Naam - Web viewCO2 impact ... Het feit dat het vervangen van de compressor alleen al ......

$: Naam - Web viewCO2 impact ... Het feit dat het vervangen van de compressor alleen al ... HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Koel Vries\WerkProcedureKoelVries.docx$
Energie & Hergebruik Eindrapport innovatieproject

Kringwinkel Zuid-West-Vlaanderen i.s.m. KOMOSIE

Dominique De Munck - [email protected]/10/2011

mailto:[email protected]

ENERGIE & HERGEBRUIKPagina: 2/111

Abstract................................................................................................................4Dankwoord............................................................................................................5Over dit document.................................................................................................61. Inleiding.........................................................................................................72. Probleemstelling.............................................................................................83. Doelstellingen en werkwijze............................................................................9

3.1. Doelstellingen..........................................................................................................93.2. Werkwijze..............................................................................................................10

4. Literatuurstudie............................................................................................114.1. Opzet.....................................................................................................................114.2. Inhoud...................................................................................................................114.3. Ecologische impact van elektrische apparaten in Vlaanderen...................................12

4.3.1. Energiegebruik in de Vlaamse huishoudens.............................................................................................124.3.2. Elektriciteitsconsumptie van de huishoudens in de energiebalans van Vlaanderen.................................154.3.3. CO2 impact elektricteitsconsumptie huishoudens.....................................................................................164.3.4. CO2 impact verbruik elektrische apparaten in perspectief.......................................................................174.3.5. Wat is beter: hergebruik of kopen van een nieuw?...................................................................................184.3.6. CO2-voetafdruk van de Europeaan: consumptie weegt zwaar door..........................................................20

4.4. Een economische benadering van energiebesparingen............................................214.4.1. Disconteringspercentage..........................................................................................................................214.4.2. Evolutie elektriciteitsprijzen......................................................................................................................214.4.3. Evolutie waterprijzen................................................................................................................................214.4.4. Invloed elektriciteitsprijzen op disconteringspercentage..........................................................................22

4.5. Kostenefficiëntie CO2 reductiemaatregelen..............................................................224.6. Elektrische apparaten in detail...............................................................................25

4.6.1. Historische evolutie van het verbruik........................................................................................................254.6.2. Klopt het aangeduide verbruik met het werkelijk verbruik?......................................................................264.6.3. Globaal verbruik / categorie / gezin..........................................................................................................274.6.4. Overzicht Gemiddeld gebruik per toestel..................................................................................................284.6.5. Besparingspotentieel bij elektrische apparaten........................................................................................304.6.6. Voorbije en Toekomstige evoluties in het verbruik...................................................................................324.6.7. Energiezuinigheid en prestaties................................................................................................................364.6.8. Stand-by...................................................................................................................................................37

4.7. Overzicht toestellen...............................................................................................384.7.1. Wasmachines............................................................................................................................................414.7.2. Vaatwasser...............................................................................................................................................444.7.3. Droogkast (wasdroger, tubmle dryer).......................................................................................................464.7.4. TV en audiovisuele toepassingen..............................................................................................................474.7.5. Koel/vriescombinaties...............................................................................................................................494.7.6. Computer..................................................................................................................................................50

4.8. OVAM-studie Hergebruikscriteria AEEA...................................................................514.8.1. Algemene vaststellingen...........................................................................................................................514.8.2. Conclusies hergebruik...............................................................................................................................524.8.3. Selectiecriteria..........................................................................................................................................534.8.4. Aanbevelingen..........................................................................................................................................53

4.9. Energielabels en energiekosten..............................................................................554.9.1. Officiële energielabels...............................................................................................................................554.9.2. Andere initiatieven energielabels..............................................................................................................574.9.3. Handelsketens..........................................................................................................................................57

4.10. A++ prijzen & verbruik nieuwe toestellen.............................................................584.11. Conclusies Literatuuronderzoek...........................................................................60

5. Projectinhoud...............................................................................................615.1. Inleiding................................................................................................................615.2. Rationeel Energie Gebruik in de Kringwinkelsector..................................................61

5.2.1. Inleiding....................................................................................................................................................61


5.2.2. Concrete implementaties in Kortrijk..........................................................................................................615.2.3. Implementaties in andere Kringwinkels....................................................................................................625.2.4. Eerste stappen REG-beleid........................................................................................................................665.2.5. Verdere informatie REG / milieubeleid......................................................................................................675.2.6. Subsidies...................................................................................................................................................685.2.7. Contacten Bedrijven & Organisaties.........................................................................................................695.2.8. Opleidingen & Workshops.........................................................................................................................69

5.3. Technische Uitwerking in het Hergebruikcentrum (HGC): Revisie+...........................705.3.1. Inleiding....................................................................................................................................................705.3.2. Gegevens verzameling Koel/Vries Sector..................................................................................................705.3.3. Databank van verbruiksgegevens: Encodex gfk databank........................................................................715.3.4. Uitgangspunten meetprocedures Revisie+...............................................................................................725.3.5. Revisie+: Hoe begin ik als HGC met mijn metingen?................................................................................735.3.6. Revisie+: Procedures per Toestelcategorie...............................................................................................745.3.6.1. Koel/Vries..............................................................................................................................................745.3.6.2. Wasmachine..........................................................................................................................................775.3.6.3. Droogkast..............................................................................................................................................805.3.6.4. Vaatwasser............................................................................................................................................825.3.6.5. Computer...............................................................................................................................................845.3.6.6. Televisie................................................................................................................................................845.3.7. Onderhoudsprocedure meetprogramma...................................................................................................855.3.7.1. Controle meters – Revisie werkplaats....................................................................................................855.3.7.2. Updaten Prijzen water (KOMOSIE - jaarlijks)..........................................................................................855.3.7.3. Updaten Prijzen elektriciteit (KOMOSIE - jaarlijks).................................................................................855.3.7.4. Updaten Prijzen zuinige toestellen ( KOMOSIE – verandert niet zo vaak)..............................................85

5.4. Kringwinkel : communicatie naar het brede publiek.................................................865.4.1. Inleiding....................................................................................................................................................865.4.2. Communicatiemiddelen............................................................................................................................875.4.2.1. Affiches..................................................................................................................................................875.4.2.2. Folder....................................................................................................................................................875.4.2.3. Winkelfiche............................................................................................................................................875.4.2.4. Ecoscore: Kostenlabel voor tweedehands apparaten............................................................................915.4.3. Website.....................................................................................................................................................955.4.4. VerkopersHandleiding – Opleiding............................................................................................................95

6. Resultaten verbruiksanalyses – evaluatie Ecoscore.........................................966.1. Koel/vries..............................................................................................................966.2. Droogkast..............................................................................................................996.3. Wasmachines.......................................................................................................1016.4. Vaatwassers, TV’s en computers...........................................................................103

7. Conclusies & vervolg...................................................................................1048. Bijlagen......................................................................................................105

8.1. Ecoscore – Veelgestelde Vragen............................................................................1058.1.1. Hoe wordt de Ecoscore juist bepaald?....................................................................................................1058.1.2. Waarvoor staat de “Eco” in Ecoscore?....................................................................................................1058.1.3. Met welke toestellen vergelijken jullie?...................................................................................................1058.1.4. Wat betekenen de sterren van de Ecoscore juist?..................................................................................1068.1.5. Hoe houden jullie rekening met de leeftijd van de toestellen?................................................................1068.1.6. Hoe komen jullie aan het opgegeven verbruik?......................................................................................1068.1.7. Wat is het verschil tussen de Ecoscore en het Energielabel met Klasse A,B,C ?.....................................1068.1.8. Waarop baseren jullie het jaarverbruik?.................................................................................................1078.1.9. Is het jaarverbruik exact juist?................................................................................................................1078.1.10. Houden jullie rekening met stijgende elektriciteitsprijzen?.....................................................................1078.1.11. Waarom is er geen Ecoscore voor TV of Computer?...............................................................................107

8.2. V&A: waarom is het kopen van een tweedehands toestel verantwoord vanuit een milieustandpunt?...........................................................................................................1088.3. V&A: waarom is het nog verantwoord om tweedehands toestellen te verkopen aan mensen met een lager inkomen?.....................................................................................108

9. Eindnoten...................................................................................................109


1. AbstractDe Kringwinkelsector is zich als sociale en groene speler terdege bewust van het spanningsveld dat er kan bestaan tussen energie & hergebruik. Het project Energie & Hergebruik had dan ook als doel dit spanningsveld in de praktijk te onderzoeken en actie te ondernemen om mogelijke tegenstellingen weg te werken.We begonnen het project met een literatuurstudie om een beter inzicht te verwerven in de problematiek van het energieverbruik van tweedehands apparaten. Levensduurverlenging of hergebruik bleek voor de grote meerderheid van elektrische toestellen een positieve ecologische keuze. Waar dit niet zo is, is de impact erg beperkt. In de toekomst wordt hergebruik bovendien nog interessanter omdat de verbruiksverschillen tussen de verschillende generaties toestellen steeds kleiner worden.Ons voornaamste aandachtspunt bij het beoordelen van onze toestellen is dan ook het financiële aspect voor onze klanten.We stelden verder de prioritaire productcategorieën vast die in Kringwinkel verkocht worden. Hierna stelden we een totaalpakket samen om de energieproblematiek in de Kringwinkelsector op verschillende werkvelden aan te pakken. Volgende instrumenten werden ingevoerd respectievelijk ontwikkeld:

1. REG-beleid voor de Kringwinkelsector

Overzicht van de REG-initiatieven in de sector en daarbuiten Piloot Kringwinkel Zuid-West-Vlaanderen:

o Milieumuur: energietips op de werkvloero Energieboekhoudingo Ecodriving voor onze chauffeurso Sensibilisatie van alle personeel rond energiegebruik d.m.v. Energiespel

2. Technisch luik in de Hergebruikcentraa. Opstellen van selectie- en meetprocedures toestellenb. Keuze & aanschaf meetapparatuurc. Ontwikkeling van rekenbladen om verbruiksgegevens te normaliserend. Invoeren van een Revisie+ procedure om energieverbruik apparaten te beperkene. Analyse van gebruiksgegevens toestellen

3. Communicatieluik in de Kringwinkela. Ontwikkeling van een kostenlabel voor tweedehands apparaten: de Ecoscoreb. Opleiding & handleiding voor winkelpersoneelc. Affiches om aandacht klanten te trekkend. Verspreiden van een folder met uitleg Ecoscore & Energietipse. Ecoscore en uitgebreide verbruiksinformatie op elk witgoedtoestelf. Website: www.dekringwinkel.be/energie

We stelden in dit project vast dat de selectie van onze toestellen op hergebruik dusdanig was dat 80 tot 95% van onze witgoedtoestellen nu reeds zuinig genoeg zijn om de economische en ecologische toets met glans te doorstaan. De overige toestellen kunnen in de juiste gebruikscontext nog steeds de meest interessante optie zijn.Met de ontwikkeling van de Ecoscore hebben we een zeer helder communicatie-instrument ontwikkeld dat klanten toelaat het toestel te kiezen dat het beste aansluit bij hun gebruiksnoden. Door de zeer uitgebreide verbruiksinformatie op de winkelfiche van onze toestellen weten onze klanten perfect wat het gebruik van een apparaat hen zal kosten op jaarbasis. Voor meer advies en besparingstips kunnen ze terecht bij ons personeel, in de folder of op de website.Momenteel is deze informatie beschikbaar in de Kringwinkels van regio Kortrijk & Sint-Niklaas. De bedoeling is dat op korte termijn het hier ontwikkelde totaalpakket ook in de rest van Vlaanderen ingang vindt.

http://www.dekringwinkel.be/energie


DankwoordDit project heeft zijn resultaten enkel bereikt dankzij de inzet van talloze mensen. In de eerste plaats bedank ik de Vlaamse overheid en dus onze medeburgers die via het Subsidieagentschap voor Werk en Sociale Economie in de broodnodige financiering voorzagen. Daarnaast wil ik zeker Eandis bedanken voor hun inzet en creatieve inbreng in het project. De opschaling naar Vlaanderen zou veel moeilijker geweest zijn zonder hun aandeel in de meetapparatuur en het communicatiemateriaal.Verder wil ik de inzet van alle Kringwinkelmedewerkers bedanken die hun toewijding verleenden aan dit project. In het bijzonder de mensen van Kringwinkel Zuid-West-Vlaanderen en Azalee in Sint-Niklaas.Natuurlijk verdienen ook de collega’s van KOMOSIE mijn dank, onder meer dankzij hun inbreng en steun werd dit project een succes. Ook wil ik de mensen van EDF/Envie & Luminus bedanken die met hun pionierswerk van het project Energivie voor inspiratie gezorgd hebben.Onze collega’s van Ressources over de taalgrens (en in het bijzonder Electrosofie) waren bijzonder behulpzaam in het delen van hun ervaringen rond het energieverbruik van tweedehands apparaten.OVAM verdient ook een bloemetje omdat zij via hun studie Hergebruikscriteria van AEEA onmisbare gegevens toeleverden om de ecologisch en technische kant van het project tot een goed einde te brengen. Zij leverden ook andere nuttige informatie en de samenwerking verliep steeds in goede sfeer.Ook alle onderzoeksinstellingen, organisaties, universiteiten, bedrijven en overheden wens ik uitdrukkelijk te bedanken voor het publiekelijk ter beschikking stellen van de resultaten van hun onderzoeken en rapporten. Zonder hun openheid zou ik dit project niet met dezelfde nauwkeurigheid en efficiëntie kunnen uitgevoerd hebben.Ingenieursbureau E-ster bedank ik voor het delen van hun ervaringen met betrekking tot energiemetingen bij mensen thuis.De mensen van Ecolife voorzagen in een inspirerende & ludieke lessenreeks rond REG in Kortrijk, waarvoor dank. Focus tenslotte verzorgde de uitwerking van de finale communicatiecampagne die nu loopt in Kortrijk & Sint-Niklaas. Zij waren zo flexibel om met onze soms wisselvallige wensen mee te gaan.

Dominique De Munck – 31 oktober 2011


Over dit document

Dit rapport is in de eerste plaats gericht op intern gebruik binnen de Kringwinkelsector. Ook partners en bevriende organisaties kunnen hier gebruik van maken. Verdere verspreiding is enkel toegestaan na toelating van KOMOSIE vzw.De verspreiding gebeurt in eerste plaats op DVD. Ik heb immers mijn uiterste best gedaan om alle cijfers te staven met referenties en achtergrondinformatie die mee op de DVD staan.Dit rapport is in de eerste plaats gemaakt om elektronisch te doorbladeren. Idealiter leest u dit exemplaar elektronisch op DVD en dan kan u gewoon doorklikken naar alle referenties en externe bestanden.De HTML versie heeft als voordeel dat u met de “back” & “forward” toets snel kan doorklikken naar de achtergronddocumenten & terugkeren naar uw vorige positie1.

Leest u de afgedrukte versie, niet getreurd, ook daar is rekening mee gehouden. U zult dan echter manueel op zoek moeten gaan naar de referenties.

Opmerking: Cursieve tekst komt letterlijk uit een studie of rapport.

1 Met name in de Chrome browser werkt dit bijzonder vlot


2. Inleiding

De Kringwinkelsector staat sinds haar ontstaan bekend om haar maatschappelijk engagement en haar positieve bijdrage aan het leefmilieu. Nu meer dan ooit zijn deze engagementen broodnodig.Het aantal mensen dat zich niet kan handhaven boven de armoedegrens stijgt in heel Europa. De huidige wegwerpmaatschappij botst steeds meer op de grenzen van de aarde. Ooit beschouwt men onze huidige manier van consumeren als één van de grote absurditeiten van deze tijd. Een duurzame, gelijke verdeling van de welvaart over de aarde impliceert dat wij in de Westers wereld naar een reductie moeten van 80 tot 90% van ons materialengebruik en onze fossiele energieafhankelijkheid.De Kringwinkelsector is zonder twijfel een element in deze transitie naar een sociaal rechtvaardige en ecologisch duurzame wereld. De troeven van hergebruik met sociale tewerkstelling passen immers perfect in deze transitie:

▪ Maatschappelijke meerwaarde sociale tewerkstelling -> mensen een perspectief bieden▪ Korte kringloopketen -> lokaal, minder transport nodig▪ Materialenhergebruik ->

geen nieuwe grondstoffen nodig energiezuiniger dan recyclage

▪ Andere visie op consumeren -> downshifting

Specifiek voor Vlaanderen, dat kreunt onder zijn logistieke ambities en onder meer daarom één van de meest vervuilde regio’s van Europa is, is hergebruik dan ook een enorme troef.Reeds sinds geruime tijd leefde er in de Kringwinkelsector een terechte bezorgdheid over het energiegebruik van de tweedehands apparaten. Door gebrek aan tijd en middelen hadden we echter nooit een omvattend antwoord op dit spanningsveld tussen energie & hergebruik klaar. In 2011 kwam hier verandering in: dankzij de toekenning van een projectsubsidie voor het Innovatieproject Energie & Hergebruik door het Vlaams Subsidieagentschap voor Werk & Sociale Economie. Kringwinkel Zuid-West-Vlaanderen en KOMOSIE sloegen de handen in elkaar om het thema aan te pakken. In de 10 maanden die we kregen zijn we er in geslaagd een mooi totaalpakket te voorzien dat onze stakeholders antwoord biedt op de vragen die zij reeds lang hebben.Dankzij de ontwikkelde selectie & meetprocedures, onze sensibiliserende en informatieve communicatie en vooral de expertise van onze mensen, kunnen we onze klanten voortaan ecologisch en economisch verantwoorde tweedehands apparaten te koop aanbieden. Onze klanten kunnen in het volste vertrouwen onze producten kopen: ze weten exact wat dit hen zal kosten, waarmee we verder gaan dan vele reguliere winkelketens.

De Kringwinkel kan met de resultaten van dit project met trots haar imago van groene en sociale onderneming verder uitspelen!


3. Probleemstelling

Eén van de doelstellingen van de kringloopcentra is het aanbieden van betrouwbare en betaalbare tweedehands producten (hergebruikdoelstelling) met maatschappelijke meerwaarde (sociale tewerkstelling).

Om de consument op vlak van kwaliteit en dienst na verkoop de nodige zekerheid te bieden, werd voor huishoudelijke apparaten (koel/vriestoestellen, wasmachines, droogkasten, fornuizen …) het kwaliteitslabel Revisie ontwikkeld. Kringloopcentra kunnen dit label op de toestellen aanbrengen als ze voldoen aan een reeks kwaliteitsvoorwaarden (deskundig herstel, kwaliteitszorg, milieu-impact, registratie, service na verkoop …). Het Revisie kwaliteitsconcept groeide de voorbije negen jaren uit tot een hoogstaand en erkend kwaliteitslabel voor duurzaam en vakkundig herstelde tweedehands goederen. Het label werkt imagoversterkend en doet het vertrouwen van overheden, consumenten en producenten in de kwaliteit van de toestellen groeien. Tien grootschalige hergebruikcentra en zes kleinere herstelateliers zijn momenteel actief binnen het Revisie netwerk.

Het spanningsveld tussen de meerwaarde van sociale tewerkstelling / hergebruik en het energieverbruik van tweedehands toestellen vormt een belangrijk aandachtspunt voor de kringloopcentra. Dit uit zich op een aantal punten:

- Wat is/hoe meet je het energieverbruik van tweedehands toestellen (in vergelijking tot nieuwe apparaten)?

- Hoe reduceer je als kringloopcentrum de energie-impact van de hergebruikte apparaten? - Hoe informeren we het best onze doelgroep: hoe ga je als medewerker van een centrum om met dit

thema en hoe maak je de klant bewust van het belang van rationeel energieverbruik (REG)?- Hoe kies je als klant een toestel, rekening houdend met het energieverbruik en de sociale

(tewerkstelling) en milieumeerwaarden (hergebruik)?- Hoe houden we met energieverbruik rekening bij de inzameling van herbruikbare toestellen? - Hoe houden we met energieverbruik rekening bij de selectie van toestellen naar verkoopbaarheid?

De financiële kant van het plaatje voor de klant is hierbij onze voornaamste bezorgdheid. Op individueel vlak kan een gulzige diepvriezer veel meer schade toebrengen dan hij op milieuvlak ooit kan doen. We zullen in de rest van dit rapport ontdekken waarom.


4. Doelstellingen en werkwijze

4.1. DoelstellingenDe oplossing voor de gestelde problematiek bestaat uit verschillende luiken. Beide luiken vullen de huidige inspanningen binnen de centra aan en betekenen een uitbreiding van de bestaande diensten:

TECHNISCH LUIK- het reële energieverbruik van elk toestel op een vakkundige wijze te meten, in functie van de eigen

beoordeling en selectie van toestellen en in functie van communicatie naar de (potentiële) klanten zodat zij de aankoop van hun toestel kunnen doen naargelang hun individuele behoeften.

- het inschatten van het werkelijke energieverbruik (in € per jaar) van enkele veel voorkomende toesteltypes en dit vergelijken met het gemiddelde verbruik van nieuwe toestellen (klasse A++). Deze inschatting laat toe de reële impact van het energieverbruik van doorsnee tweedehands toestellen te bepalen en hiermee rekening te houden in onze selectiecriteria.

EDUCATIEF / SENSIBILISEREND LUIK- de klant optimaal helpen bij de keuze van het toestel en gebruiksinformatie bezorgen om de eventuele

meerconsumptie van het tweedehands toestel te compenseren door correct gebruik. - het eigen energieverbruik binnen de centra en bij de doelgroepmedewerkers reduceren.


4.2. WerkwijzeWe trachten onze doelstellingen op de volgende wijze te realiseren:

Literatuurstudie

We beginnen het project met het uitspitten van het onderzoeksveld ‘energiegebruik van elektrische huishoudelijke apparaten en de impact van hergebruik’. We zoeken een antwoord op vragen als:

Wat is het aandeel van elektrische apparaten in het energiegebruik thuis? Hoe bereken je de kosten verbonden aan het energieverbruik? Wat is de financiële en milieu-impact van hergebruik? Welke toestellen zijn de grootste energieverbruikers? Welke toestellen kenden de grootste efficiëntiewinst? Welke energielabels bestaan er? Welke meetprocedures bestaan er?

Dit alles laat ons toe een prioriteitenlijst op te stellen van toestellen die het onderwerp moeten worden van onze inspanningen rond energiebesparing.

Ontwikkelen van REG beleid voor kringloopcentra

Doel van dit onderdeel is om na te gaan op welke vlakken een Kringwinkel bewust kan omgaan met het thema energieverbruik/hergebruik. Het doel is om deze initiatieven telkens in samenspraak met KOMOSIE in het pilootcentrum te ontwikkelen en te testen. Daartoe stelt het pilootcentrum zijn medewerkers ter beschikking; KOMOSIE verzorgt de inhoudelijke uitwerking en de implementering van de resultaten op sectorniveau.

Op punt stellen van meetprocedures voor energieverbruikende toestellen

o Ontwikkelen van een meetprocedure voor elke productcategorie die uit de literatuurstudie weerhouden wordt. Nadruk: nauwkeurigheid en praktische haalbaarheid

o Het maken van de nodige leidraden en invulformulieren die het personeel op de werkvloer kan gebruiken om de meetprocedures uit te voeren

o Het personeel opleiden om deze meetprocedure te gebruikeno Keuze en aanschaf van meetapparatuuro Ontwikkelen van software om de ruwe meetgegevens te kunnen interpreteren en

analyseren

Ontwikkelen van een communicatiecampagne in de Kringwinkelo Informeren klant van energieverbruik apparaato Sensibilisatie door verspreiden energiebesparingtips in €o Advies op maat aan de klant: ideale toestelkeuze


5. Literatuurstudie

5.1. Opzet

We starten met een literatuurstudie van het onderzoeksdomein: energiegebruik van huishoudelijke apparaten, impact op het milieu en het gezinsbudget van hergebruik. Via bestaande studies en onderzoeksrapporten verzamelen we alle informatie die van belang is voor de Kringwinkelsector m.b.t. de verkoop van elektrische apparaten. We bundelen het opzoeken van informatie voor de verschillende luiken van het projecten in het begin van het project om onszelf dubbel en overbodig werk te besparen. Informatie over energielabels, meetprocedures en besparingstips vind je immers vaak op dezelfde plaatsen terug.

5.2. Inhoud

Allereerst is het essentieel om een ruimer inzicht te hebben in het energieverbruik van de gezinnen, ook wel het residentieel energieverbruik genoemd. Als aperitief zullen we dan ook nagaan wat het aandeel is van de elektrische apparaten en verlichting in de totale energieconsumptie van een gezin. Hierdoor kunnen we de impact van eventuele besparingen op het totale energieplaatje beoordelen. We bekijken vervolgens hoe je nu als burger beoordeelt of een apparaat wel of niet aan vervanging toe is vanuit milieustandpunt. We kijken hier ook naar het breder plaatje op Europees niveau wat betreft de impact van productie en consumptie op de ecologische voetafdruk.We duiken vervolgens opnieuw in de economiehandboeken en bekijken hoe je de financiële kant voor de klant het best becijfert. Welk disconteringspercentage (disconteringsfactor) moeten we gebruiken en hoe houden we rekening met de evolutie van elektriciteit– en waterprijzen?Omdat een kostenefficiënte reductie van onze CO2-uitstoot centraal staat in de Europese doelstellingen 2020, staan we ook stil bij wat het meest efficiënt is: het aankopen van een Kringwinkeltoestel of het aankopen van een nieuw zuiniger toestel. Daarna overlopen we de specifieke apparaten die ook in Kringwinkels worden aangeboden. Wat verbruiken ze? Wat is de evolutie in het verbruik de afgelopen jaren? Is er een groot besparingspotentieel?Zo kunnen we een ranglijst maken van de apparaten die het meest verbruiken en de prioriteiten in het project bepalen.Interessant is ook de evolutie in het verbruik van de toestellen over de tijd. Dat deze dalend is mag duidelijk zijn, maar hoe evolueert dit juist en wat zijn de verwachtingen naar de toekomst?Er is al heel veel onderzoek gebeurd naar de afweging hergebruik versus recyclage vanuit een milieustandpunt. In plaats van deze analyse nogmaals te doen, nemen we de resultaten van deze onderzoeken onder de loep aan de hand van de OVAM-studie Hergebruikscriteria AEEA. Deze overzichtsstudie is van zeer recente datum en biedt vanuit een Vlaams perspectief antwoord op de vraag wat de voorkeur verdient bij elektrische apparaten: recyclage of hergebruik.

Omdat één van de onderdelen van het project de ontwikkeling van een tweedehands energielabel is, kijken we welke energielabels er nu wereldwijd op de markt zijn en wat we daaruit kunnen leren.Verder doen we ook een marktonderzoek van het verbruik en de kostprijs van de belangrijkste huidige toestellen.


5.3. Ecologische impact van elektrische apparaten in Vlaanderen

5.3.1. ENERGIEGEBRUIK IN DE VLAAMSE HUISHOUDENS

Alvorens ons op de apparaten zelf toe te spitsen, is het interessant een kijkje te nemen naar het energieverbruik van de Vlaamse/Belgische gezinnen. Wat is het aandeel van de gebouwen (incl. kantoren) in het totale energieverbruik van ons land? Volgens het Energie-efficiëntie rapport van Mckinsey1 is dit zo’n 35%.

Figuur 1 Primair Energieverbruik in België per sector, 2005, p.8

Globaal gezien is een Vlaams gezin een echte grootverbruiker van energie. Vooral wat betreft verwarmingsvereisten torenen we boven de rest van Europa uit. Niet alleen hebben we de bij de grootste huizen van Europa, deze zijn dan nog eens enorm slecht geïsoleerd:

Figuur 2 Gemiddeld residentieel energieverbruik, kWh/m²/jaar, 2005, p. 14


Het achtergronddocument Huishoudens van het Vlaamse Mileurapport2 bevestigt dit:

Figuur 3 Huishoudelijk energiegebruik per inwoner in de Europese Unie (25 landen, 2005), p.109

In hetzelfde rapport kunnen we vaststellen dat de Energiesnoeiers nog heel wat isolatiewerk voor de boeg hebben:

Figuur 4 Dikte van muur- en dakisolatie in nieuwbouwwoningen (mm) (EU, 2001), p.87

Uit het Vlaamse milieu-indicatorenrapport (Kernset Milieudata Energiegebruik Huishoudens) stellen we vast dat elektriciteit slechts zo’n 18% van het totale energieverbruik bij de huishoudens inneemt3:


Figuur 5 Evolutie van het energiegebruik door huishoudens, volgens brandstoftype , Energiegebruik Huishoudens

Tabel 1 Evolutie van het energiegebruik door huishoudens, volgens brandstoftype,


5.3.2. ELEKTRICITEITSCONSUMPTIE VAN DE HUISHOUDENS IN DE ENERGIEBALANS VAN VLAANDEREN

Veel cijfers op een rijtje in het vorige hoofdstuk. De vraag die we ons echter stellen in het kader van dit project is: wat is het aandeel van de elektriciteitsconsumptie van de huishoudens in de totale energievraag in Vlaanderen?

We berekenen dit op 2 verschillende manieren om voldoende zekerheid in te bouwen.

A)Uit het Mira-T Achtergrond Document Energiesector2 en gegevens elektriciteitsproductie van de Energiebalans Vlaanderen halen we dat er in 2005 zo’n 485 PJ primaire energie naar de elektriciteitsproductie is gegaan. Met een totale primaire energiebehoefte van 1619 PJ komen we dus op 30% van de primaire energiebehoefte van Vlaanderen die naar de elektriciteitsproductie gaat. Cijfers van het IEA komen ook op ongeveer 30% uit3.

Uit een analyse van de Vlaamse elektriciteitsmarkt (KULeuven, 2002) halen we dat van een totale afname van 75,5 Twh er 16,283 Twh residentieel is4. Zo’n 22% van de elektriciteitsproductie gaat dus naar de huishoudens.Ook op federaal niveau (2008) komen we tot dezelfde cijfers: zo’n 22% van de elektriciteitsproductie gaat naar de huishoudens5.Tellen we deze samen, dan komen we op 30% × 22% of zo’n 6,5% van de totale primaire energiebehoefte in Vlaanderen die naar de elektriciteitsconsumptie van de gezinnen gaat.

B)Uit Tabel 1 (p. 14) halen we dat er in 2005 39 PJ via elektriciteit werd verbruikt door de huishoudens. Met een gemiddeld rendement van onze centrales van 43%4 komen we aan een behoefte van 91 PJ. Hieruit blijkt dat elektriciteitsconsumptie van de gezinnen instaat voor zo’n 5,5% van de primair energiebehoefte van Vlaanderen.

