Literatuur
description
Transcript of Literatuur
![Page 1: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/1.jpg)
Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexie
Dyslectische leerlingen en de exacte vakken: vakspecifieke
begeleiding
![Page 2: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/2.jpg)
Literatuur
Krosse, de H. & Kleijnen, R. (2008).
Dyslectische leerlingen en de exacte vakken.
Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands
![Page 3: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/3.jpg)
Te bestuderen paragrafen
§ 2.2. Vakspecifieke begeleiding (inleiding)
§ 2.2.1 Exacte vakken en taalvaardigheid
§ 2.2.2 Automatisering en werkgeheugen
![Page 4: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/4.jpg)
Vakspecifieke begeleiding (inleiding)
• Eerst sterke kanten inventariseren, dan de problemen (oplossingsgericht) aanpakken
• Onderliggende kerntekorten van dyslexie zijn van invloed op talige en niet-talige vaardigheden
![Page 5: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/5.jpg)
§ 2.2.1 Exacte vakken en taalvaardigheid
De volgende talige vaardigheden worden
besproken:
• Taalgericht vakonderwijs
• Technisch lezen
• Woordenschat
• Strategisch lezen
• Strategisch schrijven
![Page 6: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/6.jpg)
Taalgericht vakonderwijs (1)
Taalgericht vakonderwijs zoekt naar
mogelijkheden om leren en taal aandacht te
geven in de vaklessen. De vakinhoud staat
voorop, en daarover praat en schrijf je met
elkaar in vaktaal. Aandacht voor taal betekent
dan dubbele winst.
![Page 7: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/7.jpg)
Taalgericht vakonderwijs (2)
De uitgangspunten van taalgericht
vakonderwijs bieden handvatten voor
dyslectici:
- Expliciete taaldoelen
- Contextrijk onderwijs
- Interactiemogelijkheden
- Taalsteun
![Page 8: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/8.jpg)
Vertaling naar de eigen lespraktijk
Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3):
Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij
het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden?
• Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?
![Page 9: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/9.jpg)
Technisch lezen (1)
• Technisch lezen is de voorwaarde om te komen tot begrijpend lezen
• Technisch lezen vormt zo’n grote inspanning voor dyslectische leerlingen dat:
- het begrip van de tekst belemmerd wordt
- ze niet komen tot een flexibele inzet van strategieën
![Page 10: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/10.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden technisch lezen
• Tijd om thuis voor te bereiden en extra leestijd in de les
• Auditieve ondersteuning (voorlezen, Daisy-speler, mp3-speler, reading pen, tekst-naar-spraak-software)
• Overzicht geven van de hoofdpunten (ondersteuning bij begrip)
• Pre-teaching
![Page 11: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/11.jpg)
Vertaling naar de eigen lespraktijk
Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3):
Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij
het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden?
• Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?
![Page 12: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/12.jpg)
Woordenschat (1)
• Woordenschat is een cruciale voorwaarde voor begrijpend lezen
• Dyslectici hebben vaak een achterstand in woordenschat door geringe leeservaring
• Dyslectici hebben problemen met uitspraak, spelling, automatiseren en oproepen uit het geheugen van nieuwe woorden
![Page 13: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/13.jpg)
Woordenschat (2)
De achterstand kan zich voordoen bij:
• Alledaagse woorden
• Schooltaalwoorden
• Vaktaalwoorden
![Page 14: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/14.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden woordenschat (1)
Vier fasen bij het aanbrengen van nieuwe
woordkennis (Verhallen & Verhallen):
• Voorbewerken
• Semantiseren (uitbeelden, uitleggen, uitbreiden)
• Consolideren
• Controleren
![Page 15: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/15.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden woordenschat (2)
Extra ondersteunend materiaal:
Lesfabriek, Muiswerk, Diataal, Taalatelier
Als ondanks alle inspanningen de leerling
toch niet komt tot automatisering gebruik
begrippenlijst
![Page 16: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/16.jpg)
Vertaling naar de eigen lespraktijk
Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3):
Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij
het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden?
• Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?
![Page 17: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/17.jpg)
Strategisch lezen
• Strategieën voor begrijpend lezen zijn een belangrijk compensatiemiddel voor het zwakke technische lezen
• Probleem bij het inzetten van strategieën is de specifieke ‘taal’ die schoolmethodes vaak gebruiken
![Page 18: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/18.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden strategisch lezen (1)
• De zorgspecialist kan aan de hand van Diataal bepalen op welk niveau de leerling vastloopt (microniveau, mesoniveau, macroniveau)
• Vervolgens moet de zorgspecialist helpen met het maken van een vertaalslag: welke strategieën zijn effectief voor deze leerling en hoe zijn die in te zetten in de vakles?
