Arbeidsparticipatie in de longoncologie?

Naar betere zorg voor de (werkende) patiënt

Drs. Desiree Donaklinisch arbeidsgeneeskundige oncologie (Principal Clinician) Radboudumc

(potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder

Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Bedrijfsnamen

• Sponsoring en onderzoeksgelden

• Adviseurschappen en honorarium incl. sprekersvergoedingen

• Aandeelhouder• Andere relatie, namelijk …..

• Predicaat Principal Clinicianmet projectfinanciering

• Geen, sprekersfee < €400

• Geen• Eigen bedrijf DELEN ABC

(docentschap)

Disclosure Desiree Dona

Het patiëntenperspectief verandert

patiënt die vertelt dat de werkgever (goed bedoeld) niet wil dat patiënt komt

werken

patiënt die zich schaamt dat ze nog

leeft

De complexe wereld(en) van de zieke werknemer

casuïstiek

Maria

56 jaar, getrouwd, 2 volwassen zonen,

werkzaam als laborante, wordt langdurig

met immuuntherapie behandeld voor

longkanker. Komt in medisch stabiele fase.

Zij wil tijdens de behandeling deels blijven

werken omdat werk voor Maria een anker is.

De eigen bedrijfsarts volgt Wet verbetering

Poortwachter en Maria moet parallel spoor

1 en 2 volgen. Dan slaat paniek bij Maria toe

en ervaart zij werk niet meer als anker.

Uitleg wetgeving, overleg en verbinden:(arbeidsgeneeskundig) onderzoek en advies: • KAG geeft patiënt voorlichting over wet- en regelgeving• KAG overlegt met behandelaar over behandeling en

prognose • KAG empowert patiënt eigen haalbare doelen na te

streven: shared decision making• KAG overlegt met eigen bedrijfsarts • Spoor 2 wordt stop gezet, toewerken naar IVA, werk

inzetten als anker, geen re-integratieverplichtingen meer

Wetgeving • Wet verbetering Poortwachter (WvP)

• Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA)

• Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA)

• Regeling inkomensvoorziening volledig en duurzaam arbeidsongeschikten (IVA)

Wetgeving: Wet verbetering Poortwachter

• Regelt proces van ziekte gedurende de eerste 2 jaar

• 1e jaar: 100% loondoorbetaling2e jaar: 70% loondoorbetaling

• Werkgever en werknemer zijn samen verantwoordelijk

• Voldoende re-integratie-inspanningen leveren

• Streven naar voldoende en structureel resultaat

WvP

• Dag 1: Ziekmelding• Week 6: Probleemanalyse• Week 8: Plan van Aanpak • Week 42: Melding bij UWV • Week 52: Eerste jaarsevaluatie• Week 87-91: Indienen re-integratieverslag en aanvraag WIA uitkering• UWV beoordeelt inspanningsverplichtingen en keurt de medewerker • Week 104: Start WIA uitkering

WvP

• 1e spoor: re-integratie bij eigen werkgevera. in eigen werkb. in ander werk

• 2e spoor: re-integratie bij andere werkgever

WIAWerk en inkomen naar arbeidsvermogen

• WGA: werkhervattingsregeling gedeeltelijk arbeidsgeschikten• 0-35%: geen recht op een uitkering op grond van WIA• 35-80%: verdiencapaciteit benutten met passend werk, aangevuld met

uitkering• 80-100%: volledig maar niet duurzaam arbeidsongeschikt, recht op uitkering

• IVA: inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten• Volledig en duurzaam arbeidsongeschikt

Financiële gevolgen WIA• WGA 35-80%

• Loongerelateerde uitkering• 70% x (maandloon – Restverdiencapaciteit) • duur afhankelijk van arbeidsverleden, max 38 mnd

• Loonaanvullingsuitkering• na loongerelateerde uitkering bij minimaal 50% benutten verdiencapaciteit

• Vervolguitkering• 70% van minimumloon, gerelateerd aan WGA%

Financiële gevolgen WIA• WGA 80-100%

• Loongerelateerde uitkering• 70% van maandloon• duur afhankelijk van arbeidsverleden, max 38 mnd

• Vervolguitkering 70% van minimumloon

• IVA• 75% van maandloon • tot bereiken AOW leeftijd

Bron: Oval 2016

Kanker en werk en de wet • Het hebben (gehad) van kanker heeft grote gevolgen voor belastbaarheid in

werk

• Wisselende belastbaarheid

• Moeheid komt veel voor en heeft grote invloed op werkhervatting

• Verbetering tot jaren na behandeling mogelijk

• 2 jaar voor re-integratie in huidige wetgeving is vaak te weinig

Kanker beroepspopulatie en WIA-instroom

• 4.500 keuringsaanvragen per jaar

• 3.000 toekenningen WIA

• uitslag:

• <35% 16%• 35-80% 17%• 80-100% 27%• IVA 40%

casuïstiek

Monique

56 jaar, alleenstaand met 1 volwassen dochter.

