Leesbevordering in Vlaanderen in kaart gebracht

Leesbevordering in Vlaanderen in kaart gebracht

Promotor

Prof. dr. Katrien Vloeberghs

tweede lezer Prof. dr. Vivian Liska

Masterproef voorgelegd met het oog op het behalen van de graad van Master in de Taal- en Letterkunde -Nederlands

Lore Mertens

Faculteit Letteren en WijsbegeerteAcademiejaar 2008-2009

Juni 2009

Faculteit Letteren en Wijsbegeerte

Masterscriptie Taal- en Letterkunde

Nederlands

LEESBEVORDERING IN VLAANDEREN

IN KAART GEBRACHT

Lore Mertens

Promotor: Prof. Dr. Katrien Vloeberghs

Tweede lezer: Prof. Dr. Vivian Liska

Universiteit Antwerpen

Academiejaar 2008-2009

Ondergetekende, Lore Mertens, student Taal- & Letterkunde, Nederlands, verklaart dat deze

masterscriptie volledig oorspronkelijk is en uitsluitend door haarzelf geschreven is.

Bij alle informatie en ideeën ontleend aan andere bronnen, heeft ondergetekende expliciet en

in detail verwezen naar de vindplaatsen.

Bornem, 28 mei 2009

2

VOORWOORD

Mijn masterscriptie ‘Leesbevordering in Vlaanderen in kaart gebracht’ werpt enerzijds een

licht op de evolutie van en de ‘problematiek’ rond leesbevordering, en anderzijds geeft het

een overzicht van de verschillende leesbevorderende organisaties in Vlaanderen.

Mijn onderzoeksvraag bestaat uit vier delen:

- ‘Welke leesbevorderende organisaties zijn er in Vlaanderen?’

- ‘Wat is hun missie en visie?’

- ‘Welke projecten ontwikkelen zij? Voor welke doelgroep?’

- ‘Wat is hun drijfveer? Waar leggen zij hun klemtonen?’

Mijn onderzoeksopzet werd gebaseerd op een vraag gesteld door Stichting Lezen, gevestigd te

Frankrijklei 130/4, 2000 Antwerpen, en vertegenwoordigd door Rune Buerman in de functie

van projectmedewerker.

Mijn onderzoek is ondergebracht bij de faculteit Letteren en Wijsbegeerte, departement

Letterkunde, en staat onder wetenschappelijke begeleiding van Prof. Dr. Katrien Vloeberghs,

mijn promotor.

Dr. Mieke De Lathouwers trad tijdens mijn onderzoek op als bemiddelaar voor de

Wetenschapswinkel Antwerpen, verbonden aan de Universiteit Antwerpen.

Lore Mertens

3

INHOUDSTAFEL

INLEIDING 13

VERANTWOORDING 14

Inhoudelijk 14

Praktisch 15

(R)EVOLUTIE 16

1. DE JAREN ‘8O 16

In den beginne was er… de Jeugdboekenweek 16

Lectuurbegeleiding 17

Boeken - juf en lesmodellen – moeder 17

1989 18

2. DE JAREN ’90 18

Steun van de overheid 18

Het belang van voorlezen 20

Mediatisering van de literatuur 20

3. EEN NIEUWE EEUW 21

Grote spelers 21

Kleine speler, grote initiatieven 21

Toekomst 22

LEESBEVORDERING 23

Boekpromotie wordt leesbevordering 23

Van ‘leesbeurt’ naar ‘leesbibliotheek’ 23

Van niets in zich dragen tot alles omvatten 23

Heeft leesbevordering zin? 25

Leesbevordering in de bibliotheek 25

Leesbevordering in vraag gesteld 26

Leesbevordering, een eigen visie 27

ORGANISATIES 29

4

BOEK.BE 30

VAN VEREENIGING TER BEVORDERING VAN HET VLAAMSCHE BOEKWEZEN…

… TOT BOEK.BE 30

HET HUIS VAN HET BOEK 31

DRIE TEAMS 32

1. Kenniscentrum 32

� Opleiding 32

� Innovatie 33

� Onderzoek 33

� Wetenschappelijk onderzoek i.s.m. de Wetenschapswinkel 33

� Marktonderzoeken i.s.m. TNS Media en GfK Retail and Technology 33

- TNS Media 33

- GfK Retail and Technology 34

� Juridisch en economische dienstverlening en advies 34

2. IT – Platformen 34

� Boekenbank.be 34

� Boekenbrief 34

� BoekenCast.be 34

� Website Boek.be 35

3. Promotie 35

ACTIVITEITEN TER PROMOTIE VAN HET BOEK 35

� Gedichtendag 35

� Herman de Coninckprijs 35

� Jeugdboekenweek 36

� Boekenbeesten 36

� Jeugdboekenprijzen voor auteurs en illustratoren 36

� Literaire Lente 37

� Zogezegd in Gent 37

� Literaire Lente – bijlage 37

� Auteurs te gast in de boekhandels 37

� Doe mei maar een Doeboek 37

� Boek Begin 37

� Zomer van het Spannende Boek 37

5

� De Andere Strip 38

� Vlaams Fonds voor de Letteren 38

� Boekenbeurs 38

� Debuutprijs 38

� Onderzoek Plantijn Hogeschool Antwerpen 39

� Van verkoopbeurs naar belevingsbeurs 39

� Dag(en) van de Literatuureducatie 39

� Beste Boekenjuf of Boekenmeester 39

� Plantin-Moretus prijs voor de Best Verzorgde boeken 40

DE LUISTERLEZER 41

SELLE DE VOS 41

MEDEWERKERS 41

MISSIE 42

� Een levenswijze 42

� Groene filosofie 42

� Geweldloos 42

� Mensvriendelijk 42

� Milieuvriendelijk 42

� Humor 42

� Naïviteit 42

� Welzijn van alle mensen en rechtvaardigheid 43

� Mundiaal perspectief 43

DE BUS 43

� De Luisterlezerbus 43

� De Boekenbeestenbus 43

PROJECTEN 44

� Vertelvoorlezen 44


� Toontje en de Boekennoten – Toontje en de Boekenbeesten 44

� De Toverknipsels van Sofie 44

� Zo mooi als nooit tevoren 44

� De energiek Duurman 45

6

UITEENLOPENDE ACTIVITEITEN 45

� Erfgoeddag 2009 45

� Kinderhoogdagen 45

� Tuin- en plantenbeurs 46

VORMINGSAANBOD 46

LEESWEB 47

LEESWEB vzw 47

� Korte geschiedenis 47

� Marie-Jeanne’s web 47

� Missie en visie

DE BOEKENKARAVAAN 48


� Editie 2002 48

� Edities 2003 en 2004 49

� Editie 2005 49

� Editie 2006 49

� Edities 2007 en 2008 49

� Gezinnen 49

� Voorlezers 50

� Actie 50

� Voorlezen 50

� Materiaal 50

� Boekenfeesten 50

� Peters 51

� Aansluitende initiatieven 51

� Voorlezen in kinderdagverblijf 51

� Workshop voor allochtone moeders 51

� Project voorlezen voor middelbare scholen 52

PUBLICATIES 52

� Keuzelijsten 52

� Moeilijke lezers 53

� Lesmappen 53

7

� Werkmappen 53

� Poëzie 54

DOCUMENTATIECENTRUM 54

VORMING 54

� Vormingscursussen 54

� Specifieke personen 55

� Specifieke perioden en stromingen in de geschiedenis 55

� Specifieke plaatsen in de wereld 55

� Specifieke feestdagen 55

� Themacursussen 55

� Specifiek over één bepaalde auteur 55

� Thematisch 55

� Workshops 56

� Leesgroepen 56

LINC 57

LINC vzw 57


� 1981 57

� 1984 57

� 1995 57

� 1997 57

� 2005 57

� 2006 57

DRIE TEAMS 57

1. Leesbevordering 58

2. Digitale Kloof & Nieuwe Geletterdheid 58

3. Kennismaatschappij 58

GELINCT 59

DOCUMENTATIECENTRUM 59

� Bibliotheekcatalogus 59

� Pluizer 59

ACTIVITEITEN (VOOR)LEZEN 59

8

� Lezingen en workshops 60

� De prehistorie van het lezen 60

� Het avontuur van het lezen 60

� Voorlezen, durven en doen 60

� Wijs maar niet uitgelezen 60

� Yahoo, boeken in de klas! 61

� Ondersteunings- en bijscholingsaanbod 61

� Bijscholingsaanbod op maat 61

� Boekenhoeve 61

VOORLEESPUNTEN 61

� Alfapret 62

� Laakdal 62

� Leesfoor 62

� Leeslekker 62

LOCUS 63

ALLES ONDER DE L VAN CULTUUR 63

VIER TEAMS 63

1. Lokaal Cultuurmanagement 63

2. Publiekswerking 63

� Werkgroep Bibliotheekpromotie 64

� Werkgroep Leesbevordering 64

3. Cultuur & Samenleving 64

� Informatiegeletterdheid 64

� Publieke ruimte 64

� Interculturaliseren 64

� Gemeenschapsvorming 64

4. Algemene Diensten 64

FOCUS 65

PROJECTEN 65

� Bibliotheken 65

� Bibdate 65

� Bibliotheekweek 65

9

� Leesgroepen 66

- Ontmoetingsdag 66

- De Boek Delenprijs 66

� CultuurNet Vlaanderen 66

� Vlieg 66

- Lanceringactie Vlieg 67

- De Bende van Vlieg 67

- De zomer van Vlieg 67

- SuperVlieg 67

� Stichting Lezen 68

� Boekbaby’s 68


� Gedichtendag 68

� School en Bibliotheek 68

VORMING 68

� Bibliotheken 68

� Vormingsdag Jeugdboekenweek 69

� Vormingsdag Bibliotheekweek 69

� Juni-tour 69

� CANON 69

� Dag van de Cultuureducatie 69

� Dag van de Literatuureducatie 70

� UiTforum 70

� Ontmoetingsdag 70

� Discussieforum 70

STICHTING LEZEN VLAANDEREN 71

2000: EEN NIEUW MILLENIUM, EEN NIEUWE STICHTING 71

TWEE ONDER ÉÉN DAK 71

MISSIE 71

VIJF GOUDEN REGELS 72

1. Wat je vroeg leert, leer je voor het leven 72

2. Kinderen en volwassenen leven in dezelfde wereld 72

10

3. Je leert van wie je bewondert 73

4. De kunst van het verleiden 73

5. De gemiddelde lezer bestaat niet 73

FRANKRIJKLEI 130/4 73

KENNISCENTRUM 74

� Vorming 74

� Studiedagen en Congressen 74

- Dag(en) van de Literatuureducatie 74

- Vormingsavonden Voorlezen 74

- Het Schoolvak Nederlands 74

� Lerarenopleiding 75

� Vorming op maat 75

� Onderzoek 75

� Wetenschappelijk onderzoek 75

� Scriptieprijs 75

� Bibliotheek 75

� Collectie 75

� Kinder- en jeugdboeken 76

� Vakliteratuur 76

� Bezoekers 76

FOCUSPUNT JEUGDLITERATUUR 76

� Bibliotheek 76

� Website 76

� Boekentips 77

� Kinderboek van de week 77

� Boekenzoeker 77

� IBBY 77

CAMPAGNES EN PROJECTEN 78

� Boekbaby’s: 0 – 3 jaar 78

� Voorleesweek: 0 – 6 jaar 78

� Jeugdboekenweek: 4 – 12 jaar 78

� Kinder- en Jeugdjury: 4 – 16 jaar 79

� Fahrenheit451: 15 – 18 jaar 79

� Iedereen Leest: 18 + 79

11

� Auteurslezingen 80

� Boekentips 80

� Leesplekken 80

� De Kinderconsul 81

DOORLICHTING LEESBEVORDERENDE ORGANISATIES 82

ORGANISATIE 82

Inhoudelijk 82

Praktisch 83

LEESBEVORDERING 84

DAT, WAT OF DATWAT? 85

Dat je leest, is belangrijker dan wat je leest 85

Wat je leest, is belangrijker dan dat je leest 86

Verandering 86

HET BELANG VAN VOORLEZEN 88

Moedermelk voor lezers (in spe) 88

Doelgroep: 0-6 jaar 89

ROND DE TAFEL 90

Eilanden 90

Casus: Voor nu en nog heel lang – Een kijk- lees- & voorleesboek 90

OVERKOEPELEND ORGAAN 93

Opgaan in één 93

Vlaamse overheid 93

OVER DE GRENS 94

Inspiratie 94

Nederland 95

Andere sectoren 96

TOEKOMST 97

Boek.be 97

De Luisterlezer 97

LOCUS 98

Leesweb 98

LINC 98

Stichting Lezen 99

12

BESLUIT 100

EINDNOTEN 101

BIBLIOGRAFIE 110

BOEKEN 110

TIJDSCHRIFTARTIKELS 110

ONDERZOEKSPUNLICATIES: Stichting Lezen Nederland 112

INFORMATIEBROCHURES 112

INTERNET 112

De Luisterlezer 112

Leesweb 112

LOCUS 117

LINC 120

Stichting Lezen 122

Doorlichting 123

CONTACT 124

BIJLAGEN 125

Bijlage 1: Mijlpalen 125

(R)Evolutie 125

Aanvullingen 126

Bijlage 2: Literatuurlijst 127

Bijlage 3: Paspoorten 128

DANKWOORD 130

13

INLEIDING

Leesbevordering. Ik wou iets schrijven over leesbevordering. Toen ik op zoek ging naar een

geschikt onderwerp dat hiermee verband houdt, botste ik op twee Nederlandse onderzoeken:

Zoveel lezen we (niet), een inventarisatie van Nederlandse onderzoeken naar lezen, van

Karlijn Piek (1995) en Lezen we nog?, een inventarisatie van onderzoek op het gebied van

lezen en leesbevordering, van Nienke de Vries (2006).

Beide dames besteden in hun onderzoek aandacht aan dezelfde drie punten: 1. leesmateriaal:

boeken, kranten en multimedia, 2. leesgedrag: trends (vrijetijdsbesteding) en determinanten

(sekse, leeftijd, afkomst, opleidingsniveau, etc.) en 3. socialiserende instanties: gezin, school,

bibliotheek en boekhandel.

Wat mij telkens bij dit laatste puntje opviel, was de totale afwezigheid van leesbevorderende

organisaties. In vergelijking met de vier vernoemde instanties stelt het aantal

leesbevorderende organisaties niet veel voor. Toch zou ik durven stellen dat het aantal hier in

dit geval geen rol speelt, maar wel de invloed die van deze organisaties uitgaat. Zij nemen elk

op hun eigen manier een plaats in binnen het culturele veld.

Wat er binnen de school of bibliotheek aan leesbevordering wordt gedaan, komt vaak voort

uit of wordt ondersteund door deze organisaties. Moesten zij niet bestaan, dan zouden de

projecten en initiatieven er misschien niet zijn, of toch niet in dezelfde hoedanigheid als nu.

Toen was het onderwerp voor mijn masterscriptie een feit: ik schrijf over de bestaande

leesbevorderende organisaties in Vlaanderen. Hierbij laat ik niets onaangeroerd: missie, korte

geschiedenis, medewerkers, documentatiecentrum, activiteiten/projecten, vorming, etc.

Ik heb mijn masterscriptie opgesplitst in twee delen. Het eerste (inleidende) deel gaat over

leesbevordering. Ten eerste schets ik kort de geschiedenis van leesbevordering. Dit om aan te

geven welke evolutie leesbevordering op een kleine 30 jaar tijd heeft doorgemaakt. Ten

tweede wil ik even stil staan bij de term leesbevordering: wat betekende het vroeger, en wat

betekent het nu? Ten derde geef ik een korte introductie op de andere socialiserende

instanties, waarvan hierboven reeds sprake was.

Het tweede deel gaat over het eigenlijke onderwerp van mijn masterscriptie: de verschillende

leesbevorderende organisaties in Vlaanderen, namelijk Stichting Lezen, Locus, LINC,

Leesweb, Boek.be, De Luisterlezer en de Leesfee aan bod. Ik licht de hele organisatie door,

zowel inhoudelijk als praktisch. Daarop aansluitend plaats ik de organisaties naast en

tegenover elkaar. Op die manier komen de gelijkenissen en verschillen naar boven, alsook de

klemtonen en ideologie, die bij iedere organisatie anders zijn.

14

VERANTWOORDING

Inhoudelijk

Voor dit werk ben ik niet moeten gaan snuisteren in archieven of heb ik geen boeken

vanonder het stof moeten halen. Leesbevordering is een thema dat leeft en beweegt. Dagelijks

gaan er talrijke medewerkers en vrijwilligers de baan op om lezingen en workshops te geven,

leesgroepen te begeleiden of voor te lezen aan huis of in de bibliotheek. Maandelijks vinden

er gevarieerde leesbevorderende acties en activiteiten plaats, telkens van een andere

leesbevorderende instantie. Jaarlijks worden er vormings- en ontmoetingsdagen georganiseerd

voor alle betrokken partijen, uit zowel de onderwijs- als de (brede) culturele sector, om

onderling informatie uit te wisselen en ideeën op te doen.

De afgelopen tien jaar heeft het culturele veld, inzake leesbevordering, een extreme

gedaantewisseling ondergaan. Bij de start van het nieuwe millennium zijn er enerzijds een

aantal nieuwe leesbevorderende organisaties in het leven geroepen en anderzijds hebben reeds

bestaande organisaties een naamsverandering of fusie ondergaan. Alle namen en logo’s

werden actueel gemaakt en onder handen genomen door moderne vormgevers. Een goed

uitgebouwde webpagina met nieuws en informatie wordt met de nodige regelmaat up-to-date

gehouden.

Laat het duidelijk zijn dat de leesbevorderende organisaties hard werken (of gewerkt hebben)

aan hun imago en de verspreiding ervan via de nieuwste technologische mogelijkheden

(website, e-zine, etc.). Alles wijst erop dat zij willen meedraaien in deze moderne tijd door in

en mee te gaan op de actuele tendensen.

Mijn werk is ook actueel, aangezien het gaat over de leesbevorderende organisaties van 2009.

Ik heb het natuurlijk in eerste instantie voor mijzelf geschreven, omdat ik geïnteresseerd ben

in het thema leesbevordering en een gat ervoer in de bestaande onderzoeken, wanneer het

over leesbevorderende organisaties ging. Daarnaast hoop ik dat mijn werk eveneens een

praktische leidraad kan zijn, voor zowel geïnteresseerden als professionelen uit het vak

(onderwijs, cultuursector, etc.). In handen kan het alleszins beter tot zijn recht komen dan in

een boekenkast, laat staan in een archief onder het stof. Tenslotte hoop ik ook dat het een

stimulans kan zijn voor de besproken organisaties om verder te blijven doen zoals ze bezig

zijn, en zich nog verder te ontwikkelen en verbeteren in de toekomst bvb. door misschien af

en toe iets meer naar elkaar kijken en van elkaar te leren, door te zoeken naar mogelijke

samenwerkingsverbanden, etc.

15

Praktisch

Uit beleefdheid en respect voor de andere organisaties ben ik ingegaan op de vraag om

bepaalde spanningsvelden of conflicten niet aan te halen in mijn werk. Ik heb er bewust voor

gekozen om de gesprekken, die ik gevoerd heb met de werknemers van de leesbevorderende

instanties, niet letterlijk op te nemen in dit werk. De informatie die ik via deze weg verkregen

heb, is opgenomen in mijn masterscriptie.

16

(R)EVOLUTIE

Dit onderdeel is gebaseerd op drie opeenvolgende artikels over ‘Leesbevordering in

Vlaanderen’1 van Katrien Steyaert, medewerker Leesbevordering bij LINC. Het is het enige

artikel dat inzoomt op de evolutie van leesbevordering met betrekking tot de inbreng van de

leesbevorderende organisaties. Voor mijn masterscriptie was dit een uitstekend vertrekpunt

om nadien een blik te werpen op de leesbevorderende organisaties in Vlaanderen, anno 2009.

1. DE JAREN ‘8O

In den beginne was er… de Jeugdboekenweek

Naar het voorbeeld van de succesvolle Kinderboekenweek in Nederland, organiseerden Clara

Haesaert van de Vereniging voor Vlaamse Letterkundigen (VVL) en Hendrik Jespers uit het

Hasseltse onderwijsmilieu een eigen Vlaamse Jeugdboekenweek. Anno 2009 is de

Jeugdboekenweek het grootste kinderboekenfestival van Vlaanderen, maar in 1972 was het

een klein en lokaal project. Na hun uren boksten de twee bezielers een

bijscholingsprogramma voor bibliotheekmedewerkers en studenten lerarenopleiding in elkaar.

Opnieuw geïnspireerd door Nederland nodigden ze hiervoor gasten als Willem Wilmink en

Hans Dorrestijn uit. De festiviteiten vonden telkens op een afwisselende locatie plaats.

Aangezien het project in eerste instantie een plaatselijke uitwerking kreeg, duurde het tien jaar

vooraleer het tot in de grote steden (bvb. Leuven) doordrong.2

In 1986, toen Clara Haesaert op pensioen ging, werd de Jeugdboekenweek ondergebracht bij

het Nationaal Centrum voor Jeugdliteratuur vzw (NCJ). Het NCJ werd in 1976 als archief-,

documentatie- en promotiecentrum van Vlaamse Jeugdliteratuur opgericht op initiatief van

minister van Cultuur Rika De Backer. “De organisatie van de Jeugdboekenweek maakte ons

werk heel wat zichtbaarder”, laat Majo de Saedeleer, toenmalig directeur van NCJ, weten in

De Leeswelp.3

Een grote doorbraak kwam er toen Gregie De Maeyer, illustrator en vaste kompaan van auteur

Henri Van Daele, op dat ogenblik bestuurslid van NCJ, zijn werkgever kon overtuigen de

Jeugdboekenweek te sponsoren. Tot 1993 zorgde de Spaarbank AN-HYP voor kleurrijk

promotiemateriaal, grote openingsfeesten en gratis lessuggesties. Ook minister van Cultuur

Patrick Dewael deed een duit in het zakje. Vanaf 1985 maakte hij geld vrij voor

leesbevordering en studiedagen. Bijvoorbeeld de campagne ‘Vlaanderen leeft’ (1986)

vestigde ook de aandacht op Jeugdliteratuur.4

17

Toen de Jeugdboekenweek een nationale zaak werd, verdween de persoonlijk touch van het

project: het aantal leerkrachten, bibliothecarissen en auteurs die wilden meewerken aan deze

inspirerende week werd té groot. Het comité was genoodzaakt om de verkleinen.5 Nu, twintig

jaar later, wordt de Jeugdboekenweek georganiseerd door Stichting Lezen. Uiteraard kan de

Stichting nog steeds rekenen op talrijke enthousiaste medewerkers en vrijwilligers.

Lectuurbegeleiding

In 1981 zag de Pluralistische Organisatie voor Bibliotheekgebruik (PLOB) het levenslicht.

PLOB werd opgericht als lectuurbegeleidingsorganisatie van de pluralistische koepel BVVO.

In tijden van verzuiling had elke levensbeschouwing zijn eigen (papieren) vertegenwoordiger:

het KCLB (Katholieke Centrum voor Lectuurinformatie en Bibliotheekwerk) van de

christelijke zuil bracht onder meer ‘Jeugdboekengids’ op de markt en het Nationaal

Bibliotheekfonds van de socialisten gaf op haar beurt ‘Lektuurgids’ uit. PLOB kon niet

achterblijven en probeerde met ‘Bib-Krant’ en tal van andere projecten de deuren van de

gemeentelijke bibliotheken open te gooien.6

Drie jaar later, in 1984, ging PLOB zich uitdrukkelijk toeleggen op leesbevordering. Dit

bezorgde hun een officiële erkenning met bijbehorende (geringe) subsidiesom. Pas vijf jaar

later werd hun eerste vaste kracht gesubsidieerd.7

Vanaf 1993 bereidt PLOB zich voor op de omschakeling naar dienst. In 1995 wordt het

decreet uitgevaardigd en wordt PLOB omgedoopt tot LINC, Centrum voor Lezen en

Informatie. Ook het tijdschrift ‘Bib-krant’ krijgt een nieuwe naam: ‘Klapper’.8

Tien jaar later, in 2005, volgt de erkenning als sociaal-culturele beweging. De C van LINC

staat nu voor Communicatie. Anno 2009, vervult LINC nog altijd een belangrijke

leesbevorderende rol met zijn lezingen, recensiedatabank, voorleespunten en andere

projecten.9

Boeken - juf en lesmodellen - moeder

In het kader van de Jeugdboekenweek van 1984 werden er ‘suggesties voor een klasprojekt’

uitgewerkt. Leerkrachten vonden in de deze aangeboden lesmodellen praktische suggesties

om met boeken aan de slag te gaan. Op school moest het leesvuur immers ook aangewakkerd

worden en liefst brandende blijven.10

PLOB verspreidde de mappen waarin de ideeën op stencils gebundeld werden. Vanaf 1986,

toen NCJ zich erover ontfermde, werden ze in boekvorm uitgegeven. In het begin konden de

18

brochures voor leerkrachten in grote oplage gratis verspreid worden, later was dit financieel

niet meer haalbaar en moesten ze verkocht worden.11

Het enthousiasme van de organisaties werkte inspirerend voor een groot aantal veldwerkers.

