Mondzorg en dementie is het nog de moeite?Seminarie Steunpunt WVG 7 mei 201

Prof dr Jackie Vanobbergen

AlsAls ik de dingen niet meer weetAls ik de namen niet meer kenen wat ik zeg meteen vergeetzodat ik onherkenbaar ben,zodat ik onherkenbaar ben,begin dan aan een heel oud lied.Dan zing ik mee en aarzel niet.

Geert BoogaardUit: Alles om niet

Iedere oudere, hoe kwetsbaar ook, heeft recht op een goed uitgewerkt mond zorgplan(≠ behandelplan)

• Het belang van de patiënt is de eerste prioriteit.

• Respect voor de autonomie, zover als mogelijk.

• Goede mondgezondheid heeft positieve effecten op gezondheid, waardigheid, self-esteem en sociale integratie.

Belangrijke bedenking:

• Modern management van dementie heeft als doel kwaliteit van leven zo goed als mogelijk te vrijwaren. Genezing is tot zover niet mogelijk.

• Preventieve en primaire curatieve mondzorg kan substantieel bijdragen tot de algemene gezondheid en welbevinden van de kwetsbare ouderen met dementie?

mogelijk.

De pathogene microbiota in de mond zijn zeer divers, en zij kunnen doordringen tot in meerdere systemen en daar inflammatie stimuleren.

Resultaten: • Vijf hoog kwalitatieve publicaties zijn hier opgenomen.

• Twee studies toonden aan dat een verbetering van de mondzorgde kans op het ontwikkelen van aspiratie pneumonie sterk doet

Van der Maarel-Wierink, Vanobbergen, Gerodontology, 2011

de kans op het ontwikkelen van aspiratie pneumonie sterk doet dalen samen met de kans op sterven omwille van de AP.

• De drie andere studies toonden aan dat adequate mondzorg het aantal potentiële respiratoire ziektekiemen sterk doet dalen met als gevolg een reductie in het risico op aspiratiepneumonie zeker wanneer gecombineerd met slik- en hoestproblematiek (dysfagie).

“In conclusion, oropharyngeal aspiration is a potential common risk in elderly patients who develop pneumonia. Accurate diagnosis and treatment of oropharyngeal dysphagia along with efficient cleansing of the oral cavity to remove potential pathogens should form an

Incidence: 36.5% (SD 16.3)

remove potential pathogens should form an integral part of hospital and nursing home based care for older people, in particular those who are scheduled for anesthesia or who suffer from dysphagia.”

Consensus meeting Geriatric Oral Research Group, IADR Barcelona, 2012

Statement form the American Heart Association

Lockhart, Baddour et al. Syst Rev, Circulation, 2012

Statement from the American Heart Association

Lockhart, Baddour et al. Syst Rev, Circulation, 2012

Destructie van de β-cellenVeroorzaken van insuline resistentie

• Slecht gecontroleerde diabetes, in combinatie met roken, is een significante risicofactor voor parodontale aandoeningen

• Patiënten met diabetes (voornamelijk slecht gereguleerde) hebben een significant hogere

• Er is voldoende evidencedie aantoont dat

Ship, JADA 2003

parodontale aandoeningensignificant hogere prevalentie van ernstige parodontitis

die aantoont dat parondontale infecties bijdragen tot problemen met controle van glycemie

Parodontitis behandelen?

