Nederland in KP7 2009 Nederland - rvo.nl in KP7... · en zeldzame ziekten. Het derde...

Nederland in KP7 2009Nederland in KP7 2009

Deel 2

Nederland in KP7 Deel 22

Nederland in KP7 2009Nederland in KP7 2009

Deel 2

3

InhoudInhoud


Inhoud

Inleiding 5

Cooperation 11Health 12Food, Agriculture and Fisheries, and Biotechnology 20Information and Communication Technologies 30Nanoscience, nanotechnologies, Materials and new Production technologies 38Energy 46Environment 56Transport 64Socio-economic sciences and humanities 74Space 82Security 90

Ideas 99

People 109

Capacities 119Research Infrastructures 120Research for the benefit of SMEs 128

Colofon 135

De inhoudsopgave is zo ingedeeld dat u snel naar bepaalde hoofdstukken kunt gaan door het gewenste hoofdstuk aan te klikken.

5

InleidingInleiding


Inleiding

Analyse van de eerste twee jaar KP7Deze analyse brengt de prestaties van Nederlandse organisaties in de eerste twee jaar van het Zevende Kaderprogramma (KP7) in beeld en vergelijkt de resultaten met de prestaties van andere Europese landen.

De analyse bestaat uit twee delen:1 Een algemeen deel waarin naar KP7 in zijn

geheel wordt gekeken.2 Een specifiek deel waarin de verschillende

programma’s, thema’s en subonderdelen van KP7 in detail worden geanalyseerd.

Voor u ligt deel 2 van de analyse, een ge detailleerde analyse van de calls uit de eerste twee jaar. De basis van deze analyse is de zogenoemde ‘Bricks-database’ van februari 2009; de database waarin de Europese Commissie de gegevens bewaard van alle orga-nisaties die betrokken waren bij een project-voorstel. De basis van deze database wordt gevormd door de resultaten van de evaluaties

die voorafgaan aan contractonderhandelingen.De uitkomst van de contractonderhandelingen tussen de Europese Commissie en consortia over budgetten en de samenstelling van consortia zijn niet in de Bricks-database verwerkt en daarom ook niet in deze analyse. De cijfers die hier worden weergeven, geven dus alleen een indicatie van aantallen, slaagkans en bedragen. Dagelijks worden er nieuwe KP7-projecten ingediend, geëvalueerd en gestart. Deze analyse is hierom slechts een momentopname.

Opbouw van het Zevende Kader programmaKP7 bestaat uit vier blokken: Cooperation, Ideas, People en Capacities. Daarnaast is er nog een apart programma voor Nuclear Research (Euratom).

CooperationCooperation is verreweg het grootste onderdeel: bijna tweederde van de subsidies wordt binnen dit blok besteed. Cooperation biedt financiële

7

ondersteuning aan Europese bedrijven en universiteiten die in internationaal verband onderzoek verrichten. Het onderzoek moet een bijdrage leveren aan de versterking van de concurrentiepositie van de Europese industrie én het moet passen in één van de tien thema’s van Cooperation.

Dat zijn:• Health• Food,Agriculture,FisheriesandBiotechnology• InformationandCommunicationTechnologies• Nanosciences,nanotechnologies,Materials

and new Production• Energy• Environment(includingclimatechange)• Transport(includingaeronautics)• Socio-economicSciencesandHumanities• Space• Security

Verder worden uit het blok Cooperation een aantal horizontale acties gefinancierd.

Daaronder valt onder andere de financiering van ERA-NET-projecten.

IdeasIdeas stimuleert excellente onderzoekers om de wetenschappelijke grenzen binnen hun vakgebied te verleggen (frontier research). Het onderzoek kan plaatsvinden op elk gebied van wetenschap of technologie. Het is niet noodzakelijk dat dit onderzoek in internationaal verband wordt uitgevoerd. Hiermee vormt Ideas een uitzondering binnen het Kaderprogramma.De uitvoering van het Ideas-programma is in handen van de European Research Council.

PeoplePeople is gericht op het versterken van de capa-citeit van onderzoekers in Europa, zowel kwalita-tief als kwantitatief. People biedt onderzoekers bij bedrijven en universiteiten ondersteuning bij het uitbreiden van hun internationale onderzoekscarrière. Zo zijn er mogelijkheden om (met financiële ondersteuning) gedurende


een bepaalde periode onderzoek te doen in het buitenland en om buitenlandse onderzoekers tijdelijk in dienst te nemen. Deze initiatieven worden gefinancierd met zogenaamde ‘Marie Curie-beurzen’.

CapacitiesOnder dit blok valt een aantal uiteenlopende programma’s die erop zijn gericht de Europesecapaciteit voor het verrichten van onderzoek te versterken. De belangrijkste onderdelen zijn het programma Research Infrastructures voor het versterken van de onderzoeksinfrastructuur en Research for the benefit of SMEs (Small and Medium sized Enterprises), ofwel het mkb1.

EuratomHet Euratom-programma financiert onderzoek en ontwikkeling op het gebied van kernenergie.

De verkregen kennis zal bijdragen aan de veilig-heid en duurzaamheid van kernenergie.

Werkprogramma’s, thema’s en onderzoeksgebiedenAlle programma’s binnen KP7 werken met zogenaamde ‘calls for proposals’. Dit houdt in dat projectvoorstellen slechts gedurende een beperkte periode van het jaar kunnen worden ingediend. Voor iedere call wordt een apart werkprogramma gepubliceerd. In die werk-programma’s staat onder andere beschreven hoeveel budget beschikbaar is, wat de basis-regels zijn en wanneer de call sluit.

In de werkprogramma’s van calls uit de blokken Cooperation en Capacities staat ook inhoudelijk beschreven welke onderwerpen voor financie-ring in aanmerking komen. De werkprogramma’s

1 mkb Een bedrijf met minder dan 250 FTE aan werknemers en minder dan 50 miljoen euro omzet en/of 27 miljoen euro op de

lopende balans en waarvan de aandelen voor niet meer dan 25 procent in handen zijn van een niet-mkb.

9

zijn onderverdeeld in onderzoeksgebieden. Deze onderzoeksgebieden zijn vaste onder-delen van een thema waarbinnen soortgelijke problemen op de onderzoeksagenda staan. Binnen ieder onderzoeksgebied staat jaarlijks een aantal onderwerpen open voor indiening. Een onderwerp is een zéér nauw omschreven probleem waarvoor een projectvoorstel kan worden ingediend. Deze onderwerpen veran-deren jaarlijks.

Om een zo goed mogelijk beeld te kunnen geven van de prestaties van Nederlandse orga-nisaties, zijn de gegevens in de Bricks-database geanalyseerd tot op het niveau van de onder-zoeksgebieden. In deze analyse vindt u onder-meer informatie over de succespercentages van voorstellen met Nederlandse deelnemers, het aantal goedgekeurde projecten met een

Nederlandse inbreng en de investeringen die met deze projecten gemoeid zijn. Verder krijgt u een overzicht van het type organisatie dat deelneemt in het Kaderprogramma en worden de prestaties van Nederland per onderdeel vergeleken met overige deelnemende landen.

11

CooperationCooperation


Health

SamenvattingNederland is een sterke speler binnen het thema Health. Nederlandse organisaties zijn betrokken bij 154 toegekende projecten en dat levert Nederland uiteindelijk 102 miljoen euro subsidie op, waarvan 8,2 procent van het beschikbare budget naar Nederland zal vloeien. Daarmee eindigt Nederland op een knappe vijfde plaats, direct achter de grote landen Engeland, Duitsland, Frankrijk en Italië.

1 Inleiding

1.1 DoelstellingAlle projecten binnen het Health-thema moeten direct of indirect bijdragen aan de verbetering van de gezondheid van de Europese burger. Om die reden ligt de nadruk binnen dit thema duidelijk op translationeel onderzoek. Daarnaast onderkent men de belangrijke rol die Europa kan spelen in de aanpak van wereldwijde gezondheidsproblemen,

zoals opkomende epidemieën. Samenwerking met ontwikkelingslanden wordt hierom sterk gestimu-leerd binnen dit thema.

1.2 OnderzoeksgebiedenHet Health-thema is verdeeld in vier onderzoeksgebieden:1 biotechnology, generic tools and medical

technologies for human health2 translating research for human health3 optimising delivery of healthcare to European

citizens4 other actions across the Health theme.

Het eerste onderzoeksgebied richt zich voor-namelijk op het ontwikkelen van technologieën voor high-throughput research, nieuwe imaging-methodes en onderzoek naar nieuwe, innovatieve behandelingsmethodes.Translating research for human health omvat

2 retour Het retourpercentage geeft aan welk deel van het beschikbare budget is toegekend aan Nederlandse organisaties.

Beschikbaar budget (ME) 1.248,7

Toegekend bedrag (ME) 102,0 Behaalde retour2

8,2%

13

translationeel onderzoek naar een aantal belang-rijke gezondheidskwesties. Hieronder vallen onder andere de dreiging van wereldwijde opkomende epidemieën, onderzoek naar het verouderings-proces, kanker, hart- en vaatziekten en diabetes. Ook is er aandacht voor chronische aandoeningen en zeldzame ziekten. Het derde onderzoeks-gebied richt zich op verschillende aspecten rond de gezondheidszorg. Binnen dit gebied vraagt men om projecten die het vertalen van de resultaten uit klinisch onderzoek naar de klinische praktijk bevorderen. Verder is er ruimte voor onderzoek naar de kwaliteit en efficiëntie van gezondheidszorgsystemen. En is er ruime aandacht voor ziektepreventie en initiatieven ter bevordering van de volksgezondheid.Binnen het vierde onderzoeksgebied wordt vooral financiering gegeven voor beleidson-dersteunende projecten en onderwerpen die politiek hoog op de agenda worden gezet door het Europese Parlement. Te denken valt aan de ontwikkeling van weesgeneesmiddelen.

1.3 Belang voor NederlandNederland heeft een uitstekende kennis-infrastructuur opgebouwd op het gebied van medisch onderzoek. Met verschillende regelingen en programma’s worden innovatie en publiekprivate samenwerking sterk gestimu-leerd. De stimuleringsmaatregelen reiken over de hele breedte; van basaal onderzoek naar commerciële producten en van het laboratorium naar de patiënt. Het Netherlands Genomics Initiative (NGI) ondersteunt basaal onderzoek ten behoeve van agrarische, industriële en medi-sche toepassingen. Het onderzoek binnen het NGI heeft zeker overlap met de onderwerpen uit het eerste onderzoeksgebied van het thema Health. Nederland kent drie topinstituten op het gebied van Health. Het Center for Translational Molecular Medicine (CTMM) houdt zich bezig met de ontwikkeling van verbeterde diagnos-tische methoden en de mogelijkheden voor gepersonaliseerde behandelingswijzen. Het TopInstituut Pharma (TIPharma) richt zich op het versnellen van de ontwikkeling van medicijnen


voor veel voorkomende ziekten. Beide topinsti-tuten sluiten goed aan bij de onderwerpen uit het onderzoeksgebied Translating research for human health binnen het KP7-thema Health. Dit geldt in mindere mate voor het BioMedical Materials-programma (BMM), wat zich richt op de ontwikkeling van biomedische materialen. De mogelijkheden voor financiering voor dit type onderzoek vanuit KP7 zijn ‘versnipperd’ tussen de thema’s Health en NMP.Verder stimuleert het recent opgestarte Innovatieprogramma Life Sciences and Health de valorisatie van veelbelovende projecten door het verlenen van risicodragende leningen.

Tabel 1: Overzicht van het aantal inge-diende en toegekende projecten met Nederlandse deelnemers. Ook het succes-percentage is aangegeven. Deze gegevens worden vergeleken met het totale aantal ingediende en goedgekeurde projecten binnen dit thema evenals het gemiddelde succespercentage voor alle projecten.

Onderzoeksgebied toegekend NL

ingediend NL

succes-percentage

NL

toegekend KP7

ingediend KP7

succes-percentage

KP7

Biotechnology, generic tools and medical techno-logies for human health

19 103 18% 47 322 15%

Translating research for human health

98 412 24% 200 1.177 17%

Optimising the delivery of health care to European citizens

25 66 38% 46 215 21%

Other Actions across the Health Theme

12 35 34% 27 105 26%

Specific actions - - - 1 1 100%

Health totaal 154 616 25% 321 1.820 18%

Toegekende projecten

2 Deelname

2.1 Projecten In totaal zijn 154 projecten met 1 of meerdere Nederlandse deelnemers succesvol gebleken (Tabel 1). Met dit resultaat eindigt Nederland met het aantal toegekende projecten op een vijfde plaats, direct achter de grote landen (Overzicht 1). Opvallend is echter dat projecten met een Nederlandse deelnemer met 25 procent het hoogste succespercentage hebben. Dus, Nederlandse organisaties zijn vaak vertegenwoor-digd in de sterkste netwerken. Dit geeft aan dat het Nederlandse gezondheids onderzoeksveld internationaal tot de top behoort.Nederland presteert goed binnen alle onder-zoeksgebieden (Tabel 1). Opvallende uitschieters in positieve zin waren de gebieden high throughput-research, infectieziekten, hart- en vaatziekten, chronische aandoeningen en het gehele derde onderzoeksgebied. Meer dan de helft van de toegekende projecten op het gebied van de gezondheidszorg heeft Nederlandse

15

Overzicht 1: Overzicht van de zeven meest succesvolle landen. De ranking is gebaseerd op het aantal toegekende projecten. Ook het succespercentage is aangegeven.

nr land code Land toegekend succes-percentage

1 UK United Kingdom 241 21%

2 DE Germany 221 19%

3 FR France 175 22%

4 IT Italy 161 17%

5 NL Netherlands 154 25%

6 SE Sweden 120 24%

7 ES Spain 113 18%

Top-7 deelnemende landen: toegekende projecten

partners (Tabel 1). Dit laatste is zeker bijzonder omdat de betrokken partijen nog niet bekend waren met het Kaderprogramma aangezien dit onderzoeksgebied in KP7 nieuw is.

2.2 CoördinatieNederlandse organisaties zijn actief als coördinator van 32 van de 154 projecten binnen het thema Health (Tabel 2). Projecten met een Nederlandse coördinator hebben een succespercentage van 25 procent. Ook wat betreft het aantal gecoördi-neerde projecten eindigt Nederland op een vijfde plaats (Overzicht 2). Het succespercentage voor projecten met Nederlandse coördinatoren is gelijk aan het succespercentage van een project met een Nederlandse deelnemer. Dit suggereert wederom dat Nederlandse organisaties vertegenwoordigd zijn in de sterkste netwerken en dat de keuze voor de coördinator in die sterke netwerken weinig invloed heeft op de slaagkans. Uitzondering hierop is het onderzoeksgebied Biotechnology, generic tools and medical technologies for human health. Hier scoren projecten met een Nederlandse

coördinator slechter dan projecten met een Nederlandse deelnemer en het succespercen-tage ligt ook onder het Europese gemiddelde (13 procent versus 15 procent). Blijkbaar heeft Nederland voor de specifieke onderwerpen uit de twee afgelopen calls voor dit onderzoeksgebied nog geen leidende rol in Europa.

2.3 Mkb-deelnameHet thema Health is een op onderzoek georiën-teerd programma en daarmee ligt het zwaartepunt duidelijk bij de universiteiten en medische centra. Het mkb wordt uitdrukkelijk uitgenodigd voor deelname aan het programma; er zijn geen minimale eisen omtrent het mkb-aandeel in de consortia. Wel is een beperkt aantal topics speciaal gericht op het mkb, waarin wordt gesteld dat mini-maal 40 procent van de gevraagde EU-bijdrage naar het mkb moet gaan.


Tabel 2: Overzicht van het aantal ingediende en goedgekeurde projecten met een Nederlandse organisatie als coördinator. Ook het succespercentage is aangegeven. Deze gegevens worden vergeleken met het gemid-delde succespercentage binnen dit thema.


ingediend NL

succes-percentage

NL

succes-percentage

KP7

Biotechnology, generic tools and medical technologies for human health

2 15 13% 15%

Translating research for human health 22 85 26% 17%


6 18 33% 21%

Other Actions across the Health Theme 2 8 25% 26%

Specific Actions - - 100%

Health 32 126 25% 18%

Toegekende projecten met Nederlandse coördinator

Overzicht 2: Overzicht van de zeven landen met het hoogste aantal succesvolle coördina-toren. De ranking is gebaseerd op het aantal coördinatoren per land. Ook het succes percentage is aangegeven.



2 DE Germany 48 20%

3 IT Italy 36 11%

4 FR France 34 25%


6 SE Sweden 22 20%

7 BE Belgium 22 29%

Top-7 deelnemende landen: toegekende gecoördineerde projecten

17

De duidelijke focus op research komt ook tot uitdrukking bij de verdeling van de budgetten. Slechts 8 procent van het totale budget zal naar het commerciële mkb (mkb en PrC) vloeien (Overzicht 3). Dit is ruim onder de 15 procent die de commissie zichzelf ten doel heeft gesteld. Nederland blijft relatief ver achter met een aandeel van slechts 3 procent voor het commerciële mkb. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat er op nationaal niveau uitgebreide financierings-mogelijkheden zijn door het innovatieprogramma Life Sciences en Health en de verschillende topinstituten.

3 Subsidiebedragen

3.1 Retour voor NederlandDe 154 goedgekeurde projecten zullen uiteinde-lijk 102 miljoen euro opleveren voor Nederland (Tabel 3). Met dit relatief hoge retourpercentage (8,2 procent) staat Nederland op een vijfde plaats achter het Verenigd Koninkrijk, Duitsland,

Frankrijk en Italië (Overzicht 4). In het derde onderzoeksgebied Optimising the delivery of health care werd de hoogste retour behaald (11,2 procent). Samen met het hoge Nederlandse succespercentage benadrukken deze gegevens nogmaals de sterke positie van Nederlandse organisaties in dit onderzoeksgebied.

3.2 Zwaartepunten in NederlandHet gezondheidsonderzoek wordt in Nederland voor een groot deel uitgevoerd door de universi-teiten en academische medische centra. Dit blijkt ook duidelijk uit de verdeling van de budgetten over Nederland (Figuur 1). Regio’s zonder universiteit of academisch medisch centrum nemen niet deel aan het

Overzicht 3: Overzicht van het verwachte budget dat naar mkb-deelnemers zal gaan. Ook het aandeel private commerciële organi-saties (mkb & PrC) onder de mkb-deelnemers is aangegeven. Deze overzichten zijn gebaseerd op de gegevens zoals deze door de deel-nemende organisaties zelf zijn aangeleverd.

mkb & PrC 3%

mkb overig 8%

mkb & PrC 8%

mkb overig 8%

non mkb 84%non mkb 89%

mkb deelname NL mkb deelname KP7

Deelname van het mkb (budgetverdeling)


Tabel 3: Overzicht van subsidiebedragen toegekend aan Nederlandse deelnemers. Ook het beschikbare budget en de retour voor de onderzoeksgebieden zijn aangegeven.

Onderzoeksgebied toegekende subsidie (M€)

beschikbaar budget (M€)

retour

Biotechnology, generic tools and medical technologies for human health

16,0 255,5 6,3%

Translating research for human health 70,0 826,3 8,5%


12,5 112,1 11,2%

Other Actions across the Health Theme 3,5 54,3 6,4%

Specific Actions 0 0,6 0%

Health totaal 102,0 1.248,7 8,2%

Toegekende subsidie en retour voor Nederland

Overzicht 4: Overzicht van de zeven landen met de hoogste toegekende subsidiebedragen.

nr land code land toegekende subsidie (M€)

1 UK United Kingdom 215,6

2 DE Germany 193,7

3 FR France 126,7

4 IT Italy 103,3

5 NL Netherlands 102,0

6 SE Sweden 80,0

7 ES Spain 57,9

Top-7 deelnemende landen: toegekende subsidie

19

thema Health. De regio’s Amsterdam, Rijnmond, Leiden en Bollenstreek ontvangen relatief het meeste geld vanuit het thema Health. Hier bevinden zich grote spelers zoals het Leids Universitair Medisch Centrum, het Erasmus Medisch Centrum, het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam, het VU Medisch Centrum en de verschillende universiteiten. Ook een aantal succesvolle bedrijven zijn in deze regio’s gevestigd. Verder presteren ook de regio’s Utrecht (Universiteit Utrecht en Universitair Medisch Centrum Utrecht), Arnhem/Nijmegen (Radboud Medisch centrum en Radboud Universiteit Nijmegen) en Groningen (Universiteit Groningen en Universitair Medisch Centrum Groningen) zeer goed.

Figuur 1: De Nederlandse (COROP-)regio’s met de toegekende bedragen.

