MENSEN VAN TOEN

..-i>

~

1 1

i

familiekundig tijdschrift uitgegeven door de

heemkundige kring het land van nevele

MENSEN VAN TOEN

Driemaandelijks familiekundig tijdschrift voor Bachte-Maria-Leerne, Hansbeke, Landegem, Lotenhulle, Meigem,

Merendree, Nevele, Poeke,Poesele, Sint-Martens-Leerne Vinkt, Vosselare en Zeveren.

Lidgeld 1992 150 fr. over te schrijven op rekening 000-0627981-03 of 290-7431460-20 (voor buitenland enkel op postrekening)

van "Het Land van Nevele" v.z.w., Beentjesstraat 24, 9850 Poesele.

Werkgroep familiekunde A.BOLLAERT - A.JANSSENS - J.LUYSSAERT - A.MARTENS

Typografie en lay-out K.DE GROOTE

Druk Beschutte Werkplaats "Nevelland", Nevele.

Redactie A.BOLLAERT, Beentjesstraat 24, 9850 Poesele J.LUYSSAERT, Veldestraat 26, 9850 Nevele

A.MARTENS, Spinmolenplein 263, 9000 Gent

Kaftontwerp L.DEBRUYNE, Rozebeke

De auteurs zelf zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun teksten.

Kafttekening Grafsteen van Gheerot de Ruuter en zijn echtgenote, naar een anonieme tekenaar.

(Archief Bisdom Gent)

MENSEN VAN TOEN

Driemaandelijks familiekundig tijdschrift

December 1992 Jaargang 2 - aflevering 4

Uitgegeven door de heemkundige kring "Het Land van Nevele"

Verantwoordelijke Uitgever: Jan Luyssaert V eldestraat 26

9850 Merendree

UIT DE POESELSE PAROCHIEREGISTERS.

De Poeselse parochieregisters vangen aan in 1625 en eindigen in 1803 (dopen 1625-1803, huwelijken 1626-1803, overlijdens 1629-1803). Bij het ontbreken van tienjaarlijkse tabellen of een index op de familienamen werd ten behoeve van de vorsers in het Vlaams Centrum voor Genealogie en Heraldiek1 een fichier aangelegd waarop de meeste gegevens uit de registers werden overgenomen.

Bij het doornemen van de fiches van de overlijdensregisters ontdek-ten we heel wat gegevens over de bevolking van toen. Zo no-teerrde pastoor Raes vanaf 1779 tot aan zijn overlijden in 1790 praktisch bij ieder sterfgeval het beroep van de afgestorvene, indien het een kind was het beroep van de vader of bij het afsterven van een gehuwde vrouw het beroep van de echtgenoot, zodat we in de vermelde periode ons een idee kunnen vormen van de beroepsstruc-tuur van de inwoners. Enkele keren is het beroep of de functie ook vermeld vóór 1779 waarvan we een aparte opsomming maakten. Verder vinden we vermeldingen van oorlogsslachtoffers, ongeval-len, onwettige kinderen, enz.

Dodende molenwieken.

De Poeselse windmolen werd in 1639 door Christiaen Braet herop-gericht op het klein kouterken van het Goed ten Briele. De vorige molen, opgericht in 1574, was tijdens de godsdiensttroehelen ver-woest. Op 28 december 1647 deed zich bij de molen een dodelijk ongeval voor. Elisabeth Braet (Poesele 3.8.1637), dochtertje van molenaar Christiaan en Martine Dhaenens, werd door de molen-wieken neergeslagen en overleed aan de opgelopen verwondingen.

1 · Het Vlaams Centrum voor Genealogie en Heraldiek is gelegen in de Kronevoordestraat 2A, 8120 Kortemark (Handzame), tel. 051/56.74.79, open van maandag tot vrijdag 9-12u en 13-170.

82

Drenkelingen.

Op 15 juli 1693 verdronk de achtjarige Antoon Van Doorne (fs Joannes). Op 19 september 1744 verdronk de twintigjarige Francies Duynsla-ger in de Brugse vaart. Hij werd te Hansbeke begraven. Francies Duynslager (

0

Poesele 28. 1. 1724) was de zoon van Guillelmus en Martina Kockuyt. Op 21 september 1758 werd Lieven Mestdagh begraven. Hij was 13 jaar en kwam door verdrinking om het leven. Hij was de zoon van Joannes en Joanna Vereist en werd op 21 januari 1745 te Poesele geboren. Op 25 april 1785 verdronk Lieven Van de Moortele (Poesele 14.4.1781), het vierjarig zoontje van kleermaker Augustijn en Regine De Dappere.

Wanhoopsdaad.

Thomas De Grave, 37 jaar en ongehuwd, verhing zich door ver-bijstering op 10 juli 1785.

Onwettige kinderen.

Petronella Braedt, op 20 april 1649 uit overspel geboren dochter van Petrus en Anna Merckx, overleed op 4 november 1650. Op 17 juni 1651 overleed Anna Schoudt, dochtertje van Antoon en Livina Ryckaert. Het kind was op 4 april 1651 uit overspel gebo-ren. Op 20 maart 1665 overleed Judoca Schoudt, 1 dag oud, bastaard van Francies en Judoca Ingels. De tweejarige Angela Van Hoecke, onwettige dochter van Joanna Ludovica en de gehuwde Jacob De Paepe, overleed op 10 juli 1771.

83

Op 2 februari 1778 overleed Petrus Beaufort, het zoontje van Regine Beaufort (Poesele 7.2.1749). De vader bleef onbekend. Regine was de dochter van Joannes en Francisca Beyaert.

Oorlogsslachtoffers.

Op 25 juni 1645 vond Margareta Loinckens, echtgenote van Hubertus De Cloet, de dood te Deinze. Ze was er gevlucht voor het oorlogsgeweld dat de streek teisterde. Olivier Coen werd op 23 september 1645 gedood door de Lotharin-gers (occisus a Lotharingijs). An toon Daneels overleed op 3 oktober 1645. Hij werd gedood door de Fransen of de Hollanders . De latijnse tekst vermeldt occisus a Francis ant hollendis circa Boezelaer. In oktober 1645 werden niet minder dan 7 overlijdens in het paro-chieregister ingeschreven. Poesele telde toen ongeveer 175 inwo-ners. Onze streek had in deze periode vooral te lijden onder de inval van de Fransen. In september 1645 namen ze Deinze in en plunderden stad en omgeving. Ze bleven in de stad tot de lente van 16462 •

Hoge leeftijd.