Uit beide berekeningen kunnen we met zekerheid vaststellen dat het elektriciteitsverbruik van de huishoudens minder dan 10% bedraagt van de totale energievraag in Vlaanderen.

2 Er is ondertussen een recenter rapport beschikbaar:Literatuurstudie\Achtergrond\Energie - sectoren\MIRA_AG_ENERGIE_2010.PDF3 Alternatieve berekening voor België op basis van het IEA rapport België 2009 (verschenen op 10/03/2011) (afgerond op basis van p. 19): Totaal = 56 Mtoe ; 12 M toe = bijdrage nucleaire productie Nucleaire elektriciteitsproductie heeft 35% rendement en nucleaire bijdrage elektrische productie is 55%.Elektriciteitsproductie totaal = 12*0.35/0.55 = 7,64 Mtoe ; gemiddeld rendement 43% -> 17.8 MT toe -> 32 %4 De verhouding 1 op 2.5 wordt vaak gebruikt, mijn berekening komt voor Vlaanderen op 1 op 2.3 of zo’n 43%, dit evolueert voortdurend, zie Literatuurstudie\Achtergrond\Energie - sectoren\ElektriciteitsProductieKwH_01_04_06_01FIG.XLS


5.3.3. CO2 IMPACT ELEKTRICTEITSCONSUMPTIE HUISHOUDENS

De volgende stap die we maken is te kijken naar de impact van deze elektriciteitsvraag op de grootste mondiale uitdaging waar we als mens de komende eeuw voor staan: de klimaatopwarming. Wat is dus het aandeel van de elektriciteitsconsumptie thuis in de CO2 uitstoot van de Vlaming of zo u wil de Belg?

We gaan uit van een gemiddelde CO2 uitstoot voor de productie van 1 kWh elektriciteit in België van 273 gram6. Verder stellen we vast dat een gemiddeld gezin zo’n 4000 kWh verbruikt5. We komen dus op 955 kg CO2 voor een gemiddeld gezin.Gemiddeld telt een gezin 2.3 personen in Nederland6 en de cijfers in Vlaanderen/België zullen niet anders zijn. Per persoon komen we dus op ongeveer 474 kg CO2/jaar7. Dit is al aardig wat van een globaal duurzame uitstoot van 1 à 2 ton CO2 per persoon/jaar. De gemiddelde uitstoot per persoon in België berekend volgens de methodologie van het Global Footprint Network bedraagt echter zo’n 14 ton per persoon8. We kunnen samenvatten: het elektriciteitsverbruik thuis is goed voor zo’n 3,5% van de totale CO2 uitstoot van de Belg.

Ter controle kunnen we dit vergelijken met het cijfer dat MacKay in zijn toonaangevend werk Sustainable Energy without the hot air gebruikt: “Powering all UK homes” accounts for just 4% of UK emissions.”7

Als we weten dat de elektriciteitsopwekking in het VK CO2-intensiever is dan in Vlaanderen, dan stellen we vast dat onze eigen berekeningen de werkelijkheid zeer dicht benaderen.

We besluiten hieruit dat de elektriciteitsconsumptie van de Vlaamse huishoudens een zeer beperkte factor is in de opwarming van het klimaat. Dit mag ons echter niet beletten te blijven inzetten op energiebesparing thuis! De energieproductie kan immers pas duurzaam worden als de energievraag sterk daalt. Elke sector moet hier zijn bijdrage leveren. De problematiek van de optimale verdeling van de te maken inspanningen wordt verder behandeld in deel 5.5 op p. 21.

5 Remodece, België, 365* 11 = 4000 kWh / jaarbasisLiteratuurstudie\Verbruiksstudies huishoudens\REMODECE\Brochure_BE.pdf

http://www.vreg.be/info-over-het-gemiddelde-elektriciteits-en-aardgasverbruik : 3,5 kWh, maar dit is waarschijnlijk verouderd want zou gelijk zijn aan het cijfer in Nederland terwijl zij aanzienlijk minder verbruiken.

6 In Nederland verbruikt men minder elektriciteit en energie dan in Vlaanderen:“Het elektriciteitsverbruik van een gemiddeld huishouden (2,3 personen) is 3.500 kilowattuur (kWh); het gemiddelde gasverbruik bedraagt 1.600 kubieke meter. Huishoudens die gebruik maken van stadswarmte verbruiken ruim 46 gigajoules warmte. “

http://www.milieucentraal.nl/themas/thema-1/energie-besparen/gemiddeld-energiegebruik-in-huis7 We kunnen het ook anders berekenen: in Vlaanderen werd voor 40 PJ aan elektriciteit verbruikt door de gezinnen, dit komt overeen met 0,278 TWh/PJ *40 PJ = 11.10 Twh of zo’n. Aan 273 gr CO2/kWh geeft dit 3 miljoen ton CO2. We zijn met 6,2 miljoen Vlamingen dus dit komt ongeveer neer op 483 kg CO2/ Vlaming. Als dit niet mooi samenvalt.8 Een ton CO2 wordt vermenigvuldigd met een voetafdrukintensiteit van 0,28 gha per ton (GFN,2008). Op deze manier is er een direct verband tussen de voetafdruk en CO2-emissies.Uit GFN 2010 XLS Belgie 3,87 Gh -> 14 ton / capitahttp://www.footprintnetwork.org/en/index.php/GFN/page/ecological_footprint_atlas_2008/Ander voorbeeld: inwoner VK: 15 ton, Mike Berners-Lee, How bad are bananas, p. 6

http://www.footprintnetwork.org/en/index.php/GFN/page/ecological_footprint_atlas_2008/

http://www.milieucentraal.nl/themas/thema-1/energie-besparen/gemiddeld-energiegebruik-in-huis

http://www.vreg.be/info-over-het-gemiddelde-elektriciteits-en-aardgasverbruik


5.3.4. CO2 IMPACT VERBRUIK ELEKTRISCHE APPARATEN IN PERSPECTIEF

Volgens het Belgische luik van het REMODECE onderzoek is het elektriciteitsverbruik van het gemiddelde Belgische huishouden als volgt verdeeld (zonder elektrische verwarming):

Figuur 6 Elektriciteitsverbruik van Belgische Gezin, REMODECE, 2008

In het vorige hoofdstuk kwamen we tot de conclusie dat het elektriciteitsverbruik thuis instaat voor minder dan 4% van de totale CO2 voetafdruk.We kunnen nu de rekensom maken voor elk toestel apart. Het is meteen duidelijk dat de introductie van superzuinige apparaten thuis weinig aan de globale CO2 problematiek zal kunnen veranderen.

ToepassingAandeel in 4000

kWh jaarverbruik kWh/jaar kg CO2 / jaar Aandeel per persoonWasmachine 6% 240 65,52 0,20%Droogkast 12% 480 131,04 0,41%Vaatwasser 8% 320 87,36 0,27%Koelkast 7% 280 76,44 0,24%Diepvriezer 9% 360 98,28 0,31%Consumentenelektronica 10% 400 109,2 0,34%Verlichting 15% 600 163,8 0,51%Koken 9% 360 98,28 0,31%Warm water 18% 720 196,56 0,61%Rest 6% 240 65,52 0,20%

Tabel 2 Aandeel verbruik per toepassing in totale CO 2 uitstoot per Belg

Dit is inderdaad een zeer summier aandeel. We kunnen dit aandeel ook niet tot 0 reduceren vermits de elementaire natuurwetten aangeven dat er altijd een minimaal verbruik nodig zal zijn om materie op te warmen, af te koelen of in beweging te brengen. In sommige domeinen komen we dan ook al in de buurt van dit minimale verbruik, hierbij denken we aan de A+++ diepvriezers en droogkasten met warmtepompen.Gezien de enorme impact van productie (zie volgende hoofdstukken), worden deze toestellen dan ook best ontworpen met het oog op een zo lang mogelijke levensduur, met maximale onderhoudsvriendelijkheid om eventuele slijtage op te vangen.


5.3.5. WAT IS BETER: HERGEBRUIK OF KOPEN VAN EEN NIEUW?

De productie van nieuwe apparaten vraagt grondstoffen, vergt veel energie en stoot een boel schadelijke stoffen uit. Recyclage beperkt weliswaar het grondstoffengebruik, maar de recuperatie is nooit 100% en het recyclageproces is vaak een proces dat veel energie vraagt.Hergebruik verlengt de levensduur van apparaten en vermindert dus het aantal toestellen dat nieuw geproduceerd moet worden, al dan niet op basis van gerecycleerde materialen. De meeste studies komen tot de conclusie dat hergebruik zeer goed scoort op het gebied van fijn stof en andere milieuschadelijke stoffen9.Wat het energieverbruik en de bijbehorende CO2 uitstoot betreft, is het plaatje complexer en kunnen geen algemene uitspraken gedaan worden.Bij energieverbruikende apparaten zoals diepvriezers is het namelijk het energieverbruik tijdens de gebruiksfase dat doorweegt: meer dan 80% van de totale milieubelasting over de gehele levenscyclus bekeken.

Als we levensduurverlenging of hergebruik evalueren, moet men echter het verschil in verbruik met zuinigere toestellen (en niet het absolute verbruik) afwegen met de productiekosten. Naarmate de toestellen zuiniger worden, wordt het verschil tussen verschillende generaties toestellen ook steeds kleiner. Hergebruik wordt dus zonder twijfel interessanter naarmate de technologie steeds dichter bij het natuurkundige minimale verbruik komt.

De OVAM-studie Hergebruikscriteria AEEA gaat hier uitgebreid op in en we verwijzen hiernaar voor de verdere theoretische achtergrond (zie hoofdstuk 5.8 p. 51)10.

We bekijken de problematiek hier dan ook vanuit een consumentenperspectief en geven met enkele voorbeelden aan hoe de consument zelf zijn analyse kan doen.

ProductiekostenIn veel studies wordt de milieu-impact van de productie geanalyseerd door een proces-based bottom up levenscyclusanalyse (LCA). Dit geeft een onderschatting van de milieu-impact omdat men hier niet alle toeleveringsbedrijven enz. kan in meerekenen. Input-output analyses geven aan dat de werkelijke impact gemakkelijk 50% of nog hoger kan liggen11. Deze I/O analyses worden dan ook steeds meer gebruikt in Europese besluitvorming.

Zo vindt men bij sommige LCA’s dat de productie van een nieuwe wagen een CO2-uitstoot van 3,5 ton heeft. Dit cijfer wordt bijvoorbeeld gebruikt in de studie van Dewulf ea “The Environmental optimised lifetime“, terwijl dit volgens het I/O model makkelijk 15 ton bedraagt (zie o.a. Berners-Lee, 20108). Het hele model van Dewulf waar mensen wordt aangeraden regelmatig van wagen te veranderen staat of valt natuurlijk met dit uitgangspunt. Ik heb zelf eens de berekening gedaan voor onze wagen en kwam dan ook tot heel andere conclusie (zie Voorbeeld 2).

Twee andere Input/Output cases illustreren de grootteorde van CO2-productiekosten: De CO2 uitstoot voor de productie van 1 bureaustoel van het type Axia van BMA Ergonomics werd

berekend op zo’n 102 kg12. De productie van een Brompton vouwfiets van 11 kg veroorzaakt zo’n 113 kg CO2 uitstoot13

Bijkomend nadeel van zowel de LCA-methode als van de Input/Output-methode is een onderschatting van de CO2 die vrijkomt bij productie. Men gaat er vaak van uit dat de machine gemaakt wordt met de best beschikbare technologieën, terwijl dit in veel landen van productie (denken we aan Polen of China) zeker niet het geval is.Niet alleen zijn de productiefaciliteiten vaak weinig efficiënt, de elektriciteitsproductie gebeurt vaak in zeer milieuschadelijke en voor het klimaat nefaste elektriciteitscentrales die op basis van steenkool werken. Vlaanderen daarentegen beschikt voor een elektriciteitsproductie die relatief weinig schadelijke stoffen uitstoot en CO2-arm is. Zie hiervoor onder andere Peters (2006)9.

9 Zie hiervoor het hoofdstuk 5.8 OVAM-studie Hergebruikscriteria AEEA10 Helaas kijkt men in deze studie niet naar de kostenefficiëntie van de voorgestelde criteria!11 Een wetenschappelijk artikel met veel referenties dat als startpunt kan dienen:Literatuurstudie\Productie - milieukosten\Household_InputOutput_Consumption _ EcolEconKerkhof.pdf:Verder raadt de auteur ook het boek “How bad are bananas. The carbon footprint of everything.” van Mike Berners-Lee en vooral “Sustainable energy without the hot air” van David Mackay aan om verdere inzichten te krijgen in deze boeiende problematiek.12 Het cradle-to-cradleprincipe in de praktijk, Trends 13 oktober 2011, p. 75, door Katia Grosemans13 http://www.brompton.co.uk/cc/index.asp

http://www.brompton.co.uk/cc/index.asp


Het beste illustreren we de keuze tussen levensduurverlenging versus nieuwkoop aan de hand van enkele voorbeelden.

Voorbeeld 1 Een gemiddelde wasmachine in de Kringwinkel verbruik zo’n 0,5 kWh voor een was van 5kg aan 40°C. Doe je jaarlijks zo’n 220 wassen op 40°C, dan kom je uit op een uitstoot van 30 kg CO2. Dit is evenveel als één zuinige autorit (aan 130 g CO2/km) van 230 km, of een ritje van Antwerpen naar Oostende en terug…. Als je dan een heel zuinig toestel koopt dat in theorie voor diezelfde was maar 0,4 kWh nodig heeft, dan spaar je jaarlijks zo’n 6 kg CO2 uit. Echter… de productie van een nieuwe wasmachine veroorzaakt op zijn minst 250 kg CO2

10 volgens Europese LCA studies14… De nieuwe wasmachine zal de geest gegeven hebben lang voordat er van enige CO2 winst sprake is…

Voorbeeld 2Men kan een analoge redenering volgen voor wagens:

Voor een wagen van 1 ton (een kleine wagen tegenwoordig!) zal de uitstoot rond de 10 ton CO2 liggen15.Ik heb de analyse voor mezelf gemaakt:Onze Yaris Diesel bouwjaar 2004 verbruikt bij zuinig gebruik 4,1l of 107 g CO2/km. Stel ik koop een nieuw, heel zuinig gelijkaardige dieselmodel. In de praktijk kom ik hier misschien aan 3,8l of 99 gram CO2/km.Na hoeveel km heb je de CO2 er uit? Reken na:Na 1,25 miljoen km. Of… nooit!

Conclusie: het is fout te stellen dat een nieuwe wagen kopen altijd beter is omdat de productie maar voor een fractie meetelt in de CO2-voetafdruk van een wagen. Als je een op wereldschaal bekeken compleet onduurzaam aantal km’s doet, én je hebt een gulzige auto, enkel dan klopt deze stelling.

Voorbeeld 3Voor gulzige diepvriezers is het echter wel vaak interessant om je toestel te vervangen. Bvb. Heel oude diepvriezer die jaarlijks 500 kWh verbruikt versus een nieuwe heel zuinige diepvriezer van 200 kWh. CO2 kost productie: zo’n 250 kg (al is dit waarschijnlijk een onderschatting).Je spaart jaarlijks zo’n 300kWh uit of 81 kg CO2. Na 3 jaar is je toestel al terugverdiend op het gebied van CO2 uitstoot

Naast de uitgespaarde hoeveelheid CO2 is de kostprijs die hier aan verbonden is ook nog een zeer belangrijke factor in onze naar euro’s smachtende maatschappij.Een euro kan je immers maar 1x uitgeven en het is dan ook niet altijd even wijs om een energiebesparende investering te doen die veel kost maar weinig oplevert.Onze Ecoscore (deel 6.4.2.4) houdt dan ook (op een indirecte manier) rekening met de kostenefficiëntie.

14De waarde van 245 kg komt uit onderstaand rapport en wordt ook gebruikt in de OVAM studie. Dit is meer dan waarschijnlijk nog een te lage inschatting omdat dit weer is gebaseerd op een onderschattende LCA-methode. Als je weet dat een wasmachine gemakkelijk meer dan 70 kg weegt en een plooifiets of een stoel reeds meer dan 100 kg CO2 uitstoot veroorzaken bij productie kan de lezer zelf zijn conclusies trekken. Toch werken we in onze ecoscore met de waarden van de Europese LCA inschattingen zoals die ook in de OVAM studie gebruikt worden:Literatuurstudie\EUP - Ecodesign Directive\Lot - 14 Wet\Lot 14 Final Report tasks 6-7.pdf p. 62915 http://www.guardian.co.uk/environment/green-living-blog/2010/sep/23/carbon-footprint-new-car

http://www.guardian.co.uk/environment/green-living-blog/2010/sep/23/carbon-footprint-new-car


5.3.6. CO2-VOETAFDRUK VAN DE EUROPEAAN: CONSUMPTIE WEEGT ZWAAR DOOR

De impact van het verbruik van elektrische apparaten is zoals we zagen zeer beperkt als men dit kadert in een globaal Westers consumptiepatroon. We spreken hier zoals aangetoond voor witgoed over ongeveer 1% van de totale CO2 uitstoot per persoon. In welke domeinen zitten de andere 99%? Vult u zelf maar aan: huisverwarming, huisvesting, voeding, toerisme, mobiliteit, warm waterproductie, verlichting , consumptieartikelen, infrastructuur, diensten, kapitaalkosten, zorgverlening, …

De grootste slokop van onze CO2-voetafdruk zit met name in de consumptie van goederen en diensten.Recente cijfers van Eurostat bevestigen dit. Van de ongeveer 9 ton CO2 waar de gemiddelde inwoner van de Europese Unie voor verantwoordelijk gesteld kan worden, wordt slechts 2 ton door de consument zelf uitgestoten. Dit is te zien in volgende figuur, rechts:

Figuur 7 Opdeling CO 2 uitstoot EU-burger naar oorsprong 11

Directe uitstoot door de huishoudens (1,9 ton) is dus maar een klein deel van het verhaal: zo’n 21%. Hierin zit dus wat er uit de eigen “schouw” komt: verwarming en verplaatsingen met de eigen wagen. De productie van alle goederen en de levering van alle diensten ten voordele van onze EU-consument (5,6 ton) staat in voor zo’n 62% van het totale plaatje (inclusief elektriciteitsproductie). Dan rest nog de kapitaalvorming die ook goed is voor 1,6 ton of zo’n 17%

Het is dan ook niet te verwonderen dat het vervangen van oude door nieuwe toestellen slechts in een zeer beperkt aantal gevallen nut heeft. Levensduurverlenging en hergebruik is dus uitermate interessant vanuit milieustandpunt.


5.4. Een economische benadering van energiebesparingen We leven vooralsnog in een economie die gekenmerkt wordt door een positieve discontovoet. Dit houdt in dat geld in de toekomst minder waarde heeft dan geld nu. Lenen kost geld, geld beleggen of naar de bank brengen brengt op. Energiebesparingen gaan typisch gepaard met een begininvestering, waarna de kosten later teruggewonnen worden. Interessant is dan ook te bepalen wat zo’n energiebesparingen waard zijn vanuit het standpunt van de consument.

5.4.1. DISCONTERINGSPERCENTAGE

In de literatuur rond de economische terugwinperiode van energiebesparingsmaatregelen is er nog steeds discussie rond de juiste methodes die men hiervoor moet gebruiken12. Een veelbepalende keuze is deze van het disconteringspercentage (de “discount rate”), die afhankelijk is van de rente, de financiële situatie van de potentiële investeerder, onzekerheid in de markt, risico op het niet halen van besparingen (bvb. vroegtijdig defect) etc. Dit is een zeer belangrijk maar vaak vergeten gegeven. Met een disconteringspercentage van 10%, heeft € 100 die je binnen 20 jaar krijgt, slechts een actuele waarde van € 15. Voor huishoudens varieert de discontovoet die gebruikt wordt in economische analyses van 3% tot 18%. Het Amerikaanse milieuagentschap EPA gaat in haar kosteneffectiviteitsrapport uit van een discontovoet voor de particulier van 10%13. Ook Mike Berners-Lee noemt in zijn boek “How bad are bananas. The Carbon footprint of everything.” een disconteringspercentage van 10% “a fairly sensible figure”14.Naast het financiële disconteringspercentage, bestaat er ook zoiets als het “impliciete” disconteringspercentage. Dit is het disconteringspercentage dat mensen onbewust in hun achterhoofd houden als ze een beslissing nemen tussen 2 producten met verschillend energiegebruik. Deze bedraagt gemakkelijk meer dan 20% tot zelfs 100%15 16 17.

In onze berekeningen om de uitgaven tussen de verschillende toestellen te vergelijken, gaan we uit van de minder kapitaalkrachtige klanten. Hier ligt immers onze grootste bezorgdheid i.v.m. oplopende kosten. Het is dan ook een conservatieve keuze om te werken met een discontovoet van 7,5%. Dit ligt tussen een lage waarde van 5% en een meer courant gebruikte waarde van 10%16. Indien we een disconteringspercentage van bvb. 10% zouden nemen, zouden onze Kringwinkeltoestellen nog beter scoren.

5.4.2. EVOLUTIE ELEKTRICITEITSPRIJZEN

De energieprijzen kennen ups en downs, men kan echter globaal een stijgende trend vaststellen. De olieproductie neemt minder snel toe dan de wereldwijde vraag, dit heeft zijn invloed op de elektriciteitsprijs. We kunnen hiervoor de historische stijging van de elektriciteitsprijzen analyseren. Zelfs dan zit je echter nog met een hoge mate van onzekerheid.In zijn vaak geciteerd werk komt Metcalf voor de periode 1955-1981 aan een jaarlijkse prijsstijging van 4.6%18. Andere bronnen spreken van een constante elektriciteitsprijs in de VS rekening houdend met inflatie (over 10 jaar rond 2000)19. De SEREC Studie komt voor België in de periode 1980-2004 tot een stijging van de elektriciteitsprijzen van ongeveer 2.4% / jaar20. Eurostat op zijn beurt stelde vast dat de gemiddelde prijs in België van elektriciteit voor de huishoudens in de periode 2007-2010 steeg van € 0,1683 / kWh tot € 0,1974 / kWh (incl. taksen), ofwel een stijging van 5,4% / jaar. Zonder taksen bedraagt de stijging maar 3,9%. Ter vergelijking, in Frankrijk bedroeg de jaarlijks prijsstijging over deze periode slechts 1,8% ( 1,667% zonder taksen), met een gemiddelde eindprijs van € 0,1289 / kWh21.

5.4.3. EVOLUTIE WATERPRIJZEN

Wat betreft de waterprijzen gaan we uit van een stijging van 3% per jaar (= de ECB doelinflatie17 + 1%), omdat deze niet afhankelijk zijn van de internationale olieprijzen en de watervoorziening op Europees vlak op lange termijn duurzaam is18. De recente zeer sterke stijging is er gekomen omdat de verwerkingskosten van het afvalwater nu via de drinkwaterprijzen worden geïnd waar dit vroeger niet het geval was.

16 Zoals ook vermeld door prof. milieueconomie Johan Albrecht op lezing “Hernieuwbare energie: een economische utopie?”, 25/10/2011, 20u, Brussel, Beursschouwburg17 “Sterkere loongroei in het zog van een krappe arbeidsmarkt zal de inflatie vanaf het najaar opnieuw boven de 2%-doelstelling van de ECB tillen.” Literatuurstudie\Economie Energiebesparing\Europees Monetair beleid ERN052007N.pdf18 “The overall abstraction and use of water resources can be considered to be sustainable in the long-term in most of Europe”. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Water_statistics

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Water_statistics


5.4.4. INVLOED ELEKTRICITEITSPRIJZEN OP DISCONTERINGSPERCENTAGE

Om voldoende marge in onze prijsanalyses in te bouwen, gaan we uit van een relatief hoge stijging van de elektriciteitsprijzen van 5% per jaar. Op het moment dat we de minderuitgaven door een lager elektriciteitsverbruik in rekening brengen, moeten we hiermee rekening houden. Praktisch kunnen we dan werken met een netto reëel disconteringspercentage van:

1 - (1+0,05)/(1+0.075) = 2.3%19.

Dit is aanzienlijk lager dan het cijfer van 5% dat Metcalf vondError: Reference source not found. Dit komt omdat we met een relatief lage discontovoet van 7,5% gestart zijn20. Onze netto discontovoet is dus zeer conservatief ingeschat. Door de lage initiële kostprijs van de Kringwinkeltoestellen speelt dit dus eerder in het nadeel dan in het voordeel van de Kringwinkeltoestellen, vandaar ook de term conservatief.Voor de waterprijzen kunnen we een gelijkaardige berekening doen.

5.5. Kostenefficiëntie CO2 reductiemaatregelenHoe sneller we stoppen de vloedgolf te voeden, hoe minder ernstig de gevolgen.21

Het is in ieders belang om eerst de meest kostenefficiënte CO2 maatregelen door te voeren. Elke ton CO2 die vandaag wordt uitgestoten, zal daar nog meer dan honderd jaar blijven en de risico’s groter maken op een rampzalig “runaway-climate-change” scenario22.De kostenefficiënte CO2 maatregelen alleen volstaan echter niet om naar een CO2-neutrale maatschappij te evolueren, wat op termijn nodig is om het klimaat niet op hol te laten slaan22. Daarvoor zijn ook de minder kostenefficiënte maatregelen noodzakelijk. Anno 2011 moeten we echter starten met de meest kostenefficiënte maatregelen om zo snel mogelijk het grootste effect te bekomen.

Het is gebruikelijk om voor de externe milieukosten van CO2 rekening te houden met een ‘centrale’ waarde voor schade van 25 € per ton en een ‘hoge’ waarde van 45 € per ton23. In de industrie kan men momenteel de uitstoot van een 1 ton CO2 vermijden door een investering van ongeveer 25 € te doen24. In de Europese CO2 markt is een ton CO2 ongeveer 15 € waard… Dit zijn m.a.w. de orde van groottes wat betreft kostenefficiënte CO2 reductiemaatregelen.

Consultancy bedrijf McKinsey heeft in opdracht van overheden een model ontwikkeld om de marginale kost van een uitgespaarde ton CO2 te bepalen23.

McKinsey berekende ook vanaf welke olieprijs energiebesparende maatregelen in België kosteneffectief zijn en welke CO2 –winst dit oplevert25:

19 Een uitgewerkt voorbeeld vindt u in het werkblad “Parameters” onder “Vb. berekening uitgespaarde energiekosten over 10 jaar naar huidige waarde”Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Koel Vries\Koel_Vries_Resultaten.xls20 Metcalf werkt met een disconteringspercentage van 10% en stijgende elektriciteitsprijzen van 4,6% en dan kom je inderdaad op 5% uit21 Uit “Groene Intelligentie”, Daniel Goleman, 2009. 22 Algemene wetenschappelijk consensus. Zie bvb. “What's the Worst That Could Happen?: A Rational Response to the Climate Change Debate”, Greg Craven, 2009.23 Een voorbeeld rekenblad dat volgens deze basismethodologie werkt vindt u op:Literatuurstudie\Economie Energiebesparing\MAC- Marginal Abatement Cost -Calculation.xlsMeer informatie rond de Global Greenhous Gas Abatement Cost CurveLiteratuurstudie\Achtergrond\Klimaat\Kostenefficiëntie CO2 reductie\McKinsey Pathways to a Low-Carbon Economy - Global Greenhouse Gas Abatement Cost Curve v2 - Full.pdfMerk op dat er nog meer geavanceerdere modellen zijn. Maar voor onze doelstellingen volstaat dit ruimschoots.Literatuurstudie\Economie Energiebesparing\Wetenschappelijk\A Conceptual Framework for the Evaluation of Cost-Effectiveness of CO2 reduction -1744656.pdf


Figuur 8 Theorische energiebesparingspotentieel, p.18

We zien hier een besparingspotentieel bij de elektrische apparaten dat kosteneffectief is, maar in omvang véél beperkter is dan bvb. isolerende maatregelen. Belangrijke kanttekening is dat het hier het produceren van zuinige nieuwe apparaten betreft i.p.v. standaard toestellen.

De vraag die ons interesseert is hoe nieuwe heel zuinige toestellen scoren qua kostenefficiëntie indien zij een toestel zouden vervangen dat in het hergebruikcircuit van de Kringwinkel verkocht zou worden.

Met name voor koel/vries apparaten is deze vraag van belang. Bij toestellen die niet permanent aanstaan (eigenlijk alles behalve koel/vries), kan hergebruik voor elk toestel voordelig zijn, zelfs de meest energieverbruikende. Het is dan immers de frequentie van gebruik die de kosten(in)efficiëntie bepaalt.

Voorbeeld:We gaan er van uit dat onze droogkast 155 keer per jaar gebruikt wordt (Europees gemiddelde24). Hoe kostenefficiënt op het gebied van CO2-reductie is een investering in een nieuwe warmtepomp droogkast versus de aanschaf van een Kringwinkeltoestel?

Kringwinkeltoestel: prijs: € 100, verbruik elektriciteit: 376 kWh/jaar = € 83 /jaar = 103 kg CO2 /jaar.Nieuwe warmtepomp droogkast: prijs € 700, verbruik elektriciteit 151 kWh/jaar = € 33 /jaar = 41 kg CO2/ jaar, productie van een nieuwe droogkast = 250 kg CO2.

We gaan uit van een evaluatieperiode van 10 jaar, het is een grote onbekende hoeveel van die warmtepomp droogkasten langer dan 10 jaar blijven functioneren25. Na 10 jaar hebben we dan zo’n 370 kg CO2 uitgespaard.

Voeren we dit in het McKinsey model in, dan komen we op een kostprijs van ongeveer 400 €/ton, ver boven de geraamde externe kostprijs van 50 €/ton. Momenteel zijn er nog ontelbare andere maatregelen waarmee je voor

24 Dit is 3x per week, wat ons aan de hoge kant lijkt gezien het feit dat zoveel gezinnen het zonder droogkast kunnen stellen. In Oostenrijk is het bezit van een droogkast bvb. veel minder doorgedrongen, zo’n 25%, in Polen bvb. was dit slechts 3%.EUP Ecodesign, Lot 16, p. 245Literatuurstudie\EUP - Ecodesign Directive\Lot 16 - Dryer\EuP_Laundry_Dryer_final_report_2009-04-06.pdf25 Indien we bvb. over 15 jaar zouden evalueren, zou ons disconteringspercentage sterk verhoogd moeten worden om het risico van een defect in te calculeren. We gaan er nu gewoon van uit dat het toestel 10 jaar meegaat. Bij de bepaling van de ecoscore nemen we ook de doorverkoopwaarde van het toestel na 10 jaar in rekening.


minder dan 50 €/ton CO2 kan uitsparen. Indien we het toestel 100x / jaar zouden gebruiken dan stijgt de kostprijs zelfs tot meer dan 2000 €/ton.

