Ln73web
-
Upload
orthofytomedia -
Category
Documents
-
view
220 -
download
1
description
Transcript of Ln73web
tweemaandelijks | JAARGANG 11 | januari / februari 2014Prijs: € 6
73Coeliakie en
glutenintolerantie
Artritis enaromatherapie
Opvoeden zonder straffen
Maak de juiste keuze in uw omega-3 preparaat,
• Compleet natuurlijk en zuiver omega-3 vetzurencomplex
• Uitstekende verhouding aan omega-3/ omega-6/omega-9 van 15/1/6• Het unieke, gepatenteerde en koude
extractieproces haalt het allerbeste uit krill en laat alle componenten intact
• Betere opname van de omega-3 vetzuren (EPA en DHA) uit krillolie dan uit visolie waardoor een lagere daginname volstaat
• Dankzij het hoge gehalte aan astaxan-thine zijn de omega-3 vetzuren extra beschermd tegen oxidatie (de olie wordt niet ranzig)
• Levert naast EPA en DHA ook andere interessante sto� en zoals fosfolipiden,
choline, astaxanthine, een uiterst actief marine
� avonoïde, vitamines A, E & D, zink en kalium
• Zware metalen, PCB’s, dioxines en pesticiden liggen ruimschoots onder de strengste
internationaal aanvaarde limieten• Wetenschappelijk bewezen kwaliteit• Geen vissmaak of oprispingen• Heel stabiel product
Waarom kiezen voor Neptune Krill Oil ?• Krillolie van wetenschappelijk bewezen kwaliteit• Uitstekend opneembare omega-3• Aandacht voor een belangrijke bouwstof van de hersenen en
het netvlies: docosahexaeenzuur (DHA)> toevoeging van visolie zorgt voor een hoger gehalte aan DHA> aanvulling met bernagieolie levert een bron van GLA
• Kwaliteitsvolle omega-3 vetzuren:> whole food omega-3 uit krillolie> de hoog geconcentreerde DHA-rijke visolie bevat EPA en
DHA in de vorm van triglyceriden, de vorm met de beste biobeschikbaarheid bij visolie
• Contaminanten (zware metalen, PCB’s, dioxines, furanen) in krillolie en visolie liggen ruimschoots onder strengste internationaal aanvaarde limieten
• De bernagieolie is gestandaardiseerd op 20% GLA, gegarandeerd vrij van toxische pyrrolizidine alkaloïden en geproduceerd via koude persing waardoor het ontstaan van transvetzuren wordt uitgesloten
• Vitamine D3 of cholecalciferol is de meest doeltreff ende vorm van vitamine D, en bio-identiek aan de vitamine D3 die in de huid wordt aangemaakt.
kies voor krillolie van topkwaliteit!
Respect voor het ecosysteem
Waarom kiezen voor Neptune Krill Oil?
Focused on Science, Driven by Nature
Nutrisan bvba | Egide Walschaertsstraat 22 bus i | 2800 Mechelen | Tel. +32 (0)15 21 51 00 | Fax +32 (0)15 21 51 01 | [email protected] | www.nutrisan.com
*Het gunstige eff ect wordt verkregen bij een dagelijkse inname van 250 mg EPA & DHA.
Krill vormt de grootste biomassa op deze planeet. Een slordige 500 miljoen ton krill hernieuwt zich jaarlijks. Het CCAMLR of “Commission for the Conservation of Antartic Marine Living Resources”, een offi ciële internationale organisatie, waakt over de vangstquota. Vandaag wordt minder dan 2% van wat mag gevangen worden ook daadwerkelijk opgevist. De krill vangst die voor de productie van Neptune Krill Oil* dient, verloopt volledig volgens de akkoorden van het CCAMLR. Dankzij een reeks milieu vriendelijke maatregelen blijft krill ook in de toekomst ruimschoots beschikbaar voor zeezoogdieren, vissen, vogels en mensen.
De omega-3 vetzuren EPA en DHA
dragen bij tot de normale werking van het hart.*
Deze producten zijn verkrijgbaar bij uw apotheek.
CNK NKO 60 softgels: 2256-394 • CNK NKO 180 softgels: 2705-440 • CNK NKO Kids 60 softgels: 2945-962• CNK NKO Kids 120 softgels: 2945-970
NKO_advertentieA5.indd 1 20/01/14 10:41
3
VOORWOORD
Pascale Van den Heede
Hoofdredacteur
LeefNu in een nieuw jasje gehuldLeefNu is vanaf nu kleiner en handiger qua formaat. De doelstelling van LeefNu
blijft ongewijzigd: de lezer op de hoogte houden van een gezonde leefstijl in het
algemeen en meer specifiek gezonde voeding, fytotherapie, opvoeding, bewe-
ging en milieu. U treft vele praktische tips om op een bewuste en gezonde manier
te leven.
Nog toegankelijker!
Onze bedoeling is om degelijke vakinhoudelijke gezondheidsinformatie toegan-
kelijk te maken voor iedere geïnteresseerde. Zo kan iedereen profiteren van goe-
de gezondheidsinformatie om evenwichtig en gezond te leven samen met familie
en vrienden.
Abonnement vrijwel gratis!
Om LeefNu zo toegankelijk mogelijk te maken, hebben wij er voor gekozen onze
prijs drastisch te verminderen naar 20 euro per jaar. Deze kosten komen overeen
met de portkosten om een LeefNu thuis te ontvangen. Ook kunt u voor een zeer
schappelijke prijs 15 euro per jaar - alle LeefNu’s van de voorbije jaren consulte-
ren op de website www.orthofytomedia.com. Zie onze website voor uitgebreide
informatie betreffende LeefNu.
Wij zijn benieuwd naar uw mening over deze nieuwe vorm van LeefNu en stellen
het op prijs als u uw reactie mailt naar [email protected]!
Wij wensen u veel leesplezier!
energeticanatura.com
Bio-Ashwagandha ™
Ayurvedisch adaptogeen
- Voor een goede werking van het immuunsysteem- Draagt bij tot energieherstel- Bij uitputting van de bijnier- Veilig bij langdurig gebruik
Natuurlijk herstarten
Bio-Ashwagandha.indd 1 6/02/14 18:35
energeticanatura.com
Bio-Ashwagandha ™
Ayurvedisch adaptogeen
- Voor een goede werking van het immuunsysteem- Draagt bij tot energieherstel- Bij uitputting van de bijnier- Veilig bij langdurig gebruik
Natuurlijk herstarten
Bio-Ashwagandha.indd 1 6/02/14 18:35
INHOUD
Adverteerders
Nutrisan Neptune Krill Oil ...................................................................................................2
Energetica Natura Bio-Ashwagandha.............................................................................................4
FIOW Seminaries & bijscholingsdagen .......................................................... 6
Ojibwa De Roeck Nigella Oil Superior.........................................................................................25
FIOW Programma voorjaar 2014 ....................................................................... 30
Pharma Nord D-Pearls ..................................................................................................................32
tweemaandelijks | JAARGANG 11 | januari / februari 2014
Prijs: € 6
73
Moeite met slapen
Bromide, een
dominant gevaar
Straling en
elektrosmog: een
groeiend probleem
Erkenning LeefNu
LeefNu is sinds juni 2007, het
enige Orthomoleculaire
Wetenschappelijke Tijdschrift
erkend door de
‘European Union of Science
Journalists’ Associations’
en de ‘European Research
Advisory Board (EUR AB)’.
Toename atopisch eczeem
en het verband met onze
westerse levensstijl
Eczeem is geen ziekte
maar een signaal van ons
lichaam dat het in een
onevenwichtige situatie
verkeert. Hierbij spelen onze
levensstijl en de omgeving
waarin we ons bevinden
een uitermate belangrijke
rol. Vandaar we ook een
sterke eczeemtoename
zien in onze westerse
maatschappij. Het
optimaliseren van onze
levensstijl en omgeving
is dan ook een noodzaak
in het herstellen en
voorkomen van deze
huidaandoening
Zie volledige artikel op pagina 17
nnKort Nieuws Kunstverlichting schadelijk voor onze
gezondheid? ................................................................ 7
Kool, gezonde winterkost ................................ 7
Ontgiften: doe het in het voorjaar ............... 8
Beweging is noodzakelijk ................................... 8
nnVoeding Coeliakie en glutenintolerantie ...................... 9
nnGezonde recepten Een smaakvol nieuw jaar... ...............................12
nnMedisch Dossier Een nieuwe visie over parasieten ................14
Toename atopisch eczeem en het verband
met onze westerse levensstijl ....................... 17
nnFytotherapie Ontmoeting met: Grote Brandnetel ... ......20
nnAromatherapie Artritis en aromatherapie ................................. 22
nnOpvoeding Opvoeden zonder straffen .............................. 24
nnEcologie De terugkeer van de wolf ................................28
73
5
januari - februari ‘14
Kool is goed houdbaar, en het aanbod in de winter en vroe-ge voorjaar is groot. Kool is niet duur en heeft een gunstig effect op onze gezondheid. Kool behoort tot de kruisbloe-migen, net als broccoli en spruiten en is er in meerdere soorten: witte kool, savooiekool, spitskool, rode kool, zuur-kool en Chinese kool.
