MACHTIGE MEDIA › medialibrary › Driestar...Zet nieuwe media in de gemeente alleen in vanuit de...

Reformatorisch Dagblad en Driestar hogeschool woensdag 25 mei 2016, 45e jaargang nr. 45

in gesprek over gezag en nieuwe media

MACHTIGE MEDIA

Dit is een speciale bijlage van het lectoraat nieuwe media.

1 2 3

Kijk voor meer informatie op:

www.driestar-managementadvies.nl

Werkplaats voor leidinggevenden

In de werkplaats, een professionele

leergemeenschap, werk je samen

met andere schoolleiders onder

leiding van een coach aan je visie

op leiderschap. Je zet die visie om

in concreet passend gedrag en je

leert je kwaliteiten beter kennen en

uitbouwen.

Leergangenvoor schoolleiders

Driestar managementadvies biedt

samen met VGS drie leergangen,

waarin je verbinding legt met je eigen

kwaliteiten en met jouw visie op

christelijk leiderschap:

• Bedrijfsvoering en goed bestuur

• Personeel en organisatie

• Persoonlijk leiderschap

De leergangen worden geregistreerd

in het Schoolleidersregister.

Leiderschapsoriëntatietraject

Is leidinggeven iets voor jou? Tijdens

dit oriëntatietraject verdiep je je in je

drijfveren, kwaliteiten en ambities.

Dat doe je onder andere aan de

hand van de principes uit het boek

Onderwijs vraagt leiderschap. Zo

kom je erachter of de functie van

schoolleider bij je past!

“Ik geloof dat jegroeit in leiderschapals je investeertin je persoonlijkeontwikkeling. Datbrengt ook jouwschoolteam inbeweging!”

3invloed van nieuwe mediawoensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

Aan de leiband van machtige mediatekst dr. ir. S. M. de Bruijn

beeld iStock, ANP

Je zult maar in Noord-Korea

wonen. En alle media vertel-

len je dat president Kim Jong

Un de alom geliefde voorzitter

is geworden van de Arbeiders-

partij. Of je woont in China,

waar president Xi Jinping alle

websites, blogs en e-mails

van zijn onderdanen nauwlet-

tend controleert. Of je woont

in Rusland, waar tegenstan-

ders van president Poetin op

mysterieuze wijze verdwijnen.

Of je woont in Turkije, waar

president Erdogan journalisten

gevangenzet en intimideert.

Nee, dan treffen Nederlanders

het: zj leven in een land

met persvrjheid en lopen

niet aan de leiband van

staatsmedia van sultans en sovjeteske

kameraden.

Tot een paar weken geleden. Toen

bleek dat ook het vrje Westen z’n

mediamagnaten kent die hun publiek

bespelen. Nee, niet Silvio Berlusconi of

Rupert Murdoch, maar Marc Zucker-

berg, de baas van Facebook. De verge-

ljking met Kim Jong Un en Poetin is

natuurljk ongepast, want de manier

waarop Facebook dat doet is van een

heel andere orde.

Eerst even een paar getallen, om een

indruk te krjgen van de macht van

dit medium: als Facebook een land

was, had het de grootste bevolking ter

wereld. Met 1,65 miljard gebruikers telt

Facebook 20 procent meer ‘inwoners’

dan China. Elke dag lezen 1,1 miljard

gebruikers de nieuwtjes van dit sociale

netwerk – dat is circa 2500 keer zo veel

als de totale oplage van De Telegraaf. In

de Verenigde Staten heeft Facebook de

plaats ingenomen van de televisie als

het om nieuwsvoorziening gaat. Van de

18- tot 33-jarigen zegt 61 procent dat

ze hun politieke nieuwtjes binnenkrj-

gen via Facebook en 37 procent via de

tv. Je zou het zo kunnen samenvatten:

de meerderheid van de ‘inwoners’ van

het ‘grootste land ter wereld’ ontleent

zjn politieke denkbeelden aan de zeer

populaire ‘staatscourant’ Facebook. Het

bjzonderste daaraan is dat het gros van

de facebookers dit netwerk ervaart als

de ultieme vrjheid en het een voor-

recht vindt dat ze er deel van mogen

uitmaken.

Addertje

Waar zit dan de adder onder het gras?

Die is opnieuw van een heel andere

4 invloed van nieuwe media woensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

orde dan het staatstoezicht op media

als Russia Today of de People’s Daily.

Facebook censureert amper, en als

dat gebeurt, gaat het om foto’s van

blote borsten of video’s van zelfmoord

terroristen. Het addertje zit echter

in de ljst met ”trending” nieuws

onderwerpen. Nederlandse gebruikers

kennen dat ljstje niet, maar in de VS

krjgen alle bezoekers een overzicht

van populairste nieuwsberichten uit

een reeks van media.

Drie weken geleden onthulde een

Amerikaanse website met technolo

gienieuws, Gizmodo, dat medewerkers

van Facebook dat ljstje manipuleerden.

Gizmodo heeft gesproken met men

sen die inmiddels ontslagen zjn bj

Facebook. Zj vertelden dat ze opdracht

kregen om nieuws uit de rechtscon

servatieve hoek systematisch weg te

drukken uit de ljst, terwjl ze andere

thema’s bewust omhoogschoven. Dat

is ingrjpend, want deze ”trending”

nieuwsonderwerpen in de VS zjn te

vergeljken met het journaal op tv: de

berichten uit dit ljstje krjgen veruit

de meeste aandacht van het publiek.

En omdat het om honderden miljoenen

bezoekers gaat, kan dat verstrekkende

consequenties hebben.

Het komt er dus op neer dat Facebook

een gekleurd nieuwsoverzicht biedt

aan z’n bezoekers. Niets bjzonders,

zal een lezer denken, dat doen kranten

toch ook? Zeker, en soms met verve.

Wie zich abonneert op De Telegraaf

hoeft niet te raden hoe de hoofdredac

tie denkt over de kilometerhefing, de

Griekse schuldencrisis, voetbalclubs,

Wilders en blauw op straat. En de be

richtgeving over Israël in de Volkskrant

staat soms haaks op de weergave in het

Reformatorisch Dagblad. Maar –en daar

zit ’t probleem– de bezoeker verwacht

dat Facebook neutraal en objectief is.

Vergeljk ’t met het verschil tussen een

advocaat en een rechter: van eerst

genoemde verwacht je dat hj het voor

zjn cliënt opneemt, maar de rechter

moet onafhankeljk zjn.

De gevolgen kunnen fors zjn. Als

Facebook sjoemelt met de ljst van

”meest gelezen berichten” door con

servatieve artikelen omlaag te duwen,

zou dat zelfs invloed kunnen hebben

op de presidentsverkiezingen. Over

machtige media gesproken. Het was in

elk geval aanleiding voor een commis

sie van de Amerikaanse Senaat om

vragen te stellen aan Marc Zuckerberg

van Facebook. Het bedrjf heeft intus

sen in alle toonaarden ontkend dat het

nieuwsberichten sorteert op politieke

kleur. De bronnen van Gizmodo hebben

echter documenten overlegd waaruit

bleek hoe Facebook werkte en ook de

Britse krant The Guardian beschikt

over zulke bewjzen.

Filters

Doet het er eigenljk toe of Facebook

evenwichtig en neutraal nieuws biedt?

Veel gebruikers beseffen amper wat de

invloed is van zulke sociale media en

van softwarebedrjven zoals Google en

Microsoft. Samen met anderen in de

technologiesector beïnvloeden ze een

groot deel van het dageljks leven: waar

mensen wonen, hun inkopen doen, hoe

ze reizen, waar ze vakanties doorbren

gen en met wie ze een relatie aangaan.

In minder dan tien jaar is de wereld

radicaal veranderd.

Nog ingrjpender wordt het als deze

mediabedrjven de mening van de

gebruikers ‘sturen’. Misschien gebeurt

dat rechtstreeks, zoals op de manier

waarvan Facebook nu beschuldigd

wordt, maar in elk geval gebeurt het

ook indirect. Daarover verscheen vorig

jaar een interessant onderzoek dat

Facebook zelf heeft uitgevoerd. Weten

schappers bekeken de nieuwsberichten

van 10 miljoen Facebookgebruikers

en vergeleken die met hun politieke

voorkeur, liberaal of conservatief. Bj de

liberale lezers was het effect het meest

uitgesproken: hoewel 45 procent van

alle nieuwsberichten conservatief was,

kregen zj daarvan nog niet de helft

te zien. Hoe kwam dat? Die stroom

aan nieuwsberichten ging als het ware

door twee ilters heen. De eerste was

die van de vriendenkring: de liberalen

lazen vooral wat hun liberale vrienden

hun voorschotelden. Daarnaast bracht

Facebook zelf aantoonbaar een selectie

aan in de reeks artikelen op basis van

politieke voorkeur, de zogenaamde

”ilter bubble”.

Als het gaat om de macht van media

is die eerste factor, de invloed van het

vriendennetwerk, van groot belang. Die

is van alle tjden en geldt los van sociale

media: bj contacten in het ietsenhok

en in de kerk, op een verjaardag of op

de markt. Maar nieuwe media doorbre

ken bestaande netwerken en leiden tot

allerlei nieuwe contacten. Dat kan twee

kanten op gaan: verbreding of juist

verdieping. Christeljke jongeren kun

nen elkaar via sociale media stimuleren

om naar de catechisatie of Bjbelstudie

te gaan. Maar met hetzelfde medium

spreken ze af voor een avondje bios

coop of kroeg. Beide komt voor en de

samenstelling van het vriendennetwerk

is daarbj van grote invloed.

Binnen de

machtige

media treffen

jongeren weinig

rolmodellen aan

5invloed van nieuwe mediawoensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

Uit recent onderzoek van het lectoraat

nieuwe media van Driestar hogeschool

bljkt dat een grote meerderheid van

jongeren in reformatorische kring het

niet zo nodig vindt om zich op sociale

media als christen te proileren. De

uitwerking daarvan laat zich raden.

Door de grotere netwerken zjn er

meer contacten met andersdenkenden.

Christeljke jongeren die zich niet als

zodanig proileren, zullen het ook lastig

vinden om anderen aan te spreken op

dubieuze uitlatingen of dubbelzinnige

video’s in hun WhatsApp-groep of Face-

booktimeline. In een somber scenario

zjn deze media een machtig middel dat

oppervlakkigheid en seculiere invloeden

binnendraagt bj christeljke jongeren.

Tradities staan dan snel ter discussie,

evenals de band met de kerk. De over-

dosis amusement die via sociale net-

werken wordt rondgepompt, jaagt dat

proces aan. Het gemak waarmee je die

links, animaties en video’s kunt delen,

versterkt die eerdergenoemde ilter

bubble, die jongeren als in een echo-

kamer voortdurend in hun geljk

bevestigt: Dít is gaaf, dít moet je gezien

hebben, délen!

Jongeren volgen soms klakkeloos de

rolpatronen die zich op sociale media

aan hen voordoen. Het is jammer dat ze

daarbj weinig positieve voorbeeldigu-

ren aantreffen die hun een goede rich-

ting zouden kunnen wjzen. Uit onder-

zoek van het lectoraat bljkt dat leiders

in kerken en op scholen terughoudend

zjn en geen onlinevoorbeeldfunctie

voor zich weggelegd zien. Binnen de

leefomgeving van die machtige media

treffen jongeren weinig rolmodellen

aan.

Colofon

Machtige media is

een speciale bijlage

van het lectoraat

nieuwe media in

vorming en onder-

wijs aan Driestar

hogeschool en het

Reformatorisch

Dagblad.

Het lectoraat is

een samenwerking

tussen Driestar

educatief en Erdee

Media Groep. Binnen

het lectoraat zijn de

volgende personen

actief: Steef de Bruijn

(lector), Melinda

Jansen-Gijsbertse

(projectleider),

Henrieke van Dam

(onderzoeker), Wim

van den Bosch, Gijs-

bert Bouw, Cora van

den Heuvel-de Groot,

Sjaak Jacobse,

Jeroen van der Laan,

Peter van Nieuwkoop

en Ad Verwijs (leden

kenniskring).

Meer informatie:

weeswijsmetmedia.

nl, facebook.com/

lectoraat.

