Preventie inzake alcohol en drugs op het werk

p. 2

Alcohol en drugs in het privéleven

p. 3

Alcohol en drugs op het werk

p. 4

Alcohol

= = = = =

Een glas bier 5° (25 cl) = een glas wijn 12° (10 cl) = een glas champagne 12° (10 cl) = een glas aperitief 18° (7 cl) = een glas pastis 45° (2,5 cl) = een glas whisky 40° (2,5 cl)

p. 5

Alcohol

Trage afbraak: anderhalf uur per glas

p. 6

Alcohol

Gewenste effecten:

ontspanning, euforie, zelfvertrouwen, …

p. 7

Alcohol – Gevolgen en risico’s op korte termijn

Veiligheid (verminderde controle, vertraagde reflexen, slaperigheid, arbeidsongevallen, …)

Verminderde prestaties

Gezondheid (lever, nieren, gebrek aan water, hoofdpijn, …)

Sociaal vlak (agressiviteit, stemmingswisselingen, problemen met collega’s, …)

p. 8

Alcohol – Gevolgen en risico’s op lange termijn

Gezondheidsproblemen: lever, cirrose, spijsvertering, hart- en vaataandoeningen, slaapstoornissen, geheugenstoornissen, …Afhankelijkheid: slaaf van alcohol en moeilijk om de situatie nog te veranderen, biologische, psychologische en sociale kwetsbaarheid, …Sociaal vlak: moeilijk leefbaar klimaat voor het gezin en op het werk, financiële of juridische gevolgen, de persoon raakt geïsoleerd, …

p. 9

Medicatie en drugs – gewenste effecten

Medicatie: ■ Slaapmiddelen, kalmeermiddelen:

minder slaapproblemen, minderstress

■ Antidepressiva: behandeling van een depressie

■ Pijnstillers: verlichting van chronische of hevige pijn

Drugs: euforie, kalmering, gevoel van energie, zelfvertrouwen, …

p. 10

Medicatie en drugs – Gevolgen en risico’s op korte termijn

Medicatie: verminderde concentratie, verminderde reactiesnelheid, problemen met het zicht, het zenuwstelsel, spijsverterings- en urineproblemen, ademhalingsmoeilijkheden, …

Drugs: veranderde waakzaamheid, perceptiestoornissen, visuele en auditieve hallucinaties, agressiviteit, …

Foto: Pascal Vyncke, SeniorenNet.be

p. 11

Medicatie en drugs – Gevolgen en risico’s op lange termijn

Medicatie: gewenning, afhankelijkheid, duizelingen,geheugenverlies, depressie, nier-en urineproblemen, …

Drugs: gewenning, afhankelijkheid, spijsverterings-problemen, slaapstoornissen, hartstoornissen, depressie, agressiviteit, …

Foto: Pascal Vyncke, SeniorenNet.be

p. 12

Risico’s alcohol en drugs

Gelijktijdig gebruik van alcohol, medicatie of drugs: verhoogde risico’s!

p. 13

Functioneringsproblemen op het werk

Verminderde kwaliteitvan de arbeidsprestaties → risico op fouten enongevallen

Verminderde kwaliteitvan de arbeidsrelaties → slechte werksfeer

Gevolgen van een sporadisch of chronisch overmatig gebruik van alcohol of drugs?

p. 14

Preventiebeleid in de onderneming

Waarom?■ Menselijke en economische redenen:

● Arbeidsongevallen vermijden● Productiviteits- en kwaliteitsverlies vermijden● Een goed imago van de onderneming behouden● Gekwalificeerd personeel in dienst houden● Het ziekteverzuim en de vertragingen beperken● Een motiverende werksfeer behouden

■ Wettelijke verplichtingen: welzijn op het werk en CAO 100

p. 15

Preventiebeleid - Voorbeeld

Invoering door de directie in overleg met de syndicale afvaardiging, de werknemers

Het is gericht op het functioneren en de prestaties van de werknemers

Regels en procedures opgenomen in het arbeidsreglement

Het is gericht op alle werknemers van de onderneming

p. 16

Na te leven regels – Voorbeelden

Alcohol, medicatie en drugs mogen niet ter beschikking gesteld worden van de werknemers

p. 17

Na te leven regels – alcohol – Voorbeelden

Gebruik van alcohol tijdens de werkgerelateerde uren verboden, behalve:Feesten die georganiseerd worden door de ondernemingRecepties (maximaal driemaandelijks)■ Voorwaarden :

● Akkoord van de directie● Niet voor de werkuren● Niet-alcoholische dranken voorzien● Licht alcoholische dranken● Verkeersreglement● Bob’s voorzien

p. 18

Na te leven regels – medicatie – Voorbeelden

Tijdens de werkgerelateerde uren is het verboden voor de werknemers met een veiligheidsfunctie of een functie met verhoogdewaakzaamheid om medicatie te nemen die schade zou kunnen toebrengen aan hun veiligheid en aan de veiligheidvan andere personen op de arbeidsplaats (bekijken met de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer).

p. 19

Na te leven regels – drugs – Voorbeelden

Het is verboden voor de werknemers om drugs te gebruiken tijdens de werkgerelateerde uren.

p. 20

Procedures – verstoord functioneren door een acuut alcohol- of drugsmisbruik – Voorbeelden

