ICS: 27.015

Bureau voor Normalisatie

Jozef II-straat 40 bus 6

1000 Brussel

T. +32 2 738 01 11

F. +32 2 733 42 64

info@nbn.be

BTW BE0880.857.592

IBAN BE41 0003 2556 2110

BIC Code BPOTBEB1

www.nbn.be

© NBN 2021

Belgische norm

ISO 50004:2020

NBN ISO 50004:2021

Energiemanagementsystemen — Richtlijn voor de toepassing,

onderhoud en verbetering van een ISO 50001

energiemanagementsysteem (ISO 50004:2020)

Geldig vanaf 27-01-2021

Vervangt NBN ISO 50004:2020

De Nederlandstalige versie is uitgegeven onder de verantwoordelijkheid van het NBN en heeft dezelfde

status als de officiële versies. Hoewel de grootste zorg is besteed aan deze Nederlandstalige uitgave,

kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het NBN kan dan ook niet

aansprakelijk worden gesteld voor rechtstreekse en/of onrechtstreekse schade, ontstaan door of

verband houdend met de toepassing van deze uitgave.

©20

20 N

BN

. All

right

s re

serv

ed -

PR

EV

IEW

11

eers

te p

agin

a’s

NBN ISO 50004:2021©

2020

NB

N. A

ll rig

hts

rese

rved

- P

RE

VIE

W 1

1 ee

rste

pag

ina’

s

NBN-i

Nationaal voorwoord

Deze norm is opgesteld door de internationale Technische Commissie ISO/TC 301 “Energy management and energy savings”. Verdere details wat dat betreft worden verstrekt in het Voorwoord bij deze norm.

De internationale norm werd door het Bureau voor Normalisatie (NBN) ongewijzigd geregistreerd en gepubliceerd als Belgische norm.

De Nederlandstalige versie van deze norm is opgesteld door het NBN.

NBN ISO 50004:2021©

2020

NB

N. A

ll rig

hts

rese

rved

- P

RE

VIE

W 1

1 ee

rste

pag

ina’

s

NBN-ii

(blanco)

NBN ISO 50004:2021©

2020

NB

N. A

ll rig

hts

rese

rved

- P

RE

VIE

W 1

1 ee

rste

pag

ina’

s

INTERNATIONALE NORM

ISO 50004

Tweede uitgave 2020-06

Energiemanagementsystemen — Richtlijn voor de toepassing, onderhoud en verbetering van een ISO 50001 energiemanagementsysteem Energy management systems — Guidance for the implementation, maintenance and improvement of an ISO 50001 energy management system Systèmes de management de l’énergie — Lignes directrices pour la mise en oeuvre, la maintenance et l’amélioration d’un système de management de l’énergie de l’ISO 50001

Referentienummer ISO 50004:2020 (N)

© ISO 2020

NBN ISO 50004:2021©

2020

NB

N. A

ll rig

hts

rese

rved

- P

RE

VIE

W 1

1 ee

rste

pag

ina’

s

ISO 50004:2020(N)

ii

Inhoud

Voorwoord ....................................................................................................................................................... iv

Inleiding ............................................................................................................................................................ vi

1 Onderwerp en toepassingsgebied .............................................................................................. 1

2 Normatieve verwijzingen .............................................................................................................. 1

3 Termen, definities en afkortingen ............................................................................................. 1 3.1 Termen en definities ....................................................................................................................................... 1 3.2 Afkortingen ......................................................................................................................................................... 2

4 Context van de organisatie ............................................................................................................ 2 4.1 Inzicht in de organisatie en haar context ................................................................................................ 2 4.2 Inzicht in de behoeften en verwachtingen van belanghebbenden ............................................... 3 4.3 Het toepassingsgebied van het energiemanagementsysteem vaststellen ................................ 5 4.4 Energiemanagementsysteem ...................................................................................................................... 6

