Opinie

Opinie

Tien jaar na Van Gogh Zombies versus vrijheid *)Door Nausicaa Marbe in de Telegraaf van 31-10-2014

Deze week kwam een Duitse televisieploeg me interviewen over tien jaar na de moord op Theo van Gogh:

Eerste vraag: Wat herinnerde ik me van die fatale ochtend? Weinig. Ik herinner me het telefoontje dat me op de hoogte bracht. En mijn gesnotter. Pas later besefte ik wat deze moord zou betekenen, bevestigen , losmaken, ontregelen. Geen fraaie vooruitzichten.

Wat ik nog voor me zie: de lawaaidemonstratie op de Dam. De joelende meute die er kwam voor de vrijheid van meningsuiting, maar die ging boe-roepen zodra Rita Verdonk sprak.

De vrije meningsuiting was kennelijk niet zo vanzelfsprekend voor een deel van die trommelaars met potten en pannen. Wat vielen ze door de mand.

Het Parool sprak onlangs Job Cohen die destijds burgemeester was. Cohen herinnerde zich wel hoe woedend hij was , pislink. Woedend van verdriet? Boos omdat de werkelijkheid hem ongewenste feiten presenteerde? Omdat de gebagatelliseerde religieuze intolerantie bloedig toesloeg?Kloof

Wie weet, Cohen duidde zijn boosheid niet. Maar hij zei in de krant wel iets dat inzichtelijk maakt hoe groot de kloof was tussen de feiten van de straat en de fictie van bestuurders. Cohen vond de speech van zijn wethouder Aboutaleb in de moskee prachtig: Hij heeft gezegd dat mensen die zich tegen onze waarden keren hier niets te zoeken hadden. Zelf durfde Cohen dat niet: Moet je je voorstellen dat ik, de witte burgemeester, dat geroepen haddan zou het wijtegen zij geworden zijn. Doordat Aboutaleb zon ferm standpunt innam, kon ik juist zeggen dat we niet alle moslims over een kam mochten scheren.Dus steunde hij niet, maar verzwakte hij in het openbaar Aboutalebs boodschap die hij priv prachtig vond.

Dit laat weer eens zien waar de populistische frustratie vandaan kwam. Hoezo zijn de huidskleur of de afkomst van de boodschapper belangrijker dan wat een burgervader oprecht vindt? Hoezo maakt een burgermeester na een religieuze afslachting zich vooral zorgen over de schuld van zijn witte woorden?

Een paar dagen later ging koningin Beatrix thee en zoetigheid nuttigen bij hoogopgeleide Marokkanen: op de een of andere manier had de regering bepaald dat zij de ware slachtoffers van Van Goghs afslachting waren. Dat provocatieve bezoek (de rouwende familie van Van Gogh kreeg geen vorstin op visite), dat bange hokjesdenken over kleur en schuld: wat een verdwazing destijds.

Uit angst om mensen etnisch in wijen zijin te delen, negeerde Cohen de bestaande tegenstelling dwars door alle huidskleuren en religie heen; die tussen mensen die de waarden van de liberale rechtsstaat omarmen en de fanatici die bereid zijn de vrijhei met (met geweld) te slopen.

Wat is er sindsdien veranderd? Die onzinnige huidskleurangst die ooit bestuurlijke tongen verlamde kom je zelden tegen. Ik kan me vergissen , maar bij een aanslag zou een burgemeester zich niet primair druk maken om zijn huidskleur. De feiten zo helder mogelijk op een rijtje krijgen, is de prioriteit. Behalve als je Jozias van Aartsen heet.

Ook het automatisme waarbij geweld uit allochtone hoek vaak een autochtone oorzaak toegeschreven kreeg, is niet meer dominant.Daarom zwelt vandaag die kolkende intellectuele agressie aan tegen Zwarte Piet en de zogenaamde witheid die Quinsy Gario en consorten gelijkstellen aan institutioneel racisme.

De tijd dat migranten per definitie als goed werden gezien en autochtonen met commentaar op integratie als fout is voorbij. Dat maakt hen die hun identiteit aan die comfortabele betutteling ontleenden, woedend. Dat voedt de heftigheid van de rassenwaanbeweging rond Zwarte Piet.

Marjan Boelsma: De witte is het probleemWitte supprematie

Onlangs was er een antiracisme-conferentie waarop ene Marjan Boelsma een toespraak hield die nu te vinden is op de VARA-site Joop.nl: Racisme: de witte is het probleem (http://www.joop.nl/opinies/detail/artikel/29224_racisme_de_witte_is_het_probleem/ ). Daarin is sprake van witte supprematie; een soort plaag verspreid door de eeuwig schuldige witte die ermee besmet geboren wordt. Gelukkig krijgt die witte van Boelsma een handleiding over hoe te denken en om te gaan met de gekleurde mens: in nederigheid, slaafsheid en voortdurend schuldbesef, met een verbod op zelfstandig denken en tegenspreken want witte argumenten zijn ongeneeslijk fout. Huidskleur als aangeboren slechtheid en verdiende straf, dat stinkt naar de Ku Klux KlanMaar dan knullig. Voor lezing van Boelsmas stuk is een stevig gestel vereist, want haar zotte rassenkitsch werkt ongenadig op de lachspieren. Tegelijkertijd is het funest dat zon rabiate wrokdenker teamleider was bij het anti-discriminatiebureau Radar in Rotterdam.

Juist op plekken waar nuchtere geesten echte discriminatie zichtbaar moeten maken, gaat zon opruier tekeer.

Men kan dit soort types , ook onder bestuurders, in de academische, activistische of journalistieke wereld, beschouwen als de Walking Dead van een voorbije intellectuele beneveling. Ze zijn goddank schaarser dan de levende doden uit de Amerikaanse televisieserie waarin een mysterieuze infectie de mensheid in zombies veranderde.

De gezonde overlevenden kunnen deze walkers enkel uitschakelen door hun hoofd te doorboren, vaak met messen en pijlen.

Ik zou zeggen: gebruik het fileermes van de rede en de pijlen van verstand tegen dolende onzin die broodnodige discussies over hoe te leven in een vrije, diverse samenleving bestookt Tien jaar na de moord op Van Gogh is het nog steeds allesbehalve rustig. De opkomst van ISIS en het polderjihadisme, als ook de verbeten, genadeloze discussie over racisme, zijn slechts een paar voorbeelden van smeulende verdeeldheid.

Van Gogh schijnt als regisseur na een geslaagde scne in plaats van het gebruikelijke cut te hebben geroepen, maar k ben dankbaar gestemd.

Zoiets zou men, over de multiculturele samenleving die hem ter harte ging, vandaag slechts ironisch kunnen beweren.

Nausicaa Marbe (1963)

*) plus enige kleine stylistische aanpassingen en toevoegingen (fotos) door Job te PasPAGE 1