Acuut misbruik : de werknemer kan op dat ogenblikniet langer normaal functionerenMelden bij ernstig of onmiddellijk gevaar De werknemer verwijderenProcedure in geval van vaststellen van arbeidsongeschiktheidOnderhoud na het incident (werknemer + leidinggevende + eventueel 1 lid van de syndicale afvaardiging)Bij eenmalige gebeurtenis: de situatie regulariseren(bv. verlof)Bij herhaaldelijke gebeurtenis: zie procedure verstoord functioneren door een chronisch alcohol- of drugsmisbruik

Als er een beroep gedaan werd op deze procedure, wordt dat feit meegedeeld tijdens de vakbondsvergaderingen (zonder de naam van de betrokken werknemer of de details te vermelden).

p. 21

Procedures – verstoord functioneren door een chronisch alcohol- of drugsmisbruik – Voorbeelden

Chronische misbruik: de werknemer functioneert herhaaldelijk slecht

Melden bij ernstig of onmiddellijk gevaar

De werknemer verwijderen

Procedure in geval van vaststellen van arbeidsongeschiktheid

Onderhoud na een betekenisvolle periode (werknemer + leidinggevende + eventueel 1 lid van de syndicale afvaardiging

p. 22

Procedures – verstoord functioneren door een chronisch alcohol- of drugsmisbruik – Voorbeelden

■ Onderhoud: ● Het verstoorde functioneren objectief benaderen + concrete

feiten● Een termijn overeenkomen om het functioneren te verbeteren● Voorstel tot externe begeleiding● Evaluatie van het functioneren

■ Indien geen verbetering: ● Sanctie (arbeidsreglement)● Een nieuwe termijn overeenkomen om het functioneren te

verbeteren● Voorstel tot externe begeleiding● Evaluatie van het functioneren

■ Indien geen verbetering: zwaardere sanctie■ Als er een beroep gedaan werd op deze procedure, wordt dat

feit meegedeeld tijdens de vakbondsvergaderingen (zonder de naam van de betrokken werknemer of de details te vermelden).

p. 23

Procedures – overtreding van de regels – Voorbeelden

Minst zware sanctie die in het arbeidsreglement voorzien isBij herhaling: zwaardere sanctieAls er een beroep gedaan werd op deze procedure, wordt dat feit meegedeeld tijdens de vakbondsvergaderingen (zonder de naam van de betrokken werknemer of de details te vermelden).

p. 24

Procedures – vaststellen van arbeidsongeschiktheid – Voorbeelden

Te nemen beslissingen als de werknemer verwijderd werd:■ Rustperiode alvorens het werk te hernemen■ Rustperiode alvorens met eigen middelen naar

huis te gaan■ Rustperiode alvorens op zijn eigen kosten naar

huis gebracht te worden■ Zo snel mogelijk begeleiding naar huis op zijn

eigen kostenBij herhaling over een betekenisvolle periode: opschorting van de arbeidsovereenkomst tijdens de werkdag en geen recht op gewaarborgd dagloonAls er een beroep gedaan werd op deze procedure, wordt dat feit meegedeeld tijdens de vakbondsvergaderingen (zonder de naam van de betrokken werknemer of de details te vermelden).

p. 25

Begeleiding

Preventieadviseur van de Interne Dienst voor Preventie en BeschermingPreventieadviseur-arbeidsgeneesheer (Externe Dienst voor Preventie en Bescherming)Preventieadviseur die gespecialiseerd is in de psychosociale aspecten (Externe Dienst voor Preventie en Bescherming)Behandelende artsBijstandsinstellingen: VAD, FEDITO, de Druglijn, Anonieme Alcoholisten, …

p. 26

Rol van de werknemer

Zorgen voor zijn eigen veiligheid en gezondheid en die van anderen als gevolg van zijn handelingen

Samenwerken en deelnemen aan het preventiebeleid

De regels naleven

Potentieel gevaarlijke situaties signaleren aan de werkgever of de IDPB

p. 27

Onder collega’s

Bij vaststelling van een gedragsverandering van een collega → onrust + zin om te helpenIn dialoog treden, onrust uitenResponsabiliseren in plaats van te beschermen, co-alcoholisme (collega’s beschermen uit vriendschap) vermijden Zich niet laten overwelmen door het probleem van anderen, niet de rol van “therapeut” op zich willen nemenNiet alleen blijven met zijn zorgen → begeleidingDe eigen werksituatie niet uit het oog verliezen

p. 28

Rol van de hiërarchische lijn

Zich houden aan de maatregelen die genomen zijn in het kader van het preventiebeleidAandachtig zijn voor signalen die erop wijzen dat iets niet goed zitDe werknemers informeren over de begeleidingVoorstellen en adviezenformuleren aan de werkgeverDe gebeurde ongevallen en incidenten onderzoekenWaken over de opvolging vande instructiesZich ervan verzekeren dat dewerknemers de ontvangeninlichtingen begrijpen en inpraktijk brengen

p. 29

En u? De CAGE-test

Heeft u wel eens gedacht dat u uw alcoholgebruik zou moeten verminderen? Ja/Nee

Heeft u zich ooit verveeld gevoeld over opmerkingen van anderen over uw alcoholgebruik? Ja/Nee

Heeft u zich ooit schuldig gevoeld over uw alcoholgebruik? Ja/Nee

Heeft u ooit ‘s ochtends alcohol gedronken om u rustiger te voelen of om van een kater af te raken? Ja/Nee

Als u 2 keer ja geantwoord hebt, heeft u waarschijnlijk een alcoholprobleem.