Kool bevat fytonutriënten die in verband wor-den gebracht met het goed functioneren van het hartvaatstelsel. Fytonutriënten zijn bioac-tieve inhoudsstoffen die allerlei processen in het lichaam activeren. De belangrijkste stof-fen, fytohormonen ofwel plantensterolen, stimuleren klieren in het lichaam die stoffen produceren die het lichaam nodig heeft. Kool is rijk aan vezels, goed voor onze spijsverte-
ring en het bevat veel vitamine C. Je kunt kool verwerken in salades, soepen, groente- of stoofschotels. Over smaak valt niet te twis-ten, maar te gaar gekookte kool komt zowel de smaak als de goede eigenschappen niet ten goede. Leuke tip: de bladeren kun je goed gebruiken als wrap of om er pakketjes van te maken. Kool is een gezond groente met veel mogelijkheden!
Licht en donker zijn van invloed op ons slaapwaakritme. Licht wordt via ons netvlies gere-gistreerd en via speciale zenuwcellen in het netvlies (ganglioncellen) doorgegeven aan de hypothalamus. Een klein groepje cellen in de hypothalamus, de nucleus suprachiasmaticus, regelen ons bioritme.
’s Nachts wordt het sein gegeven voor de aanmaak van het slaapbevorderende me-latonine. Wanneer het ’s morgens weer licht wordt, wordt het wakker makende en energiebevorderende cortisol aangemaakt. Om dit te bereiken hebben we overdag veel ‘biologisch’ effectief licht nodig en ’s avonds
juist licht met weinig biologische effectiviteit. De biologische
effectiviteit is afhankelijk van het kleurenspectrum van licht. LED en spaarlampen staan bekend om hun vaak kille licht. Dit komt doordat dit licht meer blauwcom-
ponenten bevat. Licht met een grote blauwcomponent
(koelwit licht) heeft een gro-
ter biologisch effect dan licht met een grote roodcomponent (warmwit licht). Dit zou kun-nen betekenen dat we, door ’s avonds LED- verlichting en spaarlampen te gebruiken, wel eens ‘te wakker’ zouden kunnen worden waardoor slaapstoornissen kunnen ontstaan. Andere aandoeningen die aan lichthinder of lichtvervuiling worden toegeschreven zijn hoofdpijn en stress. Het computerscherm en de televisie hebben ook een grote blauw-component, een monitor heeft zelfs een ho-gere kleurtemperatuur dan de middagzon. Dus bij een verstoord slaapwaakritme is het verstandig om eens naar alle lichtbronnen in je huis en omgeving te kijken. Laat in dat geval ‘s avonds je computer of tablet uit en steek een kaarsje aan bij je avondritueel.
Kunstverlichting schadelijk voor onze gezondheid?
Kool, gezonde winterkost
73 7
KORT NIEUWS
Trudy Vlot
januari - februari ‘14
KORT NIEUWS
Trudy Vlot
73 januari - februari ‘14
Het voorjaar is historisch gezien de tijd om te ontgiften. Deze gewoonte is al duizenden jaren oud en staat de laatste tijd weer volop in de belangstelling. Er zijn mensen die zeggen: “dat doet mijn lichaam toch vanzelf?” Maar in onze omgeving met de vele chemische stoffen en hoeveelheid stress is ontgiften geen overbodige luxe. Gelukkig zien velen het belang van het opschonen van je lichaam gelukkig weer.
De winter zorgt voor een extra belasting: te veel binnen zitten, te weinig beweging en
ongezonder eten. Met een ontgiftings-kuur kun je die extra afvalstoffen uit
je lichaam verwijderen. Drink veel water of thee van brandnetel of paardenbloem en plan regelma-tig een vastendag in. Wil je langer vasten of heb je klachten dan is
begeleiding door een natuurgeneeskundig arts of therapeut aan te bevelen. De arts of therapeut stelt samen met jou een passende ontgiftingskuur op. Voor de motivatie is het aan te bevelen om een kuur samen met je partner, vriend of vriendin te doen. Het resul-taat: natuurschoon van binnen en buiten!
Zie ook artikel “Ontmoeting met de Grote Brandnetel” op pagina 20.
Beweging is naast voeding en slapen het meest essentiële voor onze gezondheid. De dertig minuten beweging die wordt geadviseerd is eigenlijk het minste wat we per dag zouden moeten halen. Door veel te bewegen kunnen onze spieren energie aanmaken, kunnen voedingsstoffen goed worden opgenomen en afvalstoffen beter worden afgevoerd.
Het beste is om nuchter te bewegen, zeker wanneer je (een beetje) overgewicht hebt. Van buiten bewegen heb je vele malen meer profijt dan van binnen bewegen. De intensi-teit van de beweging steeds afwisselen en af en toe zweten hoort erbij. Dus door regelma-tig te bewegen, krijg je een beter figuur, heb je meer energie en een beter humeur! Laat je niet afleiden door zon, regen of wind.
Grijp iedere kans om te bewegen: ga lopend naar de winkel, neem de trap in plaats van
de lift en breng de kinderen op de fiets naar school. Zo zijn er heel veel bewegingsvormen in het gewone dagelijkse leven in te bouwen.
Overigens is beweging iets anders dan sport. Fanatiek sporten is intensief en wordt door ons lichaam snel gezien als stress. Het lichaam gebruikt dan veel energie en voe-dingsstoffen en houdt zo relatief weinig voe-dingsstoffen over voor het immuunsysteem. Zo kun je bij intensieve sportbeoefening of na een sportwedstrijd vatbaar zijn voor infecties.
Ontgiften: doe het in het voorjaar
Beweging is noodzakelijk
8
73 9januari - februari ‘14
VOEDING
Petra Kersten
Glutenintolerantie komt steeds meer voor, van milde gevoeligheid tot ernstige coeliakie. Hoe
komt het dat er steeds meer mensen overgevoelig zijn voor gluten? Welke factoren en invloe-
den spelen een rol?
Coeliakie is een aandoening van de dunne darm die het gevolg is van gevoeligheid voor gluten. Gluten is een eiwit dat voorkomt in sommige graansoorten zoals tarwe, rogge, gerst, spelt en kamut. Haver bevat zelf als graan geen gluten maar is vaak besmet met een glutenbevattend graan. Gluten bescha-digt het slijmvlies van de dunne darm. In een gezonde darm zorgen grote hoeveelheden darmvlokken voor een goede opname van de voedingsstoffen. Bij coeliakie zijn deze darmvlokken beschadigd of zelfs verdwenen (vlokatrofie). Het gevolg is dat voedingsstof-fen minder goed worden opgenomen. Het woord coeliakie komt van het Griekse Coe-liakos dat ‘ziekte van de darm’ betekent. De Nederlandse benaming is glutenintolerantie [2].
Welke producten bevatten gluten?Gluten zit in veel verschillende producten zoals: tarwe, rogge, gerst, haver (tenzij ver-meld ‘glutenvrij’), tarwemeel, griesmeel, tar-webloem, tarwemout, zemelen, couscous, bulgur, seitan, graankiemen, graankorrels en graanvlokken, roggemeel, roggebloem, havermout, havervlokken, havermeel, gort, gerstemout, parelgort, grutten, spelt, kamut en mout [2]. Van de glutenbevattende granen is tarwe een graan dat veel verwerkt wordt in producten die wij eten zoals brood, beschuit,-crackers, gebak en koek. Maar ook in cruesli, muesli, deegwaren als macaroni, spaghetti,
mie en vermicelli zit gluten.
Toename van coeliakie
Coeliakie komt vier keer meer voor dan in
1950. Wat zijn de oorzaken voor deze toena-
me? De huidige opvatting is dat het eten van
tarwe en tarwebevattende voedingsmiddelen
daar een grote rol in speelt. Tarwe is genetisch
gemanipuleerd voedsel. De oorspronkelijke
tarwe was een eiwitarm graan dat weinig glu-
ten bevatte. Met behulp van moderne teelt-
technieken werd speciaal tarwe gekweekt
met een hoog gehalte aan eiwitten en gluten
dat beter bestand was tegen uiteenlopende
weersomstandigheden en ziekteverwekkers.
De menselijke genen zijn niet altijd voldoen-
de in staat om voedingsstoffen uit graan te
halen. Het genetisch manipuleren van tarwe
zorgt voor een graan waar ons lichaam nog
meer moeite mee heeft. Ons lichaam is niet
aangepast aan deze ‘nieuwe’ granen.
Diagnosemethoden
Er zijn verschillende manieren om coeliakie
vast te stellen: in het bloed, darmweefsel, in
de ontlasting en proefondervindelijk via een
glutenvrij dieet. Informatie hierover is te vin-
den op de volgende sites:
www.europeanlaboratory.nl, www.mglab.nl,
www.prohealth.nl en www.rpvitamino.com.
Coeliakie en glutenintolerantie
7310 januari - februari ‘14
VOEDING
Petra Kersten
Chronische ontsteking
Gluten is een proteïne(eiwit) dat vrijgemaakt
wordt als glutenbevattende granen afgebro-
ken worden in de spijsvertering. Gluten wordt
nog verder afgebroken tot peptiden (bouw-
steen van proteïne, onder andere gliadine).
Vooral gliadine wordt moeilijk afgebroken in
de spijsvertering. Daarbij lijkt de structuur van
gliadine sterk op de structuur van eiwitten in
de schildklier, alvleesklier, dikke en dunne
darm. Als gliadine onvoldoende wordt afge-
broken, maakt het lichaam antistoffen aan
tegen gliadine. Er ontstaat een chronische
ontsteking tegen het eigen weefsel: een au-
to-immuunziekte. Bij een auto-immuunziekte
valt het immuunsysteem het eigen weefsel
en gezonde cellen aan.
Wat zijn de klachten?
