Kaf, koren en kunst. Over het waarderen van de Leuvense

museale collectie

Inhoud

Voorstelling M Collectie

Collectie-identiteit

Een collectie doorgelicht

Analyses geanalyseerd

Afstotingsprocedure in M: een gedragen beleid

Case-study: Pilootcollectie binnen het afstootbeleid: Meubelen

Wat voorafging…

Stand van zaken september 2015

Volgende stappen

M collectie

M collectie

M collectie

M collectie

• Archeologie : 3000

• Brandglas : 340

• Edelsmeedwerk (ook juwelen): 325

• Glas : 220

• Prentenkabinet – grafiek, tekeningen: 20.000 – oude drukken: 1300

– handschriften: 75

– veilingcatalogi: 6000

• Koper, Tin, Metaal : 520

• Meubilair : 440

• Militaria: 80

• Munten, penningen, sigillografie en medailles: 13.585

• Porselein en keramiek : 2.000

• Schilderijen : 1.625

• Sculpturen en steensculptuur : 1000

• Tegels : 400

• Textiel : 950

• Diversen: 350

Totaal: 52.210 (exclusief bibliotheek: ca. 10.000)

M collectie

M collectie

M collectie

M collectie

M collectie

Collectie-identiteit

• Interne factoren

• De objecten

• Geschiedenis

• Geografie

• Externe Factoren, Collectie als netwerk

presentatie

• Collectie-assessment

Een collectie doorgelicht

• Analyse van elke deelcollectie door onafhankelijke specialist

• Start 2012, Nog lopend

• Reeds geanalyseerd:

– Brandglas

– Meubilair

– Edelsmeedwerk en metalen

– Glas

– Tegels

– Munten en Penningen

– Porselein en Keramiek

– Schilderkunst 15de, 16de, 17de, 18de eeuw

– Beeldhouwkunst gotiek, renaissance en 19de eeuw

– Oude Drukken

– Textiel

Een collectie doorgelicht

• Nog niet afgerond:

– Architecturale Steenfragmenten

– Archeologie

– Schilderkunst 19de – 20ste eeuw

– Beeldhouwkunst 17de -18de eeuw

• Voorlopig buiten beschouwing: Prentenkabinet

– 20000 stuks, slechts 60% geregistreerd

– Momenteel moeilijk consulteerbaar

– Registratie- en conservatie project 2015-2018

Analyses geanalyseerd

• Nieuwe en diepere inzichten in de eigen collectie

• Gefundeerde argumenten om ze te beoordelen

• SWOT analyses van collecties biedt andere perspectieven:

- (voor de museumstaf nog niet gekende) Nieuwe Toppers en Missers

benoemd (bijv. binnen tegelcollectie, meubelen, …)

- Homogene/Heterogene collecties benoemd (porselein, …)

- Mogelijkheden, uitdagingen, bedreigingen benoemd: ontsluiting,

selectieve verwerving, afstoting,…

Afstotingsprocedure in M:

Een gedragen beleid

• Eerste collectieplan M 2003: ‘van afstoting is geen sprake’.

• Collectieplan M 2013: volledig hoofdstuk gewijd aan opstart

afstotingspolicy.

• Pilootcollecties: meubelen, alaam, schoolmateriaal

– Registreren

• ABCD categorieën toepassen (hulpmiddel: collectieanalyses)

• Juridische gronden afchecken

• Afstotingscriteria toepassen

• Methodes: Herbestemming / Teruggave / Ruil / Verkoop/ Vernietiging

• Delicaat proces ; documenteren en registreren!

• Beleidsplan:

– Tegen 2018 moet M een begin gemaakt hebben van afstoting.

– Midden 2015 : startnota

Afstotingsprocedure in M:

Een gedragen beleid

1. Inleiding

2. Doelbewuste beleidskeuze

3. Waardering

4. Selectieprocedures

• Leidraden/Best Practices

• Spectrum

• Juridische gevolgen/verantwoording

• Communicatie en documenteren

5. Afstoting

• Criteria

• Vormen van afstoting

6. Prioritair te onderzoeken deelcollecties

• Meubelen

• OCMW-Collecties

• Andere prioritaire collecties

Afstotingsprocedure in M:

Een gedragen beleid

7. Workflow afstotingstraject object M (Hoofdzakelijk gebaseerd op

LAMO en Spectrum)

8. Stappenplan en timing tot en met 2018

9. Kosten/Baten

10.Nuttige links en sites

Waardering

• ABCD categorieën M: combinatie Deltaplan (1990) en MUSIP

(1999)

– A: museaal waardige (top)stukken of unieke stukken onvervangbaar wegens

hun (kunst)historische waarde, mogelijk permanent presenteerbaar

– B: museaal waardig, niet noodzakelijk te presenteren belangrijke stukken

– C: stukken die niet A en B zijn maar toch hun belang hebben omwille van

informatieve of educatieve waarde (studiecollectie)

– D: objecten die buiten het werkveld van het museum vallen of onvoldoende

museale waarde hebben en in aanmerking komen voor afstoting

• + voor C- en D objecten ook een waarderingstabel invullen

Afstotingscriteria

• De vormelijke en inhoudelijke verwervingscriteria van M blijven

relevant in het kader van de beoordeling van een kunstwerk.