We zijn hier bovendien nog erg conservatief geweest:

We gebruiken hier een disconteringspercentage van slechts 2,3 % om de stijgende elektriciteitsprijzen mee in rekening te brengen, vaak wordt er gewoon met een disconteringspercentage van 10% gewerkt.

We houden hier geen rekening met het rebound effect van een “zuinige” warmtepomp droogkast26. Cijfers over de grootte van dit rebound effect zijn moeilijk te vinden, maar dit zou in dit geval wel eens sterk kunnen oplopen, gezien de eerder secundaire behoefte van het elektrisch drogen.

Een andere bemerking is dat de CO2 van de productie van het nieuwe toestel reeds in jaar 0 wordt uitgestoten, terwijl de minderuitstoot door energiebesparing zich pas later realiseert (dus minder effectief). Deze besparing is bovendien deels hypothetisch vermits we moeten evolueren naar CO2-armere elektriciteitsopwekking….

Met andere woorden: dit zou een geweldig inefficiënte manier zijn om de CO2 uitstoot te beperken. Hieruit volgt dat dit een slechte investering is die de vereisten op het gebied van kostenefficiëntie van de Europese beleidsplannen niet doorstaat. Het zou m.a.w. zonde zijn om deze toestellen van de hergebruikmarkt te halen, gezien het uitgespaarde geld véél beter elders kan geïnvesteerd worden met een veel lagere maatschappelijke kostprijs voor betere resultaten.

We zullen deze problematiek verderop in dit rapport uitgebreider behandelen bij hoofdstuk over de Ecoscore (deel 6.4.2.4). Onze Ecoscore houdt dan ook (op een indirecte manier) rekening met de kostenefficiëntie.

Het is wel bijzonder kosteneffectief dat apparaten die nieuw op de markt komen zeer energiezuinig zijn. Daar moet het beleid de prioriteiten leggen.


5.6. Elektrische apparaten in detail

In de vorige hoofdstukken kregen we een helikopterbeeld van het spanningsveld tussen tweedehands apparaten en energieverbruik. Nu kunnen we onze focus richten op de elektrische apparaten zelf.

De meeste data van dit hoofdstuk komt uit 4 recente onderzoeken. Het Zweedse onderzoek (End-use metering campaign in 400 households In Sweden -

Assessment of the Potential Electricity Savings, 2008) werd opgezet door het Zweedse Energieagentschap en is de meest grootschalige nationale energiemeetcampagne ooit uitgevoerd in Europa.

Het REMODECE -project (2007)(Residential Monitoring to Decrease Energy Use and Carbon Emissions in Europe) is een Portugees onderzoek dat in 12 EU-lidstaten metingen uitvoerde in 2007-2008 met steun van de Europese Unie. In totaal werden bij 1300 huishoudens metingen verricht. De Belgische uitvoerder van de meetcampagne was E-Ster.

Een gelijkaardig Fins onderzoek (Decomposing Electricity Use of Finnish Households to Appliance Categories, 2006) dat gepresenteerd werd op de EEDAL-conferentie in 2009 installeerde meetapparatuur bij zo’n 90 gezinnen.

Ook in België werd er onderzoek verricht in de SEREC studie (Socio-technical factors influencing Residential Energy Consumption ), maar daar kwamen niet zoveel specifieke data uit. Voor België gebruiken we de Belgische component van de REMODECE studie.

In de tabellen en figuren die nu volgen gebruiken we dan ook gegevens uit deze studies tenzij anders vermeld.

5.6.1. HISTORISCHE EVOLUTIE VAN HET VERBRUIK

We stellen vooral een enorme vermindering in verbruik vast bij de koel- & vriesapparaten. In andere domeinen zijn, mede door de hogere penetratiegraad, de resultaten minder duidelijk.

Tabel 3 Elektriciteitsverbruik van Finse huishoudens per toestelcategorie in 1993 en 2006


Figuur 9 Evolutie van het elektriciteitsverbruik van een gezin gedurende de laatste 10 jaar (REMODECE)

5.6.2. KLOPT HET AANGEDUIDE VERBRUIK MET HET WERKELIJK VERBRUIK?

Het verbruik dat je op een energielabel van een toestel terugvindt, is gebaseerd op het opmeten van 1 toestel van hetzelfde type in welbepaalde meetomstandigheden in een erkend labo. Normen (ISO, IEC) leggen deze omstandigheden vast en trachten de dagelijkse realiteit na te bootsen. Vaak lukt dit echter niet: zo is bvb. de test voor koelkasten en diepvriezers aan herziening toe omdat hij het dagelijks gebruik niet voldoende weerspiegelt27. Er wordt bvb. gemeten met een omgevingstemperatuur van 25°C i.p.v. de meer courante 21°C om het openen en sluiten van de deur te simuleren. In verschillende onderzoeken van consumentenorganisaties stelde men vast dat de metingen door de fabrikanten en het bijbehorende energieverbruiklabel doorgaans overeenstemde met het gemeten verbruik. Er zijn echter ook toestellen op de markt die helemaal niet voldoen aan het geclaimde energielabel. Bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk bleek dit het geval: afwijkingen van 15% tot zelfs 77%26:

Nog volgens een Brits onderzoek uit 2010 wijkt zo’n 10% van de toestellen meer dan één energieklasse afvan het geclaimde label.

Dit wordt bevestigd in een Zweeds onderzoek27

− 101 cold appliances, 15 deviated more than allowed (14,9%). − 19 ovens, 2 deviated more than allowed (10,5%). − 28 dishwashers, 13 deviated more than allowed (46,4%). − 48 washing machines, 20 deviated more than allowed (41,7%). − 14 tumble dryers, 2 deviated more than allowed (14,3%).

Het Atlete onderzoeksproject kwam zelfs uit op 20% niet conform de Energieverbruik norm, of een afwijking groter dan 10% van het aangegeven verbruik28.

26 “In the UK, a product-testing exercise carried out for my Department last year found that the rate of non-compliance with existing energy efficiency regulations was at least 15% – and for some products was 25% or higher. This rate of non-compliance could risk as much as a quarter of the projected benefits of the standards put in place.For example, only a few weeks ago our Trading Standards Officers in Northampton successfully prosecuted an importer of fridges which were labelled with an A+ energy rating but when three were tested were E, F and E respectively. Their energy consumption was, on average, some 77% higher than shown on the label. This would represent a significant difference on a consumer’s electricity bill.”http://www.defra.gov.uk/news/2010/09/14/henley-speech-energy-save/of Literatuurstudie\Energielabels\Betrouwbaarheid EU labels\Lord Henley – International Energy Agency’s conference “Saving more energy through compliance” – 14 September 2010 « Defra News.htm27 Geciteerd in Lot 13 EUP Task 6-7 p. 62928 http:// www.atlete.eu of offlineLiteratuurstudie\Energielabels\Betrouwbaarheid EU labels\Atlete (EU 20 procent voldoet niet)

http://www.atlete.eu/

http://www.defra.gov.uk/news/2010/09/14/henley-speech-energy-save/


5.6.3. GLOBAAL VERBRUIK / CATEGORIE / GEZIN

Volgende overzichtstabel van verschillende studies geeft het gemiddelde verbruik per categorie aan voor het gemiddelde gezin. Hierin zit de graad van bezit reeds verwerkt.

UK, 2005, Kwh / j

UK, 2000 (ECI)

JCR, EU-27, 2007

REMODECE, 2008, EU 12

Sweden, 2008

SEREC, 2004, BE

REMODECE, 2008BE

Finland, 2006

Verlichting 700 (1) 1 10,5% 18% 946 (1) 16%(1) 15% (2) 23%Koelapparaten 600 (2) 2 15,2% 28% 792 (2) 14.8%(2) 16% (1) 13%

Koken 520 (4) 3 7,5% 11% 394 (5) 4.2% 9% 6%Was & droog 560 (3) 4 6,4% 16% (inc.

afw.)303 (6) 12.6%

(inc afw.!) (3)

18% 4%

Elektronica 550 (5) 5 7% (TV)

10% 434 (3) 5% 10% 8%

ICT 450 (6) 6 5%?? 12% 409 (4) 5% 4%Vaatwasser (indien appart)

220 (7) 8% 2%

Tabel 4 Verbruik per toestelcategorie in verschillende Europese studies

NB: Remodece: een enorm aandeel van een droogkast van 12%. Wasmachine was ook maar 6%NB: uit Zweeds onderzoek, in een appartement: meer aan koeling dan aan verlichting, in huis: omgekeerd


5.6.4. OVERZICHT GEMIDDELD GEBRUIK PER TOESTEL

Het interessantste voor de meetcampagne voor dit project is volgend overzicht per toestelcategorie.

Studie/ gem. verbruik / jaar / toestel / in kWh

Remodece, 2008, EU 12

Sweden, 2006*

Finland, 2006

Diepvriezer 543 450 368

Koel/vries 451 500 402

Plasma TV 400 / +/- 400

Koelkast 384 230 223

Droogkast 347 250 284

Oven/kookpl. 301 340 318

Desktop PC 276 190 191

Vaatwasser 234 220 186

TV LCD 186 180 +/-180

Wasmachine 184 170 124

TV CRT 124 /

Set Top Box 75 72

Wireless Router

72

Waterkoker 70

Stofzuiger 65

Overige apparaten

22%

Tabel 5 Gemiddeld jaarverbruik per toestel

* schatting, geen gemiddelden over iedereen (appartementen/huishoudens) heen

Het lijkt ons dan ook logisch om van volgende producten het energieverbruik op te meten: koel/vries, wasmachines, droogkasten, vaatwassers, TVs , Desktop PCs. Oven/kookplaat nemen we niet op omdat hier het energieverbruik niet zoveel verschilt de laatste jaren en dit moeilijk te meten is29.

29 Algemene inzichten, OVAM/sector mondelinge communicatie op overleg 10/5/2011.


Daarnaast presenteren we nog volgende lijst uit het Zweedse onderzoek van minder courante maar evenzeer energieverbruikende toestellen:

Tabel 6 Energieverbruik van minder voorkomende apparaten


5.6.5. BESPARINGSPOTENTIEEL BIJ ELEKTRISCHE APPARATEN

Besparingspotentieel volgens Zweeds onderzoek:

Figuur 10 Besparingspotentieel elektriciteit bij huishoudens (Zweden) Hier zien we vooral een besparingspotentieel bij de computers (laptop ipv pc), de koelapparaten en de verlichting. Hier wordt echter geen rekening gehouden met de energie en milieukosten bij productie!Het REMODECE onderzoek komt met gelijkaardige besparingsvaststellingen:

Figuur 11 Besparingspotentieel elektriciteit bij omschakeling naar BAT Best Available Technology (REMODECE)


Het Ecodrome project (1998) kwam tot volgende besparing (merk op: toen was er van warmtepompen in droogkasten nog geen sprake).

Figuur 12 Besparing gerealiseerd door vervanging met BAT (Ecodrome, 1998)

Er is nog een verschil in meest kosteneffectief en meest efficiënt (EBB rapport)

Tabel 7 Jaarlijkse elektriciteitsconsumptie van apparaten (cijfers 2007, 2008 and 2009)


5.6.6. VOORBIJE EN TOEKOMSTIGE EVOLUTIES IN HET VERBRUIK

In een kostenefficiënte economie zal men die investeringen kiezen die per geïnvesteerde € de meeste kosten bespaart. De eerste maatregelen die men neemt, zullen dan ook het meest besparen.Bij de productie van huishoudapparaten, is het echter de consument die de energiekost draagt, en niet de producent. Natuurlijk kijken consumenten meer en meer naar het energieverbruik, waardoor een laag verbruik voor de producenten ook een troef is. Dankzij Europese labelingscampagnes en het Ecodesign Directive in 2005 worden fabrikanten vooral de laatste jaren meer en meer aangezet om het verbruik van hun apparaten te verlagen. Deze efficiëntiewinst zal echter moeilijker en moeilijker (duurder) te bereiken zijn, naarmate de voor de hand liggende verbeteringen reeds gebeurd zijn. Er is dus steeds een optimum te vinden, vanaf waar de toegenomen productiekosten ter verbetering van de energie-efficiënte niet meer teruggewonnen worden door het gerealiseerde minderverbruik. Volgende figuur uit een presentatie van toenmalig Europees commissaris Paolo Bertoldi28 van de Europese commissie geeft dit ook aan:

Figuur 13 Levenscyclus energiekost analyse: optimum wordt bereikt bij een EEI van ongeveer 50%

Uit dezelfde presentatie stellen we vast het zuinigste toestel niet noodzakelijk het meest kosteneffectief is, en krijgen we een blik van de verwachtingen van de Europese Commissie wat betreft de toekomstige verwachtingen:

Fragment 1 Minste levenscycluskost analyse


Men ziet dit ook aan de volgende kost curve die werd gerealiseerd in het kader van de Ecodesign richtlijn:

Figuur 14 Levenscylus kost (NPV, discountfactor 5%, levensduur van 15 jaar) in functie van de Energy Efficiency Index (EEI) voor elk type van koel/vries toesel. Standaard basistoestel is het eerste punt in de curve 30

Uit dezelfde studie stellen we vast dat het energieverbruik van het gemiddelde verkochte toestel reeds enige tijd minder snel naar beneden gaat en zelfs zal afplatten.

Figuur 15 Trend: gemiddeld energieverbruik voor diepvriezers 31

30 Preparatory Studies for Eco-design Requirements of EuPs - LOT 13: Domestic Refrigerators & Freezers Final Report Draft Version Tasks 6 – 7, p. 52231 Preparatory Studies for Eco-design Requirements of EuPs - LOT 13: Domestic Refrigerators & Freezers Final Report Draft Version Tasks 6 – 7, p.638:


Merk op dat men in vele andere tabellen de Y-index aanpast, waardoor de vooruitgang veel groter lijkt dan ze in werkelijkheid is:

Figuur 16 Energieconsumptie stock van diepvriezers in EU (afgesneden Y as) 32 Belangrijke vaststelling is dat deze daling van het verbruik voornamelijk gerealiseerd wordt door het aankopen van A++ toestellen i.p.v. A toestellen, niet doordat de A++ toestellen nog zo sterk in verbruik zouden dalen.Hoewel men in de COLD-II studie ( 2000) reeds de mogelijkheid van bvb. vacuüm panelen vooropstelt, is deze momenteel nog steeds niet in gebruik omwille van de moeilijke implementatie en productie33. De beste maatstaf om het verbruik van toestellen te vergelijken is de EEI: Energy Efficiency Index, deze houdt rekening met de opbouw en het volume van een koelkast en geeft in % aan hoeveel een toestel verbruikt t.o.v. een referentietoestel.Interessant is daarom om de zuinigste toestellen in elke categorie te vergelijken over verschillende periodes, om zo de evolutie te zien van de laatste 20 jaar. We halen onze gegevens uit:

1992 & 1999: gegevens van Cold II , p. 25 2005: gegevens van Task 6 p.342 2010: gegevens van de Top-10 website

32 Preparatory Studies for Eco-design Requirements of EuPs - LOT 13: Domestic Refrigerators & Freezers Final Report Draft Version Tasks 6 – 7, p. 73533 uitzondering misschien al enkele Liebherr toestellen die echter extreem duur zijn?


JAAR Cat 1 (koelkast) Cat 7 (koel-vries) Cat8 (diepvrieskast)

Cat 9 (koffer)

1992 (Cold-2) 35,2 51,6 43,9 42,71999 (Cold-2) 31,0 34,6 38,8 40,42005 (Task 6) 29,6 28 29,1 27,32010 Top10 29,5 29 28,534 2235

Tabel 8 Evolutie Energy Efficiency Index EEI van de beste toestellen op de markt

We stellen vast dat er de laatste vijf jaar slechts een minieme vooruitgang is qua verbruik, voor de koelkasten is de stagnatie al sneller ingezet36.Het is nu afwachten tot producenten eventueel (kostprijs!) met vacuüm wanden komen. Het blijft echter zo dat als je van 600 kWh naar 200kWh gaat, je 400kWh uitspaart, maar indien je van 200kWh naar 150kWh gaat, je slechts 50kWh uitspaart. We stellen daarnaast ook vast dat fabrikanten zich vooral specialiseren in het optimaliseren van het verbruik onder de meetomstandigheden37.Door de wet van de verminderde meeropbrengsten kunnen we verwachten dat de gerealiseerde verbruiksbesparingen in de toekomst zullen afnemen. Het is pas in de laatste jaren dat er een enorme “push” geweest is naar de fabrikanten om hun verbruik te doen zakken. Zo is er momenteel een wasmachine op de markt die 0.13 kWh/kg was verbruikt, reeds erg dicht bij het theoretische minimale verbruik van 0.11kWh.Bij de herziening van het Europese energielabel voorziet men tevens dat er zelfs na 2014 geen grote innovaties op het gebied van zuinigheid zullen komen: hoewel de maximale EEI van de A+ klasse in juli 2014 vermindert van 44 naar 42, blijft het A+++ maximum op 22% staan.

Figuur 17 Aandeel van de verschillende technologieverbeteringen van 1994 tot 2009

34 Bij diepvriezers heeft Liebherr al enkele modellen (bvb. GNP 3166) met een IEE van 22%, die we (nog) niet meerekenen. De reden: de bijzonder hoge prijs (€ 1200) en de meetmethoden die gunstiger zijn dan de realiteit voor deze supergeïsoleerde modellen. De meetnorm calculeert immers enkel het verlies aan warmte in stabiele toestand in, dus zonder deuropeningen of invriezen. In de norm worden koelkasten en diepvriezers immers getest op 25°C, en gaat men er van uit dat dit overeenkomt met het toevoegen van warme elementen en het openen van de deur bij een koelkast die in een temperatuur van 21°C staat. Vroeger (1999) ging dit zeer goed op, maar naarmate de isolatie dikker wordt, is dit minder representatief. De normen weerspiegelen dus niet het dagelijks gebruik en zijn dan ook aan herziening toe:“The current test procedures, with the exception of the Japanese JIS, fail to take into account the two most important aspects of energy consumption of a refrigerator – the response to changes in ambient temperature and the efficiency of processing of heat loads arising from normal use”Proceedings of the 5th International Conference EEDAL'09, 16-18 June, Berlin, German, volume 3, p. 1231 ev. p. 125135 Er zijn ook betaalbare diepvrieskoffers met een EEI van rond de 22% (in normomstandigheden), maar die hebben dan 12cm isolatie waardoor het nuttig volume sterk afneemt. In de Cold-2 studie werd vastgesteld dat de 15mm extra isolatie het meest kosteneffectief was.36 Deze vaststelling werd ook bevestigd door de Energielabel expert van het OIVO.Lezing Curbain over Energielabels, Brussel, 28 september 201137 Proceedings of the 5th International Conference EEDAL'09, 16-18 June, Berlin, German, volume 3, p. 1255


De bekomen efficiëntieverbetering in Figuur 17 is ronduit indrukwekkend te noemen. Het feit dat het vervangen van de compressor alleen al voor een minderverbruik van 33% kan zorgen is interessant voor de hergebruiksector. Eventueel moet bekeken worden of voor bepaalde toestellen de compressor niet automatisch vervangen kan worden door een heel zuinig exemplaar38. De vraag is of men nog veel verder kan gaan dan de geleverde inspanningen. De tweede wet van de thermodynamica stelt immers: de ideale koelmachine bestaat niet. (Een “ideale” koelmachine “verbruikt” geen energie.). Koelkasten en diepvriezers zijn in feite warmtepompen: dit is de zuinigste manier om energie uit elektriciteit te verkrijgen en het ziet er niet naar uit dat hier op middellange termijn verandering in komt.Op het gebied van detergenten en wasproducten is er nog een evolutie mogelijk, zodat bij lagere temperaturen gewassen kan worden. Een droogkast met warmtepomp is inderdaad een pak efficiënter, maar een droogrek nog meer. Ook wasmachines zou men in de toekomst met een warmtepomp kunnen uitrusten, al zou dit de kostprijs ook sterk kunnen opdrijven.

Besluit

Vanaf het ogenblik dat er enkel nog efficiënte toestellen op de markt zijn, zal hergebruik ook heel interessant worden. De recyclage en transportkosten van een nieuwe toestel zullen dan zwaarder doorwegen dan het erg geringe verschil in verbruik t.o.v. de nog nieuwere en marginaal zuinigere modellen. Het is dus van primordiaal belang erover te waken dat er geen nieuwe energiegulzige apparaten op de markt komen, hetgeen helaas nog steeds het geval is.

5.6.7. ENERGIEZUINIGHEID EN PRESTATIES

Uiteraard is het in ieders belang om zo weinig mogelijk energie te verbruiken. Voor het bereiken van een bepaald resultaat heb je echter wel een minimum aan energie nodig. Of je nu een propere was wilt hebben, of 5 kg boontjes wilt invriezen, je elektriciteitsmeter zal ongenadig doortikken.Soms is het dan ook zo dat een laag verbruik gerealiseerd wordt door in te boeten op de prestaties.Enkel voorbeelden vastgesteld door consumentenorganisaties:

“Een heel grote invriescapaciteit en laag verbruik gaan moeilijk samen”39. Miele wasapparaten worden door vriend en vijand erkend als de best presterende wasmachines40. Zij

verbruiken echter ook meer dan sommige zuinigere broertjes… Ook de nieuwe “Eco-bubble”-wasmachine van Samsung die nog meer zuinigheid belooft vult de

hooggespannen verwachtingen qua verbruik en wasresultaat niet in41.

Daarnaast zien we vaak compenserend gedrag bij gebruikers: er wordt een extra spoelbeurt uitgevoerd bij zuinige programma’s enz. (zie Ecodesign EUP studies).

38 Zie bvb. Literatuurstudie\EEDAL\11\Apps\Modified A+++ Cooling - 002_roland_brueniger-folien-update.pdf39 Test-Aankoop, nr. 539, februari 2010, p.3940 Dit wordt keer op keer bevestigd door consumentenorganisaties, zie bvb. test Test-Aankoopnr. 557, oktober 2011, p. 3341 Test-Aankoop, nr. 551, maart 2011, p. 49

http://nl.wikipedia.org/wiki/Koeltechniek


5.6.8. STAND-BY

Naast het noodzakelijk energieverbruik tijdens de werking van een apparaat is er helaas ook nog het sluimer- of stand-by verbruik.

Uit REMODECE halen we dat dit kan oplopen tot 10% van het totale elektriciteitsverbruik:“On average the standby electricity consumption per household and per year is about 305kWh, which is about 11% of the total annual electricity consumption per household.”

Dit is vooral het geval bij gezinnen met heel veel apparaten, minder bij mensen die echt weinig bestaansmiddelen hebben.Merk wel op dat door nieuwe Europese regulering fabrikanten verplicht worden hun stand-by verbruik onder aanvaardbare niveaus te houden. Al ontspringen vele settop-boxen hier voorlopig wel de dans. Zo verbruikt de Telenet digicorder continu 22 Watt, of zo’n 193 kWh/jaar, wat de nietsvermoedende consument zo’n € 42 aan elektriciteit per jaar kost…42

Tabel 9 Standby verbruik van apparaten (REMODECE)

42 Eigen metingen, maart, 2011


5.7. Overzicht toestellen

Het REMODECE onderzoek kwam tot volgend inzicht over het elektriciteitsverbruik van de meest voorkomende toestellen:

Tabel 10 Gemiddeld verbruik van toestellen, rekening houdend met bezit (REMODECE)

Opvallend is de grote variatie in verbruik tussen de verschillende huishoudens. Hier is m.a.w. een groot besparingspotentieel.


Figuur 18 Variatie in verbruik van grote toestellen (REMODECE)

Figuur 19 Variatie in verbruik kantoortoestellen (REMODECE)


Figuur 20 Variatie in verbruik audiovisueel (REMODECE)

Figuur 21 Jaarlijks besparingspotentieel door over te schakelen naar BAT, Best Available Technology (REMODECE)

We stellen dus vast dat er grote verschillen zijn in verbruik tussen de verschillende toestellen maar ook tussen de verschillende huishoudens.Qua mogelijke energiebesparing springen de koelen vriestoestellen, verlichting en de computer er bovenuit.


5.7.1. WASMACHINES

We stellen vast dat op gebied van de milieu-impact het elektriciteitsverbruik veruit doorslaggevend is (Dewulf).Qua prijs is het echter het waterverbruik dat doorslaggevend is, zeker bij 40°C.

Het verbruik van wasmachines is minder snel gedaald dan bij diepvriezers. In een Australische onderzoek29 (EEDAL 2009, p. 205) werd vastgesteld: “Energy consumption within top loading and front loading machine types has shown little change over the past 10 years.”

Het Europese JCR status rapport, dat werkt op basis van gegevens van de fabrikant (GfK), merkt wel een forse daling op:“The energy efficiency index (EEI) of the washing machine sales continuously improvedfrom 1996 to 2007, reaching a notable 30% efficiency improvement over 12 years” (p. 22).

Misschien is dit verschil tussen theorie en praktijk vooral te wijten aan het feit dat producenten zich specialiseren in het zuinig doorlopen van de genormeerde testprocedure? Er blijkt immers een groot verschil tussen het opgemeten verbruik thuis, en het verwachte verbruik. Uit het Fins onderzoek noteren we volgende opvallende vaststelling:

“However, the data gave no support to there being a difference in cycle consumption attributable to age of the appliances”

Volgende tabel uit deze Finse studie (EEDAL) geeft inderdaad aan dat het gemeten verbruik van een gemiddelde cyclus ongeveer even groot is, ongeacht de leeftijd van de apparaten. Dit spreekt op het eerste gezicht de cijfers tegen van de fabrikanten dat wasmachines zuiniger geworden zijn. Een mogelijke verklaring kan zijn dat oudere (ervaren?) mensen zuiniger wassen? Of het reeds aangegeven verschil tussen theorie en praktijk.

Tabel 11 Verbruik wasmachines in Finland naar leeftijd

Verder stellen we met Hloch vast:“De mogelijkheden voor verdere energiebesparing bij wassen zijn, bij het huidige technische concept, dan ook beperkt” (Hloch, 2000)30


Figuur 22 Wasmachines, verbruiksgegevens, koppel zonder kinderen, Zweden

Figuur 23 Wasmachines, verbruiksgegevens familie met kinderen

Het Zweedse onderzoek ziet weinig potentieel tot energiebesparing bij de wasmachines:

“During the calculation of the savings, we saw that consumption of the washing cycles in many cases where lower than the value for efficient one. Therefore the average saving represents only 10kWh/year/household.”

NVDA: Dit kan misschien te wijten zijn aan het feit dat veel mensen op 40°C wassen en dat het efficiënte apparaat op 60°C was getest?


Figuur 24 Energiebesparingpotentieel wasmachines

Meer informatie over de verbruiksevolutie en de Least Life Cycle Cost van wasmachine/vaatwasser vindt u in de EUP documenten van Lot-14.


5.7.2. VAATWASSER

Figuur 25 Vaatwasser verbruiksgegevens huizen

Volgens de Australische studie (EEDAL 2009 Error: Reference source not found ) daalde het energieverbruik van de afwasmachines met zo’n 3.6% / jaar. Al lijkt er wel een kentering merkbaar de laatste jaren en dient de Y-as in de gaten gehouden te worden...

Figuur 26 Evolutie verbruik vaatwassers, Australisch onderzoek

Volgens het JCR Status rapport (2009) was er in Europa echter een eerder geringe verbetering in het energiegebruik.


“For dishwashers there was only relatively small efficiency progress between 2001 and 2005.In 2003 the average consumption per test cycle wash of a 12-place setting dishwasher was 1,197 kWh: down by 10% from the average consumption in 2001.The best model on the market (already for some years) has an EEI of 1,05 kWh per wash cycle. This indicates that even with the present technology, there is no large energy saving potential due to technological progress. This also indicates that there is no possibility to introduce an A+class.“ (p25).In het Zweedse onderzoek kwam men tot de volgende opmerkelijke vaststelling:

“During the calculation of the saving cycles in many cases were lower than the value for the efficient one. Therefore the average saving represents only 11 kWh/year/household”

Figuur 27 Besparingspotentieel vaatwassers


5.7.3. DROOGKAST (WASDROGER, TUBMLE DRYER)

Voor wasdrogers geldt dat circa 60% van het energieverbruik de verdampingswarmte is van hetwater dat uit de kleding dient te worden verwijderd. Daarnaast is circa 25% van het verbruik bestemd voor handelingen waarop weinig kan worden bespaard, zoals bijvoorbeeld de elektrischeenergie benodigd voor de rotatie van de trommel. De mogelijke besparingen op het huidigetechnische concept zijn derhalve beperkt (Hloch, 2000) 31, tenzij men overschakelt op een warmtepomp. Hier valt echter te vrezen voor een rebound effect: door de hoge aankoopprijs is men geneigd vaker de droogkast te gebruiken i.p.v. een droogrekError: Reference source not found. In Oostenrijk is de penetratiegraad van de droogkast bvb. maar 25%, tegenover in Vlaanderen meer dan 65%. In Polen zat men tot voor kort zelfs maar op 3%.