5 Leiderschap ........................................................................................................................................ 7 5.1 Leiderschap en betrokkenheid ................................................................................................................... 7 5.2 Energiebeleid...................................................................................................................................................... 9 5.3 Rollen, verantwoordelijkheden en bevoegdheden binnen de organisatie ............................ 10

6 Planning ............................................................................................................................................. 11 6.1 Acties om risico's en kansen aan te pakken ........................................................................................ 11 6.2 Doelstellingen, operationele energiedoelstellingen en planning om deze te bereiken ... 12 6.3 Energiebeoordeling ...................................................................................................................................... 14 6.3.1 Algemeen ........................................................................................................................................................... 14 6.3.2 Analyse van het energiegebruik en -verbruik ................................................................................... 14 6.3.3 Identificatie van SEU's op basis van de analyse ................................................................................ 16 6.3.4 Acties in verband met SEU's ...................................................................................................................... 18 6.3.5 Bepaling en prioritering van potentiële kansen voor het verbeteren van de

energieprestatie ............................................................................................................................................. 18 6.3.6 Schatting van toekomstig(e) energiegebruik(en) en energieverbruik ................................... 21 6.4 Energieprestatie-indicatoren ................................................................................................................... 21 6.5 Referentie voor energiegebruik............................................................................................................... 23 6.6 Planning voor het verzamelen van energiegegevens ..................................................................... 25

7 Ondersteuning ................................................................................................................................. 26 7.1 Middelen ............................................................................................................................................................ 26 7.2 Competentie ..................................................................................................................................................... 27 7.3 Bewustzijn ........................................................................................................................................................ 28 7.4 Communicatie ................................................................................................................................................. 29 7.5 Gedocumenteerde informatie................................................................................................................... 31 7.5.1 Algemeen ........................................................................................................................................................... 31 7.5.2 Creëren en actualiseren .............................................................................................................................. 33 7.5.3 Beheersing van gedocumenteerde informatie .................................................................................. 33

8 Uitvoering.......................................................................................................................................... 34 8.1 Operationele planning en beheersing ................................................................................................... 34 8.2 Ontwerp ............................................................................................................................................................. 35 8.3 Aankoop ............................................................................................................................................................. 37

NBN ISO 50004:2021©

2020

NB

N. A

ll rig

hts

rese

rved

- P

RE

VIE

W 1

1 ee

rste

pag

ina’

s

ISO 50004:2020(N)

iii

9 Evaluatie van de prestaties ......................................................................................................... 39 9.1 Monitoren, meten, analyseren en evalueren van de energieprestatie en het EnMS .......... 39 9.1.1 Algemeen ........................................................................................................................................................... 39 9.1.2 Evaluatie van de naleving van wettelijke en andere eisen ............................................................ 40 9.2 Interne audit ..................................................................................................................................................... 40 9.3 Directiebeoordeling ...................................................................................................................................... 42

10 Verbetering ...................................................................................................................................... 43 10.1 Afwijkingen en corrigerende maatregelen .......................................................................................... 43 10.2 Continue verbetering .................................................................................................................................... 44

Bibliografie ..................................................................................................................................................... 45

NBN ISO 50004:2021©

2020

NB

N. A

ll rig

hts

rese

rved

- P

RE

VIE

W 1

1 ee

rste

pag

ina’

s

ISO 50004:2020(N)

iv

Voorwoord

ISO (International Organization for Standardization) is een wereldwijd actieve federatie van nationale norminstellingen (ISO-leden). Het werk in verband met de voorbereiding van internationale normen wordt meestal door technische ISO-commissies uitgevoerd. Elk lid dat geïnteresseerd is in een onderwerp waarvoor een technische commissie werd opgericht, heeft het recht om in die commissie te worden vertegenwoordigd. Internationale (overheids- en non-gouvernementele) organisaties die met ISO in verband staan, werken ook mee. ISO werkt nauw samen met de International Electrotechnical Commission (IEC) voor alles wat met elektrotechnische standaardisatie verband houdt.