• Specifieke afstotingscriteria:

– Kwaliteitsverbetering collectie

– Geen museale kwaliteit

– Geïsoleerde objecten

– Onherstelbaar beschadigd waardoor de leesbaarheid is verdwenen

– Optimalisering beheerlasten

– Dubbels

– Oververtegenwoordigd

– Collectiemobiliteit en zichtbaarheid

– Context ontbreekt

Workflow afstotingstraject object M

• 8 stappen, Hoofdzakelijk gebaseerd op LAMO en Spectrum

1. Waardering

2. Checken eigendom/juridische gronden geselecteerde objecten

ter afstoting

3. Afstotingstraject bepalen

4. Bestemmeling/ontvanger contacteren.

5. Beslissing laten goedkeuren op college en gemeenteraad.

6. Effectieve overdracht of afstoting.

7. Object uitschrijven

8. Alles documenteren

Workflow afstotingstraject object M

Stappenplan en timing

2015: fase 1: voorbereiding i.h.k.v. pilootcollectie Meubelen

• Aanmaken Afstotingsfiches en eventuele andere documenten

(waarderingstabellen, checklists),

– liefst aan de hand van Adlibsjablonen (onmiddellijk de juiste gegevens in het document

ingevuld)

• Workflow in detail uitwerken aan de hand van enkele concrete cases

• Afronden indeling ABCD categorieën

• Afchecken C- en D lijst met externe expert

• Bijkomende waardering a.d.h.v. waarderingstabel

• Definiëren mogelijke pistes per object of groep van objecten

• Contacteren eigenaars (indien van toepassing)

• Contacteren mogelijke doelbestemmingen

Stappenplan en timing

2016-2017: fase 2. Afstoting prioritaire collecties starten

• Opstarten effectieve afstotingsbeweging meubelcollecties

• Contacteren eigenaars (indien nog van toepassing)

• Contacteren doelbestemmingen en/of regelen verkoop

• Collegeverslag met beslissing voor object of groep van

objecten

• Opstarten duidelijke communicatie (intern en extern)

• Waarderings- en selectietraject andere prioritaire collecties

opstarten

• Afstotingsbeweging

Stappenplan en timing

2018- ev.: fase 3: Niet-prioritaire deelcollecties

• Waarderings- en selectietraject niet-prioritaire deelcollecties

opstarten

• Eventuele afstotingsbeweging

***

Pilootproject Meubelen:

Wat voorafging 2006-2009

Pilootproject Meubelen:

Wat voorafging 2010-2014

Pilootproject Meubelen

Wat voorafging: 2014

Pilootproject Meubelen:

Wat voorafging: 2014-2015

Pilootproject meubelen

• Laatste fase terugverhuis collectie M

• Acuut probleem: niet genoeg depotruimte – nood aan downsizen…

• Heterogene collectie van diverse origine en kwaliteit

• Minimale registratie dossiers

• Collectie-assessment Meubelen door dr. Ria Fabri

• ABCD categorieën:

• A, B en C+ meubelen komen naar het M-Depot

• C- en D meubelen worden in een afstotingstraject opgenomen

• Tijdelijk depot: geen ideaal klimaat. Daarom: vooraf warmtebehandeling

tegen houtborende insecten (Thermolignum) en schimmel (ossegal en/of

Ethanol).

– Verhuis en handling o.l.v. depotbeheerder met technisch medewerkers en vrijwilligers

– Fase 1: najaar 2014

– Fase 2: najaar 2015

Stand van zaken: september 2015

• 639 objecten uit M-collectie kreeg reeds ABCD-categorie, waarvan 440

meubelcollectie,

– Categorie D: 168

– Categorie C-: 125

– Categorie C+: 146

– Categorie B: 73

– Categorie A: 72

• Totaal af te stoten objecten in deze fase: 293!

– 45% van gecategoriseerde objecten (tot nu toe)

– Maar: slechts 0,56% van totale collectie

Pilootproject meubelen

Pilootproject meubelen

Pilootproject meubelen

Vervolg…

• (zie dia 21)

Even wat reclame…

• Twee essays

• Peter Carpreau – De collectie,

het kloppende hart van een

museum

• Marjan Debaene – Kaf, koren

en kunst. Over het waarderen

van de Leuvense collectie

• 7 € in de M-shop

• Info via mleuven.be

Vragen of opmerkingen?

Contact:

Marjan Debaene

Diensthoofd Collecties M Leuven

marjan.debaene@leuven.be

www.mleuven.be