is geïmplementeerd en wordt gecontroleerd

uitgevoerd.



Healthcare Informatics

e-Health staat volop in de belangstelling en ook uit onze survey bleek dat men veel verandering verwacht en ook in de gesprekken met experts kwam dit vakgebied als een van de grote cross-over mogelijkheden naar voren. e-Health is het gebruik van nieuwe informatie- en communicatietechnologieën, en met name Internettechnologie, om gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen of te verbeteren. Er bestaat zelfs een Nationale Implementatie Agenda eHealth. Hoewel de huidige belangstelling mogelijk sterk is ingegeven door de bezuinigingen en de vergrijzing van de bevolking, is er ook een innovatieve kern te onderscheiden. De potentie van ICT toepassingen wordt in de zorg nog niet voldoende benut. Ook als de relatie met zorg-robots wordt gemaakt en het terrein van de domotica wordt betrokken, zien we belangrijke ontwikkelingen ontstaan. Domotica is een verzamelnaam voor toepassing van elektronica voor automatisering in huis. Het gaat vaak om een combinatie van omgevingsbewuste sensoren en actuatoren (apparaat dat de omgeving kan beïnvloeden) waarmee het leefklimaat in een woning kan worden geregeld of zaken in de woning automatisch kunnen worden bediend. Combinaties van deze e-health toepassingen kunnen ervoor zorgen dat mensen die hulp nodig hebben langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Ook kan thuisrevalidatie op afstand met behulp van ICT applicaties de opname in een duur revalidatiecentrum voorkomen of bekorten. Niemand wil graag langer worden opgenomen in een revalidatiecentrum dan nodig is.

Een overzichtelijke indeling van het e-health terrein bestaat uit:

1. e-public health a. voorlichting

i. Educatie voor patiënten ii. Advies over voeding en leefgewoonten iii. Informatie over geneesmiddelen, ziekten

b. Preventie i. Bevolkingsonderzoek en risico analyse ii. Monitoring gezondheid van de bevolking iii. Monitoring verspreiding van ziekten

2. Zorg a. Diagnosestelling

i. Anamnese via internet ii. Naslaginformatie of BOS (beslissingsondersteuning hulpverleners) iii. Intercollegiale consultatie iv. Diagnose op afstand

b. Therapie i. Medicatie op afstand ii. Internet psychologische hulp iii. Tele-chirurgie

c. Monitoring i. Monitoring op afstand ii. Sociale alarmering iii. Patiënten instructie op afstand

3. Zorgondersteuning a. Kwaliteit

i. Protocollen ii. Educatie iii. Benchmarking voor patiënten

b. Administratie en management i. Afspraken op afstand ii. Case management en patiënten stromen



c. e-Dossier i. EPD

d. Logistiek i. Voorraadbeheer en bestellen

e. Financiën i. Boekhouden ii. Facturatie iii. Banking

De zorg betreft het primaire proces, de ondersteuning betreft de secundaire processen van het zorgbedrijf en de publieke kant betreft de samenleving.

Wat je ziet gebeuren is dat zorgprofessionals worden bijgeschoold in de informatica. Of dat opleidingen een grote ICT component krijgt. Zo ontstaat bijvoorbeeld de universitaire opleiding tot medisch informaticus, waarbij geneeskunde met informatica is verbonden. Of de opleiding Health Informaticus die professionals in de zorg ( artsen, staffunctionarissen, verpleegkundigen en paramedici), met een aangepast onderwijsprogramma ICT-kennis aanbieden.

De medische wereld is voor een groot deel al systematisch opgebouwd. Ze bestaat uit protocollering van de zorgprocessen, internationale classificatie van ziekten, diagnose groepen van bij elkaar horende diagnose categorieën, nomenclaturen van medische termen en medicatie en eventcodes voor opname van gebeurtenissen in digitale dossiers. De ontologie van de medische wereld is al heel ver uitgebouwd en de ICT functies die nu bestaan, worden in het klinische veld deels al door medische en paramedische beroepsbeoefenaren uitgevoerd. Ook in Nederland heeft deze ontwikkeling plaats en het vakgebied van e-health is er één waar cross-over van ICT in de richting van het vakgebied plaatsheeft. Dit word bij ons wel eens snijvlak beroepen of snijvlak synergie genoemd.

Kijkend naar de indeling in het zorgveld, dan kunnen ICT-ers zich op de ondersteuning en op de maatschappelijke e-health gebieden nog specialiseren door extensief branchekennis toe te voegen. Op de kern van het vakgebied zullen studenten die uitstromen uit nieuwe zorgopleidingen en zorgverleners die upskillen vooral gaan excelleren.

We beschrijven hieronder een breed opgevat beroepsprofiel Healthcare Informatics als voorbeeld, maar we hadden ook kunnen kiezen voor verpleegkundige informatica, medisch informaticus, of klinisch data informaticus.