Judoca Strobbe, de weduwe van Judocus Van de Moortel, stierf op 24 januari 1792, ze was 90 jaar. Jacob Mestdach overleed op 22 maart 1657 op de ouderdom van 90 jaar. Judocus Van Doren gaf de geest op 10 september 1720. Hij was 93 jaar en hiermee de oudste Poeselse inwoner die we tot op heden terugvonden in de parochieregisters.

2 · A.CASSIMAN, Geschiedenis der stad Deinze, in K.O.K. jaarboek, 1953-54, blz. 224-225.

84

Tweeling overleden.

Op 13 juni 1771 werd in de registers het overlijden ingeschreven van twee mannelijke kinderen. De ouders waren Filip Van Renter-gem en Carola Mestdagh. Het ontbreken van een voornaam laat vermoeden dat de kinderen dood werden geboren of kort na de geboorte stierven.

Vermelde beroepen of functies vóór 1779.

naam vooma(a)m(en) beroep jaartal De Drijver Joannes pastoor +24.04.1678 De Schuyter Petrus, Francies koster +21.02.1775 D'Hondt Petrus kapitein +04.06.1753 Feyerick Petrus fs Jan pastoor + 16.02.1764 Ost Albertus fs Jan pastoor + 31.07.1772 Puts Andreas schepen +07.02.1630 Schollaert Jacques koster +31.05.1717 Schoudt Martijn burgemeester +06.05.1663 Van Alsteyn Petrus, Severinus priester + 11.09.1728 Verschaff elt Livinus pastoor +05.12.1697

Beroepen 1779-1790.

naam vQQmaam beroep jaartal Aerens Joannes Bap. arme wees 1778 Baetslé Joannes boer met 3 koeien 1788 Bogaert Petrus boer met 2 koeien 1784

dagloner 1787 Bossaert Francies arbeider 1784 Braet Joannes boer met 2 koeien 1782 Cannoot Petrus met één koe ( +) 1784 Coen Petrus marktkramer 1786

85

Beroepsstructuur volgens de overlijdensregisters 1779-1790

Boer /Landbouwer

Wever

Arbeider

Fabriekswerker

Timmerman

Werkman

Dagloner

Behoeftigen

Anderen

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

86

De Baets Joannes werkman 1781 gesteund door H.Geest ( +) 1785

De Clerck Augustijn behoeftige Lotenhulle 1786 De Clercq Adriaan molenaar 1786 De Fruyt Lodewijk landbouwer met koe 1784 De Meyer Joannes boer met 2 koeien 1790 De Mulder Petrus smidsgast 1786 De Paepe Joannes bezat 3 koeien 1789 De Paepe Petrus landbouwer 1782 De Roose Laurens arbeider ( +) 1783 De Schrijver Guillelmus boer met 2 koeien 1784

idem 1790 De Schrijver Lieven wever 1786 De Schrijver Petrus veldarbeider . 1785

boer met 2 koeien 1787 De Smedt Joannes hoer met 3 paarden 1785 De Smet Catharina arbeidster (+) 1783 De Spruyt Lodewijk boer met 1 koe 1783 Everaert Theodoor homo mechanicus 1782 Gils Filip wever ( +) 1784 Heyde Francies wever, handenarbeider 1781 Heyde Joannes boer met 2 koeien ( +) 1784 Huybrecht Francies arbeider 1788 Huybrecht Gregorius wever 1779

arbeider ·1782 Maebe Joseph wever 1786 Maes Emmanuel wever 1781

linnenwever 1782 fabriekswerker 1786

Morthier Francies ploeger 1784 Morthier Lieven wever 1781 Onderbeke Adriaan timmerman 1781

timmerknecht 1784 Oosterlinck Andreas fabriekswerker (+) 1788 Oosterlinck Franciscus arbeider ( +) 1783

87

Pansoen Francies arme mens 1786 Quickenbome Petrus Franc. handlanger 1780 Raes Bemardus, pastoor ( +) 1790 Saverius Constantinus dagloner 1787 Schoudt Laurentius fabriekswerker (+) 1788 Schout Joannes handenarbeider 1785 Secaet Joannes houdt 2 koeien 1784 Steyaert Karel boer met 3 koeien ( +) 1784 Temmerman Francies wever 1786 Temmerman Lieven handarbeider 1781 Vande Moortele Augustijn kleermaker 1785 Van der Plaetsen Guillelmus boer met 2 koeien 1783 Van der Plaetsen Jan wever 1779 Van der Vennet August boer met 3 koeien 1780 Van Haver Jan wever 1782 Van Hove Jan-Baptist wever 1780

handenarbeider 1781 Van Huffel Joannes werkman 1786 Van Huffel Lodewijk wever 1779

barbier 1782 Van Quickenbome Francies linnenwever 1779 Van Speybroeck Jacob wever 1789 Van Speybroeck Jan arbeider 1783 Van Speybroek Petrus grondwerker 1780 Verplaetse Laurens timmergast 1788 Verplaetsen Francies schoolmeester 1784 Vlaeminck Egidius wever 1786 Wassenhove Lieven werkman 1787

André Bollaert, Poesele

88

GENTSE BUITENPOORTERS (1477-1492) UIT HET LAND VAN NEVELE.

E~n poorter was een inwoner van een stad, die het poorterrecht of burgerrecht bezat.

Benevens de gewone poorter of binnenpoorter, die binnen de stadspoorten of stadsmuren (intra-muros) woonde, onderscheidde men de llagepoorter, een even. volwaardige poorter, die in tegen-stelling met de binnenpoorter zijn vaste woonplaats had buiten de stadswallen (extra-muros) doch binnen de eigenlijke stadsgrenzen (in het landelijk gedeelte van de stad). Bovendien was er de buiten-poorter die zich tijdelijk .buiten de stadsgrenzen ging vestigen maar het poorterschap behield' .