Eindredactie

Gijsbert Bouw

Vormgeving

Henriëtte Oberink

6 in de praktijk 1 woensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

„WhatsApp vervangt echte ontmoeting niet”tekst Gijsbert Bouw

beeld Sjaak Verboom

Sinds een halfjaar gebruikt

jv-leider Gerard Treffers

Whats App. Een handig hulp-

middel, vindt hij. Ook in het

kerkelijk jongerenwerk. Als

het echte ontmoetingen maar

ondersteunt. Want die doen

ertoe.

Treffers (44) is diaken in de

gereformeerde gemeente

van Werkendam en leiding-

gevende van de +16-jeugd-

vereniging. Sinds zo’n acht jaar geeft hj

„met liefde en vreugde” leiding aan de

vereniging, waarvan zo’n vjftig jonge-

ren lid zjn. „Het is mooi om met jonge-

ren na te denken over actuele thema’s

bj het licht van Gods Woord. Ik hoop

dat ik iets voor hen kan betekenen in

een periode waarin ze op zoek zjn.”

De afgelopen acht jaar heeft Tref-

fers –getrouwd en vader van een

dochter– heel wat zien veranderen

onder jongeren. „Ik heb het idee dat

ze veel gejaagder door het leven gaan,

dat de druk voor hen hoog is. Ik zie

jongelui die moeite hebben met de

prestatiedruk, ook op school. Dat komt

niet alleen door de komst van nieuwe

media, denk ik. De hele maatschappj is

drukker geworden.”

Treffers is bezorgd over de ontwikke-

lingen op het gebied van nieuwe media.

„Natuurljk zitten er veel mooie en

goede kanten aan. Maar ik zie dat mjn

generatie een wereld heeft gecreëerd

met allerlei hulpmiddelen die wj mooi

vinden, maar die voor onszelf en voor

onze jongeren een valkuil kunnen

worden. Nieuwe media kunnen ons zo

opslokken dat we geen tjd hebben om

echt iets te onderzoeken of te lezen, dat

de stille tjd onder druk komt te staan.”

Erg actief is Treffers zelf niet op

sociale media. „Sinds een halfjaar

gebruik ik WhatsApp: een handig, snel

hulpmiddel voor korte berichtjes. En ik

mail natuurljk. Andere sociale media

gebruik ik niet. Die hebben geen toe-

gevoegde waarde voor mezelf of voor

het verenigingswerk.”

Voor het jeugdwerk maakt Treffers

dan ook beperkt gebruik van sociale

media. „Als we afspraken maken, doen

we dat via de mail. Er is wel een groeps-

app van jongeren uit de gemeente,

maar die hoort niet speciaal bj de

jeugdvereniging. Normaal gesproken zit

daar dus ook geen leidinggevende in.

Een paar weken geleden is dat veran-

derd. Op verzoek van de jongelui ben

ik lid geworden van de groeps-app, om

wat stabiliteit en evenwicht in de groep

te brengen.”

Ingrjpen in de groeps-app was nog

niet nodig. „Jongeren sturen zelf bj of

corrigeren elkaar als dat nodig is. Dat

is veel mooier dan wanneer ik dat doe.

Soms heb ik wel m’n vragen bj wat ik

lees: Waarom schreef je dat nu zo? of:

Is dat taalgebruik nu goed? Dan voer ik

daarover op een later moment een ge-

sprekje. Gelukkig gebeurt dat niet vaak.

Ik leg ook niet op alle slakken zout. Het

zjn jongeren. Hun leefwereld is niet die

van ons, volwassenen. Ze zjn op zoek

naar eigen identiteit. Daarin ga ze soms

naar links en soms naar rechts, om in

het midden uit te komen.”

Treffers gebruikt WhatsApp regel-

matig om bj jongeren of andere ge-

meenteleden te informeren hoe het met

hen gaat. „Ik wil WhatsApp niet gebrui-

ken als platform om pastorale gesprek-

ken te voeren. Het is geen vervanging

van een echt gesprek. Maar ik geef dan

wel in een paar regeltje iets persoonljks

mee. Van jongeren hoor ik dat ze het

waarderen als ik via WhatsApp aan hen

vraag hoe het met hen gaat.”

Als Treffers andere jeugdwerkers

„Ik gebruik

WhatsApp

niet om

pastorale

gesprekken

te voeren”

7in de praktijk 1woensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

moet adviseren over het gebruik van

nieuwe media benadrukt hj dat het

belangrjk is om de jongeren te kennen,

dicht bj hen te staan en te weten wat er

leeft. „WhatsApp vind ik daar een goed

middel voor. Dat is een communicatie-

kanaal dat echt bj jongeren past. Het is

goed om daarop voor hen beschikbaar

te zjn. Bj Facebook heb ik ernstige

twjfels. Ik heb de indruk dat jongelui

op dat netwerk niet laten zien wie ze

echt zjn. Ik denk ook niet dat jongeren

er iets aan zullen hebben als ik actief

zou zjn op Facebook. Volgens mj gaan

ze me dan niet zien als een soort online-

identiicatieiguur. Ze kjken vooral

naar hun eigen groep en leeftjdgeno-

ten. Kortom: via e-mail en WhatsApp

hebben we op dit moment genoeg

middelen om te communiceren. Andere

media zjn misschien leuk, maar niet

nodig voor het verenigingswerk.”

Richtljnen voor het inzetten van

nieuwe media zjn er niet in de kerke-

ljke gemeente van Treffers. „Wel geeft

de jeugdbond gelukkig toerusting rond

en informatie over nieuwe media. Zo

bljf je op de hoogte. Ik ben geen voor-

stander van strenge richtljnen op dit

gebied. Iedere jongere is anders, iedere

leidinggevende ook.”

Treffers ziet media vooral als een me-

dium, een hulpmiddel. „Ik wil jongeren

graag meegeven dat ze biddend hun

weg moeten gaan: „Heere, maak mj Uw

wegen bekend, leer mj hoe ik wande-

len moet.” Dan staan nieuwe media

niet op de eerste plaats, maar zjn ze

enkel een hulpmiddel.”

Gerard Treffers is diaken in de gereformeerde gemeente van Werkendam en leidinggevende van de +16.

8 onderzoek woensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

Oude communicatie via nieuwe mediatekst Sjaak Jacobse en Jeroen van der Laan

beeld Fotolia

Leiders in kerk en op school

zetten sociale media vooral

in om op de hoogte te blijven

van het leven van jongeren.

De netwerken zijn voor hen

een vervanging van sms en

e-mail. Ze zijn steeds vaker

actief op platformen die jon-

geren ook gebruiken. Een

minder heid van hen ziet kan-

sen om hun rol als leider ook

online gestalte te geven.

Het lectoraat nieuwe media

voerde afgelopen voorjaar

een onderzoek uit onder

zo’n 3000 leiders op school

en in de kerk. Bj de kerkeljke leiders

–predikanten, catecheten, ambtsdra-

gers en jeugdwerkleiders– valt op dat

het gebruik van e-mail en WhatsApp

volledig ljkt te zjn ingeburgerd (zie

graiek 1).

Het percentage kerkeljke leiders dat

Facebook gebruikt, is signiicant lager

dan onder jongeren. Ze gebruiken het

medium ook anders dan jongeren:

meer om te zenden, minder om te

communiceren. Binnen de linkerlank

van de gereformeerde gezindte wordt

dat sociale netwerk veel meer gebruikt

dan in de rechterlank, hoewel het daar

zeker niet wordt gemeden.

Daarnaast valt het hoge gebruik van

YouTube op. De meeste kerkeljke lei-

ders kjken video’s via dit kanaal. In de

linkerlank is het gebruik hoger dan in

de rechterlank, maar ook daar bekjkt

meer dan de helft ilmpjes op YouTube.

Het opleidingsniveau speelt een rol

in het gebruik van sociale media door

leiders in de kerkeljke gemeente. Hoe

hoger het opleidingsniveau, hoe in-

tensiever ze gebruikmaken van sociale

netwerken. Daarnaast geldt dat hoe ou-

der de leider is, hoe minder hj sociale

media inzet.

Bijbellezen

Van de kerkeljke leiders die zich zeer

sterk maken voor geilterd internet in

het gezin heeft 47 procent zelf geen

geilterd internet. Bjna een op de vjf

leiders (18 procent) geeft aan het moei-

ljk te vinden om te stoppen als hj of

zj met nieuwe media bezig is. Een op

de tien van hen zegt dat de concentra-

tie te ljden heeft onder de stroom van

berichten die binnenkomt; 15 procent

geeft aan dit ook te merken bj het

Bjbellezen.

Opvallend is dat kerkeljke leiders

minder mediabewust zeggen te zjn

dan de generatie jongeren. Minder dan

9 procent van hen denkt bewust na

over de tjd die ze online willen beste-

den, terwjl 22 procent van de jongeren

dit zegt te doen.

(minimaal maandelijks)

E-mail Facebook Instagram Twitter WhatsApp YouTube LinkedIn

Gebruik sociale media door kerkelijke leiders

0

25

50

75

100

predikant

ouderling of diaken die geen catechese geeft

catecheet

jeugdwerker die geen lid is van de kerkenraad

pastoraal werker die geen lid is van de kerkenraad

©RD, André Dorst – bron: lectoraat nieuwe media

9onderzoekwoensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

Naast de kerkeljke leiders zjn docen-

ten van reformatorische en christeljke

middelbare en mbo-scholen bevraagd

(zie graiek 2). In vergeljking met de

kerkeljk leiders is bj hen de kerkeljke

achtergrond geen verklarende variabele

voor het gebruik van sociale media.

Leeftjd is wel van invloed: hoe jonger

de onderwjsmedewerker, hoe intensie-

ver hj of zj nieuwe media inzet.

Motieven

Met welke motieven zjn leiders online?

Of waarom mjden ze nieuwe media

juist? Gebruiken ze sociale media om

op de hoogte te bljven van het leven

van hun catechisanten en leerlingen?

Een op de vjf kerkeljke leiders zegt

jongeren uit de gemeente te volgen om

te zien hoe zj in het leven staan; bj de

docenten is dat een op de acht. Bjna

de helft van de kerkeljke leiders zegt

weleens het gevoel te hebben gehad

iemand te moeten aanspreken op zjn

gedrag online; 37 procent geeft aan dat

gesprek daadwerkeljk te zjn aange-

gaan. Opvallend is dat leiders binnen

de school dit gesprek gemakkeljker

aangaan dan leiders in de kerk.

Het overgrote deel van de kerkeljke

leiders vindt het goed als er sociale-

mediacontacten zjn tussen de leider

en jongeren. Binnen het onderwjs ligt

dit anders. Contacten via sociale media

tussen docent en leerling vindt slechts

10 procent van het onderwjzerskorps

prima. Binnen scholen is een-op-een-

contact via sociale media doorgaans

niet toegestaan; binnen de meeste

kerken zjn hiervoor geen regels.

De onderzoekspopulatie van dit

onderzoek bestond voor twee derde uit

kerkeljk leiders, waaronder predikan-

ten, ouderlingen en jeugdwerkers, uit

voornameljk de Protestantse Kerk in

Nederland, de Christeljke Gerefor-

meerde Kerken, de Hersteld Hervormde

Kerk, de Gereformeerde Gemeenten, de

Oud Gereformeerde Gemeenten en de

Gereformeerde Gemeenten in Neder-

land. Een derde van de populatie betrof

docenten en onderwjsondersteunend

personeel.

De spreiding van de totale groep is

gezien de leeftjd, opleidingsniveau en

kerkeljke achtergrond evenwichtig te

noemen. Wel zjn de kerkgenootschap-

pen Gereformeerde Gemeente in Neder-

land en Oud Gereformeerde Gemeenten

ondervertegenwoordigd bj de groep

kerkeljke leiders.

Meekijken via Facebook

Gebruik sociale media door leiders binnen school

(minimaal maandelijks)

0

25

50

75

100

E-mail Facebook Instagram Twitter WhatsApp YouTube LinkedIn

onderwijsondersteunend personeel (conciërge, administratie)

instructeur of onderwijsassistent

docent of leerkracht

©RD, André Dorst – bron: lectoraat nieuwe media

„Docent Jansen (54) merkt in de

praktijk dat hij het lastig vindt om

te peilen wat er onder jongeren

leeft. Hun wereld is zo anders dan

de zijne. Op advies van een jongere

collega overweegt hij daarom om

op Facebook te gaan. Hij zal dan

alleen summier online zijn en zelf

geen berichten plaatsen.”

