VAARTKOM | andere gebouwen

MOZAIEKSTADSVERNIEUWING LEUVEN EDITIE SEPTEMBER 2008 JAARGANG 5 NUMMER 2

DE VAARTKOMDE VAARTKOMRECENTE ONTWIKKELINGEN EN PLANNENRECENTE ONTWIKKELINGEN EN PLANNEN

2

Concept en realisatieinfohuis stadsvernieuwing

Redactie Geert Antonissen, Karlien Stroeykens, Erna Vanesch, Wendy Maes

Schepen van communicatieEls Van Hoof

Directeur communicatieAlfons Verdyck

Fotografi eGeert Antonissen, Karlien Stroeykens, Erna Vanesch, Wendy Maes, Henderyckx Fotografi e (luchtfoto’s), Eric Dewaersegger

AfbeeldingenBUUR – Bureau voor Urbanisme cvba, Ertzberg, Pixelvis

Met dank aanStad Leuven: AGSL, dienst ruimtelijke planning, technische dienst wegbeheer, persdienst, communicatie-dienst, groendienst, milieudienst, technische dienst gebouwen, stadsarchief, college van burgemeester en schepenen

BUUR – Bureau voor Urbanisme cvba, Henderyckx Fotografi e, Ertzberg, Ghelamco, architecten Jaspers–Eyers & Partners, B.C.S., Avonts & Partners, Desmedt architecten, Montfortanen Diestsevest, Abdij Keizersberg, Inbev, Acco, XDGA, Stéphane Beel Architecten, Pixelvis

Verantwoordelijke uitgeverCollege van burgemeester en schepenen

ContactgegevensInfohuis stadsvernieuwing, Rijschoolstraat 4/0102, B-3000 Leuveninfohuis@leuven.be, tel. 016 30 08 75 (maandag: 9.00-13.00 uur, dinsdag: 13.00-16.00 uur, woensdag: 9.00-12.00 uur, donderdag: 13.00-20.00uur)

Meer info: www.leuven.be/stadsvernieuwingRechtzetting Kop van Kessel-Lo

In het vorige nummer van Mozaïek over de ontwikkelingen in de stationsomgeving (juni 2008) stond op blz. 6 een onvolledigheid: A33 architecten was verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het globaal concept van het plein met aansluiting op de onderdoorgang en op het Locomotievenpad (www.a33.be). Ney & Partners tekenden het ontwerp van de brug. Libost-groep zorgde voor de technische ondersteuning.

INHOUDSTAFELBlz. 2 ColofonBlz. 3 InleidingBlz. 4 De Vaartkom, één project vier sferenBlz. 8 WonenBlz. 12 Andere gebouwenBlz. 14 PatrimoniumBlz. 15 De HoornBlz. 16 De Silo’sBlz. 17 De Molens van OrshovenBlz. 18 GroenBlz. 20 KeizersbergBlz. 21 DuurzaamheidBlz. 22 BereikbaarheidBlz. 23 Zacht verkeerBlz. 24 Openbaar vervoerBlz. 25 Met de autoBlz. 26 ActuaBlz. 28 Voor en na

© oorspronkelijke kaart BUUR

3

HET GROTE GEBAARDe Vaartkom prikkelt: bewoners, potentiële bewoners, perslui, onderzoekers, fotografen en ontwikkelaars. Allemaal reageer-den ze op de Mozaïek van 2007 waarin we het stedenbouw-kundig plan van BUUR voorstelden.

Die grote interesse is geen toeval. Waar anders vind je zoveel ruimte en water op wandelafstand van een aangenaam histo-risch centrum. Of waar anders ben je tegelijk vlakbij een be-langrijk treinstation en een snelwegoprit?

Maar los van die objectieve redenen, heeft de Vaartkom een troef die voor de hedendaagse mens veel belangrijker is. De buurt heeft een uniek karakter. Nu al biedt dit stadsdeel een uitzonderlijk stedelijk landschap. De brede omgeving rond de kom is onweerlegbaar anders dan een gemiddelde stadswijk. Je voelt er de industriële geschiedenis aan de ruwheid en de grootte van de gebouwen.

De Vaartkom is hét gebied van het grote architecturale gebaar. Zeker sinds de jaren dertig van de vorige eeuw, zijn de bouw-heren hier niet vies van enige monumentaliteit. Gebouwen als de Hungaria, de Silo’s of het Entrepotgebouw strijden al decennialang om de aandacht van de stedelijke toeschouwer. Net als hun historische voorgangers redeneren de stad en de bouw heren ook vandaag nog zeer eigentijds. Niet alleen in de vormen taal van de gebouwen, maar vooral in de manier van leven die aangeboden wordt. De investeerders en de stad zien het gebied rond de Vaartkom als een unieke kans om een ste-delijke omgeving te bouwen waarin de econo mische, culturele,

sociale en ecologische noden van de 21ste eeuwse mens ge-combineerd worden.

Vertrekkende van het historisch patrimonium bouwen ze een wijk die - geheel in de logica van het Leuvense structuurplan - de voordelen van de grootstad (uitstraling, nabijheid van dien-sten, creativiteit, …) combineert met de voordelen van een pro-vinciestad (overzichtelijkheid, veiligheid, …).

Als aperitief op het openbaar onderzoek - dat vermoedelijk in december start - stellen we in deze Mozaïek de grote kracht-lijnen van het hele gebied voor én wijzen we u de plaatsen waar deze visies tot uiting komen. Tegelijk verduidelijken we hier en daar concrete plannen die een duidelijk beeld geven van de ambitie van de stad en de verschillende bouwheren.

Daarmee is uiteraard lang niet alles verteld over de Vaartkom. De volgende jaren zal de buurt voortdurend evolueren. Daar-om zullen zowel de stad als de private partners u de komende maanden en jaren op de hoogte houden van de veranderingen in het gebied. Zo kan u mee volgen hoe dit project vorm krijgt.

Reacties op deze Mozaïek zijn zoals altijd welkom opinfohuis@leuven.beVriendelijke groeten

Infohuis stadsvernieuwing Leuvenwww.leuven.be/stadsvernieuwing

DE VAARTKOM WEERSPIEGELD

De snelle evolutie van de Vaartkom is intrigerend en fascinerend. Maar precies omdat het zo snel gaat, willen we graag samen met alle geïnteresseerden het verleden, het heden en de toekomstige evolutie registreren op foto, beeldband of geluidsbestand.Fotografeert of fi lmt u graag, hebt u nog (sterke) verhalen uit de tijd dat in de Vaartkom duizenden arbeiders werkten, of wilt u op een andere manier graag meewerken, twijfel niet en neem contact op met ons. Wij archiveren al uw rijkdommen en verwerken ze - met uw toestemming - op de ste-delijke website, in tentoonstellingen, powerpointpresentaties, publicaties, MP3-rondleidingen, enz. Voor alle praktische info stuurt u een mailtje naar infohuis@leuven.be

De Vaartkom weerspiegeld is een gezamenlijk initiatief van lokale bewoners en de stad Leuven (dienst welzijn & het infohuis stadsvernieuwing)

4 VAARTKOM | 4 sferen

DE VAARTKOMÉÉN PROJECT, VIER SFERENHet stedenbouwkundig project de Vaartkom omhelst meer dan de Vaartkom alleen. Het gaat ook over de omliggende gebieden die - zeker na de realisatie van de huidige plannen - sterk betrokken zullen zijn bij de kom, maar toch een eigen identiteit uitbouwen met een specifi eke werking, uitstraling en sfeer.