Poorters genoten de voorrechten van het burgerschap of poorter-schap (rechtspraak voor eigen vierschaar, toetreding tot het stads-magistraat, vrijstelling van issuwerechten) en andere voorrechten.

Men kon poorter worden door verblijf (nadat men. een bepaalde tijd binnen de stads grenzen woonde), door geboorte (kind van een poorter), door huwel~jk (met een poorter), door ~oop (betaling van een kontributie of poorters geld).

Men kon het poorterschap verliezen door veroordeling, dom: verbanning, door vrijwillige afstand, door elders poorter te wor-. den, door afwezigheid gedurende een bepaalde tijd. Degenen die langer dan de toegelaten periode afwezig waren konden, mits betaling van een bepaalde som, evenwel blijven genieten van de voordelen van het poorterschap. Men kon zo zelfs het poorterschap ·

1. Stallaerts Glossarium, Familia et Patria, Handzame, 1977, Deel III, blz. 111-112.

89

van een stad bezitten zonder er effectief te wonen (buitenpoor-ters)2.

Poorters werden ingeschreven in zogenaamde poortersboeken. Dergelijke registers zijn voor de genealogie uiteraard een belangrij-ke bron.

Van de stad Gent bleven uit de periode 1477-1492 drie registers van buitenpoorters bewaard. Ze vermelden volgende gegevens: voornaam, familienaam, naam van de vader, plaats van geboorte of herkomst, samenstelling van het gezin, adres en naam van de persoon bij wie de buitenpoorter te Gent (achtereenvolgens) inwo-ning nam, datum van verwerving van het buitenpoorterschap.

Het stadsarchief van Gent gaf, met voorwoord van J .Decavele, stadsarchivaris, in 1986 een inventaris uit: Pooners en buitenpoor-ters van Gent 1477-1492, 1542-1796. Uit de inventaris 1477-1492 werd een groot aantal buitenpoorters uit het Land van Nevele geëxcerpeerd. Ze worden hieronder in chronologische orde per deelgemeente gerangschikt. De hierbij gebruikte afkortingen bete-kenen: vk = vóór Kerstdag, nP = na Pasen, vPi = vóór Piriksteren, o = ongehuwd, g =gehuwd, gk = geen kinderen,

3k = 3 kinderen, 3z = 3 zoons, 2d = 2 dochters, bk = bastaardkind, bz = bastaardzoon.

Sommige poortersnamen uit het eerste registèr werden in het tweede register herhaald.

2· K.PAPIN, Poorterijregisters in het graàj~chap Vlaanderen, m Vlaamse Stam, jg. 28 (1992), nr. 7-8, blz. 378-380.

90

Bachte

03.10.1481 Kakaert Phelips fs Jans, g2zld, Vrijdagmarkt int Morjaenshooft met Janne Cakaert zijn broer

vk.1487 De Keysere Alyoos, wolwever, fs Symoens, g2z3d, bij de Waelpoorte in de wyc van de Papegay met Pieter Clabpet, bij affirmatie van Jan de Vos

Hansbeke

09.03 .1478 De Moor Bauwijn fs Gillis, alias Huusman, g3z2d, Holstraat met Gillis Liegeers wolwever

30.10.1478 Bekaert Jan fs Jans, glz, Steendam met Joos van Dorrebrouc

09.03.1478 De Moor Boudin fs Heindricx, alias Huusman, g3z2d, inde Coolstrate met Gillis Legiers wolwever, an tSluusekin met Margriete Meeuxsone te Jan Deb-bouts - .

30.10.1478 Bekaert Jan fs Jans, glz, Steendam .met Joosse van Duerenbrouc blauwer

02.01.1479 sBerghs Kateline wed Jacoq van Spinvoorde, tsan-derswalle. over de quaden brugghe met Gillis den Be~rch linnenwever

06.04.1479 Van Laken Roelant fs Joorys, gld, bij der Lazarien met Janne vande Velde baljuw van Bellem en van Schuervelt

24.06.1479 Vander Straten Gheerolf fs Pieters, g5zld, jeghen-over tclooster van Galileen met Willem vande Walle·

11.10.1480 Bogaert Jan fs Clais, glz, Hooiaard inden Inghele met Janne vander Stichelen

04.1488 Vanden Buendre Joos fs Lievens, g2z2d, Sint Mar-tensstraat in zijn eigen huis, bij de Pasterne, dood, de weduwe is poorteresse

91

04.1488 Vander Strate Gheerolf fs Pieters, g7z, buten Torre-poorte in de Zwane met Symoen Palinc hakker, Burgstraat met Pieter vande Venne smid

27.12.1488 Suttermans Marie fs Lievens weduwe Joos vanden Buendre, Sint Martensstraat met Gillis de Caluwe, bij de Pasteme

10.01.1489 Vanden Buendre Jan fs Joos, Sint Martensstraat met Gillis de Caluwe

23.12.1489 De Groote Gheerolf fs Jans, g, voor tgasthuus met Sanders vander Sceltstrate

23.12.1489 De Groote Pieter fs Gheerolfs, g2zld, voor tgast-huus met Sanders vander Sceltstrate

Landegem

21.05.1477 De Vos Jan fs Jans, g2z2d, in het huis van Arendt van Renterghem met Rombaut van Liere

10.06.1478 Vande Bundre Joos fs Lievens, g2zld, woont te Hansbeke, Sint Martensstraat in zijn eigen huis

21.05.1477 De Vos Jan fs Jans, g2z2d, Peperstraat met Janne de Braet

09.06.1478 Vanden Buendre Joos fs Lievens, g2zld, 0

Landegem of Hansbeke, Sint Maartensstraat in zijn eigen huus waar Joos Bloeme nu in woont

15.06.1481 sJoncheeren Magdaleene wed Arent van Renter-ghem, Peperstraat in haar eigen huis waar nu Jan Braet in woont

09.10.1481 Vanden Buendre Jan fs Lievens, g2zld, te Putte inde Burse met Claes de Middeleere

vk.1487 Vande Velde Gheerolf fs Cornelis, g, bij scepenhuus van ghedeele met Pietre van Noordhoute goudsmid