Hoe reageerden docenten in het

onderzoek op deze casus? Van

de ondervraagden waardeert

36 procent het plan van Jansen als

positief en 34 procent als negatief.

Daarnaast geeft 30 procent aan

het lastig te vinden hierover een

mening te hebben.

Enkele reacties uit de enquête.

„Als het puur is om de leefwereld

beter te begrijpen, vind ik het

goed. Niet om te controleren, dat

vind ik te ver gaan.”

„Als je participeert, prima, maar

heb dan ook een voorbeeldfunc-

tie. Laat dus zien hoe je sociale

media ook kunt gebruiken.”

„Als oudere docent ondergraaf je

zo je gezagspositie.”

„Er zal een wereld voor hem

opengaan.”

„Facebook alleen gebruiken om

te gluren, vind ik verwerpelijk.”

„Goed dat hij zich wil inleven in

de wereld van jongeren, maar zij

prikken hier doorheen en zullen

dan juist het gevoel hebben dat

ze bekeken worden.”

„Het is als docent heel erg be-

langrijk te weten wat Facebook is

en hoe het wordt gebruikt.”

„Ik zit zelf niet op Facebook. Zon-

de van mijn tijd. Ik ga daar ook

niet op leerlingen zitten letten.”

„Je begeeft je op een hellend vlak

door sociale media te gebruiken.

Facebook past niet bij vreemde-

lingschap.”

„Op deze manier gebruik ik Face-

book.”

Discussiepunt

Meekijken via sociale media lijkt

een aantrekkelijke optie waarin

een leider wel aanwezig is, maar

niet de vingers brandt aan nieuwe

media. Het is wel de vraag hoe

deze passieve rol zich verhoudt tot

de leiderschapspositie. Kan een

gezagsdrager of leider wél vrienden

zijn via sociale media en jongeren

volgen, zonder ook hier leiderschap

te laten zien?

10 onderzoek woensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

„De Heere heeft Facebook op mijn weg gebracht”

„Als ik deze beperkingen niet had,

stortte ik mij waarschijnlijk volop

in het vrijwilligerswerk in onze

gemeente. Het zit in mijn bloed. Ik

merkte dat het door mijn spierziekte

en achteruitgaande gehoor steeds

lastiger werd om actief deel te ne-

men aan dingen van de gemeente.”

Johan Leune (67) uit Woerden is

ongeveer vijf jaar geleden actief

geworden op Facebook. „Ja, ik heb

geworsteld met de leiding van de

Heere in mijn leven, maar mag ook

zien dat Hij mij en mijn vrouw Ma-

rijke op deze manier wil inschakelen.

Ik heb niet de rol van ambtsdrager,

maar ervaar vanuit het ambt van

alle gelovigen de drang om iets voor

jongeren te mogen betekenen. Via

Facebook hebben wij de laatste jaren

intensievere contacten gehad met

jongeren dan in alle jaren daarvoor.”

Jongeren hebben mensen nodig die

hun hart laten zien en die open zijn

over hun leven met de Heere, aldus

Leune. „We kunnen het ons niet ver-

oorloven om niet in de wereld van

jongeren aanwezig te zijn. Denk niet

dat jongeren uit zichzelf op zoek gaan

naar contacten met volwassenen uit

de gemeente.”

Johan en Marijke Leune sturen

alle jongeren uit de gemeente die

Facebook hebben een vriendschaps-

verzoek. „Bijna altijd reageren ze daar

positief op. Het mooie daarvan is dat

je elkaar gaat leren kennen. Dat merk

je ook in de kerk: je geeft een knipoog

en je krijgt een duim terug. We zijn

zeker niet opdringerig, maar delen

gewoon dingen die ons bezighouden.

Dat zijn ook de dingen die ons raken

of die te maken hebben met onze

eigen worstelingen. Soms reageren

jongeren hierop. Of we sturen een

jongere een berichtje als we weten

dat hij of zij ergens mee zit. Je merkt

het of jongeren daarna behoefte heb-

ben aan een ontmoeting. Sommigen

komen hier na kerktijd even langs om

bij te praten en anderen willen liefst

online contact blijven houden.”

Zeven ervaringstips van Johan en

Marijke Leune.

Zet nieuwe media in de gemeente

alleen in vanuit de liefde voor

jongeren en de kerk.

Heb niet te hoge verwachtingen.

Vertrouwen moet groeien.

Ontwikkel gevoel voor wat er

speelt en ga jezelf niet opdringen.

Blijf dicht bij jezelf en wees ook

offline herkenbaar in contacten in

de gemeente.

Wees trouw: kom je beloften na.

Weeg je woorden. Je kunt anderen

online snel kwetsen.

Laat iemand anders (met instem-

ming van de jongere) meelezen bij

pastorale chatcontacten.

„Een van de jv-leden, catechisanten

of gemeenteleden plaatst of liket

deze foto op Facebook.”

Hoe reageren kerkelijk leiders op

dit bericht? Zo’n 70 procent ervaart

dit als positief, 10 procent bekijkt dit

met de nodige zorg: „Hoort dit soort

uitspraken op Facebook?” Daarnaast

geeft 20 procent aan het lastig te vin-

den hierover een mening te hebben.

Enkele reacties uit de enquête.

„Facebook is een showbook, een

zaak van de buitenkant, de inhoud

is onbelangrijk. Wat moet Ryle op

Facebook?”

„Aan de ene kant is verspreiding

mooi, aan de andere kant werkt de

Heere ook nu nog door het gehoor

van het gepredikte Woord.”

„Een oudere knipt dit soort arti-

kelen uit en hangt ze ergens neer.

Een jongere doet dit op zijn of haar

manier via Facebook.”

„Beter een bericht waarover

iemand kan nadenken dan een

inhoudsloos bericht.”

„Christenen horen niet op Face-

book.”

„Deden ze het allemaal maar en

alleen maar!”

„Erg mooi, hier moet je blij mee

zijn.”

„Het zou Paulus op de Areopagus

kunnen zijn. Sluit aan bij de leef-

wereld van jongeren. Wees zuiver

in je boodschap, maar laat de vorm

aansluiten bij je doelgroep.”

„Mooi dat iemand het lef heeft om

dit te delen.”

Discussiepunt

Jongeren wordt vaak eenzijdig

gebruik van sociale media verweten.

Ongeveer 80 procent van hen is het

eens met de stelling: „Je kunt aan

iemands timeline niet zien of iemand

christen is.” Leiderschap in nieuwe

media betekent niet alleen matig ge-

bruik leren, maar ook goed gebruik.

Is een christen niet geroepen om in

alle delen van het leven een zout en

licht te zijn? Daarom kan een christen

Facebook niet uitsluitend voor de

neutrale dingen van het leven ge-

bruiken.

Uitspraak van Ryle

11boekenwoensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

tekst Cora van den Heuvel-

de Groot

Wie als leidinggevende ant

woorden zoekt op vragen als:

Wat is de impact van sociale

media op mjn organisatie?

of: Waar leg ik de verant

woordeljkheden? ljkt met

”Leaders online” het juiste

boek in handen te hebben.

De uitgave richt zich dan

ook uitdrukkeljk op leiders

die sociale media willen

begrjpen om ze in te zetten

voor zichzelf of voor hun

organisatie. Het is echter

geen boek voor de expert die

zich wat verder wil verdie

pen. De auteurs, beiden met

een uitgebreide ervaring als

leidinggevende, beloven de

lezer –aldus de achterlap–

in dit boek mee te nemen

langs trends en ontwikkelin

gen en helder te maken hoe

je daar als organisatie op in

kunt spelen.

Ze doen dat aan de hand

van een achttal delen:

”Social media are here to

stay”, ”Trends”, ”De sociale

mediaplatforms”, ”Aan de

slag met sociale media”,

”Social: visie en strategie”,

”Sociale media intern”,

”Elementen van het nieuwe

leiderschap” en ”Bjbljven”.

Bj het lezen van het boek

valt direct op dat de schrj

vers er vooral van overtuigd

zjn dat traditioneel gevorm

de leiders het voordeel van

sociale media en de virtuele

wereld moeten gaan inzien.

Wie zoekt naar relectie op

het gebruik ervan, komt

bedrogen uit.

Daarbj komt dat het boek

qua layout wat onrustig is

opgezet. De ruimte naast de

tekst staat vol met allerlei

kaders met voorbeelden,

uitspraken en tips. Dit zorgt

ervoor dat het zeker geen

boek is dat je in één adem

uitleest, maar meer geschikt

maakt als naslagwerk.

Hét nadeel van een boek

op het gebied van sociale

media is dat het snel ver

oudert. Aanvullend is daar

om een website ontwikkeld,

waarop verdere informatie,

links en ilmpjes te vinden

zjn.

Leaders online,

Yolanda van Heese

en Lilian Bezemer;

uitg. BigBusiness-

Publishers, Utrecht,

2014; ISBN 978

9491757051;

156 blz.; € 24,95.

Naslagwerk voor leider op internet

tekst Ad Verwijs

Het boek ”Kleppen dicht”

gaat over de didactische in

zet van ict in het leerproces.

Het geeft antwoorden op

de vraag: hoe kun je ict zo

inzetten dat die leerlingen

ondersteunt bj leren?

Het eerste hoofdstuk laat

zien hoe er geleerd wordt,

wat betekenisvol leren is,

wat een docent met active

rende didactiek kan bereiken

en hoe hj ict als gereed

schap daarbj kan inzetten.

In de uitleg gebruiken de

auteurs niet de taxonomie

van Bloom, een van de meest

gebruikte manieren om ver

schillende kennisniveaus in

te delen, maar het OBITmo

del (onthouden, begrjpen,

integreren, toepassen). Dit is

een wat eenvoudiger model,

maar komt in grote ljnen

wel met dat van Bloom

overeen.

Vervolgens besteden de

auteurs in zes hoofdstuk

ken aandacht aan heel

praktische vormen van

ictinzet. Ict is niet alleen

te gebruiken om leerlingen

te toetsen en te beoordelen

of tjdens de instructie.

Technologie geeft ook de

mogeljkheid om recht te

doen aan verschillen tus

sen leerlingen. De auteurs

beschrjven bjvoorbeeld de

mogeljkheden van het ”lip

ped mastery”model, een

manier van werken waarbj

je leerlingen veel beter

op hun eigen niveau kunt

uitdagen.

Een ander hoofdstuk gaat

over wat leerlingen zelf

kunnen met ict, met behulp

van leerlingproducten. Ook

docenten die helemaal geen

ictexpert zjn, kunnen

technologie zo toch inzetten

in de klas.

Voor iedereen die ict in de

didactiek wil gebruiken is

”Kleppen dicht” een absolu

te aanrader. Het zou bjvoor

beeld goed zjn om als team

dit boek hoofdstuksgewjs

door te nemen. Op die ma

nier kunnen docenten niet

alleen ideeën opdoen, maar

ook achtergronden van het

leren beter begrjpen.

Het boek gaat niet over

mediawjsheid en ook niet

over 21eeeuwse vaardig

heden. Niet omdat het niet

interessant of onbelangrjk

is, benadrukken de auteurs.

Ook gaat ”Kleppen dicht”

niet over het zelf maken

van digitaal lesmateriaal.

Het boek is wel bedoeld om

docenten te inspireren om

op een gemakkeljke en een

voudige manier met ict aan

de slag te gaan in hun eigen

klas en om de kwaliteit van

het onderwjs te verbeteren.

”Kleppen dicht” is de prjs

meer dan waard.

Technologie in de klas

Kleppen dicht.

Effectief leren met

ICT, Patricia van

Slobbe en Michel

van Ast;

uitg. Pica, Huizen,

2016; ISBN 9789

491806629; 168 blz.;

€ 24,95.

12 woensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagbladin de praktijk 2

Zakelijk en privé scheiden, ook op sociale mediatekst Gijsbert Bouw

beeld André Dorst

Informaticadocent Mari

Kerkhoff (48) heeft een ac-

count op bijna alle sociale

media. Tegelijk is hij erg terug-

houdend in contacten met

leerlingen via die kanalen.

