L29 alcohol drugs en hersenontwikkeling bij jongeren reinout wiers

1

1

Verslaving en hersenontwikkeling

Reinout Wiers, Ph.D.

Hoogleraar Ontwikkelingspsychopathologie University of Amsterdam

[email protected]

Biologieleraren congres januari 2016 Huidige dominante visie in de wetenschap:

Wat wordt hiermee bedoeld? En zijn we het ermee eens?

Overzicht

•  * Wat is verslaving •  - genetische & omgevingsfactoren •  -Psychologie: •  - Impliciete en expliciete cognities •  - Interventies > effecten op het brein

Wat is verslaving?

Yvonne Kronenberg (Alles went behalve…) column in Kampioen okt. 2000 (oplage 3,8 mln):

“Ik ben alcoholist. Je ziet mij niet vaak dronken, maar toch ben ik volgens maar liefst twee definities een ouwe drankwagen. Ik drink iedere dag en ik drink meer dan eenentwintig consumpties per week. Daar ligt de grens tussen veel en teveel. Alcoholisten vertellen zonder uitzondering smoesjes om hun drankgebruik te vergoelijken. De definities zijn te streng, zeggen ze.”

Wat is verslaving?

•  DSM IV middelen-afhankelijkheid (3/7): •  1. Tolerantie •  -steeds meer nodig voor zelfde effect •  -kleiner effect bij zelfde hoeveelheid •  2. Ontwenning (withdrawal) •  -lichamelijke kenmerken - per stof •  -stof nemen <> ontwenningsverschijnselen

Wat is verslaving?

•  3. Stof langer/meer nemen dan gepland •  4. Willen minderen / mislukte pogingen tot

minderen of gecontroleerd gebruik •  5. Veel tijd besteden aan scoren/gebruiken •  6. Belangrijke andere activiteiten worden

opgegeven wegens gebruik (sociaal,werk) •  7. Doorgaan ondanks kennis direkt gevaar

2

Wat is verslaving?

•  DSM IV middelen misbruik (1/4): •  1. Maatsch. Rollen verzaken door gebruik

(werk, school, familie) •  2. Herhaaldelijk gebruik in gevaarlijke situatie

(dronken rijden/klussen) •  3. Terugkerende problemen met de wet door

middelmisbruik •  4. Doorgaan ondanks sociale problemen

DSM 5 (mei 2013): Verslaving

•  Alle criteria van misbruik en afhankelijkheid op een hoop (11)

•  Een wissel: zucht/hunkering (craving) ipv problemen met de wet (teveel cultuur)

•  Met ernst-scores (2-3: licht, 4-5 matig; 6+ ernstig)

•  Gokken is erbij gekomen (vandaar niet meer afhankelijkheid van middel)

•  Nog nader onderzoek andere niet-middel verslavingen (sex, gamen, etc.)

Wat is verslaving?

•  Vergelijking DSMIV en DSMIII: - tolerantie / ontwenning niet langer nodig

•  ofwel “lichamelijke / fysieke verslaving” niet meer nodig, alleen “psychologische verslaving” is voldoende

•  > Probleem: waar leg je de grens? •  Drop-, internet-, eet-, sex-verslaving? •  “Debtors Anonymous”

Verslaving zonder stof?

•  DSM IV impuls-controle stoornissen: •  pathologisch gokken •  kleptomanie •  pyromanie, etc. •  Obsessief - Compulsief Stoornis (OCD)

•  gemeenschappelijke etiologie?

Verslaving

Verslaving Slechte gewoonte

Obsessief Compulsief

Prevalentie (Nemesis, NL, ’97; 2010)

•  Doorsnee hele bevolking; N = 7076; CIDI > DSM III-R •  Stoornis % ooit-M % jaar-M % ooit-V % jaar-V •  Stemming 13,6 5,7 24,5 9,7 •  (depr; dyst; bip) •  Angst 13,8 8,3 25 16,6 •  (fobs;gen;ocd) •  Middelen 29,7 14,1 7,4 3,5 •  (afh; misbr) •  Alcohol-A 9 6,1 1,9 1,1 •  Alcohol-M 19,3 7,3 3,9 1,8