04.1488 De Vos Jan fs Jans, g, Peperstraat met Janne van Praet

11.01.1490 Clabat Philips fs Pieters, glz3d, Holstraat met Pieter Clabat zijn vader

92

Leerne

17.05.1477 De Dappere Loy fs Jans, bij de gastuse ter Wael-poorte bij Pieter de Pape

31.05.1477 De Key Gheerolf fs Gheerolfs, g3z, bij de Wael-poorte met Gheert de Brune smid

17. 05 .144 7 De Dappere Loey fs Jans, g, bij den gasthuuse ter Waelpoorte bij Pietren de Pape, Wouter Buuc klerk van de bloede

31.05.1477 De Key Gheerolf fs Gheerolfs, g3z, bij der Wael-poorten met Gheert de Brune smid

03.01.1480 Lampins Lievin fs Andries, g2z2d, Sint Martens Latem, woont te Leerne, bij der Pedercellepoorten met Cornelis de Cleerc, onvrije linnenwever, werkt nu met Laureins de Rave

vk.1488 Lampuis Lieven fs Andries, g4k, binnen Pedercelle-poorte met Arend Reygkins

15.09.1489 De Vrij Willem fs Gheeraerts, jeghenover de Lazarie met Jan Daelman fs Joos

Lotenhulle

27.02.1478

02.04.1478 29.07.1478

02.04.1478 ' 16.02.1479

26.04.1479

22.10.1479

Raepsteen Jan fs Clais, ggk, achter Sanderswalle met ' . '

Gillis de Bere De Backere Jan fs Clais, 2z3d, Justaes Melis De Zag~er Arendt fs Jans, glz, Ekkergem met Jan de Zagher De Backere Jan fs Claeis, 2z3d, Justaes Melis Vanden Hecke Daneel fä Hubeerts, g2bk, Neder-kouter met Janne de Maerscalc die men heet de Buusere bontmaker De . Rijke Gillis fs Miechiels, ggk, bachten Rake met Jacoq Sneys, Reep met Jan de Kemele. Daneels Jan fs Fransoys, olbk, buter Santpoorten met Joosse Stameraert wolwever

93

18. 03 .1480 De Bouvere Daneel fs Pieters, g4z4d, Savaanstraat met Cornelis Bamagi schipper

28.07 .1480 Heckaert Vranck fs Anthonis, g3zld, ande cloostere vander Augustijnen voor Tempelhuus met Fransoys van Roden wolwever

09.09.1480 Vanderstichelen Lodewijc fs Joos, ggk, Houtbriel met Janne Van Sent Omaers

25.08.1481 De Cleen Clais fs Heindericx, g3z3d, Peperstraat met Lieven Beerbloc

01.10.1481 Brouckaert Jacoq, fs Willems, g4z4d, buten der Torrepoorte in den Zwane met Arende van Roden

04.1488 Brouckaert Jacoq fs Willems, g8k, Brandstraat in zijn eigen huis

vPi.1488 VanderSchuere Arend fs Reyniers, glzld=g, buten Torrepoort met Arend van Rode

05.05.1490 Plasschaert Jan fs Ghijselbrechts, g5z, Peperstraat met Philips De Deckere

Meigem

21.06.1477 De Splentere Daneel fs Wouters, g4k, Steendam met Joos van Duerbrouc blauwer

01.04.1478 De Blake Jan fs Jans, g, Wellinckstraat met Jan Laddijne ticheldecker

21.06.1477 De Splentere Daneel fs Wouters, g4k, Steendam met Joosse van Duerenbrouc blauwer

10.10.1477 Weymaer Pieter fs Jacops, g, Steendam met Joosse van Duerenbrouc blauwer, woont nu binnen des~r stede 20.03.1479

01.04.1478 De Blake Jan fs Jans, g, Wellinckstraat met Janne Loddemyc ticheldekker

05.03.1479 De Splentere Jan fs Daneels; ggk, Steendam met Joosse van Duerenbrouc

94

13.04.1479 Weymaere Jacoq fs Louis, g3z, ant pas met Lieven van Duerbrouc blauwer, Ham met Pieter Weymare zijn zoon onvrije linnenwever

11.03.1480 Vànde Velde Montfraut fs Pieters, g3zld, Steendam met Joosse van Duerenbrouc blauwer

20.03.1480 De Bisschop Gillis fs Hueylaerts, glzld, tsente Pieters met Janne de Bisschop, buten der Pedercelle-poorte met Gillis Hergoot wagenmaker

14.02.1489 Vande Velde Montfraut fs Pieters, g2zld, Burgstraat met Joos van Duerenbrouc , woont in de stede

Merendree

27.02.1478 Raepsteen Jan fs Claeis, ggk, achter Sanderswalle met Gillis de Berch

25.08.1479 Van Lokerne Willem fs Willems, glz2d, bij der Posteerne met Martin Cornelis timmerman, heeft veryssuet

03.12.1479 Willems Jacoq fs Jans, g3d, Groene Briel met Ro-gier de Tolleneere wolwever

17.02.1480 Vander Werdaghe Pieter fs Willems, priester, bijden gasthuize ter Lazarien in zijn eigen huis waar Wil-lem vander v arent in woont

29.09.1488 Taetsse Jacoq fs Willems, Burgstraat met Symoen Meenkins bonnetmaker

27 .01.1490 De Joncheere Jacoq fs Jans, bijde Muuncbrugghe met Laureins Haghezone wagenmaker

Nevele

09.04.1477 Vander Wee Cornelis fs Martins, g2k, Overbrouc buten der Waelpoorte naest Willem Meeresonne·

19.04.1477 De Loof Vincent fs Pieters, . g4k, bij de cleene Vleeshuuse met Triestam Heckaert fs Pieter

95

21.05.1477 Van Renterghem Jan fs Arents, g2z3d, in het huis van Arendt van Renterghem met Rombaut van Liere

09.08.1477 Vander Meersch Roelant fs Jans, tsente Pieters bij Lowyc vanden Bossche zwaarddrager

09.04.1477 Vander Weeden Cornelis fs Martins, g2k, inde Cru-pelsteghe met weduwe Pietren de Cleerc

19.04.1477 De Loof Vincent fs Pieters, g4k, bij der Waelpoor-ten met Baudin Bral volder, bij den gasthuuse ter Lazarien met Willem Daelman