Beroepsrol

Naam

e-HEALTH INFORMATICS

Generieke beschrijving

Zorgt voor de correcte toepassing van kennis uit de zorg en informatica, bij het ontwerp, de ontwikkeling en voortdurende aanpassing van geautomatiseerde systemen voor gezondheidszorg. Leidt medewerkers op en helpt patiënten omgaan met technologische oplossingen. Lost mede door de inbreng vanuit beide kennisvelden de problemen op die ontstaan bij de implementatie van het gezondheidszorgsysteem.

Missie Verbeteren en vernieuwing van de zorg door ondersteuning met behulp van ICT van de zorgvrager, de zorgverlener, de omstanders en de onderzoekers van de zorg.




Zorgverlening met behulp van maximale technologische ondersteuning

Innovatieve zorgtoepassingen i.s.m. anderen

Veilig klimaat voor technologische ondersteuning in de zorg

Kernbeschrijving Analyseert computer en informatietechnologie om toepasbaarheid voor de zorgpraktijk, de bedrijfsvoering en de publieke voorlichting te bepalen afhankelijk van het gekozen zorgmodel.

Ontwikkelt, implementeert en test gezondheidszorg informatietechnologische toepassingen, tools, gereedschappen, processen of structuren om zorgverleners met informatie te ondersteunen.

Kent gezondheidszorg entiteiten, relaties en processen en zet dit in datamanagement in te richten en informatie flows te bouwen.

Gebruikt informatie technologische toepassingen in de eigen zorgpraktijk.

Verspreiden van informatie over de technologie in de praktijk van het zorgberoep aan andere zorgverleners en aan het publiek.

Is op de hoogte van wetgeving en privacy eisen inzake de gezondheidszorg in het algemeen.

Organiseert overleg met zorgverleners met betrekking tot hardware of software configuratie.

Helpt om applicaties te ontwerpen en te implementeren om

klinische of gezondheidszorg of administratieve problemen op te

lossen.

Schrijft operationele handleidingen als dat nodig is.

Bijdrage leveren in onderzoeksactiviteiten rondom medische en verpleegkundige informatica.

Zorg- en meldplicht inzake de vertrouwelijkheid en veiligheid van de communicatie en opslag, veiligheid van de patiënt en de ontwikkeling van infrastructuur.

Plant, installeert (en repareert zo nodig) tele-zorgtoepassingen of systemen bij zorgvragers (b.v. in woningen).

e-Competences

(from e-CF)

A.4. Service planning

A.6. Application design

B.1. Application development

B.3. Testing

B.4. Solution Deployment

B.5. Documentation production

C.1. User support

D.9. Personnel development

D.11. Needs Identification

E.4. Relationship Management

Level 2/3

Level 1

Level 2

Level 1

Level 2

Level 2

Level 2

Level 2

Level 3

Level 3



Algemene Competenties

Oprechte interesse in medemens hebben

Sensitiviteit voor de zorgen en noden van anderen tonen

Inzicht in gedrag en motieven van patiënten hebben

Oriënteren op de zorgsituatie, de zorgplanning de uitvoering en de evaluatie.

Informeren en ondersteuning realiseren

Vertrouwen opbouwen

Diversiteit respecteren

Experience Geïntegreerde brede kennis van beide beroepsdomeinen in de vorm van best practice.

HBO opleiding minimaal

KPI Werkend gezondheidszorgsysteem optimaal te gebruiken.



Bronnen

Voor dit onderzoek zijn de volgende bronnen gebruikt:

Boston Consulting Group - Decoding Global Talent, Oct 2014

CBS - ICT kennis 2014

Dialogic - De ICT-er bestaat niet. Analyse van vraag en

aanbod op de Nederlandse ICT-arbeidsmarkt

2014

IBM - TheTech Big Picture, Sep 2014

ICT Office - ICTals Innovatie As

ICT Office - ICTManifest2012-2016

Gartner - Hypecycle Emerging Technologies 2014

Gartner Executive Programs - Taming the Digital Dragon: The 2014 CIO

Agenda

Nederland ICT - Arbeidsmarkt ICT-sector-Standpunt

Netwerk Toekomstverkenningen - Arbeid in de toekomst, 2008

NRC - NRC Live, Moonshot, 2015

Nictiz - eHealth, verder dan je denkt. Rapport 2015

PWC - PWC’s NextGen- A Global generational study,

2013

Stichting Toekomstbeeld der Techniek - Horizonscan-2050

WITSA’s 17th World Congress on IT - Declaration of Amsterdam, 2010

TNO and Strategy & Change - The European Labor Market and Technology,

2013

Nieuwe rollen in een veranderend IT landschap - e-CF · willen we de opbrengst ervan, die de start...

Documents

Transcript of Nieuwe rollen in een veranderend IT landschap - e-CF · willen we de opbrengst ervan, die de start...