Op deze manier werd de theorie daadwerkelijk omgezet in de praktijk. In dit verhaal spelen

twee vrouwen een belangrijk hoofdrol:

Tijdens de Jeugdboekenweek van 1982 raakte Annie Beullens, een leerkracht vijfde leerjaar,

gebeten door het enthousiasme van de Nederlandse jeugdbibliothecaresse Jannie Daane.

In Nederland was het thema leesbevordering in combinatie met grote projecten reeds bekend,

maar in Vlaanderen was er, op dat ogenblik, nog geen sprake van. Pas aan het eind van de

jaren ’80 raakte leesbevordering ingeburgerd.12

In 1983 stampte Annie een documentatiecentrum uit de grond in de Blandense school van

haar kinderen, met als doel alle schoolkinderen in contact te brengen met boeken. Samen met

bibliothecaresse Marij Van Doren richtte ze een leesgroep op voor jong en oud. Tijdens hun

bijeenkomsten werd er van gedachten gewisseld over lectuur.13

Drie jaar later, in 1986, solliciteerde Annie als boekenjuf bij De Ark in Kessel-Lo. Het was

een zelfbedachte en uitgewerkte functie waarvoor zij werd aangenomen. Zo werd Annie

Beullens in 1987 de allereerste boekenjuf.14

Anita Wuestenberg, pedagoge aan de KH Leuven, mag beschouwd worden als de ‘moeder’

van de lesmodellen. Enerzijds werkte ze samen met haar studenten projecten rond

jeugdboeken uit. Anderzijds coachte ze bvb. Annie Beullens bij het ontwerp van lesmodellen

voor andere Leuvense leerkrachten.15

1989

Nederland was Vlaanderen sowieso een stap voor, maar in de jaren ’80 werd er in Vlaanderen

zeker en vast aan leesbevordering avant la lettre gedaan. De benaming en definitie van

‘leesbevordering’ dook voor het eerst op in ‘Bib-Krant’, het tijdschrift van PLOB, in 1989.16

2. DE JAREN ‘90

Steun van de overheid

Vanaf midden jaren ’80 beginnen de opeenvolgende ministers van Cultuur (Dewael, Weckx

en Martens) oprecht interesse te tonen voor leesbevordering. Patrick Dewael zijn aandeel

werd hierboven reeds beschreven, tijd om de investeringen van Hugo Weckx en Luc Martens

uit de doeken te doen.

19

In de beginjaren ’90 was er in Vlaanderen nauwelijks wetenschappelijke belangstelling voor

het boek en voor het lezen. Minister van Cultuur Hugo Weckx trachtte deze theoretische

lacune in 1993 te vullen met zijn campagne ‘Ik zie wat ik wil … ik lees het wel!’. “Hij gaf het

VBVB de opdracht een grootschaliger en breder opgezet onderzoek naar het koop- en

leesgedrag van de Vlamingen uit te voeren.”, licht Annemie Vercruysse, ex-medewerkster

van LINC, toe in De Leeswelp17.

LINC, de VBVB1, het NCJ, het bestuur Volksontwikkeling en Openbaar Bibliotheekwerk, de

dienst Letteren en Podiumkunsten en het departement Onderwijs van de Vlaamse

Gemeenschap werden allen uitgenodigd om in de stuurgroep van dit onderzoek te zetelen. De

campagne moedigde aan om het lezen bij het brede publiek te stimuleren. Hiertoe

organiseerden meer dan 100 socio-culturele volwassenverenigingen een leesbevorderende

activiteit uit, met amper 1500 frank budget. Deze eerste campagne mondde een jaar later, in

1994, uit in een heus ‘Leeslustweekend’ in de Vooruit in Gent.18

Amper drie jaar later, in 1997, maakte toenmalig minister van Cultuur Luc Martens 2,8

miljoen frank vrij voor vijf leesbevorderingsprojecten, o.a. Boekenboxen en Voorleesweek.

Het boekenboxproject van LINC richtte zich tot kinderdagverblijven en opvangouders. Als zij

een enthousiaste motivatiebrief naar LINC schreven, maakten zij kans op een boekenbox, een

mooie kist met een 30-tal peuterboekjes, een werkboek en een aanvullende boekenlijst. Naar

aanleiding van het project werden er ook lezingen en studiedagen gegeven over het belang

van voorlezen en de omgang met boeken bij baby’s en peuters. “Toen de

kinderboekenuitgevers brood zagen in werken met die leeftijd was de basis gelegd voor de

Voorleesweek”, voegt Majo de Saedeleer eraan toe in De Leeswelp19. Het startschot van de

campagne werd gegeven op een studiedag in UFSIA2 in november 1998. In de voormiddag

benadrukte Helma Van Lierop-Debrauwer de positieve effecten van voorlezen, waarna Jan

Van Coillie concrete tips gaf. In de namiddag werd er van gedachten gewisseld in

werkgroepjes. Een jaar later, in oktober 1999, werd de campagne afgesloten met de eerste

Voorleesweek.20

1 Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen, sinds 2001 Boek.be 2 Universitaire Faculteiten Sint-Ignatius Antwerpen, sinds 2003 Universiteit Antwerpen

20

Het belang van voorlezen

Het boekenboxproject en de Voorleesweek waren niet de enige projecten die zich richten tot

baby’s, peuters en kleuters. ‘De prehistorie van het lezen’, opnieuw een initiatief van LINC,

was de titel van een lezing waarin de nadruk werd gelegd op de invloed van voorlezen op de

(taal)ontwikkeling van jonge kinderen. Lesgeefster Lieve van Hilst probeerde met zo veel

mogelijk vuur ouders, mensen in peutertuinen, diensten voor onthaalgezinnen en

kleuterscholen warm te maken voor boeken en voorlezen voor de allerkleinsten. Ze haalde

haar inspiratie uit het tijdschrift Pluizer, een uitgave van LINC.21

De vraag naar deze lezing werd alsmaar groter, met gevolg dat er freelance lesgevers in dienst

werden genomen. De overheidssteun van ministers Weckx en Martens was erg welkom.

Hierdoor konden er meer lesgevers opgeleid en meer boekenboxen uitgedeeld worden.22

Ook boekenjuf Annie Beullens besefte dat voorlezen een goede stimulans was om kinderen

aan te zetten tot lezen. In haar klas vormde voorlezen telkens de aanzet voor haar lessen en

later voor projecten. Naar haar goede voorbeeld stonden er nog enkele (bekende)

boekenjuffen- en meesters op, o.a. Hedwige Buys, Ria Dorssemont, Wally de Doncker en

Lieve Buyten. Doorheen de jaren zijn er nog een heleboel namen bijgekomen.23

Mediatisering van de literatuur

In de jaren ’90 beginnen televisie en computer een steeds grote rol in de vrije tijd van

jongeren te spelen. Leerkrachten, opvoeders en leesbevorderaars pikten dit op, en

integreerden deze nieuwe media in hun projecten. In 1991 organiseerde PLOB de studiedag

‘Jeugdliteratuur in relatie tot andere media’ om veldwerkers te informeren over de

mogelijkheden die deze media met betrekking tot Jeugdliteratuur te bieden hadden.24

In 1996 werd de eerste Jonge Gouden Uil, een jongereneditie van de Gouden Uil,

georganiseerd, met de financiële hulp en stimulatie van minister Martens. De media werd

nauw betrokken bij het project, waarbij jongeren via een uitgebreid jurysysteem hun oordeel

mochten vellen over de genomineerde jeugdboeken.25

Aan het eind van de eeuw waren de pc en het wereldwijde web al goed ingeburgerd bij de

leesbevorderaars. “LINC leverde de inhoud voor een website leesbevordering, waarop alle

Vlaamse spelers en initiatieven gebundeld werden. Het in 1997 door LINC gemaakte

‘repertorium leesbevordering’ vormde daarvoor de basis, het geld kwam van Martens.”,

verduidelijkt Annemie Vercruysse in De Leeswelp26. Anno 2009 bestaat de overkoepelende

site niet meer, aangezien elke leesbevorderingsorganisatie zijn eigen webstek heeft.27

21

3. EEN NIEUWE EEUW

Grote spelers

“Het opzetten van een centraal informatiepunt zou tot de opdrachten van een Stichting Lezen

kunnen behoren.”, verkondigde Carlo Van Baelen (toen onderzoeker, nu voorzitter van het

Vlaams Fonds voor de Letteren) reeds in 1996 in Klapper28. Pas vier jaar later, in 2000, geeft

minister van Cultuur Bert Anciaux gehoor aan deze wens. Stichting Lezen Vlaanderen,

opgericht naar het voorbeeld van de Nederlandse Stichting Lezen, is sinds juli 2002 actief.

Majo de Saedeleer, directeur van Stichting Lezen Vlaanderen: “In tegenstelling tot onze

noorderburen ondersteunen wij niet alleen het veld maar roepen wij zelf projecten in het

leven, voor alle leeftijden.”29. In 2006 werd NCJ/Villa Kakelbont bij de organisatie

ondergebracht.30

Verder werd in 2000 ook het Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken (VCOB), als

steunpunt voor de bibliotheken in Vlaanderen, opgericht. Voordien was er al sprake van enig

samenwerken tussen de verschillende openbare bibliotheken, maar zo’n nationaal centrum

zorgde toch voor een duidelijk aanspreekpunt. Het VCOB beschikte over de middelen om

deze samenwerking tot een hoger niveau te tillen: ze konden de projecten veel grondiger

aanpakken en een ruimer aanbod voor diverse doelgroepen uitwerken.31

In 2004 voerde het VCOB een uniek, grootschalig gebruiksonderzoek uit binnen de openbare

bibliotheken. Het onderzoek leverde duidelijke gebruikersgegevens op, die het centrum

inzicht gaven in hun beleid en werking. Hierdoor kon het VCOB haar missie verbeteren, op

basis van de noden en verlangens van haar doelpubliek. Een inhoudelijk verrijking die de

zender en de ontvanger alleen maar ten goede kon komen.32

In samenwerking met CANON, de Cultuurcel van het departement onderwijs, lanceerde het

VCOB de website School en Bibliotheek (www.schoolenbibliotheek.be). De website dient als

kennisplatform en inspiratiebron.33

Kleine speler, grote initiatieven

In de jaren ’80 stond LINC mee aan de wieg van leesbevordering, in het nieuwe millennium is

LINC nog steeds actief.

Net voor de eeuwwisseling werd de Voorleesweek in het leven geroepen. In de jaren die

daarop volgden ontplooide het project zich tot een ware klassieker, met een krantje vol

boekentips, tal van activiteiten en bekende gezichten die hun stem lenen. De aanhang van

22

geïnteresseerde basisscholen en kinderopvangdiensten, die deel willen nemen aan de

campagne, neemt ieder jaar toe.34

Voordat de Voorleesweek werd overgedragen aan de grote spelers (Stichting Lezen, VCOB

en Boek.be) werkte LINC gedurende enkele jaren actief mee aan de voorbereiding en

verspreiding van het project. Destijds werkte ze de workshop ‘Voorlezen, durven en doen’ uit,

met als doel (groot)ouders en opvoeders in de praktijk kennis te laten maken met het

boekenaanbod voor jonge kinderen en tips om het voorlezen gezellig en boeiend te maken.

Vandaag de dag wordt de workshop nog steeds aangevraagd door scholen,

kinderdagverblijven en andere enthousiastelingen in het vak.35

Ria Swinnen, educatief medewerkster bij LINC, licht een andere project van LINC nader toe:

“In 2004 mocht LINC de voorleesrugzakjes vullen die Streekgericht Bibliotheekbeleid

Vlaams-Brabant aan zijn bibliotheken aanbood. Die konden de stoffen zakjes met het logo

van de Voorleesweek aanvragen en op hun beurt uitlenen aan het publiek. We stopten er meer

dan 40 verschillende boekenpakketten in voor de leeftijdsgroepen 0 tot 3, 3 tot 6 en 6 tot 8

jaar. Ook cd’s met liedjes, versjes en voorgelezen verhalen kregen een plaats.”.36

Toekomst

Enkele betrokken dames geven hun toekomstvisie, binnen hun eigen organisatie of over

literatuur in het algemeen.

Ria Swinnen, LINC: “Vooral van onze voorleespunten verwachten we veel goeds, ze hebben

nog zoveel potentieel. We hopen dat de bestaande projecten op volle toeren blijven draaien en

andere inspireren om nieuwe voorleespunten uit de grond te stampen. Als het even kan, willen

we ook nieuwe doelgroepen bedienen die nog niet of niet meer zelf aan lezen toekomen. Ik

ben zeker dat ukjes in kinderdagverblijven of senioren in bejaardentehuizen met veel plezier

in de boeken zouden duiken.”37

Majo de Saedeleer, Stichting Lezen: “In de toekomst willen ook wij inzetten op

leesbevordering bij volwassenen, en willen we sociale groepen aanspreken die moeilijk aan

onze geletterde maatschappij kunnen participeren. Daarnaast wil ik de kwaliteit en

meerwaarde van literatuur in de verf blijven zetten. Literatuur verruimt je leven. Wie kan

lezen, kan denken, hij kan goedkope, rondgestrooide meningen kritisch bekijken.”38

Frederika van Wing, LOCUS (voordien VCOB): “De wereld verandert, zo ook de boeken en

zijn lezers. We moeten de vinger aan de pols houden.”39

23

LEESBEVORDERING

Wat is leesbevordering? Heeft leesbevordering zin? Wie doet er aan leesbevordering? Welke

mening vertegenwoordigen voor- en tegenstanders? Wat zijn de suggesties voor de toekomst?

In dit hoofdstuk tracht ik de grote vragen, die in een soort waas, rond leesbevordering hangen

te verhelderen.

Boekpromotie wordt leesbevordering

In juli 1989 duikt de term ‘leesbevordering’ voor het eerst op in ‘Bib-Krant’, het tijdschrift

van PLOB (de Pluralistische Organisatie voor Bibliotheekgebruik). De definitie die eraan

gegeven wordt, luidt als volgt: “Leesbevordering is geen helder omlijnd idee, eerder een

verzamelbegrip voor allerlei aktiviteiten die met lezen te maken hebben. Ze drukken de

bekommernis uit van overheid, boekhandels, uitgevers, scholen, vormingsinstellingen en –

uiteraard – bibliotheken om het lezen (van boeken) te bevorderen.” Vóór 1980 werd daarvoor

nog de term boekpromotie gebruikt. 40 Leesbevordering verlegt de nadruk van het product

naar de consument.

Van ‘leesbeurt’ naar ‘leesbibliotheek’

Twintig jaar later, anno 2009, wordt de term ‘leesbevordering’ nog steeds gehanteerd, maar

klinkt hij nog steeds even pompeus en vaag. Een woordenboek biedt in dit geval geen hulp,

aangezien er geen enkel Nederlandstalig woordenboek (bvb. Prisma, Van Dale, Wolters, etc.)

het woord ‘leesbevordering’ in zijn editie heeft opgenomen. Ze maken stuk voor stuk de

rechtstreekse sprong van ‘leesbeurt’ naar ‘leesbibliotheek’. Het is blijkbaar onmogelijk om

‘leesbevordering’ in één woord of zelfs in één zin te definiëren. Of misschien is het wel

mogelijk, maar durft niemand zich er aan te wagen.

Aangezien mijn masterscriptie onrechtstreeks over leesbevordering gaat, is het echter wel

gepast om aan te geven waar deze term juist voor staat of in ieder geval welke inhoud ik eraan

geef en hoe hij dus zal gebruikt worden in mijn onderzoek.

Van niets in zich dragen tot alles omvatten

Als de jaren ’90 aanbreken, is leesbevordering goed ingeburgerd. Onderzoekster Bieke

Jongen hanteert de definitie: “Leesbevordering is het geheel van activiteiten waarbij men om

principiële redenen planmatig het leesgedrag kwantitatief en/of kwalitatief tracht te

beïnvloeden door het verhogen van de motivatie van de (potentiële) lezer.”41

24

Karlijn Piek (1995) zoekt enkele jaren later in haar inleiding op Zoveel lezen we (niet), een

Nederlands onderzoek naar lezen, ook naar een omschrijving voor leesbevordering. Zij komt

echter niet tot één allesomvattend antwoord, maar laat verschillende opties open: “Voor

sommigen betekent leesbevordering de bevordering van het lezen van (fictieve) boeken,

anderen denken aan de bevordering van het lezen van literair werk. Ook is het denkbaar dat

leesbevordering zich richt op het lezen van alles wat gedrukt is: kranten, boeken en

tijdschriften. Weer anderen beschouwen het als bevordering van het adequaat hanteren van

verschillende media, waaronder audiovisuele media.”42 Dit zijn aannemelijke betekenissen

voor leesbevordering, maar ze beogen wel uiteenlopende invalshoeken, wat het niet makkelijk

maakt om tot een éénduidige definitie te komen.

De meningen over de invulling van de term leesbevordering zijn duidelijk erg uiteenlopend –

van niets in zich dragen tot alles omvatten. Enkele voorbeelden om dit te staven:

De visie van Jef van Gool, een beleidsmedewerker leesbevordering bij het NBLC3:

“Leesbevordering is niet alleen een boekje omhoog kunnen houden en prachtig kunnen

voorlezen, het is ook netwerkvorming, beleidsplannen schrijven, met de ambtenaar van je

gemeente of regio om de tafel gaan zitten, projectmanagement, het zit er allemaal in.”43

Volgens Gerard van der Bijl, consulent Gemeentelijk Onderwijs Achterstandenbeleid (GOA)

van bibliotheek Amsterdam, betekent dit juist dat het woord ‘leesbevordering’ is verworden

tot een nietszeggend begrip, een containerwoord. Hij voegt eraan toe dat er toch ook geen

woord bestaat als rekenbevordering? Of ooit al gehoord van een Stichting Rekenen?44

Jan-Hendrik Bakker, filosoof en journalist, gaat hier verder op in. Hij is ervan overtuigd dat

de totale afwezigheid van een omschrijving of karakterisering van wat lezen is, of behoort te

zijn, leidt tot een zekere richtingloosheid. “Wélk lezen willen we bevorderen, of welk lezen

verdient bevordering?”, vraagt hij zich af.45

“Lezen in algemene zin – het omzetten van lettertekens in betekenis – behoeft, evenmin als

het rekenen, naast de inspanningen die in het onderwijs worden gedaan geen extra

bevordering. Het lezen evolueert met de tijd mee. Nieuwe tijden produceren nieuwe lees- en

verteltechnieken. Bovendien bedient de menselijke narrativiteit zich van vele media.

Extra aandacht en zorg verdient wel het specifieke verzamelend karakter van het lezen, dat de

menselijke geest een pas op de plaats laat maken en haar leert dat het woord meer te bieden

heeft dan informatie. Dit reflectieve en tegelijk open ‘lezen met het hart’ wordt bedreigd door

3 Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum

25

de informatisering van de samenleving die niet alleen het lezen zelf, maar ook de tekst en

onze tijd, steeds meer in bezit neemt.

Het verzamelend lezen constitueert een wereld, waar ruimte is voor een niet op zichzelf

betrokken verwondering. Leesbevordering zou zich moeten richten op de vraag hoe dit

verzamelend karakter van het lezen bewaard en verder ontwikkeld kan worden, in relatie tot

het boek maar ook tot de andere media.”46

Heeft leesbevordering zin?

Uit de hierboven geciteerde visies komt een belangrijke vraag naar boven: ‘Heeft

leesbevordering zin?’. In mijn onderzoek over leesbevordering is dit een vraag waar zeker

niet aan voorbij gegaan mag worden.

“Leesbevordering heeft beslist zin, want zonder leesbevordering zou er nog minder gelezen

worden.”, benadrukt Marc Verboord, postdoc onderzoeker aan de Universiteit van Tilburg.47

In maart 2003 verscheen zijn proefschrift Moet de meester dalen of de leerling klimmen? De

invloed van het literatuuronderwijs en ouders op het lezen van boeken tussen 1975 en 2000.

Centraal in dit proefschrift stond de vraag: Lezen mensen later minder, als hun ouders en

leraren hen minder met lezen in aanraking brengen? Na een grootschalig onderzoek, waaraan

bijna 700 ouders en oud-leerlingen meewerkten, kwam Verboord tot enkele opbeurende

conclusies.48

Ondanks het feit dat de jongeren in de jaren ’90 minder lezen dan destijds de jongeren in de

jaren ’70, is de kwaliteit van de leesopvoeding niet achteruit gegaan in de periode 1975-2000,

maar juist verbeterd. “Ouders en scholen brachten hun kinderen méér in plaats van minder

met lezen in aanraking. De ouders gingen hun kinderen steeds meer stimuleren om te lezen,

bijvoorbeeld door ze mee te nemen naar de bibliotheek, over boeken te praten, ze boeken als

verjaardagsgeschenk te geven of door zelf het goede voorbeeld te geven. Docenten zijn in de

klas minder aandacht gaan besteden aan de traditionele literaire canon en meer rekening gaan

houden met de smaak van de leerling.”49 Op de lange termijn leidt zulke kind- en leerling-

gerichte benadering tot een hogere leesfrequentie en, tot op bepaalde hoogte, ook tot een

hoger leesniveau. Nogmaals: Leesbevordering heeft dus beslist wel zin!50

Leesbevordering in de bibliotheek

Onze noorderburen uit de bibliotheeksector hebben een uitgesproken mening over

leesbevordering, vooral als het gaat over de integratie van leesbevordering in de bibliotheek.

26

Zij voeren hier levendige discussies over in BibliotheekBlad, een tweewekelijks dagblad voor

openbare bibliotheken in Nederland.

“Veel bibliotheken zeggen dat ze aan leesbevordering doen. Ik zeg dat bibliotheken niet aan

leesbevordering doen. Preciezer geformuleerd: leesbevordering behoort niet tot de basistaken

van de bibliotheek”, stelt Gerard van der Bijl.51 Hij verduidelijkt dat hij dit niet zelf heeft

bedacht, maar dat dit is vastgesteld door de commissie Meijer4. Van der Bijl wijst op het

onderscheid tussen de formulering van basistaken en aanvullende taken binnen het pakket van

de bibliotheek en haar werknemers. Onder de basistaken wordt uitsluitend persoonlijke

dienstverlening verstaan. Groepsgerichte dienstverlening, zoals dienstverlening aan het

onderwijs, educatie, leesbevordering, bestrijding van achterstanden, cultuureducatie, etc.

behoort tot de aanvullende taken, aangezien daar aanvullende financiering voor nodig is.52

Yvonne de Wandeler, werkzaam als educatief medewerker bij de Bibliotheek Groningen,

merkt op dat leesbevordering vaak wordt uitgevoerd met incidentele gelden, waardoor het

werk nooit structureel wordt en niet ingebed raakt in de organisatie.53 Albert Bull, OVG-

medewerker van de Openbare Bibliotheek Tilburg, is het hierover niet eens met de Wandeler.