Palliatieve setting longkanker. Al lange tijd in

remissie. Volledig afgekeurd: IVA.

Mist zinvolle dagbesteding, collega’s, ervaart

gebrek aan waardering, dreigend sociaal

isolement.

Zinvolle dagbesteding bij palliatief traject:inventarisatie wensen en ambities patiënt• KAG stelt mogelijkheden op• KAG geeft voorlichting over werken met IVA• Patiënt zoekt passende werkgever waar zij

voor enkele uren aan de slag kan • KAG: begeleiding patiënt werkgever en

afstemming UWV

Kanker en werk: Belang van werken

• Participeren is een basale menselijke behoefte

• Werk is belasting en stabiliserende factor

• Bron van plezier en zingeving

• Positief effect op kwaliteit van leven

• Bron van inkomsten

Bron: Dr. Machteld Huber

Cijfers over longkankerAantal diagnoses 2017

1. huidkanker 18.8012. borstkanker 17.3223. darmkanker 14.4904. longkanker 12.6125. prostaatkanker 11.684

Aantal overlijdens 2017

1. longkanker 10.3912. darmkanker 5.1803. borstkanker 3.1324. prostaatkanker 2.8625. huidkanker 925

5.574 7.038vrouwen mannen

4.257 6.134vrouwen mannen

50% overlijdt <9 mnd

Wordt longkanker een chronische ziekte ?• incidentie 2017: 109.663 diagnose kanker (stijging 3% p jaar)

• werkzame leeftijd (18-66 jaar): 45.000

• overleving stijgt: 5-jaars overleving 64%, 10-jaarsoverleving 54%

• sterfte neemt af

• prevalentie stijgt• 3.5% (750.000) van de Nederlanders heeft kanker (gehad)• prognose 2020: 660.000 mensen met kanker in NL (Tamminga 2012)

kanker is meer en meer een chronische ziekte, die ook steeds meer bij werkenden voorkomt.

Bron: Nederlandse Kankerregistratie, beheerd door IKNL © 2017

Factoren van invloed op herstel/werkhervatting

• Ziekte factoren

• Persoonlijke factoren

• Werkfactoren

Ziektefactorenvan invloed op werkhervatting • Soort kanker • Tumorstadium• Therapievormen• Andere ziektes• Pijn• Vermoeidheid • Cognitieve beperkingen• Lichamelijke problemen • Afname conditie• Depressie/angst/slaapstoornissen

Persoonlijke factoren met negatieve invloed op werkhervatting

• Hogere leeftijd

• Lager opleidingsniveau

• Afwezigheid relatie/ sociale steun

• Negatieve inschatting eigen mogelijkheden

• “Lifestyle”

Werkgerelateerde factoren met negatieve invloed op werkhervatting• Zwaar lichamelijk werk

• Laaggeschoold werk

• Werkstress

• Hoge werkdruk of tempo

• Steun werkgever en collegae

• Vervoersproblemen/ reistijden

• (Veranderde) houding tov werk

Herstel wat heb je er voor nodig?

Persoonlijke factoren• aanwezigheid sociale steun • positieve inschatting eigen mogelijkheden

Werkgerelateerde factoren • praten met leidinggevende• medewerking voor evt werkaanpassingen• autonomie op het werk• eigen invulling uren• positieve houding collega’s• plezier in het werk

Herstel wat heb je er voor nodig?

Evidence van interventies Literatuur

• Aanwijzingen voor positief effect op werkhervatting• Fysieke oefenprogramma’s

• Voorlichting en begeleiding gericht op werkhervatting

• Tijdens de behandeling

• Multidisciplinaire benadering

• Positieve visie behandelaar betreffende arbeidsmogelijkheden

Kanker en werk• Kanker ≠ arbeidsongeschikt• Kanker ≠ voluit doorwerken• Kanker ≠ hetzelfde werk als vroeger• Werken na kanker ≠ vanzelfsprekend

Werken met kanker = maatwerkKijken naar wat je wel kunt!

Kanker en werk: wat werkt? Tips!