Klachten die bij coeliakie en glutenintoleran-
tie voorkomen zijn maag- en darmklachten
zoals buikpijn, opgezette buik, diarree, ge-
wichtsverlies en het gevoel voor steeds meer
voedingsmiddelen overgevoelig te zijn. Als
gevolg van een tekort aan vitamines en mi-
neralen kan moeheid, lusteloosheid, bloed-
armoede, botontkalking en groeiachterstand
(bij kinderen) ontstaan. De antistoffen kun-
nen auto-immuunziekten veroorzaken zoals
diabetes mellitus type 1, ontsteking van de
schildklier, lever, galwegen en psoriasis.
Door betere diagnosemethoden, het bewer-
ken van granen (met name tarwe), het meer
gaan gebruiken van medicijnen, suiker, alco-
hol en door het vaker voorkomen van stress,
komt glutenintolerantie vaker voor. Gluten-
intolerantie kan maag-, darmklachten en
auto-immuunziekten veroorzaken. Maar ook
klachten en ziektebeelden als gevolg van
een tekort aan vitamines en mineralen.
Glutenvrij eten, hoe doe je dat?
Hieronder staan enkele tips voor glutenvrije
maaltijden [1]. Natuurlijk kun je ook kiezen
voor glutenvrije producten zoals glutenvrij (af-
bak)brood, koekjes, gebak, pasta of gluten-
vrij meel, die bij supermarkten, natuurwinkels
of via internet te koop zijn. Glutenvrij brood
is brood van boekweitmeel, teffmeel, rijste-
meel, maïsmeel, quinoa, gierst, amaranth,
tapioca, sorghum, sojameel, kastanjemeel,
kikkererwtenmeel.
73 11januari - februari ‘14
ontbijt:l fruitl notenl fruitsmoothie l yoghurt, kefir, kwark l omelet l sojayoghurt l boekweitpannenkoekenl zelfgemaakte muesli van zaden, pitten,
noten, cranberry’s, gojibessen, havervlok-ken, quinoavlokken en cacaosnippers
l havermoutpap l reep met rauwe zaden, pitten en fruit (raw
food bar)l boekweitpapl rijstpap
lunch, warme maaltijd:l maaltijdsoep van groenten, peulvruchten,
kip, vlees, vis of eil maaltijdsalade met noten, zaden, kip,
vlees, vis of ei
l groenteschotel met rijst, aardappelen,
peulvruchten, quinoa, boekweit
l omelet met groenten
l groentesmoothie
l boekweitsalade
l quinoasalade
Supplementen
Het herstellen van de darmwand en darm-
flora is een belangrijk onderdeel van de
behandeling van glutenovergevoeligheid.
Wanneer de darmwand beschadigd is en de
darmflora verstoord, blijft men gevoelig voor
allergenen. Het schrappen van gluten leidt
op de lange termijn vanzelf tot herstel van
de darmwand, maar dit proces kan versneld
worden door supplementen zoals probiotica,
spijsverteringsenzymen en glutamine. Raad-
pleeg een natuurgeneeskundig arts of thera-
peut voor een gericht advies.
Literatuurlijst
1. Gluten en koemelk. De link met gezond-
heidsklachten. Een complete gids voor
therapeut en patiënt, door Hilde Maris.
ISBN: 9789081906111;
2. Glutenvrij dieet, Voedingscentrum, Den
Haag, 2001, 6e herziene druk;
3. Dieetadviezen bij een glutenvrij dieet,
Stichting Voedingscentrum Nederland,
Den Haag, 2007.
Auteursgegevens
Petra Kersten,
diëtist & orthomoleculair therapeut
www.petrakersten.com
VOEDING
Petra Kersten
Een nieuw jaar vol culinaire uitdagingen. Dat staat op mijn verlanglijstje voor dit huidige nieuwe
jaar. Eten moet je dagelijks en dan kan je er maar beter meteen iets lekkers van maken. Gezon-
de voeding lekker maken, dat is mijn uitdaging, elke dag opnieuw. In deze bijdrage vindt u één
bijzonder gerecht met aardperen en iets voor bij de koffie of thee.
7312 januari - februari ‘14
Een smaakvol nieuw jaar...
GEZONDE RECEPTEN
Lies Hels loot
Koekjes uit het hoge noordenEen heerlijk koekjesrecept uit Zweden.
Ingrediënten voor 20 tot 30 koekjes:
125 g boter (biologisch)
125 g rietsuiker of stevia (stevia: 25-50 gram)
100 g amandelen
125 g speltbloem
1 ei
10 kardemomzaadjes
2 keer draaien met de pepermolen
snuifje zeezout
Garnering: gepelde amandel per koekje
Tip: dit recept lukt ook met kokosolie. De koekjes krijgen daardoor een iets andere smaak.
Werkwijze
l Klop boter en suiker luchtig op
l Splits het ei in eidooier en eiwit
l Meng het eigeel door het boter/suiker-
mengsel
l Maal de amandelen fijn
l Meng de kardemomzaadjes met de bloem,
peper, zout en gemalen amandelen en doe
dit mengsel vervolgens bij het botermengsel
l Meng het geheel tot één deegbal
l Maak van het deeg een rol van zo’n 4 cen-
timeter doorsnede
l Verpak de deegrol in bakpapier (zonder si-
licone!) en leg de rol in de koelkast tot deze
stevig aanvoelt. Dit duurt ongeveer een
uurtje
l Verwarm ondertussen de oven voor op 170
graden Celsius
l Bekleed de bakplaat met bakpapier
l Snijd de deegrol in plakjes van net geen
centimeter en leg ze op het bakpapier.
Tip: gebruik voor het snijden een heel scherp mes en dip het tussendoor in heet water
l Maak met je vinger een kuiltje in elk koekje
l Dip je vinger in het eiwit en dop wat eiwit in
ieder kuiltje
l Leg vervolgens in ieder kuiltje een gepelde
amandel
l Bak de koekjes zo’n 10 à 12 minuten tot ze
goudbruin zijn.
Aardpeer barigouleIn dit heerlijke verfijnde Franse gerecht wor-den aardperen klaargemaakt op een wijze die hun aardse smaak nog meer naar voren brengt. Men vergelijkt aardperen soms met truffels voor de minder welgestelden. Ik vind aardperen gewoon lekker.
Ingrediënten: ongeveer 4 porties600 g aardpereneen flinke scheut olijfolieeen klontje boter (biologisch)een handvol zwarte olijven zonder piteen citroen (biologisch)1 teentje knoflook100 ml droge witte wijnenkele takjes bladpeterseliesnuifje gemalen nootmuskaatzwarte peper, ongeraffineerd zeezout
Optioneel: wat fijn geschaafde truffel (zwarte) om het gerecht op het bord af te maken
Werkwijzel Schil de aardperen volgens de informatie
in het kader op pagina 13l Snijd de geschilde aardperen in gelijke
blokjes van ongeveer 2 op 2 cml Was de citroen en rasp de schil fijn. Pers de
citroenl Pel de knoflook en hak deze heel fijnl Was de peterselie en hak of snijd deze fijnl Doe de aardperen, olijven, citroensap,
citroenschil, wijn, olie en boter in een grote ondiepe pan met dikke bodem (bijv. van gietijzeren). De aardperen moeten mooi naast elkaar kunnen liggen
l Voeg water toe tot de aardperen net onder staan en zet de pan op een middelmatig vuur
l Kruid het mengsel met nootmuskaat en peper en dek de pan af
l Laat het geheel zo’n 15 à 20 minuten prut-telen tot de aardperen gaar zijn. Laat ze echter niet te zacht koken, al dente is per-fect, want anders wordt het een natte brij
l Neem het deksel van de pan en laat het mengsel nog even verder koken totdat het vocht verdampt is en de aardperen beginnen te “bakken”. Je kunt er altijd een scheutje olijfolie aan toevoegen om aan-bakken te vermijden
l Roer vlak voor opdienen de fijngesneden knoflook en peterselie door het mengsel en bak dit geheel nog een minuut.
73 13januari - februari ‘14
GEZONDE RECEPTEN
Lies Hels loot
Aardperen zijn een uitdaging om schoon
te maken doordat ze zo ongelijk van vorm
zijn. De schil verwijder je het beste door de
aardperen zo’n 8 minuten in gezouten wa-
ter te koken. Giet de aardperen af, laat ze
even schrikken onder stromend koud wa-
ter en wrijf de schillen eraf met een oude
keukenhanddoek.
Lies Helsloot
www.lieskookt.be
7314 januari - februari ‘14
MEDISCH DOSSIER
Walter OM Faché
Parasieten leven in een heel ander leefgebied of leefomgeving dan alle andere organismen
op deze planeet. De plaatsen waar parasieten, bacteriën en virussen voorkomen, moeten vol-
doen aan de eisen en toleranties die deze organismen stellen om te kunnen overleven, groei-
en en zich voort te kunnen planten in hun leefgebied zijn zij precies aangepast op een manier
die onderzoekers nog maar nauwelijks begrijpen. Parasieten kunnen zich oriënteren in hun
duister labyrint, ze glijden door huid en kraakbeen, ze passeren ongedeerd de heksenketel
van de maag. Ze weten zowat elk orgaan van het lichaam, de buis van Eustachius, de her-
senen, de blaas, de achillespees, leefbaar te maken. Vrijwel alles blijken ze te kunnen eten:
bloed, darmwand, lever, snot, dode cellen enz. Ze ruimen eigenlijk alles op in het lichaam!