Figuur 28 Droogkasten, besparingspotentieel


5.7.4. TV EN AUDIOVISUELE TOEPASSINGEN

Figuur 29 Jaarverbruik televisie , koppel zonder kinderen, Zweden

Het is niet alleen een indruk, maar ook een feit dat tv-producenten consumenten aanmoedigen om grote toestellen te kopen:

“This research has also illustrated how heavily energy intensive behaviours encouraged by the design andpromotion of televisions, and their associated appliances and services, are becoming embedded within the material and social aspects of everyday life in households”32

In de Defra studie Global Carbon Impacts of Energy Using Products (2009) stelt men voor televisies vast:(CRT 70 Watt / LCD 130 Watt / Plasma 300 Watt, 4u / dag)

“On average, conventional CRT televisions use about 125 kWh electricity per year, and LCD TVs use about 190 kWh, while Plasma TVs use even more electricity: 400 kWh per Year”

Nieuwe tv’s verbruiken wel aanzienlijk minder in stand-by dankzij recente regelgeving. Indien de gebruiker zijn tv echter volledig afzet, is er vanuit verbruiksstandpunt echter geen enkele reden om zijn CRT-tv te vervangen door een nieuwe exemplaar. De allernieuwste LED-tv’s zijn weliswaar iets zuiniger, maar vooraleer de productiekosten zijn teruggewonnen is het toestel waarschijnlijk al versleten43…

43 “How bad are bananas. The Carbon footprint of everything.” Mike Berners-Lee, 2010, p. 31


De echte probleemgevallen in het audiovisuele segment zijn de settop boxen zoals die van Telenet, zoals eerder aangehaald:

REMOCEDE:

On Active Standby Off ModeMin Av Max Min Av Max Min Av Max

TV - Conventional 32,2 83,9 185,0 0,5 3,5 12,0 0,0 1,5 6,6Plasma TV 102,7 252,8 450,0 0,0 2,7 6,0 0,6 2,0 4,3LCD TV 31,6 130,0 421,0 0,0 2,0 18,1 0,0 1,3 8,4Setop box 17,0 20,0 8,0 9,0 Audio Compact 16,6 0,2 2,9 13,3 Audio HiFi 4,0 14,3 40,6 0,2 8,2 37,6 0,5 2,5 5,3Home movie systems 8,9 28,4 150,5 0,0 3,6 12,6 Game/playstation consoles 40,0 5,2 DVD players and recorders 4,2 17,0 73,4 0,0 4,8 32,4 0,0 1,5 8,5Tabel 12 Verbruik audiovisuele apparaten

Figuur 30 Besparingspotentieel audiovisuele sectie, Zweden


5.7.5. KOEL/VRIESCOMBINATIES

Uit het Zweedse onderzoek stellen we vast dat de combinatie koelkast/diepvriezer gemiddeld 525 kWh/jaar verbruikt. De variatie is hier enorm: van 220 kWh/jaar tot 1400 kWh/jaar!

Figuur 31 Jaarlijks verbruik koel/vries in Zweden. Er is duidelijk ruimte om het ontdooien van een diepvriezer aan te moedigen:“More than half of the households only defrost their cold appliances once per year, and 10% had never defrosted their appliances”Indien we onze klanten zover kunnen krijgen dit te doen, dan kunnen we al een deel van het meerverbruik compenseren.We stellen bij de koel/vries toestellen een groot besparingspotentieel vast:

Figuur 32 Besparingspotentieel Koel/Vries, Zweden


5.7.6. COMPUTER

Uit de literatuur blijkt dat vooral de introductie van een laptop tot een enorme energiebesparing thuis kan leiden. Verder is een CRT-scherm bij een desktopcomputer wel heel voordelig.Ook het feit dat veel mensen hun computer 24u / dag laten opstaan zorgt voor een enorm besparingspotentieel!

Figuur 33 Besparingspotentieel computers


5.8. OVAM-studie Hergebruikscriteria AEEADe Openbare Vlaamse Afvalstoffen Maatschappij (OVAM) heeft een studie laten uitvoeren die de hergebruikscriteria van afgedankte elektrische toestellen moest vaststellen. Wanneer is een toestel, vanuit milieustandpunt, nog geschikt om hergebruikt te worden?

OVAM rapport “Hergebruikscriteria AEEA”, gepubliceerd op 07/04/2011 en te downloaden op de website van Ovam www.ovam.be – onder Publicaties – Downloads

Omdat dit rapport zo cruciaal is voor dit project, vatten we het hier samen.Belangrijke opmerking vooraf is dat er in dit rapport met de kostenefficiëntie van de criteria helaas geen rekening werd gehouden.

5.8.1. ALGEMENE VASTSTELLINGEN

Evolutie naar een stabilisatie van het energieverbruik

“Het zal in de toekomst steeds moeilijker worden om dit verbruik nog verder te laten dalen, dit omwille van de wetten van de thermodynamica en een hiermee samenhangende groeiende kost.”

“Als de gegevens uit het ambitieuze scenario van het document van CECEDgebruikt worden voor het jaar 2020, dan zien we echter dat er een stabilisatie kanverwacht worden voor koelkasten en diepvriezers. De benadering als procentueleafname van het dalende verbruik is voor deze nieuwe gegevens minder accuraat,aangezien deze moeilijker kan omgaan met deze stabilisatie.”

Veel lagere uitstoot van broeikasgassen per kWh in België (273 gr/kWh) t.o.v. productielanden als Duitsland (621 g/kWh), Polen (1000?), China (1000?).

Milieu-indicatoren fijn stof en afvalproductie: hergebruik scoort hier heel goed.

Op basis van historische verbruiksgegevens en voorspellingen bekomt men volgende algemene grensleeftijden voor hergebruik wat betreft het broeikaseffect voorspellen (p. 31):

http://www.ovam.be/


5.8.2. CONCLUSIES HERGEBRUIK

KOELKASTEN

Hergebruik is voordelig vanuit milieu-oogpunt voor koelkasten met energielabel Bof hoger mits het verbruik niet sterk gestegen is gedurende het eerste leven. Ditkan visueel gecontroleerd worden door na te gaan of de isolatie en de afdichtingvan de deur nog voldoende is of fysisch door het meten van het verbruik instandaardomstandigheden.

DIEPVRIEZERS

Hergebruik is toegestaan voor diepvriezers met energielabel B of hoger. Net als bijkoelkasten is het bij diepvriezers belangrijk om bij het selecteren op hergebruik teletten op tekenen dat het toestel meer verbruikt dan bij aanschaf. Voordiepvriezers is net zoals voor koelkasten voornamelijk de isolatie van belang. Erdient dus gecontroleerd te worden of de isolatie en de afdichting van de deur nogafdoende is.

AIRCONDITIONING

Airconditioningtoestellen met energielabel C of hoger zijn bij hergebruik in demeeste gevallen beter voor het milieu in termen van broeikaseffect enenergieverbruik.

Belangrijk: milieu-impact van gebruik tijdens daluren is veel kleiner: hergebruik wordt dan nog interessanter !

WASMACHINES

Als reeds gebruikte wasmachines geen verkalkte verwarmingselementen bevatten,dan is hergebruik verantwoord voor toestellen met energielabel B of hoger. Als er echter geen controle op verkalking gebeurt, dan zouden vermoedelijk de toestellenmet energielabel B en lager niet hergebruikt mogen worden. Qua leeftijd kan degrens voor hergebruik op zo’n 15 jaar vastgesteld worden

AFWASMACHINES

Als deze toestellen echter deels gedurende daluren qua elektriciteitsverbruik wordt gebruikt, dan is het ook beter om toestellen met een B-energielabel te hergebruiken. Ook hier dient echter nagegaan worden of er geen verouderingsverschijnselen zijn ontstaan (zoals kalkvorming) die het energieverbruik doen stijgen. Als deze verschijnselen gevonden worden, dienen deze verholpen te worden vooraleer het toestel hergebruikt wordt.

DROOGAUTOMATEN

“… gerechtvaardigd te concluderen datdroogkasten van energieklasse C of hoger bij hergebruik gedurende 5 tot 10 jaar inde meeste gevallen beter zijn voor het milieu dan de huidige verkochte nieuwetoestellen (in termen van broeikaseffect). Er dient bij de selectie echter ookgekeken worden naar tekenen van veroudering die invloed hebben op hetenergieverbruik (zoals kalkvorming en stofopstapeling).”

KOOKFORNUIZEN, ELEKTRISCHE OVENS, MICROGOLFOVENS:

Hierover is nog geen duidelijkheid. Op p. 73 stelt men dat er nog geen criterium mogelijk is voor elektrische ovens.Verbruik microgolf is hetzelfde gebleven, kookplaten zullen ook maar een geringe afname kennen.

TELEVISIES

Niet echt een daling van verbruik, wel grotere schermen en vaak meerverbruik.

ICT


…het is niet aangewezen om computers uit te sluiten van hergebruik.

Voor computermonitoren is het duidelijk dat het verschil in milieu-impact tussenCRT- en LCD-schermen bijzonder groot is. In theorie is het dus gerechtvaardigdom de oudere CRT-schermen uit te sluiten van hergebruik.

Nota: ICT apparatuur heeft een grote productieafdruk ! Typisch bvb. pas na 7 jaar 8u / werkdag gebruik CO2 uitstoot bereikt van productie.

Globaal overzicht: wanneer is hergebruik vanuit het perspectief van de klimaatopwarming zinvol?

5.8.3. SELECTIECRITERIA

Een voorstel van selectiecriteria per toestelcategorie die na de workshop en de testdag werden bepaald is terug te vinden vanaf p.123 en wordt hier niet herhaald wegens te uitgebreid.

5.8.4. AANBEVELINGEN

Aanbeveling 1 : Een database zou moeten opgesteld worden met informatieover gevaarlijke onderdelen en andere relevante milieu-informatie zoalsenergieverbruik

Aanbeveling 2 : Milieu-etikettering op toestellen vereisen

Aanbeveling 3: De volledige stroom zou op termijn gescreend moetenworden op herbruikbaarheid, en niet op basis van een quotum dat opvoorhand wordt vastgelegd

Hergebruik brengt vaak een milieuvoordeel met zich mee. De gevallen waarin ditniet zo is, zijn relatief beperkt en eerder tijdelijk van aard doordat een aantaltoestellen relatief grote verbeteringen vertonen qua efficiëntie. Bovendien geldt ditmilieuvoordeel door verbetering van het energieverbruik niet voor afvalproductie ofde productie van fijn stof. De criteria die hier worden voorgesteld zijn bijgevolgcriteria die zeggen wanneer een toestel niet hergebruikt zou mogen worden vanuithet standpunt van het broeikaseffect. Op termijn zou de volledige stroom echtermoeten worden gescreend om die toestellen eruit te halen die niet in aanmerkingkomen voor hergebruik. Zo zal een kleiner aantal herbruikbare toestellenontsnappen aan hergebruik door gebrek aan identificatie als "herbruikbaar". Voorbepaalde stromen is er momenteel nog een tekort aan afgedankte toestellen,


bijvoorbeeld voor koelkasten of diepvriezers.

Aanbeveling 4: Bepaalde pistes zouden geanalyseerd moeten worden omillegale uitvoer van niet-herbruikbare AEEA minder aantrekkelijk te maken.

Aanbeveling 5: Voor CRT-schermen moet onderzocht worden of een uitfasering nodig is.

Omwille van milieuredenen is het beter om nieuwe LCD schermen te gebruiken dan tweedehands CRT-schermen. Het is echter mogelijk dat een gebrek aan tweedehands schermen hergebruik van tweedehands computers kan verhinderen of bemoeilijken. Als een dergelijk gebrek niet bestaat, dus als er voldoende herbruikbare niet-CRT-schermen zijn om hergebruik van computers mogelijk te maken, dan is het aan te bevelen om een uitfasering of verbod op hergebruik van CRT-schermen in te stellen. Dit zou geëvalueerd moeten worden.

Aanbeveling 6: Ook sociale aspecten zouden in rekening moeten genomenworden bij het vaststellen van criteria voor hergebruik van AEEA.

Indien hergebruikscriteria worden ingesteld enkel op basis van milieutechnischeredenen, is het mogelijk dat de maatschappelijke kosten toch groter wordendoordat hergebruik van AEEA dikwijls gebeurt via sociale tewerkstelling. In dezesociale economie worden mensen tewerkgesteld die weinig alternatieven hebbenop de normale arbeidsmarkt. Deze tewerkstelling genereert inkomsten die vooreen deel terugvloeien naar de maatschappij via belastingen. Als het gebruik vanselectiecriteria ertoe leidt dat er minder sociale tewerkstelling is, dan is het mogelijkdat de totale kost voor de maatschappij groter wordt, ook al verwacht men datdeze kosten lager worden door een lagere milieu-impact. Om sociale impacten teintegreren, zou een studie uitgevoerd moeten worden die een monetarisatie doetvan zowel milieu- als sociale impacten. Deze studie zou ook de situatie van dekoper moeten analyseren : heeft hij toegang tot een toestel indien geenhergebruikte toestellen beschikbaar zijn?


5.9. Energielabels en energiekosten5.9.1. OFFICIËLE ENERGIELABELS

Iedereen kent bij ons de EU-labels. Deze zijn recent nog vernieuwd. In het project kiezen we ervoor de meetprocedures en normen van de nieuwe wetgeving te volgen.Recent is rond de EU-labels nog een project gestart dat de effectiviteit hiervan nog wil verbeteren. Op hun website vind je alle informatie rond het label.http://www.come-on-labels.eu

Figuur 34 Europees label wasmachine, oud & nieuw

In Japan duidt men de verwachte jaarlijkse elektriciteitskost aan op een label. Opmerkelijk is dat in de realiteit veel toestellen meer verbruiken dan aangeduid, omdat de producenten hun toestellen optimaliseerden voor de Japanse testprocedures44

44A New Global Test Procedure for Household Refrigerators, EEDAL 2009, vol. 3, p.1255Literatuurstudie\EEDAL\09\eedal09-vol3.pdf

http://www.come-on-labels.eu/


Figuur 35 Japans Energielabel 45

Figuur 36 Australisch energielabel Error: Reference source not found

45 Literatuurstudie\Achtergrond\Gedrag\EV0701_9169_FRP_BehaviouralJapansLabel.pdf


5.9.2. ANDERE INITIATIEVEN ENERGIELABELS

Interessant is ook het Nederlandse initiatief:

http://www.energieweter.nl/

Dit is een samenwerkingsverband tussen het VROM, Milieu Centraal en de leveranciers van wit-, grijs- en bruingoed, detaillisten. Doel is verder te gaan dan het Europese Energielabel en de kostprijs van het energieverbruik in € / jaar uit te drukken om zo de consumenten nog meer naar zuinigere apparaten te leiden. Dit is zeker een inspirerend voorbeeld: €’s zeggen zoveel meer dan labels of kWh!

Figuur 37 Energieweter, Nederland

5.9.3. HANDELSKETENS

Ook groothandel Vandenborre geeft het energiegebruik in € / jaar aan op zijn website. Zij doen hiervoor beroep op een berekeningmethode die goedgekeurd zou zijn door Vinçotte.

Voor wasmachines vind je bvb. op hun website:

Via e-mail correspondentie kreeg ik verdere uitleg over de gebruikte procedure:

Mail van [email protected] , op 25 mei 2011

mailto:[email protected]

http://www.energieweter.nl/


<<<

Hieronder vindt u de formules die gebruikt worden om het energieverbruik te berekenen:

- Koelkast en diepvriezer: verbruik (kWu/jaar) x prijs (?/kWu)- Wasmachine: verbruik (kWu/cyclus) x 200 (cycli/jaar) x prijs (?/kWu)- Droogkast: verbruik (kWu/cyclus)x 200 (cycli/jaar) x prijs (?/kWu)- Vaatwasser: verbruik (kWu/cyclus)x 220 (cycli/jaar) x prijs (?/kWu)

Basisveronderstellingen:- Genormaliseerd verbruik gebaseerd op genormaliseerde cycli.- Houdt geen rekening met het specifiek gebruik van elke gebruiker (plaatsing van het toestel, opening van de deuren, vullen van het toestel,,?).- Gebaseerd op verbruiksgegevens van de fabrikanten.- Standaardfamilie = 4 personen.- Vereenvoudigd energietarief.>>

5.10.A++ prijzen & verbruik nieuwe toestellenOp de website http://www.topten.be wordt een overzicht gegeven van de gemiddelde verkoopsprijzen van nieuwe toestellen. Deze vindt u terug in

Literatuurstudie\Apparaten\Marktgegevens\TOP10

Bij discounters als www.electromania.be kan men vaak nog een korting vinden op de prijs.De Proline toestellen komen allemaal van de website van Vandenborre (februari 2011). Dat deze nog steeds veel verkocht worden, blijkt uit de reacties op de website.

www.vandenborre.be

We vatten hier enkele resultaten samen. De prijzen gebruikt voor onze Ecoscore staan echter in de rekenbladen zelf en zijn nog meer up to date.

Bij de koelkasten/diepvriezers zijn er enkel nog types met energielabel A beschikbaar. Sommige koffers zijn nog type B.

Koelkast

AEG SK988036I Liebherr IKP 2060 WHIRLPOOL WM1550A+ W

PROLINE PF 190 W Nt zuinig(A)Top 10

€ 770 € 1000 € 449 249 € € 400155l 184l 231l 192l 155l88kWh 92 kWh 165kWh 255 kWh 153 kWh

Koelkasten vrijstaand met vriesvak <300LSiemens KT16LP22 Liebherr KTP 1444 Bosch KGV33X27 Silvercrest (Lidl) PROLINE TFP 240 A€ 500 € 430 € 650 € 250 250 € 132 l 122 l 277 l 175l 187l16 l 16 l 57 l 47l 48l125kWh 124,1 kWh 196 kWh 219kWh (A+) 259 kWh

Diepvrieskasten vrijstaand <200LBosch GSD12P20 Liebherr GP 1466/

GPesf 1466 Proline PFZ 70 WA Beko FHD 1100

€ 550 € 460 € 200 € 23097l 104l 64l 73l128 kWh 135 kWh 190 kWh 229 kWh

Diepvrieskasten vrijstaand rond 200L Liebherr GNP 3166 Electrolux EUC25300W Beko FSE27330 Proline CVP150 A€ 1250 800 € € 700 € 299257l 220l 220l 158l163 kWh 185 kWh 186 kWh 261 kWh

DiepvrieskoffersLiebherr GTP 2356 WHIRLPOOL WH

1700 A++AEG A83230GT PROLINE CCP100B

http://www.vandenborre.be/

http://www.electromania.be/

http://www.topten.be/


€ 700 € 349 € 580 € 179195 l 167l 213 l 102l115 kWh 146 kWh 180 kWh 200 kWh

WasmachinesSamsung WF8614FEA Miele W 3245 Electr

EWF167580WProline PFL 510W-E Nt zuinig

€ 550 €1100 € 650 € 250 € 400 1.02 kWh 1.02 kWh 1.05 kWh 0,95kWh (5kg) 1.33

48 l 48l 48l 60l

WasdrogersELECTROLUX EDH97941W

WHIRLPOOL AWZ 7670

PROLINE VDM6P-E

7kg 7kg 6kg1,85kWh/cyclus 3,92kWh/cyclus 4 kWh/cyclus€ 700 € 400 € 200

VaatwassersBosch SKS50E16EU/ Siemens

SN25M238EUAEG FSILPLUS PROLINE FDP 49

AW-E6 couverts 13 couverts 12 c 12 c0,63 kWh 0,93 kWh 0,93 kWh 1,05 kWh7l 6,5l 10l 15l€ 500 € 750 € 650 € 250


5.11.Conclusies LiteratuuronderzoekIn volgorde van energievraag kunnen we volgende ranglijst opstellen voor een gemiddeld Belgisch huishouden:

1) Verwarming2) Warm water3) Elektriciteit: verlichting / koel / was / koken

Het verbruik aan elektriciteit is gemiddeld verantwoordelijk voor zo’n 18% van de totale energievraag binnen een gezin. Kijken we naar het aandeel van het elektriciteitsverbruik van het witgoed in de ecologische voetafdruk van de Belg, dan spreken we over ongeveer 1%.De productie van nieuwe apparaten vergt behoorlijk wat energie en er komen ook vervuilende stoffen vrij. Vele studies onderschatten de milieukosten omdat ze niet de gehele productieketen in rekening brengen. Hergebruik is in veruit de meeste gevallen voordelig vanuit milieustandpunt. Slechts zelden is het vervangen van een bestaand apparaat door een nieuwer kostenefficiënt wat betreft het verminderen van CO2-uitsoot. Het grootste energiebesparingpotentieel bij elektrische apparaten ligt veruit bij de koelapparaten. De koelkast maar meer nog de diepvriezer is onder de apparaten de grootste elektriciteitsverbruiker binnen het gemiddelde gezin. De afname in verbruik is de laatste 20 jaar enorm, al vlakken de verbruikswinsten de laatste 10 jaar af. Het is hier ook voornamelijk het ontwerp van het toestel dat het verbruik bepaalt. Er zijn enkele basisregels die men in acht moet nemen, voornamelijk het beperken van de omgevingstemperatuur en het regelmatig ontdooien. Sommige oudere toestellen verbruiken minder dan geafficheerd, sommige goedkope nieuwe koeltoestellen aanzienlijk meer.Bij sommige koelkasten kan de thermostaat defect zijn en staat de compressor bijna continu aan, of is de dichting niet meer helemaal OK, het is daarom belangrijk elk toestel individueel te meten.Bij vaatwassers, wasmachines en droogkasten is de factor van het menselijk gebruik veel belangrijker. Ook bij audiovisuele apparaten (tv, computer) bepaalt het gedrag veel meer het jaarverbruik. Verbruiksgegevens die op energielabels staan zijn vaak een onderschatting van het reële verbruik. Soms zijn ze gewoonweg fout, vaak zijn de toestellen ontwerpen om vooral heel zuinig te zijn in die welbepaalde testomstandigheden. Grootschalig onderzoek bij mensen thuis gaven lagere verbruiksverschillen tussen generaties toestellen dan je op basis van verbruiksgegevens op het energielabel kon vaststellen.Het heeft er alle schijn naar dat op het gebied van wasmachines en vaatwassers we geen sterke verbruiksdalingen meer moeten verwachten, tenzij dan misschien van nog betere wasproducten. De droogkast met warmtepomp is een grote revolutie, maar door de hoge investeringskost en het geboden verbruiksgemak dreigt er zich hier een reboundeffect voor te doen.Bij computer en audiovisuele apparaten is het sluimerverbruik (stand-by) een belangrijk aandachtspunt. Stand-by verbruik bedraagt tot 10% van het totale elektriciteitsverbruik van een gemiddeld gezin. Dit gaat echter vooral om gezinnen met veel elektrische toestellen, echte kansarmen hebben vaak niet zoveel apparaten.CRT-tv’s verbruiken minder dan de meeste LCD-tv’s, en véél minder dan plasma-tv’s. Een nieuwe LED-tv kopen brengt meestal ook niets op.ICT en ontspanningselektronica nemen een steeds grotere plaats in het elektriciteitsverbruik. In alle gevallen is een laptop véél energiezuiniger dan een desktop pc. Een pc met een LCD-scherm verbruikt aanzienlijk minder dan een met een klassiek scherm. Het stand-by verbruik speelt hier ook een grote rol.Gezinssamenstelling is belangrijk om het eventuele besparingspotentieel te bekijken.

De meest interessante productgroepen in de Kringwinkel om op te meten qua verbruik zijn:

Koel/vriestoestellen Wasmachines Droogkasten Vaatwassers Computer TV

Hiermee dekken we de grootste groep energieverbruikers af waar er recent wijzigingen in energieverbruik te noteren vielen.


6. Projectinhoud

6.1. InleidingHet innovatieproject Energie & Hergebruik werd in 2011 uitgevoerd door een samenwerkingsverband tussen Kringwinkel Zuid-West-Vlaanderen en KOMOSIE. Op verschillende domeinen werd gekeken hoe we tot een globale aanpak van de energieproblematiek konden komen. De resultaten die u hieronder vindt zijn dan ook in de eerste plaats ontwikkeld in Kortrijk, maar met oog op de uitbreiding van de ontwikkelde instrumenten naar de rest van Vlaanderen. Kringwinkel Den Azalee uit Sint-Niklaas is als eerste andere hergebruikcentrum reeds gestart met de ontwikkelde meetprocedures en de communicatiecampagne.

6.2. Rationeel Energie Gebruik in de Kringwinkelsector6.2.1. INLEIDING

Een eerste doel van dit onderdeel is om de (doelgroep)medewerkers te sensibiliseren. Dit gebeurt door hen een basisopleiding REG aan te bieden. Het gaat hierbij om eenvoudige basisprincipes die zowel in het privéleven als op de werkvloer kunnen toegepast worden. Het doel van deze opleiding is om een duurzamere bedrijfscultuur op te bouwen waarbij medewerkers in cycli gesensibiliseerd worden en waarbij de vermindering van het energieverbruik van het kringloopcentrum als bijkomend voordeel geldt. Zo krijgen we iedereen op dezelfde lijn en wordt de interne motivatie aangescherpt.Een andere doelstelling is om de bestaande REG-initiatieven op te lijsten en toegankelijk te maken voor de hele sector. Ook wordt verder gekeken dan de bestaande sector: ook initiatieven uit andere sectoren kunnen als inspiratie dienen. Omdat er reeds zoveel uitgebreidere informatie rond REG beschikbaar is, verwijzen we de lezer hier ook naar door en we hebben enkele relevante documenten bijgevoegd.

6.2.2. CONCRETE IMPLEMENTATIES IN KORTRIJK

Sensibilisatie Energiespel: “Speel je rijk”

Dit spel is speciaal gemaakt voor mensen in kansarmoede en wordt verdeeld door Ecolife. Er wordt op een ludieke manier duidelijk gemaakt hoe men kan besparen op het enegieverbruik van elektrische apparaten. Een lesgever van Ecolife komt ter plaatse het spel begeleiden.

Er werden een 10-tal sessies gegeven zodat iedere werknemer de kans kreeg om te weten wat energiebesparing hem of de klant juist kan opleveren.

In het kader van dit project werden enkele vragen van het spel vervangen door vragen die de interne motivatie van de medewerkers aanscherpen:

REG\Sensibilisatie - Energiespel\Energiespel - aanpassingen KringwinkelSector.doc

Eventueel kan dit spel ook door de sector aangekocht worden en dan kunnen deze vragen nog beter geïntegreerd worden in het spel.

Energiemuur

In Kortrijk had een medewerker een idee om een milieumuur op te richten. Hierbij kan iedereen milieutips, of milieu-affiches ophangen op een muur waar iedereen passeert. Zo wordt iedereen op de werkvloer betrokken in een actief milieubeleid.

Stickercampagne:

De POM-West Vlaanderen stelde campagnemateriaal met stickers en posters gratis ter beschikking die mensen aanroept tot oplettendheid “Licht uit” “Computer af” etc. Deze werden overal in het hergebruikcentrum opgehangen.

Ecodriving


De chauffeurs kregen allemaal een opleiding Ecodriving om de milieu-impact van het (lokaal) transport nog verder te beperken.Er zijn verschillende opleidingen Ecodriving beschikbaar. Belangrijk is dat na afloop de chauffeurs ook verder gemotiveerd worden. Men kan de interne motivatie van de chauffeurs positief beïnvloeden door bvb. de zuinigste chauffeur te belonen of in de verf te zetten.Interessant is ook het volgende artikel i.v.m. Ecodriving:

REG\EcoDriving\Bestelwagens - VU_3096NL.pdf

Energieboekhouding

Meten is weten. KOMOSIE heeft in het kader van dit project een Energieboekhoudings XLS gemaakt die ter beschikking staat van de leden:

REG\Energieboekhouding\Energie en water - algemeen KOMOSIE.xls

Kringwinkel Zuid-West-Vlaanderen is hier mee gestart.Kringwinkel Hageland heeft zijn eigen centrale Energieboekhouding laten ontwikkelen (zie later).

Aanstellen EnergieverantwoordelijkeDe verantwoordelijke van de gebouwen kreeg een aangepast opleiding rond rationeel energiebeheer en is nu ook energieverantwoordelijke.

6.2.3. IMPLEMENTATIES IN ANDERE KRINGWINKELS

Kringwinkel Zuiderkempen heeft talloze investeringen gedaan om het energieverbruik naar beneden te halen. Daarnaast werden er ook tal van ingrepen gedaan die nauwelijks geld kosten maar toch voor aanzienlijke energiebesparingen kunnen zorgen.

Contact: Bert Manderveld

Laat de Energiesnoeiers eens je gebouwen bekijken

Een werkgroep Energie werd opgericht:Deze komt maandelijks samen en is samengesteld uit de infrastructuurverantwoordelijken van de verschillende vestigingen. Elke maand komen ze samen in een andere vestiging en doen ze samen een ronde om te kijken waar potentiële energiebesparingen mogelijk zijn. Vijf mensen zien immers meer dan één iemand. Deze opmerkingen worden dan genoteerd en opgelijst in een bestand. De grootste prioriteiten liggen meestal bij de verwarming.

Geblokkeerde thermostatenEr zijn radiatorthermostaten geïnstalleerd die geblokkeerd kunnen worden op stand 3, ongeveer 20°C. Dit verhindert dat mensen de thermostaat op 5 zetten, omdat ze denken dat hierdoor het lokaal sneller opwarmt. Technieker of raketgeleerde, de meesten kunnen niet met een radiatorthermostaat om. De menselijke factor waar mogelijk uitschakelen is de enige waterdichte garantie op energiebesparing.

SluimerverbruikschakelaarsEr zijn in alle computerlokalen schakelaars gemaakt waarmee alle toestellen op een bureau in 1x volledig afgesloten kunnen worden. Het sluimerverbruik van computers kan immers enorm oplopen. De schakelaars zijn gewone lichtschakelaars. Ook de beamer in de vergaderzaal is uitgerust met zo’n schakelaar.

Radiatorfolie:Achter elke verwarmingsradiator die aan een buitenmuur is bevestigd is een aluminiumfolie opgehangen. Er is vaak ook een informatiefiche van de Energiesnoeiers naast gekleefd die het bespaarde verbruik per m² illustreert.

Verlichting:Er is in het gebouw geen gloeilamp of halogeenspot meer te vinden. Deze zijn allemaal vervangen door spaarlampen of LED’s. Er zijn ook circuits uitgeschakeld, omdat bvb. zelfs met de helft van het aantal TL-lampen er nog ruim voldoende licht was in de cafetaria.

SchemerschakelaarsIn de gang is er een schemerschakelaar geïnstalleerd: het licht kan niet aangezet worden als er voldoende daglicht is.

BewegingsmeldersIn alle publieke ruimten zoals gangen en toiletten zijn bewegingsmelders aangebracht. De modellen zijn zo gekozen dat het licht aanblijft zolang er beweging is, hier moet op gelet worden bij aankoop!


Lichtschakelaars met LED-controlelampIn lokalen waar je niet vaak komt bvb. berghok is de verlichtingsknop langs de buitenkant aangebracht met een LED indicator die aangeeft of de verlichting nog brandt, zodat je dit langs de buitenkant kan zien.

DeurpompenWaar toepasselijk (koude ruimte/warme ruimte afscheiding, bvb. kleedkamer) zijn er deurpompen aangebracht zodat de deur steeds dicht gaat..

Warm waterproductie – zonneboiler + Vailant doorstromer Voor de douche en het warm water in de kleedkamer is een zonneboiler geïnstalleerd.

TijdsonderbrekerHet koffiezetapparaat steekt in een tijdsonderbreker: zo vermijdt men het stand-by verbruik ’s nachts.

