FOTOGRAFIE TECHNIEK Inleiding Fotograferen wordt vaak beschreven als schilderen met licht. Daar gaan we mee aan de slag. Lees de gebruiksaanwijzing van je (spiegelreflex) camera. Door dit te doen kun je bewust keuzes maken en dat zal de uitwerking van je concept ten goede komen. Voordelen van een spiegelreflex camera:

• Heeft grotere sensor dan een telefoon en ook dan compact camera, dat geeft betere kwaliteit.

• De technische mogelijkheden om sfeer en belichting naar je hand te zetten.

Het vereist dat je je camera beter leert kennen en veel experimenteert. De resultaten op de automatische stand zijn niet slecht, zeker niet onder standaard omstandigheden, maar je benut niet echt de mogelijkheden van je camera. Basis BELICHTING De belichting wordt bepaald door een samenspel van het diafragma, de sluitertijd en de ISO lichtgevoeligheid. Denk aan een driehoek waarbij elk element een hoek inneemt en een gelijk effect heeft op de uiteindelijke belichting.

1

Belichtingsdriehoek

SLUITERTIJD De duur van de belichting (opening van de sluiter).

• Bepaalt hoe lang het licht op de sensor valt. • Hoe langer de sluitertijd, hoe groter de kans op

bewegingsonscherpte door trillingen in camera en lens. • Je kunt met je sluitertijd bewegend onderwerp “bevriezen” of juist

bewegingsonscherpte creëren. • De sluitertijd waar je mee flitst mag niet hoger zijn dan 1/125. • Een sluitertijd onder 1/60 levert vrijwel altijd bewegingsonscherpte

op. Je beweegt met je camera. Zet daarom je camera op een statief bij 1/30 of lager.

Sluitertijden (Langzame tijd) 1 – 1/2 – 1/4 – 1/8 – 1/15 – 1/30 – 1/60 – 1/125 – 1/250 – 1/500 – 1/1000 – 1/2000 (Snelle tijd)

DIAFRAGMA(F) De opening van de lens.

• Bepaalt de scherptediepte. • Bepaalt de hoeveelheid licht er door de lens binnen komt. Hoe

groter het getal, hoe kleiner de diafragma (lens) opening en hoe minder licht de sensor kan bereiken.

• Hoe groter het getal, hoe meer scherptediepte. • Hiermee kun je bepalen hoe scherp de achtergrond wordt. Hoe

lager het getal, hoe onscherper je achtergrond.

2

Diafragma’s (Weinig scherpte) f/1 -> 1.4 -> 2 -> 2.8 -> 3.5 -> 5.6 -> 8 -> 11 -> 16 -> 22 -> 32 (Veel scherpte)

ISO

• ISO staat voor lichtgevoeligheid • Bepaalt hoeveel invloed het heeft licht dat op de sensor valt. • Hoe groter de ISO waarde (hoger getal), hoe groter de kans op

nadelige ruis in de foto. • Probeer onder de 400 ISO te blijven • Gebruik liever een statief dan hogere ISO

ISO 100 is standaard voor de meeste cameramerken, ISO 200 meestal bij Nikon camera’s. In de meeste gevallen houd je deze waarde standaard zo ingesteld voor het beste resultaat. Maar vergeet niet dat dit een handig hulpmiddel is als je bijvoorbeeld binnen of in een kerk fotografeert. Als je het diafragma wijd open hebt (een laag diafragma getal) en je sluitertijd wordt te langzaam om nog een scherp resultaat te krijgen, dan kun je de ISO waarde verhogen om de sluitertijd weer te versnellen zodat je alsnog met de camera in de hand een foto kunt nemen. Zoals met alles heeft echter elk voordeel ook een nadeel. De lichtgevoeligheid van de sensor neemt toe, maar je loopt ook meer risico op ‘ruis’ in de foto, digitale foutjes. EEN STOP Een stap tussen de getallen van de reeks van diafragma, van sluitertijd en ISO noemen we “een stop” Het duidelijkst is dit te zien in de M stand. Als je kijkt naar de lichtmeter op de camera, weergegeven als een balk met vijf streepjes. Bij de streepjes staan de waarden -2, -1, 0, +1 en +2. Elke stap naar links of naar rechts op deze balk wordt een ‘stop’ genoemd. Elke stop heeft een verdubbeling of halvering van het licht dat op de sensor valt tot gevolg heeft.