Vandaar dat zij zo belangrijk worden bij kanker. Kanker laat een vuilnisbelt achter waar de
parasieten zich te goed aan doen ten voordele van de kanker. Zij leven in een verwrongen
versie van de buitenwereld, een plek met eigen regels voor navigatie, voedselverwerving en
huisvesting. Parasieten zijn complexe, uiterst aangepaste organismen die centraal staan in
ons menselijk leven. Iedereen is drager van hopen parasieten, bacteriën en virussen.
Parasieten staan centraal in ons levenWereldwijd hebben meer dan 1,4 miljard mensen de spoelworm Ascaris lumbricoides (figuur 1) in hun ingewanden. Bijna 1,3 miljard mensen dragen bloedzuigende mijnwormen. Eén miljard heeft zweepwormen. Jaarlijks sterven 2 à 3 miljoen mensen aan malaria. In Kongo gaan waarschijnlijk meer mensen dood aan malaria dan aan AIDS. Parasieten
hebben zelf parasieten, waarvan sommige ook weer hun eigen parasieten hebben. Try-panosoma brucei zijn ééncellige parasieten die door een beet van een tseetseevlieg in het menselijk lichaam binnen geraken. In de mug slurpen ze bloed, ontlopen de immuun-cellen door steeds weer nieuwe jasjes aan te trekken, transformeren zich zodat ze kunnen leven in de darm van een mug. Vervolgens keert de ééncellige parasiet weer terug naar een vorm die volmaakt is aangepast aan een menselijke gastheer.
Een menselijk embryo misleidt zijn moeders immuunsysteem op een vergelijkbare manier als lint- en zuigwormen. Een embryo is een soort halfparasiet. Tijdens zijn ontwikkeling maakt het zijn eigen placenta en een netwerk van vaten die voedsel aan de moeder ont-trekt, het neemt zijn moeders bloedsomloop
Een nieuwe visie over parasietenDEEL 1
Figuur 1. De spoelworm (Ascaris lumbricoides) is een soort rondworm uit de familie Ascarididae
73 15januari - februari ‘14
MEDISCH DOSSIER
Walter OM Faché
rondom de baarmoeder over om te voorko-men dat zij de bloedtoevoer naar het embryo kan beperken, het scheidt zelfs stoffen af die de suikerconcentraties in haar bloed verho-gen. Moeders verzetten zich tegen hun vrucht en nemen eigen chemische tegenmaatrege-len, de genen van de moeder proberen de groei van het embryo af te remmen en deze parasiet in haar lijf in de hand te houden, ter-wijl de genen van de vader moeders genen het zwijgen oplegt zodat het embryo sneller kan groeien en meer energie aan zijn gast-heer kan onttrekken.
Wij zijn de parasieten, en de aarde onze gastheer Wij leiden het leven ten eigen bate: wij strooi-en kunstmest over onze akkers, net zoals de wesp de rups fysiologisch verplicht om het soort voedsel te maken dat hijzelf nodig heeft. Wij putten natuurlijke bronnen uit en laten ons afval achter, net zoals de ééncel-lige parasiet Plasmodium een rood bloed-lichaampje verandert in een vuilstort.
Als de natuur Gaia een immuunsysteem zou hebben, dan zou ziekte en honger een te snel groeiende soort verhinderen de wereld te be-heersen. Maar de mens verkrachtte deze beveiligingen met geneesmiddelen, vacci-natieprogramma’s, waterzuiveringsstations, schone toiletten en andere uitvindingen en kon daardoor miljarden mensen op de we-reld zetten. Wij moeten niet beschaamd zijn om parasiet van deze aarde te zijn, indien wij niet een groter wordende afvalberg zouden achterlaten. En toch is het achtenswaardig dat wij al sinds de jeugd van de aarde, als pa-rasiet tot de meest succesvolle levensvorm ontwikkelden. Maar als parasiet zijn wij zeer onhandig, want parasieten kunnen uiterst
nauwkeurig hun gastheer omvormen en voor
welbepaalde doeleinden geschikt maken
zonder niet meer te beschadigen dan strikt
noodzakelijk is. De evolutie leerde de para-
sieten dat doelloze schade uiteindelijk de
aanrichter treft. De mens kan wel als parasiet
optimaal geslaagd zijn, maar maakt zijn gast-
heer Gaia kapot.
Als wij verder als parasiet willen slagen, dan
moeten wij bij parasieten in de leer gaan!
Parasieten in de meerderheid op aardeParasieten hebben de meest ongastvrije
leefgebieden gekoloniseerd die de natuur
te bieden heeft, en daarbij ontwikkelden ze
prachtig gecompliceerde aanpassingen. We-
tenschappers beseffen pas dat parasieten
de overwegende kracht in de evolutie van het
leven is geweest. Zij hebben de gezondheid
van de mens tot op heden enorm beïnvloed.
Men heeft de parasieten steeds als walgelijk
beschouwd en weinig waardering gegeven
en zich niet gerealiseerd dat de hele para-
sietenwereld een wereld op zichzelf is die
helemaal niet uit te roeien is met antibiotica,
pesticiden en herbiciden!
Pasteur en Robert Koch hadden het para-
sietenbegrip herleid tot een ziekteverwekker
van infectieziekten. De parasiet moest wor-
den vernietigd en de antibiotica moest zege-
vieren. Nu zien wij eindelijk dat wij ons vergist
hebben en hoe meer wij de parasieten wil-
len vernietigen, hoe meer andere vormen of
mutanten er komen opdagen waarvoor zelfs
geen antibiotica meer kunnen ingezet worden.
Parasieten maken ook een totaal verschillen-
de levenscyclus door in vergelijking met al de
andere levensvormen. Zij wisselen meestal
van gastheer en bovendien vaak van vorm.
7316 januari - februari ‘14
MEDISCH DOSSIER
Walter OM Faché
Mooie voorbeelden zijn de lintworm in de menselijke darm en bijvoorbeeld de levens- cyclus van de Fasciolopsis die verantwoor-delijk is voor het ontstaan van kanker.
Parasieten worden resistentInmiddels is in een groot deel van de wereld de malariaparasiet resistent geworden voor het medicijn chloroquine. Door het medicijn verandert een eiwit in de malariaparasiet, die het medicijn chloroquine bindt vóór dit verder in de parasiet kan doordringen. Verschillende malariamutanten (nieuwe vormen) konden zich opnieuw verspreiden, zodat het moeilij-ker en duurder werd om malaria een halt toe te roepen! Bovendien raakten deze verander-de vormen of mutanten opnieuw resistent tegen de nieuwe medicijnen (zie figuur 2). Zelfs vaccins bereiken een averechts effect en ondermijnen onze immuniteit. Indien men zich bijvoorbeeld tegen de parasiet Schisto-somiasis (Bilharzia ziekte die je kunt oplopen in zoet water in de tropen) vaccineert met een schistosomiase-vaccin, bereikt men een be-scherming van circa 40%. De resterende pa-rasiet past zich echter zodanig aan dat zij hun eiproductie opvoert waardoor de ziekte mo-gelijk alleen nog maar erger wordt. Bovendien is er het risico, dat vaccins ons moeizaam verworven vermogen om onszelf te immuni-seren, ondergraven.
Andere strategieën dringen zich opWij moeten streven naar een vreedzame co-existentie of medebestaan van de pa-rasieten in plaats van ze uit te roeien. Wij moeten er bewust en waakzaam mee leren samen leven. Biologische bestrijding dringt zich op door bijvoorbeeld de paring van zuig- wormen (figuur 3) te voorkomen door inenting van de gastheer het immuunsysteem aan te zetten de signaalstof te neutraliseren, die no-dig is om de vrouwelijke worm chemisch te lokken. Parasieten kunnen worden getemd door gezondheidscampagnes, waarbij men-sen zich beter beschermen tegen muskieten of steekmuggen, waardoor de muskiet ge-dwongen wordt zich tot een minder kwaad-aardige vorm te ontwikkelen. Aangezien de kans om van gastheer naar gastheer over te springen kleiner wordt, wordt het evolutionair gezien ook onverstandiger om een gastheer te doden.
Figuur 2. De malariamug.
Figuur 3. De zuigworm behoort tot een klasse van veel voorkomende parasitaire zuigwormen.
In de volgende LeefNu (uitgifte april 2014) on-derzoeken we hoe het uitroeien van parasieten zelfs ziekten in de darm teweeg kan brengen, zoals Colitis en ziekte van Crohn en allerlei allergieën.
73 17januari - februari ‘14
MEDISCH DOSSIER
Elke Wi l lems en Angél ique De Beule
Allergenen
Ontsteking van de huid
Eczeem is geen ziekte maar een signaal van ons lichaam dat het in een onevenwichtige si-tuatie verkeert. Hierbij spelen onze levensstijl en de omgeving waarin we ons bevinden een uitermate belangrijke rol. Vandaar we ook een sterke eczeemtoename zien in onze westerse maatschappij. Het optimaliseren van onze levensstijl en omgeving is dan ook een noodzaak in het herstellen en voorkomen van deze huidaandoening.
Eczeem is een verzamelnaam voor huidaan-
doeningen die gekenmerkt worden door een
ontstekingsreactie van de huid en waarbij de
meeste gevallen jeuk en/of roodheid, schil-
fering, bultjes en soms blaasjes optreden.
Constitutioneel eczeem of atopisch eczeem
is de meest voorkomende vorm van eczeem
en zien we het sterkst toenemen in onze
westerse maatschappij.