De procedures die worden toegepast om dit document uit te werken, worden net als de procedures die bedoeld zijn voor het verdere onderhoud ervan, in de ISO/IEC-richtlijnen, Deel 1, beschreven. Hierbij wordt met name gewezen op de verschillende goedkeuringscriteria die nodig zijn voor de verschillende soorten ISO-documenten. Dit document werd opgesteld in overeenstemming met de redactionele regels van de ISO/IEC Richtlijnen, Deel 2 (zie /www.iso.org/directives).

We vestigen uw aandacht op de mogelijkheid dat sommige elementen in dit document onderhevig zijn aan octrooirechten. ISO kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de identificatie van dergelijke octrooirechten. Informatie over eventuele octrooirechten die worden geïdentificeerd tijdens de uitwerking van het document, wordt opgenomen in de Inleiding en/of op de ISO-lijst van de ontvangen octrooiverklaringen (zie www.iso.org/patents).

Een handelsnaam die in dit document wordt gegeven, wordt louter voor het gemak van de gebruikers vermeld en vormt geen goedkeuring.

Voor uitleg over het vrijwillige karakter van normen, de betekenis van ISO-specifieke termen en uitdrukkingen met betrekking tot conformiteitsbeoordeling, evenals informatie over de naleving door ISO van de beginselen van de World Trade Organization (WTO) in de Technische Handelsbelemmeringen (TBT), zie www.iso.org/iso/foreword.html.

Dit document was voorbereid door de Technische Commissie ISO/TC 301, Energy management and energy savings.

Deze tweede editie annuleert en vervangt de eerste editie (ISO 50004:2014), die technisch werd herzien. De belangrijkste wijzigingen in vergelijking met de vorige editie zijn als volgt:

— het document is geherstructureerd volgens de high level structure (HLS) voor managementsysteemnormen (MSN), wat helpt om een hoog niveau van compatibiliteit met andere MSN te garanderen, inclusief de toevoeging van context van de organisatie en het risico[12];

— er wordt sterker de nadruk gelegd op de rol van de directie;

— uitsluitingen van energiesoorten zijn verklaard;

— de energiebeoordeling is toegelicht;

— er werden details toegevoegd over het plan voor het verzamelen van energiegegevens en de bijbehorende eisen (voorheen het energiemeetplan);

— de EnPI- en EnB-tekst is verduidelijkt voor een beter begrip van deze concepten;

— voorbeelden op basis van de ervaring met de toepassing zijn opgenomen;

NBN ISO 50004:2021©

2020

NB

N. A

ll rig

hts

rese

rved

- P

RE

VIE

W 1

1 ee

rste

pag

ina’

s

ISO 50004:2020(N)

v

— het formaat is gewijzigd om de praktische helpboxen te verwijderen en de informatie in de tekst te integreren;

— de bijlagen zijn verwijderd.

Feedback of vragen over dit document behoren te worden gericht aan de nationale normalisatie-instantie van de gebruiker. Een volledige lijst van deze instanties is terug te vinden op www.iso.org/members.html.

NBN ISO 50004:2021©

2020

NB

N. A

ll rig

hts

rese

rved

- P

RE

VIE

W 1

1 ee

rste

pag

ina’

s

ISO 50004:2020(N)

vi

Inleiding

Dit document vormt een praktische leidraad bij de implementatie van de eisen van een energiemanagementsysteem (EnMS) op basis van ISO 50001. Het laat de organisatie zien hoe met een systematische aanpak een continue verbetering van het EnMS en de energieprestatie kan worden bereikt. Dit document is niet prescriptief. Elke organisatie kan bepalen wat de beste aanpak is om de eisen van ISO 50001 toe te passen. De gebruiker wordt geadviseerd dit document samen met ISO 50001 en zijn bijlagen te gebruiken.