21.05 .1477 Van Renterghem Jan fs Arents, Peperstraat met Janne de Braet

09.08.1477 Vander Meersch Roelant fs Jans, tsente Pieters met Lodewyc vanden Bossche zwaarddrager

11.12.1479 Yde Yoorys fs Claeis, g4z, inde Eghelentierstrate jeghenover Pieter Moere met Gheerolf Cruholf

08.01.1480 Van Renterghem Gheerolf fs Arents, g2z, bijden gasthuuse ten Lazarien met Willem Daelman

18. 03 .1480 Triestram Jan fs Jans, g2z2d, buten der Waelpoorten inde Roose met Janne de Neckere

08.05.1480 Ghiselin Willem fs Pieters, g, ten Poldere met Janne vander Lest kaarsmaker

16.06.1480 Moens Symoen fs Jans, g4z2d, jeghen tgasthuus ter Lazarien met Janne Moens fs Symoen freytenier

04.1488 Van Renterghem Gheerolf fs Arends, g4z2d, bij tgasthuus ter Lazarien met Willem Daelman

04.1488 Van Renterghem Jan fs Arents, g5k, inde Papestrate met Zeghere de Maech

08.01.1490 Yde Joorys fs Claeis, g5z4d, Korenmarkt met Ghee-rolf Cryholf bakker

Poeke

22.04.1477 sSijs Gheerolf fs Dierick, g, tsente Pieters jeghen-over Jan vander Bunder met Willem de Clooet

96

16.05.1478 Van Sent Thomaes Matheus fs Justaes, glbz, inder Roese bij de Waelpoorte in het huis van Vincent van Temzeke

22.04.1477 Tzijs Gheerolf fs Diericx, g, tsente Pieters jeghen-over Janne vanden Buendre met Willem de Cloet, Brandstraat met Fransoys van Landuyt

16.05.1478 Van Sent Omaers Mattheeus fs Justaes, glbz, voor de Roose bijder Waelpoorten in het huis van Vincent van Themseke, Holstraat met Daneel de Cleerc in het huis van Jacoq Stuvaert

23.10.1479 Van Vyane Kaerle fs Lonis, glz, Janne Alaets frey-tenier

27.03.1489 Vander Kindere Margriete, weduwe Mattheus van Sent Omaers, Veldstraat in thuus metten twee toren met Lievin Griele

Poesele

22.10.1479 Bultin Jacoq fs Willems, g3z2d, Houtbriel met Janne van Sent Omaers, tsente Baefs met Magdalene Bu-lincx zijn zuster

05.11.1479 Bogaert Pieter fs Jans, g3z3d, Sint Pietersnieuwstraat met Janne de Costere alias Stelle

vk.1487 Bleys Gheerolf fs Willems, glzld, achter de Pekel-haring met Willem de Brabant, Poel met Joorys vande Stichele

Sint-tdaria-1.eerne

18 .. 10.1477

18.10.1477 . .

02.05.1489

De Keysere Jacob fs Fransoys, ggk, int Laghelkin over de Vrijdagmarkt met Jan Blanckaert brouwer De Keysere Jacoq fs Fraiisoys, gk, int Laghelkin over de Vrjjdagmarkt met Janne Blanckaert · Moortier Gillis fs Pieters, g4zld, Brandstraat bij der Pasteme met Colaert de Jaghere

97

07.05.1490 Strobbe Pieter fs Gillis, glz4d, inde Pasteme met Jan Zoetevrauwe

Sint-Martens-Leerne

05.09.1478 Van Verdeghem Gherolf fs Jans, g5zld, bijder Waelpoorte jeghenover den Arend met Boudin Bral

16.07.1479 Lyebaert Kerstoffels fs Jans, glzld, bijden gasthuuse met Pietren de Pape, Hooiaard met Janne vanden Stichele

Vinkt

07 .11.1477 De Ghele Gillis fs Pieters, g4k, an de Ketelpoorte met Jan de Ghele, kaaskoper

28.03.1478 Van Belleghem Symoen fs Wauters, g2zld, Burg-straat met Willem Mestdacht wolwever

07 .11.1477 De Ghele Gillis fs Pieters, g4k, ande Ketelpoorte met Janné Deghele kaaskoper

28.03.1478 Van Belleghem Symoen fs Wouters, g2zld, Burg-straat met Willem Mestdaéh wolwever

08.01.1479 Inghels Tielman fs Jans, g3z5d, Vrijdagmarkt met Jan vanden Spieghele

26.03.1481 De Costere Joos fs Pieters, g, Bagattenstraat met Laureins 'Hoste bode

f6.04.1491 Van Wyckhuus Pieter fs Willems, g2zld, Bagatten-straat tsente Pieters met Jan Ronsse

Vosselare

nP.1477 Bolloc Maurus, buten der Waelpoorte toverbrouc met Gheerolf de Grave

10.05.1477 Smessaert Jan fs' Jans, g, ande Hoechbrugghe met Jan vande Velde zadelmaker

98

08.11.1477 Van Hoeteghem Joos fs Gheerolfs, g4z2d, bij den gastuese met Pieter de Pape

11.07.1478 Van Ootegem Pieter fs Joos, Holstraat met weduwe van Jan van Maelgraven

nP.1477 Bolloc Maurus, overbrouc buter Waelpoorten met Gherolf den Grave

01.05.1477 Smessaert Jan fs Jans, g, ande Hooftbrugghe met Janne vande Velde zadelmaker

08.11.1477 Van Ooteghem Joos fs Gheerolfs, g4z2d, bij den gasthuuse met Pietre de Pape

11.05.1479 Van Quaethem Gillis fs Heindericx, glz, Janne van Maelgavere

21.071489 Van Ooteghem Pieter fs Joos, g2d, bij de Walporte met Gheert de Brune smid

05.09.1489 De Key Gheerolf fs Gheerolf, g5z, Onderbergen int Perdeken met Jacobus Basten viskoper

Zeveren

26.10.1481 Mourman Bertelmeus fs Jan, o, Wellinckstraat met Fransoys van Landuut legwerker fs Laureins

26.07.1488 Vande Velde Jan fs Wouters, glz5d, Veldstraat met Roelant van Stavele, Martin van Oordeghem balj9w van Sint Jacops, dood 14.05.1490

30.10.1489 Mourman Berthelmeeus fs Jans, g, bij de Braem-poorte met Jan Hegghene bij Jacoq Cleercx

Albert Martens, Gent

99

GRAFSCHRIFT VAN JAN BAPTISTE SUTTERMAN (1712-1772)

. EN VAN ZIJN HUISVROUW MARIA MAENHOUT (1708-1778).