![Page 19: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/19.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden strategisch lezen (2)
• Strategieën hebben niet alleen betrekking op teksten, maar ook op vragen, waaronder multiplechoicevragen
• Strategieën kunnen op meerdere wijzen worden aangeleerd:
- Directe instructie- Rolwisselend leren- Methodeonafhankelijke leesmethodes
![Page 20: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/20.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden strategisch lezen (3)
Alternatieve tekstverwerking:
• Woordspin
• Schema of tekening
• Mindmap
![Page 21: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/21.jpg)
Vertaling naar de eigen lespraktijk
Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3):
Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij
het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden?
• Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?
![Page 22: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/22.jpg)
Strategisch schrijven
• Dyslectici blijven steken door spellingproblemen en komen daardoor niet toe aan gestructureerd schrijven
• Zorgspecialisten (en talendocenten) kunnen helpen door het aanbieden van stappenplannen bij het maken en reviseren van teksten
![Page 23: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/23.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden voor het schrijven (1)
Voor het schrijven kan de vakdocent helpen door:- ervoor te zorgen dat de leerling beschikt over
voldoende informatie om over te schrijven- duidelijke criteria te geven waaraan de opdracht
moet voldoen- schrijfkaders te ontwikkelen - een andere presentatievorm te accepteren
![Page 24: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/24.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden tijdens het schrijven (2)
Tijdens het schrijven kan de vakdocent helpen
door:
- een eenvoudige schrijfstijl en minder bladzijden te accepteren
- de leerling gebruik te laten maken van ICT-hulpmiddelen
![Page 25: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/25.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden na het schrijven (3)
Na het schrijven kan de vakdocent helpen
door:
- de leerling aan te leren een tekst op twee wijzen te controleren
![Page 26: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/26.jpg)
Denk bij strategisch schrijven ook aan begeleiding bij:
• Het zoeken van informatie op internet
• Het maken van samenvattingen
• Het maken van aantekeningen
![Page 27: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/27.jpg)
Vertaling naar de eigen lespraktijk
Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3):
Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij
het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden?
• Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?
![Page 28: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/28.jpg)
§ 2.2.2 Automatisering en werkgeheugen (1)
• Uit de literatuur blijkt dat de relatie tussen dyslexie en rekenproblemen gelegen is in de onderliggende kerntekorten
• Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen:- rekenproblemen ten gevolge van dyslexie- dyscalculie• Dyslexie en dyscalculie kunnen ook samen
voorkomen (comorbiditeit)
![Page 29: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/29.jpg)
§ 2.2.2 Automatisering en werkgeheugen
• De problemen die dyslectici ervaren bij rekenen/wiskunde kunnen verschillen per leerling, per vak, per onderwerp.
• De problemen doen zich voor bij:
- Automatiseren en opeenvolgend uitvoeren van basisvaardigheden
- Symbolen en formules
- Structureren van realistische contexten
![Page 30: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/30.jpg)
Automatiseren en opeenvolgend uitvoeren van basisvaardigheden
Mogelijke rekenproblemen bij dyslectici:• Automatiseringsproblemen bij het hanteren van
rekenfeiten en rekenprocedures• Problemen met het vlot oproepen van informatie
uit het langetermijngeheugen• Problemen met het uitvoeren van bewerkingen in
de juiste volgorde• Moeite met de plaats van getallen in een langere
reeks
![Page 31: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/31.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden bij automatiseren en opeenvolgend
uitvoeren• Gebruik meerdere zintuigen• Gebruik de principes van de directe instructie
(hardop voordoen en nadoen)• Ga uit van bestaande kennis en bouw uit en leg
linken• Ga van eenvoudig naar gecompliceerd• Maak gebruik van de sterke kanten van de leerling
(technisch rekenen/realistisch rekenen)• Laat de rekenmachine gebruiken
![Page 32: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/32.jpg)
Symbolen en formules
Losse, willekeurige feiten zijn moeilijk te
onthouden voor een dyslecticus.
![Page 33: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/33.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden symbolen en formules
De dyslecticus is gebaat bij:
• Betekenisvolle associaties
• Herhaling
• Oefening in precies lezen
• Het gebruik van symbolen of formulekaarten
![Page 34: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/34.jpg)
Structureren van realistische contexten
• Bij de exacte vakken komen zowel het traditioneel rekenen (technische rekenen) voor als het realistisch rekenen, waarbij opdrachten in een realistische context worden geplaatst en leerlingen hun eigen aanpak moeten bepalen en delen met elkaar.
• Dyslectische leerlingen kunnen zowel moeite hebben met het technisch rekenen als het realistisch rekenen
![Page 35: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/35.jpg)
Begeleidingsmogelijkheden realistische contexten
• Bied uitgewerkte voorbeelden aan
• Maak gebruik van diagrammen (visualisering talige en rekenkundige informatie)
• Bied als vakdocent structuur binnen de aanpak van het realistisch rekenen door directie instructie en rolwisselend leren
![Page 36: Literatuur](https://reader035.fdocuments.nl/reader035/viewer/2022062309/56815188550346895dbfc0b4/html5/thumbnails/36.jpg)
Vertaling naar de eigen lespraktijk
Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3):
Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij
het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden?
• Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?