1. DE STAD AAN DE VAART Rondom de kom

De Vaartkom zelf is uiteraard de ruggengraat van de omge-ving. Het water, de ruimte en het licht bieden samen met de historische monumenten een uitzonderlijke kans om een unieke woon- en werkomgeving te creëren.

NoordoeverOp de oever aan de buitenzijde van de stad, werkt men aan de verdere ontwikkeling van de zes typerende blokken. De op-bouw van elk van deze gebouwen verloopt volgens een gelijk-aardig scenario: beneden komen publieksgerichte functies zoals

winkels en horecazaken, hogerop hebben de bewoners van de woningen en kantoren een royaal zicht op de brede omgeving. De kernen van deze gebouwen zijn meestal uitgehold. Onder-gronds komen er parkeerplaatsen.

Door het verplaatsen van het verkeer van de oever naar het Engels Plein, komt er langsheen het water een aangename wandelboulevard. Die wandelboulevard vormt samen met de façades van de zes gebouwen, de jachthaven en de zichten op de Keizersberg en de andere oever een uniek stedelijk decor.

Kop van de VaartkomDe wandelboulevard van de noordoever mondt uit in een verkeers vrij, stedelijk plein vlak voor het Entrepotgebouw.

© BUUR

5VAARTKOM | 4 sferen

Dit gebouw uit de jaren vijftig - dat ook bekend staat als het Douanedepot - sluit al decennialang de Vaartkom af. Door het verplaatsen van het drukke autoverkeer naar de achterkant van het gebouw, zal het plein voor het eerst ook gevoelsmatig aan het water liggen.

Het plein kan de nieuwe invulling van het Entrepot onder-steunen. Deze open ruimte sluit op haar beurt aan bij het meer besloten binnengebied van brouwerij De Dijle, een plek die vooral gekenmerkt wordt door de opvallende inrij poort en de watertoren.

Voor voetgangers en fi etsers vormt het plein dan weer de ideale stapsteen tussen het Engels Plein en de - in de toekomst gedeeltelijk autovrije - Sluisstraat die rechtstreeks naar de binnenstad leidt.

ZuidoeverNa vele decennia sloten eind 1999 de belangrijkste industrie-complexen hun deuren aan de stadszijde van de vaart. Op de plek waar ondermeer de brouwerij De Dijle (bieren van hoge gisting) en brouwerij De Hoorn (bieren van lage gisting) jaren-lang drank produceerden, staan nu enkel monumentale getui-

gen. Deze zeer karakteristieke gebouwen worden grotendeels hergebruikt om woningen, winkels en kantoren te huisvesten. Verderop verbergen de huidige brandweerkazerne, het mouterij-complex, de in het oog springende Silo’s en de pakhuizen het achterliggende gebied Tussen Twee Waters. Enkel deze twee laatste gebouwen blijven hier overeind. Brede openingen in de nieuwe gebouwenwand zorgen er voor dat ook deze achter-liggende omgeving van de vaart kan genieten.

© BUUR

© BUUR

6 VAARTKOM | 4 sferen

2. DE INTENSE STAD Het Engels Plein

Het Engels Plein en de noordoever van de Vaartkom zullen elkaar in de toekomst aanvullen. Door het doorgaand gemo-toriseerd verkeer te verplaatsen van de noordelijke oever naar het Engels Plein ontstaat een win-win situatie: de oever kan zich ontwikkelen tot een aangename wandelboulevard, terwijl de passage van het autoverkeer mogelijkheden biedt voor het Engels Plein.

De ruimte die vandaag nog een achterkant is, wordt zo aantrek-kelijk en kan zich alsnog ontwikkelen met zeer specifi eke, vaak autogerelateerde, functies. De meest opvallende nieuwigheid is het grote gebouw in de hoek van de Keizersberg en het viaduct. Het zal onderaan een supermarkt en andere grotere winkelruim-ten herbergen en daarboven zullen kantoren, woningen en 1500 parkeerplaatsen onderdak vinden.

Tegelijk creëert het gebouw ook een nieuwe toegang tot de Keizersberg.

Aan de vaartzijde zal het Engels Plein een meer open karakter krijgen, al was het maar omdat men niet mag bouwen onder de brug. Toch biedt precies het overscherende brugdek de kans om een regenvrije publieke ruimte te creëren voor bijvoorbeeld een busstation, skateramp, basketbalterrein enz.

3. DE LINK MET DE BINNENSTADSluisstraat en omgeving

De Vaartkom en de wijken rond de Sint-Geertruiabdij of de Mechelsestraat lijken wel twee verschillende werelden. Terwijl de industriële gebouwen rond het water 25 meter hoog de lucht ingaan, is de omgeving van de abdij en het Klein Begijnhof gekenmerkt door rustige en intieme woonbuurten.

Door het verdwijnen van verschillende mastodontmagazijnen in de buurt, kan er in de toekomst een geleidelijke overgang komen tussen beide werelden. Verschillende woon projecten vervangen de magazijnen en het stratenpatroon wordt gedeelte-lijk gewijzigd. Hierdoor kan de publieke ruimte beter afgestemd worden op de noden en behoeften van de toekomstige bewo-ners. Zo komt er aan het begin van de Sluisstraat een buurtpark dat de straat deels opheft, maar voet gangers en fi etsers wel een gemakkelijke verbinding biedt naar de binnenstad.

De ‘blauwe’ draad doorheen het gebied is de Dijle. De rivier zit op dit moment vaak verborgen onder straat- en bakstenen. Langsheen de opengelegde rivier komt, net als op andere plaat-sen in de stad, het Dijlepad voor voetgangers en fi etsers.

© BUUR © BUUR

7VAARTKOM | 4 sferen

4. HEDENDAAGS WONEN IN HET GROEN Stadswijk Tweewaters en omgevingEen gebied dat sterk zal veranderen, is het vrij onbekende ge-bied ‘Tussen Twee Waters’, gelegen tussen de Vaartkom, het J.M. Artoisplein, de Dijle en de Minckelersstraat. Deze om ge-ving - vandaag gekenmerkt door enorme fabrieksgebouwen - zal veranderen in de stadswijk Tweewaters. Geen klassiek woon-gebied, maar een buurt die, geheel in de modernistische tradi-tie, wordt opgebouwd met aanzienlijke gebouwen die structuur geven aan de grote groene tussenruimten, die hier meer dan 70% zullen innemen.

Het gebied rond de Molens van Orshoven en de Silo’s zal uit-groeien tot het kloppende hart van de buurt. Samen met

nieuwe verkeersluwe straten en de nieuwe gebouwen zorgt het plein voor de link tussen de vaart en het achterliggende woon-gebied rondom het uitgestrekte park.

In het parkgebied zelf zorgen zowel de Dijle als de gebouwen voor de nodige structuur en uitstraling. De rivier begeleidt ook hier het Dijlepad en structureert mee de inplanting van groen en gebouwen.

Projectontwikkelaar Ertzberg werkte voor heel dit gebied een samenhangend stedenbouwkundig plan uit, met veel aan-dacht voor het comfort en het welzijn van de buurtbewoners en de toekomstige bewoners. Het plan werd ontworpen door twee befaamde Belgische architecten: Xaveer De Geyter en Stéphane Beel.