HEALTH subsidie (M�) 0,02 - 3

3 - 9

9 - 18

18 - 22

geen deelname


Samenvatting

Binnen het thema Food, Agriculture and Fisheries, and Biotechnology heeft Nederland 45,6 miljoen euro subsidie binnengehaald door deelname aan 80 projecten. Nederlandse organisaties treden op als coördinator van 18 van deze projecten. De behaalde retour voor Nederland is binnen dit thema 11,4 procent en daarmee ontving Nederland in vergelijking met de andere KP7-onderdelen relatief gezien het meeste geld binnen dit thema. Na het Verenigd Koninkrijk heeft Nederland binnen dit thema het grootste subsidiebedrag van alle deelnemende landen ontvangen.

1 Inleiding

1.1 DoelstellingDoelstelling van dit thema is het ontwikkelen en versterken van de Europese Knowledge-Based

Bio-Economy. Wetenschap, industrie en andere belanghebbenden worden bij elkaar gebracht om de volgende uitdagingen aan te pakken:• stimulerenvanduurzaamheid,dierenwelzijn

en veiligheid van landbouw, aquacultuur en visserij

• degroeiendevraagnaarveiligengezondvoedsel

• veranderendevoedingsbehoeftenvanconsumenten

• stimulerenvanduurzaamgebruikenproductie van biologische hulpbronnen

• hetvergrotenvanhetconcurrentievermogenvan de Europese bio-based industrie.

1.2 OnderzoeksgebiedenHet thema Food, Agriculture and Fisheries, and Biotechnology is onderverdeeld in drie grote onderzoeksgebieden:


Food, Agriculture and Fisheries, and Biotechnology

Beschikbaar budget (ME) 401,1


11,4%

21

1 Sustainable production and management of biological resources from land, forest and aquatic environment;

2 Fork to farm: Food, health and well being;3 Life Sciences and Biotechnology for

sustainable non-food products and processes.Onder ‘Other Activities’ vallen ondersteunende projecten, zoals een netwerk van KP7 National Contact Points.

Onderzoeksthema’s die aan de orde komen in onderzoeksgebied Sustainable production zijn ondermeer: gezondheid van plant en dier, dierenwelzijn en sociaaleconomisch en beleids-ondersteunend onderzoek voor de agrarische sector. Onderzoeksonderwerpen binnen onderzoeksgebied Fork to farm zijn voeding, voedselverwerking, voedselveiligheid en de relatie tussen voeding en milieu. Binnen onderzoeks-gebied Life Sciences and Biotechnology wordt onderzoek gefinancierd naar nieuwe bronnen van biomassa, bioraffinage en mariene, industriële en milieubiotechnologie. Voor het onderzoeksgebied

Sustainable production is het meeste geld beschikbaar, iets meer dan 40 procent van het totale budget. Voor de onderzoeksgebieden Fork to farm en Life Sciences and Biotechnology is tot nu toe ongeveer 30 procent en 25 procent van het totale budget beschikbaar gesteld.

De resultaten die hieronder worden beschreven zijn gebaseerd op de eerste drie grote calls binnen dit thema, namelijk: FP7-KBBE-2007-1, -2007-2A en -2008-2B. De calls 2007-1 en 2008-2B verliepen via een één-staps-procedure. De selectieprocedure voor de call 2007-2A vond in twee stappen plaats. Daarnaast zijn ook de resultaten van twee kleine calls voor ERA-netten uit 2007 en 2008 meegenomen.

1.3 Belang voor NederlandVoor Nederland is onderzoek op het gebied van voedsel, landbouw en biotechnologie van oudsher belangrijk, omdat de betreffende sectoren van groot economisch belang zijn. Nederland kent een omvangrijke primaire


Tabel 1: Overzicht van het aantal ingediende en toegekende projecten met Nederlandse deelnemers. Ook het succespercentage is aangegeven. Deze gegevens worden vergeleken met het totale aantal ingediende en goedgekeurde projecten binnen dit thema evenals het gemiddelde succespercentage voor alle projecten.


ingediend NL

succes-percentage

NL

toegekend KP7

ingediend KP7

succes-percentage

KP7

Sustainable production and management of biological resources from land, forest, and aquatic environments

39 109 36% 64 378 17%

Fork to farm: Food, health and well being

23 106 22% 33 298 11%

Life Sciences and Biotechnology for sustainable non-food products and processes

16 69 23% 27 191 14%

Other activities 2 2 100% 2 2 100%


80 286 28% 126 869 14%




2 DE Germany 81 19%


4 IT Italy 79 17%

5 FR France 78 22%

6 ES Spain 65 17%

7 BE Belgium 56 25%



23

agrarische sector en is na Frankrijk en de Verenigde Staten de grootste exporteur van agrarische producten. Ook de voedselverwer-kende industrie is belangrijk voor Nederland. Het Topinstituut Food and Nutrition en het inno-vatieprogramma Food & Nutrition Delta richten zich op deze sector. Hiernaast is Nederland op het gebied van de biotechnologie een belangrijke speler binnen Europa. TTI Groene Genetica richt zich op een gedeelte van deze sector.

Het Innovatieplatform heeft Flowers & Food aangewezen als sleutelgebied. De nadruk ligt hierbij op het versterken van het innovatie-vermogen van de tuinbouw, groene genetica en de voedselverwerkende industrie.

2 Deelname

2.1 Projecten Nederland presteert binnen het thema Food, Agriculture and Fisheries, and Biotechnology zeer goed. Het succespercentage is met

28 procent twee keer zo hoog als gemiddeld (Tabel 1). Ongeveer de helft van het totale aantal projecten wordt goedgekeurd binnen het onderzoeksgebied Sustainable Production. Nederlandse organisaties hebben in dit gebied een succespercentage van 36 procent. Ook binnen de twee andere grote onderzoeks-gebieden kent Nederland een hoog succespercentage.

Nederlandse organisaties zijn vertegenwoor-digd in tachtig van de 126 projecten die door de Europese Commissie zijn gefinancierd. Wanneer de prestaties van Nederland worden vergeleken met de andere landen, blijkt dat alleen het Verenigd Koninkrijk en Duitsland in meer projecten zijn vertegenwoordigd (Overzicht 1). Nederland is door het hoge succespercentage binnen dit thema zelfs in meer projecten vertegenwoordigd, dan grote landen als Italië en Frankrijk.




ingediend NL

succes-percentage

NL

succes-percentage

KP7


9 25 36% 17%

Fork to farm: Food, health and well being 5 13 38% 11%


3 13 23% 14%

Other activities 1 1 100% 100%


18 52 35% 14%


Overzicht 2: Overzicht van de zeven landen met het hoogste aantal succesvolle coördina-toren. De ranking is gebaseerd op het aantal coördinatoren per land. Ook het succes-percentage is aangegeven.




3 FR France 18 32%

4 DE Germany 12 17%

5 IT Italy 10 6%

6 BE Belgium 10 26%

7 SE Sweden 7 24%


25

De goede resultaten van Nederland zijn voor een belangrijk deel toe te rekenen aan de prestaties van Wageningen University and Research Centre. Wageningen Universiteit en de daaraan gelieerde onderzoeksinstituten nemen vaak en succesvol deel aan projecten in dit thema.

2.2 CoördinatieNederlandse organisaties zijn actief als coördinator van 18 van de 126 projecten binnen dit thema (Tabel 2). Als coördinator behaalt Nederland een succespercentage van 35 procent en presteert daarmee veel beter dan het gemid-delde voor alle deelnemers (14 procent). In alle onderzoeksgebieden is Nederland goed vertegen-woordigd als coördinator van ongeveer 10 tot 15 procent van het totale aantal projecten binnen het onderzoeksgebied. Het succes percentage voor Nederland als coördinator ligt hoger dan het succespercentage als deelnemer, hieruit blijkt dat Nederland zeer succesvol is als coördinator.

Met het aantal toegekende gecoördineerde projecten staat Nederland samen met Frankrijk op de tweede plaats (Overzicht 2). Het Verenigd Koninkrijk is koploper. Van de zeven landen met het grootste aantal toegekende gecoördi-neerde projecten kent Nederland het hoogste succespercentage.

2.3 Mkb-deelnameDe Europese Commissie wil de deelname van het mkb aan KP7 stimuleren. In de werkprogramma’s voor dit thema zijn daarom steeds een aantal topics aangemerkt die speciaal geschikt zijn voor deelname van het mkb.


mkb & PrC 4%

mkb overig 12%

mkb & PrC 8%

mkb overig 8%








retour


17,4 176,4 9,8%

Fork to farm: Food, health and well being 16,1 122,7 13,1%


11,7 98,4 11,9%

Other activities 0,5 3,6 12,6%


45,6 401,1 11,4%


nr land code Land toegekende subsidie (M€)



3 DE Germany 42,8

4 FR France 42,0

5 IT Italy 27,5

6 ES Spain 25,2

7 BE Belgium 23,1



27

Binnen dit thema gaat 16 procent van het totale toegekende subsidiebedrag voor alle Nederlandse deelnemers naar mkb-organisaties. Van dit totale toegekende bedrag zal 4 procent, ofwel 1,7 miljoen euro, naar private commerciële organisaties gaan die als mkb-bedrijf zijn aange-merkt (mkb & PrC). Het resterende bedrag gaat naar mkb-bedrijven die niet als privaat commer-cieel worden geclassificeerd (Overzicht 3). In vergelijking met alle deelnemers in dit KP7-thema zijn Nederlandse private commerciële organisaties ondervertegenwoordigd, terwijl de groep ‘mkb overig’ juist meer dan gemiddeld is vertegenwoor-digd. Binnen dit thema nemen vooral kennis-instellingen deel. De rol van het mkb is beperkt in de meeste projecten en dit vertaalt zich vaak in een relatief klein toegekend subsidiebedrag.

3 Subsidiebedragen

3.1 Retour voor NederlandNederland ontvangt met 45,6 miljoen euro een relatief groot deel van het beschikbare budget binnen dit thema (11,4 procent). Dit is fors in vergelijking met de bijdrage die Nederland aan dit thema levert. Opmerkelijk is dat de retour binnen het onderzoeksgebied Sustainable production iets lager ligt, terwijl Nederland binnen dit onderdeel vertegenwoordigd is in het grootste aantal projecten. Blijkbaar is de rol van Nederland, wanneer gekeken wordt naar de financiële gegevens, iets minder groot. De financiële retour voor Nederland is het grootst binnen onderzoeksgebied Fork to farm. Nederland ontvangt hier ruim 13 procent van het beschikbare budget (Tabel 3).

In vergelijking met de andere landen krijgt alleen het Verenigd Koninkrijk meer subsidie toegekend (Overzicht 4).


3.2 Zwaartepunten in NederlandOnderzoek op het gebied van voedsel, landbouw en biotechnologie is in Nederland geconcentreerd in de regio Wageningen. Dit blijkt duidelijk uit figuur 1. De subsidiebedragen die aan Nederland zijn toegekend komen grotendeels voor rekening van de regio Veluwe; dit is het gebied waar Wageningen Universiteit is gevestigd. Daarnaast is ook een aantal bedrijven en onderzoeksinstellingen, dat actief is binnen dit thema, in de regio rondom Wageningen gevestigd.


KBBE subsidie (M�) 0,05 - 5

5 - 10

10 - 15

15 - 24

geen deelname


Samenvatting

De oproepen voor Information and Communication Technologies (ICT) onder KP7 zijn tot nu toe succesvol verlopen, zeker in vergelij-king met KP6. In 2007 en 2008 zijn in totaal 189 projecten toegekend met Nederlandse deelne-mers, wat hen bijna 123 miljoen euro oplevert. De retour kwam uit op 5,7 procent. Dit komt vooral door een goed succespercentage en doordat het financiële aandeel in projecten is toegenomen.

1 Inleiding

1.1 DoelstellingHet ICT-onderzoek in KP7 legt de basis voor de Europese kenniseconomie en kennismaat-schappij, waarin informatie- en communicatie-technologie een centrale rol spelen. Hiervoor is ruim 9 miljard euro uitgetrokken voor de

periode 2007-2013. ICT is daarmee het grootste thema in KP7. Het doel is om het wereldwijde leiderschap van de Europese ICT-industrie te behouden, te vergroten én om oplossingen aan te dragen voor maatschappelijke vraagstukken op het terrein van mobiliteit, energiegebruik, milieu en gezondheidszorg.

1.2 OnderzoeksgebiedenHet ICT-thema omvat zeven onderzoeksgebieden (challenges) en het algemene onderdeel Future and Emerging Technologies (FET). In het aanvullende onderdeel horizontale activiteiten worden programmaondersteunende projecten gefinancierd.In drie challenges ligt de nadruk op het versterken van de concurrentiekracht van de Europese industrie:• PervasiveandTrustedNetworkandService

Infrastructures


Information and Communication Technologies



5,7%

31

• CognitiveSystems,Interaction,Robotics• Components,systems,engineering

In de andere vier challenges ligt de nadruk op sociale en economische uitdagingen:• DigitalLibrariesandContent• Towardssustainableandpersonalised

healthcare• ICTforMobility,EnvironmentalSustainability

and Energy Efficiency• ICTforIndependentLivingandInclusionHet onderdeel FET betreft fundamenteel wetenschappelijk onderzoek en is vooral gericht op academici.

1.3 Belang voor NederlandVoor Nederland is ICT-onderzoek en -innovatie van vitaal belang. Niet alleen in economisch opzicht – bedrijven verkochten in 2007 ongeveer 35 miljard euro aan ICT-producten en -diensten5 – ICT is ook steeds vaker onmisbaar voor het oplossen van de eerder genoemde maatschappelijke vraagstukken. Het belang van ICT komt ook tot uitdrukking in innovatieprogramma’s zoals Point-One voor nano-eletronica en embedded systemen en het HTAS-programma, waarin de toepassing van ICT in auto’s en het verkeer een prioriteit is. Verder is flink geïnvesteerd in Bsik-projecten als MultimediaN en FreeBand (die een mogelijk vervolg krijgen in Comict) en in diverse IOP’s. Ten slotte zijn insti-tuten als ESI, CWI en Novay toonaangevend.

5 Verder hadden in 2007 universiteiten en onderzoeksinstituten 168 miljoen euro beschikbaar voor ICT-onderzoek en investeerden bedrijven tussen de 1,5 en 1,85 miljard euro in ICT-onderzoek en -innovatie.

Bron: Technopolis en Dialogic (2008), Achter het scherm - Omvang van het ICT-onderzoek in Nederland, ICT-scan 2008.





3 FR France 313 19%

4 IT Italy 301 14%

5 ES Spain 222 14%


7 BE Belgium 170 20%





ingediend NL

succes-percentage

NL

toegekend KP7

ingediend KP7

succes-percentage

KP7

Pervasive and trusted network and service infrastructures

40 147 27% 150 794 19%

Cognitive systems, interac-tion, robotics

10 70 14% 49 428 11%

Components, systems, engineering

53 190 28% 137 667 21%

Digital libraries and content 26 205 13% 52 830 6%

Towards sustainable and personalised healthcare

6 68 9% 32 246 13%

ICT for mobility, environ-mental sustainability and energy efficiency

19 71 27% 46 246 19%

ICT for independent living and inclusion

7 65 11% 23 228 10%

Future and emerging technologies

25 90 28% 65 319 20%

Horizontal support actions 3 7 43% 17 72 24%


189 913 21% 571 3.830 15%


2 Deelname

2.1 ProjectenNederland is de grootste onder de kleine lidstaten op het gebied van toegekende projecten (Overzicht 1). Vergeleken met de rest van Europa, zijn de Nederlandse resultaten goed. Het aantal projecten is hoog: Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen doen mee in 33 procent van alle projecten en krijgen zo toegang tot veel nieuwe technologie (Tabel 1). Van de zeven landen met het grootst aantal toegekende projecten, kent Nederland het hoogste succespercentage.

Van oudsher is ons land sterk aanwezig in het onderdeel Components, systems & engineering met wereldspelers als Philips en NXP. Ook in het onderdeel ‘netwerken’ presteert Nederland goed. Een kanttekening hierbij, is dat Nederland

33

verklaard door sterke deelnemers als Philips die vaker het initiatief nemen. Hetzelfde geldt voor Digital libraries, waar instituten als de Koninklijke Bibliotheek en de Open Universiteit leidend zijn. Cognitive systems deed het in dit opzicht het slechtst. Dit resultaat past bij het beeld dat dit onderzoeksveld in Nederland nog in ontwikkeling is.

2.3 Mkb-deelnameHet thema ICT kent een relatief hoge industriële deelname, hoewel universiteiten de grootste deelnemerscategorie vormen. Uit de gegevens blijkt dat grote bedrijven, zoals Philips, intensief deelnemen.



ingediend NL

succes-percentage

NL

succes-percentage

KP7


4 16 25% 19%

Cognitive systems, interaction, robotics 0 9 0% 11%

Components, systems, engineering 9 29 31% 21%

Digital libraries and content 9 32 28% 6%

Towards sustainable and personalised healthcare

1 4 25% 13%

ICT for mobility, environmental sustainability and energy efficiency

2 6 33% 19%

ICT for independent living and inclusion 0 8 0% 10%

Future and emerging technologies 0 7 0% 20%

Horizontal support actions 1 2 50% 24%


26 113 23% 23%


over de breedte achterblijft in dit onderdeel, maar zeer sterk blijkt in de niche multimedia-netwerken. Minder sterke onderdelen op het gebied van projectaandeel en retourpercen-tages zijn Independent living en hekkensluiter Cognitieve systemen & robotica.

2.2 CoördinatieNederland kent relatief weinig coördinatoren binnen het thema ICT en eindigt zodoende op de negende plaats (Overzicht 2). Vooral het Nederlandse bedrijfsleven, dat over het geheel goed meedoet, is minder geneigd de lasten van het coördinatorschap op zich te nemen. Het succespercentage is daarentegen weer een van de hoogste. Kortom: áls men meedoet, is men vaker succesvol.

Het thema Components, systems en engineering valt positief op (Tabel 2). Dit kan worden


Overzicht 3: Overzicht van het verwachte budget dat naar mkb-deelnemers zal gaan. Ook het aandeel private commerciële organisaties (mkb & PrC) onder de mkb-deelnemers is aangegeven. Deze overzichten zijn gebaseerd op de gegevens zoals deze door de deel nemende organisaties zelf zijn aangeleverd.




2 IT Italy 82 13%

3 FR France 65 21%


5 ES Spain 46 12%

6 EL Greece 38 14%

7 AT Austria 31 24%



mkb & PrC 17%mkb overig 7%

mkb & PrC 13%

mkb overig 6%




35

De deelname van het Nederlandse mkb (private commerciële organisaties) is met 17 procent beter dan het EU-gemiddelde van 13 procent (Overzicht 3). Het thema ICT kent geen speciale mkb-maatregelen. Wel wordt een deel van het budget gereserveerd voor de kleinere STREP-projecten, omdat daar in de praktijk veel mkb-bedrijven aan deelnemen.

3 Subsidiebedragen

3.1 Retour voor NederlandOok vanuit financieel oogpunt heeft het thema ICT prima gepresteerd. Wanneer de subsidie-bedragen voor Nederlandse onderzoekers en bedrijven in alle toegekende projecten worden opgeteld, dan komt het totaal uit op een bedrag van 122,9 miljoen euro (Tabel 3). Daarmee bedraagt het Nederlandse aandeel van het

totaalbudget (de retour) 5,7 procent, wat een stuk hoger is dan in de voorgaande periode. In KP6 was de retour gemiddeld 4,6 procent. Nederland staat net als bij de toegekende projecten op een zesde plaats (Overzicht 4).

Voor dit succes bestaan drie verklaringen: ten eerste hebben Nederlandse organisaties relatief méér ingediend in KP7, namelijk 10 procent meer participaties, dan gemiddeld in KP6. De mogelijke reden is het aflopen van de Bsik-projecten. Ten tweede was men meer succesvol: het succespercentage was 21 procent vergeleken met 15 procent gemiddeld. Concluderend: de kwaliteit van de ingediende projecten lag gemiddeld hoger. Ten slotte was het financiële aandeel in projecten groter; Nederlandse orga-nisaties hebben gemiddeld meer projectbudget aan gevraagd, in vergelijking met KP6.




retour


30,8 641,4 4,8%

Cognitive systems, interaction, robotics 5,3 203,9 2,6%

Components, systems, engineering 34,6 459,5 7,5%

Digital libraries and content 20,5 217,7 9,4%

Towards sustainable and personalised healthcare 8,4 180,4 4,7%

ICT for mobility, environmental sustainability and energy efficiency

7,7 164,1 4,7%

ICT for independent living and inclusion 2,8 79,5 3,5%

Future and emerging technologies 12,3 179,2 6,9%

Horizontal support actions 0,3 14,1 2,3%

Information and Communication Technologies 122,9 2.139,8 5,7%





1 DE Germany 460,1


3 FR France 232,4

4 IT Italy 208,3

5 ES Spain 125,5


7 BE Belgium 94,0



ICT subsidie (M�) 0,015 - 1

1 - 9

9 - 17

17 - 29

geen deelname

37

3.2 Zwaartepunten in NederlandBinnen het thema ICT vallen Zuidoost-Brabant en delen van de Randstad direct op (Figuur 1). De ‘technology hotspot’ Eindhoven heeft al jaren een groot aandeel in het Europese ICT-onderzoek. Zo zijn Philips en de Technische Universiteit Eindhoven twee sterke spelers in deze regio. In de Randstad hebben Amsterdam (beide universiteiten) en Delft (TNO en de Technische Universiteit Delft) een groot aandeel. Daarna volgt Twente met zijn universiteit en spin-offs. In regio’s met een universiteit zoals in Maastricht, Groningen en Tilburg wordt vrijwel altijd deelgenomen aan projecten binnen het thema ICT. In de plattelandsgebieden is de deelname – niet onverwachts – gering of geheel afwezig.


