Les1en2toledoversie
-
Upload
adeline-bataillie -
Category
Documents
-
view
948 -
download
2
Transcript of Les1en2toledoversie
Biologie
Psychologie
Sociologie
Algemeen Mensbeeld
Biologie
Erfelijk-heidsleer
Maureen HolvoetNele Warlop
Neurofy-siologie
Stefan Ally
Afspraken
• Boek: “Onze genen” P.Craeynest e.a. 2007• Toledo: Powerpointpresentatie, literatuurlijst,
teksten,… • Lessen zijn de rode draad doorheen de cursus• Schriftelijk examen• 4 uur per week: bijhouden is de boodschap
WEEK 1• Les 1 en 2
– Afspraken– Inleiding– De cel– Erfelijk materiaal
• Les 2 en 3– Van erfelijk code naar lichaamseigenschappen– Celdelingen: mitose – meiose– Basisbegrippen: chromosomen,genen, allelen, overerving,
…
WEEK 2• Les 5 en 6
– Chromosomen– Chromosale afwijkingen– Numerieke – structurele defecten– Deletie – duplicatie - inversie– Casusbespreking
• Les 7 en 8– Mendeliaanse overerving– Monogeen - polygeen– Genotype-fenotype– Homozygoot-heterozygoot- hemizygoot– Autosomaal - geslachtsgebonden– Dominant – recessief
WEEK 3
• Les 9 en 10– Overervingsmechanismen dominant, recessief, x-
gebonden– Rooster van Punett– Oefeningen
• Les 11 en 12– Ziektebeelden - Syndromen– Stamboomgebruik
WEEK 4• Les 13 en 14
– Niet-Mendeliaanse overerving– Polygenie– Multifactoriële erfelijkheid– Genomische imprinting– Instabiele trinucleotide repeats– Mitochondriale overerving
• Les 15 en 16– Erfelijkheid en gedrag– Intelligentie– Autismespectrumstoornis - ADHD
WEEK 5
• Les 17 en 18– Verworven oorzaken: pre-, peri en postnataal– Geen eenduidig oorzakelijk verband
– Genetisch advies– Preventie
– Ethiek
Doelstellingen• Kennis en Inzicht:
– info ivm het erfelijk materiaal - celdeling– Chromosomen, Mendel, imprinting,…– Syndromen, ziekten,…
• Uitzicht:– Genetisch advies– Gezinsbegeleiding
• Vooruitzicht:– Kansberekening– Preventie– Gentherapie, Genetisch paspoort graag?,…
1. De cel en haar genetische code
Lichaam
Orgaansystemen
Organen
Weefsels
Cel Cel is de kleinste bouwsteen van ons lichaam
De CEL
1. Celmembraan2. Cytoplasma :
stofwisselingsprocessen spelen zich daar af
3. Celkern : schatbewaarder van het erfelijk materiaal
Cytoplasma
• Ribosomen • Mitochondriën• Centriolen
Celkern
1. Kernmembraan2. Kernplasma
chromatinedraadjes ( cel in rust )chromosomen ( cel gaat delen )
DNA = plannen voor de bouw van ons lichaam
DNA-molecule (chromosoom)
Cel
Kern
Gen
Chromosomen
DNADe cel
DNA-molecule (chromosoom)
Chemische basen
Gen
AT
CG
De bouwstenen van DNA
Cel ChromosomenKern
DNA-moleculen
1 2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 X Y
Menselijke chromosomen
HET NORMALE KARYOTYPE
Prometafasechromosomen = hoge resolutie onderzoek+ bandering
• 22 paren autosomen• 1 paar geslachtschromosomen
Chromosomenformule/karyotype
• 46 XX normale vrouw• 46 XY normale man• 47 XY, +21 Syndroom van Down• 45 XO Turnersyndroom• 47 XXY Klinefeltersyndroom• Enz.
Chemische structuur van het DNA
1953
Watson-Crick(nobelprijswinnaars )
DNA-molecule (chromosoom)
Chemische basen
Gen
AT
CG
De bouwstenen van DNA
Chemische structuur van het DNA
- DNA = polynucleotide- Basiseenheid = nucleotide
- suiker- stikstofhoudende base- fosforzuur
- Vorming van een dubbele spiraal
Omzetting van de erfelijke code in lichaamskenmerken
Kern
DNA basen mRNA
DNA
eiwit
Ribosoom
Celmembraan
Gen
Aminozuur-keten (= eiwit)
DNA RNA eiwit
Omzetting van de erfelijke code in lichaamskenmerken
STAP 1Het DNA bevat instructies, geschreven in een alfabet van 4
letters.Het DNA bevat dus recepten hoe chemische bestanddelen,
nodig voor het organisme, opgebouwd worden. Eiwitten of proteïnen spelen een belangrijke rol
Een gen = stukje van het DNA dat de nodige instructies bevat om een bepaald eiwit te produceren
Omzetting van de erfelijke code in lichaamskenmerken
STAP 2Erfelijk materiaal moet vanuit de celkern naar het cytoplasma
Transcriptie - processingBelangrijke rol : mRNA
STAP 3 :Ribosomen (rRNA ) zijn de codekrakers – ze vertalen het ‘alfabet’
in aminozurenTranslatie
Transcriptie / Processing / Translatie
Omzetting van de erfelijke code in lichaamskenmerken
STAP 4 : Opeenvolging van aminozuren bepalen een polypeptideketenActivering van polypeptideketen ( oprolling, samenvoeging,…) :
eiwit
Omzetting van de erfelijke code in lichaamseigenschappen
• Eiwitsynthese- transcriptie van DNA naar RNA- translatie van RNA naar eiwitten
• Eiwitten : pathologie• Selectief gebruik van de genetische informatie
Opmerking : Eiwitten
• Grote verschillen onderling• Gelijkenis : opgebouwd uit aminozuren (20)
= polypeptide• Indeling obv functies :
- structuurEW- transportEW- communicatieEW en hormonen- beschermende EW- regulerende EW- enzymen
Besluit
1. Opeenvolging van de basen in het DNA bepalen de erfelijke kenmerken
2. Opeenvolging van basen = code voor verschillende AZ
3. Verschillende AZ vormen een bepaald eiwit
4. Eiwitten bepalen in belangrijke mate de bouw en de werking van het organisme