Komt een man bij de dokter…. (/psycholoog)

3

13

Drang in hersenen

Verslaving: Normale motivationele systeem (sex, eten, drinken) “op tilt”

14

Middelen “kapen” motivationele system (mesolimbisch DA; en zetten zichzelf bovenaan motivationele hierarchie > aandacht-bias). �

Sex ‘n drugs & Rock and Roll…

Drang bij mensen: hersenreactie op coke-plaatjes lijkt op die op sex-plaatjes! Garavan et al Am J Psychiatry 2000

16

Belangrijke hersenstructuren bij verslaving

Gedragsgenetische cijfers

•  variable h2 s nse •  extraversie .49 .02 .49 •  IQ (school) .50 .25 .20 •  male alc .54 .33 .13 •  early ons .73 .23 .04 •  late ons .30 .33 .13

•  >Ja, verslaving deels genetisch, vooral bij “early onset” (< 21 jr)

18

Nu veel grote tweelingstudies

4

19

Erfelijke component gerelateerd aan verslavende potentieel middel

Genetica; misverstanden; inzichten

* Genetisch =/= 1 gen: diverse genen •  Deel alg risico (bijv. impulsiviteit) •  Deel verslavingsspecifiek * grote rol genen =/= onafwendbaar: •  Relatief grote rol ouders / opvoeding •  Hoge kwetsbaarheid: omgevingsfactoren juist

extra belangrijk * Genetische factoren vaak via interacties met

omgevingsfactoren (bijv. Alleen relevant als je gaat gebruiken)!

Frank van Helfteren, Brabantse kermis jaren ‘60

Ontstaan van verslaving? Jong geleerd? Kwetsbaarheid voor verslaving: Een multifactorieel probleem

* Politiek (prijs, wetgeving) * Sociaal/culturele factoren

(mode, subcultuur) * Immitatie (sociaal leren)

* Hersenfuncties, adaptatie * Genen

23

In veel psychologische theorieën over verslaving is de

centrale vraag: Waarom gebruik je?

Achterliggende assumpties: - Inzicht in eigen gebruiksmotieven - Mensen nemen rationele beslissingen t.a.v. gebruik middelen (afwegen voor- en nadelen)

24

Voorbeelden van theorieën en paradigma’s die op deze assumptie

gebaseerd zijn: ü Health Belief Model

ü Utility Theory

ü Theory of Reasoned Action

ü Meeste Attitude Theorieën

ü Meeste Preventie Onderzoek

5

25

Reflectieve processen: Waarom gebruik je? Voor- en nadelen,

verwachtingen, motieven, etc. Voordelen Leuk, ontspanning, etc. Nadelen

gezondheid, geld,relaties etc.

26

Tegenwoordig in Psychologie: Diverse Duale proces modellen (e.g., Strack & Deutsch, 2004)

27

Background: Dual Process Models (Evans, 2003; similar to Kahneman, 2003)

System 1

•  Unconscious •  Evolved early •  Shared with animals •  Non verbal •  Rapid, parallel •  High capacity •  Domain specific •  Pragmatic •  Independent of

working memory, IQ

System 2

•  Conscious •  Evolved late •  Uniquely human •  Verbal •  Slow, sequential •  Low capacity •  Logical, abstract •  Hypothetical •  Related of working

memory capacity, IQ 28

Gecontroleerd: > STOP!

Automatische processen: Neem!

Ons beeld van verslaving

28

Metafoor Essentie model

Gedrag bepaald door samenspel twee soorten processen: - impulsieve processen (associatief) > paard - reflectieve processen (rationeel) > ruiter

Verslaving: paard dat makkelijk op hol slaat 30

Duale Proces Modellen Verslaving (Evans & Coventry, 2006; Strack & Deutch, 2006: Wiers & Stacy,

2006; Wiers et al., 2007)

•  Verslaving conflict tussen system 1 (/impulsief – associatief-refleXief) en system 2 (/refleCtief – propositioneel)

•  System 1: herhaald gebruik sensitizatie (sterkere

activatie bij cues die geassocieerd zijn met verslaving) > automatisch in gang gezette appetitieve actie tendens (approach/toenadering) > gevoelig voor huidige toestand (zucht - craving, dorst, honger, deprivatie, etc.)