Kerkhoff, sinds 2002 docent

op de Fruytier scholenge-

meenschap in Apeldoorn, is

actief op Facebook („vooral

voor contact met familie en vrien-

den”), Twitter („dat gebruik ik spora-

disch”), LinkedIn („puur zakeljk”) en

WhatsApp („ik app intensief”). Ook

op Instagram en Snapchat heeft hj

een account, en zelfs op Chaton en

Secret, zo bljkt na een blik op zjn

smartphone. Kerkhoff: „Ik zie het als

mjn taak als docent informatica en

onderwjskundig ict-coordinator om

bj te bljven.” Lachend: „Ik ervaar

een generatiekloof met veel generatie-

genoten.”

Toch gebruikt Kerkhoff sociale media

zeer beperkt in contact met leerlingen.

„Bj professioneel gedrag hoort dat ik

geen privérelatie heb met leerlingen.

Dat geldt voor de gewone wereld en

dus ook voor de digitale.” Op de vraag

of hj foto’s of statusupdates van

leerlingen liket op Facebook is Kerk-

hoff dan ook duideljk: „Nee, want ik

heb via Facebook geen contact met

leerlingen.”

Het Twitteraccount van Kerkhoff zit

achter een slotje: twitteraars kunnen

zjn tweets pas zien als hj hun daar-

voor toestemming heeft gegeven. „Ik

twitter weleens over thema’s die op de

grens van zakeljk en privé liggen. Nu

het Twitteraccount achter slot zit, heb

ik controle over wie wat ziet.”

Kerkhoff vindt dat hj als docent ook

online een voorbeeldfunctie heeft,

24 uur per dag, net als in het gewone

leven. „Maar dat betekent niet dat

al mjn socialemedia-accounts voor

iedereen toegankeljk moeten zjn. Als

ik thuis ben, is niet zichtbaar wat ik

doe. Dat geldt op sociale media ook.

Facebook is voor mj een privédomein,

leerlingen zien daar niet wat ik doe.”

Mochten docenten willen partici-

peren in een Facebookgroep van de

klas, dan adviseert Kerkhoff hun dat

niet via hun privéaccount te doen. „Ik

zou daarvoor een ander proiel aan-

maken.”

Iedereen kent voorbeelden waarin

het uiteindeljk misging in de com-

municatie tussen docent en leerling.

Kerkhoff: „Kenneljk is er een grjs

gebied en is het lastig grenzen af te

bakenen als je eenmaal contact met

leerlingen hebt via sociale media.

Daarom hanteer ik voor mezelf duide-

ljke grenzen.”

De Fruytier scholengemeenschap

heeft een socialemediaprotocol. Daarin

worden contacten met leerlingen via

sociale media afgeraden. Docenten mo-

gen via die media ook niet „volgbaar”

zjn. „In principe moeten de accounts

dus achter slot zitten”, zegt Kerkhoff.

„Maar niet alle collega’s zjn zich van

die regels bewust. Ik zie gelukkig om

me heen zelden dat het misgaat tussen

leerlingen en docenten, maar wel dat

sommige vormen van communicatie

onhandig zjn.”

Kerkhoff vindt dat collega’s zich

moeten houden aan de afspraken

uit het protocol. „Regels zjn regels.”

Tegeljkertjd realiseert hj zich dat het

voor een school lastig te controleren is

of docenten via sociale media met hun

leerlingen communiceren. „Ik kan me

ook voorstellen dat jonge docenten,

die soms maar een paar jaar ouder zjn

dan leerlingen, anders over de inzet

van sociale media denken dan oudere

collega’s. Om uitwassen te voorkomen

„Facebook

is privé,

leerlingen

zien daar

niet wat

ik doe”


denk ik dat het goed is het gesprek te

bljven voeren over dit onderwerp tus-

sen collega’s onderling.”

Kerkhoff raadt docenten aan om niet

deel te nemen aan een WhatsApp-

groep van de klas. „In elk geval zou ik

dat niet met een privétoestel doen. Via

een schooltelefoon zou verstandiger

zjn. Dan houd je de grens tussen werk

en privé helder.”

Zo nu en dan vraagt een leerling

Kerkhoff iets via WhatsApp. „Mjn mo-

biele nummer kunnen ze weten, want

dat staat in de schoolgids. Als een leer-

ling iets vraagt, gaat dat meestal over

huiswerk of over het rooster. Ik rea-

geer dan wel. Doorgaans verwjs ik dan

naar Magister, het digitale platform

waarop alle schoolinformatie staat.”

Als het WhatsAppgesprek klaar is, ver-

wjdert Kerkhoff de chat meteen weer.

„Dat past bj mjn uitgangspunt om

werk en privé zo veel mogeljk geschei-

den te houden. Vaak zeg ik daarna in

de les plenair nog dat ik liever geen

WhatsAppberichten ontvang.”

Communicatie via e-mail tussen

leerling en docent komt wel vaak voor,

aldus Kerkhoff. „De regel op school

is wel dat de docent altjd via zjn

schoolaccount mailt. Die mailwisseling

is altjd traceerbaar.”

Het voordeel van e-mailen met

leerlingen boven whatsappen is dat

communicatie via e-mail langzamer

verloopt dan via WhatsApp. Kerkhoff:

„Als een leerling mj appt, ziet hj aan

de kleur van de vinkjes bj het bericht

of ik het gelezen heb. Als ik dan niet

reageer, kan de leerling daar allerlei

redenen voor bedenken. Een mail kan

ik gerust een halve dag laten liggen.”

Mari Kerkhoff is docent informatica op de Fruytier scholengemeenschap in Apeldoorn.

14 woensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad facebookpagina rd

Facebookberichten uit het hart van het RDtekst Gijsbert Bouw

beeld RD

„Waarom nu weer iets over geloof op Facebook zetten?” zo vroeg iemand zich

af in een reactie onder een bericht dat het Reformatorisch Dagblad (RD) op zijn

Facebookpagina had gezet. „Omdat we het Reformatorisch Dagblad zijn”, luidde

het antwoord namens het RD. Sinds medio vorig jaar laat het RD op Facebook

meer van zijn identiteit zien. En dat wordt gewaardeerd.

Toen het RD begin februari

2011 startte met een pagina

op Facebook was de activiteit

daar erg beperkt. Op 1 april

van dat jaar begon het echt: op die dag

bestond de krant veertig jaar. Maar ook

de weken en maanden erna was het

rustig. Op 31 oktober 2011 hadden 300

mensen de pagina geliket: zĳ kregen de

berichten en foto’s van het RD te zien

in het nieuwsoverzicht van hun eigen

Facebookprofiel.

Eind november 2012 vonden duizend

Facebookers de RD-pagina leuk. Aardig

detail: de leeftĳdscategorie 25 tot 34

jaar kwam het meest voor en Rĳssen

stond op nummer één qua woonplaats.

Daarna ging het sneller: in juni 2014

ging de pagina door de grens van 5000

likes, in oktober 2015 door die van

10.000 likes en inmiddels staat de

teller op zo’n 13.500. Meer vrouwen

(58 procent) dan mannen (42 procent)

vinden de pagina leuk; Urk nam de

eerste plaats van Rĳssen over wat

betreft woonplaats. De Facebookpagina

van het RD voorziet kennelĳk in een

behoefte.

Terughoudend

In de eerste jaren van de pagina was de

redactie digitale media terughoudend

met het publiceren van artikelen die

de identiteit van het RD aangaan. Het

afgelopen jaar is dat veranderd.

In mei 2015 heeft de redactie het

15 facebookpagina rd woensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

aandeel identiteitsgerelateerde updates

op de Facebookpagina vergroot. Dit

naar aanleiding van eigen onderzoek

waaruit bleek dat dergelĳke updates

meer mensen bereiken dan niet-identi-

teitsgerelateerde berichten. Dat past bĳ

de missie van het Erdee Media Groep:

mensen bereiken met artikelen die de

RD-identiteit aangaan.

In dat onderzoek is bekeken welk

soort berichten op waardering kan re-

kenen. Thema’s uit de rubriek ”kerk &

religie” van rd.nl die het op Facebook

goed doen, zĳn met name christelĳke

feestdagen, Israël, bĳzondere beke-

ringsverhalen en artikelen over de

Bĳbel en Bĳbelverspreiding. Ook arti-

kelen die over ethische onderwerpen of

thema’s uit de achterban van de krant

gaan, weten op de Facebookpagina van

het RD meer mensen te bereiken.

Daarnaast blĳkt de intro boven een

update van invloed te zĳn op het suc-

ces van dat bericht. Daarin moet helder

zĳn wat er van het publiek wordt

gevraagd: een discussie, instemming,

een antwoord. Die intro moet kort en

duidelĳk zĳn en bovendien positief

geformuleerd.

Nieuwsbron

Voor en na de verandering van de

werkwĳze in mei 2015 heeft het lecto-

raat nieuwe media een enquête gehou-

den onder de doelgroep van het RD.

Belangrĳkste vraag: hoe waardeert u de

toename van het aantal identiteitsgere-

lateerde updates op de Facebookpagina

van het RD?

Uit de enquête blĳkt dat sociale

media voor de doelgroep van het RD

geen belangrĳke nieuwsbron zĳn. Ook

laat die zĳn mening niet vormen door

berichten op sociale media. Respon-

denten zeggen tegelĳkertĳd vooral

”nieuws” en ”berichten over religie

en geloof” te waarderen op sociale

media. Hoewel nieuws hoog scoort in

de waardering, zegt slechts 14 procent

van de respondenten dagelĳks nieuws

te consumeren via sociale media. Bĳ

hen die actief zĳn op Facebook is dat

31 procent.

Aan respondenten is ook gevraagd

hoe zĳ de activiteiten van het RD op so-

ciale media waarderen. Onder alle res-

pondenten zĳn die waarderingscĳfers

behoorlĳk laag. De waardering is veel

hoger bĳ dat deel van de respondenten

dat het RD op een bepaald sociaal me-

dium zelf volgt. Met name Twitter en

Facebook scoren met een 7,8 goed.

Respondenten die de Facebookpagina

van het RD hebben geliket, zeggen dat

het RD via sociale media goed laat zien

welke identiteit het heeft. Van hen is

85 procent het in de voormeting (he-

lemaal) eens met de stelling: „Het RD

laat via sociale media goed zien welke

identiteit het heeft”; in de nameting

steeg dat tot 90 procent. Het percenta-

ge respondenten dat zei het „helemaal

eens” te zĳn met deze stelling steeg

significant van 15 naar 27 procent.

De respondenten die de Facebook-

pagina van het RD hebben geliket en

ook de nameting invulden, waardeer-

den de Facebookactiviteiten van het

RD in de voormeting met een 7,8; in de

nameting met een 6,7. De waardering

lĳkt dus afgenomen te zĳn.

Kerkelijk nieuws

In de nameting zeggen respondenten

die de RD-Facebookpagina hebben

geliket minder vaak dat ze graag zien

dat het RD op Facebook meer kerkelĳk

nieuws deelt, of artikelen die gaan over

het staan van christenen in de samen-

leving of waaraan ze iets hebben voor

hun geloof. De reden van de daling

is niet gemakkelĳk te geven, maar

zou kunnen liggen in het feit dat het

RD veel meer identiteitsgerelateerde

berichten is gaan delen, zodat respon-

denten minder vaak een toename van

die berichten wensen.

De cĳfers uit de enquête zĳn niet

altĳd makkelĳk te duiden. Uit onder-

zoek van de redactie digitale media

naar het aantal likes en reacties op

Facebookupdates blĳkt dat de Face-

bookachterban van het RD identiteits-

gerelateerde berichten nog steeds veel

hoger waardeert dan algemene. In

sommige maanden leveren identiteits-

gerelateerde berichten gemiddeld ruim

twee keer zo veel likes op als overige

updates. Ook het bereik van identiteits-

gebonden berichten ligt gemiddeld veel

hoger dan andere. Kennelĳk waardeert

de gemiddelde liker berichten die de

identiteit van het RD aangaan.

Een treffend voorbeeld daarvan is een

foto die het RD op 17 september 2015

op zĳn Facebookpagina plaatste met

daarop een regenboog in de donkere

lucht boven de replica van de ark van

Noach die destĳds in Dordrecht lag.

Met als intro: „De regenboog als ge-

schenk en als belofte. Deze foto van de

Ark van Noach kregen we toegestuurd,

en willen we jullie niet onthouden.”

In het nieuwsoverzicht op Facebook

van bĳna 300.000 mensen was deze

foto te zien. Op deze foto reageerde

iemand met de vraag waarom zĳ iets

„over geloof” op Facebook zag. Hierom

dus: „Omdat we het Reformatorisch

Dagblad zĳn.”