E.H. Marcel De Cock, pastoor te Hansbeke, vond korte tijd na zijn aanstelling in de verlaten pastorie een 18de-eeuwse grafplaat (137 x 66) met het volgende grafschrift:

D.O.M. Sepulture

van den eersaemen Joannes Bapra Sutterman

fs Pieter, oudt ontrent 61 jaeren, overleden den 25en september 1772

in houwelijck geweest met Marie Maenhout

fa Joannes, overleden den 15 meye 1778

oudt 70 jaeren

Heden wij, morgen gij Requiescant in Pace

Amen

De grafplaat, met sierlijke omtreklijn, draagt een schedel met twee gekruiste tibia's als memento mori, en een banderol.

Jan Baptiste Sutterman was de oudste zoon van Pieter uit zijn eerste huwelijk met Livina Lamme.

Pieter Sutterman woonde aanvankelijk op een hofstede langs de oostkant van het dorp tegenover de huidige Melkerijstraat. Hij was burgemeester van de heerlijkheid Hansbeke in de perioden 1720-

100

22, 1728-30 en 1735-38. In 1718 kocht hij het "Goed ter Elst" en bijhorende partijen (tot voor kort gebruikt door het echtpaar Julien Bruggeman-Arlette Martens).

Jan Baptiste Sutterman vestigde zich op deze hofstede in 1740, na zijn huwelijk met Maria Maenhout. Hij was kerkmeester (1742) en schepen van de heerlijkheid Hansbeke (1745, 1749). Hij werd in de kerk begraven (zie zijn mini-kwartierstaat op volgende bladzij-de).

Hopelijk krijgt deze merkwaardige grafplaat uit de 18de eeuw een bevoorrechte plaats aan één van de kerkgevels, bv. aan de noorde-lijke kerkmuur, om ze aldus voor het nageslacht te bewaren.

Albert Martens, Gent

AANVULLING.

Dank aan André Lomme te Zomergem die ons de plaats en datum van huwelijk liet weten van Jan Lamme met Livina De Meyere (Merendree, 02.09.1648). (Zie Mini-kwartierstaat De Brauwer Maria Francisca, in Mensen van Toen, jg. 2, afl. 3, blz. 73).

De redactie.

101

MINI-KWARTIERSTAAT SUTTERMAN JAN BAPTISTE (1712-1772)

J::, rJl 0

8 (.) IO °' = 0\ IO r-- ..., r-- ..., N t--j IO Il') > ('f") Q) • • .:: J ~-N - N ('f") N !ä

Q)

~ Q) .t! Q) Q)

..., l l (.) .loj l ~

rJl rJl ~~ rJl !ä ~ !ä > rJl !ä

j. ::r:: Q) ::r:: !ä ~ ::r:: + O· + >· +

t ~ ~

.i= c.:J

,.f! l'-- IO

VROEDVROUWEN EN CHIRURGIJNS UIT HET NEVELSE, ANNO 1777-1795.

Pieter Francies Van Peteghem was onderpastoor te Hansbeke van 1 januari 1777 tot 9 december 1795, onder het pastoraat van Jan Van Baeten. Hij doopte praktisch alle boorlingen die in deze periode te Hansbeke het levenslicht zagen, met uitzondering van deze die eerder zeldzaam door de bejaarde pastoor gekerstend werden 1•

De (gedetailleerde) doopakten van hun hand vermelden steeds als er een nooddoop (een schielijke doop dadelijk na de geboorte door een niet-geestelijke, meestal de baker, in geval van stervensgevaar van de boorling) plaatsvond. Het doopsel in de kerk werd dan door de priester sub conditione (onder voorwaarde) toegediend.

De doopsels sub conditione, toegediend door de parochiepriesters tijdens de periode 1777-1795, worden in de volgende tabel per jaar gegroepeerd.

Het aantal doopsels "onder voorwaarde" (144) bedroeg gemiddeld 11,5 % van het aantal geboorten (l.254). Het aantal gevallen van nooddoop door de baker lag feitelijk nog hoger, rekening houdend met de doodgeboren kinderen en met deze die kort na de geboorte stierven zonder in de kerk gedoopt te zijn. Is het toeval dat het aantal jongens die het doopsel "onder voorwaarde" of de nooddoop ontvingen anderhalf maal groter is dan het aantal meisjes?

1 · Rijksarchief Gent, Hansbeke, doopregisters 4, 5 en 6.

103

doopsels

70 1-65 1

::l

Aantal doopsels te Hansbeke 1777-1795

onder voorwaarde ----·--------·- 14

12

8

6

4

- 2

1 50 C-.---'----'--'----'----'--~' _ _L____l__J J 0 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95

- Doopsels --+- Onder voorwaarde

104

Jaar Aantal Aantal doopsels "onder voorwaarde"

Jongens Meisjes Totaal

1777 61 7 1 8 1778 56 4 5 9 1779 68 6 6 12 1780 62 5 4 9 1781 68 5 5 10 1782 58 3 3 6 1783 68 10 2 12 1784 70 1 - 1 1785 59 4 3 7 1786 67 4 - 4 1787 70 3 1 4 1788 64 4 3 7 1789 59 2 3 5 1790 63 6 4 10 1791 73 3 2 5 1792 72 2 3 5 1793 62 5 3 8 1794 86 6 6 12 1795 71 8 2 10

1.254 88 56 144

Zoals hv. in het volgende doopceel, werd in de kwestieuze doopak-ten dikwijls de naam van de baker genoteerd die een nooddoop verrichtte.