6

31

Rationele Beslissing Voordelen tegen nadelen

Situatie (alcohol /drug Cues)

Alcohol/ Drug gebruik

Perceptie Motivationele orientatie Motor

Schemas

Associatief/Impulsief Systeem

Reflectief systeem

Feedback-loops alcohol/middelengebruik Lijken sterker in adolescentie

Executief Vermogen Werkgeheugencapaciteit “kunnen”

-

Attentional bias Approach bias +

Motivatie, andere Doelen in het leven “willen”

32

Salience

Control

Memory Memory

Control

Drive Salience Drive STOP GO

Non-Addicted Brain Addicted Brain

Vergelijkbare modellen vanuit fMRI/dier studies, bijv. Volkow

33

Recente serie studies; ondersteuning duale

procesmodellen verslaving

(Grenard et al, 2008; Thush et al 2008, Houben & Wiers, 2009; Peeters et al submitted)

Alcohol Gebruik Automatische

Processen

Vermogen om impulsen te reguleren Werkgeheugen capaciteit

Thush et al. N = 88 vmbo, laag opleiding adolescenten

34

Impliciet Geheugen en Cognitie •  Onderzocht met testen waarvoor:

- geen bewuste herinnering nodig is - geen Introspectie nodig is

•  Voorbeelden:

- impliciete associaties - attentionele bias - automatische actie-tendensen

35

Hoe meten we dat? IAT probeer uit op www.impliciet.eu

Zie ook (Houben &

Wiers, 2006; Thush &

Wiers, 2007)

Actief Alcohol

Neutraal Fris

energiek

Index automatische associaties

= RT2 -

RT1

1

2

Neutraal Alcohol

Actief Fris

energiek

36

Werkgeheugen: SOPT�

7

37

Werkgeheugen

38

Resultaten: voorspellen drinken Zwakke Controle Functies: Associaties Voorspellen alcohol Gebruik en problemen

Sterke Controle Functies: Bewuste verwachtingen (voordelen vs. nadelen) Voorspellen Alcohol Gebruik en problemen

39

Inmiddels serie studies�

- Grenard et al. 2008: associaties x WM > roken & drinken�- Hofmann et al, 2008; 2009. associaties x WM > sexuele

interesse; agressie; snoepen�- Houben & Wiers (2009): associaties x executieve controle

voorspelt (probleem) drinken�Wiers et al (2009): associaties x EC voorspelt aggressie na

alcohol�Peeters et al 2012, 2013, approach bias voorspelt escalatie drinkgedrag bij hoog-risico kinderen met zwakke inhibitie�

�Review: Hofmann, Friese & Wiers, Health Psychol Rev�>> vergelijkbare effecten ook binnen zelfde persoon: na

depletie/alcohol associaties beter voorspellend�

40

Dus: - Gedrag bepaald door samenspel automatisch in gang gezette motivationele processen en bijsturing onder invloed van meer bewuste lange termijn doelen -  Therapie kan bijsturing beïnvloeden

(motiverende gespreksvoering, cognitieve gedragstherapie, etc.)

-  Nieuwe trainingen kunnen eerste impuls beïnvloeden

41

Dus: - gedrag bepaald door samenspel automatisch in gang gezette motivationele processen en meer bewuste overwegingen - welke invloed gedrag bepaalt hangt af van:

* sterkte specifieke associaties * bewuste overtuigingen * sterkte executieve controle-processen (op dat moment!) * motivatie om bij te sturen

42 (Health Psychol Rev, 2008)

8

Alcohol & Effecten op hersenen adolescenten


Pillen of praten?