Warm water in de keuken met timerOmdat de gasboilers zo ver weg liggen en het verbruik van warm water in de keuken beperkt is, is er een kleine elektrische warm water boiler geïnstalleerd onder de gootsteen. Deze dient 15 min op voorhand aangezet te worden (aangegeven via een A4-blad) via een speciale schakelaar, waarna deze automatisch afslaat om hoog sluimerverbruik te vermijden. Ook hier sluit men de menselijk factor uit.

Isolatie schuin dakIn het dak hebben de energiesnoeiers 24 cm glaswol isolatie aangebracht.

VerwarmingTwee condenserende gasketels in cascade geplaatst: 50 KW en 70 KW. Enkel bij erge koude wordt de tweede ketel ook automatisch ingeschakeld.

Isolatie Plat dak16 cm PUR (zéér goed) 2 lagen, geschraagd geplaatst. Beste offerte van aannemers.

Verwarmingsbuizen geïsoleerd + aparte gasmeters

Fietsen ter beschikking voor het pendelen naar het stationVermits het station van Herentals toch op 3 km ligt van het gebouw, hebben werknemers de mogelijkheid om een fiets van de Kringwinkel te gebruiken voor het pendelen tussen het station en hun werkplaats.Zij krijgen ook nog eens een vergoeding hiervoor.

PV-zonne-installatie. In Herentals is er 7 kW piek geïnstalleerd. In de andere vestigingen 11 kW en zelfs 80 kW.

Hergebruik meubelenDe grote tafel in de vergaderzaal is gemaakt uit onderdelen van een kast die niet verkocht raakte. Ook verschillende bureau’s zijn zo geconstrueerd.

Hoogrendement dubbele beglazingIn de kantoren met enkel glas is dit vervangen door dubbele hoogrendement beglazing.

EcospanningDe bandenspanning van de wagens worden gecontroleerd en waar nodig aangepast. Er is hier een verantwoordelijke voor.

Dikke truiendagEr worden in de Kringwinkels truien aangeduid met een Dikke-truien label alsook een dikke truiendag georganiseerd.

Lusters : informatieBij de lusters die te koop hangen wordt een A4-affiche getoond die de kostprijs voor een uitrusting met gloeilampen per jaar uitdrukt (€ 100 / jaar!).

EnergieboekhoudingMaandelijks tot wekelijks worden de meterstanden genoteerd in een XLS. Bijkomende moeilijkheid is wel dat de PV-installaties de meter doen terugtellen. Hiervoor moet er gekeken worden naar de toevoegde elektriciteit.Veel informatie werd gevonden bij de BIM, Brussels Instituut Milieubeheer.De verantwoordelijke heeft een gratis opleiding gevolgd gegeven door Cenergie, gespecialiseerd in energieboekhouding in het kader van energie in scholen en publieke gebouwen.Het is best wel tijdrovend om alles nauwgezet bij te houden.

Handige brochures zijn te vinden op:


http://www.ond.vlaanderen.be/energie/

of in de map REG\Voorbeelden\Onderwijs

Droogrek i.p.v. droogkastZo spaar je veel uit!

Hageland - contact: Koen Gooris

Energieboekhouding met eigen .Net applicatie - SQL server i.p.v. XLS bestandenWekelijks worden meterstanden bijgehouden. Idealiter zou dagelijks zijn.Automatische opmeting door ingenieursbureau leek hen heel duur. Ze hebben het schrijven van de software uitbesteed, maar hebben de source code in eigen beheer. Was nog in proeffase tijdens dit project. Kan door KOMOSIE gebruikt worden indien finaal.

Ecodriving + verbruik van vrachtwagens bijgehouden in XLSChauffeurs gaan jaarlijks op cursus.

Religthing project van de winkel in Tienen:Laatste TL lampen met uitstekende reflectoren; 4 aparte circuits: als winkel nog niet open is worden ze niet allemaal opgezet.

Hoogrendementsglas & verwarming op aardgas i.p.v. stookolie

Nieuwbouw: focus op energiebesparing,Dialoog geeft advies. Mogelijk betonkernactivering als verwarming.

VOKA workshop over CO2-neutraliteit – CO2-voetafdruk van bedrijf

Energiescan van Agentschap Ondernemen

Opnieuw & Co

Contact: Koen Goemans

Agentschap Ondernemen : advies gegeven, neutraal advies. Gratis energiescan

OVAM Eco efficiëntscanGratis, Laten uitvoeren door BECO, nu online

Energieaudit door 4Factor

Energiespel Centrum voor Informatieve spelen: dit spel is echter een beetje gedateerd en het spel “Speel je rijk” van Ecolife lijkt ons geschikter.

Energieboekhouding + waterboekhouding:1x / maand: alle meterstanden, grafieken maken, vergelijken met vorige jaar. Nu op afstand Energiehuishouding automatisch via extern bedrijf opmeten.Ook water: zo konden ze een toilet opsporen bleef doorlopen.

AfvalbeheerOpnieuw & zoo straten: afval sorteren, geel = karton; blauw = pmdEvolutie: leerwerknemers (artikel 60'ers) 190 mensen, geven zelf taallessen.

Sensibilisering via tekeningen, filmpjes, iets zien. Doelgroep heeft meestal andere zorgen, maar dit kan toch aanslaan.

Tochtsas (plastieke flappen)Factor mens blijft zeer moeilijk. Menselijk gedrag moeilijk aan te passen. Regel : poort toe als verwarming aanstaat. Zij betalen de rekening niet -> werkt niet. Voor de introductie van automatische sensoren.

Overdekte fietsenstalling.

Mobiliteitsanalyse personeel, fietsvergoeding, het maximum, 20+ cent/km. Openbaar vervoer 100%, auto niets. Werk & eco

http://www.ond.vlaanderen.be/energie/


Ecodriving Ecolife : opleiding Ecodriving. Alle chauffeurs en leidinggevenden. Score krijg je achteraf. Opfrissing nodig, mensen die al 20 jaar rondrijden gaan hun gedrag niet zomaar aanpassen.

Dikke truiendag bon aan klanten ; iedereen die een trui koopt krijgt een waardebon. Personeel doet ook mee. Youtube filmpje. Animatie rond maken, badminton, soep uitdelen, aerobics, filmpje

Bedrijfsfietsen, transportfietsen met laadbakje

Mobiliteitsstudie

Carpooling (software via Taxistop)

Bandenspanning van bestelwagens, personeelsleden worden regelmatig gecontroleerd

Automatische verlichting bij wc's.

Regenwatertank


6.2.4. EERSTE STAPPEN REG-BELEID

ENERGIESCAN/ ENERGIEAUDIT:Elk energiebeleid begint hiermee.Er komt een expert langs op de onderneming en die lijst alle potentiële besparingen op in een document. Voor bijkomend advies van technische zaken verwijst hij door naar andere bureau's.

Agentschap ondernemen: biedt gratis Energiescans aan aan ondernemingen. Zij hebben ook energieconsulenten in dienst die bijkomend advies geven. Ook al zijn de Kringwinkels vzw’s, Opnieuw & Co heeft al veel gratis advies van hen gekregen en zijn daar zeer tevreden van.

VOKA – stappen plan1. KMO-zelfscanNadat u de KMO-zelfscan hebt uitgevoerd om uw energieverbruik te analyseren, biedt Voka u de gratis mogelijkheid om de resultaten door te nemen met de Voka-energieconsulent.http://energiesparen.be/KMOzelfscan

2. Individuele begeleidingIn de tweede stap laat u zich verder begeleiden door de Voka-energieconsulent. U vraagt een snelle energiescan aan via uw Voka-accountmanager of -milieu-adviseur.

3. Doorgedreven begeleidingIn de derde en meest intensieve stap worden er externe partners ingeschakeld. Specialisten van private energie-adviesbureaus voeren een studie uit voor uw bedrijf.

ONLINE TOOLS

ECO-EFFICIENTIESCAN ( OVAM)

https://services.ovam.be/ecoscan-extern/views/info/home.seam

REG\EcoEfficiëntiescan\Presentatie_FEBEM.pdf

Je vult aan wat het bedrijf reeds doet rond REG.Genereert een rapport met acties die een onderneming kan maken in het kader van MVO en REG. Vroeger kwamen ze langs, maar nu moet je dat blijkbaar zelf doen.

Energie Zelfscan:

http://www.energiesparen.be/KMOzelfscan

http://www.energiesparen.be/KMO

Je moet hier zelf aan de slag, vooral naar productiebedrijven gericht.

Aanstellen Energieverantwoordelijke/milieuverantwoordelijke

Meer hierover vindt u in de documenten van LNE & VOKA onder informatie.

http://www.energiesparen.be/KMO

http://www.energiesparen.be/KMOzelfscan

https://services.ovam.be/ecoscan-extern/views/info/home.seam

http://energiesparen.be/KMOzelfscan


6.2.5. VERDERE INFORMATIE REG / MILIEUBELEID

Omdat het niet het doel is van dit project om een volledige milieubeleid uit te werken, verwijzen we hier naar enkele organisaties en documenten die de thematiek uitgebreid bespreken.

Interne milieuzorg – LNE

REG is slechts onderdeel van een compleet pakket van interne milieuzorg. LNE heeft over interne milieuzorg een zeer uitgebreid document ter beschikking gesteld. Dit is een uitstekend startpunt voor elke onderneming die een milieubeleid wil voeren.

REG\Interne Milieuzorg - LNE\Samengevoegde Handleiding Interne Mileuzorg.pdf

Meer informatie vindt u bij LNE:http://www.lne.be/campagnes/milieuzorg-in-de-vlaamse-overheid/werken-aan/energie/instrumenten-en-documentatiehttp://www.lne.be/campagnes/milieuzorg-in-de-vlaamse-overheid/milieuzorg-in-de-vlaamse-overheid/instrumenten/handleiding-interne-milieuzorg

Groen aankoopbeleid

Duurzame aankopen voor uw onderneming maken integraal deel uit van duurzaam ondernemen.Twee Webtools die u hierbij kunnen helpen:

o BBL koopwijzer:http://www.milieukoopwijzer.be/

o OVAM producttesthttp://www.ovam.be/producttest

Handboek:REG\Groen Aankopen\buying_green_handbook_nl.pdf

Wist u dat flessenwater liefst een factor 1000x milieubelastender is dan kraantjeswater? Lees er alles over op: http://www.drinkkraantjeswater.be/

Of kijk in de folder:

REG\Groen Aankopen\Kraantjeswater

Milieubeleid departement OnderwijsZeer uitgebreid inclusief energieboekhouding.

REG\Voorbeelden\Onderwijs

Energiecampagnes & tools VOKA

REG\Voorbeelden\Voka

Algemene Energiebesparingstips

REG\Energiebesparingstips\EANDISREG\Energiebesparingstips\BIM

Databanken met overzicht van inspirerende REG investeringen in bedrijven

Databank REG-investeringen

http://www.rationeelenergiegebruik.be/nl

Europese databank REG-investeringen (POM)

http://www.greenbusinessnetwork.eu/

http://www.greenbusinessnetwork.eu/

http://www.rationeelenergiegebruik.be/nl

http://www.drinkkraantjeswater.be/

http://www.ovam.be/producttest

http://www.milieukoopwijzer.be/

http://www.lne.be/campagnes/milieuzorg-in-de-vlaamse-overheid/milieuzorg-in-de-vlaamse-overheid/instrumenten/handleiding-interne-milieuzorg

http://www.lne.be/campagnes/milieuzorg-in-de-vlaamse-overheid/milieuzorg-in-de-vlaamse-overheid/instrumenten/handleiding-interne-milieuzorg

http://www.lne.be/campagnes/milieuzorg-in-de-vlaamse-overheid/werken-aan/energie/instrumenten-en-documentatie


6.2.6. SUBSIDIES

Vlaandereno LNE (Departement Leefmilieu, Natuur en Energie) & VEA

Subsidiezoeker voor energiebesparende maatregelen

http://www.energiesparen.be/subsidies/subsidiemodule

Europa

Subsidiewijzer bundelt Europese subsidiemogelijkheden. Europese subsidies, fondsen, projectoproepen… Ze bestaan, maar waar vind je ze en komt jouw vereniging wel in aanmerking? Om die zoektocht te vergemakkelijken, presenteert het Vlaams-Europees verbindingsagentschap (VLEVA) een EU-subsidiewijzer. Je kan zoeken op trefwoord (mobiliteit, energie, milieu, …) en uitvissen voor welke Europese middelen je projectideeën eventueel in aanmerking komen. http://www.vleva.eu/subsidiewijzer

Andere mogelijkheden:

1. Een verhoogde investeringsaftrek (Federaal). Ondernemingen die investeren in energiebesparing kunnen genieten van een verhoogde investeringsaftrek. Het gaat over een eenmalige aftrek van 13,5% van de energiebesparende investering. Je aanvraag moet je richten aan het VEA via

www.energiesparen.be/verhoogdeinvesteringsaftrek/aanvraag

Je stuurt je factuur op en ontvangt van het VEA een attest dat je bij je belastingformulier kan voegen (duurtijd procedure is 3 maanden).

2. Een ecologiepremie (Vlaams) -> Nu ecologiepremie Plus

www.vlaanderen.be/ecologiepremie

3. Premie “relighting en newlighting” (tot 15 000 euro bij de Distributienetbeheerders)Alle netbeheerders voorzien in 2010 een specifieke premie voor ondernemingen tot 15 000 euro voor relighting en newlighting. Aanvraag en voorwaarden op de websites van de respectievelijke netbeheerders (Eandis, Infrax) of via www.energiesparen.be

4. Gratis energiescanTot slot heeft elke onderneming ook recht op een gratis energiescan. Je kan deze aanvragen bij het Agentschap Ondernemen in je provincie.

Een presentatie met overzicht:REG\Premies\Presentatie energiepremies - AO.pdf

http://www.energiesparen.be/

http://www.vlaanderen.be/ecologiepremie

http://www.energiesparen.be/verhoogdeinvesteringsaftrek/aanvraag

http://www.vleva.eu/subsidiewijzer

http://www.energiesparen.be/subsidies/subsidiemodule


6.2.7. CONTACTEN BEDRIJVEN & ORGANISATIES

Dialoog vzw (Leuven) : advies & workshops over duurzaam & energiezuinig bouwen BECO (Antwerpen): MVO rapportage, integraal milieubeleid, advies Cenergie: ingenieursbureau energie CO2logic: consultancy klimaatproblematiek Encon (Genk): duurzame energieprojecten E-ster (Gent): ingenieursbureau, energie Factor4 (Antwerpen): ingenieursbureau gespecialiseerd in energiebesparingen Ecoworxx: verlichting, energiebesparende oplossingen M-Tech (Hasselt): adviesbureau voor integraal milieubeleid Ecolife (Leuven): ecologische gedragsverandering binnen handbereik, talloze workshops, berekening

ecologische voetafdrukken etc. RDC Environment (Brussel): milieuadvies- en studiebureau POM West-Vlaanderen, POM Oost-Vlaanderen : talloze workshops & campagnemateriaal rond

energiebesparing VAO: gratis Energiescan, advies VOKA: opleidingen, advies

6.2.8. OPLEIDINGEN & WORKSHOPS

Kluwer opleiding Energiebeheer van A tot Z ism BECOREG\Opleidingen\Energiebeheer van A tot Z.htm

BIM - Opleiding energieverantwoordelijke 12 cursusdagen, 500 EUR Opleiding Energiemanager Amelior / Cenergie

http://www.amelior.be/ndl/opleidingen/training-open.asp?s=open&c=1&sc=42&t=598&tc=1 Voka: Intensief Lerend Netwerk Carbon footprint van uw bedrijf: workshop (1000 EUR leden/1500 EUR

niet leden) Dialoog & Ecolife

Bieden workshops & opleidingen op maat van alle mogelijke doelgroepen (Ecodriving, energiebesparing etc.)

http://www.amelior.be/ndl/opleidingen/training-open.asp?s=open&c=1&sc=42&t=598&tc=1


6.3. Technische Uitwerking in het Hergebruikcentrum (HGC): Revisie+

6.3.1. INLEIDING

De uiteindelijke doelstelling van dit luik is om de bestaande Revisie-procedures uit te breiden met een luik energie & water analyse. Ook de selectie moet voorkeur geven aan de meeste energiezuinige toestellen. We moeten hiervoor nauwkeurige maar praktisch uitvoerbare meetprocedures op punt stellen. Deze moeten in elk HGC toepasbaar zijn, maar zullen eerst in Kortrijk getest worden.

6.3.2. GEGEVENS VERZAMELING KOEL/VRIES SECTOR

Om te weten in hoeverre de toestellen die in Kortrijk verkocht worden representatief zijn voor de centra in de rest van Vlaanderen, werd een bevraging van de sector georganiseerd. We vroegen aan onze leden om de modelgegevens van 30 opeenvolgende Kringwinkel diepvriezers/koelkasten bij te houden en over te maken.Op basis van de Gfk databank (zie verderop) konden we dan zien in hoeverre er nu reeds aan de vooropgestelde OVAM hergebruikcriteria voldaan werd. Een toestel voldoet aan de hergebruikcriteria indien het energielabel B of beter is.

De resultaten kunnen teruggevonden in volgende bestand:

Technisch - HGC\Bevraging - sector - Koel Vries\Koel_Vries_sector_Resultaten.xls

Helaas waren de ingevulde gegevens slechts van voldoende kwaliteit bij 3 centra.We kwamen volgende resultaten uit:

Op basis van databankgegevens:

Antwerpen: totaal 31 toestellen. 21 toestellen B of beter, 4 toestellen label C, 6 niet identificeerbaar (te oud?). Van de onbekende ga ik uit dat 2/3 label C of slechter (op basis van meetgegevens Kortrijk).Dit betekent dus 23 toestellen OK of zo’n 76%.OK: 76%

Limburg: totaal 32 toestellen, 24 toestellen B of beter, 2 C, 6 onbekend.Dit betekent zo’n 26 OK of zo’n 81%, ook de omzet zo’n 81%.OK: 81%

Televil: totaal: 26 toestellen, 95% toestellen label B of beter! OK: 95%

Berekening Energielabel op basis van metingen:

Kortrijk: totaal 47 toestellenOK: 93%

Sint-Niklaas: 77 toestellenOK: 84%


6.3.3. DATABANK VAN VERBRUIKSGEGEVENS: ENCODEX GFK DATABANK

Kringwinkel Zuid-West-Vlaanderen heeft in het kader van het project Energie & Hergebruik een abonnement genomen op de Encodex databank van Gfk. Deze databank bevat productgegevens van miljoenen elektrische apparaten die sinds 1999 op de Europese markt zijn: afmetingen, specificaties, bouwjaar, verbruik, energielabel. Deze databank wordt ook door de Europese Unie en vele websites zoals www.topten.be als bron van informatie voor hun verbruiksgegevens van toestellen op de markt.De aangegeven verbruikscijfers zijn deze die door de fabrikant zijn opgegeven voor het milieulabel. Er is echter bij 20% van de toestellen op de markt een verbruik vastgesteld dat niet binnen de toegelaten afwijking (10%) van het energielabel voldoet. Fabrikanten laten immers slechts 1 toestel binnen een reeks testen, hoewel er soms nog afwijkingen zijn binnen de productietoestellen. Dit werd o.a. aangetoond in het Europese project http://www.atlete.eu/ . Daarnaast bevat de databank ook sporadisch foutieve gegevens die verkeerd zijn ingebracht. Deze databank dient dus voornamelijk als indicator gebruikt te worden.

Alle hergebruikcentra en herstelateliers hebben toegang tot deze databank. Bedoeling is ook dat deze de komende jaren door Revisie wordt overgenomen.

Hoe gebruiken?

* Surf naar:

http://online.encodex.de

* Log in met (login gegevens worden apart meegedeeld):Gebruiker: ******Wachtwoord: ******

* Uitvinken “Alleen artikelen in verkoop”.

* Zoeken op modelnummer of product code.Belangrijk is de juiste spaties te plaatsen, ofwel neem je gewoon een onderdeel van het modelnummer.

Bvb. Siemens KT18R4F1

zoeken op “18 R4 F1” -> Geeft als resultaat “Siemens KT 18R4F1”

Indien je niets terugvindt, dan kijk je of er geen andere identificatienummer is. Als het toestel ouder is dan 1999, dan zit het er sowieso niet in. De ervaring leert me dat latere toestellen bijna steeds terug te vinden zijn in de databank.

http://online.encodex.dee/




6.3.4. UITGANGSPUNTEN MEETPROCEDURES REVISIE+

We willen in de eerste plaats de klant een correcte inschatting geven van het eindverbruik van een toestel bij hem thuis. Daarnaast willen we ook dat onze meetresultaten vergelijkbaar zijn met bestaande verbruiksgegevens van fabrikanten en overheden. We gebruiken dus steeds dezelfde uitgangspunten (bvb. halfvolle katoenwas op 40°C) en parameters zoals in de Europese normen zijn bepaald en trachten de meetomstandigheden zo goed als mogelijk te benaderen. We claimen niet dat we de nauwkeurigheid van de bestaande energielabels evenaren.De meetomstandigheden die vereist zijn voor het bepalen van het Europese energielabel en vastgelegd in ISO en IEC normen zijn bijzonder veeleisend. De nauwkeurigheid vereist bij het vergelijken van modellen van verschillende concurrerende fabrikanten is dan ook van een heel andere orde dan onze doelstelling. Een energietest voor het Europese energielabel is heel tijdrovend en kost al snel 500 EUR per toestel omdat deze door erkende labo’s moeten uitgevoerd worden met heel specifieke omgevingsvereisten (temperatuur, luchtvochtigheid, elektriciteitsvoorziening, testmateriaal etc). Onze ateliers zijn niet uitgerust om dergelijke labo omstandigheden te bereiken.Wel vinden we het als sector belangrijk dat onze metingen vergelijkbaar zijn met de normmeting van de fabrikanten volgens deze Europese procedures. We benaderen dus zo dicht mogelijk de vereiste omstandigheden. Waar dit niet mogelijk is, gebruiken we correctieformules op basis van de inzichten van Europese onderzoeksprogramma’s.Met enige trots mogen we stellen dat de bereikte resultaten niet ver afwijken van de bestaande normen.

Het dient ook vermeld te worden dat De meetprocedures voorzien door de Europese wetgeving afwijken van het gemiddelde gebruik thuis en

op dit moment dan ook worden herzien in verschillende werkgroepen Het energielabel dat wordt toegekend voor 1 toestel uit een modellenreeks niet altijd representatief is

voor de toestellen die in de winkel terechtkomen: in 20% wordt een afwijking van het verbruik vastgesteld groter dan toegestaan46

De gebruikte Europese wetgeving en meetnormen zijn terug te vinden in de volgende map:

Technisch - HGC\Normen - documentatie

Hieruit werden ook tal van formules en constanten gehaald om de berekeningen zo nauwkeurig te maken. Hier wordt telkens naar verwezen in het tabblad “Parameters” in de rekenbladen.Een ander bron van informatie kwam van de onderzoeksrapporten in het kader van de Ecodesign richtlijn:

Literatuurstudie\EUP - Ecodesign Directive

46 www.atlete.eu



6.3.5. REVISIE+: HOE BEGIN IK ALS HGC MET MIJN METINGEN?

Stap 1 Aanschaf & installatie benodigdheden meetprocedures

Zorg ervoor dat de meetapparatuur geïnstalleerd en andere accessoires beschikbaar zijn zoals beschreven in deel 6.3.6 onder Benodigdheden en Omgevingsvereisten bij elk toesteltype dat u herstelt.U kan ook een kijkje nemen bij de foto’s van de snuffeldag voor inspiratie:

Communicatie\Afbeeldingen - fotos\Snuffeldag 2011-10-19 - Energie & Hergebruik - Den Azalee - Sint-Niklaas

Stap 2 Meetbladen – Tricyle integratie

Dit zijn de invulbladen voor de meetresultaten. Er zijn 2 mogelijkheden:

Overschrijven van bestaande werkbonnen met deze in:Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Tricycle - werkbonnenU vindt deze de folder ~ <Tricycle installatiefolder/documenten/werkbonnen/>Het meetblad komt dan telkens mee uit de printer met de werkbon.

De meetbladen drukt u apart af. U vindt deze per categorie in:Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes

Stap 3 Kopieer de rekenbladen waarin men de meetgegevens moet invullen op een locatie waar zowel de testers als de uitvoer aan kan

U vindt deze .xls bestanden per toesteltype onder:

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes

Tip: Maak snelkoppelingen aan zodat de testers/uitvoer met 1 dubbelklik de bestanden kunnen openen.Tip: Zie dat Excel na de “Enter toets” naar rechts gaat i.p.v. naar onder om het invullen te versnellen47.Tip: Bij de uitvoer kan men er ook voor kiezen om met Openoffice de bestanden te openen, want de copy paste werkt daarmee beter dan vanuit Excel, waar er “” worden toegevoegd.TIP: De werkbladen zijn beveiligd, maar u kan deze beveiliging opheffen onder Extra.

Stap 4 Hang de aandachtspunten uit

Boven de pc’s waar testers gegevens invullen (om het bouwjaar te vinden):

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Algemeen\Encodex databank - Bouwjaar.doc

Voor de tester van de droogkast:

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Droogkast\Aandachtspunten - droogkast.doc

Voor de tester van de wasmachine:

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Wasmachine\Aandachtspunten - Wasmachine.doc

Voor de koel/vries afdeling:

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Koel Vries\WerkProcedureKoelVries.docx

Stap 5 Leg de procedure uit aan de personen die u capabel acht om de metingen uit te voeren. De uitvoerder doet de finale input van de verbruiksgegevens in de opmerkingen en bepaalt de eindprijs en moet dus ook ingelicht worden.

47 1. Click "Tools" - "Options".

2. When the "Options" multi-tabbed dialog box appears, click the "Edit" tab.

3. Underneath "Move selection after Enter", click on the pull-down next to "Direction", changing it to "Right".

4. Click "OK" to close the dialog box.


6.3.6. REVISIE+: PROCEDURES PER TOESTELCATEGORIE6.3.6.1. KOEL/VRIES

Norm als uitgangspunt: EN 153 2006 (E) -> ISO 15502:2005(E)

EU Energielabel wetgeving: 2010 1994

Praktisch

A) Benodigdheden:

Atelier:

1 Logtag temperatuurmeter die omgevingstemperatuur atelier continu opmeet en waarmee de gemiddelde temperatuur over een bepaalde periode kan geïntegreerd worden.

Per toestel in meting:

kWh-meter: Eandis nieuwe meter, of Cresta RCE-1106, of Christ Electronic CLM 200, CLM 210. Geen andere meters wegens risico op verkeerde metingen (afwijkingen tot 40%)

Handleidingen: Technisch - HGC\Meettoestelen - Documentatie

Etiketmagneten: labels die met magneet op toestel geplaatst kunnen worden: "Thermostaat-test” “Eco-stand” “Stabilisatie” “Energiemeting”. Zo weet je in 1 oogopslag in welke fase een toestel zich bevindt.

B) Omgevingsvereisten

Ideale omgevingstemperatuurDe normmeting voor de EU-energie labels gebeurt bij 25°C. Indien mogelijk worden de toestellen dan ook getest in een verwarmde ruimte. Indien niet mogelijk, is dit niet dramatisch, omdat in de meetprocedure een temperatuurscorrectie gebeurt. Te grote afwijkingen van kamertemperatuur worden beter vermeden.

Bijhouden omgevingstemperatuurHiervoor dient 1 Logtag gebruikt te worden om de omgevingstemperatuur op te meten. Die moet een vaste plaats krijgen in het atelier waar ook de koelkasten/diepvriezers worden getest. Let op dat er geen warmtebron in de buurt is. Deze wordt elke werkdag uitgelezen en genoteerd op een omgevingstemperatuurblad .Document dat je hier voor kan gebruiken:

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Koel Vries\OmgevingsTemperatuurBlad.xlsElke maand moet een nieuw blad opgehangen worden voor die maand.

Laat voldoende afstand achter de diepvriezer/koelkast, vermijd lokale hittebronnen


C) Procedure

Omdat de omgevingstemperatuur zo’n belangrijke rol speelt in het energieverbruik van een koel/vriestoestel, moeten de energiemetingen tegelijk verlopen met de metingen van de omgevingstemperatuur.

De energiemetingen koel/vries bestaan immers uit 2 afzonderlijke meetprocédés:

1. het registreren van omgevingstemperatuur van het atelier2. het opmeten van het energieverbruik van elk toestel afzonderlijk

Om deze synchroon te laten verlopen, is een werkprocedure uitgewerkt die de medewerkers die aan koel/vries apparaten werken moeten volgen om correcte metingen uit te voeren. Deze werkprocedure is beschreven in het volgende documenten:

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Koel Vries\WerkProcedureKoelVries.docx

Deze wordt best op een zichtbare plaats opgehangen en aan de medewerkers uitgelegd. Het cruciale element is dat zowel energiemetingen als omgevingstemperatuurmetingen steeds ’s ochtends op hetzelfde moment plaatsvinden.

De meetprocedures afzonderlijk beschrijven we hieronder:

1. Het registreren van omgevingstemperatuur van het atelier

De logtag die de omgevingstemperatuur registreert wordt elke werkdag uitgelezen. Stel het is 20/05/2011, 8u15. De medewerker plaatst de omgevingstemperatuur-logtag in de pc met logtag-software. Hij leest de gemiddelde temperatuur uit over de laatste gemeten periode (laatste 24u of weekend of …). Hij noteert deze gemiddelde temperatuur en het uur (8u15) op het omgevingstemperatuurblad (zie Omgevingsvereisten) op de dag van 20/05/2011. Wat je dan eigenlijk noteert, is de gemiddelde temperatuur over de laatste periode, tevens de periode waarover de koeltoestellen opgemeten zijn.

