Naar een Gemeenschappelijk Landbouw- en

Voedselbeleid

Krijn J. Poppe

Wageningen Economic Research

Gebaseerd op een paper van

Louise O. Fresco and

Krijn J. Poppe, 2016

GLB 2014 – 2020: huidige veranderingen

Pijler 1:

● Basispremie voor alle landbouwgronden per regio

● 30% gekoppeld aan vergroening

● Permanent grasland

● Verplichte diversificatie (3 gewassen)

● 5% biodiversiteitsbraak/buffer (EFA)

● Enkele top-ups (jonge boeren, kleine bedrijven, herintroductie gekoppelde betalingen) en aftopping

Pijler 2:

● Doelgericht, mogelijkheid collectieven.

● Meer aandacht concurrentiekracht en innovatie (EIP productivity & sustainability)

+ (melk- en suikerquota verdwijnen)

Vijf grote maatschappelijke uitdagingen

Voedsel- (en voedings) zekerheid en –veiligheid

Klimaatsverandering, water en energie verbruik

Vermindering van ecologische effecten

Gezond menu voor levenslang gezond leven

Ongelijkheid

Voedselketen: twee zwakke plekken

Input industriesFarmerFood processorConsumer Retail

• Voksgezondheid– Obesitas, Diabetes-2 etc.

• Klimaat-adaptatie vraagtom ander menu

• Sterke schaalvergroting• Kosten milieu en natuur

blijven buiten besluiten• Broeikasgassen

(klimaat) maakt dat nog erger

Is het toeval dat deze kleine spelers de zwakkere zijn?> Er is een voedsel-systeem aanpak nodig voor eentransitie

Vijf belangrijke innovatie-richtingen

Genetica

Digitalisering en big data

Energie en bio-based transitie

Herontwerp van de keten

Sociale innovaties

Vijf grote misverstanden

‘Er is een landbouwcrisis’

’De industrialisering van de voedsel-keten is fout’

‘Landbouw is de belangrijkste oplossingvoor de problemen in het landelijkgebied’

‘Internationale handel is schadelijk’

‘Het GLB is duur en leidt tot overproductie’

Veel misverstanden: zoeken naar één

als oplossing voor alles en overal

Productivism paradigm

Focus op meer aanbod

Calorieen voor de wereld

Eco-efficiency per kg

Sufficiency paradigm

Voedsel is meer dancalorien

Veranderingen in menu nodig voor duurzaamheid

Lokale effecten, gaat ookom milieu-uitstoot per ha

• Put fewer forks on the table –Thomas Maltus (1798, An essay on the principles of population)

• Bake a bigger pie - Marquis

de Condorcet

• Teach everyone better table

manners – William Godwin

© Warren Belasco: Meals to come – a

history of the future of food

Vijf voorbeelden van opgaves voor GLVB

Maak onze menus gezonder en duurzamer met een prijsdie de echte kostprijs dekt.

Laat het klimaatakkoord neerslaan in

beslissingen van boeren

Stem de prikkels in de keten af.

Installeer slimme (ict) instrumenten voor

milieu-management

Ondersteun ‘disruptive’ innovatie in het

stads-voedselsysteem en de bio-economie

Van GLB naar GLVB

Transformatie van GLB naar GLVB

Pijler A

INKOMENS

ONDER-

STEUNING

Pijler B

ECO-

SYSTEEM

DIENSTEN

Pijler C

PLATTELANDS

ONTWIKKELING

Pijler D

VOEDSEL

&

GEZOND-

HEID

Pijler E

MONITORING

DIALOOG &

ONDERZOEK

Politieke economie van hervorming 2020

Altijd lastig omdat het tot herverdeling van geld leidt

Er is een zekere hervormingsmoeheid, maar het kon weleens nodig zijn:

● Als ‘vergroening’ niet werkt

● Als klimaatsverandering aandacht behoeft

● Er vanwege Brexit of crises (migratie, werk) veelgeld afgaat

De agenda werkt niet mee: verkiezingen EP en nieuweEuropese Commissie in 2019; vooralsnog geenhelderheid over EU budget(verdeling)

De economische en politieke situatie in komende jarenzal bepalen of we hervormen of bijschaven.

Helpt GL(V)B bij een paar essentiele

beleidsissues in Nederland ?

Productie: Gezien klimaatafspraken (en natuur/ biodiversiteit en Nitraat/KRW): hoeveel dieren kan NL huisvesten in 2030 en hoe en waar (fijnstof, regionaalmestproblemen etc.) regelen we de innovatie of de inkrimping ? Een nieuw verdienmodel, natuurinclusief ??

Consumptie: Hoe regelen we dat consumentoverschakelt naar bv. 60% eiwit uit plantaardige bron in 2030?

2030 – 2050:

Wat is dan nog de rol van de veehouderij vanuit circulairperspectief, klimaatafspaken, bodemdaling veenweide

En hoe ziet de akkerbouw er dan uit (bodem, strips?)

Over de rol van de Wilde Apen

We moeten inderdaad toe naar het betalen van de echteprijs voor ons voedsel

Accijnsen (en bij de consument: btw-verhoging) werken– deels

En generen fondsen voor compensatie

Ook vrijhandel met minder bescherming voor de intensieve veehouderij zou al helpen (en een alternatiefvoor boeren: zonneparken voor stallen ??)

Soms is ook gewoon regelgeving nodig (quota, grondgebondenheid, verbod op gebruik)

Als we natuur, biodiversiteit, en landschap willen, sluitdan 20-jarige contracten af.

Dank voor de

aandacht

krijn.poppe@wur.nl

www.wur.nl