>>facebook.com/refdag

Facebookupdate

die past bij

identiteit RD

bereikt meer

mensen

Een gids voorjongeren

Daniël voor jouDanIël

Probeer nu 3maanden gratis!

www.jbgg.nl/daniel

jaar!70

JAARGANG 70 #05 • 10 MAART 2016

JONGERENMAGAZINE VAN DE JEUGDBOND GEREFORMEERDE GEMEENTEN

2016

DaniËl*

LEEFElco van Burg

over gewoon doen

Jouw vraagds. Mulder over

de zondeval

Wat betekent muziek

voor jou?

Muziek als antwoord

op de preek

Wat vind jij van

gospelmuziek?

Profiel: Jan Hendrikvan Schothorst

hema:

muziek

JAARGANG 70 #07 • 7 APRIL 2016

JONGERENMAGAZINE VAN DE JEUGDBOND GEREFORMEERDE GEMEENTEN

2016

DaniËl*

en reportageWinterconf

erenties

LEEFLana Kooijman

over 'Geloof je dat

echt?!'

JONGJaco Pons over

Knielen op een bed

violen

hema:

WAT ISBEVINDING?

BijbelsebevindingGodwerkt en versterkt

geestelijk leven

Gelovig gevoel of

gevoelig geloof

Praatje met…

Geert Hoogerland

Biblebelt onlineBevindelijk gereformeerden en nieuwe media

Internet in het gezinHoe ga je ermee om?

Bestel nu op www.debanier.nl/biblebeltga naar de boekhandel of bel 055 - 539 06 50

Bestel nu op www.debanier.nl/internetga naar de boekhandel of bel 055 - 539 06 50

Anneke Pons (red.)Lange tijd leefden bevindelijk gereformeerden vooralbij boek en schrift: de Bijbel boven alles, maar allerleistichtelijke lectuur en persoonlijke correspondentieniet in de laatste plaats. De digitale revolutie heeftechter het medialandschap van deze bevolkingsgroepingrijpend gewijzigd. De reformatorische zuil lijktdoor het wereldwijde web te worden opengebroken ofondermijnd. De biblebelt ondergaat een virtualisering.Wat is er aan de hand?Betekent virtualiseringhet einde van de biblebeltof biedt het juist kansenvoor een nieuwe vorm vandigitaal protestantisme?Over dergelijke vragengaan de bijdragen in dezebundel, die het resultaat isvan een studiedag vanhet interdisciplinaireBiblebelt Netwerk.

David ClarkVandaag de dag heeft maar liefst 96% van de Neder-landse huishoudens toegang tot internet. Het is eenmedium waar we niet omheen kunnen. Maar ook almaken we er gebruik van, maar weinigen begrijpende duizelingwekkende reeks van toepassingen enmogelijkheden die het internet ons biedt. David Clark,een expert op het gebied van internet en sociale media,helpt lezers om Bijbelse principes (zoals zelfbeheersingen verantwoordelijkheid)toe te passen op internet-gebruik in het gezin.Clark geeft duidelijkeuitleg over de complexiteitvan het internet en belichtóók de geestelijke ge-volgen, zowel positief alsnegatief.

14,95276 pagina’s

14,95128 pagina’s

E-book € 10,99 E-book € 10,99

17woensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad model

Schijf van vier voor mediaopvoedingtekst Henrieke van Dam

beeld iStock, Driestar hogeschool

Meer dan de helft van de op-

voeders wil een schijf van vijf

voor media-opvoeding, blijkt

uit recent onderzoek van medi-

awijzer.net. Graag een hapklaar

overzicht voor dagelijks media-

gebruik. Het lectoraat nieuwe

media ontwikkelde een schijf

van vier. Geen voedingscirkel

met aanbevolen dagelijkse

mediaconsumpties, maar een

Bijbels gefundeerde richting-

wijzer voor wijs mediagebruik.

Het heeft altjd iets bevreem-

dends, de lancering van de

nieuwe schjf van vjf. Afge-

lopen maart vond het weer

plaats. Alsof consumenten plotseling

massaal ander voedsel nodig hebben

voor de gezondheid. Een beetje onge-

makkeljk is het ook, dat moment van

de lancering. Alsof volwassenen een

uitgekauwd en kleurig plaatje nodig

hebben om gezond te bljven eten. Dat

kan anders. Maar dankbaar gebruikt de

consument de voorgeschreven maten

van de afgewogen producten – dit jaar

nog wat extra groenten per persoon.

Dat scheelt een hoop denkwerk, iedere

dag.

En dan vragen opvoeders: kan er zo’n

schjf van vjf ontwikkeld worden voor

media-opvoeding met de aanbevolen

dageljkse hoeveelheid mediagebruik?

Dat scheelt een hoop denken discus-

siewerk in het gezin, iedere dag.

Het lectoraat nieuwe media in

vorming en onderwjs van Driestar

hogeschool heeft niet de pretentie zo’n

wjzer te ontwikkelen. Dat denken

en spreken in het gezin over media-

toepassingen en -gebruik vormt juist

het hart van mediaopvoeding. Dat moet

eerder gestimuleerd dan vooraf weg-

genomen worden.

Toch presenteert het lectoraat van-

daag een schjf van vier als nieuwe

weergave van het eerder ontwikkelde

Media Attitude Model. Een schjf die

niets voorschrjft in soorten of maten,

maar die terugwjst naar Bjbelse attitu-

den. Om van daaruit keuzes te maken

in mediagedrag en -gebruik.

Zelfsturing en zelfevaluatie

Inv

loe

de

n v

an

m

ed ia

Ke

nn

is en

ge

bruik van media

van mediagebruik

LE

ER

LIN

G

PELGRIM

B U R G ER

DIE

NA

AR

18 model woensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

Wij op reisDe eerste persoon in de

nieuwe weergave van het Me-

dia Attitude Model is de pel-

grim. Een pelgrim is op reis,

een pelgrim kent zijn doel. Hij

voelt zich geen toerist, hij laat

zich niet gemakkelijk afleiden

door de dingen om hem heen.

De persoon van de pelgrim toont

meteen dat het Media Attitude Mo

del een spade dieper gaat dan andere

modellen die eerder verschenen over

mediawjsheid. Pelgrimschap hangt

samen met het maken van zelfstandige

en kritische keuzes in een heteronome

samenleving. Soms leidt dat tot het

nalaten van bepaald mediagebruik,

soms tot het anders vormgeven van

het eigen mediagebruik. Ten diepste

vereist het pelgrimschap een perspec

tief van een toekomst die verder reikt

dan het aardse.

Tips

Bjbellezen, gebed en stille tjd

vragen letterljk om stilte. Zet telefoon

signalen uit en zoek een ruimte zonder

aleiding. Het eerste en laatste dat je

op een dag doet, moet niet gericht

zjn op media, maar op je Schepper.

Gebruik een uur voor het slapen

gaan en een uur na het opstaan geen

media.

Is het op je proielpagina zichtbaar

dat je christen bent? Leg je media

gebruik eens kritisch naast de Bjbel.

Moet je iets veranderen in je gedrag?

Oefen jezelf om dageljks media

pauzes te nemen: letterljk in je pauzes

of op een vastgestelde tjd per dag.

Gebruik daarnaast geen media en

smartphones tjdens de maaltjd, ook

niet als er een belangrjk telefoontje

van het werk komt.

Wees eerljk, ook online. Sociale

mediasites en apps werken vaak met

een minimumleeftjd. Nog te jong? Dan

enkele jaren wachten voor gebruik.

Kjken personen om je heen be

paalde ilms of spelen ze een game?

Jj hoeft het niet meteen ook te doen.

Sta nadrukkeljk stil bj de vraag of je

vanuit Gods Woord deze ilm of dit

spel kunt goedkeuren. Nee? Zet dan

je argumenten op papier zodat je dui

deljk voor jezelf weet waarom jj niet

meedoet met de massa.

Wij en de anderDe pelgrim is niet alleen

op reis en hij is niet gericht

op zichzelf. Onderweg

komt de pelgrim anderen

tegen. Ten opzichte van hen

mag hij zich dienend op-

stellen.

Terwjl ons karakter roept om er

kenning, terwjl wj graag gezien en

gewaardeerd willen worden, stelt God

ons de naaste voor als belangrjker dan

onszelf.

De ander is uitnemender, de dienst

baarheid voornamer dan onze eigen

verlangens en gevoelens. Niet het vol

gen van de tendens van het individua

lisme, maar het zoeken naar het belang

van de groep en het leren van elkaar is

belangrjk in ons mediagebruik. Dan

kunnen we met recht spreken over

sociale media.

Tips

De ander gaat boven jou. Het

nut van je naaste bevorderen is be

langrjk, ook online. Verspreid

alleen goed nieuws over elkaar, voor

kom buitensluiting en roddelen op

internet.

Toon je uit eigen beweging dienst

baar aan elkaar. Dat kan door taken

voor anderen te doen en documenten

of hyperlinks door te sturen die hen

kunnen helpen.

Zet media niet alleen in om doelen

van jezelf te bereiken, maar stimuleer

elkaar om internet te gebruiken voor

goede doelen. Zamel geld of goederen

in via sociale media of stuur eens een

digitaal kaartje naar een eenzame

persoon.

Wees betrouwbaar en trouw in

de digitale wereld. Geef geen privé

gegevens van jezelf weg aan vreemden,

stuur geen intieme beelden van je

lichaam. Ga ook integer om met foto’s

en berichten die in vertrouwen naar

jou zjn gestuurd. Die houd je in je

eigen inbox.

Geef de gezelligheid in huis

niet op. Kofietjd? Dan is het pauze,

ook voor je mobiel. Verjaardag?

Vraag iedereen zjn mobiel thuis te

laten.

19modelwoensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

Wij in de werkelijkheidDe pelgrim en de dienaar zijn

niet wereldvreemd. Zij kennen

zich als burger van een samen-

leving, zij hebben een bood-

schap voor de maatschappij.

De burger voelt zich verantwoordeljk

voor zjn taken, ook in een digitaal

tjdperk; hj bezit algemene kennis en

is een betrokken persoon. En hierdoor

wordt zjn boodschap zichtbaar: dat hj

voortdurend burger én pelgrim is. De

normen en waarden die ofline gelden,

zullen bj de burger daarom ook online

op het netvlies staan. Het is belangrjk

dat wj geen twee gezichten vertonen

en onszelf verschillend gedragen in de

echte wereld en op het web. Voor een

trouwe burger zjn juist in de virtuele

wereld de Bjbelse attituden een weg-

wjzer.

Tips

Het burgerschap in de echte wereld

en het onlineburgerschap zjn niet van

elkaar te scheiden. Het is belangrjk

om te beseffen dat Gods Woord en onze

overtuigingen ook online gelden. Hou-

den wj zondag een rustdag? Dan geldt

dat ook op onze mobiel. Dat is de dag

om Hem te zoeken en te dienen.

Wees je ervan bewust dat je verant-

woordeljk bent voor alles wat je online

zet. Breng je andere mensen niet in de

verleiding om te zondigen als je dit app-

bericht of deze afbeelding stuurt? Vraag

je niet onnodig kostbare genadetjd van

de ander door dit bericht te verzenden?

Leer de normen en waarden van

de digitale samenleving: netiquette.

Respecteer elkaar online en pas je

mediagebruik aan naar het medium

dat je gebruikt. Een tweet schrjf je echt

anders dan een e-mail of WhatsApp-

bericht.

Wees dezelfde persoon in de digitale

en in de echte wereld. Dat geldt voor

taalgebruik en ook voor selies. Doe jj

je online heel anders voor dan ofline?

Dan is het tjd om eerljk uit te komen

voor wie je bent.

Verdiep je in de mediaontwikkelin-

gen om je heen. Wat is virtual reality,

welke sociale media zjn in opkomst en

hoe denkt de samenleving over big data

en privacy? Alleen dan kun je een goed

antwoord formuleren op de tjd en over-

wogen keuzes maken in mediagebruik.

Wij bij de lesDe pelgrim, de dienaar en de

burger zullen hun leven lang

een leerling blijven. Zij blijven

zich verdiepen in bronnen die

hen helpen om pelgrim, die-

naar en burger te zijn.

Een leerling kenmerkt zich door een

vragende en bezinnende houding.