• belangrijk?Patiënten die behandeld waren hadden een klinisch

relevante daling van de HbA1c waarde (0,4).Een daling van 0,2 was geassocieerd met een 10% Een daling van 0,2 was geassocieerd met een 10%

verminderde mortaliteit. Khaw K, et al. Glycated haemoglobin, diabetes, and mortality in men in Norfolk

cohort of European Prospective Investigation of Cancer and Nutrition (EPIC-Norfolk). BMJ, 2001

• Het aantal en de spreiding van de natuurlijke tanden in de mond zijn gerelateerd aan het eten van bepaalde voedingsstoffen. Dit heeft een invloed op de voedingsinname en twee

Malnutritie - Evidence?

invloed op de voedingsinname en twee biochemische maten van voedingsstatus (Plasma ascorbate and retinol)

British National Diet and Nutrition Survey(Sheiham and Steele, 2001)

Evidence

Correlation Impact of oral treatment

Mondgezondheid en algmene gezondheid

ASVD ++ -

Pneumonia ++ +

Diabetes ++ ++

Malnutrition + -

Iedere oudere, hoe kwetsbaar ook, heeft recht op een goed uitgewerkt mond zorgplan(≠ behandelplan)

• Infectie verwijderen• Comfort, welzijn,

kwaliteit van leven verhogen

Mondzorgplan

Observatie – communicatie – contact met de patiënt

Klinisch onderzoek Pathologie?

Ja

NeenOpvolgrapportMondhygiëne

OndersteuningContinuïteit (recall)

Klinisch onderzoek Pathologie?

Ja

Mondzorgplan

Observatie – communicatie – contact met de patiënt

Klinisch onderzoek Pathologie?

Ja

NeenOpvolgrapportMondhygiëne

OndersteuningContinuïteit (recall)

Klinisch onderzoek Pathologie?

Ja

Oral health care plan

Observation – communication – contact with the patient

Clinical Pathology?

Yes

NoFollow-up

Oral hygieneSupport

Continuity(recall)

Clinical examination

Pathology?

Yes

Emmy: Contact and communication with the husband is very helpful inunderstanding the environmental factors of our patient.

Mondzorgplan

Observatie – communicatie – contact met de patiënt

Klinisch onderzoek Pathologie?

Extra aandacht voor:• Weigeren bij eten• Voortdurend het gezicht wegtrekken

Ja

NeenOpvolgrapportMondhygiëne

OndersteuningContinuïteit (recall)

Klinisch onderzoek Pathologie?

Ja

• Voortdurend het gezicht wegtrekken• Kwijlen • Gebitsprothese uitlaten• Roepgedrag • Aggressief gedrag• Rusteloosheid

Mondzorgplan

Observatie – communicatie – contact met de patiënt

Klinisch onderzoek Pathologie?

Ja

NeenOpvolgrapportMondhygiëne

OndersteuningContinuïteit (recall)

Klinisch onderzoek Pathologie?

JaAlles valt of staat met de dagelijkse mondhygiëne

Mondzorgplan

Observatie – communicatie – contact met de patiënt

Klinisch onderzoek Pathologie?

Ja

NeenOpvolgrapportMondhygiëne

OndersteuningContinuïteit (recall)

Klinisch onderzoek Pathologie?

JaAlles valt of staat met de dagelijkse mondhygiëne

Mondzorgplan

Observatie – communicatie – contact met de patiënt

Klinisch onderzoek Pathologie?

Ja

NeenOpvolgrapportMondhygiëne

OndersteuningContinuïteit (recall)

Klinisch onderzoek Pathologie?

JaAlles valt of staat met de dagelijkse mondhygiëne

Mondzorgplan

Observatie – communicatie – contact met de patiënt

Klinisch onderzoek Pathologie?

Ja

NeenOpvolgrapportMondhygiëne

OndersteuningContinuïteit (recall)

Klinisch onderzoek Pathologie?

JaAlles valt of staat met de dagelijkse mondhygiëne

Mondzorgplan

Observatie – communicatie – contact met de patiënt

Klinisch onderzoek Pathologie?

Ja

NeenOpvolgrapportMondhygiëne

OndersteuningContinuïteit (recall)

Klinisch onderzoek Pathologie?