2. Meetprotocol koelkast/diepvriezer

Het eigenlijke meetprotocol wordt beschreven en per toestel bijgehouden in de bestanden

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Koel Vries\Energiemetingblad_KoelVries.docx

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Koel Vries\Energiemetingblad_Vrieskast.docx We overlopen hier de procedure voor 1 toestel:

Toestel komt binnen en doorstaat de 1ste visuele bestaande selectieprocedure Is er een Europese Energielabel-sticker op aangebracht? Dan weet je meteen of het een interessant

toestel is (geen C). Indien niet: probeer te achterhalen wat het model (soms ook product code) is: dit staat aangegeven op het identificatieplaatje binnenin het koel/vries-apparaat. Zoek het toestel op in de Encodex databank, zie paragraaf 6.3.3 voor meer uitleg. Bepaal aan de hand van het genormeerde verbruik of het de moeite waard is om aan het toestel te beginnen.Indien dit zo is, vul dan de databankgegevens aan in de gele kolommen onder “Gfk” in een nieuwe lijn in het Excel bestand die de meetresultaten bevat:Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Koel Vries\Koel_Vries_Resultaten.xls

Voer de herstellingen uit zoals beschreven in de Revisie documentatie. Volg de procedure en vul de gegevens in zoals beschreven in:

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Koel Vries\Energiemetingblad_KoelVries.docx . Meer in detail:

o Test de thermostaat. Logtags dienen in het midden van de koelruimten geplaatst te worden te worden.

o Bepaal de zuinigste stand van de koelkast, zodat die nog steeds aan de geldende voedselveiligheidsnormen voldoet. Dit kan je inschatten door de vorige 2 metingen. Controleer de logtag of je op -18°C tot -19°C resp 4°C tot 5°C gemiddelde temperatuur zit. Indien niet, stel de schakelaar bij en probeer opnieuw. Duid met een permanente markeerstift en de letter “E” deze zuinigste stand aan op de schakelaar.

o Stabiliseer het toestel nu op deze temperatuur. We laten minimum 1 nacht de tijd om het hele toestel (inclusief wanden) op stabiele temperatuur te komen. Dus als het bvb. 13u is, dan wacht je toch tot de volgende morgen om naar de volgende stap te gaan.

o BEGIN VOLGENDE WERKDAG: Reset kWh-meter en steek toestel erin. Start energiemeting


o BEGIN VOLGENDE WERKDAG ERNA: Lees kWh-meter uit, lees omgevingstemperatuur uit op blad op deze datum en noteer de waarden. kWh tot op 2 cijfers na de komma, binnen- en omgevingstemperatuur tot op 1 cijfer.

Vul alle gegevens die op de werkbon genoteerd zijn in het rekenblad koel/vries. De Spreadsheet berekent nu automatisch alle gegevens (jaarverbruik, ecoscore) die we nodig hebben. Save dit bestand.

Evaluatie: indien het apparaat een sterk meerverbruik toont t.o.v. het verbruikscijfer uit de Encodex databank48 of t.o.v. je eigen inschatting, controleer het toestel en de meetgegevens nogmaals. Reviseer het apparaat indien nodig.Hoeveel Ecoscore-sterren krijgt het toestel? Indien 0 sterren: enkel indien bvb. reismodel of retromodel verkopen, anders richting recyclage.

Bij de uitvoer moet het label uit XLS nog ingevuld worden onder de opmerkingen. Dit kan door een simpele copy-paste uit de XLS in Tricycle in het opmerkingen veld. Als de winkelfiche nu afgedrukt wordt, staan alle verbruiksgegevens er op, bvb.:

Ecoscore: **** (Tarief: 0,2€/kWh )Jaarverbruik: 318kWh ~ 64€ (0,2€/kWh )

Kwaliteitsgarantie:

De datum en het uur wordt gevraagd zodat de medewerker minder kans op fouten maakt. Dit laat ook toe aan de werkleider om na te gaan of de procedure correct is gevolgd. Het is belangrijk dat de werkleider de resultaten af en toe bekijkt!

Achtergrondinformatie:

De norm geeft dat er op 25°C moet gemeten worden i.p.v. een typische binnentemperatuur van 20°C: dit is om het meerverbruik van het openen en sluiten van de toestellen te compenseren. In de praktijk blijken diepvriezers dan ook iets minder te verbruiken dan deze tests aangeven, omdat daar het openen en sluiten veel minder een rol speelt dan bij koelkasten.Wij meten eerder bij 18°C en daarom wordt er een temperatuurscorrectie van 4% per graad afwijking doorgevoerd. Dit is de gemiddelde waarde over alle toestellen en temperatuurranges heen zoals vastgesteld werd op een paper gepresenteerd op de EEDAL conferentie 2009 p. 1258. De gebruikte correctieformule is natuurlijk niet 100% correct. Gezien echter de problematische representativiteit van de huidige test is de minimale fout die hier mogelijk geïntroduceerd wordt van weinig belang.Ook wordt er een correctie uitgevoerd op het feit dat we met lege diepvriesvakken testen. De correctie is gebaseerd op eigen metingen en ervaringen in de sector.

48 Merk op dat 20% van de nieuwe toestellen ook meer dan 10% afwijken van het gedeclareerde verbruik! Zie hiervoor bvb. www.atlete.eu



6.3.6.2. WASMACHINE

Norm als uitgangspunt: IEC 60456 (2003)

EU Energielabel wetgeving: 2010 1995

Praktisch

A) Benodigdheden:

Atelier:

IR-thermometer of andere thermometer om de inkomende watertemperatuur op te meten, minimale resolutie: 0,5°C

Weegschaal, minimale vereisten:o Capaciteit: 1 tot 10 kgo Resolutie: minstens 20g

Tip: Soehnle Page Profi, nieuw nauwkeurig model van 1 tot en met 15 kg, resolutie: 1g, voor 40 EUR in o.a. Euroshop te vinden.

Technisch - HGC\Meettoestelen - Documentatie\Weegschaal Soenhle Page Profi - 067080_09_01_page-profi_125232_prv.pdf

Test-was: een voorraad katoenen lakens, katoenen kussenslopen en handdoeken. Er moet getracht worden zo dicht mogelijk bij de norm-lading te komen zoals aangegeven in Tabel 13 p. 77. Indien er bvb. niet genoeg kussenslopen voorradig zijn, kan men meer lakens/handdoeken gebruiken. Let er wel op deze voorraad af en toe te vervangen wegens optredende slijtage.

Plastiek bakje om testlading was in af te meten: afmetingen van een kunststof winkelbakje (bvb. dat van Kruidvat) zijn ideaal omdat je dan gemakkelijk het gewicht kan aflezen op weegschaal.

Tabel 13 Testladingen volgens norm IEC 60456 (2003 )



kWh-meter: Eandis nieuwe meter, of Cresta RCE-1106, of Christ Electronic CLM 200, CLM 210. Geen andere meters wegens risico op verkeerde metingen (afwijkingen tot 40%) (zie Diepvriezer)

Waterverbruikmeter: vast te koppelen aan de toevoerkraan van de wasmachine. 1 per wasmachine die men tegelijk wenst te testen. KOMOSIE kan bestellen met korting! U vindt deze in de loodgieterij sectie van de betere doe het zelf zaak. Kijk het aantal duim na van jullie kraan en voorzie materiaal om waterdicht aan te sluiten.Precisie: minimaal 1l, liefst 1/10 liter, richtprijs: 25 EUR / stukDeze moet goed leesbaar zijn! Modellen met 4 afzonderlijke wijzertjes lijden tot veel verwarring en voldoen niet!

Aankoopaanbeveling:o Oude naam: Actaris UnimagTU4o Nieuwe naam Itron UNIMAG -KOUDWATERMETER 3/4 duim

Technische handleiding:Technisch - HGC\Meettoestelen - Documentatie\Watermeter - Itron - F4465-UNIMAG_EN_02-10.pdf


Ideale omgevingstemperatuur: volgens de norm 23°C +/- 2°C. Omdat we een correctie op de inkomende watertemperatuur toepassen is dit echter niet zo belangrijk.

C) Procedure

Aandachtspunten voor de tester zijn te vinden in:

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Wasmachine\Aandachtspunten - Wasmachine.doc

We overlopen hier de voorgestelde meetprocedure voor 1 toestel:

1. Toestel komt binnen en doorstaat de 1ste visuele bestaande selectieprocedure2. NB Voor wasmachines is deze stap niet zo belangrijk als voor koel/vries omdat het verbruik de laatste

jaren minder geëvolueerd is en deze toestellen ook minder vaak gebruikt kunnen worden.Is er een Europese Energielabel-sticker op aangebracht? Dan weet je meteen of het een interessant toestel is. Indien niet: probeer te achterhalen wat het model (soms ook product code) is, dit staat vaak vooraan of op het wasdeurtje. Dan kan je het verbruik opzoeken in de Encodex Gfk databank, zie hiervoor paragraaf 6.3.3. Indien aan de hergebruikcriteria is voldaan, vul deze gegevens in een nieuwe lijn in de XLS in Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Wasmachine\Wasmachine_Resultaten.xls

3. Voer de herstellingen uit zoals beschreven in de Revisie documentatie. 4. Volg de procedure en vul de gegevens in zoals beschreven in :

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Wasmachine\Energiemetingsblad_Wasmachine.doc Meer in detail:


o Meet het verbruik in de off stand in Watt. Meet vervolgens het sluimerverbruik (= het verbruik in standby): hierbij staat het apparaat in de aan stand (een LED licht vaak op), maar is het toestel nog niet in werking.

o Voer het eerste testprogramma uit. Stel een halve testlading samen zoals beschreven in Tabel 13 op 77. Het is

belangrijk dat de testlading volledig droog is, vooral als deze was ook gebruikt wordt om de droogkast te testen. Het wegen gebeurt met de aangegeven weegschaal. Vergeet niet de tara-functie te gebruiken om het gewicht van de kunststof bak niet mee te rekenen. Weeg eventueel in 2 keer indien de was er niet in 1 keer in kan. Blijf steeds binnen een marge van maximum 100 gram van de opgegeven capaciteit.

Noteer de stand van de waterverbruikmeter Reset de kWh meter. Start het wasprogramma standaard katoen 40°C, 1000t . Meet met de IR thermometer de temperatuur van het inkomende water. Je kan

aan de inkomende waterstraal via het wasbakje dat je kan openen. Alternatief meet je de temperatuur van de was zelf of elders.

Op het einde van het programma:o Noteer het verbruik in kWh tot 2 cijfers na de kommao Lees de watermeter af en noteer.o Bereken het verbruik in litero Noteer tot 2 cijfers na de komma.o Lees het verbruik uit vóór het openen van de deur

Noteer uur en wacht minstens 1 uur om het toestel te laten afkoelen.

o Voer het 2de testprogramma uit, 60°C halve lading, volledig analoog aan de vorige werkwijze. o Voer het 3de testprogramma uit, 60°C volle lading, volledig analoog aan de vorige werkwijze.

Tip: indien 3 testen voor uw HGC niet haalbaar is, voer dan de 1ste en de 3de test uit. Indien zelfs dit niet haalbaar is, enkel de 1ste test. De XLS zal dan automatisch de andere waarden extrapoleren. Hoe meer testen, hoe nauwkeuriger het resultaat en hoe groter de kwaliteitsgarantie uiteraard.

5. Vul alle gegevens die op de werkbon genoteerd zijn in de XLS. De Spreadsheet berekent nu automatisch alle gegevens die we nodig hebben. Save de XLS

6. Evaluatie: hoe verhoudt het toestel zich tot het opgeven Encodex-verbruik of eigen inschatting? Indien het apparaat een sterk meerverbruik toont, controleer het toestel en de meetgegevens nogmaals. Reviseer het apparaat indien nodig. Vergelijk ook met andere toestellen. Evalueer daarna of het toestel naar de winkel kan.

7. Bij de uitvoer wordt de Winkelfiche informatie gecopy-paste in Tricyle onder opmerkingen. Bvb.:

Ecoscore: **** (Tarieven: 0,2€/kWh, 3€/m³)Jaarverbruik: 180kWh, 9,8m³ ~ 65€ (220 cycli/j)Per was: 44,7L - 40°C: 0,57kWh ~ 0,25€ ; 60°C: 0,93kWh ~ 0,32€


Er gebeurt een correctie op de inkomende watertemperatuur om de winter/zomer verschillen te compenseren. De formules hiervoor zijn gebaseerd op de EUP Ecodesign voorbereidende studies Lot 14Voor de details moet u in het rekenblad zijn bij het Parameters rekenblad.


6.3.6.3. DROOGKAST

Norm als uitgangspunt: IEC 61121 (2005)

EU Energielabel wetgeving: 1995 (2007)

Praktisch

A) Benodigdheden:

Atelier:

Thermometer met relatieve vochtigheidsmeter. Geschatte kostprijs: 8 EUR. Te plaatsen daar waar droogkasten staan, maar niet in de buurt van een warmtebron! Idealiter meet het de lucht die aangezogen wordt door de droogkast.

Waterverstuiver: waterverstuiver voor planten of hergebruikte fles kuismiddel met pompje. Of een gietertje (om was natter te maken)

Weegschaal: zie wasmachine Test-was: zie wasmachine Plastiek bakje: zie wasmachine


kWh-meter: Eandis nieuwe meter, of Cresta RCE-1106, of Christ Electronic CLM 200, CLM 210. Geen andere meters wegens risico op verkeerde metingen (afwijkingen tot 40%) (zie diepvriezer)


Ideale omgevingstemperatuur: volgens de norm 23°C , relatieve vochtigheid 55%. Omdat we een correctie uitvoeren op de temperatuur en de relatieve luchtvochtigheid is dit echter geen vereiste.

C) Procedure

Aandachtspunten voor de tester:

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Droogkast\Aandachtspunten - droogkast.doc

We overlopen hier de meetprocedure voor 1 toestel:

1. Toestel komt binnen en doorstaat de 1ste visuele bestaande selectieprocedure2. NB: voor droogkasten is deze stap niet zo belangrijk omdat er ook gebruikers zijn die hun droogkast

amper gebruiken.Is er een Europese Energielabel-sticker op aangebracht? Dan weet je meteen of het een interessant toestel is. Probeer te achterhalen wat het model (soms ook product code) is, dit vind je vaak vooraan op het toestel, of binnenin op de deur. Zoek het toestel op in de Encodex/Gfk databank, zie hiervoor paragraaf 6.3.3 voor meer uitleg. Indien het toestel voldoet aan de hergebruikscriteria, begin dan een nieuwe lijn in de XLS in Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Droogkast\Droogkast_Resultaten.xls en vul de Encodex gegevens in (gele kolommen)

3. Voer de herstellingen en revisie uit zoals beschreven in de Revisie documentatie. 4. Volg de procedure en vul de gegevens in zoals beschreven in :

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Droogkast\Metingblad droogkast.docMeer in detail:

a. Meet het verbruik in de off stand in Watt. Meet vervolgens het sluimerverbruik (= het verbruik in standby): hierbij staat het apparaat in de aan stand (een LED licht vaak op), maar is het toestel nog niet in werking. Noteer tot op 1 cijfer na de komma.

b. Noteer de omgevingstemperatuur en de relatieve vochtigheid.c. Voer het eerste testprogramma uit.


Neem een natte testlading van de capaciteit van de machine uit een wasmachine (of start een nieuwe wasmachine/spoelen cyclus indien nodig). Schrijf het drooggewicht over van het metingblad van de wascyclus.

Weeg vervolgens de natte massa. Het wegen gebeurt met de aangegeven weegschaal. Vergeet niet de tara-functie te gebruiken om het gewicht van de kunststof bak niet mee te rekenen. Weeg eventueel in 2 keer indien de was er niet in 1 keer in kan. De natte massa Mnat moet tussen de grenswaarden liggen die staan aangegeven in de tabel! Indien de was te nat is, centrifugeer op een hogere snelheid. Indien ze te droog is, gebruik de waterverstuiver om de was evenredig te bevochtigen.Noteer het uiteindelijke gewicht.

Reset de kWh meter. Start het droogprogramma standaard katoen, kastdroog. Indien geen

automatisch apparaat, stel in op 90min. Na het einde van het programma, weeg de gedroogde was. Indien het gewicht van de gedroogde was lager is dan de toegelaten massa,

Mres Max noteer dan het verbruik (einde test). Indien dit niet het geval is, dan moet de volgende intensievere cyclus gebruikt worden voor de test en is deze test de geldige.

5. Vul alle gegevens die op de werkbon genoteerd zijn in de XLS. De Spreadsheet berekent nu automatisch alle gegevens die we nodig hebben. Save het bestand.

6. Evaluatie: hoe verhoudt het toestel zich tot het opgeven Encodex-verbruik? Indien het sterk afwijkt, controleer het toestel en de gegevens en pas eventueel een nieuwe revisie toe. Vergelijk ook met andere toestellen. Evalueer daarna of het toestel naar de winkel kan.

7. Bij de Uitvoer dient de winkelfiche informatie nog in Tricycle commentaar gekopieerd te worden. Bvb.:

Ecoscore: **** ; (Tarief: 0,2€/kWh )Jaarverbruik: 374kWh ~ 75€ (155 cycli/j, 0,2€/kWh )Natte was, 5kg: 3,8kWh ~ 0,77€ ; 1400T was, 3,4kg: 2,4kWh ~ 0,48€


Er gebeurt zowel een correctie op de luchtvochtigheidsgraad als op de omgevingstemperatuur om de normomstandigheden zo dicht mogelijk te benaderen. De informatie hiervoor werd gehaald uit:

Literatuurstudie\EUP - Ecodesign Directive\Lot 16 - Dryer\2004-009-en-Techinische Achtergrond , Correctieformules.pdfen Literatuurstudie\EUP - Ecodesign Directive\Lot 16 - Dryer\EuP_Laundry_Dryer_final_report_2009-04-06.pdf

Voor de details moet u in het rekenblad zijn bij het parameters rekenblad.


6.3.6.4. VAATWASSER

Norm als uitgangspunt: IEC 60436 2004(E)

EU Energielabel wetgeving: 2010

Praktisch

A) Benodigdheden:

Atelier:

Servies om wasmachine mee te vullen


kWh-meter: Eandis nieuwe meter, of Cresta RCE-1106, of Christ Electronic CLM 200, CLM 210. Geen andere meters wegens risico op verkeerde metingen (afwijkingen tot 40%) (zie diepvriezer)

Watermeter: zie wasmachine

B) Procedure

Aandachtspunten voor de tester:

We overlopen hier de meetprocedure voor 1 toestel:

1. Toestel komt binnen en doorstaat de 1ste visuele bestaande selectieprocedure2. NB: voor vaatwassers is deze stap niet zo belangrijk omdat het verbruik de laatste jaren niet zo sterk

geëvolueerd is en er ook gebruikers zijn die hun vaatwasser minder vaak gebruiken.Is er een Europese Energielabel-sticker op aangebracht? Dan weet je meteen of het een interessant toestel is. Probeer te achterhalen wat het model (soms ook product code) is, dit vind je vaak vooraan op het toestel, of binnenin op de deur. Zoek het toestel op in de Encodex/Gfk databank, zie hiervoor paragraaf 6.3.3 voor meer uitleg. Indien het toestel voldoet aan de hergebruikcriteria, begin dan een nieuwe lijn in de XLS in Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Vaatwasmachine\Vaatwasmachine_Resultaten.xlsen vul de Encodex gegevens in (gele kolommen)

3. Voer de herstellingen en revisie uit zoals beschreven in de Revisie documentatie. 4. Volg de procedure en vul de gegevens in zoals beschreven in :

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Vaatwasmachine\Meting Vaatwasser.docMeer in detail:

a. Meet het verbruik in de off stand in Watt. Meet vervolgens het sluimerverbruik (= het verbruik in standby): hierbij staat het apparaat in de aan stand (een LED licht vaak op), maar is het toestel nog niet in werking. Noteer tot op 1 cijfer na de komma.

b. Noteer de capaciteit, de meeste toestellen zijn 12 bestekken, de smalle modellen 6 en de grootste 14 bestekken.

c. Voer een testprogramma uit bestaande uit een volle lading: Noteer de stand van de waterverbruikmeter Meet met een thermometer de temperatuur van het inkomende water. Reset de kWh meter. Start het programma. Het uit te voeren programma is dit dat “aanbevolen is

door de fabrikant”. Dit is vaak het Eco programma maar is niet altijd duidelijk. Vermijd functies als extra drogen en te hoge temperaturen.

Op het einde van het programma:o Noteer het verbruik in kWh tot 2 cijfers na de kommao Lees de watermeter af en noteer.o Bereken het verbruik in litero Noteer tot 2 cijfers na de komma.o Lees het verbruik uit vóór het openen van de deur

5. Vul alle gegevens die op de werkbon genoteerd zijn in het rekenblad. De spreadsheet berekent nu automatisch alle gegevens die we nodig hebben. Save het bestand.


6. Evaluatie: hoe verhoudt het toestel zich tot het opgeven Encodex-verbruik? Indien het sterk afwijkt, controleer het toestel en de gegevens en pas eventueel een nieuwe revisie toe. Vergelijk ook met andere toestellen. Evalueer daarna of het toestel naar de winkel kan.

7. Bij de Uitvoer dient de winkelfiche informatie nog in Tricycle commentaar gekopieerd te worden. Bvb.:

Ecoscore:**** (Tarieven: 0,2€/kWh, 3€/m³)Jaarverbruik: 333kWh, 2,8m³ ~ 75€ (280 cycli/j)Per vaatwas: 10L - 1,02kWh ~ 0,23€


Er gebeurt correctie op de inkomende watertemperatuur. Vermits een afwasmachine niet zo veel water verbruikt en de eindtemperatuur hoger is dan bij een wasmachine, is dit echter van minder belang. Zie hiervoor de achtergrondinformatie wasmachine.


6.3.6.5. COMPUTER

De procedure voor de computer is als volgt:

Volg de normale Revisie procedure. Is de ventilator voldoende stofvrij gemaakt? Ook bij de laptop? Steek de computer in de energiemeter en hem aan. Wacht tot hij volledig is opgestart. Kijk na onder het configuratiescherm of de power save in de zuinigste stand49 staat. Indien dit niet zo is,

doet dit. Wacht enkele minuten

o Meet het verbruik AAN Zet de computer in slaapstand via Start menu (Stand-by bij Engelstalig OS).

o Meet het verbruik in SLAAPSTAND Zet de computer terug aan. Zet hem volledig af “Computer Afsluiten”.

o Meet het verbruik in UITSTAND Noteer alles in de spreadsheet

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Computer\Computer_Resultaten.xls Bij de uitvoer: zie dat meetgegevens worden gekopieerd uit rekenblad onder de opmerkingen. Resultaat

bvb.:

Verbruik Aan: 100 Watt ; Verbruik Standby: 10 Watt Jaarverbruik. Aan: 146kWh ~29,2€ ; Standby 73kWh ~15€ (4u/dag, 0,2€/kWh)ALTIJD AAN: 876 kWh/jaar ~175,2 €/jaar

6.3.6.6. TELEVISIE

De procedure voor de tv is als volgt:

Volg de normale Revisie procedure Steek de tv in de energiemeter. Zet de tv aan en zorg ervoor dat er een gewone uitzending wordt

getoond (bvb. “één”). Wacht minstens een minuut

o Meet het verbruik AAN Zet de televisie af met de afstandsbediening.

o Meet het verbruik in SLAAPSTAND Zet de tv volledig af met de uit-knop op het toestel.

o Meet het verbruik in UITSTAND Noteer alles in de spreadsheet

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\TV\TV_Resultaten.xls

Bij de uitvoer: zie dat meetgegevens worden gekopieerd uit rekenblad onder de opmerkingen. Resultaat bvb.:

Verbruik Aan: 100 Watt ; Verbruik Standby: 10 Watt Jaarverbruik. Aan: 146kWh ~29,2€ ; Standby 73kWh ~15€ (4u/dag, 0,2€/kWh)

49 Kijk hoe je pc het zuinigste kunt maken via power settings met Watt meter. Eventueel dit programma installeren: http://www.verdiem.com/edison.aspxBij sommige laptops kan dit heel veel verschil geven in het verbruik van de laptop: In BIOS: Enhanced Intel Speedstep® Technology (EIST) aanzetten!Vista, Windows 7: zou OK moeten zijn.Windows XP, installer SP 2: volge de procedure beschreven op:http://www.intel.com/cd/channel/reseller/asmo-na/eng/203838.htm

http://www.intel.com/cd/channel/reseller/asmo-na/eng/203838.htm

http://www.verdiem.com/edison.aspx


6.3.7. ONDERHOUDSPROCEDURE MEETPROGRAMMA

6.3.7.1. CONTROLE METERS – REVISIE WERKPLAATS

Controle energiemeters: vergelijk ze met elkaar! Je kan één meter in een ander steken en bvb. een cyclus van een wasmachine meten. Het meerverbruik van de 1ste meter is op zo’n korte tijd van weinig belang. Indien je van 1 meter hebt vastgesteld dat hij nauwkeurig meet kan je de anderen daar op ijken.Voor de temperatuurmeters kan je hetzelfde doen.

6.3.7.2. UPDATEN PRIJZEN WATER (KOMOSIE - JAARLIJKS)

Op de website van de Vlaamse Milieumaatschappij vindt u een overzicht van de drinkwaterprijzen in de verschillende gemeentes in Vlaanderen:home → water → drinkwaterfactuur → studies en onderzoek → de drinkwaterprijs is sterk verschillend in vlaanderen

http://www.vmm.be/water/drinkwaterfactuur/studies-en-onderzoek/de-drinkwaterprijs-is-sterk-verschillend-in-vlaanderen

Daar staat een XLS op waar per gemeente in de laatste tabel de gemiddelde drinkwaterprijs / m³ voor een gezin van 4 personen wordt uitgerekend. Het is deze waarde die gebruikt dient te worden als parameters van de drinkwaterprijs. Deze houdt rekening met alle kosten en ook met de levering van 15 m³ gratis drinkwater / persoon.

6.3.7.3. UPDATEN PRIJZEN ELEKTRICITEIT (KOMOSIE - JAARLIJKS)

Prijzen VREG website:

http://www.vreg.be/hoeveel-kost-1-kwh-elektriciteit-en-aardgas

of de VTEST op de dezelfde VREG website.

CREG website:

http://www.creg.be/nl/evolprixe.html

Sociale maximumprijzen – Beschermde klanten ook op:


6.3.7.4. UPDATEN PRIJZEN ZUINIGE TOESTELLEN ( KOMOSIE – VERANDERT NIET ZO VAAK)

Op de website van Vandenborre vindt u de best vergelijkbare prijzen van beschikbare toestellen op de Belgische markt. Enkel modellen kiezen van degelijk merken zoals Siemens, Bosch, AEG, Bauknecht ev. Whirlpool etc…

www.vandenborre.beAlternatief maar niet zo representatief qua actuele prijzen is de website:www.topten.be

Deze biedt een overzicht van de zuinigste toestellen, maar de prijzen zijn niet zo accuraat en de toestellen niet gemakkelijk verkrijgbaar..NB: In 2014: waarde van A+ verandert, zie Europese norm.


http://www.vandenborre.be/



http://www.vreg.be/hoeveel-kost-1-kwh-elektriciteit-en-aardgas



http://www.vmm.be/water/drinkwaterfactuur/studies-en-onderzoek

http://www.vmm.be/water/drinkwaterfactuur

http://www.vmm.be/water

http://www.vmm.be/


6.4. Kringwinkel : communicatie naar het brede publiek6.4.1. INLEIDING

Als Kringwinkel willen we de klant optimaal helpen bij de keuze van het toestel. We verstrekken hiervoor de verbruiksinformatie van elk toestel die hem informeert over de te verwachten kosten van het gebruik. Daarenboven willen we hem aanzetten tot zuiniger gebruik om de eventuele meerconsumptie van het tweedehands toestel te compenseren door correct gebruik.

We stellen daarom als doelen voor onze communicatiecampagne:

▪ Imago van tweedehands toestellen verbeteren▪ Informeren klant van energieverbruik apparaat in kWh & €▪ Sensibilisatie & informatie door verspreiden energiebesparingtips ▪ Advies op maat aan de klant: ideale toestelkeuze door opleiding winkelpersoneel


6.4.2. COMMUNICATIEMIDDELEN

6.4.2.1. AFFICHES

Er werden i.s.m. Eandis en Focus Advertising 2 affiches ontworpen die de aandacht op de thematiek moeten vestigen.

De eerste dient vooral om het imago van de tweedehands apparaten op te krikken en het ecologische karakter van onze toestellen in de verf te zetten:

Communicatie\Campagne Focus\finale versie 2011-10-25\KRI Affiche A2.indd.pdf

De tweede affiche zet de Ecoscore in de kijker en roept de klanten op om aandacht te hebben voor energiebesparing door te verwijzen naar de folder

Communicatie\Campagne Focus\finale versie 2011-10-25\KRI Affiche mStickers A2.indd.pdf

6.4.2.2. FOLDER

De folder bestaat uit 2 delen:

Voorkant: uitwerkt door KOMOSIE i.s.m. Kringwinkel Zuid-West-Vlaanderen. Deze legt uit wat de Ecoscore betekent en verbetert het imago van de Kringwinkelproducten.Achterkant: uitgewerkt door Eandis – roept mensen op tot energiebesparing en geeft ze daarvoor een lijst van tips. Doordat ze met Euro’s werken wordt het erg tastbaar voor ons doelpubliek.

Communicatie\Campagne Focus\finale versie 2011-10-25\KRI 3-luikje.indd.pdf

6.4.2.3. WINKELFICHE

Op de winkelfiche zelf wordt de gedetailleerde verbruiksinformatie getoond die het resultaat is van de metingen. De klant kan hierdoor zelf inschatten wat zijn verbruik hem jaarlijks gaat kosten. Hij kan bvb. ook vaststellen wat het verschil is met een wasbeurt/droogbeurt in een wassalon.Verder hebben we ook aangegeven wat het verschil is in kostprijs tussen bvb. een was op 40°C en een was op 60°, het drogen van natte was en van goed gezwierde was etc. Dit verschil uitdrukken in € heeft als doel zuinig gebruik aan te moedigen.