Samenvatting

De resultaten van Nederlandse partijen binnen het thema Nanoscience, nanotechnologies, Materials and new Production technologies (NMP) zijn redelijk. Nederlandse partijen participeren in 84 van de 254 projecten. Aan Nederlandse organisaties is tot februari 2009 in totaal 55,2 miljoen euro toegekend. Dit is een retour van 4,8 procent, wat net onder het streefretourpercentage van 5 procent is.

1 Inleiding

1.1 DoelstellingHet doel van NMP is het vergroten van de concurrentiekracht van de Europese industrie en het bewerkstelligen van de overgang naar een kennisintensieve productie. Nanotechnologie kan een cruciale rol spelen als versneller van

die overgang. Het onderzoek richt zich op producten met een hoge toegevoegde waarde met de daarbij behorende processen en tech-nologieën. De voorkeur gaat uit naar projecten met multisectorale toepassingen. De producten en processen moeten verder klantgericht zijn en voldoen aan de verwachtingen voor milieu en gezondheid. Nanotechnologie moet worden geïntegreerd met materiaalwetenschappen, ontwerpmethodieken en nieuwe productie-methoden in alle sectoren van de industrie.

1.2 OnderzoeksgebiedenHet onderzoek binnen het thema NMP heeft de volgende hoofdindeling:• Nanosciences and Nanotechnologies met

onderwerpen als de realisatie van nanostruc-turen, nanosystemen en nanomaterialen, nano fabricage, functionalisatie van opper-vlakken, zelfassemblage, karakterisering


Nanoscience, nanotechnologies, Materials and new Production technologies



4,8%

39

van nanodeeltjes, nano(eco)toxicologie en metrologie.

• Materials met onder andere nanocomplexiteit, tailored eigenschappen, biomaterialen en chemische technologie.

• New production met onder andere adaptieve productiesystemen, networked production en rapid manufacturing.

• Integration of technologies for industrial application.

NMP kent vier projectvormen:• Small or medium scale focussed research

projects met een hoog gehalte aan fundamen-teel onderzoek, het gemiddelde budget is 5 miljoen euro.

• Large scale integrating projects, waarbij de toepassing door de industrie centraal staat, het gemiddeld budget is 12 miljoen euro.

• Collaborative projects targeted at SMEs, waarin het mkb de hoofdrol speelt met een gemid-deld budget van 5 miljoen euro.

• Coördination and support actions waarin

Brussels’ beleid wordt ondersteund of waarin netwerken rond specifieke onderwerpen worden opgezet.

De voorstellen voor Large, Small en SME worden in twee stappen ingediend. Voor CSA worden alleen complete voorstellen gevraagd. Ook zijn er regelmatig gezamenlijke calls met niet-EU-landen of -regio’s. Tot nu toe waren dat gezamenlijke calls met India, Rusland, Mexico, VS en de SICA-landen.

1.3 Belang voor NederlandNederland heeft een internationaal erkende positie op het gebied van nanotechnologie. In het overzicht van de citatie-index (gemiddeld aantal citaties per wetenschappelijke publicatie) neemt Nederland wereldwijd de tweede positie in (2006). Ongeveer 300 bedrijven in Nederland voeren zelf R&D-activiteiten uit op het gebied van nanotechnologie. Er zijn gemiddeld 11 start-ups per jaar in dit gebied (2001-2006). Het totale budget van de lopende subsidies in nano- en




ingediend NL

succes-percentage

NL

toegekend KP7

ingediend KP7

succes-percentage

KP7

Nanosciences and Nanotechnologies

18 97 19% 55 641 9%

Materials 26 120 22% 84 934 9%

New production 18 56 32% 59 449 13%

Integration of technologies for industrial applications

22 48 46% 55 276 20%

Specific Actions - - 1 1 100%

Nanosciences, Nanotechnologies, Materials and new Production Technologies – NMP

84 321 26% 254 2.301 11%






3 IT Italy 146 18%

4 FR France 142 23%

5 ES Spain 130 22%

6 CH Switzerland 102 30%

7 BE Belgium 94 28%



41

microtechnologische programma’s bedraagt ruim 900 miljoen euro.

De programmatische, lopende subsidies in equipment-technologie bedraagt 447 miljoen euro. Het totale aantal bedrijven in Nederland in deze sector is 13.000 waarvan er 900 R&D-activiteiten hebben. Grote lopende programma’s die direct binnen het NMP-werkveld vallen: NanoNed inclusief NanoLab NL (118 miljoen euro subsidie), Holst Centre (111 miljoen euro subsidie), Point-One (343 miljoen euro subsidie), M2i (35 miljoen euro subsidie), PIP (DPI) (50 miljoen euro subsidie), DSTI (22 miljoen euro subsidie) en diverse IOP’s, SmartMix-, Bsik- en STW-programma’s als ook NWO-investeringen. Door het enabling-karakter van NMP- techno lo gieën participeren en profiteren ook diverse andere programma’s en sectoren in en van NMP: denk aan CTMM (150 miljoen euro )

uit het Life Sciences & Health gebied, ECN op het gebied van duurzame energie of HTAS (42 miljoen euro) op het gebied van automotive.

Nederland heeft een unieke waardeketen op het gebied van High Tech Systemen (HTS), met een kwaliteit die verder alleen wordt gevonden in de Verenigde Staten en Japan. Vele bedrijven zoals ASML, Philips, FEI, Océ, Shell, DSM, ASMI, NXP, OTB en diverse mkb-bedrijven hebben een leidende positie in wereldwijde markten en competenties. In 2005 had de Nederlandse HTS-industrie een productiewaarde van 51 miljard euro en 274.000 werknemers. Van alle private R&D-investeringen in Nederland wordt 30 procent gemaakt in het HTS-domein. Dit maakt het HTS-domein tot een van de meest R&D-intensieve industrieën van Nederland. In 2006 bedroeg de exportwaarde van HTSM-producten ruim 37 miljard euro; 14,8 procent van de totale exportwaarde.




ingediend NL

succes-percentage

NL

succes-percentage

KP7

Nanosciences and Nanotechnologies 1 29 3% 9%

Materials 4 36 11% 9%

New production 0 3 0% 13%


3 10 30% 20%


Nanosciences, Nanotechnologies, Materials and new Production Technologies - NMP

8 78 10% 11%




1 DE Germany 50 12%


3 IT Italy 30 8%

4 ES Spain 26 13%

5 FR France 16 10%

6 BE Belgium 14 18%

7 FI Finland 11 19%



43

2 Deelname

2.1 Projecten De deelname van Nederlandse partijen binnen het thema NMP ligt op een redelijk niveau. Nederland participeert in 33 procent van de toegekende projecten (84 van de 254) en krijgt zo toegang tot veel nieuwe technologie (Tabel 1). De slaagkans van projecten met Nederlandse deelnemers is ruim hoger dan het Europese gemiddelde op alle onderzoeksgebieden. Dit betekent dat Nederland goed is vertegenwoordigd in de sterke netwerken. Integration scoort hier het best met een Nederlandse deelname van 40 procent in de projecten, dit mede doordat multidisciplinair onderzoek in Nederland sterk wordt ondersteund. Nederland staat bij de toegekende projecten op een achtste plaats en van de kleine landen scoren alleen Zwitserland en België beter (Overzicht 1).

2.2 CoördinatieNederland heeft binnen het thema NMP in absolute aantallen weinig coördinatoren. Ook wat

betreft het succespercentage blijft Nederland met 10 procent (8 van de 78 coördinatoren) onder het Europese gemiddelde (Tabel 2). Door de combi-natie van lage aantallen en een slecht succes-percentage staat Nederland slechts op de tiende plaats wat betreft coördinatoren (Overzicht 2). Dit lijkt een strategische keuze te zijn: Nederlandse organisaties haken liever aan als belangrijke deel-nemer, bijvoorbeeld als workpackage-leader, dan bij het voeren van het coördinatorschap wegens de extra lasten dat dit met zich meebrengt.

2.3 Mkb-deelnameBinnen het NMP-thema gaat het grootste deel van de toegekende subsidies naar de kennis-instellingen. Uiteindelijk gaat 37 procent van

Overzicht 3: Overzicht van het verwachte budget dat naar mkb-deelnemers zal gaan. Ook het aandeel private commerciële organisaties (mkb & PrC) onder de mkb-deelnemers is aangegeven. Deze overzichten zijn gebaseerd op de gegevens zoals deze door de deel-nemende organisaties zelf zijn aangeleverd.

mkb & PrC 20%mkb overig 4% mkb & PrC 20%

mkb overig 8%








retour

Nanosciences and Nanotechnologies 8,9 205,7 4,3%

Materials 19,4 330,0 5,9%

New production 11,1 324,0 3,4%


15,8 287,9 5,5%


Nanosciences, Nanotechnologies, Materials and new Production Technologies - NMP

55,2 1.147,7 4,8%



1 DE Germany 232,5


3 IT Italy 116,5

4 FR France 94,5

5 ES Spain 92,1

6 CH Switzerland 64,5

7 BE Belgium 55,5




45

het budget naar de industrie, de rest naar kennis instellingen. De deelname van het Nederlandse privaat commerciële mkb is met 20 procent even groot als de deelname over KP7 in het geheel (Overzicht 3). Mkb-bedrijven zijn belangrijk binnen dit thema. Ook zijn er speciaal toegewijde oproepen voor het mkb. Binnen deze oproepen wordt voorrang gegeven aan projecten die aantonen dat mkb-partijen een cruciale rol spelen. Uiteindelijk gaat 35 procent van het totale budget van de toegewijde oproep naar het mkb.

3 Subsidiebedragen

3.1 Retour voor NederlandAan Nederlandse organisaties binnen het thema NMP is tot februari 2009 in totaal 55,2 miljoen euro toegekend (Tabel 3). Dit is een retour van 4,8 procent en dit is lager dan de 5 procent waar Nederland naar streeft. Hiermee staat Nederland wederom op de achtste plaats, en als klein land achter Zwitserland en België (Overzicht 4).

Nederland scoort met 3,4 procent niet goed op het onderzoeks gebied New Production. Een mogelijke ver klaring is dat Nederland in dit onderzoeks-gebied geen succesvolle coördinatoren had.

3.2 Zwaartepunten in NederlandRegio Delft en Westland en regio Zuidoost-Noord-Brabant ontvangen de meeste subsidie (Figuur 1). In de regio Delft en Westland is Technische Universiteit Delft gevestigd en in de regio Zuidoost-Noord-Brabant bevindt zich naast de Technische Universiteit Eindhoven ook TNO Industrie en Techniek en de Hightech Campus Eindhoven met onder andere Philips. Het is hierom te verwachten dat deze regio’s de meeste subsidie binnenhalen. Universiteit Twente, Universiteit Utrecht en Wageningen University and Research Centre doen ook veel onderzoek op gebied van NMP en ontvangen hiervoor een aanzienlijke subsidie. In de plattelandsgebieden is de deelname gering of helemaal niet aanwezig.


NMP subsidie (M�) 0 - 0,5

0,5 - 3,5

3,5 - 7,0

7,0 - 14

geen deelname


Samenvatting

In het thema Energy zijn in totaal 921 projectvoor-stellen ingediend, waarvan 262 met Nederlandse deelname. Van de 921 projectvoorstellen kwamen 121 projecten in aanmerking voor financiering, waarvan 57 met Nederlandse deelname. Bijna de helft van alle projecten heeft dus een Nederlandse deelnemer. Het succespercentage van Nederland ligt op 22 procent, versus het gemiddelde succespercentage van 13 procent in heel Europa. Opvallend is dat het gemiddelde bedrag per toegekend project relatief laag is; vaak neemt maar één Nederlandse partij deel aan een consortium.

1 Inleiding

1.1 DoelstellingDe onderzoeksactiviteiten binnen het thema Energy moeten bijdragen aan het bereiken van

de Europese energiedoelstellingen: het reduceren van CO2-uitstoot, het verbeteren van de energie-efficiëntie, het versnellen van de ontwikkeling van duurzame energietechnologieën en de inzet hiervan én het diversifiëren van Europa’s energiemix. Bovendien moet de Europese energie-sector succesvol kunnen concurreren op mondiaal niveau. Om de doel stellingen voor 2020 te halen, moeten de nieuwe energietechnologieën worden gedemonstreerd en geïmplementeerd. De industrie wordt hierom sterk aangemoedigd om deel te nemen aan de projecten.

1.2 OnderzoeksgebiedenDe calls worden gepubliceerd naar aanleiding van het werkprogramma Energy, dat is onder-verdeeld in tien onderzoeksgebieden die bij elke call terugkomen:1 Hydrogen and fuel cells2 Renewable electricity generation


Energy



7,5%

47

3 Renewable fuel production4 Renewables for heating and cooling5 CO2 Capture and storage technologies for

zero emission power generation6 Clean coal technologies7 Smart energy networks8 Energy efficiency and savings9 Knowledge for energy policy making10 Horizontal programme actions

Binnen het thema Energy worden twee typen projecten ondersteund:• DeRTD-calls,geleiddoorDG-Onderzoek

en gericht op middellange en lange termijn onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten

• Dedemonstratie-calls,geleiddoorDG-Transporten Energie en gericht op korte tot middellange termijn demonstratieprojecten (<5 jaar). Deze moeten een bijdrage leveren aan de doelstel-lingen op energiegebied, met nadruk op het verkorten van de tijd tot marktintroductie van veelbelovende technologieën en systemen.

1.3 Belang voor NederlandOp nationaal niveau is de Maatschappelijke Innovatie Agenda Energie relevant. Voor het uitvoeren van deze agenda is 380 miljoen euro beschikbaar gesteld voor R&D-activiteiten in de periode 2008-2012. Dit bedrag wordt weggezet via geëigende instrumenten, zoals een bijdrage voor ECN en lange termijnprogramma’s van EOS. De nationale speerpunten komen grotendeels overeen met de onderzoeksgebieden van het Zevende Kaderprogramma. Uitzonderingen zijn procesintensificatie en de kas als energiebron.

Nederland neemt in Europa een vooraanstaande positie in op het gebied van (middel)lange termijn energieonderzoek. Dit is voor een groot deel te danken aan de positie van ECN in Europa en aan het Nederlandse innovatiebeleid op het gebied van energie.


Tabel 1: Overzicht van het aantal ingediende en toegekende projecten met Nederlandse deelne-mers. Ook het succespercentage is aangegeven. Deze gegevens worden vergeleken met het totale aantal ingediende en goedgekeurde projecten binnen dit thema evenals het gemiddelde succes-percentage voor alle projecten.


ingediend NL

succes-percentage

NL

toegekend KP7

ingediend KP7

succes-percentage

KP7

Hydrogen and fuel cells 2 22 9% 8 88 9%

Renewable electricity generation

13 71 18% 30 230 13%

Renewable fuel production 13 57 23% 24 172 14%

Renewables for heating and cooling

1 8 13% 4 38 11%

CO2 capture and storage technologies for zero emis-sion power generation

6 13 46% 6 34 18%

Clean coal Technologies 1 4 25% 2 11 18%

Cross-cutting actions between activities Energy-5 and Energy-6

3 7 43% 4 14 29%

Smart energy networks 7 19 37% 10 37 27%

Energy efficiency and savings 1 19 5% 13 115 11%

Knowledge for energy policy making

4 16 25% 6 54 11%

Horizontal programme actions

6 26 23% 12 126 10%


Energy 57 262 22% 121 921 13%


2 Deelname

2.1 Projecten De deelname van Nederland aan het Zevende Kaderprogramma is hoog. Nederland staat op de derde plaats in de top-7 van deelnemende landen, na Duitsland en het Verenigd Koninkrijk (Overzicht 1). Nederlandse partijen hebben aan 57 van 121 toegekende projecten deelgenomen en het succespercentage is het één na hoogste onder de top-7 deelnemende landen (22 procent). Daarmee nemen Nederlandse partijen deel aan bijna de helft van alle toegekende projecten binnen het thema Energy (Tabel 1).

De onderzoeksgebieden waarin Nederland goed presteert, zijn bijvoorbeeld CO2 Capture and Storage, Smart Energy Networks en Horizontal Programme Actions. Het onderzoeksgebied waarin Nederland het minder goed doet, is Energy Efficiency and Savings. Dit kan te maken hebben met het feit dat er relatief veel projecten (115) zijn ingediend op dit gebied. De

49



1 DE Germany 90 16%



4 FR France 54 20%

5 IT Italy 50 14%

6 ES Spain 46 14%

7 BE Belgium 44 23%




ingediend NL

succes-percentage

NL

succes-percentage

KP7

Hydrogen and fuel cells 0 1 0% 9%

Renewable electricity generation 3 21 14% 13%

Renewable fuel production 3 10 30% 14%

Renewables for heating and cooling 0 1 0% 11%

CO2 capture and storage technologies for zero emission power generation

4 6 67% 18%

Clean coal technologies - - 18%


0 2 0% 29%

Smart energy networks 1 3 33% 27%

Energy efficiency and savings 1 6 17% 11%

Knowledge for energy policy making 0 1 0% 11%

Horizontal programme actions 2 6 33% 10%


Energy 14 57 25% 13%



Nederlandse projecten zijn hierdoor tegen felle competitie aangelopen. Toch is het Nederlandse succespercentage (5 procent) lager dan het gemiddelde succespercentage voor dit onder-zoeksgebied in de Europese Unie (11 procent).

De nummer één van alle succesvolle organi-saties in Europa bevindt zich in Nederland: het Energie Onderzoekscentrum Nederland (ECN) in Petten. Door dit centrum doet Nederland het bijzonder goed in het Zevende Kaderprogramma-thema Energy; ECN is zeer actief op een groot aantal onderzoeksgebieden, van Zon-PV tot windenergie.

Op het gebied van CO2 Capture and Storage (CCS) is Nederland op nationaal niveau zeer actief. Enkele voorbeelden zijn het vijf jaar durende onderzoeksproject CO2-afvang, transport en opslag van CO2 (CATO) en de landelijke Taskforce CCS. Vergeleken met het Europese succespercentage (18 procent) doen Nederlandse

deelnemers het zeer goed op het gebied van CCS (46 procent succes). Opvallend is dat Nederlandse organisaties deelnemen aan alle (zes) in heel Europa toegekende projecten. Geconcludeerd kan worden dat deze Nederlandse organisaties op het gebied van CCS beschikken over een goed internationaal netwerk.

Op het gebied van Smart Energy Networks wordt in Nederland veel onderzoek gedaan, door onder andere Kema. Het succespercentage voor Nederland was hoog, 37 procent verge-leken met het Europese succespercentage van 27 procent; 7 van de 19 ingediende projecten met Nederlandse partijen zijn toegekend.

Onder Horizontal Programme Actions vallen activiteiten, zoals onderzoek naar toekomstige technologieën. Op dit gebied was het succes-percentage 23 procent. Vergeleken met het EU-succespercentage (10 procent) is dat erg hoog.

51




1 DE Germany 23 18%

2 IT Italy 15 12%


4 FR France 12 21%


6 ES Spain 10 12%

7 DK Denmark 7 25%


mkb & PrC 28%

mkb overig 8%

mkb & PrC 20%

mkb overig 5%



Deelname van het MKB (budgetverdeling)


2.2 CoördinatieDe deelname van Nederland aan het Zevende Kaderprogramma als coördinator is goed, alleen Italië en Duitsland doen het beter (Overzicht 2). Nederland heeft veel coördinatoren en staat op de derde plaats van de lijst deelnemende landen met toegekende gecoördineerde projecten. Samen met Denemarken heeft Nederland het hoogste succespercentage (25 procent). Een kwart van de aan Nederland toegekende projecten (14 van de 57) wordt door Nederlanders gecoördineerd.