Dit document biedt een leidraad voor gebruikers met verschillende niveaus van ervaring met energiemanagement, energieverbruik en EnMS. Elke clausule legt uit hoe een organisatie een deel van een EnMS kan aanpakken. Er worden praktische tools, methoden, strategieën en voorbeelden aangereikt om organisaties te helpen een EnMS te implementeren en de energieprestatie continu te verbeteren. De voorbeelden en benaderingen die in dit document worden voorgesteld, gelden slechts ter illustratie. Ze willen niet de enige mogelijkheden voorstellen, noch zijn ze noodzakelijk geschikt voor elke organisatie. Bij het implementeren, onderhouden of verbeteren van een EnMS is het belangrijk dat organisaties een aanpak kiezen die past bij hun behoeften.

Energiemanagement is duurzaam en het doeltreffendst wanneer het geïntegreerd is met de algemene bedrijfsprocessen van een organisatie (bv. bedrijfsvoering, financiën, kwaliteit, onderhoud, personeelszaken, inkoop, veiligheid en gezondheid, en milieubeleid).

ISO 50001 kan worden geïntegreerd met andere managementsysteemnormen (MSN), zoals ISO 9001, ISO 14001, ISO 45001 en ISO 55001. Integratie kan een positief effect hebben op de bedrijfscultuur en -praktijk, door energiemanagement in te bedden in de dagelijkse praktijk, de operationele efficiëntie te verbeteren en de werkingskosten in verband met het managementsysteem te verlagen. De gemeenschappelijke HLS van MSN's bevordert deze integratie[12].

Voortdurende inzet en betrokkenheid van de directie is essentieel voor de doeltreffende implementatie, onderhoud en verbetering van het EnMS en om een continue verbetering van de energieprestatie te bereiken. De directie zorgt ervoor dat het EnMS is afgestemd op de strategische richting van de organisatie, en toont zijn engagement door middel van leiderschapsacties die gericht zijn op een permanente beschikbaarheid van middelen, waarbij de mensen het EnMS implementeren, onderhouden en verbeteren in de loop van de tijd.

NBN ISO 50004:2021©

2020

NB

N. A

ll rig

hts

rese

rved

- P

RE

VIE

W 1

1 ee

rste

pag

ina’

s

ISO 50004:2020(N)

© ISO 2020 – Alle rechten voorbehouden 1

Energiemanagementsystemen — Richtlijn voor de toepassing, onderhoud en verbetering van een ISO 50001 energiemanagementsysteem

1 Onderwerp en toepassingsgebied

Dit document geeft praktische richtlijnen en voorbeelden voor het opzetten, implementeren, onderhouden en verbeteren van een energiemanagementsysteem (EnMS) in overeenstemming met de systematische aanpak van ISO 50001:2018. De richtlijnen in dit document zijn van toepassing op elke organisatie.

Dit document geeft geen richtlijnen voor de ontwikkeling van een geïntegreerd managementsysteem.

Hoewel de richtlijnen in dit document in overeenstemming zijn met de eisen van ISO 50001:2018, bevatten ze geen interpretaties van die eisen.

2 Normatieve verwijzingen

In de tekst wordt zodanig naar de volgende documenten verwezen dat hun volledige inhoud of een deel ervan eisen vormt voor dit document. Voor de gedateerde verwijzingen geldt alleen de vermelde uitgave. Voor de niet-gedateerde verwijzingen geldt de laatste uitgave van het document waarnaar wordt verwezen (eventuele wijzigingen inbegrepen).

ISO 50001:2018, Energiemanagementsystemen — Eisen met gebruiksrichtlijnen

3 Termen, definities en afkortingen

3.1 Termen en definities

In dit document gelden de termen en definities die vermeld staan in ISO 50001:2018.

ISO en IEC hanteren terminologische databases voor gebruik in de standaardisatie, die op de volgende adressen kunnen worden geraadpleegd:

— ISO Online browsing platform op https://www.iso.org/obp

— IEC Electropedia op http://www.electropedia.org/

NBN ISO 50004:2021©

2020

NB

N. A

ll rig

hts

rese

rved

- P

RE

VIE

W 1

1 ee

rste

pag

ina’

s