MON1

Montagetechnieken 1

Boutverbindingen, borgen en afdichten.

Montagegereedschap

• Wat is belangrijk bij het monteren van boutverbindingen?

Montagegereedschap

• Wat is belangrijk bij het monteren van boutverbindingen?

Montagegereedschap

• Wat is belangrijk bij het monteren van boutverbindingen?

• Aanhaalmoment

Montagegereedschap

• Wat is belangrijk bij het monteren van boutverbindingen?

• Aanhaalmoment

• Wat nog meer?

Montagegereedschap

• Wat is belangrijk bij het monteren van boutverbindingen?

• Aanhaalmoment

• Wat nog meer?

Montagegereedschap

• Wat is belangrijk bij het monteren van boutverbindingen?

• Aanhaalmoment

• Voorkomen losgaan

• Borgen

Montagegereedschap

• Gaan we dit met een steeksleutel monteren?

Montagegereedschap

• Gaan we dit met een steeksleutel monteren?

• Kunnen we hier “gewone”bouten en moeren toepassen?

Montagegereedschap

• Gaan we dit met een steeksleutel monteren?

• Kunnen we hier “gewone”bouten en moeren toepassen?

• Kwaliteitsaanduiding:

• 1e getal x 100 = treksterkte

• 1e getal x 2e getal x 10 = vloeigrens

Montagegereedschap

• Gaan we dit met een steeksleutel monteren?

• Kunnen we hier “gewone”bouten en moeren toepassen?

• Kwaliteitsaanduiding:

• 1e getal x 100 = treksterkte

• 1e getal x 2e getal x 10 = vloeigrens

Montagegereedschap

• Impuls gestuurd

• Onnauwkeurig

Montagegereedschap

• Momentsleutel

Montagegereedschap

• Momentsleutel met hoekverdraaiingmeter

Montagegereedschap

Rekgrensgestuurde montage

Montagegereedschap

Rekgrensgestuurdemontage

Rotabolt

Montagegereedschap

Injectiebouten

Montagegereedschap

Maak opgave 1 t/m 6

Boutverbindingen Wrijving

Wrijvingscoëfficiënt

fK

fG

Wrijvingscoëfficiënt

Wrijvingscoëfficiënt

Wrijving

Boutverbinding

• Losdraaien →inwendig losdraaimoment

• Los gaan → Door:• Zetten

• Vloeien of kruipen

Inwendig losdraaimoment

Inwendig losdraaimoment

Los gaan

• Zetten

• Kruipen

Los gaan

• Zetten

• Kruipen

Voorkomen verlies voorspankracht

Breuk

Maakwerk

Maak opgave 7 t/m 15

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Montagegereedschap

Losdraaimoment en breuk

• 7 Waarom mag je de voorspanning van een kritische boutverbinding niet ongecontroleerd aanbrengen?

Losdraaimoment en breuk

• 7 Waarom mag je de voorspanning van een kritische boutverbinding niet ongecontroleerd aanbrengen?

• Nooit voorspannen met een steek-, ring- of dopsleutel, omdat controle van de voorspankracht onmogelijk is.

Losdraaimoment en breuk

• 8 Welke twee soorten wrijvingen moet je overwinnen bij het aandraaien van een moer?

Losdraaimoment en breuk

• 8 Welke twee soorten wrijvingen moet je overwinnen bij het aandraaien van een moer?

• 1 de schroefdraadwrijving fG

• 2 de kopwrijving fK

Losdraaimoment en breuk

• 9 Waar ontstaan de bij vraag 8 genoemde wrijvingen?

Losdraaimoment en breuk

• 9 Waar ontstaan de bij vraag 8 genoemde wrijvingen?

• 1 Schroefdraadwrijving ontstaat in de schroefdraadgangen tussen de binnendraad van de moer en de buitendraad van de boutsteel.

• 2 Kopwrijving ontstaat tussen de aanrakingsvlakken moer-borgring, borgringklemvlak en tussen het klemvlak en de boutkop.

Losdraaimoment en breuk

• 10 Een bout/moerverbinding M16 met sterkteklasse 10.9 bestaat uit:

• – een licht geoliede stalen galvanisch vercadmiumde bout;

• – een stalen galvanisch vercadmiumde moer (Cd6).

• Het ingeklemde materiaal is ook galvanisch vercadmiumdstaal.

• a Bepaal met behulp van tabel 5.1 en tabel 5.2 uit het kernboek

• – de montagevoorspankracht FM;

• – het aandraaimoment MA.