Hieronder vindt u opgelijst wat we juist weergeven:

Totale kostprijs water & elektriciteit per jaar voor 220 wasbeurten (mix 60°C en 40°C)

Totale kostprijs elektriciteit per jaar voor 155 droogbeurten 1200t was


Wasmachine

Ecoscore: **** (Tarieven:0,22€/kWh, 3,5€/m³)

Jaarverbruik: 202kWh, 12,8m³ ~ 89€ (220 cycli/j )

Per was: 58,2L - 40°C: 0,6kWh ~ 0,34€ ; 60°C: 1,04kWh ~ 0,43€

Droogkast

Ecoscore: **** ; (Tarief: 0,22€/kWh )

Jaarverbruik: 374kWh ~ 81€ (155 cycli/j)

Natte was: 3,8kWh ~ 0,82€ ; 1400T was, 3,4kg: 2,4kWh ~0,52€

Gebruikte elektriciteitsprijs Gebruikte waterprijs

Jaarlijks verbruik Elektriciteit Jaarlijks verbruik Water

Gemiddeld verbruik water

Elektriciteitsverbruik bij katoenwas 40°C

Elektriciteitsverbruik bij katoenwas 60°C

Totale kostprijs water + elektriciteit katoenwas 40°C

Totale kostprijs water + elektriciteit katoenwas 60°C

Ecoscore: jaarlijkse kost vergeleken met nieuw heel zuinig toestel

Ongeveer gelijk aan (we gebruiken gemiddelde prijzen en die veranderen)

Gebruikte elektriciteitsprijs

Jaarlijks verbruik Elektriciteit

Elektriciteitsverbruik drogen bij was van 1000

Elektriciteitsverbruik drogen bij was 1400 toerenKostprijs elektriciteit

droogbeurt natte was 1000t

Kostprijs elektriciteit droogbeurt was 1400t toeren



Gebruikte elektriciteitsprijsEcoscore: jaarlijkse kost vergeleken met nieuw heel zuinig toestel


Totale kostprijs elektriciteit per jaar

Totale kostprijs water & elektriciteit per jaar bij 280 afwasbeurten


Koelkast/Diepvriezer:

Ecoscore: **** (Tarief: 0,2€/kWh )

Jaarverbruik: 318kWh ~ 64€

Vaatwasser

Ecoscore:**** (Tarieven: 0,22€/kWh, 3,5€/m³)

Jaarverbruik: 333kWh, 2,8m³ ~ 75€ (280 cycli/j)

Per vaatwas: 10L - 1,02kWh ~ 0,23€

Jaarlijks verbruik elektriciteit bij kamertemperatuur van 21°C

Gebruikte elektriciteitsprijsEcoscore: jaarlijkse kost vergeleken met nieuw heel zuinig toestel

Gebruikte elektriciteitsprijs Gebruikte waterprijs

Jaarlijks verbruik Elektriciteit Jaarlijks verbruik Water

Gemiddeld verbruik water

Elektriciteitsverbruik bij standaardprogramma

Totale kostprijs water + elektriciteit standaardprogramma bij gemiddelde prijzen




TV:

Verbruik Aan: 100 Watt ; Verbruik Stand-by: 10 Watt

Jaarverbruik. Aan: 146kWh ~29,2€ ; Stand-by 73kWh ~15€ (4u/dag, 0,2 € / kWh)

Computer:

Verbruik Aan: 100 Watt ; Verbruik Stand-by: 10 Watt

Jaarverbruik. Aan: 146kWh ~29,2€ ; Stand-by 73kWh ~15€ (4u/dag, 0,2€/kWh)

ALTIJD AAN: 876 kWh/jaar ~175,2 €/jaar

Verbruik elektriciteit in werking Verbruik elektriciteit in sluimerstand

Elektriciteitsverbruik per jaar in werking bij 4u per dag

Elektriciteitsverbruik per jaar in sluimerstand

Elektriciteitskosten per jaar in werking, 4u per dag

Elektriciteitskosten per jaar in sluimerstand (-> volledig afzetten!)

Verbruik elektriciteit in slaapstand


Elektriciteitsverbruik per jaar in sluimerstand


Elektriciteitskosten per jaar in slaapstand (-> volledig afzetten!)

Verbruik elektriciteit in werking (idle)




6.4.2.4. ECOSCORE: KOSTENLABEL VOOR TWEEDEHANDS APPARATEN

We hebben in de loop van dit project een quoteringssysteem ontwikkeld voor tweedehands apparaten: de Ecoscore.

Definitie:

“De Ecoscore geeft aan hoe de jaarlijkse kostprijs van een Kringwinkeltoestel zich verhoudt tot de jaarlijkse kostprijs van een gelijkaardig nieuw heel zuinig toestel. Deze jaarlijkse kostprijs wordt berekend over 10 jaar op basis van de aankoopprijs, de verbruikskosten (elektriciteit/water) en de resterende levensduur”.

De Ecoscore & de KringwinkelDeze Ecoscore maakt onze klanten in één oogopslag duidelijk of een toestel voor hen financieel een interessante aankoop is. Onze analyses wijzen bovendien uit dat een financieel voordelige keuze voor de klant, ook ecologisch een uitstekende keuze is. We kijken hierbij naar de kostenefficiëntie van de al dan niet gerealiseerde CO2 reductie door het aankopen van een nieuwe heel zuinig toestel (zie ook hoofdstuk , p. 21).

De Ecoscore wordt automatisch berekend bij de Kringwinkeltoestellen die de Revisie+ procedure ondergaan hebben.Op welk witgoedtoestel wordt dan één van de vijf volgende Ecoscore stickers aangebracht50:

50 Voor een hogere resolutie, zie:Communicatie\Campagne Focus\finale versie 2011-10-25\KRI Stickers.indd.pdf


Ecoscore-eigenschappen

Verschil met bestaande labels: de Ecoscore vergelijkt een nieuw apparaat met een tweedehands, alle andere labels vergelijken nieuw versus nieuw.

We bekijken het totale plaatje: de kostprijs bij aankoop wordt mee in rekening gebracht. Deze eco kan staan voor zowel "economisch" als "ecologisch". Beiden komen op hetzelfde neer, dit

hebben onze analyses aangetoond: Ecologisch: de uitstoot die vermeden wordt doordat er geen nieuw toestel geproduceerd wordt

geven onze apparaten een "voorsprong". Deze voorsprong wordt (al dan niet heel langzaam of nooit) ingelopen doordat de beste nieuwe apparaten zuiniger zijn.

Economisch: het feit dat ze bij aankoop goedkoper zijn, geeft onze apparaten ook hier een voorsprong, die echter in de loop der jaren door eventuele meerkost aan elektriciteit/water kan weggewerkt worden

We gaan in deze vergelijking uit van intensief gebruik (gezin met kinderen): de informatie op de winkelfiche geeft aan vanuit hoeveel cycli / jaar we de analyse doen.

Waarom 10 jaar? Het aantal klanten dat meer dan 10 jaar vooruit kijkt is heel beperkt. Na 10 stijgt de kans dat een nieuw apparaat een defect krijgt ook significant. De terugverdieneffecten worden dan veel minder zeker. Daarom kijkt men in vele MAC-analyses ook niet verder dan 10 jaar51.

Weinig sterren wil niet zeggen dat het een slecht toestel is! Indien het toestel minder vaak gebruikt wordt, is ook één ster een uitstekende keuze!

Voor meer antwoorden verwijzen we naar bijlage 9.1 Ecoscore – Veelgestelde Vragen op p.107

Meer uitleg over de Ecoscore vindt u ook in de folder:

Communicatie\Campagne Focus\finale versie 2011-10-25\KRI 3-luikje.indd.pdf

Ecoscore – uitwerking detail

Onderstaande tabel geeft een overzicht van wat de sterren concreet betekenen:

Ecoscore Voor welk gebruik geschikt?Jaarlijkse kost: prijsverschil t.o.v. nieuw zeer zuinig toestel bij intensief verbruik

(over 10 jaar)

Uitstekend****

Dit toestel behoort tot de zuinigste categorie. Door zijn lage aankoopprijs is het veel voordeliger dan een nieuw toestel, zelfs bij intensief gebruik gedurende 10 jaar

Kringwinkel toestel meer dan 20% voordeliger dan nieuw zuinig toestel

Zeer goed***

Dit is een zuinig toestel en is door zijn lagere aankoopprijs voordeliger dan een nieuw, heel zuinig toestel, zelfs bij intensief gebruik gedurende 10 jaar!

Kringwinkeltoestel tussen de 5% en 20% voordeliger dan nieuw zuinig toestel

Goed**

Dit toestel verbruikt iets meer dan een recent toestel. Door de lagere aankoopprijs kost het echter jaarlijks net zoveel als een nieuw en heel zuinig toestel. Zelfs bij intensief gebruik gedurende 10 jaar!

Kringwinkeltoestel gelijkwaardig aan nieuw zuinig toestel(+/- 5% )

Zwak*

Dit toestel verbruikt meer dan een recent toestel. Het is een uitstekende keuze wanneer je het toestel minder dan 100 maal per jaar gebruikt of indien het toestel niet heel het jaar aanstaat.

Kringwinkeltoestel tussen de 5% en 20% nadeliger

Zeer zwak

Dit toestel verbruikt veel meer in vergelijking met een zuinig toestel. Koop het enkel indien je het toestel maar af en toe gebruikt. Kringwinkeltoestel meer dan 20% nadeliger

51 Zie bvb. Literatuurstudie\Economie Energiebesparing\MAC- Marginal Abatement Cost -Calculation.xls


We gaan verder in op de uitwerking in detail via enkele voorbeelden.Nemen we het voorbeeld van de koel/vries apparaten. In ons rekenblad gebeurt de automatische berekening van de Ecoscore:

Technisch - HGC\Meetprocedures Energie & Hergebruik\Toesteltypes\Koel Vries\Koel_Vries_Resultaten.xls

Nemen we de spreadsheet van Sint-Niklaas als voorbeeld. Hierbij zijn alle kolommen zichtbaar zodat ook CO2 kost en tussenresultaten zichtbaar worden.

Technisch - HGC\Testcentra - resultaten\Azalee\Koel_Vries_Resultaten_A.xls

Voorbeeld 1

16684 Whirlpool AFB 6640Ecoscore: *** (Tarief: 0,22€/kWh ) Jaarverbruik: 203kWh ~ 45€

Dit is een kleine diepvrieskast van 104L, verkoopprijs 90 €. Op basis van onze metingen schatten we het verbruik op 203 kWh/jaar (fabrieksverbruik = 215kWh). Een gelijkaardige A++ kost zo’n 350 EUR, dit wordt automatisch opgezocht aan de hand van het type toestel (type 1, 2,3 enz.), zijn volume, en het merk ( ~ kwaliteitsklasse)52. Het verbruikt zo’n 132 kWh/jaar.Hoe komen we nu aan de Ecoscore van ***-sterren? We kijken naar de totale kosten over 10 jaar. We gaan uit van parameters53 die gedefinieerd zijn in het rekenblad “Parameters”:

disconteringspercentage van 7,5%: tussen een lage waarde van 5% en een meer courante waarde van 10%

stijgende elektriciteitsprijzen van 5% per jaar. Dit resulteert in een te gebruiken disconteringspercentage van 2.3% als we de lagere elektriciteitsuitgaven van het zuinige toestel incalculeren.

evaluatieperiode van 10 jaar afwaarderingpercentage van 85%: elk jaar verliest het toestel +/- 15% van zijn waarde. Na bvb. 5 jaar is

er nog 0,85^5 = 44% van de originele waarde over. geschatte levensduur: indien het Kringwinkeltoestel geen 10 jaar meer meegaat, gaan we er van uit dat

hij na bvb. 5 jaar een tweede (zelfde) toestel moet kopen, en we kijken naar de restwaarde van het imaginaire tweede toestel na afloop van onze 10-jarige periode.

We rekenen steeds alles volgens de methode van de netto contante waarde (NPV - net present value).In ons voorbeeld:De begininvestering van ons tweedehands toestel bedraagt: 108,9 €. Vermits we er van uitgaan dat ons toestel maximum 15 jaar meegaat (ook een parameter), en ons toestel reeds 7 jaar oud is, veronderstellen we dat het toestel nog 8 jaar dienst kan doen. Voor de laatste 2 jaar van onze evaluatieperiode moeten we nog (virtueel) een tweede toestel kopen. Dit bedrag moet echter pas na 8 jaar worden uitgeven worden en moet dus verdisconteerd worden. We kunnen de restwaarde hiervan na 2 jaar ook nog aftrekken, zij het verdisconteerd over 10 jaar. Dit alles opgeteld geeft ons een netto investeringswaarde in 2011 voor het tweedehands toestel van 108,9 €.Voor het nieuwe toestel is het eenvoudiger: na 10 jaar is de restwaarde verdisconteerd naar 2011 nog zo’n 35 €. De investering voor het nieuwe toestel bedraagt dus 315 €.Ons toestel kost 45 € / jaar aan elektriciteit, het nieuwe zuinige 29 €/jaar. De jaarlijkse kost alles inbegrepen over 10 jaar bekeken van het Kringwinkeltoestel bedraagt zo’n 50 € / jaar. De jaarlijkse kost van het nieuwe toestel bedraagt zo’n 57 € /jaar, zo’n 12% duurder. Dit is hoger dan de grens van +5% gedefinieerd in het rekenblad “Parameters” naast Ecoscore. We geven dus 3 sterren. Dat is het financiële plaatje: het belangrijkste voor de kant van de verkoper en dit is ons prioritair uitgangspunt.

52 We onderscheiden 4 kwaliteitsklassen. Er wordt telkens binnen dezelfde klasse vergeleken zodat prijsverschillen tussen merken geen rol spelen. Het standaard kwaliteitsniveau is een Whirlpool, daarnaast heb je voor diepvriezers de premium merken (Liebherr, Miele), de goede merken en de low-end modellen. Deze klassen worden gekoppeld aan de merken in het rekenblad “Parameters”.De modellen waarmee we vergelijken zijn met de grootst mogelijke zorg uitgekozen en we hanteren marktconforme prijzen (detailhandel) .53 Een eerdere argumentatie voor deze parameters vindt u in het hoofdstuk 5.4 p.21:


Hoe zit het op milieugebied? We zagen in onze literatuurstudie al dat de impact hiervan niet zo groot is, maar toch kijken we dit na omdat we tenslotte claimen met de Ecoscore ook het ecologische aspect te quoteren.Hoeveel kg CO2 zouden we uitsparen op 10 jaar indien we het nieuwe toestel zouden kopen? 34kg. Hierbij gaan we dan nog uit van een lage inschatting van de productiekosten, die in realiteit wel eens 2 keer zo hoog zouden kunnen liggen. Wat bedraagt de kostprijs dan per uitgespaarde ton CO2? Liefst 2002 €/ton. Het is dus absoluut een slechte investering als je dit vergelijkt met een externe kost die geschat wordt op zo’n 25 à 50 €/ton! (zie het hoofdstuk 5.5 Kostenefficiëntie CO2 reductiemaatregelen op p. 22).

Voorbeeld 2

14899 Liebherr GTS 2612

Ecoscore: **** (Tarief: 0,22€/kWh ) Jaarverbruik: 197kWh ~ 43€

Diepvrieskist van 253l, A+, vraagprijs: 150 EUR.Dit is reeds een zeer zuinig toestel. Een gelijkaardige Liebherr A++ kost ongeveer 540 EUR en verbruikt zo’n 183 kWh / jaar.De jaarlijkse kost voor ons Kringwinkeltoestel, dat zeker nog 10 jaar meekaan, bedraagt zo’n 52 €/jaar. Ons nieuw toestel zou zo’n 84 € per jaar kosten, zo’n 39% duurder! Daarom kennen we 4 * toe.Op milieuvlak sparen we zelfs 192 kg CO2 uit door geen nieuw toestel te kopen!

Voor de wasmachines en droogkasten bekomen we gelijkaardig heel positieve resultaten.

Meer cijfers en andere voorbeelden vindt u in het hoofdstuk Resultaten verbruiksanalyses – evaluatie Ecoscore op p.96


6.4.3. WEBSITE

Er werd een apart luik aangemaakt dat het thema Energie belicht:

www.dekringwinkel.be/energie

Hierin wordt uitgelegd wat de Ecoscore juist is, waarom onze toestellen ecologisch OK zijn enz.

6.4.4. VERKOPERSHANDLEIDING – OPLEIDING

Deze opleiding laat toe dat we klanten advies op maat kunnen geven aan de hand van de Ecoscore en de verbruiksgegevens op de winkelfiche. Achteraan staat er ook een handig rekenblad om per verbruiksprofiel een analyse te doen van de te verwachten kostprijs per jaar.

Communicatie\Vorming personeel winkel\Handleiding Winkelpersoneel Energie & Hergebruik.doc

http://www.dekringwinkel.be/energie


7. Resultaten verbruiksanalyses – evaluatie EcoscoreIn dit hoofdstuk onderzoeken we wat onze meetresultaten in de hergebruikcentra hebben opgeleverd en welke Ecoscores we hebben kunnen toekennen.

7.1. Koel/vriesIn onze 2 centra werden voldoende apparaten opgemeten om een inzicht te hebben in de aanvoer van de apparaten naar de winkels. Het gaat hier om de meetresultaten na de eerste kwaliteitscontrole. De eerste metingen gebeurden nog niet in de zogenaamde “Eco”stand, wat de resultaten wel wat naar beneden haalt: sommige diepvriezers werkten bvb. op -30°C tijdens de energiemeting.

Dit zijn de resultaten van het hergebruikcentrum te Marke (Kringwinkel-Zuid-West-Vlaanderen, regio Kortrijk) en het hergebruikcentrum van vzw Den Azalee in Sint-Niklaas:

Verdeling Ecoscores

13%

4%

9%

15%

59%

zeer zwak

zwak

goed

zeer goed

uitstekend

Figuur 38 Ecoscores Koel/Vries Kortrijk, 47 toestellen, over 10 jaar

Verdeling Ecoscores Koel/ Vries Azalee

11%

11%

21%

20%

37%

zeer zwak

zwak

goed

zeer goed

uitstekend

Figuur 39 Verdeling Ecoscores Koel/Vries Azalee , 77 toestellen, over 10 jaar


De Ecoscore is dus strenger dan de OVAM criteria (waar we meer dan 85% label B of beter hadden, zie 6.3.2 p. 70) in die zin dat er meer toestellen als “zwak” of “zeer zwak” worden ingedeeld. Dit komt omdat de elektriciteitsprijzen de laatste paar jaren dermate gestegen zijn dat diepvriezers die echt veel verbruiken (bvb. label B) echt zwaar beginnen door te wegen in de elektriciteitsfactuur.Het goede nieuws is dat de slechtst scorende apparaten bijna steeds diepvriezers zijn. Het verbruik thuis is bij diepvriezers minder dan ons gemeten verbruik bij 25°C zonder deuropeningen (het verschil loopt op tot zo’n 16% 33). Indien we onze klanten via onze communicatiecampagne kunnen overtuigen om hun diepvriezer vaker te ontdooien, dan werken we nog een deel van het meerverbruik weg.

Vergelijking Ecoscore & Europees energielabel klasse A,B, …

Als we kijken naar de match tussen het energielabel en de Ecoscore kunnen we het volgende verband vaststellen:

Label D,E,F: / Label C: /, * , ** Label B: /, *, **, ***, **** Label A: **, ***, **** Label A+, A++: ****

Een label B kan zowel op een haar na een A-label zijn, als net geen C-label54. Dit is inherent aan een opdeling in vooraf gedefinieerde klassen, en geldt dus ook voor onze Ecoscore.

De sterke spreiding tussen de labels en de Ecoscores vindt zijn oorzaak in het feit dat we hier koel en vries samen genomen hebben en dat we met onze Ecoscore de vergelijking maken tussen nieuw en tweedehands. Voor koelkasten geldt immers dat deze een pak minder verbruiken dan diepvriezers, terwijl hun aankoopprijs toch nog hoog ligt (mede door stijgende grondstof & energieprijzen). Een grote koelkast met label B (dat net geen label A is) gaat niet zo veel meer kosten aan elektriciteit t.o.v. een nieuw zuinig model, terwijl je wel veel geld uitspaart door een tweedehands exemplaar te kopen. Omgekeerd, een diepvriezer label B (die net geen label C is) kan je heel veel euro’s per jaar extra kosten en zo de gemaakte winst bij aankoop als sneeuw voor de zon doen smelten. Vanuit het standpunt van de Kringwinkelklant is de Ecoscore dus een interessantere quotering dan het Europese energielabel.

En hoe zit het op milieuvlak?We stellen vast dat vanuit CO2 standpunt ongeveer de helft van de koel/vries Kringwinkeltoestellen een netto CO2 reductie opleveren. Bij de toestellen waar dit niet het geval is onderscheiden we 2 groepen:

Zwakke of zeer zwakke toestellen: hier is er een financieel voordeel voor de klant dus is het zeker kostenefficiënt om deze investering te doen (er van uitgaande dat hij zijn toestel in een ruimte zet van 21°C en hem 10 jaar gebruikt).

Andere toestellen: CO2-reductie bij nieuw toestel maar tegen een niet kostenefficiënte kostprijs

Voorbeelden

Kijken we naar 2 voorbeelden die het een en ander verduidelijken:

Onze kleine koelkast label B in de resultaten van Kortrijk:

77095 Friac CO 1303

krijgt een Ecoscore van **** en verbruikt zo’n 150 kWh per jaar. Een gelijkaardig heel zuinig nieuw toestel verbruikt zo’n 86kWh/jaar, waarmee je zo’n € 14/jaar uitspaart, waarmee je de begininvestering van zo’n € 350 nooit terugwint. Een nieuwe toestel zou ons na 10 jaar 42 kg CO2 hebben uitgespaard (inclusief productiekost). Als we volgens de McKinsey methodologie uitrekenen wat de kostprijs van deze investering is, komen we op ongeveer € 3000/ton (met een conservatieve inschatting van de productiekosten). Zoals eerder aangegeven, is dit vanuit ecologische standpunt dan ook allesbehalve een goede investering. Onze Ecoscore stelt dus zowel economisch als ecologische de juiste diagnose.

54 Zie hiervoor de wetgeving m.b.t. het Europese Energielabel p.46


Op het andere einde van het spectrum nemen we een “bijna-C” label-B kleine diepvrieskast.

43631 Frigibel FSA - I300

Deze krijgt 0 sterren. Waarom? Het verbruik van 314 kWh versus 132kWh voor een heel zuinig exemplaar levert een meerverbruik van zo’n 182 kWh/jaar op, of zo’n 40 € extra per jaar. Hiermee heb je de meerinvestering van een nieuw apparaat zo teruggewonnen. Vanuit een ecologische perspectief is het nieuwe apparaat bij langdurige gebruik dan ook een uistekende CO2 investering, wat weerspiegeld wordt in de zeer zwakke ecoscore. Ook al is het plaatje voor fijn stof uitstoot waarschijnlijk enigszins anders. Mensen die echter dit apparaat bvb. enkel op vakantie nodig hebben of voor een korte periode, kunnen hier echter nog steeds een goede ecologische en economische koop mee doen.

Verschillen tussen centraVanwaar de verschillen tussen de twee centra ? De toevoerkanalen van deze twee centra zijn verschillend. Bovendien is men in Sint-Niklaas uitgerust om nieuw koelgas en compressoren te steken, terwijl men in Kortrijk enkel nog goed functionerende toestellen kan reviseren.

Op basis van deze gegevens en onze bevraging in de sector kunnen we er van uitgaan dat in centra als Televil waar de aanvoer nog breder en de selectie dus beter kan plaatsvinden is, het percentage “zeer zwakke” en “zwakke” toestellen, nog lager zal zijn.

Correctheid metingenVerder stellen we vast dat de gemiddelde afwijking ten opzichte van het normverbruik uit de Gfk databank in Azalee zo’n +2,6 kWh bedroeg. Op een gemiddeld jaarverbruik van 266kWh over alle toestellen heen is dit een meerverbruik van amper 1%.In Kortrijk kwamen we tot een gemiddelde afwijking uit van -8 kWh t.o.v. het normverbruik. Op een gemiddeld jaarverbruik van 245 kWh is dit een minderverbruik van 3%. Uit deze gegevens blijkt alvast dat onze meetprocedures voldoende nauwkeurige resultaten geven.We moeten wel vaststellen dat er zowel positieve als negatieve uitschieters zijn van meer dan 20% t.o.v. het normverbruik. Wat betreft koel/vries is het dus onze aanbeveling om steeds een energiemeting te doen.Dit is in overeenstemming met eerder internationaal onderzoek: gemiddelde verbruiken kloppen, individuele afwijkingen lopen enorm op55, wat we ook al eerder vaststelden.Anderzijds zitten er ook af en toe duidelijk foutieve waarden in de Gfk databank56.

In Kortrijk kon ik bij de toestellen die ik zelf identificeerde in 23 van de 29 een match vinden in de Gfk databank, of zo’n 80%.

BesluitWe zien dat vooral de combi’s en de diepvrieskasten nog voor problemen zorgen, waar de C en sommige B-labels nog voor een hoge elektriciteitsfactuur kunnen zorgen. Voor tijdelijk gebruik zijn deze toestellen echter nog geschikt. Eventueel kan wel overwogen worden de meeste zeer zwakke toestellen niet meer te koop aan te bieden.In de nabije toekomst zal de toevoer van diepvriezers met label B echter vanzelf opdrogen omdat sinds enige tijd label A de minimumnorm is. Binnenkort wordt A+ zelfs de nieuwe norm. We gaan dan zien wat we nu al bij de koelkasten zien: het geringe absolute verschil in verbruik tussen een A+ een A+++ speelt in het voordeel van het tweedehands apparaat, zowel op gebied van economie als ecologie.

55 Europe, 1998 – 100 refrigerators monitored in homes for 1 year. Results: average in useenergy was 100% label value (EN153/ISO, 25°C ambient), but the standard deviation was±18% at a model level [7].• Sweden, 2006 – 13 refrigerators monitored in homes for 1 year. Results: average in useenergy was 100% label value (EN153/ISO, 25°C ambient), but the variation was as much as±50% at a model level [6]. uit eindnoot Error: Reference source not found - Literatuurstudie\EEDAL\09\eedal09-vol3.pdf p.125556 Voorbeelden van foute gegevens in de databank:Zanussi ZVF 240 R : Energielabel C, en verbruik 115 kWh ?Friac ICO 2303 : 440 kWh - energielabel A ?Bauknecht KRI 2251/2 193 kWh - energielabel C ? (zou B moeten zijn)Zanker GS 146 RA : 93 kWh voor diepvrieskast uit 1999 ?Zanker ZKS 138 TT RA : volumes kloppen nietZanker ZKC 380 A : 368 l diepvriezer die 80 kWh verbruikt?


7.2. Droogkast

Verdeling Ecoscores0% 8%

28%

42%

22% zeer zwak

zwak

goed

zeer goed

uitstekend

Figuur 40 Droogkasten , Kortrijk, 36 toestellen, 155 cycli/jaar, over 10 jaar

Verdeling Ecoscores 3%0%

10%

47%

40%

zeer zwak

zwak

goed

zeer goed

uitstekend

Figuur 41 Droogkasten, 30 toestellen, Azalee, 155 cycli/jaar, over 10 jaar De selectie op Ecoscore beoordeelt heel veel toestellen als goed, ook al voldoen ze niet aan het voorlopige OVAM-criterium label C of beter, en is dus “minder streng”. We kunnen dit echter op milieugebied verantwoorden met het voorbeeld uit hoofdstuk 5.5, Kostenefficiëntie CO2 reductiemaatregelen p.22.

Wat betreft de match energielabels/Ecoscore, stellen we namelijk volgende match vast: Label A,B,C: **** Label D: ***, **** Label E: **, ***, **** Label F: *, **, *** Label G: /, *

De reden hiervoor is dat een label A droogkast bijzonder veel geld kost, en onze droogkasten weinig, het verschil in jaarverbruik compenseert dit onvoldoende. De achterliggende grenswaarden voor de labels liggen ook dichter bij elkaar dan bij bvb. koelkast en diepvriezers57, zodat een C of E niet zoveel uitmaakt.

57 Voor label C geldt: 0,59 < c ≤ 0,67 en bij label E is dit: E 0,75 < c ≤ 0,83, m.a.w. een verschil in verbruik van 8% kan het verschil zijn tussen een C en een E.Zie hiervoor Eu Label wetgeving p.33


Kijken we naar de resultaten bij 100 cycli per jaar dan zien we dat onze toestellen allemaal goed tot uitstekend scoren:

Verdeling Ecoscores0%0%0% 11%

89%

zeer zwak

zwak

goed

zeer goed

uitstekend

Figuur 42 Droogkasten, Kortrijk, 36 toestellen, 100 cycli per jaar, over 10 jaar

Verdeling Ecoscores0%0%3% 3%

94%

zeer zwak

zwak

goed

zeer goed

uitstekend

Figuur 43 Droogkasten, Azalee, 30 toestellen, 100 cycli per jaar, over 10 jaar

Omdat de energiemeting bij de droogkast een van de enige manieren is om vast te stellen of het toestel nog wel deftig werkt, raden we ook aan om steeds een energiemeting te doen.

BesluitWe zien geen enkele reden om deze toestellen van de markt te halen.


7.3. Wasmachines

Verdeling Ecoscores

2% 5%

30%

38%

25% zeer zwak

zwak

goed

zeer goed

uitstekend

Figuur 44 Wasmachines, Kortrijk, 61 toestellen, 220 cycli per jaar, over 10 jaar

Verdeling Ecoscores

0% 11%

26%

42%

21% zeer zwak

zwak

goed

zeer goed

uitstekend

Figuur 45 Wasmachines, Azalee, 19 toestellen, 220 cycli per jaar, over 10 jaar Bij de wasmachines stellen we in Kortrijk een gemiddelde afwijking van 0.02kWh vast in vergelijking met het normverbruik, op een gemiddeld verbruik van 1,02kWh is dit zo’n 2%. Het waterverbruik lijkt echter meer af te wijken58. Ons advies blijft dan ook steeds te meten.Omdat het waterverbruik niet in de berekening van het Europese Energielabel59 inbegrepen zit, zeggen de Energielabels niet zo veel over de Ecoscore:Label A: **, ***, ****Label B: *, **, ***, ****Label C: *, **, ***Label D: /, *, **

58 In Kortrijk waren er helaas moeilijk leesbare watermeters aangeschaft. Daardoor is het waterverbruik met een korreltje zout te nemen.59 Zie de wetgeving van het Europees Energielabel


We stellen vast dat vanuit CO2 standpunt de overgrote meerderheid van de Kringwinkeltoestellen een netto CO2 voordeel opleveren, zelfs bij 220 cycli/jaar. Dit stemt overeen met de literatuurstudie waar er maar weinig gebruiksverschillen gevonden werden. Waar dit niet het geval is, valt de impact goed mee en is het waterverbruik dat er voor zorgt dat het toestel duurder uit komt en het toestel een “zwakke” beoordeling krijgt60.

