Nieuwe financieringsmogelijkheden voor natuur en landschap 75 jaar Landschap Noord-Holland 17...

Nieuwe financieringsmogelijkheden voor natuur en landschap

75 jaar Landschap Noord-Holland17 november 2011

Walter Kooy

Situatieschets

• Grote groene ambities• Veel minder overheidsgeld• Sombere economisch vooruitzichten• Zijn er andere financieringsmogelijkheden?

3 75 jaar Landschap Noord-Holland

Presentatie

• Hoe ging dat vroeger eigenlijk?• Waar staan we nu?• Omgevingsperspectief komende 20 jaar


500 jaar geleden…

• Natuur is er van zelf: landbouw of woeste grond• Begin van de landgoederen• Geen beleid, geen wet, geen subsidie


200 jaar geleden…

• Natuur nog steeds vanzelf, minder woeste grond• Veel meer landgoederen• Geen beleid, geen wet, geen subsidie


100 jaar geleden…

• Natuur wordt aangetast door industrie• Als reactie ontstaat Staatsbosbeheer,

Natuurmonumenten• Lichte wetgeving, budget voor Staatsbosbeheer,

beetje beleid


50 jaar geleden…

• Natuur sterk bedreigd door industrie, woningbouw, landbouw

• 11 provinciale landschappen• Boswet, Jachtwet, Natuurschoonwet,

Natuurbeschermingswet (lichte regimes)• Begin beheersubsidie


1990

• Natuur ook bedreigd door infrastructuur en emissies• Particulieren en boeren melden zich als beheerder

naast de TBO’s• EHS-concept: nieuwbouw van natuur• Grootse Groen-om-de-stad plannen, mét geld• Wetgeving wordt zwaarder: Flora- en Faunawet• Internationale verplichtingen op stoom• Beheersubsidie en aankoopsubsidie stijgen stevig


Het jaar 2000• Aantasting natuur stabiliseert• Aantal nieuwe landgoederen• Ongekend aantal leden en donateurs NB organisaties• Natuur-boeren zijn georganiseerd, weidevogels in de

lift• Loodzwaar beleid, dikke subsidiestroom voor natuur• Loterij-industrie betaalt stevig mee • Veel gepraat, maar nauwelijks geld voor

landschapsbeleid• Het Rijk gaat overal over (de natuur is van de staat….)


En…

Iedereen klaagt over te weinig subsidie


2010

• Aantasting natuur vooral door infra en milieucondities

• Schaalvergroting landbouw zet door• Bloedgroepen terreinbeheerders gaan

straatvechten• Samenleving ergert zich aan natuurbeschermers• Rijk halveert (?) budget• Rijk zet de zaag in het omgevingsrecht


Gevolg

• Provincies en samenleving krijgen binnen één jaar de natuur beleidsmatig, emotioneel én financieel terug

• Noodzaak te zoeken naar andere financiering• Noodzaak kritisch naar ambities en kosten te

kijken


20 jaar vooruitkijken• Overheid moet blijvend hand op de knip houden• Overheid stelt andere prioriteiten• Economie langdurig zwak• Woningbouw stagneert (exit rood voor groen?)• Oude groene achterban vergrijst• Nieuwe generatie is stadsbewoner, park-liefhebber en

leeft in social media• Cultuur, ziektes, rampen, kinderen, monumenten en

onderwijs storten zich in concurrentie op het spaargeld van de burger


Het devies


Wat nu?

• Het was toch gekomen• Handen uit de mouwen • Het heeft ook leuke kanten


Nieuwe financieringsmogelijkheden

• Niet: een andere overheid de rijkssubsidie laten betalen

• Wel: financiële arrangementen met markt en samenleving


Financieren betekent:

• Kijken naar kosten, opbrengsten, markt • De kosten omlaag, opbrengsten omhoog • Kijken naar de markt, vernieuwen van je aanbod • En je concurrenten verslaan of fuseren


Kosten omlaag

• Bij de terreinbeheerders en bij de overheid• Beheer en aanleg natuur en landschap zit in

verouderde structuur, de kosten moeten omlaag (en dat gaat pijn doen)


Impopulaire boodschap

• 5.000 FTE in natuur en landschap• Kosten 400 miljoen• Budget/personeelsomvang neemt drastisch af


50+ organisaties

5.000 FTE?5.000 FTE? 400 miljoen?400 miljoen?


StaatsbosbeheerNatuurmonumentenDe12LandschappenRecreatieschappen

DrinkwaterbedrijvenGemeentenDefensie140 AVN’s

RGV NVIJssellandschapTwickelEtc.

KNJVKNNVVNCIVN

ZoogdierverenigingVlinderstichtingVogelbescherminEtc.

Dienst Regelingen/Agentschap.nlDLGIJssellandschap Provincies

FPGAPnlBosschapBosgroepenAVIHVeelzijdig Boerenland

Groenfonds

Provinciale Landschapsstichtingen Landschapsbeheer Nederland

Survival of the fittest

• Darwin slaat ongenadig toe• KRO, NCRV en AVRO gaan u al voor• Beter samen aanpakken dan iedereen arm• Benutten van het babyboompensioen


Bij wie?


Anders organiseren terreinbeheer

• Hebben we het over Landschap Noord-Holland of het landschap van Noord-Holland?

• Sleutel ligt in regionaal organiseren en alle dubbel werk er uit

• Markante rol voor LNH ligt voor de hand• Van terreinbeheerder naar zorgen dat er beheerd

wordt?