Losdraaimoment

Losdraaimoment

Losdraaimoment

Losdraaimoment en breuk

• 10 Een bout/moerverbinding M16 met sterkteklasse 10.9 bestaat uit:

• – een licht geoliede stalen galvanisch vercadmiumde bout;• – een stalen galvanisch vercadmiumde moer (Cd6).• Het ingeklemde materiaal is ook galvanisch vercadmiumd

staal.• a Bepaal met behulp van tabel 5.1 en tabel 5.2 uit het

kernboek• – de montagevoorspankracht FM;• – het aandraaimoment MA.• In tabel 2 lezen we af: fG = 0,12 en fK = 0,12.• In tabel 1 vinden we dan: FM = 111 000 N en MA = 280 N · m.

Losdraaimoment en breuk

• 10 Een bout/moerverbinding M16 met sterkteklasse 10.9 bestaat uit:

• – een licht geoliede stalen galvanisch vercadmiumde bout;

• – een stalen galvanisch vercadmiumde moer (Cd6).

• Het ingeklemde materiaal is ook galvanisch vercadmiumd staal.

• b Verandert het aandraaimoment als deze verbinding wordt toegepast op blank gefreesd staal?

• Ja/nee, omdat …..

• Zo ja, bepaal dan het aandraaimoment.

• MA = N · m

Losdraaimoment en breuk

• 10 Een bout/moerverbinding M16 met sterkteklasse 10.9 bestaat uit:• – een licht geoliede stalen galvanisch vercadmiumde bout;• – een stalen galvanisch vercadmiumde moer (Cd6).• Het ingeklemde materiaal is ook galvanisch vercadmiumd staal.• b Verandert het aandraaimoment als deze verbinding wordt toegepast

op blank gefreesd staal?• Ja/nee, omdat …..• Zo ja, bepaal dan het aandraaimoment.• MA = N · m• Ja/nee, omdat de kopwrijving afhankelijk is van het ingeklemde

materiaal.• In tabel 2 lezen we nu af fK = 0,08. Daarmee wordt ook het• aandraaimoment lager. In tabel 1 vinden we MA = 215 N · m.

Losdraaimoment en breuk

• 10 Een bout/moerverbinding M16 met sterkteklasse 10.9 bestaat uit:

• – een licht geoliede stalen galvanisch vercadmiumde bout;

• – een stalen galvanisch vercadmiumde moer (Cd6).

• Het ingeklemde materiaal is ook galvanisch vercadmiumdstaal.

• c Welke boutverbinding geeft een hoge waarde voor de schroefdraadwrijvingscoëfficiënt?

Losdraaimoment en breuk

• 10 Een bout/moerverbinding M16 met sterkteklasse 10.9 bestaat uit:

• – een licht geoliede stalen galvanisch vercadmiumde bout;

• – een stalen galvanisch vercadmiumde moer (Cd6).

• Het ingeklemde materiaal is ook galvanisch vercadmiumdstaal.

• c Welke boutverbinding geeft een hoge waarde voor de schroefdraadwrijvingscoëfficiënt?

• Een stalen bout met kleefstof en een blank stalen moer.

Losdraaimoment en breuk

• 10 Een bout/moerverbinding M16 met sterkteklasse 10.9 bestaat uit:

• – een licht geoliede stalen galvanisch vercadmiumde bout;

• – een stalen galvanisch vercadmiumde moer (Cd6).

• Het ingeklemde materiaal is ook galvanisch vercadmiumdstaal.

• d Waarom wordt de bout uit vraag c niet vermeld in de tabel voor de kopwrijving?

Losdraaimoment en breuk

• 10 Een bout/moerverbinding M16 met sterkteklasse 10.9 bestaat uit:

• – een licht geoliede stalen galvanisch vercadmiumde bout;

• – een stalen galvanisch vercadmiumde moer (Cd6).

• Het ingeklemde materiaal is ook galvanisch vercadmiumdstaal.

• d Waarom wordt de bout uit vraag c niet vermeld in de tabel voor de kopwrijving?

• Onder de kop van bouten passen we geen kleefstof toe.

Losdraaimoment en breuk

• 10 Een bout/moerverbinding M16 met sterkteklasse 10.9 bestaat uit:

• – een licht geoliede stalen galvanisch vercadmiumde bout;

• – een stalen galvanisch vercadmiumde moer (Cd6).

• Het ingeklemde materiaal is ook galvanisch vercadmiumdstaal.

• e Welke boutverbinding geeft een hoge waarde voor de kopwrijvingscoëfficiënt?

Losdraaimoment en breuk

• 10 Een bout/moerverbinding M16 met sterkteklasse 10.9 bestaat uit:

• – een licht geoliede stalen galvanisch vercadmiumde bout;

• – een stalen galvanisch vercadmiumde moer (Cd6).

• Het ingeklemde materiaal is ook galvanisch vercadmiumdstaal.

• e Welke boutverbinding geeft een hoge waarde voor de kopwrijvingscoëfficiënt?

• Gefosfateerde stalen bouten in geperste of geslepen uitvoering op geslepen blank stalen ingeklemd materiaal.