Die vereist concentratie en focus voor

dat wat geleerd wordt. In plaats van

mee te gaan in de trend van het altjd

online zjn, zouden we moeten doen aan

mediapauzes, zodat onze hersenen ook

werkeljk kunnen komen tot die diepe

overdenkingen. Evenzo is het belangrjk

om ons te trainen in singletaksen, in

plaats van toe te geven aan het tjd-

rovende en ongeconcentreerde multi-

tasken. Op deze manier kunnen wj een

antwoord geven op een overprikkelende

en oppervlakkige beeldcultuur. Dan la-

ten we zien dat het Woord vooropstaat.

Tips

Lees de Bjbel op papier. Met ons hart

luisteren naar Gods woorden: dat vraagt

van ons aandachtig en verdiepend lezen.

Dat gaat moeiljk via apps, omdat scrol-

len onze diepe aandacht doorbreekt.

Werk aan een leescultuur in huis.

Zorg voor genoeg boeken en tjdschrif-

ten binnen handbereik en lees elkaar ge-

regeld passages voor. Luisteren helpt ons

ook om meer gericht te zjn op woorden

in plaats van beelden.

Moet je een moeiljk tentamen

leren? Sluit je af voor aleiding en

mediaprikkels en gebruik de pomodoro-

regel: 25 minuten geconcentreerd leren

–één taak tegeljk– en daarna 5 minuten

pauze.

Doe dageljks aan breinhygiëne:

reserveer tjd om niets te doen, zodat je

brein de prikkels van de dag kan verwer-

ken en ‘archiveren’. Dat voorkomt dat je

brein alleen in relexen reageert en geen

ruimte heeft om informatie daadwerke-

ljk op te slaan.

Oefen jezelf in singletasken:

langdurig en geconcentreerd met één

taak bezig zjn. Multitasken is bewe-

zen onmogeljk, dat kost altjd tjd en

versplintert ons aandachtsvermogen.

Voorkomen dus.


De hand opsteken via sociale mediatekst Gijsbert Bouw

beeld Sjaak Verboom

De kerk is geen kom-kerk,

maar een ga-kerk. Mensen

komen niet vanzelf meer naar

binnen als de deuren van de

kerk openstaan. Tegelijk zijn

relaties belangrijker dan ooit.

Door sociale media kan de kerk

naar buiten treden en zo con-

tacten leggen en onderhouden.

Voor ds. Jan Holtslag, pre-

dikant van de hervormde

gemeente in Giessenburg en

mede-auteur van het boek

”De sociale netwerkkerk”, is het geen

vraag of hj sociale media gebruikt.

„Het zjn ideale middelen om contact

te houden. Een like of felicitatie via

Facebook, een berichtje via WhatsApp,

een reactie op Instagram: ik zie het als

digitaal de hand opsteken. Zoals ik in

de supermarkt iemand groet, doe ik

dat via sociale media ook. Ik gebruik

sociale media om met iemand een band

te krjgen en die te versterken. En het

werkt: ook bj randkerkeljken. Als ik

dan met hen in aanraking kom tjdens

een begrafenis of trouwerj ben ik geen

wildvreemde voor hen.”

De predikant heeft mooie ervaringen

met digitale contacten met rand- of

onkerkeljken. „Met een randkerkeljke

jongeman uit het dorp die een hartin-

farct heeft gehad, heb ik zo nu en dan

contact via WhatsApp of Facebook.

Daardoor is er een band waardoor ik een

gesprek kan beginnen als ik hem ergens

tegenkom. Dan komen levensvragen

aan de orde. Dat had ik niet gehad als

die digitale contacten er niet waren.”

Aan evangelisatie via sociale media

doet ds. Holtslag (47, getrouwd en vader

van vier kinderen) niet. „Ik hoop dat de

mensen met wie ik online contact heb

tjdens catechisatie of de kerkdienst

eerder met een open hart luisteren. Dat

is voor mj hoofdzaak.”

Ds. Holtslag is actief op veel sociale

media: Twitter, Facebook, Instagram,

LinkedIn, WhatsApp en Messenger. En

e-mail natuurljk, „Maar dat voelt bjna

als papier.” Facebook, Twitter en In-

stagram kosten de predikant weinig tjd.

„Ik gebruik die tussen de werkzaamhe-

den door. WhatsApp en Messenger zet

ik heel gericht in.” Daarnaast houdt

ds. Holtslag een weblog bj. „Daar heb

ik meer ruimte om iets inhoudeljks te

zeggen, naar aanleiding van een preek

bjvoorbeeld. Ik merk dat niet-kerkelj-

ken het lezen. Dat vind ik mooi. De kerk

is dan niet uit hun leven verdwenen.”

Via Facebook is ds. Holtslag ook

bevriend met gemeenteleden. „Met

jong en oud, van 12 tot 80 jaar. Ook uit

gemeenten waar ik eerder stond en uit

naburige gemeenten. Een enkele keer

legt iemand uit een eerdere gemeente

contact met me vanwege een pastorale

kwestie. Als er in die gemeente op dat

moment geen predikant staat, ga ik op

de vraag in. Anders verwjs ik door naar

hun eigen predikant. Heeft iemand een

Bjbelse vraag of wil hj zjn verhaal

kwjt, dan kan dat natuurljk altjd.”

Op Facebook en Instagram liket ds.

Holtslag statusupdates of reageert erop.

„Maar ik like niet alles. Een tjd geleden

zag ik een foto van een gemeentelid dat

in een dubieuze bar zat tjdens winter-

sport. Die like ik niet. Als iemand alleen

foto’s post om te laten zien hoe mooi

hj of zj eruitziet, houdt het voor mj

op. Het hangt er ook van af van wie het

bericht is. Is iemand onzeker, dan like ik

een bericht eerder dan van iemand die

populair is.”

Het onderhouden van contact met

jongeren via sociale media is lastig,

merkt de predikant. „Via Instagram

gebeurt dat meer dan via Facebook. Op

Instagram plaats ik foto’s van de kerk

„Op

Instagram

plaats ik

foto’s van

de kerk

waarin ik

voorga”


waarin ik voorga; zo geef ik jongeren

een inkjkje in mjn leven. Maar ook van

Instagram zie ik jongeren weer vertrek-

ken, naar Snapchat bjvoorbeeld. Jon-

geren ljken te verdwjnen als ouderen

verschjnen.”

WhatsApp zet ds. Holtslag vooral in

voor het maken van afspraken of het

stellen van korte vragen. „Hoe gaat het

met je? Is je man al uit het ziekenhuis?”

En hj is lid van de groeps-app van de

brugklascatechisatie. „Berichten daarin

gaan vooral over catechisatietjden,

ziektemeldingen en soms over een

onderwerp dat tjdens de les aan de orde

kwam. Ik verwacht er niet heel veel van,

maar vind het wel belangrjk om er voor

die jongeren te zjn op dat platform.”

Whatsappen is laagdrempeliger dan

bellen of op iemand afstappen, merkt

ds. Holtslag. „Als iemand zich met een

dringend pastoraal probleem meldt via

WhatsApp probeer ik een afspraak te

maken. Uitgebreide pastorale gesprek-

ken voeren via WhatsApp vind ik

onverstandig.”

Oficiële kerkeljke richtljnen over

de inzet van sociale media zjn er niet,

aldus de hervormde predikant. „Mjn

collega ds. L. M. Aangeenbrug stelde

ooit wel een beroepscode op voor het

gebruikt van sociale netwerken door

predikanten, kerkeljk werkers en

vrjwilligers binnen de PKN. Het is

goed daarover na te denken. Wat doe je

bjvoorbeeld met je Facebookaccount als

je een gemeente verlaat? Leidend bj het

gebruik van sociale media is een tweet

van dr. Robin Effring: „Sociale media

zjn de ultieme tjdsverspilling voor

kerken wanneer ze ondoordacht worden

ingezet.””

Ds. Jan Holtslag is predikant van de hervormde gemeente in Giessenburg.

22 woensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagbladcasus whatsapp

Via WhatsApp reageren op een noodkreet?tekst Gijsbert Bouw

beeld iStock

Mariska zit de laatste tijd niet lekker in haar vel. Ze heeft vaak een afwezige blik en doet niet

goed mee in de groep. U hebt het gevoel dat er thuis iets speelt. Verschillende keren hebt u

gevraagd of er iets is en hebt u naar ingangen gezocht om hierover met haar door te praten.

Ze houdt het contact echter af. Tot vanmiddag… U krijgt via uw mobiele telefoon een tekst-

bericht van Mariska (sms/WhatsApp) waarin ze haar situatie uit de doeken doet. Ze vertelt dat

ze depressieve gevoelens heeft en zich vaak eenzaam voelt. Ze sluit af met een hartenkreet:

„Ik kan bij niemand anders terecht dan bij u. Helpt u mij aub!”

woensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad 23casus whatsapp

Hoe zou u op het berichtje van Mariska reageren? En via welk medium zou u dat

doen? We vroegen het predikanten, ambtsdragers, jeugdwerkers en docenten.

Op deze pagina’s een greep uit hun reacties.

Serieus nemen

„Ik probeer altijd te reageren via het

medium waarop contact gezocht wordt.

In de eerste plaats zou ik laten merken

dat ik de noodkreet gehoord heb en

serieus neem. Bijvoorbeeld: „Joh, wat

moeilijk!” Vervolgens: „Het lijkt me

goed om hier eens over door te spre-

ken. Zullen we een afspraak maken?””

Ds. S. T. Lagendijk, predikant van de

hersteld hervormde gemeente van

Zwartebroek-Terschuur

Luisteren

„Ik zou via hetzelfde medium reageren

en proberen een afspraak te maken.

Luisteren naar haar verhaal, meeleven

laten blijken, erkenning geven voor

problematiek en gevoelens, en aan het

eind een of meer oplossingsrichtingen

opperen. Ook proberen met toestem-

ming van Mariska haar steungroep te

verbreden dan alleen ikzelf.”

Henry Hendriksen, jv-leider 18+,

diaken en psychosociaal therapeut

Persoonlijk gesprek

„Via de app zou ik een berichtje sturen

dat ik blij ben dat ze me in vertrouwen

wil nemen, maar dat ik graag met haar

een persoonlijk gesprek wil. Ik vind het

belangrijk om emoties en non-verbaal

gedrag te zien, en dat is via de app niet

mogelijk.”

Petra Both-den Haan, docent Neder-

lands op het Wartburg College locatie

De Swaef en vertrouwenspersoon

Afspraak maken

„Als Mariska mij appt of sms’t, heb

ik haar telefoonnummer. Ik zou haar

bellen en zo snel mogelijk een afspraak

maken. Voorafgaand aan dat gesprek

zou ik informatie of tips inwinnen bij

de afdeling zorg van de school, liefst

zonder te vertellen om wie het gaat. Ik

ben geen vertrouwenspersoon, maar

zou alleen dingen doorvertellen als dat

in het belang van Mariska is en dan niet

zonder dat zij dat weet.”

Lineke Boot-Brussaard,

docent Ichthus College Veenendaal

Kort telefoontje

„Wanneer een situatie als beschreven in

de casus zich voordoet, zou ik reageren

met een tekstbericht dan wel een kort

telefoontje waarin ik haar dank voor

de openheid en het vertrouwen dat ze

geeft en ik zou haar uitnodigen voor

een pastoraal gesprek om door te pra-

ten over haar situatie.”

Ds. W. J. C. van Blijderveen, predikant

van de hersteld hervormde gemeente in

Stolwijk i.c.m. Moerkapelle

Non-verbaal

„Ik zou Mariska via hetzelfde medium

geruststellen en uitnodigen om iets

bij mij te komen drinken. Gesprekken

over gevoelige onderwerpen voer ik

het liefst face-to-face. Ik kan dan beter

gebruikmaken van non-verbale commu-

nicatie. Als blijkt dat het om een crisis

gaat, zal ik de vertrouwenspersoon

inschakelen.”

Margriet van de Ketterij,

jeugdwerker 12 tot 19 jaar

Dezelfde dag

„Ik zou in zo’n geval zo snel mogelijk,

maar in ieder geval op dezelfde dag,

een berichtje terugsturen. Daarin uit-

spreken dat ik het moedig vind dat Ma-

riska nu toch contact heeft gezocht. Ik

zou tegelijk aan haar vragen om elkaar

op korte termijn een keer te spreken.”