Behalve op het gebied van Energy Efficiency and Savings neemt Nederland op alle onderzoeksgebieden even vaak of vaker de leiding dan andere landen. De gebieden waar Nederland goed presteert als coördinator zijn vergelijkbaar met de onderzoeksgebieden waar Nederland over het algemeen goede prestaties levert: CO2 Capture and Storage,

Smart Energy Networks and Horizontal Programme Actions (Tabel 2).

Een mogelijke reden voor deze resultaten op deze gebieden kan zijn dat deze onderwerpen grensoverschrijdend zijn en er hierom in de nationale programma’s minder ruimte is voor dit type projecten (groot en internationaal). Het Nederlandse beleid richt zich uiteindelijk op het verduurzamen van de Nederlandse energiehuishouding.

2.3 Mkb-deelnameHet zwaartepunt in dit thema ligt bij de academia. In Europa gaat een kwart van het budget naar het mkb. Nederland verschilt hierin




retour

Hydrogen and fuel cells 0,9 26,2 3,3%

Renewable electricity generation 7,0 124,0 5,6%

Renewable fuel production 7,0 125,3 5,6%

Renewables for heating and cooling 0,1 10,6 0,8%

CO2 capture and storage technologies for zero emission power generation

4,7 19,8 23,8%

Clean coal technologies 1,0 17,7 5,5%


1,0 14,8 6,4%

Smart energy networks 4,4 44,3 10,0%

Energy efficiency and savings 5,6 63,7 8,8%

Knowledge for energy policy making 1,2 12,9 9,7%

Horizontal programme actions 3,8 30,6 12,5%


Energy 36,7 490,8 7,5%


53

niet veel van de rest van Europa, van het totale budget dat naar Nederland gaat, is 36 procent bestemd voor het mkb. Uiteindelijk zal 28 procent van het budget naar de private commerciële organisaties vloeien (Overzicht 3).

In het thema Energy wordt gevraagd om zowel R&D-projecten als demonstratieprojecten. In beide calls worden in meerdere topics eisen gesteld aan het consortium en wordt uitdruk-kelijk gevraagd om participatie door het mkb. In de demonstratie-call is participatie door de industrie veelal een vereiste.

Binnen het thema Energy wordt de industrie voor een deel vertegenwoordigd door aan universiteiten gelieerde bedrijven, zoals Plant Research International B.V. en Agrotechnology and Food Innovations B.V. Daarnaast zien we grote bedrijven als Kema, Shell en Philips deelnemen aan projecten.



1 DE Germany 74,3

2 ES Spain 49,4


4 IT Italy 39,0


6 DK Denmark 36,6

7 FI Finland 32,3


3 Subsidiebedragen

3.1 Retour voor NederlandDe aan Nederland toegekende subsidie tot en met februari 2009 is 36,7 miljoen euro. Nederland staat daarmee op de vijfde plaats, voor Denemarken en Finland, en na Duitsland, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Italië (Overzicht 4).

Opvallend is dat op het gebied van Energy Efficiency and Savings, waar maar één project is toegekend, Nederland wel een subsidie van 5,6 miljoen euro heeft toegekend gekregen. Het retourpercentage is voor dit onderzoeksgebied daarom hoog met 8,8 procent. Hoge retourper-centages haalt Nederland vooral op de gebieden CO2 Capture and Storage (23,8 procent), Smart Energy Networks (10 procent) en Horizontal Programme Actions (12,5 procent). (Tabel 3)



Energy subsidie (M�) 0,01 - 0,9

0,9 - 3,6

3,6 - 6,4

6,4 - 8,3

geen deelname

Het gemiddelde bedrag voor Nederland in CO2 Capture and Storage is 750.000 euro per project. Binnen Smart Energy Networks is het gemid-delde Nederlandse bedrag per project 630.000 euro en voor Horizontal Programme Actions is het gemiddelde subsidiebedrag voor Nederland per project 630.000 euro.

Wanneer wordt gekeken naar het gemiddelde bedrag per project, doet Nederland het slechter dan Spanje (1,07 miljoen euro), Duitsland (0,83 miljoen euro) en Italië (0,78 miljoen euro). Nederland doet vaak mee met één partij in een project, wat mogelijk resulteert in een relatief laag gemiddeld budget per project (0,64 miljoen euro). Een verklaring zou kunnen zijn dat Nederland een klein aantal zeer sterke partijen heeft, die vaak worden meegevraagd. Mogelijk ligt hier een kans voor minder bekende partijen, die met de ‘groten kunnen meeliften’.

3.2 Zwaartepunten in NederlandBinnen Nederland zijn er drie regio’s die er sterk uitspringen voor wat betreft de toegezegde subsidiebedragen: de Kop van Noord-Holland, Twente, Delft en Westland (Figuur 1). Dit is niet verrassend, want hier bevinden zich dé actieve spelers ECN, Universiteit Twente, de Biomass Technology Group, Technische Universiteit Delft en TNO.


Samenvatting

Nederland heeft tot nu toe binnen het thema Environment (including Climate Change) zeer goed gepresteerd. In 2007 en 2008 zijn in totaal 77 projecten toegekend met een Nederlandse deelnemer en dit levert hen ongeveer 40 miljoen euro op. Dit is gelijk aan 9 procent van het totale beschikbare budget van de Europese Commissie. In totaal worden 16 projecten gecoördineerd door een Nederlandse organisatie.

1 Inleiding

1.1 DoelstellingDe onderzoeksactiviteiten binnen het thema Environment (inclusief het thema Climate Change) moeten het duurzame beheer van zowel het natuurlijke milieu als de door de mens gemaakte omgeving bevorderen. Door

onderzoek te doen naar interacties tussen klimaat, biosfeer, ecosystemen en de menselijke activiteiten én door het ontwikkelen van nieuwe technologieën, instrumenten en diensten, kunnen wereldomvattende milieuproblemen worden aangepakt. Het accent wordt gelegd op het voorspellen van veranderingen in klimaat, ecologie, de aarde en haar oceanen.

1.2 OnderzoeksgebiedenHet werkprogramma van dit thema is onder-verdeeld in vijf activiteiten die bij elke call terug komen:

1 Climate change, pollution and risks- Pressures on environment and climate - Environment and health- Natural Hazards

2 Sustainable management of resources- Conservation and sustainable management


Environment



9,1%

57

of natural and man-made resources and biodiversity

- Management of marine environments3 Environmental technologies

- Environmental technologies for observa-tion, simulation, prevention, mitigation, adaptation, remediation and restoration of the natural and man-made environment

- Protection, conservation and enhancement of cultural heritage, including human habitat

- Technology assessment, verification and testing

4 Earth observation and assessment tools- Earth and ocean observation systems and

monitoring methods for the environment and sustainable development

- Forecasting methods and assessment tools for sustainable development taking into account differing scales of observation

5 Horizontal actions- Dissemination and horizontal activities.

De activiteiten zijn onderverdeeld in onder-werpen die per call verschillen. Op basis van deze onderwerpen kunnen projectvoorstellen worden ingediend. Voor het indienen van projectvoorstellen wordt een één-staps- procedure gehanteerd. De doelgroep voor dit thema is vrij algemeen gesteld. Wel zijn er binnen het werkprogramma onderwerpen die specifiek gericht zijn op een bepaalde doel-groep; op het mkb en/ of overheden als het gaat om beleidsrelevante onderwerpen.

1.3 Belang voor NederlandVoor Nederland zijn de activiteiten binnen het thema Environment van wezenlijk belang. Vooral het klimaat- en wateronderzoek zijn voor Nederland belangrijke thema’s. Deze onder-zoeksgebieden zijn voor Nederland van belang én voor Europa, omdat dit onderzoek zich niet tot de landsgrenzen beperkt. Het belang van het wateronderzoek komt ook nationaal tot uitdrukking in het innovatie programma Watertechnologie. De R&D-agenda van het




ingediend NL

succes-percentage

NL

toegekend KP7

ingediend KP7

succes-percentage

KP7

Climate change, pollution, and risks

22 99 22% 41 311 13%

Sustainable management of resources

15 97 15% 25 262 10%

Environmental technologies 23 116 20% 40 347 12%

Earth observation and assessment tools

15 51 29% 32 137 23%

Horizontal actions 2 6 33% 4 31 13%


Environment (including Climate Change)

77 369 21% 144 1.090 13%






3 FR France 88 20%


5 IT Italy 77 13%

6 ES Spain 65 14%

7 SE Sweden 51 21%


59

thema Environment heeft raakvlakken met alle thema’s van dit innovatieprogramma (drink- en industriewatervoorziening, afvalwater-technologie, sensoring en monitoring, interactie met natuurlijke systemen). Daarom liggen er kansen om de doelstellingen van het innova-tieprogramma Watertechnologie via Europese projecten te realiseren.

Daarnaast is Nederland goed aangesloten op het relevante Europese Technology Platform (ETP) voor het thema Environment, het Water Supply and Sanitation Technology Platform (WSSTP). Het WSSTP is een technologieplatform binnen het European Environmental Technology Action Plan (ETAP). Het is een Europees initiatief voor alle organisaties die te maken hebben met de watervoorraad, rioolwaterzuivering en eindgebruikers.

2 Deelname

2.1 ProjectenNederlandse partijen nemen deel aan 53 procent van alle toegekende projecten binnen dit thema. Nederlandse organisaties hebben de meeste projecten toegekend gekregen binnen de onderzoeksgebieden Environmental technologies en Climate Change, pollution, and risks (Tabel 1). Nederland behaalt het grootste succespercentage binnen Earth observation and assessment tools. Binnen alle onderzoeksgebieden kent Nederland een bovengemiddeld succespercentage.

De deelname van Nederlandse partijen aan projecten binnen het thema Environment is vrij hoog. Met het aantal toegekende projecten staat Nederland op de vierde plaats, na Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk (Overzicht 1).




ingediend NL

succes-percentage

NL

succes-percentage

KP7

Climate change, pollution, and risks 2 16 13% 13%

Sustainable management of resources 2 16 13% 10%

Environmental technologies 6 21 29% 12%

Earth observation and assessment tools 6 15 40% 23%

Horizontal actions 0 1 0% 13%


Environment (including Climate Change) 16 69 23% 13%




1 DE Germany 31 21%



4 FR France 15 20%

5 IT Italy 12 7%

6 NO Norway 9 26%

7 ES Spain 6 9%


61

2.2 CoördinatieNederlandse organisaties zijn redelijk actief als coördinator. Van de 144 projecten binnen dit thema worden er 16 getrokken door een Nederlandse partij. Als coördinator behaalt Nederland een succespercentage van 23 procent en presteert daarmee veel beter dan het gemid-delde van alle deelnemers (13 procent). De onder-zoeksgebieden waar Nederland als coördinator goed vertegenwoordigd is, zijn: Environmental technologies en Earth observation and assessment tools (Tabel 2).

Met het aantal toegekende gecoördineerde projecten staat Nederland op de derde plaats, na Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Met betrek-king tot het succespercentage staat Nederland, van de zeven landen met het grootste aantal toege-kende gecoördineerde projecten, op de tweede plaats (Overzicht 2). Noorwegen staat op de eerste plaats als het gaat om het succespercentage.

2.3 Mkb-deelnameHet thema Environment is vrij fundamenteel van opzet. Het kent dan ook een relatief hoge deel-name vanuit de kennis- en onderzoeksinstel-lingen. Uit de gegevens blijkt dat universiteiten, zoals Wageningen Universiteit en Universiteit Utrecht, intensief deelnemen.In Europa gaat 17 procent van het subsidie-budget voor het thema Environment naar het mkb en voor Nederland is dat 16 procent (Overzicht 3). Ongeveer 9 procent van dit toegekende bedrag, 3,6 miljoen euro, gaat naar Nederlandse private commerciële organisaties die als mkb zijn aangemerkt (mkb & PrC). Het resterende bedrag, ongeveer 3 miljoen euro


mkb & PrC 9%

mkb overig 7%

mkb & PrC 6%

mkb overig 11%








retour

Climate change, pollution, and risks 10,5 149,1 7,0%

Sustainable management of resources 7,3 98,2 7,4%

Environmental technologies 14,1 111,9 12,6%

Earth observation and assessment tools 7,7 70,1 11,0%

Horizontal actions 0,4 5,5 6,6%


Environment (including Climate Change) 39,9 436,0 9,1%



1 DE Germany 62,3



4 FR France 35,9

5 IT Italy 32,4

6 NO Norway 23,2

7 ES Spain 22,3



63

gaat naar mkb-bedrijven die niet als privaat commercieel geclassificeerd worden. Het bedrijfsleven neemt minder vaak deel aan dit thema. Vaak nemen deelnemende bedrijven maar aan één project deel.

In het thema Environment zijn er topics, onder-werpen waarop projectvoorstellen kunnen worden ingediend, die specifiek op het mkb zijn gericht, de zogenaamde ‘SME-relevant-topics’.

3 Subsidiebedragen

3.1 Retour voor NederlandNederland scoort relatief hoog op het onderzoeks-gebied Environmental technologies (Tabel 3). De toegekende subsidie aan dit onderzoeks-gebied is 14,1 miljoen euro. In de eerste en tweede call voor dit thema hebben Nederlandse organisaties ongeveer 39,9 miljoen euro aan subsidie ontvangen, dat is gelijk aan 9,1 procent van het totale beschikbare budget. Hiermee

staat Nederland op de derde plaats wat betreft het binnenhalen van funding (Overzicht 4). Alleen Duitsland en het Verenigd Koninkrijk halen meer subsidie binnen.

3.2 Zwaartepunten in NederlandBinnen Nederland zijn er drie regio’s die er sterk uitspringen voor wat betreft de toegezegde subsidiebedragen: Veluwe, Utrecht en de regio Delft/Westland (Figuur 1). Hier bevinden zich actieve spelers als Wageningen Universiteit, TNO, Universiteit Utrecht en Deltares.


ENV subsidie (M�) 0 - 0,5

0,5 - 3,2

3,2 - 6

6 - 9,3

geen deelname


Samenvatting

Gezien het feit dat er in Nederland geen grote maakindustrie bestaat op het gebied van luchtvaart en automotive, is de deelname aan het thema Transport relatief goed te noemen. Met name de Nederlandse kennisinstellingen hebben een grote deelname binnen dit thema. Dit resulteert over de oproepen in 2007 en 2008 in een retour van 62,2 miljoen euro, wat 5,4 procent van het totaal toegekende budget is. In totaal nemen Nederlandse partijen deel aan 118 projecten. Hiervan worden 23 projecten gecoördineerd door een Nederlandse partij. De slaagkans van de Nederlandse indieningen ligt boven het Europese gemiddelde.

1 Inleiding

1.1 DoelstellingHet thema Transport ondersteunt onderzoek naar de ontwikkeling, productie en het gebruik van transportmiddelen zoals vliegtuigen, schepen, wegvoertuigen en treinen. Ook wordt onderzoek gefinancierd naar het totale transportsysteem en de interactie tussen de transportmiddelen. De doelstellingen die daarbij worden nagestreefd, zijn onder andere duurzaamheid, efficiëntie en veiligheid van transportmiddelen én het transportsysteem en concurrentievermogen van de Europese maakindustrie.

1.2 OnderzoeksgebiedenHet onderzoek binnen het thema Transport vindt plaats op de volgende onderdelen:• AeronauticsandAirTransport(AAT)


Transport



5,4%

65

• SustainableSurfaceTransport(rail,roadandwaterborne) (SST)

• SupporttotheEuropeanGlobalsatellitenavigation system (Galileo) and EGNOS

Hiernaast bestaat er een klein horizontaal programma dat de uitvoering van het onder-zoek over het gehele thema ondersteunt.

Het Aeronautics and Air Transport-programma richt zich hoofdzakelijk op de ontwikkeling van nieuwe technologieën voor de Europese lucht-vaartindustrie. Het onderzoek draait daarbij om het duurzamer, efficiënter en veiliger maken van het gebruik en de ontwikkeling van vliegtuigen, zodat de Europese industrie een goede concur-rentiepositie heeft. Het onderzoek volgt hierom de agenda die wordt bepaald door het ETP ACARE. Het totale budget voor AAT bedraagt 950 miljoen euro. Daarnaast levert het thema Transport een bijdrage van 800 miljoen euro aan de JTI Clean Sky.

Het onderdeel Sustainable Surface Transport omvat onderzoek binnen de transportmodali-

teiten over weg, spoor en water. Ook zijn de verbindingen tussen de modaliteiten logistiek en inter-modaal transport onderwerp voor onder-zoek. Hiernaast richt het onderzoek zich ook op het verbeteren van de duurzaamheid, efficiëntie en veiligheid van vervoermiddelen en het vervoer-systeem in Europa. Een sterke concurrentiepositie van Europa is ook hier belangrijk, zodat veel van het onderzoek wordt geprogrammeerd in overleg met de ETP’s ERRAC (rail), ERTRAC (wegvervoer) en WATERBORNE. Het totale budget voor SST bedraagt 1.090 miljoen euro.

Galileo is het Europese alternatief voor het Amerikaanse GPS. In de komende jaren zullen de satellieten worden gelanceerd zodat het systeem operationeel wordt. Om van Galileo een succes te maken is het belangrijk dat er voldoende applicaties voor beschikbaar zijn. Hierop richten de oproepen in het programma-onderdeel Galileo binnen Transport zich dan ook hoofdzakelijk. Rondom een toepassing met een business case kunnen consortia voorstellen


indienen. De toepassingen hoeven zich niet te beperken tot het transportdomein, maar kunnen binnen vrijwel elk domein gezocht worden, zoals landbouw. Het totale budget voor Galileo vanuit het thema Transport bedraagt 520 miljoen euro, waarvan echter een groot gedeelte wordt gebruikt voor de plaatsing van de satellieten.

Binnen het thema Transport maakt de Europese Commissie nog een onderverdeling van het onderzoek in drie verschillende niveaus. Bij deze levels gaat het met name om de mate van integratie van diverse technologieën.

Level 1: onderzoek en technologische ontwik-keling variërend van basic research tot validatie op component- of subsysteemniveau. Hierbij gaat het vaak om small/medium scale focussed projects met een maximum EU-bijdrage van 4 (SST) of 5 (AAT) miljoen euro.Level 2: onderzoek en ontwikkeling gericht op multidisciplinaire integratie en validatie van technologieën op systeemniveau. Bij level-

2-projecten gaat het meestal om large scale integrating projects met een EU-bijdrage van minimaal 4 of 5 miljoen euro.Level 3: grootschalige demonstrators. In het thema Transport wordt level 3 gevormd door het Joint Technology Initiative Clean Sky.

Binnen de Europese Commissie dragen twee DG’s bij aan dit thema, DG-RTD en DG-TREN, met elk hun eigen programmaonderdelen in afzonderlijke oproepen. DG-RTD richt zich voornamelijk op onderzoeksprojecten waarin de industrie samenwerkt met kennisinstellingen aan onderwerpen die voornamelijk door de Technology Platforms zijn ingegeven. Vaak zijn de onderwerpen vrij algemeen geformuleerd (bottom-up-aanpak). DG-TREN neemt meestal zeer afgebakende onderwerpen in haar programma op, die bijdragen aan de kennis- en beleidsontwikkeling van DG-TREN op het gebied van SST. Het zijn voornamelijk adviesbureaus en consultants die inschrijven op een oproep van DG-TREN. Het onderdeel Galileo komt geheel

67

voor rekening van DG-TREN. Vanwege budget-problemen bij Galileo zal het DG-TREN-budget voor beleidsondersteunend onderzoek vanaf 2011 volledig worden ingezet voor Galileo; met name voor de plaatsing van satellieten.

De oproepen binnen het thema Transport verlopen altijd via een één-staps-procedure.

1.3 Belang voor NederlandIn Nederland lopen drie innovatieprogramma’s die een relatie hebben met het thema Transport. Dit zijn High Tech Automotive Systems (HTAS), het Maritiem Innovatieprogramma (MIP) en het IP Logistiek en Supply Chain. Voor met name HTAS zijn de onderwerpen ook in het Sustainable Surface Transport-thema terug te vinden.

Voor de Nederlandse luchtvaartsector is deelname aan KP7 erg belangrijk, om zodoende toegang te krijgen tot partners in de Europese luchtvaart-industrie. Ook het NIVR, vanaf medio 2009 onderdeel van SenterNovem, is hierbij betrokken.

Het beleidsondersteunende onderzoek dat DG- TREN laat uitvoeren, is heel relevant voor het Nederlandse beleid. Zoals aangegeven eindigt de financiering hiervan vanaf 2011.