© Ertzberg

8 VAARTKOM | wonen

WONEN Het is één van de uitgangspunten van het stedelijk structuurplan: Leuven is in eerste instantie een stad om te wonen. Tussen 2003 en 2018 moeten er ongeveer 5000 extra woningen bijkomen om de druk op de woonmarkt te verlichten.

De voorbije jaren zijn er dan ook een hele reeks plannen opge-steld en werven verrezen die dit ambitieus uitgangspunt concreet maken. Denk maar aan de Centrale Werkplaatsen (waar uiteinde-lijk 325 woningen komen) of Barbarahof waar nu al een 200-tal woningen worden gebouwd en op termijn op de aanpalende zie-kenhuisgronden nog eens 1000 woningen bijkomen. Ook in de deelgemeenten zijn er belangrijke woonprojecten opgestart zo-als Parkveld (op termijn 235 woningen) met veel woningen met private buitenruimte.

Uiteraard moet ieder project een eigen identiteit krijgen. Zo kun-nen ze zich van elkaar onderscheiden. In de omgeving van de Vaartkom bieden de monumentale, historische gebouwen, de enorme ruimte zo dicht tegen de binnenstad en het station dé kans om een unieke wijk te bouwen. Dat zal dan ook gebeuren.

Zowel de stad als de private initiatiefnemers willen geen klassieke stadsstraatjes met - omwille van de centrale ligging - vaak onbe-taalbare rijhuizen, maar wel kwaliteitsvolle gestapelde woningen rond hoogwaardige publieke ruimten. De Vaartkom zal een volwaardige stadswijk worden die naast de talrijke gewone appar-tementen van verschillende grootte, ook een breed scala aan hedendaagse woonvormen als loften, patiowoningen en park-woningen huisvest. Zo zullen in totaal circa 2400 woningen verrijzen, waarvan ongeveer 1800 in de komende 10 jaar.

Tegelijk is er ook veel oog voor de context waarin de woningen zullen staan. Dat uit zich niet alleen in de verzorgde publieke ruim-te (groenvoorzieningen, voet- en fi etsverbindingen, zichten enz.), maar ook in de aandacht voor persoonlijke voorzieningen die het (stads-)leven veraangenamen zoals winkels, een kinderdagverblijf, voldoende speelruimte, persoonlijke verzorgings mogelijkheden, een cultureel aanbod, een lagere school, enz.

Tenslotte wordt ook het zeer duurzame en milieuvriendelijke karakter van de wijk zonder twijfel uitzonderlijk.

Dankzij al deze troeven zal de Vaartkom niet alleen een unieke plaats verwerven in Leuven, maar zal ze zelfs het stedelijk wonen op zich, een nieuwe, aangename dimensie geven.

BETAALBAAR WONENOok in de Vaartkom streeft de stad naar be-taalbare woningen. Zo onderhandelt ze met de private ontwikkelaars om in hun projecten een aandeel sociale woningen te voorzien.

Tegelijkertijd neemt de stad ook het heft in handen door op haar eigen gronden sociale woningen te voorzien. In samenwerking met de sociale huisvestingsmaatschappij Dijledal, zal de stad en het AGSL (Autonoom Gemeen-tebedrijf Stadsontwikkeling Leuven) minstens op twee plaatsen een gebouw realiseren dat onderdak biedt aan een mix van sociale huur- en koopwoningen, private woningen en com-merciële ruimten. Het gaat ondermeer over het eerste bouwblok op de noordoever (het voormalige DAVA gebouw). Daarnaast onder-zoekt de stad nog een geschikte locatie in het gebied Twee Waters.

© oorspronkelijke kaart BUUR

9VAARTKOM | wonen

1. Blok I: AGSL + Dijledal, procedure voor aanstelling ontwerper2. Blok II: Ghelamco, in opbouw3. Blok III: B.C.S., in opbouw4. Stadswijk Tweewaters, ontwikkelingstermijn 2009 - 20205. Binnengebied Minckelersstraat6. Bouwblok Glasblazerijstraat7. Bottelarijsite8. Klaverveld, in opbouw9. Gebied tussen Vaartstraat en Sluisstraat

10 VAARTKOM | wonen

Meer infoprojecten Ertzberg:www.ertzberg.be

www.tweewaters.be (online vanaf 3 oktober 2008)

expo over dit project in Molens van Orshoven

van 3-10-2008 t.e.m. 15-2-2009

—> Woning met zicht op de Vaartkom <—Grote appartementen die een specta culair uitzicht bieden op de Vaartkom en de wijde omgeving.Ontwikkelaars AGSL i.s.m. Dijledal (blok I), Ghelamco (blok II) en B.C.S. (blok III).

Wonen aan het park <— Appartementen in Tweewaters.

Ontwikkelaar Ertzberg

—> Patiowoning Een ingesloten ééngezinswoning die ontworpen is rond een groene patiotuin. Iedere woning heeft een rechtstreeks toegankelijke (ondergrondse) parkeer-plaats.Ontwikkelaar Ertzberg

WOONVORMENIn deze eigenzinnige tijden zijn mensen vaak op zoek naar woningen die het best bij hen passen. Niet iedereen heeft dezelfde woonbehoefte. Daarom komen er in de Vaartkom een hele reeks verschillende woningtypes, van gewone appar-tementen tot meer experimentele woonvormen. Naast de woningen die we op deze en volgende bladzijde voorstellen komen er ook nog vrijgezel-lenfl ats, woningen voor personen met een han-dicap, kantoorwoningen, enz. Het leeuwendeel van deze woningen is bijzonder geschikt voor ge-zinnen door de private buitenruimten of de speel-ruimte in de directe omgeving.

© Jaspers-Eyers architecten

© Jaspers-Eyers architecten

© Ertzberg

© Ertzberg

11VAARTKOM | wonen

Gestapelde villa’s <—Mogelijk scenario voor de omvorming van het Bottelarijgebouw. Zeer ruime, ge-stapelde gezinswoningen met een grote private tuin. ‘Gestapelde tuinen’ naar analo-gie van de ‘immeuble villa’ - ontwerpen van Le Corbusier.Ontwikkelaar Ertzberg

SilowoningWoning in de voormalige Silo’s. Door de ruimte van verschillende kokers samen te voegen ontstaan er unieke silofl ats met vele mogelijkheden.

<— Ontwikkelaar Ertzberg

Zorgwoning <—Woningen die speciaal ontworpen worden om ouderen zo lang en comfortabel moge-lijk zelfstandig te laten wonen.Deze woningen kunnen variëren van een grote en onafhankelijke woongelegenheid tot een kleinere servicefl at.Ontwikkelaar Ertzberg

—> KunstenaarswoningWoningen met private atelierruimte die rond een gemeenschappelijke expositie-ruimte (binnen en buiten) liggen. Ontwikkelaar Ertzberg

© Ertzberg © Ertzberg

© Ertzberg

© Ertzberg

12 VAARTKOM | andere gebouwen

ANDERE GEBOUWEN IN DE VAARTKOMDe Vaartkom wordt meer dan een woonwijk. De omgeving zal een multifunctioneel centrum worden: een plek waar kantoren, detail-handel, horecazaken, een schoolgebouw enz. de levenskwaliteit van de huidige en toekomstige bewoners zullen verbeteren.

Om tot deze typisch stedelijke verweving te komen, investeert men de komende jaren in velerlei gebouwen. Het gebied rond de Molens bijvoorbeeld zal aan verschillende culturele en recreatieve functies onderdak bieden.