• Ga in gesprek met je leidinggevende

• Zorg dat je in een vroeg stadium voorlichting en begeleiding krijgt

• Zorg dat je, vanaf vroeg in het traject, begeleiding krijgt van de bedrijfsarts

• Laat je geen rust voorschrijven

• Blijf in beweging

• Blijf naar het werk gaan, hou in ieder geval contact (van diagnose tot re-integratie)

• Maak afspraken over de wijze van informeren van je collegae

Kanker en werk: wat werkt? Tips!• Bespreek, bij het opstellen van het behandelplan, de impact op het werk

ook met je behandelaar

• Werken tijdens of tussen behandelingen mag

• Stel duidelijke grenzen bij werkhervatting, maak afspraken over “passend werk” en de consequenties van wisselende belastbaarheid gedurende het traject

• Voer, daar waar gewenst, een gesprek met je leidinggevende en de bedrijfsarts over je belastbaarheid, passend werk, aanpassingen en interventies gericht op herstel belastbaarheid

• Hou, zo veel mogelijk, zelf de regie

Kanker en werk: maatwerk!• Werken met en na kanker is werken met onzekerheden

• Bij veel vormen van kanker is er een kans op een recidief

• Klachten en bijwerkingen kunnen de belastbaarheid jarenlang in wisselende mate beïnvloeden en tot meer dan 10 jaar na de behandeling optreden

Werken met en na kanker blijft maatwerk door de jaren heen

Kanker en werk: terugvalpreventie• Ga ook na, al dan niet volledige, werkhervatting, regelmatig met elkaar in

gesprek, evalueer de stand van zaken, pas de afspraken aan, etc

• Heb aandacht voor de gevolgen van blijvende en in ernst wisselende belastbaarheid bij wisselende beperkingen

• Vraag ook in deze fase de bedrijfsarts om advies voor interventies gericht op herstel van de belastbaarheid

Wat maakt werkhervatting moeilijk?

Vermoeidheid• 50% na 1 jr vermoeidheidsklachten• 25% na 3 jr nog klachten

Positief effect op werkhervatting (evidence literatuur)

• Fysieke oefenprogramma’s• Voorlichting en begeleiding gericht op werkhervatting• Tijdens de behandeling• Multidisciplinaire benadering• Positieve visie behandelaar betreffende arbeidsmogelijkheden

Eerst fysiek oorzaak uitsluiten en behandelen

Verbeteren balans belasting/belastbaarheid

Werken aan mentale en fysieke belastbaarheid

Graduele opbouw van het werk

Vermoeidheid bij of na kanker

• Plotseling

• Zonder waarschuwing

• Niet gekoppeld aan inspanning

• Kan extreem en uitputtend zijn

• Duur langer dan normaal

Vermoeidheid • Komt in alle stadia van de ziekte voor

• Te weinig gemeld, gediagnosticeerd en behandeld

• Oorzakelijke en in stand houdende factoren

• Specifieke vragenlijst kan duidelijkheid geven over oorzaak

• Gerichte behandeling/ondersteuning aanbieden

• Herkenning en erkenning belangrijk!

Vermoeidheid bij/na kanker en werk

Algemeen

• Verbeteren balans belasting/belastbaarheid

• Werken aan mentale en fysieke belastbaarheid

• Graduele opbouw van het werkregelmaat, verspreid over de week, eerst frequentie dan duur, passend werk“tijd en intensiteit”

• Herkenning en erkenning!!

Rol bedrijfsarts• Begeleiding in kader WvP

• Adviseur voor medewerker en leidinggevende

• Kennis van werkgever en werksituatie

• Korte lijnen met werkgever

• Soms laat in proces ingeschakeld

BACO: bedrijfsarts consulent oncologie• Bedrijfsarts met extra expertise in de problematiek rondom

kanker en werk • Adviseur bij specifieke vragen bij kanker• Bewaken balans belasting/belastbaarheid• Werken tijdens de behandeling• Aandacht voor training/bewegen tijdens de behandeling• Overleg behandelend team 1e en 2e lijn• Voorlichting/advisering leidinggevende• Verwijzing naar behandeling gericht op

bevorderen re-integratie in werk

huisarts en paramedici

Klinisch behandelteammet KAG of BACO

bedrijfsartsBACO

2e lijn

BACO

1e lijn

Informatie • NFK.nl • kanker.nl• kankerenwerk.nl• KWF.nl• iknl.nl• ipso.nl• oncoline.nl• verwijsgidskanker.nl• uwv.nl• https://www.nvab-online.nl/content/kanker-en-werk• www.nvka.nl/baco

Verwijsmogelijkheden • BACO of KAG oncologie via website NVKA:

http://www.nvka.nl/BACO/Lijst/kosten: € 150 per uur

• IKA Ned: https://www.ika-ned.nl/specialismen/werken-met-kanker/ kosten: € 900 – 1550 per onderzoek

• Re-integratiebureau’s en begeleiding werkgevers: • Re-turn: www.re-turn.nl• Stap Nu: www.stap.nu• Bureau Cancer and Career: www.bureaucenc.nl• Effectyf: www.effectyf.nl• Care for cancer: www.careforcancer.nl

Tot slotTransmurale arbocuratieve netwerkzorg

heeft de toekomst !

Citaat Johan Cruijff: “Alleen kan je niks, je moet het samen doen”