Volgens hem zijn die extra (financiële) middelen juist bedoeld om het reguliere werk te

beïnvloeden. “Het is vooral de bedoeling om voor een breder publiek te gaan werken. Die

extra gefinancierde projectmedewerkers zouden evenveel aandacht moeten besteden aan de

interne vertaling als aan de vertaling van het bibliotheekproduct naar de doelgroep. Je moet

jezelf dus afrekenen op de inbedding van die activiteiten in je organisatie.”54

Leesbevordering in vraag gesteld

De Nederlandse auteur en boekenliefhebber Marcel Möring neemt in BibliotheekBlad55 een

duidelijk standpunt in: “Ik geloof niet in leesbevordering”. Möring zou liever zien dat het geld

dat nu naar leesbevordering gaat, ten goede komt aan de bibliotheken. “Maak ze maar gratis

voor iedereen tot twintig jaar en zorg dat het aantrekkelijker wordt om er te verblijven voor

wie van boeken houdt.”56

Een Nederlandse tiener getuigt twee jaar later in BibliotheekBlad57 over de al dan niet

werkende invloed van leesbevordering op hem. Hoewel hij vroeger werd voorgelezen en naar

de bibliotheek ging, leest hij nu nog amper vijf boeken per jaar (de opgelegde werken voor

school even buiten beschouwing gelaten). Hij concludeert dat leesbevordering bij hem dus

niet echt geholpen heeft. Ook al weet hij niet direct wat ouders en docenten nog meer kunnen

4 Deze commissie baseert zich op het Beroepsprofiel bibliothecaris openbare bibliotheken.

27

doen om jongeren enthousiast te maken voor boeken. Na een suggestie over een grote

mediatheek op school, komt hij tot het volgende besluit: “En bibliotheken moeten wellicht het

leengeld en lidmaatschap afschaffen. Daarmee werpen ze een drempel op. Jongeren die toch

al weinig lezen, zullen immers minder snel naar de bibliotheek gaan als ze ervoor moeten

betalen.”58

Hiermee wordt de roep van Marcel Möring versterkt door iemand uit de betreffende

doelgroep. Zij zullen hoogstwaarschijnlijk niet de enigen zijn die dit standpunt innemen.

Wordt er geluisterd naar, nagedacht over en ingegaan op hun roep? Of gaat hij totaal verloren

in de chaos van onze moderne kennismaatschappij?

Leesbevordering, een eigen visie

Ik ben het niet eens met de personen die zeggen dat leesbevordering een leeg begrip is. Als je

het woord letterlijk interpreteert, dan staat leesbevordering voor de bevordering van het lezen.

Indien je een niet-lezer kan aanzetten tot lezen, is jouw doel, in deze definitie, reeds bereikt.

In zekere zin is deze redenering volstrekt logisch en uiteindelijk ook het streefdoel van

iedereen die aan leesbevordering doet. Leesbevordering is namelijk meer dan alleen een

theorie, het komt pas tot zijn recht in de praktijk.

“Leesbevordering is het geheel van activiteiten waarbij men om principiële redenen planmatig

het leesgedrag kwantitatief en/of kwalitatief tracht te beïnvloeden door het verhogen van de

motivatie van de (potentiële) lezer.”59 Ik kan mij volledig vinden in de definitie die

onderzoekster Bieke Jongen aan leesbevordering geeft.

Tot het geheel van activiteiten kunnen zowel activiteiten die zich richten tot het individu als

tot een groep gerekend worden. Bvb. het mooiste kwartiertje van dag beleven met mama of

papa versus deelnemen aan een (inter)actieve workshop tijdens de Jeugdboekenweek.

Onder de ‘men’ in de definitie reken ik alle leesbevorderaars: (groot)ouders, leerkrachten,

bibliotheekmedewerkers, boekhandelaars, leesbevorderende organisaties, … Iedereen die zich

klein- of grootschalig inzet om het lezen te stimuleren.

De ‘principiële redenen’ zijn voor ieder van deze leesbevorderaars verschillend.

Planmatig: concrete doelen, duidelijkheid, structuur, … Wie aan leesbevordering wil doen,

moet weten wat hij wil doen, hoe hij dat gaat aanpakken en vooral, wie hij wil bereiken.

Binnen leesbevordering moet het leesplezier van de lezer centraal staan. Het mag om te

beginnen niet voortkomen uit dwang, want dat heeft een averechts effect. Je moet proberen

om de (potentiële) lezer op een positieve manier te benaderen en te stimuleren.

28

Om met de woorden van Helma van Lierop-Debrauwer te eindigen.

“Ik denk dat je van leesbevordering ook niet te hoge verwachtingen moet hebben. Je kunt

kinderen wijzen op een aantal dingen en samen een aantal activiteiten doen en ze duidelijk

proberen te maken hoe leuk lezen is, maar iedereen maakt toch zijn eigen keuzes. En je wordt

natuurlijk ook niet per definitie een slechter mens als je niet leest.”60

29

LEESBEVORDERENDE ORGANISATIES

In alfabetische volgorde:

- Boek.be

- De Luisterlezer

- Leesweb

- LINC

- LOCUS

- Stichting Lezen

30

BOEK.BE

VAN VEREENIGING TER BEVORDERING VAN HET VLAAMSCHE

BOEKWEZEN…

Op 13 januari 1929 kwamen de pioniers van het boekenvak in Vlaanderen samen in de

‘Vlaamsche Club’ te Brussel, met de bedoeling een ‘gemeenschappelijke werking voor

stelselmatige propaganda’ te organiseren. Met grote vreugde werd op 10 april 1929 in het

Belgisch Staatsblad de geboorte van hun eerste kind, de Vereeniging ter Bevordering van het

Vlaamsche Boekwezen (VBVB), aangekondigd.61

De werking van de VBVB kende tot aan de Tweede Wereldoorlog twee duidelijke

invalshoeken. Allereerst moest er een georganiseerd boekenvak tot stand komen dat de

verkoop en de verspreiding van het boek in Vlaanderen zou bevorderen. Hier wordt de

commerciële geest van de vakorganisatie duidelijk. Daarnaast stelde de VBVB zichzelf tot

doel om het boek te verspreiden met het oog op een culturele heropleving van Vlaanderen.

Het boek zou de mensen cultuur bijbrengen en daardoor zou de kracht van Vlaanderen

duidelijk worden.62

De VBVB werd in de lente van 1940 niet alleen opgeschrikt door het uitbreken van de oorlog,

maar ook door het overlijden van haar gewezen voorzitter Leo Kryn op 4 april 1940. Met de

strijdlustige uitspraak: “Maar wij mogen niet bij de pakken blijven zitten. Wij moeten

aanpakken.”, trok Maurits de Meyer, directeur van Standaard Boekhandel, de werking van de

VBVB weer op gang.63 De verordeningen die de bezetter uitvaardigde en waar de VBVB en

haar leden zich naar moesten schikken, werkten het optimisme van de Meyer echter tegen.64

De propaganda voor het boek werd – behalve via de Boekenbeurs en enkele sporadische

initiatieven – op een lager pitje gezet, maar het tijdschrift Mededeelingen bleef men, samen

met de bibliografie, uitgeven.65

Het einde van de Tweede Wereldoorlog betekende voor de VBVB een nieuwe start. Het

bestuur koos voor een sectoriële opsplitsing van de verschillende belangengroepen

(boekverkopers, importeurs en uitgevers) om het eigen functioneren te verbeteren. Diverse

problemen teisterden echter het boekenvak en dat zorgde voor grote interne conflicten. Aan

het einde van de jaren zestig was de toestand onhoudbaar geworden en besloot de VBVB het

bestuursapparaat te herstructureren en haar statuten te herschrijven. In 1919 werden drie

bonden opgericht: de Algemene Vlaamse Boekverkopersbond vzw, de Bond van

alleenverkopers van Nederlandse boeken vzw en de Vereniging van Uitgevers van

Nederlandstalige boeken vzw.66

31

Aan het begin van de 20ste eeuw opteerden de drie bonden elk voor een naamsverandering: de

Algemene Vlaamse Boekverkopersbond (AVBB) werd omgedoopt tot de Vlaamse

Boekverkopersbond (VBB), de Vereniging van Uitgevers van Nederlandstalige Boeken

(VUNB) werd de Vlaamse Uitgevers Vereniging (VUV) en de Bond van Alleenverkopers van

Nederlandse Boeken (BANB) kwam naar buiten als de Verenigde Boekimporteurs (VBI).67

Elke bond verdedigde de specifieke belangen van haar leden en ontplooide eigen activiteiten.

De overkoepeling van de VBVB bleef bestaan voor de behartiging van de gemeen -

schappelijke belangen van het boekenbedrijf.68 Na enkele maanden al werden er binnen de

VBVB maar ook binnen de drie bonden commissies en werkgroepen samengesteld om de taak

van de respectievelijke besturen te verlichten. Bvb. Wetenschappelijke en Educatieve

Boekhandels (WEB), Groep Educatieve en Wetenschappelijke Uitgevers (GEWU), etc.69

De herstructurering van de VBVB zorgde ervoor dat de drie sectoren – uitgevers,

boekhandelaren en importeurs – meer zelfstandigheid kregen. De oprichting van kleinere

groeperingen binnen de Boekverkopersbond en de Bond van de uitgevers wijst op een steeds

verdergaande specialisatie.70

11 september 2001 was niet alleen een keerpunt in de Amerikaanse geschiedenis, maar ook in

de geschiedenis van het Vlaamse boekenvak. Op die dag werd de oude naam Vereniging ter

Bevordering van het Vlaamse Boekwezen vervangen door Boek.be. De oude lange naam

werd ingeruild voor een korte, meer hedendaagse internetbenaming. ‘Vermits informatie en

communicatie via elektronische kanalen steeds belangrijker wordt dachten wij dat deze keuze

vandaag de juiste was’, aldus de reactie van Tijdingen.71

… TOT BOEK.BE

Boek.be is de confederatie van de belangenverenigingen van het Vlaamse boekenvak. Zij

groeperen de Vlaamse uitgevers (VUV), de Vlaamse boekverkopers (VBB) en de Vlaamse

boekimporteurs (VBI).72 De importeurs zijn bedrijven die boeken importeren, voornamelijk

vanuit Nederland, omdat ongeveer 60% van hetgeen in Vlaanderen op de markt is van

Nederlandstalige boeken in Nederland wordt geproduceerd.73

Van de totale verkoop van nieuwe boeken in Vlaanderen vertegenwoordigen de leden van

Boek.be zo’n 90% van de markt, en dit zowel aan producenten- als aan verkoopszijde. De

kerntaak van Boek.be is het bevorderen van het boek in Vlaanderen door haar

ledenverenigingen een optimale inhoudelijke en logistieke steun te verlenen.74

Boek.be organiseert hiertoe uiteenlopende boekenacties verspreid over het ganse jaar. Hun

grootste promo-initiatief en tevens belangrijkste bron van inkomsten is de Boekenbeurs.75

32

HET HUIS VAN HET BOEK

In het Huis van het Boek, gevestigd in de Te Boelaerlei in Borgerhout, zijn achttien mensen

actief, waarvan vijftien full-time. Joris Geerts, directeur van Boek.be, leidt een groep van

veertien medewerkers. Het Kenniscentrum wordt vertegenwoordigd door drie mensen. De IT-

Platformen worden bestuurd door opnieuw drie mensen. De promotiecel wordt bezet door vijf

mensen die zich conceptueel, organisatorisch en communicatief bezighouden met het in

elkaar boksen van de verschillende promotieacties.76

Naast de organisatie van Boek.be zijn er ook drie medewerkers die respectievelijk de Vlaamse

Uitgevers Vereniging (VUV), de Vlaamse Boekimporteurs (VBI) en de Vlaamse

Boekverkopersbond (VBB) vertegenwoordigen in het huis.77

DRIE TEAMS

1. Kenniscentrum

Boek.be is voortdurend begaan met het culturele en economische klimaat waarin boeken

kunnen gedijen. Om alles in goede banen te leiden richtte Boek.be hiertoe in 2006 het

Kenniscentrum op als centraal steunpunt voor het boekenvak. Van daaruit pleit zij bij

beleidsmakers en administraties, voert zij overleg met andere instellingen en organisaties,

vergaart zij kennis en biedt zij ondersteuning.78

� Opleiding

Boek.be heeft een interessant opleidingsaanbod voor professionals uit alle drie de

vakdomeinen. Daarnaast is er een boeiende introductiereeks voor al wie in boeken of

in het boekenvak geïnteresseerd is. Met deze cursussen komt Boek.be tegemoet aan de

vraag naar (meer) professionele opleidingen voor het boekenvak.79

Bvb. In 2009 biedt Boek.be een in-company training auteursrecht, twee sessies ‘Web

2.0 voor de boekhandel’, een studievoormiddag ‘Bewegende boeken – nieuwe kansen

voor bibliotheken, uitgevers en onderwijs’ en een studiedag ‘recessiemarketing’.80

In het voorjaar van 2010 doceert Boek.be een lessenreeks ‘Uitgeverij en boekhandel:

actuele vraagstukken’ in de opleiding Informatie- en bibliotheekwetenschappen aan de

Universiteit Antwerpen.81

Doorlopend biedt Boek.be ‘Mystery Shopper’ voor boekhandels aan.82

Sinds vorig jaar organiseert Boek.be in samenwerking met de Universiteit Antwerpen

de Leerstoel, een conferentie rond een actueel thema in het boekenvak.83

33

� Innovatie

Radio Frequency Identification (RFID) is een technologie die door middel van

radiosignalen de unieke identificatie van producten, dieren en mensen op afstand

mogelijk maakt. Een RFID-tag is het onderdeel van een RFID-systeem dat wordt

bevestigd op een object.84 In de boekensector zou deze RFID-tag gebruikt worden als

vervanger van de barcode. Hiermee zou men enerzijds de boeken kunnen

beveiligingen: voor het uitlenen van boeken in bibliotheken of tegen eventuele diefstal

in zowel de bibliotheken als de boekhandels. Anderzijds zou deze nieuwe toepassing

ook de verkoop van boeken kunnen registreren, in de boekhandels of evengoed op

projecten als de Boekenbeurs.85

In mei vorig jaar organiseerde Boek.be het symposium ‘Boeken op dezelfde

golflengte?’. Tijdens dit symposium konden ruim 80 deelnemers kennis maken met de

mogelijkheden van RFID voor het boekenvak. Zowel bij de sprekers als bij de

deelnemers was er intentie tot verder overleg.86

Boek.be is zich aan het verdiepen in deze technologie en haar mogelijkheden. Zij zijn

zich echter wel bewust van de organisatie en de medewerking die RFID zal eisen van

de verschillende sectoren. Daarnaast vraagt het systeem ook om een grote financiële

ondersteuning. Eens RFID in omloop wordt gebracht, heeft het echter wel financiële

en ecologische voordelen.87

� Onderzoek

Binnen Boek.be wordt er aan twee verschillende soorten onderzoek gedaan:

� Wetenschappelijk onderzoek i.s.m. de Wetenschapswinkel

Boek.be stelt verschillende wetenschappelijke onderzoeksvragen op, die zij

openstellen naar studenten, van hogescholen en universiteiten in heel Vlaanderen,

om onderzoek naar te doen.88

� Marktonderzoeken i.s.m. TNS Media en GfK Retail and Technology

- TNS Media

Boek.be deed in 2006 een beroep op TNS Media om de verkoopscijfers van

uitgevers en distributeurs te verzamelen om meer inzicht te krijgen in de

Vlaamse boekenmarkt. De resultaten waren op verschillende vlakken positief

te noemen: het gaat goed met het boek in Vlaanderen! TNS Media blijft cijfers

verzamelen voor Boek.be zodat zij op de hoogte blijven van de globale

toestand van de markt.89

34

- GfK Retail and Technology

In december 2008 sloot Boek.be een overeenkomst GfK omtrent het inzamelen

van de cijfers van de kassaverkoop in Vlaanderen. Het akkoord houdt in dat

Boek.be toegang krijgt tot de boekenmonitor Vlaanderen die de cijfers van de

boekenverkoop verzamelt. De omzetcijfers en het aantal verkochte boeken zijn

gebaseerd op de verkoopcijfers van alle boeken in alle talen in Vlaanderen en

Brussel min de verkoop van Franse boeken in Brussel.90

� Juridisch en economische dienstverlening en advies

Naast intern advies voor de ledenverenigingen geeft huisjurist Kurt Van Damme ook –

tegen betaling – extern advies aan bedrijven en natuurlijke personen.91

2. IT – Platformen

� Boekenbank.be, i.s.m. Bibnet

De website www.boekenbank.be is begonnen als een website voor de uitwisseling van

informatie over boeken tussen boekhandels en uitgevers. Sinds een aantal jaar is de

site zich echter ook gaan oriënteren op het publiek.92 Anno 2009 is het een site waar je

informatie vindt over meer dan 200.000 boeken in diverse genres. Stuk voor stuk

online te bestellen bij uw favoriete boekhandel om de hoek.93

� Boekenbrief

Als abonnee ontvang je maandelijks een Boekenbrief van Boek.be. In deze

Boekenbrief, die verstuurd wordt via mail, staat enerzijds informatie over de lopende

activiteiten van Boek.be. Anderzijds wordt u als fervente lezer op de hoogt gehouden

van de laatste publicaties, weergeven volgens interessegebied.94

� BoekenCast.be

In BoekenCast.be worden online broadcasting en een boekenkast samengebracht. Zo

divers de boeken in de boekenkast kunnen zijn, zo divers is BoekenCast.be. Deze

online literaire podcastzender herbergt bestaande en nieuwe podcasts rond lezen,

boeken en literatuur in de brede zin van het woord. Noem BoekenCast.be dus gerust

een ‘literaire audio-zender’, met verschillende programma’s. De luisteraar kan

zijn/haar eigen shortlist aanmaken, of abonneert zich op de volledige BoekenCast via

www.boekencast.be of via iTtunes.95

35

� Website Boek.be

De website www.boek.be is een nieuws- en informatiesite voor enerzijds de leden van

Boek.be en anderzijds het grote publiek. Je vindt er alle informatie over de

samenstelling en de werking van de organisatie, alsook over de talrijke boekenacties

die zij organiseren.

De huidige website van Boek.be wordt binnenkort in een nieuw kleedje gestoken.

Voor de nieuwe versie zal (nog) meer aandacht worden besteed aan interactiviteit,

contact met de lezers, etc.96

3. Promotie

Boek.be wil in haar Vlaamse publiek de non-users overtuigen, de light-users motiveren en

de heavy-users bedienen. Met de slogan ‘Zet je zinnen op een boek’ voert de organisatie

het hele jaar door collectieve promotieacties voor boeken in Vlaanderen. Zij hanteren

hierbij het principe: de juiste boeken onder de aandacht van de juiste mensen brengen op

het juiste moment, en dat door middel van publieke campagnes. Een intense

samenwerking met verschillende mediapartners en de pers maakt deze campagnes ieder

jaar tot een groot succes. Hieronder een overzicht.97

ACTIVITEITEN TER PROMOTIE VAN HET BOEK

Boek.be organiseert het hele jaar door uiteenlopende activiteiten, voor klein en groot. Ieder

jaar opnieuw wordt er gekeken naar de behoeften en interesses van het doelpubliek om een

nieuw thema te kiezen of een ander accent te leggen binnen het bestaande aanbod van

activiteiten. Voor iedere actie wordt naar de meeste geschikte (media)partner gezocht om het

project te verspreiden en te financieren.98

� Gedichtendag, o.l.v. Stichting Poetry International (NL) en Stichting Lezen Vlaanderen

Gedichtendag is hét poëziefeest van Vlaanderen en Nederland. Ieder jaar wordt op de

laatste donderdag van januari de poëzie een dag lang in de schijnwerpers geplaatst.

� Herman de Coninckprijs, i.s.m. De Standaard, Canvas en Radio 1

In 2007 riep Boek.be de Herman de Coninckprijs in het leven om de poëzie in

Vlaanderen een hart onder de riem te steken en de nodige waardering toe te kennen.

Door de prijs op te splitsen in een professioneel luik (erkenning door vakjury) en een

publiek luik (publieksprijs) wil Boek.be een dubbele injectie van appreciatie en

promotie toedienen aan de dichtkunst in Vlaanderen.99

36

� Jeugdboekenweek, o.l.v. Stichting Lezen Vlaanderen

Binnen het kader van de jeugdboekenweek ontfermt Boek.be zich over de

jeugdboekenprijzen: bekroning van boeken, auteurs en illustratoren. Sinds een aantal jaren

zijn ook binnen het kader van de jeugdboekenactie de Boekenbeesten ontwikkeld.100

� Boekenbeesten

Boek.be riep negen Boekenbeesten in het leven: Axi ‘Ik kan moeilijk stilzitten en ben

altijd in de weer met mijn hobby’s. Handen uit de mouwen!’101; Dwarrel ‘Ik ben een

dromer. Ik hou van mooie woorden, van gedichten en gedachten.’102; Famil ‘Ik hou

van verhalen met lieve broers, dappere zussen, en kranige opa’s – als alles maar goed

komt op het einde!’103; Fantom ‘Ik heb een tomeloze fantasie. Ik ben de beste maatjes

met draken, heksen en buitenaardse wezens.’104; Giechel ‘Ik hou van lachen. Ik voel

me goed in het gezelschap van moppentappers, lolbroeken en lachebekken.’105;

Griddle ‘Ik durf je de stuipen op het lijf jagen. Ik verslind alle avontuurlijke boeken,

als het maar spannend en angstaanjagend is.’106; Histor ‘Ik vertel het liefst verhalen

over vroeger én vandaag. Ik trek graag op met ridders en jonkvrouwen maar ben ook

dol op de wereld van nu.’107; Knussel ‘Ik ben een echte knuffelaar. Ik nestel me het

liefst in boeken over vriendschap en liefde.’108 en tenslotte Speur ‘Ik ben heel

nieuwsgierig en zoek altijd het antwoord op allerlei levensbelangrijke vragen.’109.

Boek.be organiseert ieder jaar beestige acties, via de negen Boekenbeesten, om de

kinderen op een nieuwe en leuke manier kinderboeken te leren ontdekken.110

In chronologische volgorde: Boekentrommel (2005), Boekenbeestenlied i.s.m. de

Ketnetband (2006), stickerboekje (2007), postkaarten en postzegels (2008) en

boekensteunen en een exclusieve Boekenbeestenbus i.s.m. Selle de Vos van De

Luisterlezer (2009).111

� Jeugdboekenprijzen voor auteurs en illustratoren

De Boekenleeuw is de prijs voor het beste Nederlandstalige kinder- of jeugdboek uit

het afgelopen jaar van een Vlaamse auteur. Aan deze prijs is een bedrag van 2.500

euro en een gouden speld verbonden.112

De Boekenpauw gaat naar de illustrator van het best geïllustreerde kinder- of

jeugdboek van het voorbije jaar. De winnaar ontvangt eveneens 2.500 euro en een

gouden speld.113

De Boekenwelp en de Boekenpluim zijn eervolle vermeldingen die als aanmoediging

dienen voor respectievelijk auteurs en illustratoren. Deze laureaten ontvangen geen

geldprijs, maar wel een zilveren speld als attentie.114

37

� Literaire Lente

� Zogezegd in Gent, i.s.m. Radio 1 en De Standaard

Het boekenfestival van Radio 1 vindt jaarlijks plaats in de Gentse Vooruit. Speciaal

voor dit festival worden alle zalen voor het publiek geopend en ingepalmd door een

schare binnen- en buitenlandse auteurs die in het literaire voorjaar hun nieuwe werk

presenteren of die om een andere reden het mooie weer maken.115

� Literaire Lente – bijlage, i.s.m. De Standaard

De Standaard der Letteren wijdt een speciale editie aan de Literaire Lente. In deze

bijlage worden de 24 titels van de Literaire Lente bekendgemaakt. U vindt er tevens

ook de kortingsbonnen van € 2,5 per boek, die u kan opnemen in maar liefst 170

deelnemende boekhandels.116

� Auteurs te gast in de boekhandels

Naar aanleiding van de Literaire Lente nodigen een aantal boekhandels in Vlaanderen

auteurs, wiens boek is opgenomen in de Literaire Lente – lijst, uit om hun boeken in

levende lijve aan u voor te stellen.117

� Doe mei maar een Doeboek, i.s.m. Libelle

Mei is de maand bij uitstek om de handen uit de mouwen te steken. Daarom slaan Boek.be

en Libelle sinds enkele jaren de handen in elkaar om een speciale bijlage met boeken uit te

geven. Onder het motto ‘Doe mei maar een Doeboek’ selecteren ze 40 inspirerende en

originele doeboeken, boordevol tips en info om actief mee aan de slag te gaan. Thema’s

die aan bod komen: koken, huis en tuin, wellness en psycho, hobby en creatief, etc.118

� Boek Begin

Er wordt niet alleen aan de volwassenen gedacht als het aankomt op boekenbijlagen of

brochures over de nieuwste boeken of promotieboeken. De Boek Begin – brochure licht

alle ouders in over het recentste aanbod voorleesboekjes voor kinderen van 2-3 jaar.119

� Zomer van het Spannende Boek, i.s.m. Humo

Gedurende de acht zomerweken publiceert Humo een misdaadbijlage waarin ongeveer 50

spannende boeken, van nationale én internationale auteurs, worden voorgesteld en

aangeprezen. Voor ieder boek is er eveneens een kortingsbon in de bijlage opgenomen,

die je kan inruilen in één van de deelnemende boekhandels. De Zomer van het Spannende

boek bezorgt je de hele zomer lang klamme handen en slapeloze nachten.120

38

� De Andere Strip, i.s.m. Humo

De Andere Strip is een gloednieuwe boekenactie van Boek.be die je wil laten proeven van

minder bekende, maar niet minder boeiende stripgenres. De actie zal ieder jaar een ander

stripgenre in de kijker zetten. In 2008 mocht de striproman – ook wel bekend als de

graphic novel – de spits afbijten.121

Het is opnieuw Humo die een speciale uitneembare bijlage voorziet. Deze bijlage bevat

onder meer interviews met bekende stripromanciers, een kennismaking met de uitverkoren

titels en kortingsbonnen, voor elke titel één.122

� Vlaams Fonds voor de Letteren

Naast De Andere Strip – actie van Boek.be vergroot ook het Vlaams Fonds voor de

Letteren (VFL) zijn inspanningen om het Vlaamse striptalent in binnen- en buitenland

te ondersteunen. Zo was de Vlaamse strip in januari nog eregast op het internationale

stripfestival van Angoulême.