Alweer een symposium met die originele titel Alsof er niet meer is om mensen te behandelen

Huidige praktijk:

Mijn boodschap:�Er is meer dan�Pillen en praten,��Cognitieve�trainingen�

Pillen�

Disulfram. �Maakt je ziek als je drinkt. Maar vermindert niet de zucht. Kan gevaarlijk uitpakken daarom. €15 �� Naltrexon. �Werkt voor sommige mensen als zuchtremmer. Genetische screening aanbevolen. €18 ��Acamprosaat. �Helpt ook sommige mensen, de vraag blijft wie. €21 ��”Today’s special” Baclofen.� Goedkoop en wellicht werkzaam in hoge dosis. Probeer gratis! www.bacofenstudie.com��Modafinil. �Extra lekker als u van impulsief beslissen houdt. €14 �

Praten�

Cognitieve Gedragstherapie. �De populairste keus. Helpt veel mensen, maar een jaar later komt de helft weer terug. €15 �� Motiverende gespreksvoering. �Populair, ook samen met CGT. Ongeveer even effectief. €18 ��Minesota model.� Twaalf stappen, je bent machteloos en samen met lotgenoten (en desgewenst God) versla je de verslaving. Ook ongeveer even effectief. €21 ��Good old psychoanalyse. �De werking is niet duidelijk en je moet het zelf betalen, maar het blijft lekker liggen op de divan. €14 �

Cognitief Trainen�

Aandachttraining. �Lijkt effectief bij angst en verslaving. Keer of vijf trainen. €15 �� Actietendenstraining. �Effectief bij (alcohol)verslaving. Nieuwe toepassingen in onderzoek. Vergelijkbare dosering. €18 ��Werkgeheugen training. �Vereist veel oefening, maar kan misschien bij veel problemen helpen. Nuttig voor probleem-drinkers met sterke associaties €17 ��Selectieve inhibitietraining. �Lijkt effect te hebben bij alcohol en overeten. Moet nog onderzocht in klinische groepen. €21 ��Interpretatiebias training. �Succesvol bij angst, eerste onderzoek bij verslaving. €14 �

9

Praten�




50

1 pixel� 2 pixels�

X ..

Aandachtbias voor alcohol�

51

1 pixel� 2 pixels�

..

Alcohol trial�

52

Aandacht Re-training alcohol �(Schoenmakers et al. 2010 Drug Alc Dep)�

37 alcoholisten: 5 x trainen in alcohol-kliniek (Attentional Retraining of placebo-training). �

* Effecten op Attentional Bias �

+ voorzichtige indicaties�klinische effecten �-minder snel�terugval; �- kortere succesvolle �behandelduur�

53

Aandacht Re-training roken�(Elfeddali et al, in press)�

Online zelfhulp rokers (i.s.m. Stivoro), n = 425�Aandacht re-training of controle (stipjes even vaak achter sigaretten als controle-plaatjes)�Resultaten:�•  Lichte rokers (< 15 sig per dag) geen effect�•  Zware rokers:�

•  trend naar minder aandachtbias in trainingsgroep (p = .07)�

•  Significant minder terugval na half jaar� (50% tegenover 77% controles)�

�

Praten�




10

Praten�




56

(eerst meten (Wiers, Rinck, e.a. 2009 Genes, Brain, Behav )�

57

Indirect Meten actie-tendens�

Vorm bepaalt actie�Liggend: duwen rechtop: trekken�

�

58

Trekken: zoom in�

59

duwen: zoom uit�

60

Meten (50% duw, 50% trek alcohol) Resultaten Wiers, Rinck et al, G2B, 2009)�

rt dif alcohol

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

120

light heavy AA heavy AG/GG

ms rt dif alcohol

zware drinkers �trekken alcohol�gemakkelijker �naar zich toe��vooral zware�drinkers met �risico-variant�

mu-opioid receptor gen, ook gerelateerd aan cue-induced craving�(van den Wildenberg et al., 2007, ACER)�

11

Cousijn, et al 2011; Addiction

Cannabis AAT beste predictor van escalatie van cannabis gebruik 6 maanden later 62

1st klinische studie� �

214 alcoholverslaafde patienten in Duitse kliniek (Lindow):�* 2 experimentele condities�

(alcohol wegduwen met of zonder instructie)�* 2 controle condities (niks of verlengde meting)�

Gegeneraliseerde effecten, o.a. IAT�

Softdrinks Avoid

effect training on IAT (D-score)

-0,5

-0,4

-0,3

-0,2

-0,1

0,0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

Training Control

condition

App

roac

h B

ias

(D-s

core

)

pretestposttest

Softdrinks Avoid

Alcohol toenaderen

Fris verwijderen

cola

Fris toenaderen

Alcohol verwijderen

pakken

Vooraf: beide groepen categoriseren �Alcohol makkelijker met toenadering�

Achteraf: alleen getrainde groep�categoriseert alcohol makkelijker met verwijderen� 64

Effect op terugval 1 jaar later�

65

Replicatie: Approach bias re-training�Eberl, Wiers, Pawelczack, Rinck, Becker & Lindenmeyer, 2013

Developmental Cognitive Neuroscience�

•  N = 509, training / no training�•  Replicatie met mediatie & moderatie�

B = 0.570 p = 0.041

B = -0.372p = 0.048

B = 0.400 p = 0.014

B = -0.374 p = 0.009

b

c

c’

B = -0.72 p = 0.097

Change in Alcohol Approach-Bias

Training Condition

Treatment Outcome

Age # Previous Detoxifications

B = -0,230 p = 0.001

Approach bias at pretest

B = -0,91 p < 0.001

66

Meer zien? Uitzending gemist �> Labyrinth �> Verslaving - Wiers�

filmpje

12

67

Is het eigenlijk breintraining?�

C. E. Wiers et al�In press�Am J Psychiatry�

Sterkere verandering�in hersengebieden�Belangrijk in motivatie�(mesolimbische gebieden�Amygdala), na echte�Training dan na �neptraining�

68

Praktische Consequentie: “Praten” & “Trainen”�Nieuwe website�(www.impliciet.eu)��Nu zelftraining��Vanaf deze maand:��huiswerk-mogelijk�heid voor therapeuten��> cliënt informeren, opgeven (e-mail), krijgt van ons uitnodiging. Therapeut krijgt feedback scores voormeting + nameting & kan vordering training volgen�

��

69

Nabije toekomst (nu)�* Training div. middelen waar we zelfde biases vinden (cannabis)��* Game versies voor jongeren (motivatie! > trainingen moeten meer uitdagend worden)��* Combinaties met hersenstimulatie etc.�

Mindfulness Meditatie. We weten nog niet precies hóe het werkt, maar het lijkt te werken bij veel problemen. €15 �� Hardlopen. Niet alleen lekker bij depressie, de aandachtbias voor sigaretten wordt ook minder! €16 ��Zelfdiscipline trainen op de lagere school. Kinderen leren niet alleen meer, ze gaan ook later roken en drinken. €21 ��Gerichte persoonlijkheid gebaseerde preventie op de middelbare school. €17 ��

Andere Training�

Praten� Het lijkt een goed idee om eerst te praten. Motivatie opbouwen voor verandering en voor training. €18��Trainen�Hier kan gekozen worden voor een geschikte training voor het probleem. €21 ��Pillen�In sommige gevallen kan het wellicht nuttig zijn om de training te ondersteunen met medicatie of met neurostimulatie. €15 ��

Overzicht

•  * Wat is verslaving + relatie andere problemen

•  - genetische & omgevingsfactoren •  ------ pauze ----- •  -Psychologie: •  - Impliciete en expliciete cognities •  - Interventies > effecten op het brein •  Verslaving als hersenziekte?

Verslaving een hersenziekte? –  Tja. Voor gedrag zijn hersenen nodig, verslaving is raar

zelfdestructief gedrag, dus rare hersenen? –  Maar… het gaat eigenlijk om samenspel normale

motivationele processen (bottom-up vs. top-down) –  Gerichte training heeft effect, zowel op gedrag (10%

minder mensen jaar later nog verslaafd), als op de hersenen.