De handelszaken die men in het noordelijk deel van de Vaartkom wil aantrekken, zijn de zogenaamde gespecialiseerde grootscha-lige detailhandels. Winkels die te groot zijn om in de binnenstad te zitten, maar tegelijk wel de concurrentie kunnen aangaan met de minder aantrekkelijke steenwegwinkels. In het zuidelijk gedeelte zullen dan weer gezinsondersteunende functies - zoals een school en een kinderdagverblijf, winkels of een dokterspraktijk - het wonen daar faciliteren.

In verschillende gebouwen komen ook kantoorruimten. Omdat de vraag naar kantoorruimte echter erg afhankelijk is van de economi-sche conjunctuur, maakt men voor verschillende gebouwen fl exi-bele voorschriften. Op dit moment zijn er namelijk andere projec-ten die de huidige vraag naar kantoorruimten dekken, bv. de Kop van Kessel-Lo.

Door de specifi eke en vaak dure randvoorwaarden in de Vaartkom (de reconversie van de gebouwen, de ondergrondse parkings, de stedenbouwkundige kwaliteiten enz.) kan de Vaartkom sowieso niet concurreren met goedkopere kantoorlocaties. Toch zullen bedrijven die gevoelig zijn aan een stimulerende omgeving of een hedendaags imago, ongetwijfeld sterk aangetrokken worden door deze omgeving.

1. multifunctioneel parkeergebouw met handel, kantoren, woningen

2. handel en horeca in de zes blokken3. handel en kantoren op site Vanderelst4. Entrepot5. De Hoorn6. handel, horeca, hotel en kantoren in Silo’s7. gemeenschapsfunctie (school)8. cultuureducatiecentrum in Molens Van Orshoven9. hoofdkwartier Inbev10. mogelijke uitbreiding kantoren

1. MULTIFUNCTIONEEL PARKEERGEBOUW• 1500 parkeerplaatsen voor verschillende gebouwen in

het gebied• inclusief kantoortoren

en commerciële ruimten

• inclusief de overgang tussen de Keizersberg en het Engels Plein

13VAARTKOM | andere gebouwen

© oorspronkelijke kaart BUUR

14 VAARTKOM | patrimonium

PATRIMONIUMHet industriële patrimonium geeft de Vaartkom haar karakter. Daarom vormen de typische industriële panden het uitgangspunt in de herontwikkeling. Niet alleen omdat verschillende gebouwen behouden blijven en nieuwe functies krijgen, maar ook omdat hun grootte en materiaal de aanzet vormen bij de ontwikkeling van de nieuwe gebouwen. Denk maar aan het nieuwe bakstenen hoofd-kantoor van Inbev.

De volgende gebouwen zullen de Vaartkom de komende jaren blijven typeren (in tegenwijzerzin rond de Vaartkom):

1. Hungaria2. Entrepot3. De Hoorn aan de westzijde van de Sluisstraat4. het complex van de watertoren, de oude stokerij, elektriciteits-

gebouw en machinezaal aan de oostzijde van de Sluisstraat5. brouwerij ‘De Dijle’, café ‘De Lantaarn’ en gebouw Zeelandt

op de hoek met de Vaartstraat6. de Silo’s7. Pakhuis en de Molens van Orshoven

Ook niet industriële complexen als de O.L.V. Middelareskerk langsheen de Diestsevest, de abdij op de Keizersberg en het sluizen complex in de Sluisstraat zijn markant.

DE HOORNCreatief met brouwerij

Brouwerij De Hoorn, opgericht in 1923, is de bakermat van Stella Artois. Het beschermde complex op de hoek van de Sluisstraat en de Burchtstraat heeft een bijzonder karakter, onder meer dankzij de monumentale brouwzaal Artois en de unieke bouwconstructie. Na jaren van leegstand krijgt dit indus-trieel patrimonium eindelijk een nieuwe bestemming. Het moet dé broedplaats worden voor Leuvense bedrijven uit diverse cre-atieve sectoren. Daarnaast komt er ook een cultureel program-ma met ruimte voor kunstenaars, exposities en voorstellingen én de nodige horeca-, congres- en seminariefaciliteiten.

© oorspronkelijke kaart BUUR wedstrijdontwerp © offi ce360 architecten

15VAARTKOM | patrimonium

De oorsprong van het historisch patrimoniumDe Vaartkom zoals we die vandaag kennen, is het resultaat van twee belangrijke bouwperioden: de aanleg van de vaart en de Vaartkom zelf rond 1750 en de grote modernisering van de Vaart-kom voor en vooral na de Tweede Wereldoorlog.

De oorspronkelijke Vaartkom (18de eeuw)

Bij de aanleg van de vaart vestigden zich op het knooppunt tussen de stad en het platteland voornamelijk voed-selverwerkende bedrijven. De platte-grond van de omliggende bebouwing is toen grotendeels vastgelegd. De

hele kom was begin 20ste eeuw omgeven door classicistische ge-vels. Het beschermde pakhuis en de Molens van Orshoven in de schaduw van de Silo’s zijn de laatste getuigen hiervan.

De modernistische Vaartkom (20ste eeuw)

Door de steeds sterkere industrialisering bereikten de activiteiten rond de Vaartkom een hoogtepunt. Dit vertaalde zich in steeds gro-tere gebouwen. Gaandeweg werd in de Vaartkom ook geëxperimen-teerd met nieuwe bouwstijlen, als uitdrukking van de moderniteit. Nog vóór de Tweede Wereldoorlog verrees ondermeer de Hungaria-toren (1). De heropbouw na de oorlog zorgde er uiteindelijk voor dat zo goed als de hele kom omgeven werd met de tot op vandaag zo karakteristieke bakstenen reuzen met een betonnen skelet. Monu-menten die hier en daar verfi jnd werden met art-deco elementen.

Om deze complexe opdracht te realiseren, schreven de op-drachtgevers een architectuurwedstrijd uit, waaruit drie vrij jonge architectuurbureaus kwamen. De fi nale keuze viel op het Gentse architectenbureau Offi ce360. Hun concept integreert op een unieke wijze het historische gebouw met een nieuw-bouwgedeelte. Centraal in hun ontwerp staat een atrium dat toegang geeft tot alle functies. Het is de toegang tot het com-plex en verbindt letterlijk de nieuwbouw met het industrieel-historische gedeelte.

De open ruimte toont ook mooi de opbouw en de werking van de oude brouwinstallatie die grotendeels behouden blijft. In het bestaande gedeelte komt verder een reeks functies die moet zorgen voor de beoogde creatieve kruisbestuiving. Zo is er sprake van een expo- of winkelruimte in de machinezaal op de gelijkvloerse verdieping, een foyer en onthaalruimte in de brouwzaal, expo- en atelierruimten op de hogere verdiepingen enz. Het dak zal wellicht toegankelijk gemaakt worden en een mooi panorama bieden over de stad.

In het nieuwbouwgedeelte komen onder meer het creatieve bedrijvencentrum, het auditorium, de vergaderzalen en het café dat uitgeeft op het achtergelegen park. De gevel van de nieuw-bouw is een opvallende omkadering van het historische monu-ment en zorgt voor een krachtig eindpunt van de gebouwenrij langs de zuidelijke oever van de Vaartkom.

Tot slot dient ook nog vermeld dat dit een uitgesproken duur-zaam project zal zijn. Niet enkel door het hergebruik van de oude gebouwen en de ligging, maar ook door energiezuinige aanpak. Zo zal het complex de helft minder energie verbruiken dan een klassiek gebouw en wordt de CO2 uitstoot met bijna driekwart gereduceerd door het gebruik van hernieuwbare energiebronnen.