2 Deelname

2.1 Projecten Binnen het thema Transport ligt de deel-name van Nederlandse partijen op een gemiddeld niveau. Nederlandse organisaties zijn ver tegenwoordigd in 118 van de 286 toe gekende projecten (Tabel 1). Vooral op de onderzoeksgebieden maritiem, logistiek en voertuigveiligheid is Nederland een sterke



ingediend NL

succes-percentage

NL

toegekend KP7

ingediend KP7

succes-percentage

KP7

Aeronautics and air transport 41 169 24% 82 458 18%

Sustainable surface transport (rail, road and waterborne)

67 230 29% 160 736 22%

HORIZONTAL ACTIVITIES for implementation of the TRANSPORT PROGRAMME

7 14 50% 24 51 47%

Support to the European global satellite navigation system (Galileo) and EGNOS

3 8 38% 20 65 31%

Transport (including Aeronautics)

118 421 28% 286 1.310 22%





ingediend NL

succes-percentage

NL

succes-percentage

KP7

Aeronautics and air transport 5 22 23% 18%


8 32 25% 22%


- - 47%


0 2 0% 31%

Transport (including Aeronautics) 13 56 23% 22%






3 FR France 176 25%

4 IT Italy 163 22%

5 BE Belgium 139 31%


7 ES Spain 118 22%


69

speler. Door het ontbreken van een grote maakindustrie op de gebieden spoorvervoer en automotive, blijft de Nederlandse deelname hier achter ten opzichte van andere landen. Op het gebied van Galileo is de deelname van Nederlandse partijen laag. De Nederlandse onderzoek- en adviesbureaus op het gebied van verkeer en vervoer scoren daarentegen zeer goed binnen het beleidsondersteunende onderzoek van DG-TREN. De slaagkans van Nederlandse deelname aan projecten ligt duidelijk hoger dan het Europese gemiddelde. Met het aantal toegekende projecten staat Nederland op de zesde plaats, na de grote Europese landen en België (Overzicht 1).

2.2 CoördinatieOok wat betreft het coördineren van projecten is Nederland een gemiddelde speler: de slaagkans van Nederlandse coördinatoren ligt op het gemiddelde Europese niveau. Van de 13 gecoördineerde projecten, vallen er 8 binnen



1 FR France 45 28%

2 DE Germany 41 22%


4 IT Italy 35 20%

5 BE Belgium 30 34%

6 ES Spain 16 16%



SST en 5 binnen AAT (Tabel 2). Nederland coördi-neert relatief veel projecten op het gebied van voertuigveiligheid en beleidsondersteuning voor DG-TREN. Wanneer wordt gekeken naar het aantal toegekende gecoördineerde projecten, dan neemt Nederland binnen Europa een zevende plaats in (Overzicht 2).

2.3 Mkb-deelnameBinnen het thema Transport als geheel ligt het zwaartepunt van de deelname bij de industrie, die 50 procent van het budget krijgt. In Nederland ontvangt de industrie 30 procent van het totale beschikbare budget en hebben de kennisinstellingen met 40 procent het hoogste aandeel. Dit wordt veroorzaakt doordat Nederland, in vergelijking met Europa, niet


Overzicht 3: Overzicht van het verwachte budget dat naar mkb-deelnemers zal gaan. Ook het aandeel private commerciële organisaties (mkb & PrC) onder de mkb-deelnemers is aangegeven. Deze overzichten zijn gebaseerd op de gegevens zoals deze door de deel-nemende organisaties zelf zijn aangeleverd. Tabel 3: Overzicht van subsidiebedragen

toegekend aan Nederlandse deelnemers. Ook het beschikbare budget en de retour voor de onderzoeksgebieden zijn aangegeven.



retour

Aeronautics and air transport 24,4 458,3 5,3%


36,4 652,8 5,6%


1,0 27,2 3,6%


0,4 16,8 2,7%

Transport (including Aeronautics) 62,2 1.155,1 5,4%







71

beschikt over grote industrie op het gebied van luchtvaart, automotive en spoorvervoer. Grote industriële partijen die deelnemen aan het thema Transport zijn onder andere: DAF Trucks, Thales, Damen Shipyards, KLM, Navteq en Shell.

Zoals blijkt uit overzicht 3 ligt de mkb-deelname in Nederland op gelijk niveau met Europa, waarbij het aandeel private mkb-bedrijven op ongeveer 15 procent ligt. Binnen het thema Transport worden, behalve een enkele support action, geen specifieke mkb-maatregelen getroffen.

3 Subsidiebedragen

3.1 Retour voor NederlandUit de oproepen over 2007 en 2008 hebben Nederlandse partijen in het thema Transport ruim 62 miljoen euro toegewezen gekregen, waarvan 24 miljoen euro voor AAT en 36 miljoen euro voor SST (Tabel 3). De toegekende bedragen binnen Galileo en het horizontale



1 DE Germany 221,5

2 FR France 191,5


4 IT Italy 125,6

5 BE Belgium 62,4


7 ES Spain 53,9


programma zijn bescheiden. Doordat de Europese luchtvaart- en automotive-industrie met name geconcentreerd is in Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, gaat verreweg het grootste budget naar deze landen. Desondanks doet Nederland het met een toegekend subsidiebedrag van 62,2 miljoen euro en een retour van 5,4 procent relatief goed. Nederland staat daarmee op de zesde plaats in Europa (Overzicht 4). Opvallend is de hoge retour van Nederland in de DG-TREN oproepen, die kan oplopen tot bijna 20 procent.

3.2 Zwaartepunten in NederlandDe relatief hoge deelname van kennisinstel-lingen in Nederland aan het thema Transport wordt ook zichtbaar in de verdeling naar regio’s (Figuur 1). In de regio Amsterdam heeft het NLR haar thuisbasis en in Delft heeft TNO


haar hoofdkantoor. In de regio Eindhoven valt de deelname van Technische Universiteit Eindhoven op en het hoge aandeel van de regio Utrecht wordt veroorzaakt door de deelname van de Gemeente Utrecht aan het CIVITAS-demonstratieproject MIMOSA. In de regio Gelderland is het MARIN dat vaak deelneemt aan projecten.

Figuur 1: De Nederlandse (COROP-)regio’s met de toegekende bedragen

TPT subsidie (M�) 0,05 - 1,1

1,1 - 2,8

2,8 - 5,2

5,2 - 15,7

geen deelname


Samenvatting

Algemeen kunnen we stellen dat Nederland het goed doet in het thema Socio-economic sciences and humanities. Nederlandse organisaties hebben 10,5 miljoen euro subsidie binnengehaald door deelname aan 43 projecten. Nederlandse organi-saties treden op als coördinator van 10 van deze projecten. De behaalde retour voor Nederland is 7,6 procent binnen dit thema.

1 Inleiding

1.1 DoelstellingHet thema Socio-economic sciences and huma-nities heeft als doel inzicht te krijgen in de sociale en economische uitdagingen waarmee Europa wordt geconfronteerd. De uitbreiding van de EU verlangt antwoorden op vragen over culturele

diversiteit en veranderende sociale betrekkingen door toenemende migratie.

1.2 OnderzoeksgebiedenHet thema Socio-economic sciences and humanities bestaat uit zeven onderzoeksgebieden:- Growth, employment and competitiveness in

a knowledge society - Combining economic, social and environ-

mental objectives in a European perspective - Paths towards sustainable development

- Major trends in society and their implications- Europe in the world- The citizen in the European Union- Socio-economic and scientific indicators- Foresight activities

Doel van dit thema is: bijdragen aan de ontwik-keling van nieuw beleid als antwoord op actuele


Socio-economic sciences and humanities



7,6%

75

Europese problemen. Voorbeelden van onder-werpen die aan de orde komen, zijn de ontwik-keling van de Europese kennismaatschappij, de diensteneconomie, stadsontwikkeling, de gevolgen van veranderend consumptiegedrag, culturele diversiteit binnen Europa en het Europese burgerschap.

Binnen dit thema worden vooral kleine en middelgrote onderzoeksprojecten gefinancierd. Vaak zijn hierbij ook zogenaamde ‘civil society’ organisaties betrokken. De indiening van voorstellen verloopt altijd volgens een één- staps-procedure.

1.3 Belang voor NederlandBinnen Nederland financiert NWO veel onderzoek op het gebied van de Geesteswetenschappen en de Maatschappij- en Gedragswetenschappen. Verder coördineerde

NWO ook het ERA-Net HERA. Dit KP6-project heeft geleid tot het HERA Joint Research Programme waarin de nationale onderzoeks-programma’s van de deelnemende landen gezamenlijke calls publiceren op het gebied van de menswetenschappen.



ingediend NL

succes-percentage

NL

toegekend KP7

ingediend KP7

succes-percentage

KP7

Growth, employment and competitiveness in a knowledge society

5 47 11% 14 138 10%

Combining economic, social and environmental objectives in a European perspective: paths towards sustainable development

8 58 14% 13 184 7%

Major trends in society and their implications

8 49 16% 15 185 8%

Europe and the World 8 34 24% 15 148 10%

The Citizen in the European Union

4 44 9% 12 187 6%

Socio-economic and scientific indicators

4 20 20% 9 58 16%

Foresight activities 6 18 33% 18 59 31%

Socio-economic sciences and Humanities

43 270 16% 96 959 10%






2 DE Germany 58 11%

3 FR France 51 16%

4 IT Italy 47 10%


6 BE Belgium 36 17%

7 ES Spain 32 9%


Tabel 2: Overzicht van het aantal ingediende en goedgekeurde projecten met een Nederlandse organisatie als coördinator. Ook het succespercentage is aangegeven. Deze gegevens worden vergeleken met het gemiddelde succespercentage binnen dit thema.


ingediend NL

succes-percentage

NL

succes-percentage

KP7


0 6 0% 10%


1 11 9% 7%

Major trends in society and their implications 4 10 40% 8%

Europe and the World 1 5 20% 10%

The Citizen in the European Union 1 9 11% 6%

Socio-economic and scientific indicators 2 6 33% 16%

Foresight activities 1 5 20% 31%

Socio-economic sciences and Humanities 10 52 19% 10%


77

2 Deelname

2.1 Projecten Nederland presteert goed binnen het thema Socio-economic sciences and humanities. Van de 270 ingediende projecten met daarin Nederlandse organisaties als deelnemer komen er 43 voor financiering in aanmerking (Tabel 1). Nederlandse organisaties zijn actief binnen alle onderzoeksgebieden van dit thema. Nederland behaalt hoge succespercentages binnen de onderdelen Europe and the world en Foresight activities. In totaal zijn Nederlandse organisaties vertegenwoordigd in 43 van de 96 toegekende projecten binnen dit thema.

Wanneer de prestaties van Nederland met betrekking tot de toegekende projecten vergeleken worden met de andere landen, blijkt dat Nederland binnen Europa een vijfde plaats inneemt na de grote landen (Overzicht 1).




2 FR France 11 22%

3 IT Italy 11 8%


5 DE Germany 8 8%

6 AT Austria 6 15%

7 FI Finland 5 14%


2.2 CoördinatieNederlandse organisaties zijn actief als coördinator van 10 van de 96 projecten binnen dit thema (Tabel 2). Als coördinator behaalt Nederland een bovengemiddeld succespercen-tage van 19 procent. Nederland is zeer succesvol als coördinator binnen het onderzoeksgebied Major trends in society and their implications. Na het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Italië staat Nederland op de vierde plaats met het aantal gecoördineerde projecten binnen dit thema (Overzicht 2).

2.3 Mkb-deelnameDe deelnemers aan dit thema komen vooral uit de academische wereld, dit is zowel op Europees als op nationaal niveau het geval. Het commer-ciële mkb is zo goed als afwezig binnen dit



mkb & PrC 0%

mkb overig 13%mkb & PrC 1%

mkb overig 13%







retour


0,9 25,4 3,4%


2,4 21,4 11,3%

Major trends in society and their implications 2,2 19,8 11,3%

Europe and the World 1,8 22,1 8,0%

The Citizen in the European Union 1,3 14,7 8,9%

Socio-economic and scientific indicators 1,0 11,6 9,0%

Foresight activities 0,9 23,2 3,7%

Socio-economic sciences and Humanities 10,5 138,2 7,6%


79




2 DE Germany 15,4

3 IT Italy 11,9

4 FR France 11,2


6 BE Belgium 10,5

7 FI Finland 10,3


thema (Overzicht 3). Dit is gezien de aard van dit programma ook goed te verklaren: het thema kent geen speciale mkb-acties.

3 Subsidiebedragen

3.1 Retour voor NederlandBinnen dit thema ontvangen Nederlandse organisaties 10,5 miljoen euro, dit is 7,6 procent van het beschikbare budget (Tabel 3). Nederland staat hiermee op de vijfde plaats van de Europese lidstaten (Overzicht 4). Het Verenigd Koninkrijk krijgt verreweg de meeste subsidie toegekend binnen dit thema.

3.2. Zwaartepunten in NederlandFiguur 1 laat zien dat de meeste subsidie vanuit het thema Socio-economic sciences and humanities terechtkomt in de regio’s Utrecht,

Amsterdam en Den Haag. In deze regio’s zijn onderzoeksinstellingen gevestigd die zich met onderzoek op dit gebied bezighouden.



SSH subsidie (M�) 0,12 - 0,2

0,2 - 1

1 - 1,6

1,6 - 2,4

geen deelname


Samenvatting

In deze analyse zijn alleen de resultaten verwerkt van de eerste Space-call in 2007. In deze call zijn 7 projecten met in totaal 13 Nederlandse deelnemers toegekend. Er is 3,1 miljoen euro aan Nederlandse partijen toegekend en de behaalde retour is slechts 1,5 procent. Dit is ruim beneden het na te streven retour percentage van 5 procent. De slechte financiële retour is te wijten aan een geringe participatie van Nederland door de slechte aansluiting van de Nederlandse prioriteiten op de eerste KP7-call.

1 Inleiding

1.1 DoelstellingOnderzoek binnen dit thema richt zich op drie zaken:• hetvergrotenvanobservatiemogelijkheden

voor milieuveiligheid, landbouw, bosbouw, meteorologie, burgerbescherming en risicobeheer

• deverdereexploratievanderuimte• hetversterkenvandefundamentenvande

ruimtevaart.

1.2 OnderzoeksgebiedenDe onderzoeksactiviteiten binnen dit thema richten zich op de volgende gebieden:• Space-based applications at the service of

the European Society ofwel GMES (Global Monitoring of Environment and Security): ontwikkeling van op satelliettechnologie gebaseerde observatiesystemen en obser-vatietechnieken voor milieu- en veiligheids-beheer op de grond, zee en in de lucht.

• Strengthening the foundations of Space science and technology: onderzoek en technologische ontwikkeling voor de versterking van de


Space



1,5%

83

fundamenten van de ruimtevaart.• Cross cutting activities: de activiteiten in dit

domein kunnen worden gecombineerd met activiteiten in andere onderzoeksgebieden. Zoals disseminatie van GMES-activiteiten, het stimuleren van internationale samenwerking met landen buiten de EU of aanmoediging van mkb-participatie.

Voor deze call werd voor ieder onderdeel een één-staps-procedure gebruikt. Er zijn geen specifieke mkb-maatregelen genomen.

1.3 Belang voor NederlandBinnen Nederland zijn geen specifieke doel-groepen of programma’s die aansluiten op KP7-Space. De partijen zijn nog erg gericht op de ESA-programma’s. Wel is het zo dat bij de Fast Track Services gezocht wordt naar een brede inbedding in Europa en dat veel landen in de projecten participeren. Binnen Nederland behoren de gekozen onder-werpen voor de Fast Track Services niet tot de prioriteiten; al is het wel van belang om te

participeren in de GMES Fast Track Services om aansluiting te houden.

2 Deelname

2.1 Projecten In deze analyse zijn alleen de resultaten verwerkt van de eerste Space-call in 2007 (Tabel 1). De Nederlandse bijdrage hierin is beperkt. De focus van de eerste oproep lag in het bijzonder op de verdere ontwikkeling van een drietal Fast Track Services, namelijk Emergency Response, Land Monitoring and Marine Core Services. (83,5 miljoen euro). En de ontwikkeling van een aantal nieuwe toepassingsgebieden (pilot-services)

Tabel 1: Overzicht van aantal inge-diende en toegekende projecten met Nederlandse deelnemers. Ook het succes-percentage is aangegeven. Deze gegevens worden vergeleken met het totale aantal ingediende en goedgekeurde projecten binnen dit thema evenals het gemiddelde succespercentage voor alle projecten.


ingediend NL

succes-percentage

NL

toegekend KP7

ingediend KP7

succes-percentage

KP7

Space-based applications at the service of the European Society

4 5 80% 6 13 46%

Strengthening the founda-tions of Space science and technology

2 10 20% 11 52 21%

Cross-cutting activities 1 1 100% 1 1 100%

Specific actions - - 3 3 100%

Space 7 16 44% 21 69 30%





1 FR France 19 44%

2 DE Germany 16 38%

3 IT Italy 13 29%


5 AT Austria 10 59%

6 BE Belgium 10 53%

7 ES Spain 10 50%



Tabel 2: Overzicht van aantal ingediende en goed-gekeurde projecten met een Nederlandse organisatie als coördinator. Ook het succespercentage is aange-geven. Deze gegevens worden vergeleken met het gemiddelde succespercentage binnen dit thema.


ingediend NL

succes-percentage

NL

succes-percentage

KP7


- - 46%

Strengthening the foundations of Space science and technology

- - 21%

Cross-cutting activities - - 100%

Specific actions - - 100%

Space 30%


85

voor GMES (20 miljoen euro). Bij ‘specific actions’ worden activiteiten gefinancierd vanuit het thema Space, die niet tot een call behoren. Hiermee is een aanzienlijk bedrag gemoeid, namelijk 48 miljoen euro.

Het gaat om drie activiteiten:1. Coordinated provision of space-based

observation data for GMES2. Development of GMES-dedicated space

infrastructure3. Risk-sharing Finance Facility (RSFF).Deze activiteiten worden beschouwd als aanvul-ling op de activiteiten die worden ondernomen als gevolg van de calls for proposal. Bij de drie toegekende projecten onder ‘Specific Activities’ is geen enkele Nederlandse partij betrokken.

De geringe Nederlandse deelname kan worden verklaard doordat de prioriteiten van de Fast Track Services niet tot de prioriteiten van Nederland behoren. En door een zekere onbekendheid en onervarenheid met het

Overzicht 2: Overzicht van de 7 landen met het hoogste aantal succesvolle coördina-toren. De ranking is gebaseerd op het aantal coördinatoren per land. Ook het succes-percentage is aangegeven.


1 FR France 9 50%

2 IT Italy 4 24%

3 DE Germany 3 60%

4 AT Austria 2 100%


6 BE Belgium 1 50%

7 SI Slovenia 1 50%


Space-programma, wat overigens ook voor andere landen geldt. Belangrijker is dat de Nederlandse expertise niet voldoende aansluit op het zwaartepunt van KP7-Space. Ook ligt de focus bij Nederlandse partijen nog steeds bij de ESA-programma’s (vaak volledig gefinancierd) en het Nederlandse PEP-programma. Nederland neemt de tiende plaats in als het gaat om toegekende projecten (Overzicht 1).

2.2 Coördinatie Nederland heeft in de eerste call geen coördi-natoren vanwege bovengenoemde redenen (Tabel 2 en Overzicht 2). De prioriteiten van de Fast Track Services behoren niet tot de prioriteiten van Nederland. Vanwege de focus op de ESA-programma’s is er bovendien een zekere onbekendheid en onervarenheid met het KP7- Space-programma.



mkb & PrC 13%


mkb overig 5%







retour


2,3 129,8 1,7%

Strengthening the foundations of Space science and technology

0,7 29,7 2,2%

Cross-cutting activities 0,1 2,0 7,1%

Specific actions - 48,2 0%

Space 3,1 209,7 1,5%


87



1 FR France 92,5

2 DE Germany 21,1

3 IT Italy 18,6


5 BE Belgium 10,6

6 ES Spain 8,9

7 NO Norway 5,3



2.3 Mkb-deelnameDe deelnemers binnen het Space-programma komen uit verschillende onderdelen. Opvallend is de hoge deelname van publieke organisaties. Dit komt door de toepassingsgebieden van GMES. Deze behoren veelal tot de publieke taak en daardoor zijn overheden vaak betrokken bij de ontwikkeling van de verschillende diensten. De toegekende financiering voor Nederlandse privaat commerciële mkb-bedrijven is met 13 procent van het beschikbare budget hoger dan het Europees gemiddelde van 9 procent (Overzicht 3). Mkb-participatie in GMES down-stream services wordt aangemoedigd binnen de cross cutting activities.

3 Subsidiebedragen

3.1 Retour voor NederlandHet totale subsidiebedrag voor Nederlandse

partijen in goedgekeurde projecten is ruim 3 miljoen euro (Tabel 3). Nederland haalt daarmee slechts 1,5 procent van het beschik-bare budget uit het Space-programma en dat is duidelijk beneden het juste retourpercentage

12

van 5 procent. De slechte financiële retour is te wijten aan een geringe participatie van Nederland.