Discussie/Conclusies��

13

Andere Training�

Mindfulness Meditatie. We weten nog niet precies hóe het werkt, maar het lijkt te werken bij veel problemen. €15 �� Hardlopen. Niet alleen lekker bij depressie, de aandachtbias voor sigaretten wordt ook minder! €16 ��Zelfdiscipline trainen op de lagere school. Kinderen leren niet alleen meer, ze gaan ook later roken en drinken. €21 ��Gerichte persoonlijkheid gebaseerde preventie op de middelbare school. €17 ��

Nu: van 20 voor 10 euro

Alcohol & hersen-ontwikkeling Alcohol & Effecten op hersenen adolescenten

Laten we de zaken eens rustig op een rij zetten…��1. Wat voorspelt overmatig drankgebruik bij

adolescenten?�2. Wat zijn de gevolgen van overmatig

drankgebruik op:�a. hersenen�b. gedrag�c.  gezondheid�

3. Implicaties voor beleid?�

Wat voorspelt later probleemdrinken? •  geslacht (j>m)�•  “Externalizerend Pad”�

-  externalizerende problemen in kindertijd�-  gebrekkige impulscontrole in kindertijd�-  sterke beloningsgevoeligheid �

•  ‘Internalizerend pad”�- negatief affect + coping-motieven�

•  Familiegeschiedenis (genetica & regels!)�•  Vrienden�•  Cultuur�•  Beschikbaarheid: regels, prijs�

Wat voorspelt later probleemdrinken? •  in literatuur tot nu toe is bewijs voor

externalizerend pad sterk (heel veel studies, reviews: Verdejo-Garcia et al, 2008; De Wit, 2009)�

•  toch werd met gebruikte tests in Trails studie geen voorspelling gevonden van zwakke cognitieve functies naar later probleemdrinken �

•  (ANT = Amsterdam Neuropsychologische Taken:� - inhibitie, werkgeheugen, aandacht wisselen, aandacht volhouden).�

>> Zijn de gebruikte maten wel gevoelig?�

14

Wat voorspelt later probleemdrinken? Wat voorspelt later probleemdrinken?

Wat voorspelt later probleemdrinken? Wat voorspelt later probleemdrinken? •  Dus: normaal gesproken sterke relatie�

zwakke zelfcontrole

alcohol/drugs problematiek

•  Maar hier dus niet gevonden met taakjes,�•  Wel met eenvoudig vragenlijstje door kind

ingevuld met 11 jaar.�






Wat is gevolg probleemdrinken •  Twee heel verschillende effecten�

1. Hypergevoelig worden op cues� - hersenen: cue-reactivity� - gedrag: aandachtbias, geheugenassociaties, toenaderingsbias�

� 2. Minder goede ontwikkeling cognitieve controle-functies.�

15

Alcohol Cue Task

Tapert et al., 2003, Arch Gen Psychiatry

Non-Alcohol Pictures

+ +

Alcohol Pictures

+

+ +

Posterior cingulate

Posterior cingulate

Hypothalamus Hypothalamus Nucleus Accumbens Nucleus Accumbens Nucleus Accumbens Nucleus Accumbens Prefrontal Orbital/prefrontal Temporal

Alcohol pictures relative to non-alcohol pictures:

LEFT HEMISPHERE

Youth Response to Alcohol Ads

Heavy drinkers (n=15) had more response to alcohol pictures than Light drinkers (n=15)

Youth Response to Alcohol Ads

Red: Heavy > Light Blue: Light > Heavy

Tapert et al., 2003, Arch Gen Psychiatry

side view

-15

-10

-5

0

5

10

15

0 20 40 60 80 100 120

Sign

al C

ontr

ast

Drinks per Month

Light Drinker

Heavy Drinker

ook cannabis


1. Hypergevoelig worden op cues� - hersenen: cue-reactivity� - gedrag: aandachtbias, geheugenassociaties, toenaderingsbias (lezing 1)�

� gerelateerd aan hoeveel gebruikt & voorspellend voor verdere escalatie�

middel gebruik

cue-reactivity automatische reacties

meer gebruik

Wat is gevolg probleemdrinken? impliciete maten 1: aandachtbias

16

Wat is gevolg probleemdrinken? impliciete maten 1: aandachtbias

Wat is gevolg probleemdrinken? impliciete maten 2: toenadering

Wat is gevolg probleemdrinken? impliciete maten 3: associaties

Wat is gevolg probleemdrinken? impliciete maten 3: associaties

Voorbeeld vd Vorst et al 2013

96

En… effecten van impliciete processen hingen af van sterkte controleprocessen

Alcohol Use Implicit Cognitive

Processes

Working memory capacity N = 88 adolescents low level education

17

•  Two-wave study; 6 months follow-up Wave 1: 349 adolescents Wave 2: 279 adolescents (75% response rate)

•  Mean age: baseline 13.6 (sd = 0.9), 14.1 (sd = 0.9)

•  Multigroup cross-lagged analysis: – Weaker inhibition skills – Good inhibition skills

Results cross-lagged analysis (ZIP) Multigroup; cross-lagged paths freely estimated

AAT T1

Alcohol T1 Alcohol T2

AAT T2

.25*

.85**

.66*

.03 -.68 .06

Bold lines = weaker inhibition skills Dotted lines = good inhibition skills

-.06 -.11

* p < .05. * * p < .01., AIC: 7349 (39)

Wat is gevolg probleemdrinken •  Dus:�

•  probleemdrinken > sterke automatische reacties�

•  die leiden tot escalatie bij jongeren met zwakke cognitieve controle (hoeft dus niet door alcohol te komen!)�

middel gebruik

cue-reactivity automatische reacties

meer gebruik

Cognitieve controle

En soms moet de controle van buiten komen (Pieters et al 2012)…

jongens met sterke automatische neiging tot alcohol toenaderen escaleren alleen als ouders geen regels stellen over alcohol gebruik


1. Hypergevoelig worden op cues� - hersenen: cue-reactivity� - gedrag: aandachtbias, geheugenassociaties, toenaderingsbias�

� 2. Minder goede ontwikkeling cognitieve controle-functies?�

Adolescent Binge Drinking

102

•  effecten op de cognitieve controle functies?

•  Boelema (proefschrift): nee N = 2000 dus geen power- probleem, validiteit testjes?

18

Wat is gevolg probleemdrinken? 2. Minder goede ontwikkeling cognitieve controle-functies?�

•  Wel effecten op hersenfuncties, maar vaak kleine samples, veel tests, dus betrouwbaarheid?�

•  Ook effecten op hersenvolumematen, maar ja, wat betekent dat voor functioneren?�

•  Ook effecten in dierstudies, maar ja, misschien gevoeliger in deze cognitieve functies (cf. geslachtsverschillen bij de mens: effecten duidelijkst zichtbaar bij “zwakke functies”)�






Bredere effecten Alcohol & Middelengebruik

Ø Andere negatieve effecten

Korte termijn:

-  ongelukken; coma; leerprestaties

Langere termijn:

- schoolmotivatie, schooluitval, verslaving, kankers, andere gezondheidsproblemen

Conclusie Alcohol & hersenen adolescenten

1. sterke evidentie: zwakke impulsregulatie/gedragscontrole > verhoogd risico verslaving�

2. effecten alcohol:�- sterke evidentie voor hypergevoelig worden van hersenen (“cue reactivity”, aandachtbias, associaties, toenaderingsneiging)�-  leidt vooral tot escalatie bij groep met

zwakke zelfcontrole (evt. externe controle)�-  Verdere verzwakking controlefuncties door

gebruik? Misschien & misschien vooral bij relatief zwakke functies. �

Implicatie Beleid/Preventie 1. conclusie dat alcohol geen effect heeft op

ontwikkelende hersenen is onzin, wel is het waar dat de effecten sterke aangetoond zijn voor appetitieve processen dan voor controleprocessen.�

2.  later beginnen is goed (vroeg beginnen sterke voorspeller latere problemen), vooral door mensen met zwakke controle vooraf�

3. geen overdreven claims maken bij preventie (“1 x binge en ernstige hersenschade & 10 IQ punten naar beneden…”)�

L29 alcohol drugs en hersenontwikkeling bij jongeren reinout wiers

Health & Medicine

Transcript of L29 alcohol drugs en hersenontwikkeling bij jongeren reinout wiers