De opening van De Hoorn is gepland begin 2012.

meer informatie op www.dehoorn.eu

1. Hungaria

16 VAARTKOM | patrimonium

SILO’SHet baken van de Vaartkom

Het meest opvallende beeld van de Vaartkom - een echt baken dat vanaf vele plaatsen in de stad zichtbaar is - is het monumen-tale silogebouw van brouwerij Stella Artois. De Silo’s werden eind jaren ‘50 gebouwd voor de opslag van graan, maar zijn sinds 1999 buiten werking.De schaal van het complex oogt vandaag nog steeds erg indruk-wekkend: het gebouw is 50 meter hoog met 54 betonnen kokers met telkens een diameter van 6 meter.Omwille van deze karakteristieke uitstraling voorzag het master-plan voor de Vaartkom het behoud en de herbestemming van de Silo’s. Ontwikkelaar Ertzberg gaat de uitdaging aan en heeft het architectenbureau Xaveer De Geyter een ontwerp laten uit-werken. De Silo’s worden omgebouwd tot originele silofl ats. De achteringelegen mouterijgebouwen verdwijnen wel onder de sloophamer omdat hun structuur - onder andere door hun te lage verdiepinghoogte - geen herbestemming toelaat.Het behoud van de Silo’s beïnvloedt mee het ontwerp voor de rest van het project Tweewaters. Zo zal er een sterke band zijn tussen de laagste verdiepingen en de naaste omgeving rond de Silo’s. De hoogste verdiepingen daarentegen verliezen dat onmiddellijke contact, maar bieden op hun beurt wel een feno-menaal uitzicht op de stad.

Daarom kiest de ontwikkelaar ervoor om op de benedenverdie-pingen publieke functies onder te brengen die aansluiten bij het openbaar domein. Zo komen er beneden, aan de kant van de Vaartkom, gezinsondersteunende diensten en speciaalzaken. Aan de zijde van de Molens van Orshoven komen er waarschijn-lijk ruimten voor culturele activiteiten, waaronder een kunst- en cultuurcafé.Op de verschillende tussenverdiepingen is er plaats voor woningen en kantoren. De kokers zullen geperforeerd worden zodat er gevarieerde uitzichten op de omgeving komen, zonder afbreuk te doen aan het massieve karakter ervan. Hoger op in de kokers komt een hotel.De Silo’s worden bekroond met een horizontaal woonvolume bovenop de kokers. Dit architecturaal en technisch hoogstandje lijkt boven het dak van de Silo’s te zweven en kraagt 18 meter uit, richting vaart. Het geeft beschutting aan een publiek stads-balkon met skybar dat een prachtig uitzicht biedt over de stad.De nieuwe Silo’s zullen zo uitgroeien tot hét symbool van de herontwikkeling van de Vaartkom en een nieuw herkennings-punt vormen in de skyline van de stad. De opening van de Silo’s is voorzien in de loop van 2014.

© Ertzberg

17VAARTKOM | patrimonium

MOLENS VAN ORSHOVENCulturele broedplaats

Verscholen achter het benzinestation liggen - verzameld rond een binnenkoer - de beschermde Molens van Orshoven, de voormalige bloemmolens. Zowel de 18de eeuwse pak huizen als het molengebouw zelf behoren tot de zeldzame gebou-wen die beide wereldoorlogen hebben getrotseerd. Vandaag laten verschillende cultuurorganisaties zich inspireren door deze unieke plek. Je vindt er theatergezelschap Fabuleus, kunsten-organisatie Artforum, Braakland/ZheBilding dat muziektheater maakt, de kunsteducatieve organisatie Mooss, Emanon vzw die Vlaamse muziek promoot en Siwe, het Steunpunt voor In-dustrieel en Wetenschappelijk Erfgoed en misschien op termijn Wisper.

De stad wil deze plek verder uitbouwen en ontwikkelen als een echt cultureel baken. De gebouwen zijn echter niet aangepast aan de huidige activiteiten. Daarom heeft de cultuurdienst van de stad samen met de ontwikkelaar Ertzberg en de culturele organisaties de verschillende noden geïnventariseerd. Tegelijk bekeek het architectenbureau Stéphane Beel de architecturale mogelijkheden en bouwkundige randvoorwaarden.Het is de bedoeling om voor de verschillende gebruikers van de Molens zowel atelier-, kantoor-, als vergaderruimten te voorzien.

Tegelijk moeten er ook publieke ruimten komen voor voorstel-lingen en dergelijke. Verder speelt de ontwikkelaar met het idee om een amfi theater aan de Molens te bouwen en atelier ruimten en permanente expositieruimten voor lokale kunstenaars te creëren. Ook de aanpalende Silo’s kunnen op de gelijkvloerse verdieping ruimte bieden aan culturele activiteiten.Met dergelijke ingrepen wil de stad de drempel voor cultuur-beleving verlagen en van de Molens een levendige culturele trekpleister maken.

© Ertzberg

18

2. Park Twee Waters © Ertzberg

VAARTKOM | groen

GROENParken en andere groene ruimten verbeteren de woonkwaliteit. Zij zorgen voor de noodzakelijke ademruimte in dichtbebouwde woonomgevingen. Daarom gaat ook in de Vaartkom zeer veel aan-dacht naar groene ruimten.De meest opvallende ingreep op korte termijn is de openstelling en herinrichting van de Keizersberg. Daarnaast zullen er een reeks nieuwe parken ontstaan die vooral gericht zijn op de omliggende woningen. Toch blijft het groen niet beperkt tot de parken.Door in de hoogte te bouwen blijft in de Vaartkom de bebouwde grondoppervlakte eerder beperkt en ontstaat er veel open ruimte tussen de gebouwen. Die open ruimte blijft ook waardevol omdat slechts een beperkt aantal wagens bovengronds mag parkeren. Tegelijkertijd zal ook de directe omgeving van de Dijle in de toe-komst groen kleuren. Terwijl de rivier vandaag vaak onzichtbaar is, biedt de herontwikkeling van de Vaartkom met de daarbij horende afbraak van een aantal industriële gebouwen, vele mogelijkheden. Zo zal de rivier op vele plaatsen terug zichtbaar worden en deel gaan uitmaken van de publieke ruimte. In eenzelfde beweging zal men een deel van de oevers groen aanleggen en enkele waarde-volle natuurelementen als rietvegetaties terug inplanten. Langs die oevers komt het Dijlepad: een wandel- en fi etspad.Al deze groenvoorzieningen wil de stad op een milieuvriendelijke manier onderhouden.

3. Dijlepad © Ertzberg

1. Park Sluisstraat © BUUR

© oorspronkelijke kaart BUUR

19VAARTKOM | groen

1. PARK SLUISSTRAAT

Het park aan de Sluisstraat komt langs beide zijden van de straat, centraal langs de linkeroever van de Dijle. Dit buurtpark is zowel een verrijking voor de huidige buurtbewoners (zoals de Valkerijbuurt) als een troef voor de toekomstige bewoners van de nieuwe woonprojecten rondom het park. Tegelijk zorgt het park voor een geleidelijke overgang van de eerder lage gebou-wen van de benedenstad, naar de hogere gebouwen rondom de Vaartkom. Om dit alles te realiseren zal de stad de Sluisstraat tussen De Hoorn en de Dijle verkeersvrij maken. Ondermeer op het tra-cé van de huidige weg zullen in het park bestaande en nieuwe voet- en fi etspaden op elkaar aansluiten. Tegelijk zal ook het Dijlepad het park van de Sluisstraat doorkruisen.Ter voorbereiding van het park kocht de stad al enkele particu-liere eigendommen aan, waarvan de bebouwing zal worden ge-sloopt.