3.2. Zwaartepunten in NederlandDe belangrijkste Nederlandse organisaties in de eerste call waren het KNMI, TNO en Wageningen University and Research Centre (Figuur 1). Gezien de slechte aansluiting van de Nederlandse prioriteiten op de eerste KP7-call geeft deze analyse geen volledig beeld van de onderzoeksactiviteiten op het gebied van Space in Nederland.

12 Het ‘juste retour ‘ is gelijk aan het bedrag dat Nederland bijdraagt aan het totaalbudget van KP7. Dat is 5 procent.



SPA subsidie (M�) 0,15 - 0,16

0,16 - 0,23

0,23 - 0,6

0,6 - 1,1

geen deelname


Samenvatting

Door de toegenomen aandacht voor veiligheids-vraagstukken, na de aanslagen in New York, Londen en Madrid, is het thema Security toege-voegd aan het Kaderprogramma. Met 3,3 procent van het budget viel het financiële retour van de eerste subsidieronde tegen. Door een gezamenlijke ICT-oproep verhoogde Nederland de retour naar 5,3 procent en leverde in de tweede ronde een uitstekende prestatie van 9,2 procent retour. Sinds de start van KP7 leverde dit de Nederlandse deel-nemers een totaalbedrag van 17,5 miljoen euro op. Deze deelnemers zijn actief in 34 van de 83 verschillende projecten. Hierbij worden 5 projecten gecoördineerd vanuit Nederland. Hoewel Neder-land in 6 van de 7 onderzoeksgebieden een hoger slagingspercentage scoort dan het EU-gemiddelde, ligt het succes van het coördinatorschap met name in het onderdeel Security and Society.

1 Inleiding

1.1 DoelstellingBinnen het thema Security worden de wetenschap en de industrie uitgedaagd om oplossingen te bedenken voor het Europese veiligheidsvraagstuk. De ontwikkelde kennis en technologie dragen bij aan de veiligheid van burgers door het verminderen van dreigingen van terrorisme of georganiseerde criminali-teit, beter crisismanagement bij aanslagen, natuurrampen en grootschalige industriële ongelukken.

1.2 OnderzoeksgebiedenOp aanbeveling van de European Security Research Advisory Board (ESRAB) kent hetthema veiligheid vier missies die zijn gerelateerd aan specifieke veiligheidsdreigingen.Daarnaast zijn er drie horizontale doorsnijdende


Security



5,8%

91

gebieden (cross cutting) om dwarsverbanden aan te brengen tussen de verschillende projecten.Security-onderzoeksgebieden:1. Increasing the Security of citizens Voor de bescherming van de burger komt

een breed spectrum van technologie aan bod om de burger beter te beschermen tegen criminaliteit en terrorisme. In dit onderdeel is er bijvoorbeeld aandacht voor het integreren van complexe ICT-systemen, detectie van gevaarlijke stoffen, forensisch onderzoek en een studie over chemische stoffen die potentieel misbruikt kunnen worden.

2. Increasing the Security of infrastructures and utilities

In dit onderdeel wordt gezocht naar oplos-singen om de kwetsbaarheid van vitale infrastructuur te verminderen. Hierbij gaat het om (massa)transportmiddelen zoals de trein, metro of het vliegtuig en de daarbij horende infrastructuur én om energie netwerken en -centrales, waterleidingnetwerken,

datanetwerken en ICT-systemen. Ook de ruimtelijke ordening is onderdeel van dit veiligheidsvraagstuk.

3. Intelligent surveillance and border security Voor de bewaking van de Europese landen

kustgrenzen worden technologieën en methoden ontwikkeld om zowel personen als goederen te monitoren. De interoperabiliteit tussen systemen van verschillende landen en organisaties speelt hierbij een grote rol. Om bijvoorbeeld de kust van de Middellandse Zee beter te beveiligen tegen drugs- en mensensmokkel, wordt gezocht naar oplos-singen waardoor lidstaten beter kunnen samenwerken. Ook krijgen de lidstaten een beter beeld van verplaatsingen van personen, voertuigen en goederen in grensgebieden.

4. Restoring security and safety in case of crisis Het herstellen van de veiligheid na een crisis

kan worden bespoedigd door een beter gebruik van technologie en communicatie, samenwerking tussen verschillende instanties en een betere besluitvorming onderling.


Hier worden met name technische oplos-singen gezocht om de communicatie te verbeteren en een goed gedeeld operationeel beeld te hebben. Ook worden nieuwe simulatie middelen ontwikkeld voor trainings-doeleinden van hulpverleners.

Cross-cutting-onderzoeksgebieden:5. Security systems integration,

interconnectivity and interoperability De afgelopen subsidierondes is het niet

mogelijk geweest voorstellen in te dienen voor het onderdeel systeemintegratie en -koppeling. Wel kwam dit onderwerp integraal terug in de eerste vier onderzoeks-gebieden van Security en in de gezamenlijke ICT-oproep.

6. Security and society Technologische innovatie en systeeminte-

gratie kunnen in de praktijk alleen succesvol bijdragen aan de veiligheid als de juiste randvoorwaarden worden gecreëerd. Hierbij gaat het om sociale aanvaarding, de

veiligheidsperceptie, ethica, standaardisatie en aspecten van juridische, economische, politieke en culturele aard.

7. Security Research coordination and structuring

Dit onderdeel biedt onder andere moge-lijkheden voor projecten om internationaal veiligheidsonderzoek te coördineren en om de vraag- en aanbodzijde van onderzoek, industrie en belanghebbenden beter op elkaar af te stemmen.

Security is binnen KP7 een nieuw thema onder verantwoordelijkheid van DG Enterprise and Industry. Vanwege de toepassingsgerichtheid worden eindgebruikers (zoals operationele diensten) betrokken bij het ontwikkelen van veiligheidstechnologie.

1.3 Belang voor NederlandNederland heeft veiligheidsvraagstukken die alleen op internationale schaal effectief aangepakt kunnen worden, bijvoorbeeld in het

93

Tabel 1: Overzicht van het aantal inge-diende en toegekende projecten met Nederlandse deelnemers. Ook het succes-percentage is aangegeven. Deze gegevens worden vergeleken met het totale aantal ingediende en goedgekeurde projecten binnen dit thema evenals het gemiddelde succespercentage voor alle projecten


ingediend NL

succes-percentage

NL

toegekend KP7

ingediend KP7

succes-percentage

KP7

Increasing the Security of citizens

7 41 17% 15 123 12%

Increasing the Security of infrastructures and utilities

5 19 26% 10 80 13%

Intelligent surveillance and border security

2 17 12% 10 63 16%

Restoring security and safety in case of crisis

6 33 18% 15 137 11%

Security systems integration, interconnectivity and interoperability

4 23 17% 11 97 11%

Security and society 5 30 17% 12 91 13%

Security Research coordina-tion and structuring

5 13 38% 9 30 30%

Specific Actions - - - 1 1 100%

Security 34 176 19% 83 622 13%


geval van de Rotterdamse haven of elektriciteits-netwerken die energie over de grens trans-porteren. Er zijn in Nederland een aantal grote bedrijven, mkb-bedrijven en universiteiten die zich bezighouden met het ontwikkelen van technologie om de veiligheid te vergroten. De Maatschappelijke Innovatie Agenda Veiligheid (MIA) van de ministeries van Economische Zaken, Binnenlandse Zaken, Defensie en Justitie, legt de nadruk op deze gebieden: het opereren in netwerken, simulatie voor trainingsdoel-einden van operationele diensten en fysieke bescherming. De vakgebieden die hierbij aan bod komen, zijn onder andere: biometrie, ICT, systemenintegratie, nanotechnologie en materiaalkunde. Het resultaat van KP7 wijst erop dat Nederland bovendien sterk is in sociale aspecten van veiligheid.

2 Deelname

2.1 Projecten Tabel 1 toont dat in ruim 40 procent van de projecten (34 van de 83) Nederlandse indieners participeren. Spreiding van deelname over projecten bevordert de verbreiding van kennis en technologie door middel van internatio-nale netwerken. Met uitzondering van het onderdeel grensbewaking (border security), scoort Nederland een succespercentage boven het Europese gemiddelde. Het totale succespercentage ligt met 19 procent boven het





2 FR France 52 20%

3 DE Germany 48 15%

4 ES Spain 45 17%

5 IT Italy 36 11%


7 SE Sweden 32 21%


Tabel 2: Overzicht van aantal ingediende en goedge-keurde projecten met een Nederlandse organisatie als coördinator. Ook het succespercentage is aangegeven. Deze gegevens worden vergeleken met het gemid-delde succespercentage binnen dit thema.


ingediend NL

succes-percentage

NL

succes-percentage

KP7

Increasing the Security of citizens 1 6 17% 12%

Increasing the Security of infrastructures and utilities 1 3 33% 13%

Intelligent surveillance and border security - 4 0% 16%

Restoring security and safety in case of crisis - 7 0% 11%

Security systems integration, interconnectivity and interoperability

- 3 0% 11%

Security and society 3 7 43% 13%

Security Research coordination and structuring - - - 30%

Specific Actions - - - 100%

Security 5 30 17% 13%


95

EU-gemiddelde van 13 procent. Dit resulteert in een hoge zesde plaats (Overzicht 1).

2.2 CoördinatieNederlandse coördinatoren hebben in totaal 5 projecten toegekend gekregen van de in totaal 30 aanvragen (Tabel 2). Vooral de sociale kant van veiligheid (security and society) scoort hoog met 3 van de 5 projecten. Nederland staat op een gedeelde vijfde plaats met Duitsland en België (Overzicht 2). De landen Frankrijk, het Verenigd Koningrijk en Italië beschikken over een uitgebreide defensie-industrie. Daarom doet Nederland het in vergelijking goed als het gaat om het aantal gecoördineerde projecten.

2.3 Mkb-deelnameHet Security-thema is gericht op het bevor-deren van nieuwe technologie en kennis voor veiligheidsoplossingen. Door de sterke toepas-singsgerichtheid en de wens om bij te dragen aan oplossingen voor de eindgebruiker van veiligheidstechnologie is een grote deelname

Overzicht 2: Overzicht van de 7 landen met het hoogste aantal succesvolle coördina-toren. De ranking is gebaseerd op het aantal coördinatoren per land. Ook het succes-percentage is aangegeven.


1 FR France 17 31%


3 IT Italy 8 8%

4 SE Sweden 6 19%

5 DE Germany 5 8%


5 BE Belgium 5 38%


van de industrie van belang. Zij kunnen bij uitstek zorgen voor een snelle opname van de resultaten uit onderzoek in nieuwe producten.In de Nederlandse deelname is de participatie van de industrie beperkt. Circa 49 procent van het budget gaat naar kennisinstellingen, 20 procent naar industrie, 20 procent naar academica. De rest gaat naar onder andere overheidsinstellingen.

De mkb-deelname in dit thema is goed. De doelstelling van de commissie is om 15 procent van het budget te besteden aan het mkb. In het thema Security wordt deze doelstelling ruimschoots gehaald met 20 procent. Nederland blijft hier achter, met 13 procent van het budget dat naar het mkb gaat (Overzicht 3).



mkb & PrC 13%


mkb overig 5%







retour

Increasing the Security of citizens 2,4 64,1 3,7%

Increasing the Security of infrastructures and utilities

3,5 46,6 7,5%

Intelligent surveillance and border security 1,1 62,8 1,8%

Restoring security and safety in case of crisis 3,3 72,2 4,6%

Security systems integration, interconnectivity and Interoperability

1,2 23,0 5,3%

Security and society 5,7 26,5 21,5%

Security Research coordination and structuring 0,3 8,7 3,7%

Specific Actions - 0,15 0%

Security 17,5 304,0 5,8%


97



1 FR France 52,6


3 DE Germany 29,0

4 IT Italy 28,5

5 SE Sweden 18,4


7 ES Spain 16,7


De financiële participatie van het Nederlandse mkb is kleiner dan het Europees gemiddelde. Dit heeft te maken met een kleinere deelname van het mkb in het algemeen. Waar in Europa bijna 30 procent van de deelnemers mkb-bedrijf is, is dit percentage in Nederland slechts 16 procent. Het lagere aantal betrokken mkb-bedrijven uit zich daardoor direct in een lagere financiële participatie.

In het Kaderprogramma is de gemiddelde financiële deelname van het Nederlandse mkb 11 procent en EU-breed ligt deze deelname op 13 procent. Hiermee vergeleken is de prestatie in het thema Security iets positiever dan het gemiddelde.

Er is geen sprake van extra maatregelen voor een grotere deelname van het mkb. Bij de industrie is er een sterke deelname van grote organisaties uit de defensie-industrie.

3 Subsidiebedragen 3.1 Retour voor NederlandTot en met de tweede call is 304 miljoen euro beschikbaar voor onderzoek in het thema Security. Hiervan is 17,5 miljoen euro naar Nederland gegaan (Tabel 3). Deze bijdrage is 5,8 procent van het budget en ligt hiermee boven de juste retour

14

en onder het gemid-delde van de Nederlandse prestatie in het Kaderprogramma.

Met de huidige financiële retour staat Nederland op de zesde plaats in het Security-onderzoek (Overzicht 4). Dit is een plaats lager dan in het totaaloverzicht voor het Kaderprogramma. De landen die voor Nederland staan in de financiële retour zijn de landen met een sterke defensie-




SEC subsidie (M�) 0,2 - 0,7

0,7 - 2,7

2,7 - 4,8

4,8 - 7,6

geen deelname

industrie waar nu veel technologie wordt ingezet voor civiele toepassingen. De zesde plaats is hiermee dan ook een goed resultaat voor de Nederlandse deelname.

3.2 Zwaartepunten in NederlandDe verdeling van de subsidiegelden in Nederland vindt vooral plaats in het westen van het land. Dit komt door de sterke deelname van TNO Defensie & Veiligheid dat in Den Haag te vinden is (Figuur 1).

99

IdeasIdeas


Als klein land heeft Nederland een hoog aantal subsidies ontvangen (47) in vergelijking met landen met een veel groter aantal onderzoeks-instellingen en wetenschappers. Nederland heeft een vierde plaats in Europa, zowel wat betreft het aantal toegekende en door de Europese Onderzoeksraad gecoördineerde projecten als de toegekende subsidie. Van de 908,1 miljoen euro gereserveerd voor de succesvolle voorstellen gaat 8,2 procent naar Nederlandse organisaties.

Vanwege de relatief kleine aantallen gehonoreerde voorstellen is het te vroeg om van een tendens te spreken, maar Nederland heeft het in de eerste twee calls van dit nieuwe financieringsprogramma vooral goed gedaan in de exacte wetenschappen en in de geesteswetenschappen.

1 Inleiding

1.1 DoelstellingDe Europese Onderzoeksraad (ERC), het orgaan achter het programma Ideas, is het eerste Europese instituut dat werd opgericht om grensverleggend onderzoek te ondersteunen. De onderzoeksonderwerpen worden door de onderzoekers zelf aangedragen en de voor-stellen worden geëvalueerd puur op basis van wetenschappelijke excellentie. Doel van de raad is het wetenschappelijke niveau te verhogen door de allerbeste, creatieve wetenschappers te ondersteunen.

Er zijn twee financieringsschema’s, toegespitst op de behoeften van jongere en van meer gevorderde wetenschappers, respectievelijk de ERC Starting Independent Researcher Grant en de ERC Advanced Investigator Grant. Voor deelname aan het Ideas-


Ideas



8,2%

101

programma is geen internationaal consortium vereist. Het merendeel van de projecten heeft maar één deelnemende organisatie.De eerste call voor ERC Starting Grants was een twee-staps-procedure. De voorgestelde begroting van de call was in eerste instantie 231,4 miljoen euro. De begroting voor de eerste call is vanwege de enorme belangstelling verhoogd naar 334 miljoen euro. Uiteindelijk zijn 299 projecten uit de eerste call voor ERC Starting Grant gefinancierd.

De tweede call was voor ERC Advanced Grants, met een één-staps-indieningsprocedure en twee-staps-evaluatieprocedure. De geplande begroting voor deze call was 516,9 miljoen euro. Uiteindelijk is ook dit budget verhoogd naar 574 miljoen euro, waarmee 294 projecten zijn gehonoreerd.

1.2. OnderzoeksgebiedenDe evaluatie is in drie verschillende onderzoeks-domeinen opgedeeld en binnen elk domein

waren er verscheidene panels, elk van hen met twaalf tot vijftien panelleden. De samenstel-ling van deze panels heeft niet tot doel een beperking te stellen aan het soort onderzoek dat gehonoreerd kan worden. Voorstellen uit alle onderzoeksgebieden kunnen worden ingediend, met uitzondering van onderzoek op het gebied van kernenergie. De ERC heeft een speciale procedure in het leven geroepen om interdisciplinaire voorstellen adequaat te kunnen ondersteunen.

Panel-structuur

Physical Sciences & Engineering (PE) - PE1 Mathematical foundations - PE2 Fundamental constituents of matter- PE3 Condensed matter physics- PE4 Physical and analytical chemical sciences- PE5 Materials and synthesis- PE6 Computer science and informatics- PE7 Systems and communication engineering- PE8 Products and processes engineering


- PE9 Universe sciences- PE10 Earth system science

Social Sciences & Humanities (SH) - SH1 Individuals, institutions and markets- SH2 Institutions, values and beliefs and

behaviour- SH3 Environment and society- SH4 The Human Mind and its complexity- SH5 Cultures and cultural production: - SH6 The study of the human past

Life Sciences (LS) - LS1 Molecular and Structural Biology and

Biochemistry- LS2 Genetics, Genomics, Bioinformatics and

Systems Biology- LS3 Cellular and Developmental Biology- LS4 Physiology, Pathophysiology and

Endocrinology- LS5 Neurosciences and neural disorders- LS6 Immunity and infection- LS7 Diagnostic tools, therapies and public health

- LS8 Evolutionary, population and environmental biology

- LS9 Applied life sciences and biotechnology

1.3 Belang voor NederlandNederlandse onderzoekers doen het goed in de ERC-calls van het Ideas-programma. Jonge Nederlandse onderzoekers zijn relatief vroeg zelfstandig in vergelijking met onderzoekers vanuit sommige andere Europese landen. Wellicht hebben zij daarom een competitiever profiel en dus een grotere kans om een ERC Starting Grant te krijgen.

Mogelijk is het succes van Nederlandse onder-zoekers ook te danken aan het feit dat ze al ervaring hebben met de Vernieuwingsimpuls; een nationaal programma dat qua opzet en doelstellingen vergelijkbaar is met het Ideas-programma. De Vernieuwingsimpuls, uitgevoerd door het NWO, is gericht op excellente onder-zoekers met excellente ideeën, op soortgelijke wijze als bij de ERC. De Vernieuwingsimpuls

103

Tabel 1: Overzicht van het aantal inge-diende en toegekende projecten met Nederlandse deelnemers. Ook het succes-percentage is aangegeven. Deze gegevens worden vergeleken met het totale aantal ingediende en goedgekeurde projecten binnen dit thema evenals het gemiddelde succespercentage voor alle projecten


ingediend NL

succes-percentage

NL

toegekend KP7

ingediend KP7

succes-percentage

KP7

Starting Grant Social Sciences and Humanities (SH)

10 128 8% 57 1.450 4%

Starting Grant Physical Sciences and Engineering (PE)

11 179 6% 137 4.347 3%

Starting Grant Life Sciences (LS)

6 234 3% 105 3.362 3%

Starting Grants 27 541 5% 299 9.167 3%

Advanced Grant Social Sciences and Humanities (SH)

5 32 15% 52 404 13%

Advanced Grant Physical Sciences and Engineering (PE)

10 38 26% 123 997 12%

Advanced Grant Life Sciences (LS)

5 37 13% 90 766 12%

Advanced Grant Interdisciplinair (ID)

0 0 0 29 0 100%

Advanced Grants 20 107 18% 294 2.167 13,6%

ERC 47 648 7% 593 11.334 5,2%


kent drie verschillende acties: VENI, voor net gepromoveerde onderzoekers, VIDI, voor onderzoekers met 3 tot 8 jaar onderzoeks-ervaring na hun promotie, en VICI, voor ervaren onderzoekers die meer dan 8 en minder dan 15 jaar ervaring hebben na hun promotiedatum. Vooral de VIDI is vergelijkbaar met de ERC Starting Grant, terwijl de VICI deels met de ERC Advanced Grant overeenkomt.

De NWO Vernieuwingsimpuls lijkt een goede voorbereiding voor de ERC Starting Grants op Europees niveau, waar de competitie groter is.