3

Belichtingsmeter

• De uiteindelijke belichting van de sensor wordt dus bepaald door de combinatie van het gekozen diafragma, de sluitertijd en de ISO waarde: de opening van de lens, de duur van de belichting en de gevoeligheid voor het licht.

• Dit principe betekent dat bij een wijziging van één van deze drie instellingen, bij een gelijkblijvende belichting, één van de twee andere instellingen ook moeten worden gewijzigd om de belichting gelijk te houden.

SEMI-AUTOMATISCHE STANDEN

• Stel jezelf een technisch doel. • Wil ik werken met scherpte/onscherpte of wil ik werken met

beweging/bevriezing of misschien wel beide? • Met de A (of av) en S stand kun je de elementen van de

belichtingsdriehoek beïnvloeden: – diafragma of sluitertijd– om het gewenste resultaat te

krijgen. • De camera zorgt er voor dat de andere instelling automatisch

ingesteld worden aan de hand van jouw voorkeur. SLUITERTIJDVOORKEUR (S)

• Kies voor de S stand op het draaiwiel bovenop de camera, hiermee geef je een voorkeur aan voor de sluitertijd.

• Met sluitertijdvoorkeur stel je de sluitertijd zelf in, de camera zoekt de andere instellingen er bij.

• Te gebruiken als je beweging wilt laten zien in je foto of juist beweging wilt stopzetten. Denk aan het vastleggen van een

4

waterval, met een langere sluitertijd laat je de beweging van het water zien, iets wat met het blote oog nooit valt te zien. Zorg er dan wel voor dat je camera op een muurtje of statief rust.

• Een snelle sluitertijdvoorkeur zorgt er voor dat je beweging kunt stopzetten (bevriezen). Om verder te gaan met het voorbeeld van water, als je een snelle sluitertijd kiest als je een fontein of kraan fotografeert, dan zul je zien dat het lijkt alsof je de afzonderlijke waterdruppels kunt tellen.

In onderstaand voorbeeld zie je het verschil tussen verschillende sluitertijden.

Snelle sluitertijd (1/500) Lange sluitertijd

(1/4)

DIAFRAGMAVOORKEUR (Av of A)

• Kies voor diafragmavoorkeur (soms Av, soms A genoemd) op het draaiwiel bovenop de camera.

5

• Hiermee kun je bepalen hoe scherp de achtergrond wordt. • Hoe lager het getal, hoe onscherper je de achtergrond kunt krijgen.

Dit zorgt er voor dat je onderwerp uit de achtergrond lijkt te komen, je krijgt een meer driedimensionaal beeld.

• Hoe sterk het effect wordt hangt wel af van hoe ver je van je onderwerp staat en hoe ver weg de achtergrond is.

• Als je volledig ingezoomd je onderwerp in beeld neemt, met een laag getal en de achtergrond is een stuk verderop, dan zou je dit effect moeten zien

• Fotografeer je een landschap, dan is het vaak belangrijk om zowel op de voorgrond als de achtergrond een scherp resultaat te krijgen. Zo zie je het landschap per slot van rekening ook met je eigen ogen. Kies voor een diafragma voorkeur van rond de f/8 of f/11.

Let op dat de camera niet automatisch een te langzame sluitertijd instelt. Dan loop je risico op beweging doordat de camera is bewogen tijdens het nemen van de foto. Probeer de sluitertijd niet onder de 1/60s te laten komen, afhankelijk van de zoom die je gebruikt op de lens moet dit nog wat sneller. Probeer bijvoorbeeld bij 100mm de sluitertijd niet onder de 1/160s te laten komen, bij 80mm niet onder de 1/125s. Gebruik anders een statief. In onderstaand voorbeeld zie je het verschil tussen verschillende diafragma waarden.