2. PARK TWEEWATERS

Het gebied Tweewaters wordt volledig autovrij en er blijft onge-veer 70 % van de ruimte onbebouwd. Dit uitzonderlijk cijfer is haalbaar door lagere gebouwen af te wisselen met een aantal torens.Aan de randen van de Dijle hebben de bestaande woningen zich in de loop van de jaren met de rug naar de rivier gekeerd. De herontwikkeling van de Vaartkom biedt de ideale kans om de Dijle ook hier opnieuw in beeld te brengen en de groene oevers te laten aansluiten bij het nieuwe park.Deze groenzone dient niet enkel voor de nieuwe woningen die de ontwikkelaar hier plant. De voet- en fi etspaden maken ook makkelijke verbindingen met de omliggende wijken. Zo komt er bijvoorbeeld een fi ets- en wandelroute die de Aarschotsesteen-weg verbindt met de Minckelersstraat.Landschapsarchitect Desvigne werkt aan een ecologisch ver-antwoord ontwerp in opdracht van ontwikkelaar Ertzberg. Zij gaan uit van de nodige variatie van groen die rustige en druk-kere zones in het park afbakenen.

3. DIJLEPAD

In de loop van de vorige decennia is de Dijle letterlijk onder de stad verstopt. Maar nu het water proper en beheersbaar is ge-worden, wil men de Dijle terug een prominente plaats geven in het stadsbeeld. Langsheen de waterloop komt waar moge-lijk een Dijlepad dat voetgangers en fi etsers aangenaam en autovrij doorheen de stad loodst. Delen van dit Dijlepad zijn al aangelegd, maar via de verschillende stadsvernieuwingsprojec-ten moeten nog verschillende stukken van de Dijle opengelegd worden. Zo ook in de Vaartkom, waar het Dijlepad niet enkel zal dienen voor lokaal zacht verkeer, maar ook als autovrije verbin-ding met de omliggende wijken.

20 VAARTKOM | groen

Doorheen de geschiedenis heeft de Keizersberg nooit een grote rol gespeeld in de ontwikkeling van de Vaartkom. Het hoogtever-schil maakte de relatie tussen beide altijd erg beperkt. Dit veran-dert in de nabije toekomst.De stad heeft een groot deel van de Keizersberg in erfpacht ge-nomen en zal de heuvel, na renovatie, toegankelijk maken. Op die manier wordt een omvangrijke groene ruimte verbonden met de relatief dicht bebouwde Vaartkom. Maar de Keizersberg is méér dan een groene ruimte. Het is ook een historisch beladen plek. Deze eigenheid - met onder meer het aanwezige historische erfgoed - speelt een erg belangrijke rol in de plannen voor de heraanleg van de berg.Deze plannen zijn nog in volle ontwikkeling. Waarschijnlijk zal de Keizersberg vooral dienen voor zachte recre-atie als wandelen en natuurbeleving.Men wil bij de heraanleg zoveel mogelijk uitgaan van de huidige begroeiing. Daarnaast gaat de stad verschillende zones afzonder-lijk en specifi ek benaderen.1. Omwille van de privacy, wordt de directe omgeving van het

kloostergebouw niet opengesteld. Een landschappelijk inge-paste omheining zorgt voor de afscheiding.

2. De bestaande begraafplaats middenin het park blijft privé.3. Voor de bewoners en bezoekers van de Keizersberg komt er

een sportveldje, ten noorden van het parkgebied.4. Ter hoogte van het Mariabeeld - dat hersteld zal worden - stond

vroeger de burcht van de hertogen van Brabant. Op deze uitge-

lezen plek komt een parkzone met een schitterend uitzicht op de stad. Verder zullen de bestaande waterput, nieuwe zitbank-jes, een ingericht uitzichtspunt en informatiepanelen over het verleden van de abdij, de bezoeker van het park begeleiden. Ook de oorspronkelijke burchtmuur wordt gerestaureerd.

5. Er een nieuwe boomgaard volgens vroegere plan. Vooraf wordt wel een screening gemaakt van de waardevolle bomen.

6. De abdijmuur wordt waar nodig gerenoveerd en aangevuld.7. De geruïneerde fundamenten en de waterput van de comman-

derij - restanten van de eerste bebouwing door tempelridders in de 12de en 13de eeuw - blijven behouden.

8. Ook andere historische elementen zoals het prieeltje in de tuin blijven bewaard.

9. Het grootste deel van het gebied wordt op een natuurvriende-lijke manier beheerd. Zo blijft het hooiland bewaard. Daarnaast maken vernieuwde paden het park beter toegankelijk.

10. De huidige toegang tot het gebied ter hoogte van de abdij zal licht verplaatst worden zodat het publiek en privaat gedeelte duidelijk gescheiden kan blijven.

11. Op termijn komt er een nieuwe toegang vanuit de Vaartkom zelf, via trappen en een publieke lift. Ook wordt onderzocht of de ingebruikname van de zuidelijke historische toegang moge-lijk is.

12. Op termijn kan een brug voor voetgangers en fi etsers over de Singel, de Keizersberg rechtstreeks verbinden met Wilsele Dorp.

4. KEIZERSBERGWandelen in Keizer Karels tuin

21VAARTKOM | duurzaamheid

ConcertoDe Europese Commissie subsidieert - via een wedstrijd - duurzame en geïntegreerde energieconcepten in grote stedenbouwkundige

projecten. Concerto spitst zich specifi ek toe op voorbeeldprojecten inzake energiebesparing en de toepassing van vooruitstrevende technologieën.De stad Leuven, het Vlaams Gewest, de projectontwikkelaar Ertzberg en de initiatiefnemers van De Hoorn zullen samen een dossier indienen voor de Vaartkom.

De blikvanger is het plan van ontwikkelaar Ertzberg om voor de energiebehoefte van de stadswijk Tweewaters en omgeving lokaal stroom en warm-te op te wekken door middel van hernieuwbare energiebronnen.

De Europese Commissie maakt in januari 2009 bekend of het Vaartkomproject in aanmerking komt voor deze subsidie.

DUURZAAMHEIDGlobale visieLos van specifi eke milieuvriendelijke eigenschappen van de gebouwen, is de volledige herontwikkeling van de Vaartkom vooral stedenbouwkundig duurzaam.Op grote schaal is de verdichting van een binnenstedelijk gebied met afgeschreven industriecomplexen uiteraard heel wat duur-zamer dan de aanleg van al deze nieuwe woningen, winkels en kantoren in de groene rand van de stad.Daarbij komt dat de Vaartkom bijzonder strategisch ligt. De nabijheid van het station bijvoorbeeld biedt heel wat mogelijk-heden qua openbaar vervoer, terwijl door de ligging binnen de stadsring de fi ets een interessant alternatief wordt. Zeker om-dat er heel wat geïnvesteerd zal worden in infrastructuur voor het zachte verkeer.Tegelijk kiest men ook bewust om verschillende activiteiten in de Vaartkom te ontwikkelen die het wonen veraangenamen of vergemakkelijken. Zo komen er naast de woningen ook heel wat winkels, gemeenschapsvoorzieningen, kantoren enz. Door de nabijheid van al deze lokale voorzieningen hoeven de bewo-ners beduidend minder verre (auto-)verplaatsingen te maken. Daarenboven vergroot de mix aan activiteiten de sociale veilig-heid.Door in de hoogte te bouwen en de Keizersberg toegankelijk te maken komt er veel groene ruimte bij die ook ten goede komt aan de andere centrumbewoners. De grote onbebouwde ruim-ten zijn niet alleen aangenaam, ze zijn ook handig om het regen-water op een natuurlijke manier in de bodem te laten infi ltreren.Ook aan het sociale aspect van duurzaamheid wordt gedacht.