Ja

Sociale anamnese Medische anamnese

ja

Mondzorgplan

Type en

Diagnose

Plaque accumulatieCariës

WortelrestenSlijmvliespathologieParodontale infecties

Prothetische problemen…

jaType en

ernst van de aandoening neemt toe

met de graad van dementie

Mondzorgplan

Social anamnesis Medical anamnesis

Yes

Oral health care plan

Diagnosis

Plaque accumulationHalitosisCaries

Residual rootsMucosal condition

Periodontal infectionsProsthetic treatment need, xerostomia…

Yes Type and severity of oral pathology.

Incidence increases with the

severity of dementia

Inspection of Julien (AD, diabetes – 84) who has several residual rootswith caries, suffering from pain, refusal to eat, bad breath.

Social anamnesis Medical anamnesis

Yes

Oral health care plan

Diagnosis

Plaque accumulationHalitosisCaries

Residual rootsMucosal condition

Periodontal infectionsProsthetic treatment need, xerostomia…

Yes Type and severity of oral pathology.

Incidence increases with the

severity of dementia

Periapical Abscess. X-ray shows dark area. An easy-to-understandexplanation of the problem to the nurse or family.

Sociale anamnese Medische anamnese

ja

Mondzorgplan

ZorggraadPrimaire en

secundaire diagnoseErnst van de dementie

Medicatie

ZorggraadAlleenstaandWeerbaarheid

Financiële draagkracht

Diagnose

CariësWortelresten

SlijmvliespathologiePlaque accumulatie

Parodontale infectiesProthetische problemen…

jaMedicatiedraagkracht

Ethische aspecten.. Type en

ernst van de aandoening.

Mondzorgplan

ZorggraadPrimaire en

secundaire diagnoseErnst van de dementie

Medicatie

Anticoagulantia

• Recente INR waarde

Diabetes

• Graad van regulatie

• HbA1c

Bisfosfonaten

• Per os • IV• Sinds

wanneer?

Interactie medicatie

• Bv. Clopidogrel -Plavix

Medicatie

Mondzorgplan wordt besproken met bewoner, familie, WZC, verpleegkundige,

huisarts, CRA, mutualiteit (informed consent, inschatten van de

compliance achteraf)

Mondzorgplan

• Infectie controle

• Benefit van de behandeling voor de patiënt

• Comfort

Mondzorgplan wordt besproken met bewoner, familie, WZC, verpleegkundige, huisarts, CRA,

mutualiteit (informed consent)

Mondzorgplan

Uitgevoerd door bv.

Gerodent

Uitgevoerd door lokale

tandarts

Uitgevoerd in ziekenhuis

(narcose, sedatie)

Dagelijkse zorg

(thuisverpleging)

It is good practice to explain, in simple terms, what is being done and why

Gentle restraint by the carer (handholding, distraction) may be all

that is needed

Nabijheid van de bekende zorgverlener om Julien gerust testellen.

Mondzorgplan wordt besproken met bewoner, familie, WZC, verpleegkundige,

huisarts, CRA, mutualiteit (informed consent)

Mondzorgplan

Uitgevoerd door bv.

Gerodent

Uitgevoerd door lokale

tandarts

Uitgevoerd in

ziekenhuis (narcose, sedatie)

Follow-up risico inschatting

Mondhygiëne (met assistentie of volledig overnemen)

Ondersteuning – inschatten van compliance

Continuïteit (recall)

Mondzorgplan

Mondhygiëne - preventie

Communicatie empathie en Communicatie empathie en ethiek

Infectiebestrijding en -controle

Kwaliteit van leven, comfort en welzijn

In woon- zorgcentra bevat het model tevens:

Een assessment van de mondgezondheid geïncorporeerd in het basis assessment bij opname

Mondhygiëne protocol geïntegreerd in de dagelijkse zorg protocollen

Modulaire training van de zorgverleners

Arrangementen voor toegankelijkheid van tandheelkundige zorg

Bedankt voor uw aandacht

JVO - 12 mei 2014 37Community DentistryJVO - 12 mei 2014 37Community Dentistry