Losdraaimoment en breuk

• 10 Een bout/moerverbinding M16 met sterkteklasse 10.9 bestaat uit:

• – een licht geoliede stalen galvanisch vercadmiumde bout;

• – een stalen galvanisch vercadmiumde moer (Cd6).

• Het ingeklemde materiaal is ook galvanisch vercadmiumd staal.

• f Bereken op basis van je antwoorden op de vragen c en e voor een

• M10-bout/moerverbinding, waarmee een deksel op een dekselrand moet worden geklemd:

• – de hoogst bereikbare montagevoorspankracht;

• – het hoogst bereikbare aandraaimoment.

• – de montagevoorspankracht FM;

• – het aandraaimoment MA.

Losdraaimoment en breuk

• 10 Een bout/moerverbinding M16 met sterkteklasse 10.9 bestaat uit:• – een licht geoliede stalen galvanisch vercadmiumde bout;• – een stalen galvanisch vercadmiumde moer (Cd6).• Het ingeklemde materiaal is ook galvanisch vercadmiumd staal.• f Bereken op basis van je antwoorden op de vragen c en e voor een• M10-bout/moerverbinding, waarmee een deksel op een dekselrand moet

worden geklemd:• – de hoogst bereikbare montagevoorspankracht;• – het hoogst bereikbare aandraaimoment.• – de montagevoorspankracht FM;• – het aandraaimoment MA.• Het gunstigste is een gefosfateerde geperste bout te nemen met een blank

stalen moer, voorzien van kleefstof (fG = 0,16). Hiermee kunnen we dan het blank stalen deksel met een geslepen en licht geoliede boutrand klemmen (fK= 0,16). Als we een bout met sterkteklasse 12.9 nemen, lezen we in tabel 1 af:

• FM = 43 000 N en MA = 94 N · m.

Losdraaimoment en breuk

• 11 Bekijk figuur 8 in het kernboek en streep de foute antwoorden door:

• a Als de boutafmeting toeneemt, neemt het inwendig losdraaimoment toe/af.

• b Als de sterkteklasse bij een bepaalde boutafmeting toeneemt, neemt het inwendig losdraaimoment toe/af.

• c Hoeveel bedraagt ongeveer het inwendig losdraaimoment van een M16-boutverbinding van de sterkteklasse 12.9?

• __________ N · m

Inwendig losdraaimoment

Losdraaimoment en breuk

• 11 Bekijk figuur 8 in het kernboek en streep de foute antwoorden door:

• a Als de boutafmeting toeneemt, neemt het inwendig losdraaimoment toe/af.

• b Als de sterkteklasse bij een bepaalde boutafmeting toeneemt, neemt het inwendig losdraaimoment toe/af.

• c Hoeveel bedraagt ongeveer het inwendig losdraaimoment van een M16-boutverbinding van de sterkteklasse 12.9?

• ____40____ N · m

Losdraaimoment en breuk

• 12 Noem vijf mogelijke oorzaken van het breken van een boutverbinding.

• 1

• 2

• 3

• 4

• 5

Losdraaimoment en breuk

• 12 Noem vijf mogelijke oorzaken van het breken van een boutverbinding.

• 1 fabricagefout

• 2 foutieve materiaalkeuze

• 3 foutieve berekening

• 4 ondeskundige montage

• 5 verkeerde inschatting omgevingsfactoren

Losdraaimoment en breuk

• 13 Een boutverbinding is op de juiste wijze aangebracht. Boutbreuk na een tijdje is in meer dan de helft van de gevallen het gevolg van een …

Losdraaimoment en breuk

• 13 Een boutverbinding is op de juiste wijze aangebracht. Boutbreuk na een tijdje is in meer dan de helft van de gevallen het gevolg van een …vermoeiingsbreuk door onvoldoende spanning

Losdraaimoment en breuk

• 14 Als een bout breekt tijdens montage, is dit meestal het gevolg van:

• a een fabricagefout

• b vermoeiing

• c overbelasting

• d een foutieve berekening

Losdraaimoment en breuk

• 14 Als een bout breekt tijdens montage, is dit meestal het gevolg van:

• a een fabricagefout

• b vermoeiing

• c overbelasting

• d een foutieve berekening

Losdraaimoment en breuk

• 15 Waarom is het vervangen van een gebroken bout door een bout met een grotere middellijn vaak geen goede oplossing? Wat moet je in dat geval doen?

Losdraaimoment en breuk

• 15 Waarom is het vervangen van een gebroken bout door een bout met een grotere middellijn vaak geen goede oplossing? Wat moet je in dat geval doen?

• Ook de grotere bout kan breken omdat de grotere boutmiddellijn een grotere vlaktedruk op de te klemmen onderdelen vereist. De vlaktedruk kan te groot worden. Als dit het geval is, moet je een andere boutconstructie kiezen.

Volgende les

• Lees hoofdstuk Boutverbindingen, borgen en afdichtingen.