1781, decima quana january baptizavi sub conditione prius domi baptizatum ab Anna Theresia Vanderhaegen obstetrice hujus parochia in necessitate Franciscum filium Petri Livini Van Hecke ex Somerghem et Rosa Van Den Bossche ex hac parochia, habitan-

105

tium in hac parochia, ibidemque natum pridie hora octava vesper-tina, susceperunt Joannes Franciscus Nieuwlandt habitans in Nevel et Maria Clara Van Den Bossche habitans in hac parochia, inter-rogati an possent scribere respondit obstetrix baptizans quod non.

chirographus obstetrinis + Petrus Livinus Van Hecke

Vrije vertaling:

P. Fr. Van Peteghem, vicepastor - J. Fransiescus Nieuwlandt

Maria Clara Van den Bossche2 •

Op 14 januari 1781 heb ik gedoopt onder voorwaarde Frans, eerst thuis in nood gedoopt door Anna Theresia Vanderhaegen, vroed-vrouw van deze parochie, zoon van Pieter Lieven Van Hecke uit Zomergem en Rosa Van Den Bossche van deze parochie, wonende in deze parochie. alhier geboren gisteren om 8 uur 's avonds, doopheffers waren Jan Frans Nieuwlandt, wonende te Nevele, en Maria Clara Van Den Bossche, wonende in deze parochie, onder-vraagd of ze konden schrijven antwoordde de vroedvrouw ontken-nend.

merk van de vroedvrouw + Pieter Lieven Van Hecke

J.Fr. Van Peteghem, onderpastoor J.Frans Nieuwlandt

Maria Clara Van Den Bossche

Uit de notities in de doopakten blijkt dat de kraamvrouw in barens-nood doorgaans door de plaatselijke vroedvrouw, soms door de plaatselijke chirurgijn, bijgestaan werd. In enkele gevallen nochtans was de heelmeester, of de baker, afkomstig uit een andere gemeen-te. Het excerpt leverde volgende naamlijstjes op:

Vroedvrouwen . Judoca Baele Isabella Theresia Borgelioen, Bellem Joanna Petronilla Braems

2· RAG, Hansbeke, doopregister 5, blz. 45.

106

Vermeldingen 1781, 85, 92 1779 1780-82

Marianna Braecke, Nevele Regina Jacoba Catoir Maria Petronitla Cornu, Landegem Livina Theresia De Maegt Catharina De Weert Maria Catharina Goethals, fa Jacob en Pieternelle Willems, Hansbeke

Maria Magdalena Grament, Hansbeke Petronilla Mynsberge Joanna Elisabeth Van Daele Anna Theresia Vanderhaegen, echtgenote

1779 1789 1779, 80, 83, 85, 87, 88 1785 1785, 94

1792-95 1778 1790 1780

Frans Van Vynckt, Hansbeke 1779-89, 1795 Rosa Verhelst 1794

Chirurgijns Jacob Bert, Merendree Pieter Frans Bert, Merendree Joannes Delbaere, Vinkt Cornelis Snoeck Jan Frans Van der Sickel, Hansbeke

Vermeldingen 1783 1778-81 1782 1781 1780-82

De verblijfplaats van sommige personen werd niet in de doopakte vermeld. Het is niet duidelijk als ze al of niet te Hansbeke woon-den.

Albert Martens, Gent

107

WIST U DAT ... ?

- BRT Teletekst pagina 635 voorbehouden is aan "Familiekunde" en men er via de V.V.F. (Vlaamse Vereniging voor Familiekun-de) een "zoekertje" kan laten plaatsen.

- Familiekunde ook gebruikt wordt in de geneeskunde, meer bepaald i.v.m. het onderzoek inzake erfelijke ziektes in bepaalde families (bv. geestesziekte) en om de invloed en de gevolgen van inteelt vast te stellen. Dat er bovendien ook werd vastgesteld dat kleurenblindheid of Daltonisme meestal een erfelijke afwijking is die via de moederlijke lijn wordt doorgegeven maar bij vrouwen slechts zelden voorkomt, d.w.z. dat de moeders de kleurenblind-heid aan hun kinderen doorgeven doch dat de afwijking zich enkel bij hun zonen . manifesteert maar niet bij hun dochters. Deze laatsten zullen wel de afwijking op dezelfde wijze doorge-ven aan hun nakomelingen.

- In de Poortersboeken in het Stadsarchief Gent heel wat personen geboren in het. "Land van Nevele" ingeschreven werden als poorters en buitenpoorters van Gent. De namen en de bijkomende gegevens werden uitgegeven in een lijvig boek: Poorters en Buitenpoorters van Gent, 1477-1492, 1542-1796. Gent, Stadsar-chief, 1986. Helaas is dit werk niet voorzien van een alfabetische index.

- Grafschriften over het algemeen meer gegevens bevatten dan bv. parochieregisters. Ter zake kunnen o.a. geraadpleegd worden: - Graf- en gedenkschriften der Provincie Oost-Vlaanderen, Gent

1858 (3 delen), - Epitaphes et Monuments des Eglises de la Flandre au XV/me

siècle, d 'après le manuscrits de Corneille Gailliard et autres auteurs, par Ie Baron Bethune, Brugge, 1900,

108

Recueil des Epitaphes de XXV paroisses environ de Gand, door A.L. Van Hoorebeke (Bibliotheek Rijksuniversiteit Gent - handschriftenzaal HS.3670),

- Mémoire , de tous les epithapes. inscriptions. sépultures, blai-son. etc., door Wemaer J .B. (Bibliotheek Rijksuniversiteit Gent - handschriftenzaal HS.3645).

- In de afdeling Handschriften van de Centrale Bibliotheek Rijks-universiteit Gent heel wat handschriften terug te vinden zijn die genealogische gegevens bevatten over Vlaamse families.

David Maes

ERRATUM. Mini-kwartierstaat De Brauwer Maria-Francisca ( 1724-1806).