Ds. M. C. Batenburg, predikant her-

vormde Sint-Jansgemeente in Gouda

Via smartphone vrouw

„In dit geval zou ik de urgentie pro-

beren in te schatten. Als die hoog is,

zou ik per omgaande bellen. Hoewel

ik workshops en lezingen over soci-

ale media verzorg, ben ik zelf beperkt

mobiel bereikbaar en niet aanwezig op

sociale media. Mijn vrouw heeft wel

een smartphone en ik betrek haar altijd

bij dit soort gevallen. Vaak neemt mijn

vrouw dan contact op met zo’n meisje:

„Hoi, ik ben de vrouw van Koffeman,

hij vertelde dat je...” et cetera.”

Jaawk Koffeman, docent godsdienst en

maatschappijleer, Pieter Zandt scholen-

gemeenschap

Kwetsbaarheid

„Met haar WhatsAppbenadering

spreekt Mariska vertrouwen uit. Dat zou

ik volledig honoreren door via Whats-

App verder te praten. WhatsApp leent

zich vaak goed voor kwetsbaarheid.

Daarnaast staat alles zwart op wit. Je

kunt teruglezen én je bent ook als pas-

tor ‘veilig’. Tegelijk zou ik blijven zoeken

naar een face-to-faceafspraak.”

Ds. A. J. Mouw, predikant

hervormde gemeente te Giessen

Dankbaar

„Ik ben dankbaar dat Mariska contact

zoekt. Het verwondert me dat ze het via

mijn mobiele nummer doet. Gemeente-

leden hebben dat namelijk niet. Ik zal

per mobiel de eerste reactie doen en

haar laten weten dat ik het fijn vind dat

ze zich uit en dat het me goed lijkt dat

we elkaar spreken.”

Ds. M. J. Tekelenburg, predikant her-

vormde gemeente te Reeuwijk


„Like of appje geen vervanging van gesprek”tekst Gijsbert Bouw

beeld Sjaak Verboom

Hoornbeeckdocent Johanneke

de Braal is op Facebook niet

bevriend met een van haar

studenten. „Aan het begin van

een nieuw schooljaar zeg ik

tegen de groepen dat ik wel

op Facebook zit, maar dat ik

geen vriendschapsverzoeken

accepteer. Dat is dan meteen

maar duidelijk.”

De Braal (30) –werkzaam als

docent, schoolopleider en

decaan op de Rotterdamse

vestiging van de mbo-

school– wil niet dat studenten haar

toch een verzoek sturen dat ze vervol-

gens niet accepteert. „Voor je het weet

voelt iemand zich afgewezen.”

De reden? Als docent kom je overal je

studenten tegen. „Gelukkig valt dat in

mjn woonplaats, Rotterdam, nog wel

wat mee. En dat vind ik ijn. Zo kan ik

werk en privé gescheiden houden. Dat

geldt ook voor sociale media. Het is niet

nodig dat studenten via die media veel

van mjn privéleven zien. Daar komt bj

dat door alles wat ze van mjn online-

gedrag tegenkomen er bj hen een beeld

over mj ontstaat. Dat is altjd beperkt,

omdat Facebookupdates maar korte lit-

sen, fragmenten zjn van mjn leven.”

De Braal is „niet zo heel actief” op

sociale media: behalve op Facebook op

LinkedIn, WhatsApp en Twitter („maar

dat gebruik ik eigenljk nooit”). Per

dag besteedt ze minimaal een uur aan

sociale media. „Al die berichtjes die de

hele dag binnenkomen via groeps-apps

geven onrust. Als ik buiten de deur

ben, zet ik daarom soms mjn data-

verbinding uit.”

Het account van De Braal is niet open-

baar: alleen Facebookvrienden kunnen

haar berichten en foto’s zien. „Ik vind

het niet nodig dat mensen mjn proiel

tegenkomen als ze gaan zoeken op mjn

naam. Ook oudere statusupdates ver-

wjder ik vaak. Op Facebookproielen

van anderen kan ik soms ook updates

van jaren geleden zien. Al die foto’s en

berichten geven een bepaalde indruk

van die persoon. Als ik dan naar mjn

eigen Facebookproiel kjk, vraag ik me

af wat ik met die oude statusupdates

uitstraal. Oude berichten zjn vaak niet

meer actueel.”

Hoewel De Braal er zelf bewust

voor kiest om haar Facebookaccount

gesloten te houden, vindt ze het prima

dat andere docenten hun proiel open-

zetten, „zolang ze het maar op een

integere manier gebruiken.” De Braal

ziet daar ook wel voordelen van: „Je

hebt laagdrempelig contact met leerlin-

gen, je bent gemakkeljk bereikbaar en

je zou online zelfs als voorbeeld voor

studenten kunnen fungeren.”

Toch ziet de mbo-docent voor zichzelf

meer nadelen dan voordelen. „Contac-

ten via sociale media zjn erg vluchtig

en laagdrempelig. Daarom geloof ik

niet dat mensen over het algemeen heel

bewust met Facebook kunnen omgaan.

Vluchtigheid en bewust gebruik wrin-

gen met elkaar. Er gaat niets boven een

echt, persoonljk gesprek. Dat waar-

deert een student veel meer dan een

like of appje.”

De Braal kjkt regelmatig op sociale-

mediaproielen van haar studenten. En

ze spreekt hen ook aan op wat ze daar

ziet. „Ik probeer het dan wel een beetje

luchtig te houden. Om hen ervan be-

wust te maken wat ze doen. Als ze bj-

voorbeeld selies hebben geplaatst, zegt

ik: „Zo, in de pauzes foto’s gemaakt in

het park?” „Hoe weet u dat?” „Dat staat

op Facebook!” De meesten hebben een

openbaar proiel, maar weten dat niet

eens. Ik heb weleens voor de klas via

een beamer proielen opgezocht van

„Ik vind het

niet prettig

als een

student mijn

mobiele

nummer

weet”


Johanneke de Braal is docent, schoolopleider en decaan op de Rotterdamse vestiging van het Hoornbeeck College.

studenten die zeggen dat ze een geslo-

ten account hebben. Sommige konden

wel onder de tafel kruipen van schaam-

te toen hun proiel toch zichtbaar werd

in de klas.”

Ook via WhatsApp heeft De Braal

geen contact met studenten. „Ik ben

geen mentor. Ik kan me voorstellen dat

die in een groeps-app met leerlingen zit.

Maar ik vind WhatsApp geen geschikt

middel om gesprekken te voeren. Als

ik een leerling wil spreken, doe ik dat

het liefst face to face. Daar komt bj dat

ik het niet prettig vind als studenten

mjn mobieletelefoonnummer weten.

Ik hoor van collega’s weleens dat ze

rond halftwaalf ’s avonds via WhatsApp

nog vragen wat het huiswerk voor de

volgende dag is.”

De Braal kan zich voorstellen dat ze

wel zou gaan whatsappen met studen-

ten als ze een smartphone van school

zou hebben. „Die kan ik uitschakelen

als ik thuiskom.” Hetzelfde geldt voor

een speciaal werkgerelateerd Facebook-

proiel. „Werk- en privégerelateerde

communicatie gaan dan in beide geval-

len niet door elkaar heen lopen.”

Het Hoornbeeck College beschikt over

een gedragscode uit 2013, die bestaat

uit „spelregels” voor het omgaan met

sociale media door docenten en studen-

ten. De Braal breekt een lans voor een

goede doordenking van de invloed van

sociale media. „We weten dat die iets

doen met ons brein, ons zelfbeeld en

onze sociale interactie. Maar de vraag

is wat de gevolgen daarvan zjn voor

onze pedagogische en didactische visie

en wat dat betekent voor ons media-

gebruik in de lessen en het contact met

studenten.”

We zoeken docenten die een taal sprekenwaar jongeren van kunnen leren…

Sollicitaties met vermelding van (kerkelijke en zakelijke) referentiess.v.p. mailen naar [email protected]

Voor informatie kunt u contact opnemen met:H.P.W. Klaassen • directeur • (06) 23 99 21 64

drs. H.J. van der Poel • directeur • (06) 12 91 62 31

Kijk voor onze vacatures op

www.vanlodenstein.nl

Sollicitaties me ermeldin an kerkelijk akelijke) eferenties

drs. H.J. van der Poe directeu (06) 12 91 62 31

DIGIOOK

VGS EN DE MEDIA

”

Ons protocol social

media is voor leden

op te vragen via

[email protected].

www.vgs.nl

Zie voor meer informatie

over onze mediatrainingen:

www.vgs.nl/mediatrainingen

Heeft u al een mediatraining gevolgd?

Bent u voorbereid op eenconfrontatie met de media?

Is ons protocol social media al inuw bezit?

”

De kansrijke jarenEen Bijbelse handreiking voor deopvoeding van tieners

Bestel nu op www.debanier.nl/kansrijkejarenga naar de boekhandel of bel 055 - 539 06 50

P.D. TrippDe tienerjaren zijn roerige jaren. Het zijn jaren vanverleiding en conlict, waarin we als ouders vaakzwaar op de proef worden gesteld. Dit boek belichtdeze jaren vanuit een verrassend perspectief. Juist opde moeilijke momenten blijken er prachtige kansen teliggen in de opvoeding. Met humor, wijsheid en inle-vingsvermogen laat de auteur zien hoe ouders tallozekansen in het alledaagseleven kunnen aangrijpenom een gids te zijn voorhet hart van hun tiener.

19,95250 pagina’s

E-book € 14,99

27boekenwoensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

Onlineoorlog

Titel: The Pastor and Social Media

Auteur: Nicholas T. Batzig

Bron: feedingonchrist.com/pastor-social-media

Citaat: „We bevinden ons in een geestelijke oorlog

en een groot deel daarvan wordt online gevoerd. Als

predikanten stoppen om de waarheid van de Schrift

en het Evangelie te verspreiden via sociale media,

dan verlaat de kerk deze marktplaats van ideeën

en laat die –dwaas genoeg– over aan het rijk der

duister nis.”

Zendelingen

Titel: 4 things a pastor should consider before enga-

ging social media

Auteur: Trevin Wax

Bron: blogs.thegospelcoalition.org/trevinwax/2014/02/03

Citaat: „Zendelingen leren van de taal van de mensen

om hen heen, zodat ze het Evangelie kunnen verkondi-

gen en zich kunnen verbinden met de mensen die ze pro-

beren te bereiken. Op dezelfde manier moeten voorgan-

gers zich met sociale media, als onderdeel van hun totale

communicatie en verbindingsstrategie, bezighouden.”

En: „Participeren in sociale media is het spreken van de

taal van de cultuur van diegenen die u wilt bereiken.”

Geen struikelblok

Titel: Ten Commandments for Pastors, Politics, and

Social Media

Auteur: Thom Rainer

Bron: churchleaders.com/pastors/pastor-articles/276436-

ten-commandments-pastors-politics-social-media.html

Inhoud: Verwijzend naar de Bijbeltekst „Er is een tijd

om te zwijgen, en een tijd om te spreken” (Prediker

3:7b), geeft schrijver Thom Rainer predikanten tien

adviezen voor hun gedrag op sociale media.

Citaat: „Wees geen struikelblok voor ongelovigen. Veel

mensen houden u in de gaten. Veel mensen lezen uw

woorden.”

Blijven communiceren

Titel: Understanding Social Media

Auteur: Douglas Groothuis

Bron: equip.org/article/understanding-social-media

Citaat: „Ik streef ernaar om de waarheid en rationaliteit

van de christelijke wereldbeschouwing te verdedigen

wanneer zich daartoe de gelegenheid aandient, ook al

is het op Facebook (1 Petrus 3:15, 16). Als de gespreks-

partner op Facebook een oprechte interesse heeft in

mijn argumenten, zal ik blijven communiceren. Maar als

het oneerbiedig en aanvallend wordt (zoals al te vaak

gebeurt op sociale media), trek ik me terug om „geen

parelen voor de zwijnen te werpen” (Mattheüs 7:6).”

Kansen of parels voor de zwijnen?tekst Steef de Bruijn en Cora van den Heuvel-de Groot

beeld iStock

De samenleving verandert, veel communicatie

loopt via digitale kanalen. Om met jongeren in

contact te blijven, willen veel ambts dragers en

jeugd werkleiders daarom nadenken over de

manier waarop zij binnen deze digitale wereld

een rol kunnen spelen. Hoe je dat doet en of

dat wenselijk is, daarover zijn de meningen

verdeeld. Een greep uit de tips, adviezen en

argumenten uit digitale bronnen.