Het is de omgeving...… [1]
In zijn boek “De biologie van de overtuiging”
vertelt dr. Bruce Lipton, een befaamde cel-
bioloog, over het feit dat niet de genen,
maar de omgevingsfactoren bepalend zijn
voor onze gezonde lichaamsbalans. Lipton
geeft dan ook aan dat in het begrijpen van
de mechanismen van de celmembraan met
zijn Integrale Membraaneiwitten (IME’s) het
ware geheim van het leven ligt. Zo wijst een
recente studie [2] uit dat een gebrek aan es-
sentiële onverzadigde vetzuren (linolzuur en
alfa-linoleenzuur), die een component zijn
van de celmembraanstructuur, de ontwikke-
ling van atopisch eczeem vergemakkelijkt.
Dit verklaart ook waarom er bij meer dan 50%
van de patiënten een tekort is aan of een dis-
functie van de structuureiwitten wat weer een
verhoogde penetratie van lichaamsvreemde
stoffen (allergenen) en een stijgende im-
muunreactie tot gevolg heeft.
Toename atopisch eczeem en het verband met onze westerse levensstijl
Eczeem
7318 januari - februari ‘14
MEDISCH DOSSIER
Elke Wi l lems en Angél ique De Beule
Andere epigenetische factoren die een rol
spelen in de ontwikkeling van atopisch ec-
zeem zijn:
• Lichaamsvreemde stoffen in de omgeving:
zware metalen, additieven, cosmetica.
• Onevenwichtig westers voedingspatroon:
drinken van industriële koemelk, het eten
van fast food, geraffineerde suikers, bio-
gene aminen die voorkomen in kaas,
chocolade, sausen, alcohol zorgen voor
het ontstaan van tekorten aan mineralen,
vitaminen, enzymen en essentiële vetzu-
ren die nodig zijn voor de opbouw en de
structuur van een gezonde huid.
• Verstoorde darmfunctie: waardoor ener-
zijds de darm meer doorlaatbaar (lekkende
darm of leaky gut) is voor lichaamsvreem-
de eiwitten (bijvoorbeeld gluten) met allergi-
sche reacties tot gevolg en anderzijds leidt
een verminderde opname van voedings-
stoffen en een verzwakt immuunsysteem.
• ElektromagnetischestralingdoorGSM,Wi-
Fi etc.
Stress en opvoeding
In onze westerse maatschappij hebben wij
vaak te maken met langdurige periodes van
stress. Ze gaan gepaard met een sterke toe-
name van adrenaline met als gevolg een en-
zymblokkade waardoor essentiële vetzuren
niet worden omgezet. Vandaar dat mensen
met chronische stress gemakkelijk te maken
hebben met atopische dermatitis.
Wat we onderdrukken, wordt door ons li-
chaam als ‘vreemd’ ervaren en gaat op de
één of andere manier een weg zoeken om
naar buiten te komen. Zo ziet men bij kinde-
ren vaak dat ‘het willen en niet kunnen’ of ‘het
niet mogen’ kan leiden tot eczeemvorming.
Olijfolie vanbinnen, zonnebloemolie
vanbuiten
Een evenwichtig biologisch voedingspatroon
bestaande uit groenten, fruit, noten, gefer-
menteerde zuivelproducten. Voldoende in-
name van omega-3-vetzuren (vlaszaadolie,
vette vis, spruiten, postelein, alfalfa en wal-
noten) vormt alvast een goed begin bij het
ondersteunen en voorkomen van atopisch
eczeem in de toekomst.
Verder heeft dermatologisch onderzoek [3]
aangetoond dat masseren met zonnebloe-
molie, rijk aan cis-linolzuur (60,9%) en met
een laag gehalte aan oleïnezuur (27,3%) een
73 19januari - februari ‘14
MEDISCH DOSSIER
Elke Wi l lems en Angél ique De Beule
gunstig effect heeft op het hydraterend ver-
mogen van de huid. Met andere woorden,
olijfolie neem je het beste in omwille van zijn
doeltreffende antioxidantenwerking, terwijl
zonnebloemolie eerder een gunstig effect
heeft bij uitwendig gebruik.
Meer orthomoleculaire tips
Andere belangrijke orthomoleculaire tips ter
ondersteuning van het voorkomen en gene-
zen van eczeem:
• Ondersteuneengoededarmwerkingmet
ontstekingsremmende voeding zoals
ananas, papaja, kurkuma, gember, vette
vis, cepaënen (knoflook, ajuin), bessen,
groenten en biogarde yoghurt. Alsook
met enzymen (bromelaïne), probiotica en
betaïne-HCl ter ondersteuning van de
spijsvertering.
• Verwijderdeafvalstoffendoormiddelvan
scrubben, sauna, wisseldouches en lym-
fedrainage
• Geef kinderen (en volwassenen) de kans
om hun gevoelens te uiten. Door kinderen
hierin te ondersteunen, geeft hen de nodi-
ge interne rust.
• Leeromgaanmetstressengeef jeeigen
grenzen aan door stimulatie van het eerste
chakra (aardchakra) via voetreflexologie,
aardingsoefeningen, meditatie en speci-
fieke yoga-oefeningen.
Het stap voor stap bewust toepassen van
deze adviezen zorgt alvast voor een even-
wichtige balans van lichaam en geest. Dit re-
sulteert uiteindelijk in een gezonde, stralende
huid!
Referenties
1. De biologie van de overtuiging. Dr Bru-
ce Lipton: ISBN: 978-90-202-8451-5
2. Dermatol Allergol 2013 april, 30 (2):
103-107, doi: 10.5114/pdia.2013.34160
PMCID: PMC3834680
3. Pediatr Dermatology 2013 Jan-
Feb;30(1):42-50, doi: 10.1111/j.1525-
1470.2012.01865.x.
Literatuur
• Dermatologieenvenereologie:
ISBN 90 6348 406 2
• Histologievandemens:
ISBN 90 313 2435 3
• HandboekPsychosomatiek:
ISBN 90 5574 451 4
7320 januari - februari ‘14
FYTOTHERAPIE
Jaap Slegt
De meeste mensen zien de brandnetel als een vervelend onkruid dat je moet uitroeien, een
snel groeiende plant die in bij de geringste aanraking vervelend prikt en rode bulten ver-
oorzaakt. Toch zou u de Urtica dioica, dat is zijn deftige Latijnse naam, eens beter kunnen
beschouwen. Wellicht dat deze plant toch veel voor u kan betekenen.
Magische krachten
In de oude tijden was deze plant omringd met
magie en bijgeloof. Ver voor de jaartelling, in
de Germaanse cultuur, was de brandnetel
een heilige plant. Men geloofde dat de brand-
netel kwade geesten en heksen buiten de
deur hield en zelfs bescherming bood tegen
bliksem. In de vroege middeleeuwen gebruik-
te men de plant bij het voorspellen van de
toekomst. Zo werden brandnetels onder het
bed van een zieke gelegd; als de bladeren
fris bleven zou de patiënt blijven leven, ver-
dorden zij dan ging de zieke een zekere dood
tegemoet. En als aan de brandnetel witte bla-
deren groeiden voorspelde dit een naderend
sterfgeval. Buiten deze buitenissige zaken
wist men ook veel van de geneeskrachti-
ge eigenschappen van de plant, zonder dat
men kennis had van de inhoudsstoffen.
Zo gebruikte men brandnetel bij gewrichts-
klachten, vochtophoping en haaruitval.
Zuiveren
In de traditionele fytotherapie (zie kader)
wordt de brandnetel geroemd om zijn krach-
tig reinigende werking. De brandnetel heeft
een scala aan ingewikkelde inhoudsstoffen
die vooral de nieren en het lymfesysteem
activeren bij hun taak het bloed te zuiveren
van afvalstoffen, zoals urinezuren. Ook be-
vat de brandnetel veel vitaminen, calcium,
ijzer en kiezelzuur. Door deze mineralen is de
plant ondersteunend bij bloedarmoede en
vermoeidheid en vergroot het de weerstand.
Grappig is dat onder andere kiezelzuur een
belangrijke stof is voor onze haargroei, na-
gels en botstructuren.
Ontgiften
Natuurgeneeskundig gezien zijn er veel aan-
doeningen waarbij ‘vervuiling’ een grote rol
speelt en een groot deel van de genezing
bestaat uit het activeren van het ontgiftend
vermogen van ons lichaam. Vooral in onze
westerse maatschappij hebben wij een voe-
dingspatroon dat zorgt voor een hoge ver-
vuilingsgraad. Dit vormt vaak een basis voor
het ontstaan van klachten van spieren en
gewrichten, nieren en blaas, allergie, acne,
maar ook van moeheid en hoofdpijn. De
fytotherapeut schrijft in de eerste fase van de
behandeling dan planten voor die een sterk
reinigende werking hebben.
Ontmoeting met:
Grote Brandnetel...Urtica dioica
Thee
De lente komt er aan, tijd om schoon te
maken, op te ruimen en te ontgiften. Pluk
de jonge toppen van de plant (handschoen
aan), laat ze een half uurtje in water weken
(is de prik eraf) en eet ze fijngesneden in een
salade of maak er een stamppotje van met
aardappels. Je kunt er natuurlijk ook een thee
van maken. Neem dan de verse plant (net als
bij munt), giet er kokend water op en laat dit
8 tot 10 minuten trekken. Drink drie keer per
dag gedurende vier weken een kop van deze
medicinale thee en je zult de reinigende wer-
king ervaren en je fitter, gezonder en prettiger
voelen. Zelfs allergische klachten als hooi-
koorts of huismijtallergie kunnen hierdoor
verminderen.
