Nieuwe psychoactieve stoffen in België

Definities

• “Klassieke illegale drugs”: cocaïne, (meth)amfetamine, heroïne, LSD, cannabis, …

• “Designer drugs” volledig synthetische derivaten (vb. jaren 80: MDMA)

• “Smart drugs” bv. kruidenmengsels (jaren 90)• Heden: Nieuwe psychoactieve stoffen/”legal

highs” Aanpassingen op chemische basisstructuur,

specifiek om wetgeving te omzeilen

1. Inleiding: Middelengebruik in België

Illegaal druggebruik in België: Algemene bevolking

Laatstejaarsgebruik illegale drugs

0

2

4

6

8

10

12

14

15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 Totaal

Leeftijdscategorie (jaren)

%

Cannabis

Cocaïne

Amfetamine/ecstacy

Heroïne

Bron: Gisle L, 2010. Het gebruik van illegale drugs (Gezondheidsenquête België, 2008)

Illegaal druggebruik:

Cannabis blijft meest populair

Cocaïne/ecstacy/amfetamine-gebruik hoogst bij 15-34-jarigen

Aandeel heroïne blijft laag (0.1 – 0.4%)

2. Nieuwe psychoactieve stoffen(NPS)

Nieuwe psychoactieve stoffen: definities

Verschillende termen: ‘legal highs’, ‘designer drugs’, ‘smart drugs’, ‘badzouten’, ‘spice’, ‘K2’, ‘research chemicals’, …

nieuwe psychoactieve stoffen (NPS) (itt de klassieke illegale drugs, zoals cocaïne, heroïne, …)

Specifiek ontworpen om wetgeving te omzeilen

Proberen een legaal alternatief te zijn voor cannabis, MDMA, cocaïne, …

Verkocht als “niet voor menselijk gebruik”, marketingstrategie!

Nieuwe stoffen: niet wetenschappelijk geëvalueerd bijwerkingen, toxiciteit op lange termijn = onbekend

Gebruiker is letterlijk zelf “proefkonijn”!!

Nieuwe psychoactieve stoffenin België

Bron: BEWSD database, 2013

0

20

40

60

80

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Aan

tal g

erap

port

eerd

e N

PS

AndereTryptaminenPiperazinesPhenetylaminenCannabinoïdenCathinonen

Elk jaar meer nieuwe psychoactieve stoffen gedetecteerd: 43 NPS in België in 2011 71 NPS in 2012!

Nieuwe psychoactieve stoffen in België

Bron: BEWSD, National report EMCDDA, 2013

2 grote groepen:

Synthetische cannabinoïden in zgn. ‘Spice’-mengsels: verkocht als legaal alternatief voor cannabis; echter: psychoactieve werking vele malen sterker dan ‘natuurlijke’ cannabis

Synthetische cathinones en amfetamine-derivaten (zgn. ‘badzouten’): verkocht als legaal alternatief voor MDMA, amfetamine, …; echter: nevenwerking/interacties met andere geneesmiddelen/drugs onbekend!! (vb. 4-methylamfetamine: interactie met amfetamine, resulteerde in 6 doden in België)

Probleem: vele van deze stoffen zijn (nog) niet illegaal!

Vrij te koop via het internet, smartshops, …

Verschijnen van deze stoffen in België wordt opgevolgd door het

Belgian Early Warning System on Drugs (BEWSD)

Nieuwe psychoactieve stoffen:voorbeelden

Aantrekkelijke verpakkingen (marketing-strategie) Nadruk op legaal karakter Producten echter niet zo onschuldig, zelfs (levens)gevaarlijk!

Synthetische cannabinoïden Cathinones/”badzouten”

Druggebruik in België: uitgaansleven

05

101520253035404550

2003 2005 2007 2009

%

Laatstejaarsgebruik illegale drugs

Cannabis

Xtc

Cocaïne

Smartdrugs

Speed

Cannabis, ecstacy en cocaïne meest populair in uitgaansmilieu Gebruik smartdrugs/nieuwe psychoactieve stoffen (NPS) eerder beperkt!

Prevalentie nieuwe psychoactieve stoffen in het uitgaansmilieu:

7 % heeft minstens 1 maal NPS of smart-drugs gebruikt

2009

Cannabis 40,60%

Xtc 10,30%

Cocaïne 12,50%

Smartdrugs 7%

Speed 5,60%

Gebruik NPS in België

Leeftijdsklasse: 15-24 jaar

Resultaat: 4% van de jongeren heeft wel eens een NPS gebruikt in België

<< dan het Europees gemiddelde (4.8%)

In EU: voornamelijk oudere jongeren gebruiken nieuwe psychoactieve stoffen

Deze stoffen werden vooral verkregen via vrienden (73.3%) of gekocht in een smartshop (17.2%). Een minderheid kreeg deze producten aangeboden op een fuif of in een club (11%).