In 2009 kent het VFL voor 153.600 euro aan werkbeurzen toe aan zeventien Vlaamse

stripauteurs.123

� Boekenbeurs

De Boekenbeurs is de grootste en wellicht bekendste boekenactie van Boek.be. Ieder jaar

opnieuw vindt de Boekenbeurs van 31 oktober tot en met 11 november plaats in Antwerp

Expo (vroeger Bouwcentrum). Een honderdtal standhouders – uitgevers, boekhandels en

andere organisaties – etaleren voornamelijk hun boeken, maar ook andere producten. Niet

alleen boeken, maar ook auteurs zijn goed vertegenwoordigd. Zo geven honderden

binnen- en buitenlandse auteurs acte de présence op de Boekenbeurs. Zij signeren hun

boek(en) op de stand van hun uitgever of vertellen hun verhaal op de Boekenverdieping,

een ontmoetingsplaats tussen lezers en schrijvers, gemodereerd door bekende

Vlamingen.124

� Debuutprijs, i.s.m. Provincie Antwerpen

Jaarlijks reikt Boek.be de Debuutprijs voor het beste Vlaamse debuut uit in de

categorieën proza, biografieën, essays, toneelteksten en filmscenario’s. De winnaar

van de Debuutprijs wint een geldprijs van 6.200 euro, met de medewerking van de

Provincie Antwerpen.125

Traditiegetrouw maakt Boek.be de winnaar bekend op de persconferentie van de

Boekenbeurs, begin oktober. De prijs zelf wordt overhandigd op de officiële opening

van de Boekenbeurs.126

39

� Onderzoek Plantijn Hogeschool Antwerpen

Om de twee jaar gaat een team van laatstejaarsstudenten aan de Plantijn Hogeschool

via een grootschalige enquête op zoek naar het profiel van de Boekenbeursbezoeker en

zijn koopgedrag. De onderzoeksresultaten zijn voor Boek.be en stad Antwerpen zeer

interessant om de Boekenbeurs te evalueren en eventueel naar de toekomst toe te

verbeteren. Het volledige onderzoeksrapport is beschikbaar op de website van

Boek.be.127

� Van verkoopbeurs naar belevingsbeurs

Uit het vorige Plantijn - onderzoek was gebleken dat steeds meer mensen met vrienden

en in gezinsverband naar de Boekenbeurs komen. Hierop inspelend voorzagen de

organisatoren een grotere kinderopvang en een speciaal Kidz-programma, bestaande

uit interviews met auteurs, voorleessessies, theater, knutselworkshops, etc. Ook voor

volwassenen wordt het programma ieder jaar aangepast en uitgebreid.128

Twee jaar later, in 2008, kwam het onderzoeksteam tot de vaststelling dat 17% van de

bezoekers deelnam aan de aangeboden activiteiten: lezingen, uitreikingen,

themaroutes, etc. Hieruit blijkt dat de Boekenbeurs niet enkel een verkoopbeurs is,

maar stilaan ontwikkelt tot een belevingsbeurs, voor groot en klein.129

In de toekomst wil Boek.be deze beleving nog meer stimuleren door de themadagen en

de themaroutes nog meer toe te spitsen op de verlangens van de bezoekers. Zo staat

het digitaliseren van de themaroutes op hun to do – lijstje.130

� Dag(en) van de Literatuureducatie, o.l.v. CANON Cultuurcel

Tijdens de Dagen van de Literatuureducatie wordt het belang van lezen en literatuur in het

onderwijs benadrukt. Er wordt gewerkt vanuit een brede visie: literatuur op zichzelf, maar

ook in combinatie met theater, woord, dans, muziek, beeld, film, etc. en in samenwerking

met tal van partners: bibliotheken, auteurs en andere organisaties die zich inspannen om

het lezen aantrekkelijk te maken.131

� Beste Boekenjuf of Boekenmeester

Sinds vier jaar wordt er op de laatste dag van de literatuureducatie de prijs voor de

Beste Boekenjuf of Boekenmeester uitgereikt. Maar liefst drie juffen en/of meesters

worden bekroond omwille van het feit dat zij boeken een prominente plaats in hun klas

geven. De prijs die zij ontvangen, bestaat uit een boekenpakket van 100 boeken (1e

plaats), 75 boeken (2e plaats) of 50 boeken (3e plaats) voor de

klas/schoolbibliotheek.132

40

� Plantin-Moretus prijs voor de Best Verzorgde boeken, o.l.v. Vlaamse Uitgevers

Vereniging (VUV) en het Plantin Genootschap

De Plantin-Moretusprijzen bekronen de vormgeving, illustratie en grafisch - technische

productie van de Best Verzorgde Boeken in Vlaanderen. Ze erkennen dus enerzijds de

aandacht die u besteedt aan kwaliteitsvolle vormgeving, en willen anderzijds die aandacht

in de bloemetjes zetten.133

De prijs wordt in negen verschillende categorieën uitgereikt: literatuur (proza, poëzie,

theater), school- en studieboeken en wetenschappelijke uitgaven, kunsten fotoboeken en

catalogi van tentoonstellingen en musea, overige non-fictie, kinderen jeugdboeken,

private press en experimentele boeken, werk van Vlaamse vormgevers en buitenlandse

uitgevers, debuutprijs voor jonge afgestudeerden en publieksprijs voor de beste cover.134

41

DE LUISTERLEZER

SELLE DE VOS

Selle de Vos begon zijn carrière als medewerker bij uitgeverij Infodok (later overgenomen en

uitgebreid tot Davidsfonds/Infodok). Toen hij na verschillende jaren de deur van de uitgeverij

achter zich toetrok, zette hij de stap naar zelfstandig promotor van enkele auteurs.135

Tijdens zijn werkjaren was Selle de Vos steeds geboeid door kinderen jeugdboeken, zodat er

een dag kwam waarop hij daar zelf iets mee wou doen. Hij ging de uitdaging aan om spelen

en lezen met elkaar te integreren, concreet wil dit zeggen: spelplezier opwekken in

leesplezier.136

In 2001 werd De Luisterlezer geboren en ondergebracht in een vzw. Na twee jaar was het lied

van de vzw echter al uitgezongen, aangezien er niet voldoende zangers waren… Maar De

Luisterlezer bleef bestaan. Selle de Vos gaf zijn droom niet zomaar op en ging alleen door.

Om het project nieuw leven in te blazen, ging hij op zoek naar een vernieuwende manier om

zijn project aan de man te brengen. Hij kreeg het idee van een rondrijdend voertuig, waarin

vertelactiviteiten konden georganiseerd worden… en niet veel later was de eerste

Luisterlezerbus een feit.137

Sindsdien trekt Selle de Vos heel Vlaanderen rond met zijn Luisterlezerbus. Niet alleen

scholen, bibliotheken en boekhandels, maar alle geïnteresseerden kunnen (tegen vergoeding)

een beroep doen op De Luisterlezer (in- of exclusief bus).

Selle de Vos wil binnen zijn project niet alleen organiseren en plannen, maar ook zélf

voorlezen en vertellen. De programma’s die hij uitwerkt wil hij zelf ook aan de man brengen.

Op die manier heeft hij contact met de kinderen en kan hij zien hoe zij het programma

opnemen. Dit geeft hem inspiratie voor het herwerken van of het opstellen van nieuwe

vertelprogramma’s.138

MEDEWERKERS

Selle de Vos is de hoofdrolspeler van De Luisterlezer, maar hij wordt bijgestaan door een

groep enthousiaste medewerkers. In de beginjaren waren dit een tiental mensen: studenten,

leerkrachten, theatermakers, etc. Doorheen de jaren zijn er enkele onder hen vertrokken, maar

is er ook wel eens iemand nieuw bijgekomen. Momenteel draait De Luisterlezer op een drietal

gemotiveerde medewerkers, met Selle als centrale spilfiguur, die inhoudelijke werken aan de

inhoud van de programma’s en de uitwerking ervan. Praktisch gezien, voor de bus of de site,

krijgt Selle de Vos hulp van enkele vrienden.139

42

MISSIE

Op de website www.luisterlezer.be wordt de missie en de basisfilosofie van De Luisterlezer

gedetailleerd uitgeschreven. Kernwoorden als natuur, cultuur, kinderen, mensenrechten, etc.

staan hier centraal.

� Een levenswijze

De Luisterlezer is een project met als utopie een levenswijze waar samen leven leuk is,

omdat mensen van elkaar kunnen leren, ook al leven ze in totaal andere culturen. Een

levenswijze waar kinderen echt zichzelf mogen zijn, waar ze groeiruimte en leefruimte

krijgen, zoveel als ze nodig hebben. Een levenswijze waar ze groen achter de oren mogen

zijn: naïef, kwetsbaar en speels de wereld zelf ontdekken, spelen om het spelplezier zelf…

Een levenswijze dicht bij de natuur, bij het leven op aarde en bezorgd om de Aarde.140

� Groene filosofie

De basisfilosofie van De Luisterlezer bestaat uit zeven overtuigingen in verband met de

mens en de wereld141:

� Geweldloos, in de zin van respect voor elkaar. Daar actief aan meewerken is heel wat

anders dan wat sommige media, simulatiespelen en computerspellen voor effect

hebben: zij verhogen voortdurend de menselijke tolerantiegrenzen voor geweld alsof

het best leuk kan zijn, bevorderen de gewenning aan geweld van oorlogssituaties,

persoonlijk geweld, geweld op straat, geweldpleging op en misbruik van kinderen (en

alle mensen).

� Mensvriendelijk , zeker voor de kleine opgroeiende kinderen: geborgenheid, familiale

context, nestwarmte. De mensenrechten vormen de algemene achtergrond, de rechten

voor het kind een van de concrete werkterreinen.

� Milieuvriendelijk : zorg voor de aarde, die ook voor ons zorgt (kringloop, of het zich

opgenomen weten in een geheel dat gestimuleerd kan worden in haar evolutie naar

harmonie).

� Humor , het spel tussen ernst en grap, tussen regels en vrije ruimte. Dit is tegengesteld

aan dogmatisme, dat alles denkt te kunnen vatten en regelen.

� Naïviteit: sluit nauw aan bij de humor van kinderen. Hun onbevangen kijk waarmee

ze vaak dingen reduceren tot hun essentie, waardoor ze creatief met alles kunnen

omgaan… Zij hebben het recht naïef en groen achter hun oren te zijn. Humor en

naïviteit zijn voor iedereen waarden om te koesteren.

43

� Welzijn van alle mensen en rechtvaardigheid: het vechten voor de eigen lap grond

en eigen macht kan slechts afnemen bij een gelijkmatige spreiding van de rijkdom en

van bezittingen en als men erkent dat niemand zijn eigendom kan claimen over

mensen, open ruimte, aarde, natuurlijke rijkdommen… want zij zijn eenieders bezit.

Daaruit volgt ook het mundiale karakter.

� Mundiaal perspectief: de problemen van verre (arme) landen liggen niet ver van ons

bed. Andere volkeren en culturen zijn niet bedreigend, wanneer men elkaar met

respect behandelt. Wederzijds, welteverstaan.

DE BUS

� De Luisterlezerbus

De kleurrijke Luisterlezerbus is het uithangbord van De Luisterlezer. De allereerste

Luisterlezerbus heeft de geest al gegeven, de tweede bus rijdt nog steeds actief rond.

De eerste Luisterlezerbus was een oude Bibliobus die nieuw leven werd ingeblazen. Langs

de buitenkanten werd de bus geschuurd en geschilderd. Schoolkinderen zorgden voor

inspirerende tekeningen rond de thema’s boeken, lezen, natuur en kinderrechten. De

uiteindelijke vormgeving werd een compilatie van deze tekeningen. Kreakatau vzw

zorgde voor de artistieke beschildering op de bus. Binnenin werd de bus nauwkeurig

afgewerkt met een theatertje, boekenrekken en andere verrassende elementen.

De tweede Luisterlezersbus is een afgedankte bus van De Lijn die Selle de Vos voor een

symbolische prijs kon kopen. De Lijn steunt De Luisterlezer nog steeds door het

onderhoud en de reparaties van de bus op zich te nemen. De versiering van de buitenkant

en de inrichting van binnenkant van de tweede bus werd gelijkaardig aan de eerste

aangebracht.142

� De Boekenbeestenbus

Een nieuwe, derde bus, is de Boekenbeestenbus. Naar aanleiding van de Vlaamse

Jeugdboekenweek 2009 werd deze bus in het leven geroepen en gerealiseerd door

Boek.be. De bus, inclusief de vertelactiviteiten, zijn eigendom van Selle de Vos, maar de

Boekenbeesten zijn een bekend concept van Boek.be. De combinatie van deze twee

projecten moest tijdens de Jeugdboekenweek zorgen voor een fantastische boekenactie.

Selle de Vos reed, tussen februari en april, met deze bus naar een twintigtal scholen en een

tiental boekhandels.143

44

Aangezien de Boekenbeestenbus voor beide partijen geen kleine investering is, zal ze de

komende jaren opnieuw van dienst zijn tijdens de Jeugdboekenweek en misschien ook wel

tijdens andere boekenacties.144

PROJECTEN

� Vertelvoorlezen

Vertelvoorlezen is een methodiek eigen aan en ontwikkeld door De Luisterlezer.145 In

principe kunnen alle thema’s van A tot Z aan bod komen: avontuur, bos, familie,

griezelen, grootouders, peuterpret, piraten, poëzie, seizoenen, sprookjes, water/zee en

winterverhalen (Sinterklaas, Kerstmis).146

De Luisterlezer zorgt voor een uitgewerkte voorstelling, waarin enerzijds veel aandacht

wordt besteed aan het inhoudelijke aspect: een selectie uit kwalitatieve prentenboeken,

klassiekers en vergeten pareltjes; anderzijds aan het uiterlijke aspect: een aan het thema

aangepaste en kleurrijke inkleding van de bus – zintuigprikkelend voor de luisteraars.147

Een vertelvoorleessessie duurt ongeveer 30-60 minuten, naargelang de leeftijd en de

situatie. De doelgroep waar De Luisterlezer zich specifiek tot richt, zijn de 3-12 jarigen.

Algemeen kan in feite iedereen, van jong tot oud, bij De Luisterlezer terecht.148

� Jeugdboekenweek

Iedereen kent de Jeugdboekenweek als het grootste project van Stichting Lezen. Naast de

officiële startactiviteit (Het Grote Kinderboekenfeest) en het aangereikte werkmateriaal,

kan de Jeugdboekenweek door iedere school, bibliotheek, boekhandel of organisatie naar

eigen keuze ingevuld worden. De Luisterlezer doet ook mee!

� Toontje en de Boekennoten – Toontje en de Boekenbeesten, 6-12 jaar

In navolging van de Boekenbeestenbus werd ‘Toontje en de Boekennoten’, een

bestaand vertelvoorleesprogramma van De Luisterlezer, herwerkt en aangepast aan de

Boekenbeesten van Boek.be. Tijdens de Jeugdboekenweek 2009 werd het nieuwe

verhaal over ‘Toontje en de Boekenbeesten’ in de bus verteld.149

� De Toverknipsels van Sofie, 4-12 jaar

‘Achter de spiegel’ was het thema van de Jeugdboekenweek 2009. De Luisterlezer

maakte hier een geheel eigen programma ‘De Toverknipsels van Sofie’ rond.150

� Zo mooi als nooit tevoren, 4-12 jaar

Een jaar eerder, in 2008, ging het programma ‘Zo mooi als nooit tevoren’ in op het

thema ‘Mooi!’ van de Jeugdboekenweek van dat jaar.151

45

� De energiek Duurman

In het kader van het schoolproject Milieuzorg Op School (MOS) organiseerde Selle de

Vos een schrijfwedstrijd. Ter gelegenheid van het herdenkingsjaar van de ramp in

Tsjernobyl (het smelten van een kernreactor met radioactiviteit tot gevolg) werden

verschillende scholen aangespoord om hun klassen te motiveren om een verhaal te

schrijven over duurzame energie of het milieu. Uit alle opgestuurde reacties werd één

winnaar gekozen: een leerling uit een klas van een school in Oudenaarde.

Selle de Vos had reeds een algemeen scenario vastgelegd, maar uit het verhaal van de

winnaar werden ideeën en namen geplukt om het scenario te vervolledigen. Het

uiteindelijke resultaat werd in een boekje gegoten, waarrond ook een programma werd

uitgewerkt. ‘De energieke Duurman’ is bestemd om in de bus of in een jeugdtheater

opgevoerd te worden.152

UITEENLOPENDE ACTIVITEITEN

Selle de Vos stelt zijn vertelvoorleesprogramma’s en bus open voor een heel breed publiek.

Hij beperkt zich niet tot de culturele sector, maar tot ver daarbuiten.

� Erfgoeddag 2009, o.l.v. Erfgoedcel Leuven

De negende editie van de Erfgoeddag had ‘vriendschap’ als centraal thema. Allerlei

tentoonstellingen, rondleidingen, presentaties, … namen dit thema onder de loep. In

Leuven lieten de erfgoedorganisaties zich op zondag 26 april 2009 van hun beste kant

zien. Selle de Vos stond die dag met de Luisterlezerbus op de Grote Markt van Leuven.

Tussen 10 en 18 uur kon je in de bus terecht voor erf-goede vertellingen over vriendschap,

over ontmoetingen tussen mensen uit verschillende culturen, leeftijdsgenoten of tussen

oud en jong. Iedere voorstelling duurde 10-15 minuten en was geschikt voor elke

leeftijd.153

� Kinderhoogdagen

Vroeger werden er in Vlaams-Brabant de Kinderhoogdagen georganiseerd. Anno 2009 is

het project uitgebreid naar andere Vlaamse provincies, en heeft er een naamsverandering

in Vlaams-Brabant plaatsgevonden. De Rode Hond is nu een vijfdaagse rond kinderen en

cultuur, aan het begin van de maand november. De Luisterlezer was in de vorige edities te

gast als één van de vele cultuuractiviteiten.154

46

� Tuin- en plantenbeurs

Zelfs een tuinen plantenbeurs vormt geen probleem als achtergrond voor De

Luisterlezer. Zeker niet als er een specifiek Kinderdorp voor de kinderen voorzien is.

Terwijl de ouders naar de tuinen en planten kijken, kunnen de kinderen terecht bij De

Luisterlezer voor verschillende verhalen rond natuur en milieu, om in het thema te

blijven.155

VORMINGSAANBOD

De Luisterlezer biedt ook een vormingsaanbod over vertellen, voorlezen en leesoriëntatie:

Voor peuters en (onthaal)ouders of crèches, Vertellen en spellen, Voorlezen en vertellen uit

kinderboeken. De aanpak in de praktijk is op verschillende manieren mogelijk: informatieve

vorming en kennismaking met boeken of workshop voorleestechnieken of workshop

stemtechniek. De drie keuzemogelijkheden kunnen ook in één sessie gecombineerd worden,

maar de uitwerking ervan is dan zeer compact.156

Doordat grotere organisaties als Stichting Lezen en LINC uitgebreide cursussen en workshops

geven over dezelfde thema’s, zijn de aanvragen bij De Luisterlezer sterk teruggenomen.

Hierdoor heeft Selle de Vos zijn focus verlegd naar het zelf in de praktijk brengen van de

theorie.157

47

LEESWEB

LEESWEB vzw

Leesweb bestaat ondertussen al een 85tal jaar, maar heeft wel verschillende naamswisselingen

gekend. De werking heeft inhoudelijk echter geen grondige veranderingen ondergaan.158

� Korte geschiedenis

Het Katholieke Centrum voor Lectuurinformatie en Bibliotheekwerk (KCLB) was in de

jaren ’80 de christelijke zuil binnen de lectuurbegeleidingsorganisaties. Bij het begin van

het nieuwe millennium bleek de letter K een struikelblok te vormen, waarna de naam in

2005 veranderd werd in Leesweb. Het woorddeel web verwijst hier niet naar het World

Wide Web, maar wel naar een weefsel. Leesweb wil elke dag opnieuw nieuwe mensen

leren kennen en bereiken, alsook bestaande contacten onderhouden. De werking

uitbouwen en hun naam verspreiden in Vlaanderen, is momenteel één van hun

voornaamste doelen.

� Marie-Jeanne’s web

Marie-Jeanne Snoeks vormt als directeur het centrum van Leesweb. In totaal zijn er negen

mensen actief bij Leesweb, waarvan drie fulltime en zes parttime. Van de drie fulltimers,

houden er twee zich bezig met het organiseren en coördineren van leesgroepen en één met

het opvolgen van de Boekenkaravaan, hun bekendste project. De zes parttimers wijden

hun tijd aan het opstellen en maken van keuzelijsten, leesmappen en werkmappen, alsook

aan het in elkaar steken van cursussen en workshops én aan administratieve taken.159

� Missie en visie

Op haar website www.leesweb.be doet Leesweb haar missie en visie uit de doeken. Klare

woorden die tot heldere inzichten leiden:

Leesweb heeft tot doel de liefde voor lezen en de kennis van literatuur op een veelzijdige

manier te verspreiden, zeg maar: het leesklimaat en de leescultuur te bevorderen. Leesweb

gelooft er immers in dat lezen en boeken een verrijking vormen voor de ontplooiing van

elke mens, en dat ze bijdragen aan een maatschappij waarin ieder individu zich goed

voelt.

Leesweb kiest ervoor om dit te doen door kleinschalige en directe initiatieven te

ontplooien, zoveel mogelijk in contact met andere actoren. Leesweb werkt bewust

48

interdisciplinair, zodat lezers ook in contact komen met andere media en andere

kunsttakken.

Echte lezers worden via aansprekende cursussen, via leesgroepen en andere activiteiten

geprikkeld om te blijven lezen en steeds nieuwe facetten van het geschreven woord te

ontdekken.

Je kan niet vroeg genoeg beginnen met leesbevordering. Daarom besteedt Leesweb

uitgebreid aandacht aan kleuters, kinderen en jongeren. Voor hen worden uitdagende

activiteiten uitgedacht.

In onze maatschappij zijn mensen op verschillende niveaus bekend met lezen en boeken.

Niet voor iedereen is het vanzelfsprekend om een boek te lezen of je weg te vinden naar

de bibliotheek. Deze kansengroepen wil Leesweb in contact brengen met boeken, zodat

hun leesniveau verhoogt en hun leesplezier vergroot.

DE BOEKENKARAVAAN

De Boekenkaravaan is het bekendste leesbevorderingsproject van Leesweb, omdat er heel

veel mensen mee bereikt worden en bij betrokken zijn.


Het begon allemaal met een artikel over Schaarbeek. In Schaarbeek loopt sinds 1996 ‘De

Boekenbende aan Huis’. Voorlezers gaan gedurende een vijftal weken voorlezen bij

gezinnen waar geen voorleestraditie bestaat. De bedoeling is om deze gezinnen via

voorleesuurtjes in contact te brengen met de bibliotheek. Ondertussen werden in

Anderlecht, Molenbeek, Hasselt, Gent ... gelijkaardige initiatieven opgezet.160

In Antwerpen bestond een gelijkaardig project nog niet. Tijd dus om ermee te beginnen.

In 2002 kreeg Leesweb dankzij subsidies van de Vlaamse Gemeenschap de mogelijkheid

om deze Boekenkaravaan in Antwerpen uit te bouwen. Klein starten, leek de boodschap.