Bij het samenstellen van de mini-kwartierstaat van Maria-Francisca De Brauwer (zie Mensen van Toen, jg. 2, afl. 3, blz. 73) is een fout ingeslopen door een ongelukkige (voor)naamsverwisseling. Maria Francisca is de dochter van Oliverius geboren te Nevele op 14.04.1671, en niet van Lieven geboren op 04.05.1678. Alle andere gegevens van . de mini-kwartierstaat blijven onveranderd. Wel moet men lezen Oliverius Van Renterghem fs Jan in plaats van Lieven Van Renterghem. Men dank aan Ronny Debbaut.

Albert Martens, Gent

109

MARTIN V ANDEN VUYT ('!) UIT HANSBEKE, POORTER VAN LEIDEN IN 1577.

Onder de Vlaamse migranten uit Engeland die naar Leiden zijn uitgeweken in de tweede helft van de zestiende eeuw, bevond zich, volgens J.Desreumaux in de bundel Het beloofde land, een Manyn vanden Vuyt uit Hansbeke1•

Dat een inwoner uit het Oostvlaamse Hansbeke via Engeland uitweek naar Leiden wekt helemaal geen verbazing. Tijdens het "Wonderjaar" 1566 was het calvinisme in de buurt van Gent in volle opmars, zo ook in de gemeente Hansbeke2 • Wel trok de naam en het vraagteken na de naam vanden Vuyt mijn aandacht. Wie vertrouwd is met persoonsnamen in het algemeen en met de Hansbeekse namen in het bijzonder kijkt ongeloofwaardig op bij die vreemde naam vanden Vuyt. Dank zij een inlichting van A.Martens, bestuurslid van de heem-kundige kring Het La.nd van Nevele, kwam ik op het spoor van deze mysterieuze Manyn vanden Vuyt.

Tijdens een grootscheepse razzia in heel Vlaanderen in de nacht van 2 op 3 maart 1568 werden in het Land van Nevele de namen opgetekend van achtentwintig gevluchte ketters, onder wie zes uit Hansbeke3• Eén van die zes Hansbekenaren was Martin van der Vinct, wever van beroep.

1. J.DESREUMAUX, Vlaamse migranten uit Engeland naar Leiden uitgeweken in de tweede helft van de zestiende eeuw (1577-1579), in Het beloofde land, Westhoek, Dikkebus, 1992, blz. 107 en 110. Zie ook TD., Leidens weg op, Wervik, 1992, blz. 165.

2· J.DECAVELE, Het land van Nevele in de hervonni11gstijd, in Het Land va11 Nevele, jg. XII (1981), afl. 4, blz. 152-153.

3· J.DECAVELE, Ibidem, blz. 155 en blz. 169 noot 36.

110

De naam Van (der) Vynct was zeker niet vreemd in Hansbeke. In de oudste kerkrekeningen4 vinden we o.m. in 1563 Daneel van fynct en Pieter van fynct, en in de rekeningen van 1564 lezen we de naam Andries van fynct.

Ik durf besluiten dat die twijfelachtige Martyn vanden Vuyt, die op 5 juli 1577 poorter werd van Leiden, moet geïdentificeerd worden met Manin van der Vinct die in 1568 omwille van zijn geloofs-overtuiging vluchtte uit Hansbeke.

Jan Luyssaert, Merendree

OPROEP TOT DE FAMILIEVORSERS.

De redactie stelt graag het familiekundig tijdschrift Mensen van Toen ter beschikking van de familievorsers voor publicatie van een bondige familie- of gezinsgeschiedenis, een (mini)-kwartierstaat, .een voorouderreeks. Ook aanvullingen of aanmerkingen op kwar-tierstaten hv., die in Mensen van Toen gepubliceerd werden, zijn steeds welkom op het adres van de redactieleden.

4 ~ A.MARTENS, De oudste kerkrekeningen van Hansbeke, in Het Land van Nevele, jg. XXII (1991), afl. 1; blz. 40-54.

111

VONDST. EEN NEVELAAR GEDOOD TE HANSBEKE IN 1719.

In het parochiaal overlijdens- of begrafenisregister nr. 9 van Hansbeke komt op pagina 146 de volgende akte voor:

Transcript: 1719, item eodem vigesima nona Junij circa primam post meridiem occisus est Petrus Van Rulle ex Nevele, quaem de consensu pasto-ris ibidem sepelivi prima Julij, aetatis erat 50 annorum vel circiter. R.Lamme, pastor.

Vrije vertaling: 1719, insgelijks op dezelfde 29 juni is omstreeks 1 uur na de middag Petrus Van Rulle ex Nevele gedood, oud ongeveer 50 jaar, die ik met toelating van de pastoor aldaar op 1 juli heb begraven. R. Lamme, pastoor.

Albert Martens, Gent

Er zijn nog enkele exemplaren beschikbaar van de eerste jaargang van "Mensen van Toen":

4 afleveringen, 96 ·blz tekst.

Verkrijgbaar door overschrijving van 150 fr. op rekening 000-0627981-03 of 290-7431460-20

van "Het Land van Nevele" vzw, Beentjesstraat 24, 9850 Poesele,

met vermelding: le jaargang Mensen van Toen.

112

INHOUD

A.BOLLAERT, Uit de Poeselse parochieregisters 82

A.MARTENS, Gentse buitenpoorters (1477-1492) uit het Land van Nevele 89

A.MARTENS, Grafschrift van Jan Baptiste Sutterman (1712-1772) en van zijn huisvrouw Maria Maenhout (1708-1778) 100

Aanvulling 101

A.MARTENS, Mini-kwartierstaat Sutterman Jan Baptiste (1712-1772) 102

A.MARTENS, Vroedvrouwen en chirurgijns uit het Nevelse, anno 1777-1795 103

D.MAES, Wist u dat? 108

Erratum 109

J .LUYSSAERT, Martin vanden Vuyt (?) uit Hansbeke, poorter van Leiden in 1577 110

Oproep tot familievorsers 111

A.MARTENS, Vondst: een Nevelaar gedood te Hansbeke in 1719 112

jaargang 2 aflevering 4 december 1992

HEEMKUNDIGE KRING

11HET LAND VAN NEVELE11

afgiftekantoor 9850 nevele