Het belang voor Nederlandse organisaties van deelname aan het Ideas programma ligt niet alleen in het geld dat onderzoekers binnenhalen voor ERC-projecten, maar vooral in de reputatie van Nederland binnen Europa en in het prestige voor afzonderlijke kennisinstellingen. Nederland

heeft 10 excellente buitenlandse onderzoekers aangetrokken met behulp van een ERC Starting Grant, in tegenstelling tot landen die hun onderzoekers juist zagen vertrekken naar andere landen met betere mogelijkheden.

Er is gesuggereerd dat het succes van een land binnen het ERC nauw samenhangt met het budget dat het desbetreffende land besteedt aan onderzoek en innovatie en dat het een indicatie is voor de vitaliteit en





2 FR France 73 8%

3 DE Germany 57 5%


5 IT Italy 45 2%


7 IL Israel 39 12%

Top-7 deelnemende landen: toegekende gecoördineerde projecten, Starting en Advanced Grants samen




retour

Starting Grant Social Sciences and Humanities (SH) 9,2 49,2 18,7%

Starting Grant Physical Sciences and Engineering (PE)

13,9 154,4 9%

Starting Grant Life Sciences (LS) 7,3 130,4 5,6%

Starting Grants 30,4 334 9,1%

Advanced Grant Social Sciences and Humanities (SH) 11,7 82,5 14,2%

Advanced Grant Physical Sciences and Engineering (PE)

21,6 229,2 9,4%

Advanced Grant Life Sciences (LS) 10,5 198,8 5,3%

Advanced Grant (ID) 0 63,6 0,0%

Advanced Grants 43,8 574,1 7,6%

Security 74,2 908,1 8,2%


105

aantrekkingskracht van de onderzoek- en innovatiestructuur van een land.Daarnaast is een ERC Grant ook een belangrijke mijlpaal voor de carrière van individuele onderzoekers.

2 Resultaten

De Bricks-database is de basis voor deze analyse. Echter, al snel na de start van het Ideas-programma is besloten om meer budget voor de calls beschikbaar te stellen. Dit had als gevolg dat een groot aantal projecten van de reservelijst alsnog gefinancierd zijn. Deze zijn nog niet verwerkt in de Bricks-database. Om toch een correct beeld van de resultaten voor Nederland te geven, zijn deze ‘extra’ projecten meegenomen in de analyse.

2.1 DeelnameAls klein land heeft Nederland een groot aantal subsidies ontvangen (47), in vergelij-king met landen met een veel groter aantal




2 FR France 110,1

3 DE Germany 89,2



6 ES Spain 55,1

7 IL Israel 54,3

Top-7 deelnemende landen: toegekende subsidie Starting en Advanced Grants samen

onderzoeksinstellingen en wetenschappers (Tabel 1). Nederland heeft een vierde plaats in Europa met het totale aantal gecoördi-neerde ERC-Grant-projecten. Opvallend is dat Zwitserland een zeer hoog slagingspercentage heeft (Overzicht 1).

In de eerste ERC-calls voor Starting en Advanced Grants hebben Nederlandse onderzoekers enthousiast deelgenomen. In totaal hebben 9176 deelnemers voorstellen ingediend in de ERC Starting Grant Call; daarvan waren 541 voorstellen van een Nederlandse organisatie. In totaal hebben 299 projecten financiering gekregen waarvan 27 met een Nederlandse gastinstelling (Tabel 1). Van de 334 miljoen euro gereserveerd voor de voorstellen in de eerste calls, gaat 9,1 procent naar Nederlandse organisaties (Tabel 2).


Overzicht 3: Overzicht van de organisatiesoort van de deelnemers. Dit overzicht is gebaseerd op de gegevens zoals deze door de deel-nemende organisaties zelf zijn aangeleverd.(UNI= universiteit; RES= onderzoekscentrum; MC= medisch centrum).

UNI 78%

RES 13%

MC 9%


In totaal hebben 2167 organisaties voor-stellen ingediend in de ERC Advanced Grant Call, daarvan zijn 107 voorstellen van een Nederlandse organisatie. Na twee evaluatie-ronden zijn 294 voorstellen geselecteerd voor financiering, waarvan 20 met een Nederlandse gastinstelling (Tabel 1).

In beide calls hebben onderzoekers in Nederland bovengemiddeld gepresteerd ten opzichte van Europa. Nederland staat op de vierde plaats voor wat betreft toegekende subsidie (Overzicht 1 en 2), wat een goede prestatie is. Zoals al eerder genoemd, ligt het belang voor Nederland echter niet alleen in de financiële contributie, maar ook in imago en prestige.

2.2 Verschillende onderzoeksdomeinenEen uitgebreide analyse van de drie domeinen geeft duidelijke verschillen te zien.

Physical Sciences and EngineeringNederland ontvangt in absolute aantallen de meeste subsidies (21) uit gebied Physical Sciences and Engineering (PE). Bij de Starting Grant Call zijn uiteindelijk 11 Nederlandse voorstellen gehonoreerd. Bij de Advanced Grant Call heeft Nederland het heel goed gedaan: 8 procent van de projecten in het PE-domein gaan naar Nederlandse onderzoekers (Tabel 1).Er is een duidelijke koplopergroep van landen op het gebied van Physical Sciences and Engineering in Europa waaronder ook Nederland valt (UK, Frankrijk, Italië, Duitsland, Israël en Nederland).

De retour voor Nederland in Physical Sciences and Engineering domein is 9 procent in de Starting Grant Call en 9,4 procent in de Advanced Grant Call (Tabel 2).

107

Grant Call (Tabel 1). Het grootste aantal (15) gaat naar het Verenigd Koninkrijk.

In de Advanced Grant Call zijn vijf projecten toegekend aan Nederlandse onderzoekers en het succespercentage van 13 procent is vergelijkbaar met het Europese gemiddelde van 12 procent.Ook de retour voor Nederland in het Life Sciences-domein van de Starting Grant Call is met 5,6 procent net iets groter dan de juste retour

16

. Ook in de Advanced Grant Call is de retour voor Nederland relatief laag met een percentage van 5,3 procent (Tabel 2).

3 Deelnemende organisaties

Het grootste aantal van deelnemende organisa-ties in het Ideas-programma zijn universiteiten, gevolgd door onderzoeksinstituten en medische centra (Overzicht 3). Dit komt door de aard van

Social Sciences and HumanitiesOp het gebied van Social Sciences and Humanities in de Starting Grant Call staat Nederland met 10 projecten op de tweede plaats (Tabel 1). Op de eerste plaats staan onderzoekers van het Verenigd Koninkrijk met 18 projecten. In de Advanced Grant Call zijn 5 van de in totaal 52 projecten in dit domein uitgevoerd door Nederlandse organisaties.

In het gebied Social Sciences and Humanities behaalt Nederland de hoogste retour; 18,7 procent in de Starting Grant Call en 14,2 procent in de Advanced Grant Call (Tabel 2).

Life SciencesOp het gebied van de Life Sciences heeft Nederland het minder goed gedaan dan verwacht. Met 6 toegekende projecten staat Nederland op de achtste plaats in de Starting




ERC subsidie (M�) 0,05 - 3

3 - 9

9 - 14

14 - 20

geen deelname

het programma én de onderzoeksaard waarop de ERC zich richt: in de meeste gevallen gaat het om fundamentele vragen. Daarnaast geeft de ERC ook aan dat de gehonoreerde projecten tot kennis voor de gehele wetenschappelijke wereld moeten leiden en niet tot voordeel van één specifieke organisatie. De deelname van het bedrijfsleven was nihil.

Zoals aangegeven, zijn het voornamelijk universiteiten die deelnemen aan de ERC. Vandaar dat de deelname vrij geconcentreerd is (Figuur 1). Qua subsidiebedragen lagen de zwaartepunten voor de eerste twee calls bij de Amsterdamse universiteiten (Vrije Universiteit Amsterdam en Universiteit van Amsterdam, voornamelijk Starting Grants) en de Radboud Universiteit van Nijmegen (voornamelijk Advanced Grants). Wat betreft het aantal subsidies is de Vrije Universiteit Amsterdam koploper, met de Universiteit Leiden als tweede.

De Radboud Universiteit Nijmegen, Universiteit Utrecht en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen volgen met vijf toegekende projecten per instelling. Technische universiteiten hebben het ook goed gedaan in de eerste 2 ERC-calls; Technische Universiteit Delft en Technische Universiteit Eindhoven met drie toegekende projecten per organisatie en Universiteit Twente met één toegekend project in de Advanced Grant Call. Medische centra nemen deel in de ERC-calls met een lagere slaagkans. Medische centra in Utrecht, Rotterdam en Nijmegen hebben één toegekend project per organisatie gekregen. De Universiteit van Tilburg, het Nederlands Kanker Instituut en de Hogeschool Zuyd hebben ook ieder één project binnengehaald.

109

People People


People

Samenvatting

In de eerste twee jaar van KP7 zijn in totaal 207 projecten met Nederlandse deelnemers (partner of coördinator) toegekend. Nederlandse organisaties zijn vooral actief in de Initial Training Networks (ITN) voor de training van jonge onderzoekers. In meer dan de helft van alle toegekende ITN-projecten participeren Nederlandse organisaties en 81 van de 207 Nederlandse deelnames waren binnen het ITN-programma. Ook de Intra-European fellowships hebben een relatief groot aandeel binnen de Nederlandse deelnames, met 51 gehonoreerde aanvragen van Europese onderzoekers voor een studieverblijf bij een Nederlandse gastorganisatie.

1 Inleiding

1.1 DoelstellingMet het People-programma wil de Europese Commissie (EC) onderzoeksvaardigheden van

onderzoekers ontwikkelen, kennisoverdracht stimuleren en carrièreperspectieven voor Europese onderzoekers verbeteren. Door middel van de fellowships, grants en overige Marie Curie-acties wil de EC meer goede en goedopgeleide onderzoekers krijgen en behouden voor Europa.De algemene doelstelling van het People-programma is Europa aantrekkelijker maken voor onderzoekers in alle fasen van hun carrière. Er zijn fellowships voor zowel aio’s/PhDs als postdocs en onderzoekers met meer dan 10 jaar onderzoekservaring.Het programma kent verschillende typen fellowships, deze kunnen worden onder-verdeeld in:

1 Initial training of researchers: gastinstellingen dienen een gezamenlijk voorstel in en rekruteren jonge onderzoekers (aio’s) voor de vacatures die gecreëerd worden in een Initial Training Network (ITN). Deze ITN’s zijn een middel om onderzoekers (in de eerste 5 jaar van hun onderzoekscarrière) op te leiden

111

en aanvullende vaardigheden te leren. Deze netwerken bestaan uit onderzoeksinstel-lingen, universiteiten en bedrijven.

2 Life-long training and career development: deze beurzen zijn gericht op het trainen van ervaren onderzoekers (in het bezit van een PhD of 4 jaar onderzoekservaring). De onderzoekers kunnen financiering krijgen voor een verblijf in een ander EU- of met KP7- geassocieerd land (Intra-European Fellowship, IEF). Er is ook ondersteuning voor terugkeer en re-integratie na een verblijf in een ander land: toelages voor de voortzetting van de onderzoekscarrière na een Marie Curie-fellowship (European Reintegration Grant, ERG). Verder kunnen beursverstrekkende organisaties cofinanciering aanvragen voor hun eigen internationale beurzenprogramma voor postdocs (CO-FUND).

3 Industry en Academia Partnerships & Pathways: deze actielijn is gericht op samenwerking tussen kennisinstelling en het bedrijfsleven. In de projecten wordt onderzoekspersoneel

uitgewisseld en een gezamenlijk onderzoeks-plan uitgevoerd. Hiervoor kunnen ook ervaren onderzoekers van buiten het consortium worden gerekruteerd.

4 International Dimension: deze actielijn is gericht op samenwerking met derde (niet-Europese) landen. Ervaren onderzoekers kunnen financiering krijgen voor een fellowship in een derde land (International Outgoing Fellowship, IOF). Andersom kunnen onderzoekers uit een derde land een fellowship in de EU krijgen (International Incoming Fellowship, IIF). Ook zijn er beurzen voor de voortzetting van de onderzoekscarrière in Europa na een verblijf in een derde land (International Reintegration Grant, IRG) en bestaan er travel grants voor samenwerking met een gastinstelling in een derde land (International Research Staff Exchange Scheme, IRSES).

Naast de bovengenoemde Marie Curie-acties werd een aantal samenwerkingsacties gefi-nancierd in de vorm van Coordination Support


Actions en was er geld beschikbaar voor het organiseren van de ‘Researchers Night’. Een feestelijke avond die het werk van de onder-zoeker bij een breed publiek onder de aandacht moet brengen.

Het People-programma werkt niet op basis van projectomvang, maar met beurzen op basis van vaste loonkosten voor de onderzoekers en vaste toelages voor mobiliteit en onderzoekskosten. Om deze reden geeft de Europese Commissie geen informatie over de financiën van individuele projecten en kunnen het toegekende bedrag en de behaalde retour niet worden berekend.Voor het People-programma is tot nu toe een budget van 923 miljoen euro beschikbaar gesteld. Het programma heeft een bottom-up-aanpak; de onderzoekers zijn vrij in de keuze van het onderzoeksgebied. Over het algemeen worden de meeste voorstellen ingediend in het panel Life Sciences (LIF) en het minst in de panels Mathematics (MAT), Economic Sciences (ECO) & Chemistry (CHE).

1.2 Belang voor NederlandDoor Nederlandse onderzoekers in het buiten-land ervaring op te laten doen, wordt hun netwerk verbreed en wordt kennisoverdracht terug naar Nederland gestimuleerd. Excellente buitenlandse onderzoekers komen door middel van een Marie Curie-beurs naar Nederland. Het aantrekken van buitenlands toptalent is hiermee voor Nederland belangrijk.Verder bieden de trainingsnetwerken en de samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en universiteiten interessante mogelijkheden tot samenwerking en kennisuitwisseling. Ook buiten de thema’s die binnen het Cooperation-programma zijn vastgesteld.

2 Deelname

2.1 Projecten Nederland heeft veel voorstellen ingediend in het onderdeel Initial Training of Researchers. Opvallend is dat in meer dan de helft van alle toegekende Initial Training Networks (ITN’s)

113

gehonoreerd (10 van de 11 ingediende voorstellen). Voor Co-Fund zijn helaas geen voorstellen gehonoreerd voor Nederlandse organisaties bij de eerste 2 calls. Slechts 1 voorstel werd ingediend dat niet succesvol was. Dit is een gemiste kans voor Nederlandse orga-nisaties, aangezien het gehele budget dat door de EU wordt toegekend naar 1 organisatie gaat; hiermee kan een bestaand beurzenprogramma worden uitgebreid of verbeterd óf een nieuw beurzenprogramma voor postdocs worden opgericht. Bij de call voor Co-Fund in 2008 wordt wel Nederlandse deelname verwacht. De resultaten hiervan zijn echter op dit moment nog niet vrijgegeven (Tabel 1).

Bij de derde mogelijkheid in het Marie Curie-programma, dat is gericht op de samenwerking tussen de industrie en academische instellingen, is in 2008 een verdubbeling van het aantal indie-ningen en deelnames te zien door Nederlandse bedrijven en universiteiten. Er zijn 10 toege-kende projecten in 2008 vergeleken met 5 in

(160 projecten) Nederlandse organisaties participeren. Van de 679 ingediende voor-stellen met Nederlandse deelnemers zijn er 81 gefinancierd. Nederlandse ITN-indieningen hebben hiermee een succespercentage van 12 procent, wat hoger is dan het gemid-delde EU-succespercentage van 9 procent. Nederlandse organisaties maken hiermee goed gebruik van de Europese middelen en grijpen de mogelijkheid om jong talent uit het buitenland aan te trekken en op te leiden (Tabel 1).

Bij het tweede onderdeel van het Marie Curie-programma, Life long training and career development, en met name de Intra-European fellowships (IEF), is de slaagkans voor Nederlandse gastinstellingen 25 procent. In totaal zijn 51 buitenlandse postdocs naar Nederland gekomen met een IEF. Bij de Re-integratiebeurzen, voor de voortzetting van de carrière na een Marie Curie-fellowship, werden in de eerste 2 jaar van KP7 bijna alle ingediende Nederlandse voorstellen




ingediend NL

succes-percentage

NL

toegekend KP7

ingediend KP7

succes-percentage

KP7

Networks for Initial Training 81 679 12% 160 1.805 9%

Totaal Initial training of researchers

81 679 12% 160 1.805 9%

Intra-European Fellowships for Career Development

51 204 25% 885 3.458 26%

European Reintegration Grants 10 11 91% 239 283 84%

Co-funding of Regional, National and International Programmes

0 1 0% 21 45 47%

Totaal Life-long training and career development

61 216 28% 1.145 3.786 30%

Industry-Academia Partnerships and Pathways 2007

5 11 45% 41 103 40%

Industry-Academia Partnerships and Pathways 2008

10 23 43% 41 141 29%

Totaal Industry-academia partnerships and pathways

15 34 44% 82 244 34%

International Outgoing Fellowships for Career Development

8 26 31% 210 786 27%

International Incoming Fellowships

18 69 26% 272 1241 22%

International Reintegration Grants

12 20 60% 367 693 53%

International Research Staff Exchange Scheme

7 8 88% 59 73 81%

Totaal The international dimension

45 123 37% 908 2.793 33%

Researchers' Night 2 5 40% 58 131 44%

Marie Curie Awards 1 1 100% 11 55 20%

Trans-National collaboration among ERA-MORE Members

1 2 50% 5 10 50%

NCP 1 1 100% 1 1 100%

Specific actions 5 9 56% 75 197 38%

General Activities - - 6 6 100%

Marie Curie Actions 207 1.061 20% 2.376 8.831 27%


115

in projecten en een slaagkans van 88 procent (Tabel 1).

Nederland neemt met 207 toegekende projecten een zesde plaats in Europa (Overzicht 1). Hiermee behoort Nederland tot de 7 meest succesvolle landen in het People-programma. Met name in de Initial Training of Researchers is Nederland een belangrijke speler. Opvallend is dat Nederlandse organisaties relatief weinig aanvragen indienen als gastinstelling voor individuele fellowships. Hierbij moet rekening worden gehouden met het feit dat de gegevens in de database slaan op de gastorganisatie. De gegevens over de nationaliteit van de fellow zijn niet beschikbaar. Slechts 28 procent van alle Nederlandse indieningen waren voorstellen voor een individuele fellowship (IEF, IOF en IIF). Voor alle ingediende aanvragen in het People-programma is dit 62 procent (Tabel 1). Een mogelijke verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat Nederland slechts een klein aantal mogelijke gastinstellingen heeft in vergelijking met andere

2007. Nederland heeft in de laatste call het hoge succespercentage kunnen behouden. Dit in tegenstelling tot het Europese gemiddelde. Met een gemiddelde slaagkans van 44 procent ligt de slaagkans voor deze actie hoger dan het EU-gemiddelde van 34 procent (Tabel 1).

Bij de International dimension is de slaagkans voor Outgoing Fellowships 31 procent. In totaal 8 postdocs zijn uitgezonden naar een derde land. Van de in totaal 210 toegekende beurzen is hier een duidelijke verbeteringsslag voor Nederlandse organisaties nodig: de slaagkans is goed, maar het aantal indieningen is laag. Met in totaal 18 postdocs die vanuit een derde land naar Nederlandse organisaties zijn gekomen (IIF) doet Nederland het beduidend beter. Bij de nieuwe actie IRSES, waar kan worden samen-gewerkt met universiteiten in derde landen en travel grants voor het personeel ter beschikking staan, doet Nederland het - in aanmerking genomen dat het een nieuwe en nog relatief onbekende actie is - goed met 7 deelnames





2 FR France 386 20%


4 ES Spain 283 20%

5 IT Italy 228 16%


7 US United States 176 31%


Tabel 2: Overzicht van het aantal ingediende en goedgekeurde projecten met een Nederlandse organisatie als coördinator. Ook het succespercentage is aangegeven. Deze gegevens worden vergeleken met het gemiddelde succespercentage binnen dit thema.


ingediend NL

succes-percentage

NL

succes-percentage

KP7

Networks for Initial Training 2007 5 52 10% 8%

Networks for Initial Training 2008 13 65 20% 10%

Initial training of researchers 18 117 15% 9%

Industry-Academia Partnerships and Pathways 2007 2 3 67% 40%

Industry-Academia Partnerships and Pathways 2008 2 5 40% 29%

Industry-academia partnerships and pathways 4 8 50% 34%

International Research Staff Exchange Scheme 2 2 100% 81%

The international dimension 2 2 100% 81%

Marie-Curie ITN, IAPP and IRSES Actions 22 125 18% 12%


117

landen. Daarnaast kent Nederland ook andere, wellicht laagdrempeliger beursmogelijkheden. De beschikbaarheid van deze mogelijkheden zou ook een verklaring kunnen zijn voor de relatief lage interesse van Nederlandse gast-instellingen voor een individueel fellowship.