Een dergelijk project kent immers heel wat valkuilen, zeker in een stad als Antwerpen met

een grote verscheidenheid aan culturen, buurten die sterk verschillen ...161

Anno 2009 heeft Leesweb reeds zeven geslaagde edities van de Boekenkaravaan achter de

rug. Een overzicht:

� Editie 2002, klein maar fijn

Voor de eerste editie werkte Leesweb samen met basisschool ’t Spoor in Antwerpen-

Dam en met kinderopvang Deugniet op Stuivenberg. Een 25-tal gezinnen stelden zich

kandidaat om een voorlezer te ontvangen.162

49

� Edities 2003 en 2004, de Boekenkaravaan wordt groot

Voor de tweede en derde editie werkte Leesweb samen met drie scholen en een

alfabetiseringsproject voor anderstalige vrouwen. Het aantal deelnemende

voorleesgezinnen steeg op twee jaar tijd van 25 tot 115.163

� Editie 2005, de Boekenkaravaan blijft groeien

Tijdens de vierde editie wordt er voor de eerste keer voorgelezen op Antwerpen-

Linkeroever. Ook op rechteroever nemen scholen deel.164

� Editie 2006, ook de allerkleinsten komen aan bod

In deze vijfde editie staat kinderdagverblijf Brabbel centraal. Op die manier brengt de

Boekenkaravaan ook kinderen die nog te jong zijn om naar school te gaan in contact

met boeken.165

� Edities 2007 en 2008, de Boekenkaravaan is een vaste waarde

In 2007 en 2008 blijft de Boekenkaravaan met dezelfde partners werken. Er willen

zelfs meer scholen in de Boekenkaravaan stappen dan coördinatorisch mogelijk is (zie

infra).166

� Gezinnen

Leesweb werkt samen met enkele Antwerpse scholen voor het bereiken van potentiële

Boekenkaravaangezinnen. Ouders die geïnteresseerd zijn in het project kunnen zich via de

school laten inschrijven. Op die manier komen een 200 à 250 gezinnen bij de

Boekenkaravaan terecht. Gezien het succes van de vorige edities, willen steeds meer

scholen (én gezinnen) in de Boekenkaravaan stappen. Aangezien dit qua organisatie en

coördinatie niet mogelijk is, werd er een wachtlijst opgesteld.167

De Boekenkaravaan is er voor autochtone en allochtone gezinnen waar geen

voorleestraditie bestaat. Zonder stigmatiserend te willen zijn, kunnen we stellen dat de

deelnemende gezinnen overwegend behoren tot sociaal-economische en/of cultureel

kansarme families. Voor de allochtone families komt daar de taalproblematiek bij. De

ouders spreken vaak geen correct Nederlands, de kinderen leren Nederlands op school

maar zijn veelal taalarm.

Alle kinderen worden thuis niet of nauwelijks voorgelezen. Dankzij De Boekenkaravaan

komen zij in contact met een rijke taal. Hopelijk zien de ouders dat hun kind geniet van

voorlezen en proberen de ouders het nadien zelf eens, in de taal van hun keuze.168

50

� Voorlezers

De groep voorlezers van de Boekenkaravaan bestaat voornamelijk uit twee categorieën:

studenten en vrijwilligers. De studenten zijn afkomstig uit verschillende afdelingen, hetzij

toch het meest uit de specifieke lerarenopleiding (kleuter of lager onderwijs).

Verschillende scholen uit het Antwerpse laten zelfs toe dat hun studenten als stage

meewerken aan de Boekenkaravaan. De verscheidenheid binnen de vrijwilligers is zeer

groot: van werkende mensen tot gepensioneerden, van zelf ouder of grootouder zijn tot

(nog) geen kinderen hebben, etc.169 Met andere woorden: dé voorlezer van de

Boekenkaravaan bestaat niet. Gelukkig maar.

� Actie

Hoe werkt de Boekenkaravaan in de praktijk? Wie staat er in voor de inhoudelijke en/of

praktische ondersteuning van de Boekenkaravaan? Wordt er alleen maar gelezen of ook

wel eens gefeest?

� Voorlezen

Gedurende vijf weken gaan de voorlezers op leesbezoek bij een Boekenkaravaangezin.

Iedere week lezen zij één uur voor aan de kinderen en binnen de vooropgestelde vijf

weken proberen zij één keer een bezoek te brengen aan de plaatselijke bibliotheek.

Samen een boek kiezen, kan zowel voor het kind als voor de lezer een leerrijke

ervaring zijn. Een voorleessessie in de bibliotheek zelf kan ook verrijkend zijn.

De boeken, waaruit wordt voorgelezen, zijn een persoonlijke keuze van de voorlezer.

Leesweb heeft een uitgebreid aanbod aan keuzelijsten (zie infra) waar de voorlezers

inspiratie uit kunnen halen.170

� Materiaal

Leesweb doet beroep op de goodwill van de Vlaamse uitgeverijen om gratis boeken te

verkrijgen voor dit project. Wanneer de voorlezers aan het einde van hun laatste

voorleesuurtje hun Boekenkaravaangezin een boek cadeau kunnen doen, is er sowieso

al één voorleesboek in hun huis. Eén boek kan het begin zijn van een hele

bibliotheek.171

Door middel van sponsoring en subsidies is Leesweb in staat om de deelnemende

kinderen een rugzakje of een schoudertas van de Boekenkaravaan te geven.172

� Boekenfeesten

Een editie van de Boekenkaravaan wordt traditioneel afgesloten met een boekenfeest,

voor (voorlees)kinderen, ouders, voorlezers en leerkrachten. Deze feesten gaan door

51

op een woensdagnamiddag eind november/begin december in de Nova op het Kiel, en

in Het Oude Badhuis, aan het Stuivenbergplein.173

Ieder jaar wordt er een nieuw feestthema gekozen, bvb. ‘Sporen’ (2004) of ‘BOEK!’

(2005) of ‘Een huis met zeven kamers’ (2006)174, waarrond een creatieve

boekennamiddag wordt uitgewerkt. Zowel voorleessessies als workshops (knutselen,

dansen, …) komen aan bod.175

� Peters

André Sollie, auteur en illustrator van talrijke kinderen jeugdboeken, was lange tijd

peter van de Boekenkaravaan, tot hij in 2007 moest afhaken om gezondheidsredenen.

Als illustrator zorgde hij voor het mooie logo van de Boekenkaravaan en als auteur

schreef hij, speciaal voor het slotfeest, het Boekenkaravaanlied.176

In 2008 nam Geert De Kockere het peterschap van de Boekenkaravaan op zich. Geert

De Kockere schrijft verhalen, gedichten en liedjes en weet met zijn werk jong en oud

te bekoren. Hij experimenteert graag en zijn teksten getuigen van speelsheid en

originaliteit.177 Na één jaar keerde André Sollie terug en nam hij het weer over.

� Aansluitende initiatieven

Naar het goede voorbeeld van de Boekenkaravaan zijn er nog enkele andere initiatieven in

het leven geroepen.

� Voorlezen in kinderdagverblijf

In januari 2009 ging Leesweb van start met een voorleesproject in kinderdagverblijf

Brabbel, dat verbonden is aan de stad Antwerpen. Voorlezen in een kinderdagverblijf

vereist enigszins een aparte aanpak. Naast boeken, komen ook popjes, liedjes en

gedichtjes aan bod. Per groepje van vier à vijf kindjes zorgt de voorlezer voor het

mooiste kwartiertje van de dag.178

� Workshop voor allochtone moeders

Leesweb wil via de Boekenkaravaan niet alleen voorlezers op pad sturen om te gaan

voorlezen bij gezinnen, maar wil ook de ouders zelf stimuleren en hen de werktuigen

aanbieden om aan de slag te gaan met verhalen en prentenboeken. Daartoe organiseert

Leesweb een workshop voorlezen en vertellen voor allochtone moeders.

Deze workshop is laagdrempelig: hij wordt aangepast aan het taalniveau van de

cursisten en aan de gemiddelde leeftijd van hun kinderen én is zeer praktisch gericht:

de uiteengezette theorie (het hoe en waarom van voorlezen, welke boekjes voor welke

leeftijd, etc.) is makkelijk in praktijk om te zetten.179

52

� Project voorlezen voor middelbare scholen

Dit project is een uitbreiding van de Boekenkaravaan. Naast studenten van het hoger

onderwijs, krijgen nu ook studenten van het middelbaar onderwijs de kans om te gaan

voorlezen voor kinderen. Deze keer niet aan huis, maar in een klas van de

kleuterschool of lagere school in de buurt van de school waar zij studeren. Via deze

weg maken ze enerzijds kennis met het reilen en zeilen van een kleuter- of lagere

school binnen een stad en anderzijds doen ze praktijkervaring op die hen kan helpen

bij het maken van een verdere studie- of beroepskeuze.

Vooraleer de studenten aan de slag mogen gaan, krijgen zij een infosessie rond

vertellen en voorlezen, waarin veel praktische tips worden gegeven.180

PUBLICATIES

Leesweb probeert jaarlijks één of twee publicaties per onderdeel (Keuzelijsten, Moeilijke

lezers, Lesmappen, Werkmappen, Poëzie) uit te werken en uit te geven.

� Keuzelijsten

Bent u op zoek naar een goed boek over een bepaald onderwerp en/of voor een bepaalde

leeftijdsgroep? Een keuzelijst biedt een thematisch overzicht van recente, aantrekkelijke

en kwalitatief hoogstaande boeken.

De keuzelijsten van Leesweb bieden meer dan een reeks titels en auteurs: elke titel wordt

inhoudelijk en stilistisch besproken, voorzien van trefwoorden en een leeftijdsaanduiding.

Registers op auteur, titel, trefwoord en/of illustrator vergemakkelijken het opzoeken. Elke

keuzelijst wordt afgesloten met een overzicht van organisaties en websites die bij het

thema aansluiten.

Samen lekker lezen: baby-, peuter- en kleuterboekengids (2006)181; Het lezen zoals het is

16+: een selectie volwassen boeken voor jonge mensen (2006)182; Feesten het jaar rond:

een selectie kinderen jeugdboeken om multicultureel te feesten, thuis en in de kleuter- en

basisschool (2005)183; Afscheid voor altijd – deel 1: boeken voor kleuters, kinderen en

jongeren rond rouwen, verdriet en omgaan met verlieservaringen (2004)184; Afscheid voor

altijd – deel 2: boeken voor volwassenen rond rouwen, verdriet en omgaan met

verlieservaringen (2004)185; Prentenboeken (2003)186; Mijn gezin, anders dan anders:

boeken met kleuters, kinderen en jongeren uit niet-traditionele gezinnen in de hoofdrol

(2003)187 en Je bent jong en je leest wat – het vervolg: romans voor 14-plussers (2002)188.

53

� Moeilijke lezers

Als dienst voor leesbevordering weet Leesweb als geen ander dat niet iedereen graag leest

en niet iedereen even goed leest. Leesweb heeft speciale aandacht voor deze doelgroep en

realiseerde vijf publicaties voor ´moeilijke lezers´.189 In iedere publicatie werd ook een

specifieke keuzelijst opgenomen.

Makkelijk boek zoekt lezers: voor laaggeletterde jongeren en volwassenen (2008)190,

Horen, zien en lezen: een selectie boeken voor kinderen tot ca. 12 jaar (2007)191,

Makkelijk Lezen Mediagids – i.s.m. Biblion: leesmateriaal voor kinderen en volwassenen

met een leesachterstand (2003)192, Fijne leeswaren: een uitgelezen selectie boeken voor

‘moeilijke lezers’ vanaf 12 jaar (2002)193 en Natuurlijk hebben wij ook voor jullie boeken:

leesbevordering en bibliotheekinitiatie in het Technisch Secundair Onderwijs (2001)194.

� Lesmappen

Een thema behandelen en daarvoor vertrekken vanuit een boek: hoe kan onderwijs nog

verrijkender zijn? Voor veel leerkrachten Nederlands een vanzelfsprekendheid, voor

anderen niet. Daarom stelde Leesweb drie lesmappen samen: Soms dan moet ik huilen

(2005), over afscheid nemen en de pijn die daarmee gepaard gaat; Zij en zij en hij en hij

(2004), over seksuele geaardheid en De antimeid (2003), rond drugsproblematiek.195

� Werkmappen, i.s.m. Davidsfonds

Werkmappen vormen een uitgebreide inspiratiebron voor leerkrachten, bibliothecarissen,

leesgroepbegeleiders, voor al wie meer wil weten over een boek. Een werkmap over een

boek of een auteur bevat bio- en bibliografische informatie, en gaat dieper in op

inhoudelijke en stilistische aspecten van het boek. Dit gebeurt vooral aan de hand van

citaten en fragmenten uit artikels en recensies over het boek.196

De werkmap is een hulpmiddel voor wie een leesgroepbijeenkomst voorbereidt en/of in

een klas de lectuur en interpretatie van een boek wil verdiepen. Ook leerlingen en

studenten die een werkstuk over een boek of auteur maken, vinden in deze werkmappen

veel informatie.197

Enkele voorbeelden van bestaande werkmappen: De Engelenmaker van Stefan Brijs

(2006), De helaasheid der dingen van Dimitri Verhulst (2006), Een schitterend gebrek

van Arthur Japin (2005) en Liefde in tijden van cholera van Garbiel Garcia Márquez.

54

� Poëzie, i.s.m. Jeugd & Poëzie

Directeur Marie-Jeanne Snoeks zetelt in de Raad van Bestuur bij Jeugd & Poëzie.198 Door

haar persoonlijk engagement in deze vereniging, zijn er ook op professioneel vlak

samenwerkingsverbanden ontstaan tussen Leesweb en Jeugd & Poëzie.199

Enerzijds stelt Leesweb poëziebrochures samen om leerkrachten te stimuleren en op weg

te helpen met poëzie in de klas. Dingen die je niet kunt zeggen: werkmap mét dvd om

jongeren te stimuleren zelf gedichten te schrijven (2008)200; Hoe onderhuids de lente

wacht: poëzie leren kennen, waarderen en schrijven in het secundair onderwijs (2003)201;

Losse blaadjes in een glazen doos: poëzie leren kennen, waarderen en schrijven in de

tweede en derde graad van het basisonderwijs (2001)202 en Met veertjes van vrede: poëzie

leren kennen, waarderen en schrijven in de derde graad van het basisonderwijs (1999)203.

Anderzijds stelt Jeugd & Poëzie jaarlijks een aantrekkelijke bundel met gedichten,

geselecteerd uit de ingezonden gedichten van Soetendaellepoëziewedstrijd (de grootste

poëziewedstrijd voor jongeren in Vlaanderen, sinds 1980), samen.204

DOCUMENTATIECENTRUM

Het documentatiecentrum van Leesweb is, na het maken van een afspraak, voor iedereen

toegankelijk. In de bibliotheek is een uitgebreide collectie tijdschriften; boeken voor kinderen,

jongeren en volwassenen; een collectie voor en over ‘moeilijke’ lezers; knipselmappen over

auteurs; vakliteratuur voor (toekomstige) leerkrachten, bibliothecarissen; … aanwezig.

Omwille van personeelstekort heeft het documentatiecentrum een kleine achterstand

opgelopen, maar er wordt met mondjesmaat aan gewerkt om de informatie weer up-to-date te

krijgen.205

Op hun website www.leesweb.be worden hun nieuwste aanwinsten volgens genre

(prentenboeken, kinderen jeugdboeken, fictie en non-fictie) voorgesteld en besproken.

VORMING

Leesweb heeft een uitgebreid aanbod aan vormingsactiviteiten, onder de vorm van

vormingscursussen, themacursussen, workshops en leesgroepen.

� Vormingscursussen

De vormingscursussen van Leesweb behandelen literatuur en aanverwante zaken in de

breedste zin van het woord. Lezen, of beter graag lezen, hoeft niet altijd fictie te zijn, maar

kan evengoed non-fictie.

55

De mens is leergierig: hij wil graag iets meer te weten komen over iets dat hem boeit of

interesseert. Binnen deze vormingscursussen kan dit op een ontspannen, sociale en

prettige manier.206 De lesgever vertelt, de cursist luistert.

Leesweb biedt cursussen aan over …

� Specifieke personen: ‘Freewheelen met Freud’ (deel 1 en 2), de psychiater in theorie

en praktijk207; ‘De laatste tsaar’, over de Romanov dynastie208; ‘Henrik Ibsen’, de

vader van het moderne drama.

� Specifieke perioden en stromingen in de geschiedenis: ‘Op de thee bij Victoria’,

over de Victorianen209; ‘De gouden Edwardianen’, over het Edwardiaanse tijdperk210;

‘Wenen en het fin-de-sciècle’211; ‘De 19e eeuwse roman’, over de romantiek in de

West-Europese literatuur212; ‘Het huis uit 1900’, de levensloop van een Victoriaanse

familie213; ‘De poëtische prerafaëlieten’, over de 19e eeuws Engelse prerafaëlieten214;

‘The house of Elliot: een stukje modegeschiedenis’215;

� Specifieke plaatsen in de wereld: ‘Een literaire wandeling door het Westen’, over de

klassiekers uit de 19e- en 20ste-eeuwse werken uit de westerse wereld216 en ‘Engelse

literatuur’, over de klassiekers uit het 19e-eeuwse Engeland217.

� Specifieke feestdagen: ‘Kerstmis met Poirot’ e.a., over het vieren van Kerstmis in de

literatuur over de hele wereld218.

� Themacursussen

Met de themacursussen pikt Leesweb in op verschillende genres in de boekenwereld. Het

gaat iedere keer over één sessie, waarin aan de liefhebbers, maar ook aan de schuchtere

nieuwelingen, een brede achtergrond wordt geven van de klassiekers van het genre, de

geschiedenis ervan, en natuurlijk de boeken.219

Het aanbod themacursussen op en rij:

� Specifiek over één bepaalde auteur: ‘Agatha Christie’, ‘Edgar Allan Poe’ en ‘In love

with Shakespeare’220.

� Thematisch: ‘Rijke literatuur uit de derde wereld: een kennismaking’: een waaier aan

bekende en minder bekende auteurs en boeken221, ‘Whodunit?’: evolutie,

achtergrondgeschiedenis, auteurs en boeken van het genre222, ‘Griezelen en beven:

hier vreest men voor zijn leven’: geschiedenis van de griezelroman en aanbod van

klassiekers223, ‘Scandinavische hoofdbrekers’: de moderne whydunit224, ‘The truth is

out there: scienceficion en fantasy’: het genre, de belangrijkste klassiekers en de

nieuwste die-moet-je-gelezen-hebben225.

56

� Workshops

Leesweb organiseert workshops die erop gericht zijn om (inter)actief bezig te zijn met één

specifiek thema. Onder het puntje ‘Aansluitende initiatieven’ bij de Boekenkaravaan (zie

supra) werd reeds vermeld dat Leesweb een workshop voorlezen en vertellen voor

allochtone moeders geeft. Daarnaast biedt Leesweb nog drie andere workshops aan,

namelijk ‘Poëzie-atelier’ (jeugd): eerst gedichten lezen en bespreken, daarna zelf

gedichten schrijven226; ‘Vertellen en voorlezen’ (volwassenen): eerst theorie, daarna

praktijkoefeningen met aandacht voor taal- en lichamelijke expressie227 en ‘Workshop

Foutloos!’ (volwassenen): eerst een theoretisch gedeelte waarin de spellingsregels uiteen

worden gezet, gevolgd door oefeningen228.

� Leesgroepen

Iedereen die zelf een leesgroep wil opstarten of die begeleiding zoekt voor zijn/haar

leesgroep, kan bij Leesweb terecht. Reeds een achttal jaar gaan medewerkers van

Leesweb de baan op om in heel Vlaanderen leesgroepen te begeleiden.229

De leesgroepen, waarover sprake is, zijn enkel geschikt voor volwassenen en bestaan uit

maximum 15 personen. Gemiddeld acht keer per jaar zitten de leesgroepen samen om

telkens één, vooraf bepaald, boek te bespreken. Zowel klassieke als moderne boeken

komen aanbod, naargelang de voorkeur van de lezers. Aangezien een leesgroep één vaste

begeleider heeft, ontstaat er dikwijls een (h)echte band tussen de deelnemers. Hierdoor

krijgt de begeleider, naarmate de bijeenkomsten vorderen, inzicht in hetgeen zijn lezers

interesseren. In principe kan je alle boeken bespreken, maar niet alles is geschikt. Als

begeleider kan je hierin jouw kennis en intuïtie raadplegen voor de keuze van een nieuw

boek.230

Via leesgroepen biedt Leesweb leesbevordering op maat en op niveau (op het niveau van

de lezers en op een kwalitatief niveau) aan. Rond de te bespreken boeken worden

werkmappen (zie supra) uitgewerkt. Bij afronding van het jaar waarin een leesgroep actief

is geweest, wordt er een evaluatie gehouden, waarbij bedenkingen en suggesties geuit

kunnen worden. Leesweb probeert hier rekening mee te houden bij de start van een nieuw

werkjaar.231

De voornaamste aanvragers voor het organiseren van een leesgroep zijn de volgende

instanties of verenigingen: bibliotheken, Davidsfonds, KAV, KVLV, Markant, Vorming

Plus, etc.232

57

LINC

LINC vzw

LINC is een Leuvense vzw die actief is in heel Vlaanderen. Binnen het sociaal-culturele

vormingswerk voor volwassen is LINC een beweging die ervoor ijvert om zo veel mogelijk

mensen bij onze kennismaatschappij te betrekken. LINC doet dit door acties op te zetten rond

leesplezier, maar ook door mensen vertrouwd te maken met de digitale wereld en hen door het

doolhof van de burgerinformatie te loodsen.233


Onder (R)EVOLUTIE (zie supra) werd de algemene ontstaans- en

ontwikkelingsgeschiedenis van leesbevordering uiteengezet. De geschiedenis van LINC

werd daarin reeds grotendeels uit de doeken gedaan.

De hoogtepunten van LINC even op een rij gezet:

� 1981: PLOB (Pluralistische Organisatie voor Bibliotheekgebruik) is geboren.

� 1984: PLOB wordt een lectuurbegeleidingsorganisatie. Zij ondersteunen projecten en

lanceren nieuwe concepten in de bibliotheekwereld.

� 1995: PLOB kiest voor een nieuwe naam: LINC, Centrum voor Lezen en Informatie.

� 1997: LINC wordt een socio-culturele dienst. Zij werken projecten, lezingen,

workshops en een tijdschrift uit.

� 2005: LINC wordt een socio-culturele beweging. De C in de naam staat nu voor

communicatie.

� 2006: De champagnekurken knallen op LINC’s 25ste verjaardag.

DRIE TEAMS

Achter LINC staat een enthousiaste ploeg van veertien personen. Deze ploeg wordt niet geleid

door een directeur, maar door een coördinator, zijnde Tom De Meester.

Rond de drie grote pijlers van LINC – Lezen, INformatie en Communicatie – organiseren

zich binnen de beweging drie teams: ‘Leesbevordering’ (drie personen), ‘Digitale Kloof &

Nieuwe Geletterdheid’ (zes personen) en ‘Kennismaatschappij’ (twee personen). De

algemene werking van LINC ligt in handen van opnieuw drie teams: ‘Boekhouding en

administratie’ (twee personen), ‘ICT ondersteuning’ (één persoon) en ‘PR & Communicatie’

(één persoon).

58

1. Leesbevordering

LINC wil dat er zoveel mogelijk voorgelezen wordt in Vlaanderen: thuis, in de

kinderopvang, op school, … overal.234 Hiertoe organiseert LINC lezingen en workshops

om geïnteresseerden (ouders, grootouders, leerkrachten, opvoeders, etc.) warm te maken

om (meer) voor te lezen. Om dit (voor)lezen in een nog breder kader te stimuleren richt

LINC op verschillende plaatsen in Vlaanderen Voorleespunten op (zie infra).

Het documentatiecentrum van LINC (zie infra) bevat talrijke titels, zowel primaire als

secundaire literatuur, om een voorlezer op weg te helpen.