Overgangsfasen
Bijzonder is de leefomgeving van de Urtica
dioica. Kijk maar eens waar de brandnetel het
eerst groeit. Op plaatsen die vervuild zijn (veel
stikstof) komt het in grote hoeveelheden
op. Je kunt zeggen dat de plant in de natuur
helpt om de vervuiling af te breken. Het is
een plant die past bij overgangsfasen. En dat
zie je ook bij bijvoorbeeld acne bij pubers of
bij vrouwen in de menopauze. Ook zij zijn in
een overgangsfase. Een worsteling van kind
naar volwassenheid of naar een volgende
levensfase, die soms mentaal/emotioneel
veel teweeg brengt. De huid reageert vaak op
deze vormen van stress met, als daar aanleg
voor is, huidklachten. In deze gevallen past
de brandnetel als hulp om de overgang naar
een volgende fase te verlichten.
Jaap Slegt is natuurgeneeskundig the-
rapeut met traditionele fytotherapie als
discipline. In de traditionele fytotherapie
maakt men gebruik van onverdunde
extracten van planten in de vorm van
aftreksels, tincturen, tabletten of crè-
mes. Er zijn grofweg twee belangrijke
stromingen van toepassing. De weten-
schappelijk/klinische visie, waarbij ziekte
of symptoom direct behandeld wordt en
de natuurgeneeskundige benadering
waarin herstel van een balans en ver-
sterking van de lichaamseigen genees-
kracht centraal staat. Beide stromingen
zijn belangrijk en toepasbaar. Tegen-
woordig maakt men ook gebruik van
gestandaardiseerde preparaten, waar-
in de wetenschappelijk aangetoonde
werkzame stof in een vaste hoeveelheid
aanwezig is. In deze rubriek stelt Jaap u
de belangrijkste planten uit de traditione-
le fytotherapie voor.
73 21januari - februari ‘14
FYTOTHERAPIE
Jaap Slegt
De complementaire gezondheidszorg maakt steeds meer gebruik van natuurlijke methoden
die een hoge productiviteit hebben omdat ze preventief werken op allerlei lichaamsniveaus.
Eén van deze methoden is de aromatherapie die gebruik maakt van aromatische planten en
hun derivaten, dan wel etherische oliën. In de praktijk, vooral bij de behandeling van chronische
gewrichtsklachten als artritis, reuma, wordt aromatherapie als een ondersteunende therapie
gebruikt. Het verlicht de pijn en ondersteunt het zelfherstellend vermogen van de lichaam.
De toepassing van etherische oliën
Etherische oliën bij gewrichtsklachten kun-
nen zowel plaatselijk als voor het gehele
lichaam worden aangewend. Specifieke
etherische oliën kunnen worden ingezet voor
pijndemping, ontstekingsremming en bij-
voorbeeld het doden van micro-organismen.
De lokale werking
Door een zere aangedane plaats met een
etherische olie in te smeren, kan de etheri-
sche olie direct op deze plaats inwerken. De
etherische olie heeft ter plekke de volgende
eigenschappen: ontstekingswerend, plaat-
selijk pijnstillend, stimuleren en normaliseren
van de lokale bloed- en lymfecirculatie, anti-
bacteriële en antivirale werking, vermindering
van de zwelling, vergroten van de spierkracht,
krampstillende en algeheel herstellende in-
vloed.
De algemene werking
Aromatherapie beïnvloedt het gehele fysie-
ke lichaam en bevordert het zelfherstellen-
de vermogen van het lichaam. De volgende
eigenschappen dragen daartoe bij: hormo-
nale eigenschappen, functie als antioxidant,
ondersteuning afweersysteem en ontgifting,
regulerende en ontspannende invloed.
Manier van toepassing
Etherische oliën kunnen op verschillende
manieren worden toegepast: locale en alge-
mene massage, (voeten)bad, gebruik kom-
pressen, voetreflexologie en door inname
van een tinctuur.
Doeltreffende oliën bij gewrichtsklachten
•Marjolein •Groveden •Gember
•Rozemarijn •Berk •Koriander
•Zwartepeper •Kamille •Kajaput
•Eucalyptus
Op de tweede plaats zijn de volgende oliën
goed toepasbaar:
Kruidnagel, kamfer, kaneel, munt, ceder,
spar, jeneverbes, lavendel, roos, citroen, le-
mongrass, cipres en tea tree.
Artritis en aromatherapie
7322 januari - februari ‘14
AROMATHERAPIE
Drs. Ulv iya Shar i f-Zada
73 23januari - februari ‘14
AROMATHERAPIE
Drs. Ulv iya Shar i f-Zada
Vraag een deskundig adviesRaadpleeg altijd een gekwalificeerd arts-aro-matherapeut als je medicatie gebruikt en als je een etherische olie in wilt nemen.
Receptuur
1. Massage
Maak een mengsel van etherische oliën: 3
druppels rozemarijn, 2 druppels grove den,
2 druppels marjolein, 2 druppels munt en 2
druppels lavendel (of roos). Wrijf het aan-
gedane gewricht meerdere malen per dag
in met dit mengsel.
2. (Voeten)bad of kompres
Maak een mengsel van etherische oliën: 3
druppels grove den, 2 druppels koriander,
2 druppels kruidnagel, 2 druppels jenever-
bes en 2 druppels lavendel.
Gebruiksmogelijkheden:
Belangrijkste:
1. (Lokale) massage
Dosis: 3 à 12 druppels etherische olie, da-
gelijks of om de 2 dagen, 10 tot 15 keer.
2. Inwrijven:
Dosis: 10 à 15 druppels etherische olie, 2 à
5 keer per dag gedurende 4 á 7 dagen.
3. Algemeen aromabad:
Dosis: 3 à 12 druppels etherische olie, kuur
van 10-15 baden, dagelijks of om de 2 dagen.
Extra mogelijkheden
Voetreflexologie
Maak een mengsel van etherische olie en
een basisolie in de verhouding 1:1, 1:2, 1:3 of
1:4. Behandel de voeten in een kuur van 10-15
keer, dagelijks of om de dag.
Inname van etherische oliën
De volgende oliën kunnen worden ingeno-
men: rozemarijn, kruidnagel, munt, jenever-
bes, citroen, lemongrass, kamille, grove den,
spar. Mengen enkele druppels etherische olie
(1-3 druppels) met een emulgator (wat honing,
suiker of brood). Neem de etherische olie in
de vorm van een kuur van 7, 14 of 21 dagen.
Hydrolaten
Hydrolaten ontstaan tijdens het specifieke
productieproces van essentiële oliën als een
soort bijproduct. Hun samenstelling is anders
dan die van een essentiële olie: rijker aan wa-
teroplosbare bestanddelen, praktisch en vrij
van vetachtige substanties. Dit betekent dat
ze zeer goed worden verdragen. In het kader
van gewrichtsklachten kan hydrolysaat van
curcuma en gember (2 soeplepels) worden
opgelost in 1 liter water. Drink deze liter da-
gelijks tijdens een kuur van 21 dagen. Je kunt
deze kuur verlengen mits je een pauze inlast
van 10 dagen.
Auteursgegevens
Drs Ulviya Sharif-Zada
www.sheroma.eu
Veel ouders worstelen met straf geven en dat is eigenlijk ook niet zo vreemd. Effectief straffen
is niet zo gemakkelijk als het lijkt. Daarnaast heb je misschien weerstand tegen straffen. Om-
dat je niet van het gebruik van macht houdt, terwijl macht wel de basis is van straffen. Of om-
dat het geven van straf je onbewust herinnert aan de straffen die jij als kind hebt ondergaan.
Maar straf geven hoeft niet. Sterker nog: er zijn verschillende argumenten die pleiten tegen het
gebruik van straf. Ook zonder straffen kun je je kind begeleiden tot een zelfstandige en sociaal
vaardige volwassene.
Conditionering
In de eerste plaats is effectief straffen heel
moeilijk. Straffen is eigenlijk een vorm van
conditionering. Straffen moet er toe leiden dat
negatief gedrag niet meer voorkomt. Maar uit
onderzoek blijkt dat straffen alleen het juiste
effect heeft, als de straf op het juiste moment
en in de juiste dosis wordt gegeven. Om dat
helemaal goed te doen, zou je eigenlijk een
deskundige op gedragsgebied moeten zijn.
Straffen werkt alleen als ze consequent toe-
gepast worden. Maar hoe gaat het vaak in
praktijk? Meestal straf je als ouder vrij impul-
sief, vanuit boosheid. En als je boosheid dan
over is, is de straf moeilijk vol te houden. Of je
hebt een straf opgelegd, die niet uitvoerbaar
blijkt. Of je vindt achteraf, dat je straf eigen-
lijk wel wat buitenproportioneel is. Kortom: je
houdt het vaak niet vol.
Afhankelijk
Met straffen bevorder je dat goed gedrag
van je kind afhankelijk is van jou als opvoe-
der. Het kind maakt zich het goede gedrag
niet echt eigen, maar is vooral bezig met de
straf te ontlopen. Het kind zal eerder het on-
gewenste gedrag vertonen zodra er geen
toezicht is. Straffen staat dus de groei naar
zelfstandigheid in de weg.
Straffen wordt steeds moeilijker naarmate
kinderen ouder worden. Als ouder heb je in
de loop van de tijd steeds minder te zeggen
over je kind. Hoe dwing je nog iets af bij een
kind van zestien? Als die puber echt niet wil
luisteren, dan heb je als ouder het nakijken.
Vaak is dat voor ouders een reden om over
te schakelen op een andere opvoedstijl. Meer
praten en overleggen. Maar deze aanpak
werkt veel beter als je daar al jong mee begint.