Bron: Flash Eurobarometer 2011

3. Wetgeving rond nieuwe psychoactieve stoffen in België

Wetgeving: doorlopende actualisatie

Nominatieve lijst (KB tot reglementering sommige psychotrope stoffen, 1998) Alle stoffen op deze lijst worden aan controle onderworpen

NPS zijn niet opgenomen constante aanpassing wetgeving, naargelang het verschijnen van 1 of meerdere NPS in België: 1999: 4-MTA 2002: PMMA, 2C-B 2004: BZP, Salvorine A, TMA-2, TFMPP, 2C-I, 2C-T-2, 2C-T-7 2006: Salvia divinorum, khat, o/m/p-CPP 2010: Mephedrone 2011: Fentanylderivaten, 7 synthetische cannabinoïden, 6 cathinonen 2013: methylamfetamine, fluoro-amfetamine, 4 synthetische cannabinoïden

Toevloed aan NPS maakt deze werkwijze moeilijk Nieuw wetgevend initiatief noodzakelijk!

Beleidsmaatregelen en wetgevend initiatiefInterministeriële Conferentie Drugs 15 mei 2012

Goedkeuring strategische nota “Legal Highs” Drie luiken: * Aanscherpen Drugwet

* Ontwikkeling preventiestrategieën* Ontwikkeling aangepaste hulpverlening

Ministerraad 26 april 2013

Goedkeuring voorontwerp van wet tot wijziging drugwet Invoering van generieke classificatie voor de nieuwe

psychoactieve stoffen. Gevolg: Basisstructuur NPS + alle mogelijke varianten worden aan controle

onderworpen, zowel bestaande, als toekomstige stoffen Resultaat: * Geen update van lijst psychotropen (KB 1998) meer nodig

* NPS zijn al onder controle nog voor ze op de markt komen in België

Beleidsmaatregelen en wetgevend initiatief

Verplichte en onmiddellijke communicatie door laboratoria van nieuwe synthetische drugs aan BEWSD, ook ingeval het gaat om analyse uitgevoerd in het kader van een gerechtelijk onderzoek of een opsporingsonderzoek

Strafbaarstelling van voorbereidende handelingen bij illegale drugproductie

Invoering van verzwarende omstandigheden in geval van vereniging met het oog op het plegen van inbreuken op het vlak van de precursorenwetgeving

Verplichte vernietiging van illegale stoffen, grondstoffen en materiaal die hebben gediend tot, of bestemd

waren voor de vervaardiging van drugs

4. Early Warning System Drugs in België

Belgian Early Warning System Drugs: Doelstellingen

1. Snelle detectie van nieuwe psychoactieve stoffen (NPS) in België

2. Opvolgen van de samenstelling van gekende illegale drugs (heroïne, cocaïne, MDMA, …)

3. Opvolgen van gevaarlijke trends in de samenstelling van tabletten/poeders

4. Beoordeling impact/risico van nieuwe psychoactieve stoffen voor de bevolking (symptomen, ongewenste effecten, gevaar voor volksgezondheid, …)

5. Aanbevelingen maatregelingen beleid/preventie

BEWSD-netwerk:

Berichtgeving door BEWSD

Zowel nieuwe stoffen als klassieke drugs met hoog risico (bv. te hoog gedoseerde MDMA tabletten)

Communicatie naar professioneel netwerk (hulpverlening, preventie, politie, FOD, …)

Risico-inschatting: indien reëel gevaar voor de volksgezondheid wordt er gecommuniceerd naar de bevolking via media (vb doden 2011-2012 door 4-methylamfetamine in vervuilde speed)

Info naar het brede publiek kan contraproductief werken! (zeker in het kader van NPS die meestal nog legaal zijn)

5. Case studies

Case-study 1: ‘Krokodil’ Oktober 2011

Case-study 1: ‘Krokodil’

Berichtgeving overgenomen in vrijwel alle media: « Zeer gevaarlijke drug » « Momenteel nog legaal in België » « Drug rukt op naar België! »

Weinig feiten: ‘krokodil’: ‘home-made’ desomorfine (opioid-derivaat), aangemaakt door gebruiker mbv OTC-medicatie (oa. zwavelzuur extreme weefselnecrose)

Reële situatie: Probleem specifiek voor Rusland Niet aanwezig in België Niet aanwezig in Europa (itt berichtgeving) Enkel ‘geruchten’

Case-study 2: « Spice »

Douane-diensten onderscheppen regelmatig grote hoeveelheden synthetische cannabinoïden (verschillende kilograms)

Afkomstig uit China Bestemmeling: Belg In België:

Ontvangst chemicaliën uit China Mengen chemicaliën met plantenmateriaal Verpakken Export

Case-study 2: « Spice »

1. Aankoop grondstoffen in China 2. Mengen grondstoffen met (niet-psychoactief) plantenmateriaal

3. Drogen van het synthetisch cannabinoïd-mengsel

4. Verpakken

Case-study 2: « Spice » Website fabrikant:

Producten worden aangetroffen in heel Europa Niet zozeer voor consumptie in België, eerder export Omzet: 100 000’en euro’s Producent opereert legaal …

Contactgegevens:

• BEWSD: Peter Blanckaert, 02 642 54 20;

bewsd@wiv-isp.be, http://bewsd.wiv-isp.be

• FOD VVVL: Kurt Doms, 02 524 86 18; http://www.health.belgium.be/drugs