2. Digitale Kloof & Nieuwe Geletterdheid

LINC wil de nieuwe media (computer, GSM, digitaal fototoestel, etc.) en het gebruik

ervan vertrouwd maken bij een groot publiek.235 Hiertoe richt LINC in heel Vlaanderen

Centra Nieuwe Geletterdheid (CNG) op. In CNG bundelen openbare diensten zoals

bibliotheken en vormingscentra hun krachten en expertise om de digitale kloof te

overbruggen. In deze centra kunnen mensen terecht die (nog) niet vertrouwd zijn met

nieuwe media zoals pc’s en bijbehorende toepassingen voor vormingen en publiek gebruik

maken van de diensten en infrastructuur.236 De CNG-projecten zijn reeds actief onder de

namen Zandletters (Oostende), ’t Klikt (Vlaams-Brabant en Herent) en Blikopener

(Zoersel).237

3. Kennismaatschappij

Elektronische identiteitskaart, internetbankieren, copmutervirussen, gemeentelijk i-loket,

overheidsinformatie, … we worden er allemaal vroeg of laat mee geconfronteerd. Items

zoals ICT-toegang, veilig internetten, ontlezing, … staan op de (inter)nationale politieke

agenda. Regelmatig vang je hierover een berichtje op via de media.238

In haar infotheek houdt LINC je op de hoogte van beleidsstandpunten, -acties en –

campagnes die de kansen om mee te kunnen in de kennismaatschappij vergroten, die ertoe

bijdragen dat iedereen zich in deze maatschappij veiliger voelt. LINC schetst niet alleen

wat er op Vlaams en federaal niveau gebeurt, maar ook op internationaal vlak. Omdat vele

beslissingen voortvloeien uit engagementen die de overheden genomen hebben binnen de

Europese Unie en daarbuiten, volgt LINC ook deze evoluties op.239

59

GELINCT

LINC informeert haar abonnees via een nieuwsbrief. GeLINCt verschijnt maandelijks en is

bestemd voor het brede publiek. GeLINCt+ verschijnt tweemaandelijks en richt zich tot de

professionelen in het vak, zoals onthaalmoeders, kinderdagverblijven, scholen, bibliotheken,

etc. Algemeen worden de twee groepen op de hoogte gebracht van nieuwigheden, websites,

evenementen en projecten. Specifiek verschillen de oproepen (bvb. vrijwillige voorlezers

versus vrijwillige lesgevers ) en de tips.240

DOCUMENTATIECENTRUM

Binnen haar kennisgebied beschikt LINC over twee online databanken boordevol titels. Een

gouden bron van informatie, raad te plegen zonder lidmaatschap of inschrijving.

� Bibliotheekcatalogus

Het documentatiecentrum van LINC bestaat uit een uitgebreide bibliotheekcatalogus,

aangaande de onderwerpen ‘Cultuur’, ‘Informatie(maatschappij)’ en ‘Leesbevordering &

(voor)lezen’. LINC beschikt niet over een eigen privé-bibliotheek. De catalogus dient

enkel als een hulpmiddel voor het vinden van boeken (of eindwerken) binnen/over één van

de drie aangegeven thema’s. Indien u echter een boek zou willen ontlenen, dient u zich te

wenden tot een openbare bibliotheek in uw buurt.241

� Pluizer

Pluizer, de online databank van LINC, kan ook enigszins tot het documentatiecentrum

gerekend worden. Centraal binnen deze databank staan de recensies van kinderen

jeugboeken, die ondertussen de kaap van 3000 recensies reeds overschreden heeft. In de

databank kan je gemakkelijk en op verschillende manieren (op datum, leeftijdscategorie of

titel/auteur/illustrator of themawoord) opzoekingen doen.242

ACTIVITEITEN (VOOR)LEZEN

Bij de voorstelling van het eerste team ‘Leesbevordering’ (zie supra) werd reeds kort

aangestipt welke activiteiten LINC organiseert inzake leesbevordering (algemeen) en

voorlezen (specifiek).

De informatiebrochure Doe eens een boekje open… Kleine handleiding bij het voorlezen geeft

informatie en praktische tips over hoe je moet beginnen aan voorlezen (bvb. ‘Hoe kies ik een

goed voorleesboek?’) en hoe je het moet aanpakken (bvb. ‘Wat als ik onderbroken word?’).

Iedereen kan in deze brochure zijn licht opsteken voor hij een boekje opendoet.243

60

� Lezingen en workshops

Op haar website www.linc-vzw.be stelt LINC haar gamma aan lezingen en workshops

voor, die (groot)ouders, opvoeders en andere geïnteresseerden zin moet geven in

(voor)lezen.

� De prehistorie van het lezen

Opvoeders en ouders staan er vaak niet bij stil: de basis voor het latere leesgedrag

wordt al heel vroeg gelegd. Baby's, peuters en kleuters kan je laten genieten van

verhalen, prenten en taal. Wil een kind vanaf zes jaar goed en met plezier (leren)

lezen, dan moet er al op peuter- en kleuterleeftijd veel aandacht besteed worden aan de

omgang met taal en boeken.

Deze lezing geeft je zin in prentenboeken, liedjes, versjes en verhalen. De vele

praktische tips leren je een omgeving creëren waarin jonge kinderen plezier krijgen in

woorden en verhalen.244

� Het avontuur van het lezen

Zes- tot twaalfjarigen krijgen niet zomaar plezier in lezen. Ze hebben de hulp nodig

van hun leerkrachten én (groot)ouders. Speciaal voor hen biedt LINC deze lezing aan.

Niet alleen het belang van boeken leesplezier staat centraal, ook de rol van het gezin

en de klas wordt uitgebreid besproken.

LINC's medewerker toont de deelnemers de weg in het rijke kinderboekenlandschap

en geeft daarbij heel wat praktische tips om een omgeving te creëren waarin boeken en

lezen vanzelfsprekend zijn.245

� Voorlezen, durven en doen

Wil je starten met voorlezers in jouw school, kinderdagverblijf, bibliotheek,

opvanggezin of buurthuis? Deze workshop biedt de voorlezers de nodige bagage. Heel

wat mensen moeten hun schroom overwinnen om een kring van ukken, kleuters of

scholieren voor te lezen. De workshop helpt hen over de drempel en biedt praktische

tips over voorlezen aan groepen.246

� Wijs maar niet uitgelezen

Je bent nooit te oud om voorgelezen te worden maar hoe verleid je senioren met

boeken? Wil je voorlezen aan ouderen in een rusthuis, een dagcentrum of op een

andere voorleesplek? Deze workshop biedt voorlezers de nodige bagage en helpt hen

om hun schroom te overwinnen. We staan ook stil bij de voorleesomgeving, de keuze

van een goed voorleesboek en de verschillende werkvormen die je kunt gebruiken bij

het voorlezen. Iedere deelnemer krijgt een uitgebreide boekenlijst.247

61

� Yahoo, boeken in de klas!

Deze lezing inspireert leerkrachten in het basisonderwijs om vakoverschrijdend te

werken met boeken. In de klas kan je creatief en op een verantwoorde manier aan de

slag met verhalen en boeken, zelfs in de les wiskunde of wereldoriëntatie. De lezing,

boordevol praktische lees- en boekentips, biedt voor elke graad een onmiddellijk

bruikbaar en aangepast boekenpakket aan.

De deelnemers ontvangen, naast de uitgebreide boekenlijst, ook een overzicht van

handige en actuele internetlinks rond (voor)lezen.248

� Ondersteunings- en bijscholingsaanbod

Naast algemene lezingen en workshops (zie supra) gaat LINC ook in op specifieke

aanvragen van scholen, bibliotheken en andere organisaties. Vorming op maat dus!

� Bijscholingsaanbod op maat

Gezien haar kennis, zowel inhoudelijk als praktisch, wordt LINC meermaals door

derden gevraagd om een lezing te geven of een studiedag in te vullen. In het verleden

deed LINC dit o.a. voor Stichting Lezen (Voorleesweek), bibliotheek Antwerpen en

VBJK, een expertisecentrum in opvoeding en kinderopvang249.250 Daarnaast geeft

LINC tal van bijscholingen aan zowel vrijwilligers als professionelen.251

� Boekenhoeve

De boekenhoeve is een vertel-, lees-, en doetentoonstelling, bestaande uit vijf

tweezijdig beschilderde panelen, voor jonge kinderen (< vier jaar) die opgebouwd is

rond het thema van de boerderij. Het zet peuters aan tot vertellen over wat ze horen,

zien en voelen. Bij de tentoonstelling hoort een (prenten)boekenkist waaruit de

kinderen kunnen putten om boekjes te ontdekken.252

LINC stelt deze boekenhoeve, tegen betaling, ter beschikking.

VOORLEESPUNTEN

In een voorleespunt lezen de vrijwilligers voor aan één kind of aan een klein groepje van

kinderen, in een kleuterklas, een kinderdagverblijf, een buurthuis, een opvanggezin, de

bibliotheek of gewoon thuis. De vrijwilligers staan er niet alleen voor: LINC zorgt voor een

korte opleiding en nuttige bagage.253

Alle Voorleespunten werden gerealiseerd door een samenwerking tussen LINC en de

plaatselijke bibliotheken en mogelijk gemaakt door talrijke enthousiaste vrijwilligers.254

62

� Alfapret, i.s.m. de stad Leuven en de Koning Boudewijnstichting

In november 2005 ging het pilootproject Alfapret in Leuven van start. Op regelmatige

tijdstippen werd er aan kleuters voorgelezen in een soort voorleestheater in de

jeugdafdeling van Tweebronnen, de hoofdbibliotheek van Leuven.

Het project kende in 2006 een uitbreiding naar het buurthuis van Sint-Maartensdal en in

2007 naar de tweede kleuterklassen van Sint-Jan en Pee & Nel.255

� Laakdal, met de steun van de Provincie Antwerpen

Tijdens de Voorleesweek van 2008 lanceerde LINC een nieuw Voorleespunt in Laakdal.

Gedurende een volledig schooljaar werd er elke woensdagnamiddag voorgelezen aan

kleine groepjes peuters en kleuters. Op die manier worden kinderen langdurig met

verhalen geconfronteerd en is er meer kans dat de voorleesmicrobe aanslaat.256

� Leesfoor, i.s.m. Arch’educ5

Leesfoor is een project waarbij negen bibliotheken uit het Pajottenland en de

Druivenstreek een eigen voorleespunt oprichten. In een eerste fase van het project werd er

tussen januari en juni 2007 voorleesmomenten georganiseerd in Affligem, Beersel,

Dilbeek, Halle, Hoeilaart, Lennik, Liederkerke, Pepingen en Roosdaal. In een tweede fase

sprongen alle dertien bibliotheken van de Noordrand op de kar. Zij organiseerden

voorleesmomenten van januari tot juni 2009.257

� Leeslekker

Leeslekker is het voorleesproject van de negen openbare bibliotheken in Antwerpen258:

Antwerpen (centraal), Berchem, Berendrecht, Borgerhout, Deurne, Ekeren, Hoboken,

Merksem en Wilrijk. Elke tweede woensdag en derde zaterdag kunnen luistergierige

kinderen in één van de verschillende vestigingen van het Antwerpse bibliotheeknetwerk

terecht (min. 1x/maand in elk district) voor één uurtje voorlezen in de bib.259

5 Arh’educ is één van de 13 volkshogescholen in Vlaanderen. Zij zorgen voor een aantrekkelijk en gevarieerd vormingsaanbod in de regio Halle-Vilvoorde.

63

LOCUS

ALLES ONDER DE L VAN CULTUUR

Vanaf 1 januari 2009 is LOCUS het nieuwe steunpunt voor bibliotheken, cultuur- en

gemeenschapscentra en lokaal cultuurbeleid in Vlaanderen. Vlaams cultuurminister Bert

Anciaux nam het initiatief voor dit nieuwe steunpunt dat de krachten van VCOB, het vroegere

steunpunt voor bibliotheken, en Cultuur Lokaal, vroeger steunpunt voor lokaal cultuurbeleid

en cultuur- en gemeenschapscentra, bundelt.260

LOCUS staat voor Lokaal, Cultureel en Steunpunt, maar ook voor de plaats, de gemeente, de

huizen, de organisaties waar het cultuurbeleid vorm krijgt.261

VIER TEAMS

Jan Braeckman en Miek De Kepper waren directeur van respectievelijk VCOB en Cultuur

Lokaal. Wanneer twee organisaties versmelten tot één, is het aangeraden om niet beide

directeurs aan het hoofd te laten staan, want zo zou er in plaats van een nieuwe eenheid

opnieuw een tweedracht ontstaan, maar ervoor te kiezen om één persoon de dagelijkse leiding

op zich te laten nemen. Zo heeft sinds 1 januari 2009 Miek De Kepper de touwen van LOCUS

in handen, terwijl Jan Braeckman het bestuur van Bibnet, een projectorganisatie van de

Vlaamse overheid die ervoor moet zorgen dat bibliotheken ook in een digitale omgeving een

meerwaarde kunnen betekenen voor hun publiek262, op zich heeft genomen.263

Miek De Kepper is aanvoerster van vier teams. Ieder team beschikt over een eigen

coördinator en vier of vijf medewerkers.

1. Lokaal Cultuurmanagement

Onder het motto ‘Goed bestuur, ook in cultuur!’ strijdt het Lokaal Cultuurmanagement

binnen LOCUS voor een professionele aanpak van het lokale cultuurbeleid: juist

gemanaged en conform met de bestuurlijke context.264

2. Publiekswerking

De publiekswerking van LOCUS danst op de lijnen tussen aanbod en publiek. Het juiste

aanbod op de juiste manier bij de juiste mensen krijgen, daar draait het om. En om dat

goed te kunnen doen, is het belangrijk te weten wie dat publiek is, wat hen aanspreekt en

waar ze zich zoal ophouden, alsook na te gaan welke drempels er moeten weggewerkt

worden.265

64

LOCUS wil bibliotheken, cultuur- en gemeenschapscentra ondersteunen in hun

publiekswerking: met onderzoek en analyse, met campagnes en methodieken.266

� Werkgroep Bibliotheekpromotie

LOCUS houdt graag de vinger aan de pols van het werkveld. Op geregelde tijdstippen

komt de werkgroep Bibliotheekpromotie samen om de Bibliotheekweekcampagne uit

te denken en uit te werken. De werkgroep zorgt voor een praktijkgerichte aanpak, en

focust op de lokale inzetbaarheid van de campagne.267

� Werkgroep Leesbevordering

De werkgroep Leesbevordering is zowel klankbord als adviesgroep voor het

leesbevorderingsbeleid van LOCUS. Daarnaast worden de leden van de werkgroep

ook uitgenodigd om zelf voorstellen voor projecten, knelpunten of mogelijke acties

aan te reiken die hen relevant lijken voor de gehele bibliotheeksector.268

3. Cultuur & Samenleving

Er zijn vier belangrijke factoren waar je aandacht aan moet besteden, vooraleer je cultuur

en samenleving onder één noemer kan brengen.

� Informatiegeletterdheid: informatie vinden en toepassen, en daardoor je leven

makkelijker en hanteerbaarder maken269

� Publieke ruimte: een plaats voor ontmoeting, interactie en dialoog270

� Interculturaliseren : integratie van een grote én toenemende etnische diversiteit271

� Gemeenschapsvorming: mensen bijeen brengen door middel van cultuur272

LOCUS stelt deze vier factoren centraal om de werking van de bibliotheken en van de

cultuur- en gemeenschapscentra te integreren in het lokaal cultuurbeleid dat een gemeente

of een stad kleurt.273

4. Algemene Diensten

Geen goed draaiende organisatie zonder een goede ondersteuning. Het team ‘Algemene

Diensten’ is verantwoordelijk voor de interne organisatie, verzorgt het onthaal, beheert de

vergaderingen en ondersteunt de andere teams.274

65

FOCUS

FOCUS is de naam van het e-zine van LOCUS en Bibnet samen. Deze nieuwsbrief bevat

nieuws over de werking en de projecten van beide organisaties. Als bibliotheekmedewerker,

cultuurfunctionaris, cultuurbeleidscoördinator, schepen van cultuur of geïnteresseerde in het

lokaal cultuurbeleid is deze nieuwsbrief de geschikte bron van informatie omtrent uw

vakgebied of interesse.275

PROJECTEN

Aangezien LOCUS een steunpunt is, organiseert zij zelf geen activiteiten, maar geeft wel

ondersteuning aan projecten van andere organisaties. Zo heeft LOCUS een aantal vaste

partners, waarmee zij regelmatig samenwerkt voor leesbevorderende projecten binnen cultuur

en onderwijs.

� Bibliotheken

Onder de vorm van bibliotheken bestaan er al 300 leesbevorderende instanties in het

Vlaamse land. Naast hun dagelijkse werking, waarin zij enerzijds werken aan leesplezier

en leesbevordering en anderzijds aan bibliotheekpromotie, worden er ook enkele extra

activiteiten georganiseerd binnen de bibliotheek. De manier waarop en de intensiteit ervan

hangen natuurlijk af van het enthousiasme en de input van uw bibliotheek.276

� Bibdate

Babbelen over lievelingsboeken met mensen die dezelfde belangstelling hebben:

boeken. Dat is het concept van een Bibdate. In de bib worden mensen gedurende een

korte tijd tegenover elkaar geplaatst voor een eerste kennismaking. De deelnemers

hebben meestal snel in de gaten wie ze boeiend genoeg vinden voor een diepgaander

gesprek of een volgende ontmoeting.277

De Bibdate is echter meer dan koppeltjesvorming. Het is een prettige formule om

communicatie over lezen te stimuleren. Want de beste reclame voor een boek, is nog

altijd de mond-aan-mond-reclame.278

� Bibliotheekweek

De bibliotheekweek is een campagne die de bibliotheek als een modern

informatiecentrum in de kijker plaatst. De laatste drie jaar was het doel van deze week:

‘Hoe krijgt u jonge gezinnen warm voor de bib? En verwent u tegelijk de trouwe

leden?’. Door extra financiële middelen kon dit project gesteund worden door een

begeleidende mediacampagne.279

66

� Leesgroepen

Lezen wordt nog intenser wanneer u het kan delen. Over heel Vlaanderen komen

mensen samen in leesgroepen rond telkens weer een ander boek. De bib treedt vaak op

als organisator of als locatie en/of biedt logistieke ondersteuning.280

- Ontmoetingsdag

In 2007 werd er voor de (voorlopig) laatste keer een Ontmoetingsdag Leesgroepen

georganiseerd. Daarop waren zowel de lezers als hun begeleiders, die in de

bibliotheken werkzaam zijn met leesgroepen, welkom. Enkele belangrijke vragen

vormden de rode draad doorheen deze ontmoetingsdag: ‘Hoe gaat het eraan toe in

leesgroepen?’, ‘Welke boeken werden bijzonder gesmaakt door andere

leesgroepen?’, ‘Waar moet u aan denken als je wil starten met een leesgroep?’ en

‘Hoe zorgt u voor goede begeleiding?’.281

- De Boek-delenprijs

In Nederland en Vlaanderen zijn duizenden literatuurliefhebbers actief in

leesclubs. Kritische en enthousiaste lezers die graag discussiëren over boeken.

Deze bevlogen lezers hebben sinds 2006 ook een stem in de wereld van de literaire

prijzen: met de Boek-delenprijs bekronen zij het Leesclubboek van het Jaar.282

www.boekdelenprijs.nl

� CultuurNet Vlaanderen

CultuurNet Vlaanderen (°2002) is een specialist in cultuurmarketing. Op vraag van de

Vlaamse overheid trachten ze (meer) mensen (meer) goesting in (meer) cultuur te

geven.283

www.cultuurnet.be

� Vlieg

Onderzoek wijst uit dat cultuurparticipatie een kwestie is van ‘jong geleerd, oud

gedaan’.284 Niet alleen jongeren en volwassenen, maar ook kinderen hebben nood aan

een cultuurbeleid, zowel in de vrije tijd als in de schooltijd. Daarom riep CultuurNet

Vlaanderen in oktober 2005 ‘Vlieg’ in het leven. Vlieg wijst kinderen (tot 12 jaar) en

hun vrienden ouders, grootouders, etc. de weg naar cultuur in de brede zin.

In samenwerking met partners wil Vlieg zo goed mogelijk informeren,

enthousiasmeren en activeren om aan cultuur te doen.285

Door laagdrempelige ingangen te creëren laat Vlieg kinderen voelen dat cultuur ook

iets voor hen is. Hiervoor organiseert Vlieg jaarlijks één à twee ludieke acties.286

67

- Lanceringactie Vlieg

In oktober 2005 vond de lanceringactie van Vlieg ‘Kras de code en win een

vliegreis’ plaats. Via deurhangers en stickers werden alle kinderen aangespoord

om te surfen naar www.vliegjemee.be, daar verder kennis te maken met Vlieg én

deel te nemen aan een wedstrijd met als hoofdprijs een vliegreis voor het ganse

gezin naar een cultuurstad naar keuze binnen Europa.287

De jongeren televisiezender Ketnet was ook een belangrijke schakel in de

communicatieverspreiding. Via Vlieg-reportages in de wrap en Karrewiet maakten

heel wat kinderen kennis met het maffe insect.288

www.vliegjemee.be

- De Bende van Vlieg

In 2006 is Vlieg met een nieuw concept gestart: de Bende van Vlieg. Dit is een

toffe cultuurbende voor kinderen. Iedereen die gek is op filmgenieten,

boekverslinden, kunstkijken of muziekliefhebben kan bij de Bende van Vlieg

komen. De Bende van Vlieg lanceert jaarlijks een drietal kleurrijke missies. De

Groene missie ging in de lente door, in de zomer was er de Oranje missie en

tijdens de winter organiseerde Vlieg de inpakactie.289

- De zomer van Vlieg

Ieder jaar wordt er tijdens de zomer van Vlieg rond een nieuw thema gewerkt, bvb.

‘Vlieg Vermist’ (2007), ‘Vlieg op wereldreis’ (2008) en deze zomer (2009) ‘Vlieg

feest!’.290 Meer dan 200 Vlaamse cultuurhuizen stellen hun deuren open om

kinderen, ondanks de soms warme temperaturen in de zomer, warm te maken voor

cultuur.

- SuperVlieg

SuperVlieg, een bruisende familiehappening vol kunsten en kunstjes, zoeft

doorheen het Vlaamse land. In elk van de 17 landingsplaatsen van SuperVlieg kan

je met het hele gezin gedurende een dag of een weekend heerlijk smullen van een

uitgebreid kinderkunstenbuffet!291

Elke SuperVliegstad of –gemeente bekokstooft een eigen cultureel mindermenu

met theater, film, muziek en dans op smaak gebracht met allerlei workshops en

randanimatie. Zo is elke SuperVlieg telkens weer een unieke belevenis!292

www.supervlieg.be

68

� Stichting Lezen

Stichting Lezen werkt aan een beter leescultuur in Vlaanderen. LOCUS kan zich goed

vinden in de projecten van Stichting Lezen, zowel wat de filosofie erachter als wat de

uitwerking ervan betreft. Stichting Lezen is één van hun grootste partners op het vlak van

literatuureducatie.293

� Boekbaby’s

Boekbaby’s is het gezamenlijke project van LOCUS en Stichting Lezen. Alles wat er

over boekbaby’s geschreven en uitgegeven wordt, is afkomstig uit de inspiratie van

beide organisaties.294

� Jeugdboekenweek

Om van de Jeugdboekenweek een echt jeugdboekenfeest te maken, verzorgt LOCUS

samen met de werkgroep Leesbevordering jaarlijks een goed gestoffeerde

inspiratiegids, steken ze een leuk bibspel in elkaar en zorgen ze voor extra

promotiemateriaal waarmee de bib zijn activiteiten kan aankondigen.295

� Gedichtendag

Iedere jaar, met Gedichtendag, zorgt LOCUS voor een leuke, poëtische attentie.296

Onder de vorm van kaarten of posters tracht LOCUS, via de bibliotheken, de poëzie

onder aandacht van lezers te brengen.297

� School en Bibliotheek, i.s.m. CANON Cultuurcel

De website www.schoolenbibliotheek.be wil een brug slaan tussen het onderwijs en de

bib, twee natuurlijke partners die niet zonder elkaar kunnen maar niet altijd helemaal

vertrouwd zijn met doelstellingen en werkcontext van de partnerorganisatie. De basis voor

een vruchtbare samenwerking wordt gelegd met vlot leesbare, maar goed onderbouwde

achtergrondartikels die een stevig fundament leggen en houvast bieden. Om echt aan de

slag te gaan is er een databank met praktijkvoorbeelden uit het werkveld.298

VORMING

� Bibliotheken

Naast ondersteuning biedt LOCUS de bibliotheken ook inhoudelijke en praktische

informatie aan. Ter voorbereiding op een project wordt er een vormingsdag georganiseerd

voor de betrokken personen in het veld: bibliotheekmedewerkers of bibliothecarissen,

naargelang het project.299

69

� Vormingsdag Jeugdboekenweek

De opzet van deze opleidingsdag is altijd heel praktisch: ‘Hoe zit de Jeugdboekenweek

in elkaar? Wat is het spel van dit jaar?’. Naast de praktische kant van zaken probeert

LOCUS toch ook iets breder te gaan, en de aanwezige medewerkers op een bepaalde

manier een boodschap mee te geven. Inhoudelijk wordt de klemtoon hier op

leesplezier en leesbevordering gelegd.300

� Vormingsdag Bibliotheekweek

De opzet van deze opleidingsdag is opnieuw praktisch gericht: ‘Hoe zit de

Bibliotheekweek in elkaar? Welke activiteiten kunnen er georganiseerd worden?’.