Kijken we naar de resultaten bij 100 cycli, dan zien we dat alle toestellen erg voordelig worden:

60 Waar de elektriciteitskosten vroeger de doorslag gaven, is het nu door de enorme stijging van de drinkwaterprijzen het water dat de grootste kost vormt. Dit komt omdat de afvalwaterbehandeling nu ook via het drinkwater wordt gefactureerd. Een toestel dat 50 liter water verbruikt, kost met de huidige prijs van € 3.5/m³ € 0,175 aan water terwijl de energiekost voor 0,5kWh (bij 40°C) slechts € 0.11 bedraagt.1McKinsey(2009), Pathways to World-Class Energy Efficiency in BelgiumLiteratuurstudie\Achtergrond\Klimaat\Kostenefficiëntie CO2 reductie\energy_efficiency_belgium_full_report.pdf

2MIRA (2007), Milieurapport Vlaanderen, Achtergronddocument 2007,Huishoudens, Van Hecke, E., Couder, J., Lammens, M.; Geudens, G. & Degans, H., VlaamseMilieumaatschappij, www.milieurapport.beLiteratuurstudie\Verbruiksstudies huishoudens\Vlaanderen\MilieuRapportEnergiegebruikHuishoudens.pdf3MIRA, 2009, Kernset Milieudata, Energiegebruik door huishoudens op basis van Energiebalans Vlaanderen VITO, www.milieurapport.beLiteratuurstudie\Verbruiksstudies huishoudens\Vlaanderen\MilieuRapportEnergiegebruikHuishoudens.pdf4 DE DISTRIBUTIE VAN ELEKTRICITEIT IN VLAANDEREN, Op zoek naar een nieuw winstmechanismevoor de elektriciteitsdistributie in een geliberaliseerde elektriciteitsmarkt , KULeuven, 2002, p2Literatuurstudie\Achtergrond\Energie - sectoren\ElektriciteitsProductie\DISTRIBUTIE VAN ELEKTRICITEIT IN Vlaanderen- 2002 Proost.pdf

5 FOD economie, Energiemarkt in 2008, p. 34, http://statbel.fgov.be/nl/binaries/energiemarkt_2008_tcm325-112137.pdf Literatuurstudie\Achtergrond\Energie - sectoren\Energiemarkt_2008_FOD_ECONOMIE -.pdf6 Hergebruikscriteria AEEA, OVAM, 2011, p.60Literatuurstudie\OVAM TWOL Rapport Hergebruikscriteria\ovor110407_Hergebruikscriteria_AEEA.pdf

7 David J.C. MacKay. Sustainable Energy – without the hot air.UIT Cambridge, 2008. ISBN 978-0-9544529-3-3. Available free online from www.withouthotair.com , p.4Literatuurstudie\Achtergrond\Must Read\Sustainable Energy Without the hot air.pdf

8 Mike Berners Lee, How bad are bananas, 2010, p.145

9 Peters, 2006, The Importance of Imports for Household Environmental Impacts, Journal of Industrial Ecology, Volume 10, Number 3, p. 89Literatuurstudie\Productie - milieukosten\The Importance of Imports for household environmental impacts.pdf10 Hergebruikscriteria AEEA, OVAM, 2011, p.25Literatuurstudie\OVAM TWOL Rapport Hergebruikscriteria\ovor110407_Hergebruikscriteria_AEEA.pdf12 Evaluating Energy Efficiency Policies with Energy - Economy Models,Luis Mundaca, Lena Neij, Ernst Worrell and Michael McNeil, Annual Review of Environment and Resources, Vol. 35: 305 -344 (Volume publication date November 2010); p. 6 also in: http://www.osti.gov/bridge/purl.cover.jsp?purl=/1001644-FOmTLY/Literatuurstudie\Economie Energiebesparing\Wetenschappelijk\Evaluating Energy Efficiency Policies with Energy Economy Models.pdf

13 National Action Plan for Energy Efficiency (2008). Understanding Cost-Effectiveness of Energy Efficiency Programs: Best Practices, Technical Methods, and Emerging Issues for Policy-Makers. Energy and Environmental Economics, Inc. and Regulatory Assistance Project. www.epa.gov/eeactionplan, 4-8 (p42)Literatuurstudie\Economie Energiebesparing\Understanding Cost-Effectiveness of Energy Efficiency Programs.pdf

http://www.epa.gov/eeactionplan

http://www.osti.gov/bridge/purl.cover.jsp?purl=/1001644-FOmTLY/

http://www.withouthotair.com/

http://statbel.fgov.be/nl/binaries/energiemarkt_2008_tcm325-112137.pdf

http://www.milieurapport.be/

http://www.milieurapport.be/


Verdeling Ecoscores 0%2%

2%

26%

zeer zwak

zwak

goed

zeer goed

uitstekend14 Mike Berners,-Lee, How Bad Are bananas. The carbon footprint of everything, 2010, p. 134

15 Kenneth Gillingham, Richard G. Newell, Karen Palmer, Energy Efficiency Economics and Policy, April 2009 RFF DP 09 - 13, http://www.rff.org/documents/rff-dp-09-13.pdfLiteratuurstudie\Economie Energiebesparing\Wetenschappelijk\Energy Efficiency Economics and Policy - rff-dp-09-13.pdf

16 Kooreman, P., Individual discounting and the purchase of durables with random lifetimes, Economic Letters, Volume 48, 1995, 29-32, p. 32.Literatuurstudie\Economie Energiebesparing\Wetenschappelijk\Individual discounting and the purchase of durables with random lifetimes.pdf

17 Evaluating Energy Efficiency Policies with Energy-Economy Models (supra), p. 13Literatuurstudie\Economie Energiebesparing\Wetenschappelijk\Evaluating Energy Efficiency Policies with Energy Economy Models.pdf

18 Metcalf GE, Hassett KA, Energy Conservation Investment: Do Consumers Discount the Future Correctly? 1993, Energy Policy 21: 710–16, p. 712Literatuurstudie\Economie Energiebesparing\Wetenschappelijk\Energy_conservation_investment_Do_consumers_discount_the_future_correctly.pdf

19 Energy Efficiency Economics and Policy, Kenneth Gillingham , Richard G. Newell, and Karen Palmer, April 2009 RFF DP 09 – 13, http://www.rff.org/documents/rff-dp-09-13.pdf p. 22Literatuurstudie\Economie Energiebesparing\Wetenschappelijk\Energy Efficiency Economics and Policy - rff-dp-09-13.pdf

20 SEREC, Socio-technical factors influencing Residential Energy Consumption, FINAL REPORT, 2005, http://www.belspo.be/ p. 90Literatuurstudie\Verbruiksstudies huishoudens\SEREC\6656635_FINAL REPORT.pdf

21 Dataset Electricity - domestic consumers - half-yearly prices - http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=nrg_pc_204&lang=en

22 Scenario’s voor een CO2-neutraal Limburg in 2020, VITO, 2011, http://www.limburgklimaatneutraal.beLiteratuurstudie\Achtergrond\Klimaat\Limburg_KlimaatNeutraal_taco2_eindrapport_defv3.pdf

23 Personenmobiliteit in Vlaanderen, Metaforum Leuven, maart 2011, p. 13 http://www.kuleuven.be/metaforum/docs/pdf/wg_7_n.pdfLiteratuurstudie\Achtergrond\Klimaat\Kostenefficiëntie CO2 reductie\Carbon Costs_Mobiliteit_Proost_wg_7_n.pdf

24 Personenmobiliteit in Vlaanderen, Metaforum Leuven, maart 2011, p.14 Literatuurstudie\Achtergrond\Klimaat\Kostenefficiëntie CO2 reductie\Carbon Costs_Mobiliteit_Proost_wg_7_n.pdf25? Pathways to world-class energy efficiency in Belgium, McKinsey, 2009Literatuurstudie\Achtergrond\Klimaat\Kostenefficiëntie CO2 reductie\energy_efficiency_belgium_full_report.pdf26? Ecodesign and rebound effects, F.Georg Simon and Floris Akkerman, p. 5,Literatuurstudie\Achtergrond\Gedrag\ReboundEffect.pdf27 Harrington, A., 2009, A New Global Test Procedure for Household Refrigerators, EEDAL Conference paper 2009, volume 3, p. 1251, c.Literatuurstudie\EEDAL\09\eedal09-vol3.pdf

http://www.kuleuven.be/metaforum/docs/pdf/wg_7_n.pdf

http://www.limburgklimaatneutraal.be/

http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=nrg_pc_204%E2%8C%A9=en

http://www.belspo.be/

http://www.rff.org/documents/rff-dp-09-13.pdf

http://www.rff.org/documents/rff-dp-09-13.pdf


Figuur 46 Wasmachines, Kortrijk, 61 toestellen, 100 cycli/jaar, over 10 jaar

Verdeling Ecoscores0%0%0%

32%

68%

zeer zwak

zwak

goed

zeer goed

uitstekend

Figuur 47 Wasmachines, Azalee, 19 toestellen, 100 cycli/jaar, over 10 jaar

BesluitGezien de uitstekende resultaten bij 100 cycli, zien we geen reden om deze toestellen niet meer op de markt toe te laten.

28 The Market Transformation for Domestic Appliances Resulting from the European Union Policies, Paolo Bertoldi, European Commission, presentation, 2002Literatuurstudie\Achtergrond\Evaulatie Energy Policy\EU_Commission_MarktetTranfosormationCostCurveO105UF979.pdf29 Energy consumption of whitegoods - what is improving and what is not: analysis of 15 years of data in Australia, Lloyd Harrington and Jack Brown, Energy Efficient Strategies, Australia, 2009Literatuurstudie\EEDAL\09\eedal09-vol1.pdf30 Hloch (2000): New washing technologies for the new millenium. Paper presented on theconference Energy Efficiency in Household Appliances and Lighting, 27 – 29 september, Napels, 200032 Crosbie, T., 2008, Household energy consumption and consumer electronics: The case of television, Energy Policy 36 (2008) 2191–2199Literatuurstudie\Apparaten\TV\JP-MAN-05-EnergyPolicy-HouseCaseTelevision-v36n6-2008-TAC.pdf33? Ecodesign Preparatory Studies for Eco-design, Lot 13, Task 3-5, p. 313Literatuurstudie\EUP - Ecodesign Directive\Lot - 13 Cold\Final Report Taks 3-5.pdf


7.4. Vaatwassers, TV’s en computersHelaas werden er niet voldoende vaatwassers verwerkt in Kortrijk noch Sint-Niklaas om hier besluiten uit te trekken. Uit de literatuurstudie halen we echter niets dat doet vermoeden dat we hier andere vaststellingen zouden doen dan bij de wasmachines. Hoogstwaarschijnlijk zijn de resultaten zelfs nog beter omdat de vaatwassers veel minder water verbruiken en dit het pijnpunt is bij enkele wasmachines.

Van de tv’s kunnen we vaststellen dat het verbruik beperkt blijft en de literatuurstudie geeft ook aan dat er zich hier geen problemen voordien. Een Ecoscore wordt dan ook niet berekend, enkel de verbruiksgegevens worden weergegeven.

Ook wat betreft computers is er geen reden om te denken dat er zich hier een probleem zou stellen. De metingen gebeuren net als bij tv vooral om de klanten in te lichten over het te verwachten gebruiken en om stand-by verbruik te vermijden.


8. Conclusies & vervolgWe kunnen besluiten dat het project afdoende antwoorden biedt op de probleemstelling:

Energieverbruik Kringwinkeltoestellen is beperkt door selectie recentste en zuinigste apparaten Toestellen worden zuinig afgesteld Energiemetingen zorgen voor betere kwaliteitscontrole Ecoscore maakte ideale toestelkeuze mogelijk Gedetailleerde verbruiksinformatie informeert de klant Communicatie in Kringwinkel moedigt energiezuinig gebruik aan Vertrouwen in Kringwinkelproducten neemt toe Uitgebreide cijfergegevens binnen de sector van het verbruik van de aangeleverde toestellen

De analyses in het pilootcentrum Kortrijk en Sint-Niklaas brachten ons volgende inzichten:

De meetgegevens van de fabrikanten blijken te vaak af te wijken om hier rechtstreeks beroep op te doen. Er wordt dan ook aangeraden om elk witgoed toestel individueel op te meten.

De Ecoscore analyseert de totale kostprijs vanuit het standpunt van de klant. Deze Ecoscore blijkt echter ook een betere beoordeling voor de milieu-impact te op te leveren dan het Europese Energielabel. Dat is immers gericht is op het vergelijken van nieuwe toestellen onderling.

We stellen vast dat er bij de koel/vries afdeling nog steeds een aanvoer is van zo’n 12% zeer zwakke toestellen. Elk centrum moet voorlopig zelf beslissen hoe ze hier mee omgaan. Het is wel duidelijk dat dit een probleem is dat op termijn zichzelf oplost omdat zeer binnenkort ook op de tweedehands markt enkel nog diepvriezers met label A terecht zullen komen. Naarmate de verbruiksverschillen kleiner worden, wordt hergebruik immers voordeliger. Een nieuwe zuinige compressor kan het verbruik ook met 33% doen dalen.

Wat de andere toestellen betreft kunnen we besluiten dat de aankoop bijna altijd verantwoord is vanuit zowel ecologisch als economisch standpunt.

Zoals bij bijna elk veranderingsproces, was er initieel enige weerstand te merken bij de werknemers op de werkvloer. Extra werk, hoe weinig ook, wordt zelden op gejuich onthaald. Deze initiële achterdocht verdween echter nadat er enige routine was opgetreden. De meetprocedures vormen nu een vast onderdeel bij het afwerken van een toestel en worden niet meer in vraag gesteld. Ze laten immers toe een betere kwaliteitscontrole uit te voeren dan voorheen. Ze verhogen bovendien de interne motivatie doordat de extra verbruiksinformatie een nuttig en duidelijk zichtbaar resultaat oplevert.

We kunnen dan ook concluderen dat de beperkte extra tijdsinvestering van de meetprocedure meer dan de moeite waard is!

Aanbevelingen

Het bouwjaar is geen ideaal criterium voor de mate van slijtage van een toestel: het toestel kan amper gebruikt zijn of juist heel vaak gebruikt. Indien er genoeg expertise is, is het misschien beter de herstellers of werkleider de resterende levensduur te laten inschatten op basis van zijn ervaring met de kwaliteit van merk en model, slijtage-indicatoren etc..

Het Ecoscore-criterium van “goed”, namelijk tussen de -5 en +5% t.o.v. A++, kan misschien herzien worden naar -10 en +10%, omdat uit de literatuurstudie is gebleken dat de verbruiken thuis maar met een erg beperkte nauwkeurigheid kunnen voorspeld worden op basis van het normverbruik.

Bij de centra die uitgerust zijn om nieuw koelgas te steken kan overwogen worden om vaker de compressor van een diepvriezer te vervangen. Het zuinigste model kan tot 33% besparen op een bestaande diepvriezer34. Vermits diepvriezers momenteel het grootste knelpunt vormen qua energieverbruik is dit een investering die de moeite waard kan zijn.

Het Europese energielabel is minder bruikbaar als criterium voor al dan niet hergebruik. Indien het toestel individueel opgemeten kan worden, is de Ecoscore een beter criterium zowel voor de klant als voor het leefmilieu.

Vervolg

Momenteel is de Revisie+ actief in twee centra: Sint-Niklaas en Kortrijk. Het doel is echter dat wat we momenteel benoemen als Revisie+ opgenomen wordt in de standaard kwaliteitsvereisten van Revisie. Op die manier zouden alle Kringwinkels aangesloten bij het Revisie label ook standaard de energiemetingen uitvoeren en zou in alle Kringwinkels de communicatiecampagne van start kunnen gaan.

▪ Opname in auditsysteem Revisie▪ Integratie rekenblad in nieuwe registratiesoftware Revisie


9. Bijlagen

9.1. Ecoscore – Veelgestelde Vragen

9.1.1. HOE WORDT DE ECOSCORE JUIST BEPAALD?

De Ecoscore geeft aan hoe de jaarlijkse kostprijs van een Kringwinkeltoestel zich verhoudt tot de jaarlijkse kostprijs van een gelijkaardig nieuw heel zuinig toestel. Deze jaarlijkse kostprijs wordt berekend over 10 jaar op basis van de aankoopprijs, de verbruikskosten (elektriciteit/water) en de geschatte levensduur van de apparaten. De Kringwinkel gebruikt de volgende stappen om de Ecoscore van elk elektrotoestel te bepalen:

1. In de Revisie-werkplaats meten we het elektriciteits- en waterverbruik van het Kringwinkeltoestel nauwkeurig op.

2. We zoeken op wat een gelijkaardig nieuw zuinig toestel verbruikt. 3. We rekenen uit wat beide toestellen jaarlijks kosten aan water en elektriciteit. 4. We spreiden de aankoopprijs uit over een gebruiksduur van 10 jaar. We tellen de aankoopprijs

tweemaal indien het een ouder tweedehands toestel betreft. Nu kunnen we voor beide toestellen uitrekenen hoeveel € je in totaal uitgeeft per jaar: de aankoopprijs + verbruikskosten.De Ecoscore geeft dan aan welk toestel voordeliger is: hoe meer sterren, hoe voordeliger het Kringwinkeltoestel.

9.1.2. WAARVOOR STAAT DE “ECO” IN ECOSCORE?

De “Eco” van Ecoscore staat voor zowel "economisch" als "ecologisch". Beiden komen ongeveer op hetzelfde neer.

Ecologisch: de uitstoot die vermeden wordt doordat er geen nieuw toestel geproduceerd wordt geven onze apparaten een "voorsprong". Deze voorsprong wordt al dan niet ingehaald doordat de beste nieuwe apparaten zuiniger zijn.

Economisch: het feit dat ze bij aankoop goedkoper zijn, geeft onze apparaten ook hier een voorsprong, die echter in de loop der jaren door eventuele meerkost aan elektriciteit/water kan weggewerkt worden.

Onze meetresultaten in een proefproject en bestaande studies gaven aan dat een financieel voordelige situatie voor de klant overeenstemt met een ecologisch efficiënte oplossing.

9.1.3. MET WELKE TOESTELLEN VERGELIJKEN JULLIE?

We vergelijken waar mogelijk met gelijkaardige A++ toestellen. Indien er geen A++ varianten op de markt beschikbaar zijn, met A+ of A toestellen. Met gelijkaardig bedoelen we dat het dezelfde eigenschappen heeft: grootte, capaciteit enz. De toestellen worden ook vergeleken met toestellen van hun kwaliteitsklasse.Marktconforme prijzen en verbruiken halen we van websites van elektrohandelaars en een Europese databank met verbruiksgegevens.


9.1.4. WAT BETEKENEN DE STERREN VAN DE ECOSCORE JUIST?

Onderstaande tabel geeft een overzicht van wat de sterren concreet betekenen:

Ecoscore Voor welk gebruik geschikt?Jaarlijkse kost: prijsverschil t.o.v. nieuw zeer zuinig toestel bij intensief verbruik

(over 10 jaar)

Uitstekend****

Dit toestel behoort tot de zuinigste categorie. Door zijn lage aankoopprijs is het veel voordeliger dan een nieuw toestel, zelfs bij intensief gebruik gedurende 10 jaar

Kringwinkel toestel meer dan 20% voordeliger dan nieuw zuinig toestel

Zeer goed***

Dit is een zuinig toestel en is door zijn lagere aankoopprijs voordeliger dan een nieuw, heel zuinig toestel, zelfs bij intensief gebruik gedurende 10 jaar!

Kringwinkeltoestel tussen de 5% en 20% voordeliger dan nieuw zuinig toestel

Goed**

Dit toestel verbruikt iets meer dan een recent toestel. Door de lagere aankoopprijs kost het echter jaarlijks net zoveel als een nieuw en heel zuinig toestel. Zelfs bij intensief gebruik gedurende 10 jaar!

Kringwinkeltoestel gelijkwaardig aan nieuw zuinig toestel(+/- 5% )

Zwak*

Dit toestel verbruikt meer dan een recent toestel. Het is een uitstekende keuze wanneer je het toestel minder dan 100 maal per jaar gebruikt of indien het toestel niet heel het jaar aanstaat.

Kringwinkeltoestel tussen de 5% en 20% nadeliger

Zeer zwak

Dit toestel verbruikt veel meer in vergelijking met een zuinig toestel. Koop het enkel indien je het toestel maar af en toe gebruikt. Kringwinkeltoestel meer dan 20% nadeliger

9.1.5. HOE HOUDEN JULLIE REKENING MET DE LEEFTIJD VAN DE TOESTELLEN?

Indien een Kringwinkeltoestel reeds 10 jaar oud is, gaan we er van uit dat het nog 5 jaar meekan. Bij het vergelijken met het nieuwe toestel rekenen we dan 2x de aanschafprijs van dit toestel.Voor kwaliteitsapparaten van de premiummerken gaan we uit van een langere levensduur.

9.1.6. HOE KOMEN JULLIE AAN HET OPGEGEVEN VERBRUIK?

De toestellen worden individueel opgemeten in de hergebruikcentra van Revisie volgens strikt vastgelegde procedures. Deze meetprocedures zijn gebaseerd op de officiële normen, zodat onze verbruiken vergelijkbaar zijn met de informatie op de nieuwe Europese Energielabels. Het resultaat vindt u in detail terug op de winkelfiche. U kan hier zelf mee aan slag indien u uw eigen verbruik wilt inschatten!

9.1.7. WAT IS HET VERSCHIL TUSSEN DE ECOSCORE EN HET ENERGIELABEL MET KLASSE A,B,C ?

Het Europese Energielabel (klasse A+, A, B enz.) is ontworpen om het verbruik van modellen onderling te kunnen vergelijken. De fabrikant laat één toestel testen in een gespecialiseerd labo, en mag dan alle toestellen van dit model dit label toekennen. In de Revisie werkplaats meten wij elk toestel individueel op om de Ecoscore te bepalen. Natuurlijk kunnen we niet alle labovereisten van het Europese Energielabel volgen: dit zou veel te duur en tijdrovend zijn. Onze procedures zijn echter zo opgezet dat het verschil beperkt genoeg is voor ons doel: de gebruiker een voldoende juist beeld geven van de te verwachten kosten. Thuis heeft u trouwens ook geen labo-omstandigheden.Er wordt bij het Europese Energielabel geen rekening gehouden met de aankoopprijs. De Ecoscore is speciaal ontwikkeld voor tweedehands apparaten: we kijken hier zowel naar de aankoopprijs als naar het verbruik.

9.1.8. WAAROP BASEREN JULLIE HET JAARVERBRUIK?


We baseren ons jaarverbruik op het gemiddeld verbruik van een gezin met kinderen zoals bepaald in de Europese wetgeving. Dit is redelijk hoog: 220 cycli/j voor een wasmachine, 155 cycli/j voor een droogkast, 280/j voor de vaatwasser en 4u per dag voor tv en computer.De tarieven voor elektriciteit en water zijn de gemiddelde prijzen berekend door de VREG en de VMM. Deze worden jaarlijks aangepast.

9.1.9. IS HET JAARVERBRUIK EXACT JUIST?

Nee, het jaarverbruik hangt af van hoe intensief en energiezuinig je het toestel gebruikt. Bovendien zijn alle metingen benaderingen, de omstandigheden bij u thuis kunnen immers verschillen met de normomstandigheden. Het aangegeven fabrieksverbruik van een wagen stemt zelden overeen met het daadwerkelijk gebruik! Gebruik de Energietips in onze folder om nog zuiniger te zijn dan norm!

9.1.10. HOUDEN JULLIE REKENING MET STIJGENDE ELEKTRICITEITSPRIJZEN?

Omdat het tijdperk van de goedkope fossiele brandstoffen voorbij is, gaan we er ook van uit dat de energieprijzen blijven stijgen. We gaan in onze berekeningen dan ook uit van een stijging van de elektriciteitsprijs van ongeveer 5% per jaar. Voor de waterprijs gaan we uit van een stijging van 2% omdat deze minder energieafhankelijk is. De sterke stijging van de laatste jaren is te wijten aan de (eenmalige) nieuwe financieringswijze van de afvalwaterzuivering in België.

9.1.11. WAAROM IS ER GEEN ECOSCORE VOOR TV OF COMPUTER?

Pas in november 2011 kwam er een Europees energielabel voor televisies. Vergelijkingen tussen verschillende types van toestellen is dan ook niet eenvoudig: CRT, LCD, LED, Plasma? Klassieke beeldbuistoestellen scoren nog steeds beter dan de meeste toestellen in de winkel. Je kan ook net zo goed naar een kleine TV kijken i.p.v. naar een grote. En hoe kleiner het scherm, hoe lager het verbruiken.Ook computers zijn moeilijk met elkaar te vergelijken en verouderen erg snel. Daarom bestaat hier zelfs nog geen Energielabel voor en is het ook onbegonnen werk de toestellen te vergelijken.Wel geven we de verbruiksinformatie weer op de winkelfiche zodat onze klanten geïnformeerd zijn over de jaarlijkse kostprijs.

34 Modified A++ - Standard Refrigerator with 30% Reduction of Energy Consumption, EEDAL 2011 Literatuurstudie\EEDAL\11\Apps\Modified A+++ Cooling - 002_roland_brueniger-folien-update.pdf


9.2. V&A: waarom is het kopen van een tweedehands toestel verantwoord vanuit een milieustandpunt?

Hergebruik verlengt de levensduur van apparaten. Bij de productie van nieuwe apparaten zijn er grondstoffen en energie nodig en komen er schadelijke stoffen vrij in het milieu. Slechts in uitzonderlijke gevallen wordt dit gecompenseerd door een lager verbruik tijdens de gebruiksfase van een zuiniger nieuwer toestel.

Er worden nog steeds veel nieuwe goedkope apparaten te koop aangeboden die allesbehalve energiezuinig zijn. In De Kringwinkel selecteren we de meest kwaliteitsvolle toestellen. Ondanks hun leeftijd zijn die vaak even energiezuinig of zelfs energiezuiniger dan nieuwe goedkope toestellen.

Gebruik je een toestel niet zo vaak of slechts voor een kortere periode, dan is hergebruik altijd veel milieuvriendelijker dan nieuwkoop.

Sommige oudere toestellen gebruiken minder dan nieuwere, bvb. klassieke tv’s zijn zuiniger dan de meeste LCDs, laat staan plasma-tv’s

De Belgische elektriciteitsproductie is bijzonder CO2-arm en veroorzaakt weinig luchtverontreiniging: dit is in landen van productie (Duitsland, Polen, China) veel minder het geval, waardoor hergebruik bij ons bijna steeds voordelig is.

Het verschil in verbruik tussen de verschillende generaties toestellen wordt steeds kleiner. Dit komt door de wet van de verminderde meeropbrengsten en een stijgend belang van energiezuinigheid de laatste jaren. Als je nu een A+++ diepvriezer koopt, zal dit toestel binnen 10 jaar maar een minimaal meerverbruik vertonen t.o.v. de beste toestellen dan. De energiekosten bij productie blijven echter hoog. Hergebruik wordt dus in de toekomst steeds interessanter vanuit een milieustandpunt.

De allerzuinigste nieuwe toestellen halen hun verbruikswinsten vooral in labo-omstandigheden. In dagdagelijks gebruik wordt het onderlinge verschil veel kleiner, net zoals bij wagens.

De Kringwinkel verkoopt toestellen die de markt met vertraging volgen. Als Europa de producenten voldoende verplicht om enkel zuinige toestellen op de markt te brengen, zal de Kringwinkel na enige tijd ook enkel zuinige exemplaren verkopen.

Door in de Kringwinkel je product te kopen ben je zeker van lokale én sociale tewerkstelling. Sommige nieuwe apparaten voldoen helemaal niet aan de normen die ze afficheren. De Kringwinkel

verkoopt kwaliteitstoestellen die hun deugdelijkheid bewezen hebben. Bovendien wordt elk toestel individueel opgemeten worden zodat de klant het precieze verbruik op voorhand weet.

Elektriciteitsverbruik thuis is goed voor minder dan 4% van de CO2-uitstoot van de Belg: het heeft een erg beperkt effect hier te besparen als andere grootverbruikers niet worden aangepakt. Het is veel belangrijker dat je huis goed geïsoleerd is, je binnenhuistemperatuur niet te hoog is, je een efficiënte verwarmingsinstallatie hebt, je de wagen en het vliegtuig vermijdt enz. Dit is bovendien veel meer kostenefficiënt!

9.3. V&A: waarom is het nog verantwoord om tweedehands toestellen te verkopen aan mensen met een lager inkomen?

De meeste toestellen die wij verkopen verbruiken helemaal niet zo veel meer, of zelfs minder dan nieuwe apparaten, denken we maar aan televisietoestellen.

Dankzij het Revisie-kwaliteitslabel beschikt de consument over dezelfde garantievoorwaarden als bij de verkoop van nieuwe toestellen.

Dankzij de introductie van de Ecoscore en de informatie op de winkelfiche weten onze kopers wat het toestel hun in € per jaar zal kosten. Hij kan dan zelf inschatten welk apparaat het beste bij hem past en zal er ook energiebewust mee omspringen. In de reguliere verkoop is het zoeken naar energielabels (A+, A, B …), die weinig concreets zeggen over de verwachte uitgave aan elektriciteitskosten.

Door het verspreiden van energietips kan bij veel toestellen het verbruik aanzienlijk dalen. Minder kapitaalkrachtige mensen zijn een moeilijk te bereiken publiek voor de reguliere besparingscampagnes. De Kringwinkel werkt hier samen met zijn partners aan door het verlenen van persoonlijk advies in de winkel, het verspreiden van folders met energiebesparingstrips enz., het aanmoedigen van Energiescans.

De toestellen van de Kringwinkel hebben een interessante prijs t.o.v. nieuwe toestellen, ook indien je naar het energieverbruik kijkt. Het verschil in verbruik is immers veeleer klein. Koel- en vriesapparaten zijn vanwege het hoge verbruik en de recente inspanningen van producenten de toestellen waar de energiekost het sterkst is afgenomen. Toch stellen we op basis van de onze metingen vast dat t.o.v. de meeste diepvriezers die de Kringwinkel verkoopt, de jaarlijkse kost van een nieuw heel zuinig toestel vaak hoger is dan de kost van een Kringwinkeltoestel. Waar dit niet zo is, geven we dit duidelijk aan.


10. Eindnoten

11 CO2 emissions induced by EU's final use of products are estimated to be 9 tonnes per capita, Statistics in focus, 22/2011, Eurostat, 2011Literatuurstudie\Achtergrond\Klimaat\Production is main culprit - EU Final Use - KS-SF-11-022-EN.PDF

31 H. Jeeninga, M.G. Boots, ONTWIKKELING VAN HET HUISHOUDELIJKENERGIEVERBRUIK IN EEN GELIBERALISEERDE ENERGIEMARKT, Effecten op aankoop- en gebruiksgedrag, 2001Literatuurstudie\Apparaten\Algemeen\Energie Verbruik - liberale markt - voorspellingen c01002.pdf

Naam - Web viewCO2 impact ... Het feit dat het vervangen van de compressor alleen al ......

Documents

Transcript of Naam - Web viewCO2 impact ... Het feit dat het vervangen van de compressor alleen al ......