Zo komen er zowel sociale als beter betaalbare woningen.Tenslotte is ook het hergebruik van enkele waardevolle indus-triële gebouwen een duurzaam uitgangspunt in de ontwikkeling van de Vaartkom.

AccentenNaast deze algemene stedenbouwkundige én duurzame uit-gangspunten, zullen verschillende projecten opvallen door spe-cifi eke, milieuvriendelijke accenten.Zo zal de stad de Keizersberg en andere groengebieden in de Vaartkom - ook de opengelegde Dijle - op een ecologische manier onderhouden en aanleggen. Dit kan onder andere door bij de aanplanting uit te gaan van de oorspronkelijke en inheem-se vegetatie.Ontwikkelaar Ertzberg legt zichzelf een aantal eisen op in ver-band met sterk verbeterde energieprestaties in de woningen, duurzaam materiaalgebruik, waterbesparende keuzes en her-nieuwbare energie. Door deze ambitieuze doelstellingen werd het project Tweewaters weerhouden als demonstratieproject voor het Europese Concertoprogramma (zie kader).Ook de initiatiefnemers van de herinrichting van De Hoorn hanteren strenge energienormen. Zij willen deze bereiken door ondermeer een energiezuinige ventilatie (passieve koeling), het gebruik van hernieuwbare energie voor verwarming en bijzon-dere aandacht voor de isolatie van de gebouwen.

22 VAARTKOM | bereikbaarheid

BEREIKBAARHEIDDe Vaartkom ligt bijzonder strategisch. Via het uitgebreide voet- en fi etspadennetwerk zit je snel aan het station of in de binnenstad, terwijl de nabijheid van de ring mogelijkheden biedt om het open-baar vervoer en het autoverkeer van en naar de Vaartkom vlot te organiseren. De plek is met andere woorden vlot bereikbaar voor alle soorten vervoersmiddelen en daardoor uiterst geschikt om een gemengd stedelijk gebied te ontwikkelen.

In functie van de vele extra woningen, winkels en kantoren, zijn belangrijke nieuwe infrastructuurwerken echter nodig. Zo is er nood aan:

> meer en snellere busbedieningen> de verdere uitbouw van goede fi etsroutes> de heraanleg van het openbaar domein, in functie van een

betere verblijfskwaliteit> voldoende parkeerplaatsen voor bewoners en bezoekers > de reorganisatie van het verkeer in de Vaartkom

Al deze maatregelen moeten ertoe leiden dat de Vaartkom niet enkel vlot bereikbaar is, maar ook aangenamer wordt dan vandaag. Vooral door de beheersing en kanalisering van het auto verkeer, zal de verblijfskwaliteit in de Vaartkom zelf sterk toenemen. Uiteraard wordt de herontwikkeling van de Vaartkom en bijbehorende verkeerstoename over vele jaren gespreid, zodat niet alle infra-structuuringrepen onmiddellijk moeten worden uitgevoerd.

© kaarten BUUR

verblijfplaatsen in de Vaartkom

fi etsroutes in de Vaartkom

23VAARTKOM | bereikbaarheid

ZACHT VERKEER

Door de centrale ligging van de Vaartkom, zijn een groot aantal verplaatsingen van en naar de Vaartkom kort genoeg om te voet of met de fi ets te doen. Hiervoor is de uitbouw van een goede fi etsinfrastructuur - zowel nieuwe fi etsroutes en aansluitingen op bestaande fi etsroutes als voldoende fi etsenstallingen - wel noodzakelijk. Enkele concrete maatregelen zijn:> de aansluiting op de bestaande fi etspaden langs de Aarschotsesteenweg, de Kolonel Begaultlaan en

langs beide zijden van het Artoisplein> de realisatie van verkeersvrije voet- en fi etsverbindingen via Sluisstraat, Steenpoortcomplex, Karel Van

Lotharingenstraat, Vismarkt en Mechelsestraat> de aantrekkelijkheid van routes voor zacht verkeer vergroten door samensmelting met parken en pleinen> de bouw van het Dijlepad langs de opengelegde Dijle > de aanleg van vrijliggende fi etspaden langs de rijweg over de zuidelijke oever> de aanleg van fi etsroutes in alle richtingen doorheen Tweewaters met aan sluitingen op de Tweewaters-

straat en de Strijdersstraat> op termijn, de uitbouw van een fi etsroute vanaf Wilsele Dorp via de Keizersberg en de Glasblazerijstraat

naar het centrum door een nieuwe brug over de Lüdenscheidsingel

Naast deze specifi eke wegen voor zacht verkeer, zal ook de heraanleg van het autoverkeer zo verlopen dat er een viertal grote aaneengesloten voetgangerszones komen in de Vaartkom. Het gaat dan over:> de noordelijke oever van de Vaartkom die volledig autovrij wordt. Dit zal dé plek worden waar je in de

toekomst langs het water kan fl aneren. Bij deze verkeersvrije zone hoort ook het plein voor het Entrepot. > de Keizersberg> het aaneengesloten gebied Tweewaters langs beide oevers van de Dijle en de Leibeek> de omgeving van de Sluisstraat: van de Vaartkom tot Sint-Geertrui en van de Mechelsestraat tot de

Vaartstraat.Deze verkeersluwe gebieden maken de Vaartkom niet alleen aangenamer en veiliger, ze zetten ook aan tot verplaatsingen te voet of met de fi ets.

24 VAARTKOM | bereikbaarheid

OPENBAAR VERVOER

Om de bereikbaarheid en de verkeersleefbaarheid van de Vaart-kom te garanderen, zal het aanbod van het busverkeer uitge-breid worden.

Aangezien het trein- en busstation van Leuven vandaag al een zeer groot aanbod heeft aan openbaar vervoer, is het belangrijk de verbinding van de Vaartkom met het Martelarenplein te opti-maliseren. Een goede busverbinding kan worden gerealiseerd door een aantal maatregelen zoals:> het doortrekken van bestaande buslijnen die nu op het Marte-

larenplein eindigen > de bediening met joblijnen, regionale snelbuslijnen en de

centrumlijn> eventueel de uitbouw van een shuttledienst tussen het

station en de VaartkomIn het masterplan is op het Engels Plein ruimte voorzien voor een nieuw busstation. Welke buslijnen er effectief komen, zal bepaald worden in een studie die De Lijn momenteel laat uitvoeren naar de optimali-sering van het busnetwerk in en rond Leuven.

Tegelijkertijd moeten de bussen ook vlot kunnen doorstromen. Op termijn bestaat de mogelijkheid om langs de Vuurkruisen-laan een bijkomende busstrook aan te leggen. De bussen zul-len mee profi teren van een rechtstreekse verbinding van het J.M. Artoisplein naar het Engels Plein via een nieuwe brug over de vaart. Buslijnen langs de zuidelijke oever van de Vaartkom kunnen vlot het J.M. Artoisplein bereiken via een geprivile-gieerde doorgang (een bussluis) doorheen Tweewaters.