7324 januari - februari ‘14
Opvoeden zonder straffen
OPVOEDING
Kar la Mooi j
73 25januari - februari ‘14
EmotiesHet belangrijkste negatieve aspect van straf-fen is de tegenreactie die het straffen oproept bij je kind. Dat is niet altijd zichtbaar misschien, maar het gebeurt wel. Gestraft worden is geen neutrale ervaring voor een kind. Het roept al-tijd emoties op, zoals jij je misschien ook nog wel van vroeger kunt herinneren. Neem eens even de tijd om je dat voor de geest te halen. Werd jij (vaak) gestraft? Wat deed dat met je? Hoe voelde je je toen en hoe reageerde je?
Machtsstrijd en weerstandKinderen kunnen op verschillen manieren re-ageren op straf. Straf kan bijvoorbeeld verzet oproepen. Omdat het kind de straf als oneer-lijk ervaart, of als een vernedering misschien. Dit verzet van het kind veroorzaakt een steeds fellere machtstrijd. Het wordt voor jou als ouder steeds moeilijker om jezelf te be-heersen. Deze machtstrijd bederft de sfeer in huis. Zowel jij als je kind lijden daaronder. Of je kind vindt dat jij gelijk hebt met je oordeel en voelt zich schuldig. Hij verandert zijn ge-drag om dit schuldgevoel te vermijden. Maar is dat wat je werkelijk wilt? Je kind een schuld-gevoel geven? Het draagt immers niet bij aan een positief zelfbeeld. We willen graag dat ons kind begrijpt dat we het gedrag afkeuren en niet het kind zelf. Maar met straffen is dat lastig. Er zit toch al gauw een boodschap van afkeuring in.
Het kan ook zijn dat je kind zijn straf zo op het oog lijdzaam ondergaat. Maar van binnen kan er wel weerstand groeien. Een volgende keer zal hij nog slimmer proberen te zijn in het
ontduiken van straf. Straffen leidt dan eerder tot liegen en onecht gedrag. Dat weten we en begrijpen we ook wel. Kinderen die proberen volwassenen te slim af te zijn is een bekend thema van kinderboeken en films.
Geen straf, maar wat dan?Straffen zijn dus vaak niet effectief en heb-ben veel negatieve bijeffecten. Toch denken veel mensen dat dit machtspel tussen vol-wassenen en kinderen onvermijdelijk bij op-voeden hoort. Maar dat is niet waar. Je kunt er ook voor kiezen om het anders te doen. Maar hoe doe je dat dan?
lIn de eerste plaats is het heel effectief om een ik-boodschap af te geven. Je vertelt concreet met welk gedrag jij moeite hebt en waarom. “Ik wil niet dat je door de win-kel rent, want daar hebben andere mensen last van. Ze schrikken van je of zijn bang dat je tegen hen opbotst. Ik wil graag dat je rustig met me meeloopt. Dan kun je me ook even helpen met de boodschappen, dat kun je vast wel.”
lEn het is belangrijk om je kind de conse-quenties van zijn gedrag te laten ervaren. Een logische consequentie. Bijvoorbeeld de janboel opruimen die hij heeft veroorzaakt, repareren of vervangen wat hij kapot heeft gemaakt, e.d. Maar ook kan het zijn, dat je je kind de kamer uitzet omdat hij de anderen stoort of dat je je kind een keer niet mee-neemt met boodschappen doen, omdat hij de vorige keer bleef rennen door de winkel.
OPVOEDING
Kar la Mooi j
Ook zonder straffen kun je je kind begeleiden tot een zelfstandige en sociaal vaardige vol-wassene.
Opvoeden zonder straffen is opvoeden geba-seerd op wederzijds respect. En is respect niet één van de belangrijkste waarden, die we onze kinderen willen bijbrengen?
7326 januari - februari ‘14
OPVOEDING
Kar la Mooi j
lHeel belangrijk is om je kind duidelijk te ver-tellen welk gedrag je graag van hem ziet en waarom. Zodat hij ook weet wat er van hem verwacht wordt. Soms ‘misdragen’ kinde-ren zich, zonder dat ze zich dat bewust zijn, omdat ze niet weten wat er van hen ver-wacht wordt. Door dit van te voren te doen, kun je veel problemen voorkomen. Bereid je kind dus voor op onbekende situaties.
lJe kunt ook samen met je kind alternatie-ven bedenken voor ongewenst gedrag. Je mag niet slaan als je boos bent, maar wat mag dan wel? Met woorden zeggen dat je boos bent en wat je wilt. Met een tak tegen een boom slaan. Je wilt niet gestoord wor-den als je aan het bellen bent. Maar wat als het voor het kind dringend voelt? Maak een briefje of een tekening.
lDe basis van deze aanpak is vertrouwen in je kind. Terwijl straffen vaak gebaseerd is op angst. “Als ik nu niet ‘optreed’, dan wordt het alleen maar erger”, denk je mis-schien. Het valt ook niet altijd mee om te accepteren, dat er is gebeurd wat er is ge-beurd. Dat je kind soms gedrag laat zien dat jij gewoon niet wilt. Dat kan een heel ongemakkelijk gevoel geven. Straffen kan dan voor jou zelf ook dienen om je rustiger te voelen. Je hebt er immers iets aan ge-daan, je hebt gehandeld.
lNatuurlijk moet je ook wel reageren op het gedrag van je kind, maar het is niet waar dat je moet straffen om je kind iets te leren. Wees duidelijk naar je kind. Wat verwacht je en waarom? Geef alternatieven voor on-gewenst gedrag. Laat hem consequenties ervaren en schade herstellen. Dat is vol-doende. Heb vertrouwen en houd vol. Ook al voelt het misschien onwennig om niet meer te straffen.
lHet voordeel van deze aanpak is dat jij je-zelf kan blijven. Je hoeft geen pedagoog te spelen, maar je bent gewoon jij. Je hoeft alleen te communiceren wat je wel of niet wilt en waarom. Dat geeft een ontspanning in je houding, waarin je kind goed gedijt. Soms is dat in het begin wel even wennen. Je moet je bewuster worden van waaróm je bepaald gedrag wel of niet wilt. Een kijkje in jezelf nemen. Waarom stoort mij dit zo? Is dat terecht? De helderheid die dit oplevert, geeft rust in jou en in je communicatie naar je kind.
Opvoeden zonder straffen is opvoeden ge-
baseerd op wederzijds respect. En is respect
niet één van de belangrijkste waarden, die we
onze kinderen willen bijbrengen? Wij kunnen
daarin het voorbeeld zijn.
AuteursgegevensKarla Mooijwww.ontspannenopvoeden.nl
De wereldberoemde nutritionist en voedingsexpert Udo Erasmus ontwik-kelde verschillende Microbiotica sup-plementen specifi ek voor elk lid van de familie. Het type en de hoeveelheid lichaamsvriendelijke bacteriestammen voor het beste resultaat zijn afhanke-lijk van de behoefte en de verschillen-de stadia van het leven. Alle gekozen bacteriestammen of micro-organis-men zijn speciaal ontwikkeld en getest op hun zuurweerstand. Zo weet men zeker dat deze vriendelijke bacteriën overleven in een zuur milieu.
VERKRIJGBAAR IN DE BETERE NATUURVOEDINGSWINKEL OF APOTHEEK
BEPAALDE BACTERIËN ZIJN BELANGRIJK VOOR DE MENS
Ojibwa-De Roeck+32 (0)52 48 43 00 www.ojibwa.be | www.gezondevetten.be
voor meer informatie over de microbioticaproducten
Udo’s Choice Microbioticavoor jong en oud!
CHILDREN’S BLEND
voor kinderen 5-15 jaar
8 specifi eke bacteriestammen met
4 miljard levensvatbare micro-organismen
ADULT’S BLENDvoor volwassenen
16-55 jaar
8 specifi eke bacteriestammen met 12 miljard levensvatbare
micro-organismen
ADVANCED ADULT’S BLENDvoor senioren 55 plus of een extra behoefte aan
bifi dobacteriën
9 specifi eke bacte-riestammen met 24
miljard levensvatbare micro-organismen
SUPER 8 HI-POTENCY
met een bijzonder hoog percentage aan lactobacteriën
8 specifi eke bacteriestammen met 30 miljard levensvatbare
micro-organismen
SUPER 5 ZUIGTABLET
in een zuigtablet, speciaal met een hoger gehalte aan
L. Salivarius.
5 specifi eke bacteriestammen met
1 miljard levensvatbare micro-organismen
LEEFTIJDSGEBONDEN MICROBIOTICA
•Omdat de stammenselectie leeftijd gerelateerd is (voor effectiviteit) en voor iedere specifi eke leeftijd gebaseerd is op gepubliceerde klinische studies.
•Omdat de compatibiliteit van alle stammen die Udo’s Choice Microbiotica bevatten, in-vitro getest en bevestigd zijn.
•Omdat alle gebruikte bacteriestammen getest zijn op gastrische weerstand voor maximale opname.
•Omdat Udo’s Choice Microbiotica geproduceerd worden met uiterst geavanceerde apparatuur, dusdanig
dat er een zo hoog mogelijke gestandaardiseerde concentratie verkregen wordt.
WAAROM UDO’S CHOICE MICROBIOTICAMENGSELS ANDERS … EN HOOGWAARDIGER ZIJN:
OJ_adv udo's choice_148x210.indd 1 30/01/14 13:04
Een prachtig wit winterlandschap en een roedel wilde wolven zijn steevast het perfecte decor
voor een spannende, romantische film. Maar is die wolf wel zo romantisch?