6

Groot diafragma opening, klein Kleine diafragma opening,

getal (F3.5) weinig scherpte groot getal (F11)

veel scherpte

Extra informatie RAW/JPG Je camera heeft een keuze instelling voor Jpg of RAW bestanden.

• Kies hier altijd voor RAW. • Dit bestand bevat meer informatie, dus meer kwaliteit en meer

bewerkingsmogelijkheden achteraf. KLEURRUIMTE Adobe RGB of sRGB.

• Kies voor Adobe RGB • Adobe RGB is een bredere kleurruimte voor professionals, ook

gebruikt door fotolabs. (bijvoorbeeld profotonet.nl fotolabkiekie.com)

KLEURTEMPERATUUR/WITBALANS

7

• Veel lampen (kunstlicht) geven een te gele of blauwe kleurzweem over je beeld.

• Flitslicht geeft geen kleurzweem, het heeft dezelfde kleur als daglicht.

• De witbalans van je camera compenseert kleurzweem als je de witbalans op “auto” zet.

• Je camera geeft echter ook wel eens de verkeerde correctie, dan kun je deze bij een RAW bestand gemakkelijk corrigeren in Photoshop.

• Een Raw bestand wordt automatisch geopend in een RAW converter. Met de bovenste schuif, kleurtemperatuur, pas je de kleurzweem aan.

HET HISTOGRAM

• Informatie die vertelt je of je een goed belicht bestand hebt geschoten.

• Bestaat uit een grafiek, vaak in de vorm van een heuvel. • Geeft de verdeling van licht en donker in de foto weer.

8

Kleurtemperatuur aanpassen

• Zit de grafiek tegen de linkerrand aan, dan betekent dit onderbelichting in bepaalde delen.

• Zit de grafiek tegen de rechterrand, dan betekend dit overbelichting

Histogram van een goed belicht beeld.

BELICHTINGSCOMPENSATIE De camera heeft een ingebouwde lichtmeter en die weet in heel veel gevallen zelf wat de juiste belichting is voor de door jou gekozen diafragma of sluitertijd. In sommige omstandigheden moet je de camera echter helpen om de juiste belichting te krijgen. Bijvoorbeeld als in het beeld heel veel wit of heel veel zwart is opgenomen.

• Is er veel wit of zwart in beeld, dan kiest de camera instellingen die er voor zorgen dat het wit of zwart als grijs wordt vastgelegd. De computer in de camera heeft het in dit geval fout. Door de camera bij te sturen kun je toch een goed resultaat krijgen.

• Op de getekende schaal van de lichtmeter op de camera (zie afbeelding pag 3) stel je de belichting van 0 naar +2, +1, -1 of -2 afhankelijk van het effect en de hoeveel compensatie je wilt (de meeste camera’s kun je ook zo instellen dat de stappen per 1/3e gaan). Hoe meer naar links (van 0 naar -2), hoe donkerder het beeld, hoe meer naar rechts (van 0 naar +2) hoe lichter het beeld.

• Heb je een witte jurk in beeld, dan kun je met +1 of +2 extra licht toevoegen om toch weer een witte jurk in beeld te krijgen.

• Hetzelfde geldt voor de zwarte broek van de bruidegom die je bijvoorbeeld op -1 kunt fotograferen om meer echt zwart te krijgen.

Op basis van ervaring of door een testfoto te maken stel je waar nodig compensatie in. Hoe je dit bij jouw camera doet kun je in de handleiding

9

vinden, vaak onder de term “EV” (Exposure Compensation), AEB of belichtingscompensatie. Bij de meeste camera’s kun je gebruik maken van belichtingscompensatie in een prioriteitsstand zoals diafragma- of sluitertijdvoorkeur of in P(rogramma) modus, het is dus niet noodzakelijk in de M stand te fotograferen. Bron vermelding: www.digitalefotografietips.nl

10