DE INTERNE VERKEERS-INFRASTRUCTUUR EN VERKEERSAFWIKKELING

1. Door de bouw van twee nieuwe bruggen (één als verbou-wing of vervanging van de huidige fi etsbrug en één nieuwe brug aan de andere zijde van de viaduct) worden het Engels Plein en het J.M. Artoisplein rechtstreeks met elkaar verbon-den. Deze linken zorgen ervoor dat er heel wat minder verkeer rond de Vaartkom zal draaien.Uit verkeerssimulaties bleek ook dat de bruggen noodzakelijk zijn om het verkeer op het J.M. Artoisplein vlot te houden. Op de bruggen komen ook vrijliggende voet- en fi etspaden.

25VAARTKOM | bereikbaarheid

BEREIKBAARHEID PER AUTO

De Vaartkom is vanuit alle windrichtingen per auto bereikbaar.

Wie vanuit het westen of zuiden komt (Gasthuisberg, Heverlee) zal gebruik maken van de Singels rond de stad.

Wie echter vanuit het oosten (stationsomgeving, Kessel-Lo) de Vaartkom nadert, rijdt via de Diestsevest en de Vuurkruisen-laan. Beide routes sluiten aan op het in 2000 heraangelegde Joanna Maria Artoisplein, dat daarmee de hoofdtoegang tot de Vaartkom wordt. Enkele maatregelen, zoals een rechtstreekse toegang tot het gebied Twee Waters, moeten de capaciteit van

het knooppunt dan ook ver-hogen.

Wie vanuit het noorden (Wijgmaal, Wilsele) komt bereikt de Vaartkom via de Aarschotsesteenweg en de Kolonel Begaultlaan (via de nieuwe Schuiteniersbrug in Wilsele). Deze verbinding zal verder verbeteren na de heraanleg van het Vuntcom-plex (de afrit van de E314 aan Kesseldal).

Tenslotte blijft de Vaartkom eveneens, zij het minder vlot, be-reikbaar vanuit de Mechelsesteenweg en de Burchtstraat. Dit is nodig om het Artoisplein niet te overbelasten.

De interne verkeersafwikkeling zal in functie staan van de leef-baarheid van het gebied. Zo zal het openbaar domein zoveel mogelijk autoluw, en waar mogelijk autovrij worden. Een aantal nieuwe verkeersmaatregelen moeten zorgen voor aaneengeslo-ten verkeersluwe gebieden.

2. De noordoever van de Vaartkom zelf zal volledig verkeers-vrij gemaakt worden door de omleiding van het verkeer via het Engels Plein en de Wolvengang.

3. Een nieuw gebouw in de hoek van de Keizersberg en de Singels zal onder meer plaats bieden aan 1500 auto’s. De in- en uitgang van deze parking ligt aan het Engels Plein zelf.

4. Op de zuidoever zal het verkeer afgebouwd worden, al is daar uiteraard nog wel bestemmingsverkeer toegelaten. De rotonde rond het Entrepotgebouw en de verplichte rechtsafbewegingen van en naar de Vaartstraat worden afgeschaft.

© kaarten BUUR

26 VAARTKOM | actua

ACTUA | KORT

1. blok 2: gemengd nieuwbouwproject van Ghelamco met woningen en commerciële ruimten, in opbouw

2. blok 3: gemengd nieuwbouwproject met woningen en commerciële ruimten door B.C.S. / Willemen, in opbouw

3. Mouterij: afbraak in najaar 2008 door Inbev4. Tweewaters: samenhangend inrichtingsplan opgesteld

i.o.v. projectontwikkelaar Ertzberg door Stéphane Beel Architecten en Xaveer De Geyter Architecten. Gefaseerde uitvoering vanaf goedkeuring RUP (2009 – 2018)

5. Zandvang: realisatie van een zandvang op het voedings-kanaal De Hond om de dichtslibbing van de Vaartkom te voorkomen en de uitbaggering te vergemakkelijken. Bouw-

heer: NV Waterwegen en Zeeschelde. Uitvoering na goed-keuring RUP

6. herbestemming en uitbreiding van De Hoorn, ontwerp Offi ce360. Opening voorzien begin 2012

7. Keizersberg: openstelling waarschijnlijk 20098. voormalige brandweerkazerne: herontwikkeling tot woon-

project. Planning: na de verhuis vzw Wonen en Werken naar de Veilingsite

9. Multifunctioneel gebouw Engels Plein: projectontwikke-laar Ghelamco en de stad zijn eigenaar van deze terreinen. Ontwerp in voorbereiding door Jaspers–Eyers architecten

10. blok I (vroeger DAVA): woonproject met sociale huur- en

27VAARTKOM | actua

koopwoningen en private woningen, commerciële ruim-ten en hoofdzetel van Dijledal, ontwikkeling door AGSL in samenwerking met Dijledal

11. energiecentrale: voorbereiding voor de verplaatsing van deze Inbevcentrale

12. park Sluisstraat: voorbereiding door onder meer de aankoop van enkele gebouwen

13. (her-)aanleg bruggen Vaartkom en heraanleg Engels Plein: onderzoek randvoorwaarden is lopende

14. Entrepot: komt vrij vanaf 2010 (na heropening Museum), eigendom van AGSL. Nog geen concrete plannen voor een herbestemming

RUIMTELIJKE UITVOERINGS-PLANNENIn deze Mozaïek worden de plannen voor de herontwikkeling van de Vaartkom voorgesteld aan de hand van een aantal belangrijke uitgangspunten.Om het voorgestelde project voor de Vaartkom effectief te kunnen realiseren, moeten deze uitgangspunten vertaald worden in een juridisch kader: een zogenaamd ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP). Een RUP legt de toegelaten bestemmingen en bouwmogelijk-heden vast.Het RUP van de Vaartkom, dat uit vier delen bestaat, is bijna klaar. Het werd opgemaakt door de dienst ruimtelijke planning van de stad. Na een lange ontwerpperiode en de opmaak van een milieu-effectenrapport, wachten ze enkel nog op een aantal adviezen van diverse instanties.

Waarschijnlijk zal het RUP van de Vaartkom voorgesteld worden op de gemeenteraad van november 2008. Als de gemeenteraad het ontwerp van RUP goedkeurt, start er een openbaar onderzoek waarin de bevolking het RUP en het milieueffectenrapport kan consulteren en eventueel bezwaarschriften kan indienen.

Dit openbaar onderzoek loopt twee maanden en start vermoede-lijk rond half december 2008. Bij de start van het openbaar onder-zoek plant de stad onder meer een algemene infovergadering.

Wie meer informatie hierover wenst, houdt de komende maan-den best stad Leuven info (de wekelijkse bijlage van de stad in De Streekkrant) en de stedelijke website (www.leuven.be) in het oog.

Meer info over de ontwikkelingen in de Vaartkom:www.leuven.be/vaartkominfohuis stadsvernieuwing in ‘Tweebronnen’ (infohuis@leuven.be, tel. 016 300 876)maquette van de Vaartkom in ‘Tweebronnen’, Diestsestraat 49 of Rijschoolstraat 4, 3000 Leuven

Vaartkom, 2008

Vaartkom, jaren ‘70