In de zomer van 2011 werden opnieuw wol-
ven gespot in de Benelux. De kranten ston-
den er bol van: de witte wolf van Gedinne en
de wolf in het Nederlandse Duiven speelden
de hoofdrol. Volgens experts zoals dhr Loos
(afgevaardigde bestuurder VZW Landschap),
zat deze terugkeer er al een tijdje aan te ko-
men. Er zaten immers al wolven in Duits-
land en Frankrijk en verschillende roedels
zwierven rond op nog geen tweehonderd
kilometer van onze landsgrenzen. Wolven
zijn immers echte zwervers en trekken over
heel grote afstanden tot wel duizend kilo-
meter ver. De wolven in België en Nederland
zijn, volgens Kris Boers, ondervoorzitter van
de zoogdierenwerkgroep en medewerker
van de milieuorganisatie Natuurpunt, de na-
komelingen van succesvolle populaties in
Duitsland. Jonge wolven verlaten de roedel
om een nieuwe te vormen en daarbij houden
de landsgrenzen hun niet tegen [1].
Jager van formaat
Milieuorganisaties waren alvast laaiend en-
thousiast en vonden de terugkeer een bekro-
ning van het milieubeleid en hun inspannin-
gen. Vanuit ecologisch perspectief heeft de
wolf een grote waarde want hij ruimt oude en
zwakke dieren op. Momenteel hebben we in
ons ecosysteem geen jager van dit formaat.
7328 januari - februari ‘14
De terugkeer van de wolf
ECOLOGIE
Lies Hels loot
73 29januari - februari ‘14
In het verleden werden wolven niet alleen
opgejaagd en gedood door de mens, maar
ook bedreigd door het steeds verder inkrim-
pen van hun natuurlijke habitat. Daardoor
verdwenen ze langzaam uit vele Europese
landen. Aan het einde van de twintigste eeuw
werden echter meer en meer acties onderno-
men om de ontbossing tegen te gaan en er
kwam opnieuw meer plaats voor de wolven.
De industrialisatie en de vlucht van het plat-
teland naar de stad zorgde er ook voor dat
mensen niet meer aten van het land. Daar-
door kwam er opnieuw meer voedsel ter be-
schikking voor de jagende wolven. Maar past
hij nog wel in het huidige natuurlandschap
van de Lage Landen? Volgens een artikel
in Eos [1] zouden wolven immers gemiddeld
400 km2 leefmilieu nodig hebben om in rond
te zwerven. In een sterk verstedelijkt België en
Nederland is dit niet vanzelfsprekend. Er zijn
immers overal wegen.
Gevaarlijk en ongewenst?
Volgens kenners is een wolf eerder bang van
ons en zal hij in tegenstelling tot een beer eer-
der weglopen dan aanvallen. Voor de mens
vormt hij volgens hen dus geen direct gevaar.
De voorvechters van de terugkeer stellen dat
een hond, een maatschappelijk aanvaard
dier, eigenlijk een gedomesticeerde wolf is.
Ze vinden dat de mensen schrik wordt aan-
gejaagd door het demoniseren van deze
diersoort. In Engeland zou de wolf bijvoor-
beeld de populatie van herten onder controle
kunnen houden zodat de vegetatie, waar ze
zich mee voeden, zich beter kan herstellen.
Voor wie dieren houdt of kweekt is het ech-
ter een ander verhaal. In de landen waar wol-
ven terug zijn gekomen klaagt men steen en
been over het verlies aan dieren bij aanvallen
door wolven. Begrijpelijk dus dat men daar
de terugkeer allerminst ziet zitten. Ook jagers
zien de wolf als een ongenode gast, want
hun taak wordt erdoor bedreigd. In verschil-
lende landen krijgen boeren wel een financi-
ele compensatie voor het verlies aan dieren,
maar ze vinden deze onvoldoende. In België
is hiervoor een aanpassing van de wet nodig.
Tot slot
Het is dus duidelijk een uitdaging om
de terugkeer van de wolf in harmonie te
brengen met onze moderne maatschap-
pij. Een verhaal dat ongetwijfeld nog een
boeiende polemiek tegemoet gaat.
Verder lezen?
Wie meer te weten over de terugkeer van de
wolf:
- Wolven in aantocht, Eos, 11 juli 2013
- Call of the wild: the wolf returns,
the Economist, 22 december 2012
- www.wolveninnederland.nl
- www.wolf-center.eu
- www.welkomwolf.be
Referentie
1. Wolven in aantocht, Eos, 11 juli 2013.
ECOLOGIE
Lies Hels loot
Vanuit ecologisch perspectief heeft de wolf een grote waarde want hij ruimt oude en zwakke dieren op.
In de landen waar wolven terug zijn gekomen, klaagt men steen en been over het verlies aan dieren
Uitgave van OrthoFytoMedia11e jaargang, nr 73Verschijnt 6 x per jaar
UitgeverOrthoFytoMediaNieuwdorp 57 - 9190 StekeneTel: +32 (0)3 808 41 [email protected]
LeefNu is het tijdschrift voor de consument die op een bewuste en gezonde manier wil leven. LeefNu vertaalt wetenschappelijke inzichten in praktische artikelen. De artikelen zijn voornamelijk gericht op een gezonde leefstijl & voeding en het gebruik van voedingssupplementen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan onder-werpen zoals beweging, opvoeding en het milieu.
HoofdredacteurPascale Van den Heede, [email protected]
EindredacteurWalter O.M. Faché, biochemicus
RedactieraadWalter O.M. Faché, biochemicus HEOSAnnemieke Meijler, natuurdiëtist
Auteurs van dit nummerTrudy Vlot Petra KerstenLies HelslootWalter OM FachéElke Willems - Angélique De BeuleDrs. Ulviya Sharif-ZadaKarla Mooij
Lay-out en drukFrançoise Biesbroeck, Het LetterhuisBeerveldestraat 19 - 9160 Lokeren
Abonnementen/prijzenSecretariaat OrthoFytoMediaTel: +32 (0)3 808 41 [email protected]
België en Nederland
Tijdschrift per post: 20€/jaar
Tijdschrift online + archief: 15€/jaar
Tijdschrift per post & online: 25€/jaar
Abonneren: zie onze website www.orthofytomedia.comof mail naar [email protected] met vermelding van naam, adres, telefoon, email
Jaarabonnement van januari tot december
Abonnementen worden automatisch verlengd voor een volledig jaar, tenzij schriftelijk wordt opgezegd ten laatste eind oktober van het lopende jaar.
Advertentie aanvraagPascale Van den Heede:[email protected]
Inzenden artikel?
Wilt u schrijven voor het tijdschrift Orthofyto; u bent van harte welkom. Neem bij voorkeur vooraf contact op met onze hoofdredacteur Pascale Van den Heede. Na inzending van uw artikel beoordeelt de redactie binnen twee weken of uw artikel in aanmerking komt voor plaatsing. Redactionele bewerking van de artikelen gebeurt in overleg met de auteur.
In Europa is in 2006 een wet aangenomen die bepaalt dat aan voedingswaren geen medische claims mogen hangen, behalve als deze wetenschappelijk bewezen zijn. Deze wet wordt ook wel de claimsverordening genoemd. Product-namen of verwijzing naar producten is niet toegestaan. De verantwoordelijkheid of de advertentietekst aan de eisen van de claimsverordening voldoet, ligt bij de adverteerder. OrthoFytoMedia vzw, is niet verantwoordelijk voor de geplaatste advertenties.
DisclaimerDe informatie uit deze uitgave is uitsluitend bedoeld voor lezers die zich uit het oogpunt van hun beroep met ge-zondheid en voeding bezig houden. Deze publicatie is niet bedoeld voor leken en consumenten. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kunnen zij op geen enkele wijze instaan voor de volledigheid van of eventuele fouten in de tekst van deze publicatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele verantwoordelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen, gebaseerd op de inhoud van deze publicatie.
CopyrightNiets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toe-stemming van de hoofdredacteur. Ook de overname van artikelen of gedeelten hiervan is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming.
COLOFON
31
Heeft U genoeg zon gehad dit jaar ?
• Vetoplosbaar vitamine D3 opgelost in gezonde extra vierge olijfolie• Gemakkelijk door te slikken of om op te kauwen• 40, 120 of 360 kleine parels per verpakking• 1 Kleine mini-parel per dag• Zeer voordelige prijs
BE_D
-Pea
rls_A
d_Le
efN
u_D
U_0
114_
148x
210
Vitamine D : D-Pearls – de zonne-vitamine
Ontvang een Gratis staal D-Pearls 800Bezoek onze website: www.pharmanord.be.Download, vervolledig en stuur ons uw aanvraag. Geniet van deze uitzonderlijk aanbieding als U in het verleden nog geen staal D-Pearls ontvangen hebt.
Innoverend voor de gezondheidKwaliteit – Veiligheid – Doeltreffendheid Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02 720.51.20 – Fax: 02 720.51.60E-mail: [email protected]
D-Pearls – de nieuwe vitamine D referentieD-Pearls 800 is beschikbaar bij uw apotheker in verpakkingen van 40, 120 parels of in een econo mische familie-verpakking van 360 parels.
Vanaf 2,49 €per maand
Vitamine D tekort komt vaker voor dan men denkt ! 8 op 10 mensen hebben een tekort !
D-Pearls voor
iedereen, het hele jaar
door !
BE_D-Pearls_Ad_LeefNu_DU_0114_148x210.indd 1 28-01-2014 08:02:47