Tijdens de Bibliotheekweek staat bibliotheekpromotie centraal. Inhoudelijk wordt er

uitgebreid op dit aspect ingegaan: ‘Wat is de filosofie achter de Bibliotheekweek?

Welke rol kan de bibliotheek spelen in een gemeentelijke beleid in het algemeen

(informatie, cultuur, etc.)?’.301

� Juni-tour

Wat in de LOCUS-mond de ‘juni-tour’ heet, is een combinatie van een

ontmoetingsdag en een studiedag. LOCUS gaat op tournee door Vlaanderen en houdt

halt bij een (groep) plaatselijke openbare bibliothe(e)k(en). Zeker dit jaar, bij de start

van een nieuwe organisatie, is het nodig om alle betrokken partijen te informeren.

‘Wat is er hetzelfde gebleven en wat is veranderd tegenover het vroegere VCOB?’302

� CANON, de cultuurcel van het Vlaamse onderwijsministerie

“CANON wil bruggen slaan tussen cultuur en onderwijs. Daarom investeert CANON in

onderzoek, overleg en studiedagen.

CANON wil een breed publiek wegwijs maken in cultuureducatie. Daarom stimuleert

CANON de creatieve schoolpraktijk. Met verhalen uit scholen en met geld voor concrete

projecten. En met een eigen, welgekozen aanbod van publicaties en methoden.”303

www.canoncultuurcel.be

� Dag van de Cultuureducatie, i.s.m. Cultuurnetwerk Nederland

De dag van de Cultuureducatie richt zich tot iedereen die betrokken is bij

cultuureducatie in het onderwijs in Vlaanderen én Nederland: leerkrachten,

begeleiding, inspectie, programmatoren, publieksbemiddelaars, educatieve

medewerkers, etc. Ieder jaar komt een ander thema of een andere doelgroep aan bod,

waarrond een boeiend programma, met zowel inhoudelijke (lezingen, discussies, …)

als praktische (workshops) sessies, uitgewerkt wordt.304

70

� Dag van de Literatuureducatie, i.s.m. Boek.be of Stichting Lezen

De Dag van de Literatuureducatie gaat door op een locatie (bvb. Het Paleis in

Antwerpen, de Vooruit in Gent, het Congres- en erfgoedcentrum Lamot in Mechelen)

waar er plaats is voor een grotere ontmoetingsruimte en een grotere visibiliteit van alle

spelers in de lectuureducatie. Centraal op deze dag staan de (recente) ontwikkelingen

binnen de bibliotheken en de cultuur- en gemeenschapscentra. Het is een uitwisseling

die volledig past binnen het brede school-denken, waartoe ook andere actoren worden

uitgenodigd.305

www.dagvandeliteratuureducatie.be

� UiTforum, i.s.m. CultuurNet Vlaanderen

Het UiTforum is één naam voor twee initiatieven:

� Ontmoetingsdag: Op 26 januari 2009 vond het eerste UiTforum plaats. UiTforum

wordt de jaarlijkse ontmoetingsdag voor al wie in de praktijk bezig is met collectieve

cultuurcommunicatie en publiekswerving. Alle UiTpartners zijn welkom:

cultuurbeleidcoördinatoren, cultuurdiensten, cultuurcentra, bibliotheken en andere

culturele organisaties.306

� Discussieforum: Vanaf medio 2009 wordt het UiTforum ook een online

discussieforum waar je heel het jaar door van gedachten kunt wisselen met je

collega’s.307

71

STICHTING LEZEN VLAANDEREN

2000: EEN NIEUW MILLENIUM, EEN NIEUWE STICHTING

Eind 2000 vatte Vlaams minister van Cultuur Bert Anciaux het plan op om, in het spoor van

onze Nederlandse buren, een Stichting Lezen op te richten. “In oktober 2001 installeerde de

minister een raad van bestuur met experten uit de media, het onderwijs, de academische

wereld, de bibliotheeksector en het boekenvak.”308 Sinds juli 2002 is Stichting Lezen actief.

TWEE ONDER ÉÉN DAK

Stichting Lezen werkt aan een betere leescultuur in Vlaanderen. Daartoe organiseert zij, in

samenwerking met partners in de openbare bibliotheken, het onderwijs, het boekenvak, de

media en de brede culturele sector, leesbevorderingscampagnes en projecten voor alle

leeftijden.309 Stichting Lezen stimuleert onderzoek naar lezen en leescultuur en wil bovendien

haar kennis en ervaring delen met professionelen uit binnen- en buitenland.310

Het Focuspunt Jeugdliteratuur maakt sinds januari 2006 deel uit van Stichting Lezen.

Voorheen was het Focuspunt Jeugdliteratuur gekend als Villa Kakelbont en het Nationaal

Centrum voor Jeugdliteratuur (NCJ).311 Dit unieke kenniscentrum beschikt over een

vakbibliotheek over jeugdliteratuur en ondersteunt allen die hun deskundigheid ter zake

willen vergroten.312

MISSIE

Stichting Lezen werkt op vier domeinen en heeft eveneens vier belangrijke taken te vervullen.

Ten eerste is Stichting Lezen coördinator/initiator van een aantal projecten, zowel voor

kinderen, jongeren als volwassenen (maar in de praktijk ligt de focus toch iets meer op

kinderen en jongeren)313 (zie infra).

Het tweede kernpunt is de buitenlandwerking. Stichting Lezen is met een aantal organisaties

verbonden in een Europees platform voor leesbevordering, EU*Read. Die organisaties

(afkomstig uit Nederland, Frankrijk, Duitsland, Engeland, Italië, Zwitserland, Portugal, etc.)

komen op regelmatige basis samen en praten dan over het leesbevorderingsbeleid, onderzoek

en hun concrete projecten, om zo ervaringen uit te wisselen en elkaar eventueel te helpen.314

Een hechtere samenwerking is er, een beetje vanzelfsprekend, met de Nederlandse collega’s

van Stichting Lezen, omdat zij hetzelfde taalgebied bedienen en een aantal parallelle

activiteiten hebben. (zie infra) De Nederlandse Taalunie treedt hierbij vaak als coördinator

op.315

72

Ten derde is Stichting Lezen ook een kennis- en informatiecentrum. (zie infra) Het hart van

dit centrum is de bibliotheek, bestaande uit een uitgebreide collectie primaire en secundaire

werken. De kennis die Stichting Lezen opbouwt in haar bibliotheek en via haar medewerkers,

gebruikt zij deels om haar projecten aan te sturen, maar daarnaast is zij ook aanwezig om haar

contacten of inzichten op te voeren op congressen of studiedagen.316

Ten slotte is Stichting Lezen het aanspreekpunt voor de Vlaamse overheid wanneer het over

leesbevordering gaat. Wanneer de Vlaamse overheid advies nodig heeft of een actie plant,

komt zij bij Stichting Lezen terecht. Er zijn bvb. subsidies, die niet bij Stichting Lezen horen,

maar die door de Vlaamse overheid verdeeld worden over andere leesbevorderingsprojecten.

Stichting Lezen kan daar advies over uitbrengen. Op voorhand wordt er ook gevraagd,

wanneer je zo’n project wil indienen, om samen te werken met Stichting Lezen. Daarnaast

vormt Stichting Lezen ook het aanspreekpunt voor haar natuurlijke partners, zoals scholen en

bibliotheken, alsook voor de pers.317

VIJF GOUDEN REGELS

Stichting Lezen (informatie over leesbevordering) en Focuspunt Jeugdliteratuur (informatie

over jeugdliteratuur): een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten.318

Hun gezamenlijke inspiratie bestaat uit vijf Gouden Regels:

1. Wat je vroeg leert, leer je voor het leven

“Onderzoek heeft uitgewezen dat de meeste volwassenen die van cultuur genieten er in

gezinsverband al heel vroeg mee in aanraking zijn gekomen. Zij herinneren zich boeken

en muziek in huis, theater- en museumbezoeken die ze prettig vonden. Trouw aan haar

missie wil Stichting Lezen kinderen dan ook al op heel jonge leeftijd positieve

leeservaringen bezorgen.

De Amerikaanse sociologe Shirley Brice Heath stelt dat je een lezer wordt als je opgroeit

in een omgeving waar boeken zijn en als je bovendien ook nog iemand hebt met wie je

over boeken kan praten.”319

2. Kinderen en volwassenen leven in dezelfde wereld

“Veel leesbevorderingsprogramma’s richten zich tot kinderen. Dat lijkt heel

vanzelfsprekend en het ís ook goed. Maar als kinderen nooit een volwassene zouden zien

die met veel plezier leest, dan lijkt lezen alléén iets voor kinderen. Iets dat je ontgroeit zo

gauw je volwassen bent.

73

Stichting Lezen werkt aan een positief leesklimaat voor kinderen én volwassenen en wil

samen met het Focuspunt Jeugdliteratuur de jeugdliteratuur ook onder de aandacht

brengen van volwassenen.”320

3. Je leert van wie je bewondert

“Als men kinderen vraagt wie ze bewonderen, noemen ze in de eerste plaats hun ouders.

Op de tweede plaats komen leraren. Voor ouders en leerkrachten, bewonderde

voorbeelden, is dat een mooie kans om de kinderen die hun zijn toevertrouwd bij te

brengen wat ze zélf belangrijk vinden: waarden, normen, cultuur. Naarmate ze ouder

worden dringen andere idolen de wereld van jongeren binnen. Ook die kunnen een rol

spelen bij het overbrengen van boekenliefde.”321

4. De kunst van het verleiden

“Verleiden doe je met het beste dat je in huis hebt. Of het nu over een liefdesrelatie gaat of

over boekenliefde. Daarom horen bij alle projecten van Stichting Lezen boekentips en

keuzelijsten. Bovendien is verleiden tot lezen niets eens zo moeilijk, want kinderen en

volwassenen zijn gek op verhalen. Verleiden tot lezen doe je met de pakkendste verhalen,

je haalt de mooiste boeken tevoorschijn en je leest er uit voor, je zoekt de aantrekkelijkste

personages, de prachtigste tekeningen, gedrukt op mooi papier, fraai in letters gegoten.”322

5. De gemiddelde lezer bestaat niet

“De ene mens is de andere niet, de ene achtjarige is de andere niet, geen twee lezers zijn

gelijk. Gelukkig maar. Een leeftijdsaanduiding op een boek zegt niet alles. Het ene kind

kijkt gefascineerd in een atlas. Een ander houdt van gedichten. Een oud Amerikaans

bibliotheekadvies luidt: Het juiste boek voor het juiste kind op het juiste ogenblik. Om een

adequaat leesadvies te kunnen geven, moet je als leraar, bibliothecaris of leesbevorderaar

niet alleen de persoon die voor je staat kennen, maar ook op de hoogte zijn van de rijkdom

van het boekenaanbod. Stichting Lezen helpt daar graag bij.”323

FRANKRIJKLEI 130/4

Majo de Saedeleer is de eerste en tot hier toe enige directeur van Stichting Lezen Vlaanderen.

Zij heeft de leiding over veertien medewerkers, waarvan acht fulltime. Binnen Stichting

Lezen zijn er geen specifieke teams, maar iedere medewerker heeft uiteraard wel zijn

specifieke functie.

74

Voor de leeftijd 0-18 jaar heeft Stichting Lezen zes projecten, die elk in handen zijn van één

hoofdprojectmedewerker. Vijf andere medewerkers hebben de verantwoordelijkheid over de

dagelijks leiding, de zakelijke leiding, de administratie, het onthaal en pers en communicatie.

De bibliotheek van het Focuspunt Jeugdliteratuur draait op drie medewerkers. Buiten hun

hoofdfunctie werken alle medewerkers mee aan de uitwerking van de Stichting.324

KENNISCENTRUM

Een uitgebreid informatie- en documentatiecentrum vormt het vertrekpunt van alle projecten

en acties van Stichting Lezen.

� Vorming

Stichting Lezen speelt in op vragen uit de sector over leesbevordering en tracht die zo

grondig mogelijk te beantwoorden. In de praktijk gebeurt dat o.a. door het organiseren van

of het actief meewerken aan studiedagen of congressen.325

� Studiedagen en Congressen

- Dag(en) van de Literatuureducatie, o.l.v. CANON Cultuurcel

Tijdens de dagen van de literatuureducatie wordt het belang van lezen en literatuur

in het onderwijs benadrukt. Er wordt gewerkt vanuit een brede visie: literatuur op

zichzelf, maar ook in combinatie met theater, woord, dans, muziek, beeld, film,

etc. en in samenwerking met tal van partners: bibliotheken, auteurs en andere

organisaties die zich inspannen om het lezen aantrekkelijk te maken.326

- Vormingsavonden Voorlezen, i.s.m. bibliotheken

Voorlezen is plezier voor kinderen én volwassenen. Daarom wordt er tijdens de

Voorleesweek niet alleen aandacht besteed aan degene aan wie voorgelezen wordt,

maar ook aan de voorlezers. Stichting Lezen organiseert vijf Vormingsavonden

Voorlezen, in vijf verschillende gemeenten. Tijdens zo’n Vormingsavond kan je

kennismaken met de nieuwste en mooiste (voorlees)boeken voor baby’s en peuters

tot drie jaar, je laten inspireren door het verhaal van een kinderboekenillustrator en

ervaringen uitwisselen met collega’s uit de bibliotheek of het kinderdagverblijf.327

- Het Schoolvak Nederlands

Het Schoolvak Nederlands is een conferentie met parallelle programmakolommen:

er vinden een tiental presentaties tegelijk plaats waartussen u vrijelijk kan kiezen.

Bovendien kan u op beide dagen de informatiebeurs bezoeken waarop Vlaamse en

Nederlandse (educatieve) uitgevers en vakverenigingen hun publicaties

voorstellen.328

75

� Lerarenopleiding

Toekomstige leerkrachten zijn de geschikte doelgroep voor een (eerste) kennismaking

met de Stichting Lezen, haar missie en haar campagnes. Tijdens het academiejaar

2007-2008 bood Stichting Lezen hiervoor een Studiedag Leesbevordering aan voor

tweede- en derdejaarsstudenten van de Lerarenopleiding. Afhankelijk van de

specifieke opleiding kon er gekozen worden voor een programma voor kleuter en

lager onderwijs of voor secundair onderwijs, vak Nederlands. De inhoud van dit

programma (4u) bestond uit een kennismaking met het boekenaanbod, een

kennismaking met het leesbevorderingsaanbod van Stichting Lezen,

praktijkvoorbeelden en een bezoek van een auteur/illustrator.329

� Vorming op maat

Stichting Lezen biedt vorming op maat aan voor organisaties, verenigingen,

instellingen of bedrijven. Een verkennend gesprek moet uitwijzen welke thema’s

interessant zijn om op zo’n vormingsmoment aan bod te laten komen, afhankelijk van

de voorkennis en de behoeften van de deelnemers.330

� Onderzoek

� Wetenschappelijk onderzoek, i.s.m. de Wetenschapswinkel

Stichting Lezen stimuleert derden tot wetenschappelijk onderzoek met betrekking tot

lezen, de leescultuur en de bevordering van het lezen. Daartoe brengt Stichting Lezen

in kaart waar verder onderzoek dient te gebeuren en biedt mogelijke

onderzoeksthema’s aan via haar website.331

� Scriptieprijs , i.s.m. Stichting Lezen Nederland

De Scriptieprijs Stichting Lezen ter waarde van 2.250 euro is een gezamenlijk initiatief

van Stichting Lezen Vlaanderen en Stichting Lezen Nederland. De prijs wordt

uitgereikt aan de auteur van de beste afstudeerscriptie over onderwerpen met

betrekking tot lezen. Bedoeld worden domeinen van leesgewoonte, functies van lezen,

leesattitude, leesbevordering, leescultuur, lezen in relatie tot media…332

� Bibliotheek

� Collectie

De bibliotheek van het Focuspunt Jeugdliteratuur is een gespecialiseerde bibliotheek.

Enerzijds bestaat zij uit een collectie kinderen jeugdboeken, anderzijds uit een

collectie vakliteratuur.

76

- Kinder- en jeugdboeken

De bibliotheek biedt een volledig overzicht van alle publicaties van Vlaamse

auteurs, illustratoren en vertalers sinds 1995. U vindt er ook een selectie van

recente Nederlandse en vertaalde jeugdliteratuur.

Deze collectie kinderen jeugdboeken is vooral een instrument voor de interne

werking van Stichting Lezen, maar evengoed staat ze ter beschikking van

onderzoekers.333

- Vakliteratuur

De collectie vakliteratuur omvat informatie over kinderen jeugdliteratuur, over

leesbevordering en over jeugdbibliotheekwerk bekeken vanuit verscheidene

disciplines. U vindt er naslagwerken, monografieën, vaktijdschriften, scripties,

thesissen en knipselmappen uit binnen- en buitenland. Er worden voornamelijk

publicaties in het Nederlands, Engels, Frans en Duits verzameld.

Deze collectie vakliteratuur vertoont hier en daar overlappingen met andere

bibliotheekcollecties, maar in haar geheel is ze uniek in Vlaanderen. Het is de

enige bibliotheek met een focus op jeugdliteratuur en leesbevordering, en

bovendien zijn grote delen van de collectie nergens anders beschikbaar.334

� Bezoekers

De bibliotheek is een referentiepunt voor mensen die op zoek zijn naar informatie over

jeugdliteratuur en leesbevordering, meestal in het kader van hun studie (55%) of hun

beroep (45%).

FOCUSPUNT JEUGDLITERATUUR

� Bibliotheek

Stichting Lezen en Focuspunt Jeugdliteratuur werken niet afzonderlijk, maar gezamenlijk.

De bibliotheek behoort dan ook aan hen beiden toe. Alle informatie hierover werd reeds in

het bovenstaande puntje ‘Bibliotheek’ opgenomen.

� Website

Op www.villakakelbont.be vindt u portretten van jeugdauteurs en illustratoren, informatie

over nieuwe boeken, prijzen en actuele ontwikkelingen. De website is een belangrijk

instrument om de kennis die in de bibliotheek van het Focuspunt Jeugdliteratuur aanwezig

is te verspreiden naar het brede publiek.335

77

� Boekentips

� Kinderboek van de week, i.s.m. Ketnet

Een heel jaar lang zetten de Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen (KJV) en Ketnet

wekelijks een kinderboek in de kijker. Het Focuspunt selecteert de titels, waarna

Ketnet iedere maandag het (kinder)boek van de week voorstelt.336 Op hun website

geven ze ook enkele exemplaren weg – hiervoor moet je één wedstrijdvraag oplossen.

De tips vind je later terug op www.kjv.be, www.ketnet.be, www.bibliotheek.be en op

www.cultuurweb.be.

� Boekenzoeker, i.s.m. Stichting Lezen Nederland en de Nederlandse Vereniging voor

Openbare bibliotheken (VOB)

“De Boekenzoeker is een boekenadviessite voor kinderen en jongeren van 8 tot 18

jaar. Opgedeeld in 3 leeftijdsgroepen (8 tot 12, 12 tot 15 en 15 tot 18) helpt de site de

jonge gebruiker een keuze uit het boekenaanbod te maken. Doel is aarzelende lezers te

overhalen door hen nieuwe of minder voor de hand liggende boeken en genres te laten

ontdekken. Om hun belangstelling voor boeken te wekken vragen ze naar hun

interesses, hun stemming, hun favoriete bezigheden.”337

www.boekenzoeker.org

� IBBY

“Vanuit het Focuspunt Jeugdliteratuur bouwt Stichting Lezen een internationaal netwerk

rond jeugdliteratuur uit. We zijn een actief lid van de belangrijkste internationale

jeugdliteratuurorganisatie IBBY.

IBBY staat voor International Board on Books for Young People. Het is een internationaal

netwerk van kinderboekenspecialisten, een non-profit organisatie waarvan het

hoofdkantoor zich bevindt in Zwitserland. Elk land kan zich aansluiten door de oprichting

van een nationale afdeling. IBBY-België bestaat uit twee secties: IBBY-Vlaanderen en

IBBY-Belgique francophone.”338

Meer informatie over de missie van IBBY Vlaanderen of IBBY Internationaal vind je

respectievelijk op www.stichtinglezen.be onder Focuspunt Jeugdliteratuur > IBBY of op

de officiële website http://www.ibby.org/.

78

CAMPAGNES EN PROJECTEN

Vanaf hun prille kindertijd brengt Stichting Lezen mensen in contact met goede boeken. Van

baby tot volwassene, van nieuwsgierige niet-lezer tot doorwinterde veel-lezer: Stichting

Lezen wil iedereen tot lezen verleiden. Daarom zetten ze gerichte campagnes en projecten op

voor alle leeftijden.339

� Boekbaby’s: 0 – 3 jaar, met de steun van Locus en i.s.m. Kind & Gezin

“In het spoor van het Britse Bookstart moedigt Stichting Lezen jonge ouders aan om

samen met hun kinderen van boeken te genieten. Het project Boekbaby’s loopt voorlopig

in 10 gemeentes. De openbare bibliotheek is hun eerste partner bij de realisatie van dit

initiatief. Jonge gezinnen krijgen in de loop van de drie eerste levensjaren van hun kind

drie keer een pakket met boeken, boekeninformatie en boekencheques.”340

Onderzoeksgroepen van de universiteiten Gent en Antwerpen volgen het verloop van het

project en interviewen de ouders. Na de onderzoeksfase wordt het project geëvalueerd en

wordt er gekeken naar de mogelijkheden om het project landelijk te implementeren.341

www.boekbabys.be

� Voorleesweek: 0 – 6 jaar, met de steun van Locus en Kind & Gezin

“Voorlezen is het begin van levenslang boekenplezier. Ieder jaar zet Stichting Lezen in de

laatste week van november het grote aanbod van mooie voorleesboeken in de kijker. De

campagne spitst zich toe op kinderen in de peuter- en kleuterleeftijd, maar het plezier in

voorlezen houdt natuurlijk niet op als een kind zélf kan lezen. Elk jaar proberen ze in de

Voorleesweek een andere, bijzondere doelgroep te bereiken. Bvb. in 2006 waren dat

kinderen in ziekenhuizen, in 2007 richtten ze zich tot kinderen voor wie het Nederlands

niet hun moedertaal is.”342

www.voorlezen.be

� Jeugdboekenweek: 4 – 12 jaar

“Jeugdboekenweek is het jaarlijkse festival van de jonge lezers. Ieder jaar in de lente

vieren ze onder een ander thema de mooiste kinderboeken. Alle bibliotheken zijn in

feeststemming, de boekhandel ruimt de vloer voor de jeugd. En ook in de klas borrelt het

leesplezier. In samenwerking met uitgevers en boekhandels kunnen zij de scholen tegen

een vriendelijke prijs boekenpakketten aanbieden. Zij vinden het immers van vitaal belang

dat er in elke klas aantrekkelijke, nieuwe boeken voorhanden zijn.”343

79

De voorbije jaren (2004-2009) kwamen thema’s als ‘Horen & Zien’, ‘Wie Weet Waarom?

Woops!’, ‘Mijn Familie’, ‘Avontuur!’, ‘Mooi!’ en ‘A chter de spiegel’ aan bod.344

www.jeugdboekenweek.be

� Kinder- en Jeugdjury: 4 – 16 jaar

“De Kinder- en Jeugdjury is de grootste leeskring van het land. Het engagement van de

kinderen is groot. Om mee te mogen stemmen moeten ze een lijst van 10 boeken lezen.