De zevende plaats van de Verenigde Staten (VS) kan worden verklaard doordat dit land veruit het meest gewilde land is als gastland binnen het onderdeel International dimension, dat specifiek is gericht op samenwerking met derde landen. Met name de International Outgoing Fellowships zorgen ervoor dat de VS hoog staan in de lijst van landen met meeste toegekende projecten: 156 toegekende IOF’s van de in totaal 210 zijn ingezet om tijdelijk naar de VS te gaan.

2.2 CoördinatieVoor de analyse van Nederland als coördinator in het People-programma is alleen naar de projecten gekeken die met een internationaal consortium worden uitgevoerd.

Nederland coördineert in totaal 18 Initial Training Networks. Gemiddeld hebben deze netwerken 9 partners en 1 of 2 aio’s per partner. Naar schatting zijn er ongeveer 20 buitenlandse fellows aangenomen voor een vacature bij Nederlandse gastinstellingen in een ITN. Nederlandse organisaties coördineren 4 Industry Academia Partnerships & Pathways. Nederlandse coördinatoren zijn succesvol binnen IAPP met een slaagkans van 50 procent (Tabel 2). Ook binnen het International Research Staff Exchange Scheme (IRSES) zijn Nederlandse coördinatoren zeer succesvol.

2.3 Deelname van het bedrijfslevenVan oudsher ligt het zwaartepunt van deelname bij academische instellingen. De Europese

Overzicht 2: Overzicht van het aantal partici-paties vanuit het bedrijfsleven. Ook het aandeel mkb-deelnemers is aangegeven. Deze over-zichten zijn gebaseerd op de gegevens zoals deze door de deelnemende organisaties zelf zijn aangeleverd.

mkb & PrC 8%

PrC 9%

mkb & PrC 5%

PrC 5%

non-PrC 90%non-PrC 83%

PrC-deelname NL PrC-deelname KP7

Deelname van het bedrijfsleven (participaties)


Commissie probeert de deelname van de industrie echter te vergroten. Deelname van de industrie bij ITN’s is zelfs verplicht. Ook de Industry-Academia Partnerships and Pathways zijn specifiek gericht op het bedrijfsleven.

De deelname van het Nederlandse bedrijfsleven is met 17 procent tegen 10 procent hoog in vergelijking met de Europese deelname. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat Nederland relatief het sterkst is vertegenwoordigd in de projecten waarin deelname van het bedrijfs-leven is verplicht (ITN en IAPP). In overzicht 2 is onderscheid gemaakt tussen private commer-ciële organisaties (PrC) en niet-commerciële partijen (non-PrC). Ook het gedeelte van de commerciële partijen die binnen de Europese mkb-definitie vallen, is aangegeven (mkb & PrC). Binnen de ITN’s nemen vanuit Nederland ongeveer evenveel mkb-partijen als grote, industriële partners deel. Bij IAPP-projecten is

deze verhouding duidelijk anders: ongeveer 75 procent van de deelnemers uit het bedrijfs-leven zijn mkb-partijen. Zoals verwacht is de deelname van het bedrijfsleven aan de individuele fellowships zeer beperkt (ongeveer 4 procent).

2.4 Zwaartepunten in NederlandOp bovenstaand kaartje is te zien welke regio’s de meeste Marie Curie-projecten hebben binnengehaald (Figuur 1). De regio’s Utrecht en Amsterdam scoren het best. Op de tweede plaats staan de regio’s Veluwe, Zuidoost-Noord-Brabant en Zuid-Limburg, net als de agglome-raties Delft en Leiden, waar zich veel relevante organisaties bevinden.

Figuur 1: De Nederlandse (COROP-)regio’s met de aantallen toegekende deelnamen.

People subsidie (M�) 1 - 6

6 - 16

16 - 29

29 - 42

geen deelname

119

Capacities

Capacities


Research Infrastructures

Samenvatting

Nederlandse universiteiten en onderzoeks-instituten nemen actief deel aan het programma Research Infrastructures, wat van belang is voor een goede aansluiting op de onderzoeksinfra-structuur in Europa. Nederlandse organisaties zijn betrokken bij 73 van de 140 toegekende projecten en halen daarmee een financiële retour van 6,4 procent. Nederland staat hiermee op de vijfde plaats.

1 Inleiding

Om goed onderzoek te kunnen verrichten, moeten onderzoekers toegang hebben tot de nodige middelen. Het gaat daarbij om zaken als laboratoria en apparaten en om informatie in de vorm van databestanden, collecties en elektroni-sche communicatiesystemen. Dit alles vormt de

researchinfrastructuur. Het programma Research Infrastructures bevordert het ontstaan van een optimale onderzoeksinfrastructuur voor Europa.

1.1 DoelstellingHet programma Research Infrastructures richt zich op de versterking van bestaande infra-structuren en het bevorderen van de realisatie van nieuwe infrastructuren. Belangrijke bestaande onderzoeksinfrastructuren in verschillende landen worden gestimuleerd om samen te werken, om de waarde daarvan voor Europa te vergroten en de toegang tot die infrastructuren te verbeteren. Voor de realisatie van nieuwe infrastructuren is door een commissie bestaande uit onafhankelijke experts, genaamd European Strategy Forum on Research Infrastructures (ESFRI) een roadmap opgesteld met een (ESFRI-)lijst van projecten die van belang zijn voor Europa. Deze commissie




6,4%

121

van onafhankelijke experts ondersteunt de realisatie van de verschillende projecten door het subsidiëren van voorbereidingsactiviteiten. De investeringen moeten door de lidstaten zelf worden opgebracht.

1.2 OnderzoeksgebiedenAanvankelijk stond het programma open voor alle onderwerpen. Inmiddels zijn de oproepen gebonden aan topics in verschillende thema’s, variërend van Life Sciences, Physics, Astronomy tot Social Sciences and Humanities.Ook de nieuw te realiseren projecten op de ESFRI-lijst bestrijken een breed scala aan onderzoeksgebieden. Bovendien wordt deze lijst periodiek aangevuld met nieuwe ideeën die bijvoorbeeld aangedragen kunnen worden in Design Studies.

Naast de researchinfrastructuren voor de verschillende gebieden wordt ook ondersteu-ning geboden voor e-infrastructuren, de op ICT-gebaseerde elektronische communicatie,

data-uitwisseling en rekenfaciliteiten. Dit onderdeel is een gezamenlijke activiteit van DG Research en DG INFSO.

1.3 Belang voor NederlandHet programma Research Infrastructures is belangrijk voor Nederland en Nederlandse onderzoekers. Het biedt een goede aansluiting bij onderzoek in Europese landen door de verbinding met en toegang tot onderzoeks-infrastructuur; infrastructuren die met name door universiteiten en onderzoeksinstellingen worden gebruikt. Er ligt een relatie met het programma voor grote onderzoeksfaciliteiten van NWO. Verder is door de Commissie Van Velzen advies uitgebracht over de vraag welke projecten uit de ESFRI-lijst vanuit Nederland ondersteund moeten worden. In eerste instantie zijn 8 projecten aangewezen. Op basis hiervan is een roadmap voor de Nederlandse Reseach Infrastructuur opgesteld.




ingediend NL

succes-percentage

NL

toegekend KP7

ingediend KP7

succes-percentage

KP7

Support to existing research infrastructures

39 134 29% 66 291 23%

Support to new research infrastructures

25 38 66% 48 85 56%

Support for policy development and programme implementation, including support to emerging needs

9 14 64% 24 53 45%


Research Infrastructures 73 186 39% 140 431 32%




1 FR France 112 43%



4 IT Italy 97 39%


6 ES Spain 72 41%



123

2 Deelname

2.1 Projecten De onderzoeksinfrastructuur in Nederland kan zich goed meten met die van andere EU-landen. Dit komt ook tot uiting in de goede deelname van Nederlandse organisaties in het programma Research Infrastructures. Met een deelname in 73 van de in totaal 140 toegekende projecten staat Nederland op de vijfde plaats, direct achter de grote Europese landen (Tabel 1 en Overzicht 1). Nederlandse partijen zijn vooral sterk betrokken bij de door ESFRI aanbevolen nieuwe infrastructuur-projecten. Bij meer dan de helft van de voorberei-dingsprojecten namen Nederlandse partijen deel.

2.2 CoördinatieOp basis van het aantal gecoördineerde projecten neemt Nederland een zesde plaats in (Overzicht 2). Nederlandse coördinatoren waren niet erg succesvol in de projecten voor bestaande infrastructuren. Succes was er wel bij de nieuwe ESFRI-projecten (Tabel 2).

Tabel 2: Overzicht van het aantal inge-diende en goedgekeurde projecten met een Nederlandse organisatie als coördinator. Ook het succespercentage is aangegeven. Deze gegevens worden vergeleken met het gemiddelde succespercentage binnen dit thema.


ingediend NL

succes-percentage

NL

succes-percentage

KP7

Support to existing research infrastructures 2 19 11% 23%

Support to new research infrastructures 4 5 80% 56%


1 2 50% 45%


Research Infrastructures 7 26 27% 32%


2.3 Mkb-deelnameDe aard van dit programma brengt met zich mee dat vooral universiteiten en onderzoeksinstel-lingen deelnemen. Voor Nederland ligt de mkb-deelname nog lager dan gemiddeld voor Europa en dat geldt zeker als naar het commerciële mkb (mkb & PrC) wordt gekeken (Overzicht 3).




1 FR France 30 53%

2 DE Germany 24 36%


4 IT Italy 18 34%



7 EL Greece 5 29%



mkb & PrC 2%

mkb overig 19%

mkb & PrC 9%

mkb overig 8%




125

3 Subsidiebedragen

3.1 Retour voor NederlandIn de 73 gehonoreerde projecten waaraan Nederlandse partijen deelnemen, vragen deze partijen een subsidie van 57,2 miljoen euro (Tabel 3). Met dit bedrag neemt Nederland een vijfde plaats in, net als bij het aantal toegekende projecten (Overzicht 4). Met deze bijdrage levert Nederland een aandeel van 6,4 procent van de in totaal gevraagde bijdragen van 890,9 miljoen euro. Hierbij moet worden opgemerkt dat het beschikbare budget beduidend lager ligt, dan deze gevraagde bijdragen. Waardoor in verschil-lende contracten nog op de gevraagde bijdrage zal worden gekort. Dit is momenteel nog niet aan te geven.

3.2 Zwaartepunten in NederlandIn figuur 1 is te zien dat de grootste subsidie-bedragen ontvangen zijn in de regio’s Groot-Amsterdam en Zuidwest-Drenthe. In de regio Amsterdam ontvangt het Academisch

Rekencentrum aanzienlijke bedragen. In Drenthe geldt dit met name voor de infra-structuur van de Sterrenwacht in Dwingeloo.




retour

Support to existing research infrastructures 38,7 617,9 6,3%

Support to new research infrastructures 16,7 243,2 6,9%


1,8 29,6 6,2%


Research Infrastructures 57,2 890,9 6,4%






2 DE Germany 169,2

3 FR France 135,5

4 IT Italy 85,9



7 ES Spain 35,4


Figuur 1: De Nederlandse (COROP-)regio’s met de aantallen toegekende deelname.

Infra subsidie (M�) 0,016 - 1,9

1,9 - 5,7

5,7 - 10,6

10,6 - 16,2

geen deelname


Samenvatting

De Nederlandse prestaties in dit programma, dat zich specifiek richt op het mkb, liggen in financieel opzicht laag. Nederlandse partijen zijn bij 51 van de 231 gehonoreerde projecten betrokken. Daarmee staat Nederland op een zesde plaats als wordt gekeken naar het aantal toegekende projecten. Op het gebied van finan-ciële bijdragen en aantal coördinatoren komt Nederland op de tiende plaats. De financiële retour ligt onder de juste retour

19

.

1 Inleiding

Het specifieke SME-programma wijkt af van de op thema’s gerichte researchprogramma’s in het onderdeel Cooperation. Het staat open voor

elk onderwerp en richt zich op het mkb dat niet over eigen onderzoekscapaciteit beschikt. Het programma ondersteunt zowel projecten waarin individuele mkb-bedrijven uit verschillende landen samenwerken als projecten die worden opgezet door brancheverenigingen.

1.1 DoelstellingHet programma stimuleert het mkb om inter-nationaal samen te werken en om onderzoek te laten uitvoeren door universiteiten, kennisinstel-lingen of andere onderzoeksorganisaties. Met als doel de verworven kennis in producten of productieprocessen te vernieuwen en op die manier de concurrentiepositie van het mkb te versterken en de markt te vergroten.


Research for the benefit of SMEs



3,3%


129

1.2 OnderzoeksgebiedenHet is een bottom-up-programma dat openstaat voor alle onderzoeksgebieden die van belang zijn voor een betrokken mkb. Het onderzoek moet bijdragen aan het oplossen van problemen en nieuwe ontwikkelingen mogelijk maken die daadwerkelijk in de markt kunnen worden gezet. Het programma komt daarmee tegemoet aan wensen vanuit de bedrijven. De keerzijde van dit programma is dat het aantal aanvragen vele malen groter is, dan op basis van het beschikbare budget kan worden toegekend. Veel projecten met een goede score kunnen hierdoor niet worden gehonoreerd.

1.3 Belang voor NederlandHet versterken van de innovatiekracht van het mkb is van groot belang voor Nederland. In de nationale regelingen is wel duidelijke algemene ondersteuning van het mkb in het basispakket opgenomen, (financieringsgaranties en WBSO), maar slechts een beperkte ondersteuning voor onderzoek buiten de gedefinieerde

innovatiethema’s (innovatievouchers en de IPC-regeling). Deze nationale regelingen zijn ook ingebracht in de ERA-NET-projecten ERA-SME en Cornet. Het specifieke mkb-programma in KP7 biedt de beste ondersteuning voor research door het mkb dat niet over eigen researchcapa-citeit beschikt. De lage slaagkans vormt echter een duidelijke belemmering voor deelname.Voor veel kleine of middelgrote ondernemingen en RTD-uitvoerders wegen de mogelijke baten hierdoor niet op tegen de inspanning die moet worden verricht om een voorstel in te dienen. Dat geldt des temeer voor de coördinator die het voorstel moet schrijven en het project moet trekken.



ingediend NL

succes-percentage

NL

toegekend KP7

ingediend KP7

succes-percentage

KP7

Research for SMEs 40 213 19% 197 1.265 16%

Research for SME associations 7 37 19% 26 167 16%

Coordination and Support Activities

0 1 0% 3 27 11%

Specific Actions 4 4 100% 5 5 100%

Research for the benefit of SMEs

51 255 20% 231 1.464 16%







3 ES Spain 122 16%

4 IT Italy 109 16%

5 FR France 86 19%


7 NO Norway 49 25%


Tabel 2: Overzicht van het aantal ingediende en goedgekeurde projecten met een Nederlandse organisatie als coördinator. Ook het succespercentage is aangegeven. Deze gegevens worden vergeleken met het gemiddelde succes-percentage binnen dit thema.


ingediend NL

succes-percentage

NL

succes-percentage

KP7

Research for SMEs 4 29 14% 16%

Research for SME associations 1 2 50% 16%

Coordination and Support Activities - - 11%


Research for the benefit of SMEs 5 31 16% 16%


131


2 Deelname

2.1 Projecten Met een deelname van Nederlandse partijen in 51 van de in totaal 231 toegekende projecten en een succespercentage van 20 procent, doet Nederland het wat beter dan het Europees gemiddelde (Tabel 1). Nederland staat op de zesde plaats na de grote Europese landen (Overzicht 1).

2.2 CoördinatieMet slechts 5 coördinatoren in toegekende projecten blijft Nederland achter bij andere landen (Tabel 2 en Overzicht 2). Kleinere landen als Noorwegen en Griekenland gaan ons voor. Zoals gezegd is het mkb terughoudend om deel te nemen, zeker als het een coördinerende rol betreft. Hierbij vormen organisaties zoals TNO, die goed zijn toegerust om projecten te trekken, geen uitzondering.



2 ES Spain 40 16%

3 DE Germany 32 23%

4 IT Italy 27 13%

5 NO Norway 19 25%

6 FR France 11 14%

7 EL Greece 7 11%



2.3 Mkb-deelnameDe aard van dit programma dat op het mkb is gericht, zorgt ervoor dat deze bedrijven het grootste budgetaandeel hebben: voor Nederland geldt dat 86 procent van het beschikbare budget uit dit programma naar het mkb vloeit. Van deze bedrijven is 71 procent een commerciële onderneming. Dit komt redelijk overeen met het Europese gemiddelde (Overzicht 3). Het programma voorziet duidelijk in de behoeften van het mkb, toch ontmoedigt het beperkte beschikbare budget Nederlandse deelname.


Overzicht 3: Overzicht van het verwachte budget dat naar mkb-deelnemers zal gaan. Ook het aandeel private commerciële organisaties (mkb & PrC) onder de mkb-deelnemers is aangegeven. Deze gegevens zijn gebaseerd op de gegevens zoals deze door de deelnemende organisaties zelf zijn aangegeven.

non mkb 14%

mkb overig 15%non mkb 12%

mkb overig 15%

mkb & PrC 73%mkb & PrC 71%






retour

Research for SMEs 6,3 207,5 3,1%

Research for SME associations 2,6 61,6 4,3%

Coordination and Support Activities 0 2,2 0,0%

Specific Actions 0,2 5,3 3,0%

Research for the benefit of SMEs 9,1 276,6 3,3%


133




2 DE Germany 34,0

3 ES Spain 31,1

4 IT Italy 28,8

5 FR France 17,8

6 NO Norway 16,6

7 BE Belgium 14,2



3 Subsidiebedragen

3.1 Retour voor NederlandIn financiële zin blijft de Nederlandse deelname in dit programma achter bij andere landen (Overzicht 4). Met een bedrag van 9,1 miljoen euro bedraagt de retour slechts 3,3 procent (Tabel 3). Dit hangt vooral samen met het geringe aantal Nederlandse coördinatoren. Daarbij komt dat de EU-bijdrage naar de deelnemende mkb-bedrijven en brancheverenigingen gaat, die daarmee ook de RTD-uitvoerders betalen.

3.2 Zwaartepunten in NederlandUit figuur 1 blijkt dat de grootste subsidie-bedragen zijn toegekend aan de regio’s Delft, Arnhem/Nijmegen en Twente. In deze regio’s bestaan er al samenwerkingsverbanden tussen respectievelijk TNO, Radboud Universiteit Nijmegen, Universiteit Twente en lokale bedrijven. Dit kan een verklaring zijn voor het zwaartepunt in deze regio. Overigens moet

worden opgemerkt dat de commissie alle TNO vestigingen onder het hoofdkantoor TNO Delft indeelt. De subsidiebedragen die TNO ontvangt worden daarom tot de regio Delft gerekend, terwijl de projecten vooral in Eindhoven worden uitgevoerd.


Figuur 1: De Nederlandse (COROP-)regio’s met de aantallen toegekende deelnamen.

SME subsidie (M�) 0 - 0,14

0,14 - 0,56

0,56 - 0,96

0,96 - 1,42

geen deelname

135

Colofon Informatie en contactSenterNovem/EG-LiaisonPostbus 931442509 AC Den Haag Telefoon: +31 (070) 373 52 [email protected]

SenterNovemSenterNovem stimuleert duurzame economische groei door een brug te slaan tussen markt en overheid, nationaal en internationaal. Bedrijven, (kennis)instellingen en overheden kunnen bij SenterNovem terecht voor advies, kennis en financiële ondersteuning. Wij verbinden partijen die met passie en gedrevenheid willen werken aan een duurzame en innovatieve samenleving.SenterNovem is een agentschap van het ministerie van Economische Zaken en realiseert beleid in opdracht van de Rijksoverheid.

EG-LiaisonEG-Liaison, een afdeling binnen SenterNovem, is het expertisecentrum in Nederland voor bedrijven en kennisinstellingen die (willen) deelnemen aan Europese onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma’s. EG-Liaison is door de Nederlandse overheid bij de Europese Commissie aangewezen als National Contact Point (onafhankelijk voorlichtingscentrum voor alle onderdelen van het Kaderprogramma). EG-Liaison streeft ernaar om Nederlandse organisaties zo goed mogelijk te laten participeren in het Kaderprogramma en aanverwante Europese subsidieprogramma’s.

Handige adressenEG-Liaison www.egl.nlCORDIS www.cordis.europa.eu/fp7/

Nederland in KP7 2009 Nederland - rvo.nl in KP7... · en zeldzame ziekten. Het derde...

Documents

Transcript of Nederland in KP7 2009 Nederland - rvo.nl in KP7... · en zeldzame ziekten. Het derde...