28 woensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagbladjongeren

„Onlinetoezicht? Niet voor mij”tekst Wim van den Bosch

beeld iStock, RD

„Wanneer krijg ik eindelijk een mobiele telefoon?” „Waarom heb je die dan no-

dig?” Het vervolgantwoord varieert per kind. Bellen noemen jongeren niet vaak

meer. De belangrijkste functie van een telefoon is verschoven van telefoneren naar

gebruikmaken van sociale media. Twee jongeren vertellen over hun ervaringen met

nieuwe media in een vraaggesprek via WhatsApp en Facebook Messenger.

29jongerenwoensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

Niet meteen een smartphone

Dag Dick. Kun je eens iets over jezelf

vertellen?

Ik ben Dick Benard. Ik ben 16 jaar en

woon in Scherpenzeel. Ik heb een

broertje en een zusje. Ik zit in de

vierde klas van het vmbo.

We spreken elkaar nu via WhatsApp.

Gebruik je nog meer sociale media?

Ja, ik gebruik ook Facebook, Insta-

gram, YouTube en Snapchat. En heel

soms Twitter.

Kun je per medium zeggen waarvoor

je het gebruikt?

Facebook gebruik ik om mijn verha-

len te delen met anderen. Instagram

post ik foto’s van mezelf. Snapchat

gebruik ik om verhalen van anderen

te zien. Zelf laat ik soms via Snapchat

ook weten wat op een dag doe. En

als ik niets te doen heb, ga ik leuk

fi lmpjes kijken op YouTube.

Wat is precies het verschil tussen

Instagram en Snapchat?

Pfoe, Instagram is een klein beetje te

vergelijken met Facebook. Op Insta

kun je alleen maar foto’s posten.

Mensen kunnen jou daarop volgen

en je foto’s liken. Met Snapchat kun

je foto’s en fi lmpjes maken en die

aan je verhaal toevoegen. Mensen

met wie je op Snapchat bevriend

bent, zien dat ‘verhaal’. Ook kun je

foto’s naar elkaar sturen, zodat nie-

mand anders ze ziet. Ik hoop dat de

beschrijving een beetje duidelijk is? ;)

Ja hoor. Anders googelen we wel

even. Ander vraagje: Hoeveel vrien-

den/volgers heb je op de verschil-

lende media? Vind je het belangrijk

om een zo groot mogelijk aantal

vrienden te hebben?

Op Instagram heb ik 407 volgers,

op Facebook heb ik ongeveer 240

vrienden. Van Snapchat weet ik het

niet. Mij maakt het niet uit hoeveel

vrienden ik heb. De meeste zijn geen

echte vrienden, maar mensen die je

kent en nooit in het echt gezien hebt.

Je bent bevriend met mensen die je

nog nooit in het echt gezien hebt?

Waar ken je die van?

De meeste vrienden ken ik via

school. Maar sommige helemaal

niet. Die willen mij gewoon volgen.

Ik vind dat prima. Zodra ze me

niet meer volgen, volg ik hen ook

niet meer. Zo werkt dat een beetje

bij mij.

Heb je ook volwassenen als vriend/

volger? Je vader of moeder bijvoor-

beeld?

Ja, op Facebook heb ik volwassenen

als vriend. Mijn vader en moeder

ook. Maar op Instagram zijn er maar

drie of vier volwassenen die me

volgen.

Wat vind je ervan dat je ouders je

volgen op Facebook? Voelt dat als

toezicht?

Voor mij is het gewoon. Het voelt

zeker niet als toezicht.

Vind je dat ouders in het algemeen

meer toezicht zouden moeten hou-

den op het onlinegedrag van hun

kinderen?

Ja, dat sowieso. Want kinderen

gaan op vroege leeftijd soms al rare

dingen doen op sociale media. Ik

vind zeker dat ouders hun kinderen

op jonge leeftijd moeten controleren

wat ze online doen. Als ze rond de

16, 17 jaar zijn, zijn de kinderen al zelf

verantwoordelijk voor wat ze doen.

De laatste tijd denken steeds meer

ouders er sterk over om hun kind

pas op hun 16e een smartphone te

geven. Hoe denk jij daar over?

Ik vind dat het al eerder mag. Ik

kreeg een mobiel aan het eind van

groep 8. Ik vind dat je pas je kinderen

een mobiel moet geven zodra ze naar

het voortgezet onderwijs gaan. Want

dat leggen ze lange afstanden af. Het

is dan fi jn als ze bereikbaar zijn.

Dat hoeft niet meteen een smart-

phone te zijn, toch?

Nee, ze hoeven niet meteen de aller-

nieuwste model. Ouders kunnen hun

kinderen pas als ze wat ouder zijn

een smartphone geven, en daarvoor

een gewone mobiele telefoon.

Dus kort samengevat: Je vindt dat

het niet nodig is dat brugklassers

meteen een smartphone hebben en

er is toezicht nodig bij hun sociale-

mediagebruik? En je vindt dat dat

toezicht niet meer nodig is als je een

jaar of 16 bent?

Dat is een perfecte samenvatting!

30 jongeren woensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

Internetten als hobby

Ha Elisabeth. Fijn dat je een

paar vragen wilt beantwoorden.

Wil je eerst eens iets over jezelf

vertellen?

Ik ben Elisabeth Sollman,

11 jaar. Ik zit in groep 8 en ik

speel al meer dan vijf jaar viool.

Ik voetbal vaak met mijn beste

vriendin.

Je speelt graag viool? Wat leuk.

Hoeveel uur per week ben je

daar ongeveer mee bezig?

Elke dag een halfuur, en maan-

dag nog orkest. Dus bij elkaar in

de week zo’n vier uur.

Zit je ook vaak op de computer

of tablet?

Ja, de laatste tijd best wel. Dat

vindt mijn moeder niet altijd leuk,

hoor...

Wat doe je dan zoal?

Ik zit dan op Facebook en

Instagram. En ik kijk heel veel

YouTubevideo’s.

Maak je ook nog gebruik van

andere sociale media?

Ja, e-mail.

Hoeveel uur per week ben je hier-

mee bezig ongeveer?

Zestien uur.

Kun je een paar voorbeelden ge-

ven van video’s die je op YouTube

graag bekijkt?

Video’s van vloggers. Dat zijn

mensen die hun dagelijks leven

fi lmen. En schoonheidsvideo’s.

Zestien uur is best veel, toch? Je

besteedt minder tijd aan je hobby

en je noemt sociale media niet bij

je hobby’s... ;-)

Dat klopt, maar het klink zo

raar om internet je hobby’s te

noemen. Toch blijkt het dus een

hobby te zijn.

Heb je ook volwassenen als

vriend/volger op sociale media?

Jazeker, kennissen die we niet zo

vaak zien en familie. En zelfs een

leerkracht van school.

Je ouders ook?

Die hebben geen Facebook.

Zou je het wel leuk vinden als

zij gingen facebooken, zodat je

ook online contact met hen kunt

hebben?

Nee, dan zien ze alles wat je

doet en zegt. Niet dat ze dat niet

mogen zien, maar ze hoeven niet

alles te weten.

Je hebt dus geen behoefte aan

onlinetoezicht? Zou je het voor

sommige kinderen toch niet beter

vinden als er toezicht zou zijn?

Jawel, en ik denk dat mijn ouders

het ook best leuk en fi jn zouden

vinden om te zien wat ik doe,

maar ik vind dat niet zo nodig. Als

ze af en toe boven op mijn kamer

komen, laat ik ook wel zien wat

ik aan het doen ben. Dus in dat

geval is er bij mij wel een beetje

toezicht. Sommige kinderen doen

echt rare dingen die voor sommi-

ge ouders beter zijn om te weten,

maar daar bemoei ik me niet mee.

Heb je een smartphone?

Dat zou handig zijn. Maar nee, ik

heb geen telefoon.

Weet je al wanneer je er een krijgt?

Als ik naar de middelbare school ga.

De laatste tijd denken steeds

meer ouders erover om hun kind

pas op hun 16e een smartphone

te geven. Hoe denk jij daar over?

Kinderen krijgen dan eerst een

gewone mobiele telefoon.

Nou, ik snap dat wel. Want

met smartphones gebeuren de

laatste tijd ook steeds meer rare

dingen. Mijn ouders hebben

daar ook over gedacht. Maar ik

zou me echt schamen voor zo’n

gewone telefoon. Dan heb ik er

liever geen.

En als er nu veel meer kinderen

zijn met een gewone mobiel?

Dan lijkt het me makkelijker,

maar ik zou zelf niet graag met

zo’n telefoon willen rondlopen.

31selfiewoensdag 25 mei 2016 Reformatorisch Dagblad

De spiegel van de selfietekst Gijsbert Bouw

beeld Driestar educatief

Een selfie maken moet voor

een lector nieuwe media of

voor een van de leden van zijn

kenniskring een fluitje van een

cent zijn, zou je zeggen. Niets

is minder waar.

De vraag werpt zich allereerst

op of het verstandig is een

selie te maken voor een lec-

toraat dat kritisch nadenkt

over de inzet van nieuwe media. Gaat

het daarmee niet veel te veel mee met

de trend onder jong en oud om zichzelf

te etaleren en de mooiste foto’s met jan

en alleman te delen?

In zjn rede bj de start van het lecto-

raat nieuwe media zei Steef de Brujn al

dat het maken van selies niet iets van

de laatste tjd is. Ook eeuwen geleden

lieten mensen zich portretten. Toen

door middel van olieverfschilderjen of

pentekeningen, die alleen ontstonden

na uren poseren. En een smak geld

kostten. Met het maken van een selie

staat de lector en zjn kenniskring dus

in een rjke traditie waarvan Rem-

brandt ook onderdeel is.

Natuurljk, kanttekeningen zjn er

ook te maken. Want inderdaad, bj de

selectie van bovenstaande foto was een

van de criteria dat iedereen er netjes

op moest staan: geen ogen dicht, geen

chagrjnige blikken en het liefst een

vroljke glimlach. En daarmee is maar

weer onderstreept dat we niet onver-

schillig zjn over ons imago.

En dan de praktische kant van het

maken van een selie. Wie heeft een

seliestick? Hoe werkt dat klikken pre-

cies? Waar moet iedereen heen kjken?

Past iedereen wel op de foto? Wie kan

de foto het beste maken: de kleinste

van het stel of toch de langste? En hoe

hoog houd je de stick dan? Gaat het wel

goed met de lichtval?

We kwamen er wel uit, vonden we

zelf. Maar of de selie echt aan de ver-

eisten voldoet? Oordeel zelf maar.

En maakt u zich geen zorgen: intus-

sen denken we verder over het verband

tussen hoe actief een jongere op sociale

media is en zjn of haar visie op gezag.

En over het verband tussen het aantal

selies van een jongere en zjn of haar

zelfbeeld. Daarmee krjgt de selie er

een functie bj: die van spiegel.

Wie heeft een

selfiestick?

Hoe werkt dat

klikken precies?

Lector en kennis-

kring van lectoraat

nieuwe media in

vorming en onder-

wijs, v.l.n.r. Jeroen

van der Laan,

Steef de Bruijn,

Gijsbert Bouw, Ad

Verwijs, Henrieke

van Dam, Sjaak

Jacobse, Cora van

den Heuvel, Wim

van den Bosch en

Peter van Nieuw-

koop.

Plesmanstraat 68 | Postbus 900 | 3900 AX Veenendaal | T 0318 54 30 30 | E [email protected] | www.rmu.nu

Word lid op

www.rmu.nu

RMU: ervaringen delen, zichtbaar zijnIn een digitale wereld vol mooie plaatjes en vlotte praatjes delen RMU-leden hetzelfde

uitgangspunt: solidariteit. Hoe zich dat vertaalt naar de alledaagse praktijk? Onze

leden bemoedigen elkaar om zichtbaar te zijn als christen op de werkplek. Delen

ervaringen en dragen als dat nodig is elkaars lasten. Spreekt u dit aan? Sluit u aan!

Watdeelt umetanderen (enwat niet)?

MACHTIGE MEDIA › medialibrary › Driestar...Zet nieuwe media in de gemeente alleen in vanuit de...

Documents

Transcript of MACHTIGE MEDIA › medialibrary › Driestar...Zet nieuwe media in de gemeente alleen in vanuit de...