Kosten overheid

• Kosten voor de overheid: minder DLG, DR, provinciale en gemeente ambtenaren, daarom anders organiseren van geldstroom en controle

• Zoveel mogelijk subsidie op een hectare, zo min mogelijk in het systeem

• Optie: subsidie naar regionale beheerorganisaties• Regie overheid op organisatieniveau• Van controle naar vertrouwen• Controle via APK-aanpak


Opbrengsten

• Huidige situatie(landelijk): 1/3 ( subsidie) 1/3 (markt) en 1/3 (charitas)

• Nieuwe situatie (advies Nationaal Groenfonds):15% subsidie, 40% charitas en 45% markt

• Hoe?


Charitas

• “Concurrentie” van andere goede doelen verslaan vereist versterken band met de samenleving

• Terreinbeheer en actievoeren/procederen scherp scheiden

• Concurrentie natuurbeheerders onderling inruilen voor samen regiogebonden de burger benaderen (Au....!)

• Natuur is leuk en belangrijk • Natuur is geen conservatieve geharnaste dwarsligger


Charitas: de babyboom

• Nog 20 jaar uitzicht op giften en legaten• Dan wordt het stil• Daarom: nu samen aan het werk


Charitas: de nieuwe generaties

• Nieuwe jonge burger verbindt zich tijdelijk, en woonplaatsgebonden

• Om de hoek, aaibaar en flitsend• Is niet levenslang lid van LNH • Streek-identiteit benadrukken naast organisatie-

identiteit• Crowdfunding via social media i.p.v. envelop in de

bus


Markt

• Huidige product: rust, stilte, donkerte, vogels, herten, het landschap van onze voorouders

• Barbecue, bank, bezoekerscentrum• Op wegen en paden, niet na zonsondergang• Vooral geen honden en crossmotoren • Natuureducatie houdt het product op de been• Laatste innovatie is 30 jaar oud


Markt

• Is dit de marktvraag van de generatie die er straks voor moet betalen?

• Zijn we aanbod-gestuurd of vraag-gestuurd?• Innoveren we ons aanbod?


Pijnlijke conclusie (?)

• Als het natuurbeheer niet luistert naar de klant en niet innoveert loopt de klant weg en wordt het bedrijf gesloten

Nee? (De mijnen zijn ook dichtgegaan. En Philips maakt geen tv’s meer)


11 vormen van verdienvermogen1. Bodemproductie (hout, streekproducten)2. Delfstoffen3. Rood voor groen (4x)4. Dood voor groen5. Zorg6. Waterwinning/-berging7. Toerisme, sport, recreatie8. Afval (CO2)9. Energie10. Natuurcompensatie11. Leidingen en zendmasten


Voorbeeld 1: Natuurbegraven


• Eeuwigdurend grafrecht bruto € 2.500,-• 80 grafplaatsen per hectare• Kosten: € 500,- per grafplaats• Opbrengst: 80 x 2.000 = • € 160.000,- per hectare

Voorbeeld 2: Recht van uitzicht

• Contractuele afspraak/zakelijk recht• Grondeigenaar krijgt vergoeding voor beheer

(10 huizen/€1.000,-, 5 hectare/€200,- p/ha)• Kwaliteit landschap wordt gegarandeerd• Investering in uitzicht fiscale mogelijkheid• Meerdere vormen

(een op een, VvE, direct of via fonds etc.)


Voorbeeld 3: Duurzame energie

• Wind• Biomassa• Biovergisting• Warmte-koudeopslag• Zon• Getijden


Het dak op!


Van 33% markt naar 40%? 50%?

• Het kan, als overheid en terreinbeheerders willen• Terreinbeheerder moet anders opereren• Van goede doelenorganisatie naar

maatschappelijke onderneming?• Risico dat de chari-inkomsten teruglopen


Wat kan de overheid doen?

• Niet uitdragen dat de markt álles oplost• Ruimte geven voor verdienvermogen, maar

inkomsten daaruit koppelen aan beheer natuur• Vergunningprocedures versnellen• Accent van subsidiëren naar laagrentend

financieren


Laagrentend financieren

• Meestal effectiever dan subsidie• Bankencrisis leidt tot hoge rente en grote

terughoudendheid bij de marktbanken• Met name voor nieuwe ontwikkelingen• Hoe komen we aan laagrentend geld voor

investeringen?


Van geefgeld naar investeringsgeld

• Donateurs, leden, bedrijven vragen om hun (spaar)geld te investeren in hun eigen groene omgeving

• Gebruik maken van hun fiscale faciliteiten (Natuurschoonwet)

• Al of niet risicodragend • Aandeel LNH? Obligatie Wormer- en Jisperveld?• Natuurinvesteringsfonds Noord-Holland?


Samengevat:

Meer inkomsten uit samenleving en markt nodig en mogelijk: streefdoel 45% markt en 40% charitatief

Noodzakelijk:•Kosten omlaag, anders organiseren (dat doet pijn…)•Inspelen op vraag volgende generatie en innoveren aanbod

Profiel: Natuur is leuk/goed/spannend, is geen geharnaste dwarsligger


Landschap Noord-Holland: pole position!


www.nationaalgroenfonds.nl

Nieuwe financieringsmogelijkheden voor natuur en landschap 75 jaar Landschap Noord-Holland 17...

Documents

Transcript of Nieuwe financieringsmogelijkheden voor natuur en landschap 75 jaar Landschap Noord-Holland 17...