Ondersteund door een uitgebreid netwerk van volwassenen en vrijwilligers praten zij met

hun leeftijdsgenoten over hun leeservaringen. De jonge lezers verwerven een steeds

grotere competentie om een oordeel te vormen over hun boeken en ontwikkelen hun

literaire smaak. Op die manier is de prijs van de Kinder- en Jeugdjury, die ieder jaar in

mei wordt uitgereikt, méér dan een populariteitsprijs.”345

www.kjv.be

� Fahrenheit451: 15 – 18 jaar

Fahrenheit451 is het project waarin 15-plussers uit het beroeps- en technisch onderwijs

centraal staan. Om deze jongeren, vaak aarzelende lezers, tot lezen te verleiden vertrekt

Stichting Lezen vanuit hun eigen leefwereld en interesses.346 Door gebruik te maken van

nieuwe media en Bekende Lezers wil Fahrenheit451 het imago van boeken en lezen

aanpakken. En van lezen een waardig alternatief maken voor andere vrijetijdsbestedingen

bij een doelgroep die doorgaans moeilijk tot lezen komt.347

www.fahrenheit451.be

� Iedereen Leest: 18 +, i.s.m. NMBS

“Iedereen Leest verwent iedereen en in het bijzonder treinreizigers met inspiratie voor

lectuur. Op de bijhorende website vinden bezoekers honderden boekentips, enthousiaste

leesverhalen en positieve ervaringen. Geen strakke recensies, wél aanbevelingen van

lezers voor lezers. Iedereen Leest duikt altijd weer op in de stations en in de trein met

ludieke acties: Iedereen verliefd (ter gelegenheid van Valentijnsdag), Iedereen voetbalt

(ter gelegenheid van het Wereldkampioenschap voetbal), Iedereen onderweg (met de

Nationale Maatschappij van Belgische Spoorwegen als sponsor) en Iedereen rock ’n roll

(ter gelegenheid van de grote muziekfestivals in de zomer). En natuurlijk horen daar altijd

boeken bij!”348

www.iedereenleest.be

80

� Auteurslezingen

“Scholen, bibliotheken of socio-culturele verenigingen kunnen een auteur of een

illustrator uitnodigen voor een lezing. Dergelijke auteurslezingen brengen auteurs,

illustratoren, lezers en boeken op een bijzondere manier dichter bij elkaar. Stichting Lezen

beschouwt literaire auteurslezingen als een uitstekend middel tot leesbevordering. Daarom

steunt Stichting Lezen de organisatie van literaire auteurslezingen, zowel inhoudelijk als

financieel.”349

http://auteurslezingen.stichtinglezen.be/html/alg.asp

� Boekentips

“De gratis treinkrant Metro en Culturweb [UiTinVlaanderen] maken plaats voor Het Boek

van de Week, de leestip van Stichting Lezen. Voortaan stellen ze ook jaarlijks een

Leeslijst van 12 literaire aanraders samen voor de laatstejaars van het ASO. Of voor ieder

die op zoek is naar boekentips. Wekelijks zetten ook www.ketnet.be, www.cultuurweb.be

en www.jeugdbib.be een Kinderboek van de week in de kijker. Op

www.allemaalanders.be, de webstek voor kinderen en jongeren over diversiteit, vult

Stichting Lezen de leesrubriek. Dat doen ze ook op www.maks.be, de webstek van het

Vlaamse onderwijs voor 12-plussers. En vanzelfsprekend staan er leestips op al de

websites van [hun] eigen projecten.”350

www.deleeslijst.be

� Leesplekken

“Lezen kan (bijna) overal. Daarom richt Stichting Lezen op onverwachte plaatsen

Leesplekken in, aangename plekken waar boeken een bijzondere plaats krijgen.

Leesplekken vind je op plaatsen waar je moet wachten of pauzeert, waar kinderen en

volwassenen samenkomen… Kortom: op plaatsen waar je even van een boek kan

genieten. Op deze manier wil Stichting Lezen mensen niet alleen aanzetten tot het lezen

van goede boeken, maar hen ook bewust maken van de verschillende omstandigheden

waarin je kan lezen.”351

Op dit moment zijn er zeven Leesplekken, verspreid in Vlaanderen. Stichting Lezen zorgt

voor de opbouw, een meter of peter zorgt voor de verdere begeleiding.352

81

� De Kinderconsul, i.s.m. CultuurNet

“In 2007 stelde Stichting Lezen voor het eerst een Kinderconsul aan. De Kinderconsul

neemt het in alle omstandigheden en omgevingen op voor de kinderen. Hij/zij is een

auteur die kinderen aanspreekt én volwassenen aan het denken zet. Deze kindervriend en

ambassadeur stelt de vigerende kindercultuur in vraag en wakkert het debat over boeken,

cultuur en onze volwassen omgang met kinderen aan. De Kinderconsul treedt op bij

evenementen van Stichting Lezen en is aanwezig bij andere interessante activiteiten in

theaters, musea, bibliotheken en in de media.

De eerste Kinderconsul is Gerda Dendooven, illustrator, auteur en theatermaker. Zij werd

aangesteld voor twee jaar.”353

82

DOORLICHTING LEESBEVORDERENDE ORGANISATIES

Om een goed en juist beeld te krijgen van de verschillende leesbevorderende organisaties, heb

ik een gesprek gehad met telkens één afgevaardigde ervan. Wanneer je naar mensen hun

persoonlijke ervaring kan luisteren, leer je veel meer dan wanneer je enkel informatie haalt uit

brochures of van sites. De manier waarop ze vertellen en de passie die hiermee uit hun

woorden vloeit, geven je een oprecht beeld van de persoon die voor jou zit. Ik moet eerlijk

toegeven dat ik zes zeer interessante en boeiende gesprekken gehad heb. Of ik nu tegenover

een directeur of een medewerker zat, dat maakte niets uit, het waren één voor één enthousiaste

mensen, die met veel toewijding en overtuiging over hun werk, drive en droom wouden

praten.

Ik stel mijn zes gesprekspartners graag even aan u voor:

Rune Buerman, de enige mannelijke projectmedewerker van Stichting Lezen,

Chris De Bremme, (ex)medewerker Publiekswerking van LOCUS,

Selle de Vos, duivel-doet-al van De Luisterlezer,

Jef Maes, hoofd van het Kenniscentrum van Boek.be,

Marijke Schout, medewerker Leesbevordering van LINC, en

Marie-Jeanne Snoeks, directeur van Leesweb.

ORGANISATIE

Inhoudelijk

Het feit dat Boek.be, De Luisterlezer, Leesweb, LINC, LOCUS en Stichting Lezen in dit werk

opgenomen zijn, betekent dat zij een leesbevorderende tak in hun organisatie hebben.

Vergelijk je de organisaties met een boom, dan zijn deze organisaties een verzameling van

kleine, middelgrote en grote bomen. Bomen met soms weinig tot geen vertakkingen, bomen

met soms heel veel vertakkingen.

De Luisterlezer is au fond éénmansprojecten. De ideeën en activiteiten komen uit het

creatieve brein van één man. Een gepassioneerde man die zijn droom najaagt, namelijk

verhalen vertellen en voorlezen voor kinderen, uit liefde voor boeken en uit liefde voor

kinderen.

Tot de middelgrote organisaties zou ik Leesweb en LINC rekenen. Beide organisaties streven

gelijkaardige doelen na en ontplooien hierdoor ook gelijkaardige projecten.

83

De overige drie organisaties, Boek.be, LOCUS en Stichting Lezen, zou ik grote organisaties

durven noemen. Aangezien ze andere doelen behartigen en hierdoor een eigen plaats innemen

in het culturele veld, is er geen sprake van concurrentie onder elkaar. LOCUS is een

steunpunt. “Wij hangen vast aan een sector: bibliotheken, cultuur- en gemeenschapscentra,

cultuurbeleidcoördinatoren, … Dat zijn de instrumenten waarmee wij werken. Wij spreken

nooit het grote publiek aan. Wij werken ook op alle doelstellingen die al die organisaties

waarvoor wij werken zich moeten inzetten. Dat wordt dus eigenlijk bepaald door wat zij

moeten doen, en dat is heel veel, omdat dat verschillende organisaties zijn, en omdat zij een

heel breed takenpakket hebben. In die zin is literatuureducatie één van de vele opdrachten.”,

verklaart De Bremme.

Bij Stichting Lezen is leesbevordering de enige opdracht. Voor haar projecten heeft zij een

vrije keuze om te bepalen met wie zij wil samenwerken: bibliotheken, boekhandels, scholen,

etc.

Praktisch

Iedere organisatie is op quasi dezelfde manier opgebouwd. Aan het hoofd van het organogram

staat een directeur of een coördinator. Daaronder komen tal van medewerkers met ieder hun

eigen specifieke functie, gaande van projectmedewerker tot administratiemedewerker.

De grotere organisaties beschikken over een kennis-, informatie- of documentatiecentrum.

Meestal is hier ook een bibliotheek aan verbonden.

De activiteiten zijn gelijkaardig: lezingen, workshops en projecten. De projecten krijgen een

eigen invulling, naar gelang de visie van de organisaties. Ieder project wordt verbonden met

een specifieke leeftijdscategorie. De organisaties streven naar een doorgaande leeslijn.

84

LEESBEVORDERING

In het eerste deel ben ik reeds uitgebreid ingegaan op de ‘problematiek’ rond de term

leesbevordering. Welke invulling geven mijn gesprekspartners eraan?

“Wij zien leesbevordering in eerste instantie als koopbevordering”, stelt Jef Maes. “Doorheen

de jaren hebben studies uitgewezen dat slechts 60 à 70% van de gekochte boeken ook

effectief worden gelezen door hun kopers.” Hieruit heeft Boek.be haar conclusie getrokken:

hoe meer boeken er worden verkocht, hoe meer boeken er worden gelezen.354

Chris De Bremme heeft het liever over literatuureducatie dan over leesbevordering. Door de

term literatuureducatie te gebruiken, kan leesbevordering gekaderd worden binnen het grotere

geheel van cultuureducatie. Leesbevordering op zich klinkt heel algemeen, met een heel lage

instap. “Wat je eigenlijk doet met leesbevordering is het lezen bevorderen, dus eigenlijk ben

je geslaagd in je missie vanaf wanneer iemand leest.” Literatuureducatie is in die zin breder,

het geeft meer uiting aan wat je nu uiteindelijk doet met het lezen en het effect ervan. “Dat je

dat ook nog kan sturen en meenemen vanaf het begin van het verhaal.”355

Enerzijds kan literatuureducatie kwalitatiever als je het inbedt in het groter geheel van

cultuureducatie. Anderzijds kan cultuureducatie alleen maar groeien als je daar literatuur in

meeneemt. Het werkt langs twee kanten. Via de literatuureducatie zou leesbevordering ook

echt kunnen doordringen naar de cultuursector. Dit zou vele nieuwe kansen openleggen.356

Stichting Lezen Nederland heeft een duidelijke visie over leesbevordering versus

literatuureducatie: “Literatuureducatie verwijst naar literaire competentie, wat inhoudt dat

kinderen en jongeren in staat zijn te praten over literatuur, een vorm van geletterdheid dus.

Daarvoor moet iemand zijn weg weten te vinden in het brede aanbod van boeken en kennis

hebben van kenmerken van literaire teksten en poëzie. […] De waardering van literaire

teksten die daardoor mogelijk wordt, moet iemand vervolgens ook nog onder woorden kunnen

brengen. Leesbevordering verwijst naar leesplezier, en dat is veel minder een zaak van

cognitieve vaardigheden. Bij leesbevordering gaat het veel meer om beleving en identificatie.

Leesbevordering is de sleutel tot leesmotivatie.”357

Leesbevordering én literatuureducatie moeten ingebakken zitten in het dagprogramma van

kinderen – vanaf hun geboorte tot het verlaten van de middelbare school (0-18 jaar). De

overgang tussen de verschillende levensfases moet soepel verlopen: een doorgaande

leeslijn.358 Binnen elke organisatie wordt er in eerste instantie gewerkt aan opeenvolgende

projecten per leeftijd. In een tweede stap wordt er gekeken naar specifieke doelgroepen

binnen een bepaalde leeftijdscategorie bvb. moeilijke lezers, allochtone lezers, etc.

85

DAT, WAT OF DATWAT?

‘Dat je leest, is belangrijker dan wat je leest’ en ‘Wat je leest, is belangrijker dan dat je leest’,

zijn twee straffe uitspraken. Welk motto verkondingen de organisaties, gezien de invulling die

ze geven aan leesbevordering en de klemtonen die ze leggen binnen hun alledaagse werking?

Dat je leest, is belangrijker dan wat je leest

Boek.be is de enige organisatie die deze overtuiging in de mond neemt. Jef Maes vergelijkt de

discussie over het lezen van al dan niet kwalitatieve jeugdboeken met het lezen van strips. In

de jaren ’70 werd er uitvoerig gediscussieerd over de vraag: ‘Heeft het lezen van strips een

bevordering op het lezen van jongeren algemeen?’. Zoals de meningen toen verdeeld waren,

zijn ze dat nu nog steeds.359

Helma van Lierop, bijzonder hoogleraar kinderen jeugdliteratuur aan de Rijksuniversiteit

Leiden, pleit voor variatie: “Het is goed dat er een scala is aan kinderboeken om uit te

kiezen.”. Van Lierop heeft zelf ook veel voorgelezen aan haar kinderen. Toen haar oudste, die

meer een leeskind is dan de jongste, in groep 3 Donald Ducks begon te lezen, vond zij dat in

het begin best erg en kon ze het niet nalaten om er voortdurend iets van te zeggen. “Nu heb ik

zoiets van: nou ja, het is eigenlijk onzin, hij leest en hij leest goed en veel.” Wat de kinderen

uit Donald Duck en Asterix halen vergoot ook op een bepaalde manier hun kennis van de

wereld. Van Lierop beseft nu dat je het niet moet forceren. “Door kinderen het lezen van

stripboeken te verbieden, maak je hen het lezen juist tegen. Het is nuttig hen te blijven wijzen

op andere boeken. Op een gegeven moment krijgen ze misschien genoeg van de kretologie

van de strips en willen ze iets anders.”.360

Jef Maes deelt de mening van Helma van Lierop. “Na Geronimo Stilton, Harry Potter, etc.,

kan je je kinderen aanmoedigen andere boeken te lezen.”361

Ondanks het feit dat LINC niet volledig achter dit motto staat, kan het enigszins akkoord gaan

met bovengenoemde uitspraken. Volgens Marijke Schout moet lezen een leerproces zijn. Net

zoals kinderen erwtjes en boontjes moeten leren eten, om hun smaak te ontwikkelen, moeten

kinderen verschillende soorten boeken aangereikt krijgen. Wanneer Schout workshops geeft,

verkondigt zij zelfs dat kinderen een Geronimo Stilton móeten gelezen hebben, vooraleer ze

iets anders gaan lezen. Het is de enige manier om uit te maken wat ze graag lezen, redeneert

Schout.362 “Plop schaadt als je dat alleen leest. Je mag dat in huis hebben, maar dat niet alleen.

Je moet soms ook eens een slecht boek lezen om je smaak te ontwikkelen. Het zou spijtig zijn

als een kind alleen maar Plopboeken zou krijgen!”363

86

Leesweb sluit zich niet aan bij de denken werkwijze van Boek.be. “Wij zijn niet te

vergelijken met Boek.be in de zin van mensen mogen alles lezen. Bij ons mogen de mensen

ook wel alles lezen, maar liefst toch de kwalitatieve dingen. Wij willen mensen zeker niet

aanzetten tot het kopen van boeken. Wij willen ook wel een beetje bibliotheekbezoek

promoten.”, legt Marie-Jeanne Snoeks uit.364

Wat je leest, is belangrijker dan dat je leest

Stichting Lezen wilt tijdens al haar projecten het aanbod van goede kinderboeken onder de

aandacht brengen, een gevarieerd aanbod voor iedereen. Waar Boek.be afhankelijk is van haar

uitgeverijen, is Stichting Lezen vrij om te kiezen welke boeken zij willen promoot. Niet de

medewerkers van Stichting Lezen, maar een redactie van mensen uit het boekenvak, het

onderwijs en andere professionelen die thuis zijn in de kinderen jeugdliteratuur selecteren de

boeken die naar voren geschoven worden in de projecten van Stichting Lezen.365

“Stichting Lezen is eigenlijk meer een stichting voor het literaire lezen”, vindt Jef Maes. Zij

gaan echt naar kwaliteitslezen, terwijl Boek.be zegt van: wat je leest, mag je zelf kiezen.”.366

“Wij zijn ook weer niet vergelijken met Stichting Lezen”, zegt Marie-Jeanne Snoeks, “want

Stichting Lezen heeft soms zo de exclusieve kwaliteit, heb ik zo de indruk. En wij willen wel

kwaliteit, maar niet zo de exclusieve.” Leesweb wilt ook een stukje kijken naar wat de

mensen zelf aankunnen, en dat heeft grotendeels te maken met hun algemene manier van

werken: contact en voeling met de mensen. De leesgroepen die Leesweb begeleidt zijn daar

het beste voorbeeld van. De boeken die daar aanbod komen, behoren over het algemeen toch

tot de iets betere boeken. “Je kan dan wel alles lezen, maar niet alles is geschikt om te

bespreken.” Ook de titels die in hun keuzelijsten staan, werden ‘goedgekeurd’ door de twee

samenstellers, medewerkers van Leesweb. Daar sluiten ze dan toch enigszins aan bij Stichting

Lezen.367

Verandering

Aidan Chambers, jeugdauteur en expert op het vlak van leesbevordering, verklaart dat de

grootste verandering, doorheen de jaren dat hij bezig is, in het aanbod van boeken voor

kinderen en jongeren zit.368

“Tot de jaren tachtig werden boeken in de eerste plaats beoordeeld op hun kwaliteit. Nu viert

het populisme hoogtij. De literaire kwaliteit van een boek lijkt nu op de laatste plaats te

komen. De allesoverheersende aanblik is er nu een van easy fun, makkelijk vermaak. Harry

Potter bevestigde deze ontwikkeling op een ontstellende manier. Ik zeg niet dat Harry Potter

87

slecht is, ik geloof dat het goed is in zijn genre, maar het heeft wel de idee bevestigd dat het

beste datgene is wat de meeste mensen willen lezen. En daar moeten we vanaf.”369

In de jaren tachtig vond een positieve en negatieve evolutie, inzake jeugdliteratuur plaats.

Enerzijds werden, met het oog op generalisatie, de specifieke opleidingen tot

jeugdbibliothecarissen afgeschaft. Anderzijds groeide er vanuit de universiteiten een

academische interesse voor jeugdliteratuur.

Het verdwijnen van de jeugdbibliothecarissen betekende eveneens het verdwijnen van een

belangrijke bron aan gespecialiseerde kennis. Leerkrachten waren onvoldoende voorbereid

om deze taak over te nemen, aangezien zij in hun opleiding geen kennis hadden gemaakt met

kinderliteratuur en dus niet op de hoogte waren van het bestaande boekenaanbod.370

Bijscholingscursussen, lezingen, workshops, etc. vonden (en vinden nog steeds) hun weg naar

deze verloren doelgroep. De leesbevorderingsorganisaties gaan zichzelf om te beginnen

introduceren in opleidingen waar boeken en lezen kan geïntegreerd worden, voornamelijk bij

de specifieke lerarenopleidingen, maar evengoed bij een opleiding personenzorg. Daarnaast

gaan ze de studenten informeren over het boekenaanbod voor hun specifieke doelpubliek en

geven ze handige tips voor het gebruik ervan in de praktijk.

In het artikel ‘Dynamisch, creatief en grotendeels onontgonnen’371 geven Vanessa Joosen en

Katrien Vloeberghs, beiden verbonden aan de Universiteit Antwerpen, hun kijk op de

academische studie van jeugdliteratuur. Ten opzichte van Amerika, Engeland, Duitsland en

zelfs Nederland is Vlaanderen nog steeds aan een inhaalbeweging bezig. “Het probleem is

niet zozeer dat er geen potentiële onderzoekers zijn, maar wel dat de structurele mogelijkheid

ontbreekt om binnen een universiteit of hogeschool onderzoek te doen naar jeugdliteratuur en

onderwijs te geven.”, getuigt Vanessa Joosen.372

Wat de literaire kritiek betreft, zijn de jonge onderzoeksters het met elkaar eens dat de

jeugdliteratuur het verdient om puur op zijn literaire kenmerken en kwaliteiten beoordeeld en

onderzocht te worden en dat dat ook moet kunnen los van leesbevordering.373

De toekomst van de academische jeugdliteratuurstudie lijkt niet bepaald rooskleurig, stelt

Helma van Lierop-Debrauwer vast. “IBBY Nederland en Vlaanderen, Stichting Lezen

Nederland en Vlaanderen en tal van andere instellingen zijn stuk voor stuk organisaties die

overtuigd zijn van het belang van de jeugdliteratuur en de jeugdliteratuurstudies, en die bereid

zijn erin te investeren.”374 Enkel het ontbreken van een academische verankering werpt een

schaduw op de groei en bloei van jeugdliteratuur.

88

HET BELANG VAN VOORLEZEN

Elke besproken organisatie heeft een eigen missie, eigen projecten en legt eigen klemtonen,

maar toch hebben ze, anno 2009, één ding gemeen met elkaar: de aandacht die ze besteden

aan en de nadruk die ze leggen op het belang van voorlezen.

Moedermelk voor lezers (in spe)375

Eveline Coppin schreef in 2006 haar licentiaatsverhandeling ‘Beste voorlezer, houdt u ook

rekening met wat ik wil?’ (KU Leuven). Voor De Leeswelp schreef ze op basis van haar

onderzoek ‘Moedermelk voor voorlezers (in spe)’. In dat artikel gaat Coppin in op de vraag

waarom voorlezen zo belangrijk is. Daarnaast gaat ze dieper in op het onderzoek dat al rond

voorlezen is gevoerd.376 Ik neem de belangrijkst punten uit haar uiteenzetting ‘Het belang van

voorlezen’ over om de positieve voordelen van voorlezen op een rij te zetten.

“Voorlezen heeft een positieve invloed op de taalontwikkeling van kinderen. Goed

geschreven voorleesboeken verruimen de woordenschat op een ongedwongen manier en het

taalgebruik van kinderen wordt verrijkt door gevarieerde zinsbouw, beeldspraak,

woordspelingen en expressieve stijlmiddelen. Dat vergroot hun taalvaardigheid. […]

Voorlezen bevordert ook de luistervaardigheid, omdat luisteren naar een goed voorgelezen

tekst de luisterconcentratie bevordert. […] Daarnaast wordt ook de spreekvaardigheid

bevorderd, want kinderen kunnen zich door de grotere woordenschat die ze verwerven vlotter

uitdrukken.

Voorlezen is ook goed voor de literaire ontwikkeling, omdat voorlezen de kinderen laat

ontdekken we ze zelf zouden kunnen lezen. Het speelt dus een wezenlijke rol bij ontluikende

geletterdheid. […] Niet alleen de conventies van geschreven taal (ontluikende geletterdheid),

maar ook die van de beeldtaal (visuele geletterdheid) kunnen kinderen uit boeken,

meerbepaald prentenboeken, afleiden. […]

Daarnaast is voorlezen ook een efficiënt middel om boeken te promoten. Kinderen willen de

tekst die ze hebben beluisterd vaak zélf lezen. Ze nemen ook een positieve houding aan

tegenover boeken en lezen, omdat ze ervaren dat woorden tot mooie vertellingen kunnen

leiden. […]

Voorlezen bevordert niet alleen de taal- en literaire ontwikkeling, maar ook de sociale en

emotionele. Aangezien kinderen erg kunnen opgaan in het verhaal, bieden verhalen een

kanaal waarlangs ze hun emoties kunnen uiten. […]

Daarnaast stimuleert voorlezen ook de creativiteit en de verbeelding. […]

89

Zowel uit verhalende als uit informatieve boeken kunnen kinderen heel veel bijleren. Leerstof

blijft zelfs veel langer hangen wanneer ze door of in verhalen wordt aangebracht. Daar komt

nog eens bij dat legendes, mythes, fabels en sprookjes kinderen in contact brengen met het

cultuurgoed uit het verleden. Omdat verhalen gericht zijn op wezenlijke menselijke

ervaringen én normen, waarden en denkbeelden in verhalen vervat zitten, geeft voorlezen

vorm en zin aan het leven. Voorlezen vraagt bovendien creatief denkwerk van de kinderen.

[…] Een voorlaatste voordeel van voorlezen is dat het esthetisch gevoel wordt ontwikkeld. De

illustraties staan niet steeds ten dienste van de tekst, maar zijn soms ook pareltjes op zichzelf.

Voorlezen is het leukste kwartiertje van de dag, want de voorlezer geeft een geschenk aan zijn

luisteraars, het is een intieme aangelegenheid, door de fysieke toenadering, maar ook omdat

de voorlezer iets van zichzelf in het verhaal legt en zich daardoor een beetje bloot geeft.”377

Doelgroep: 0-6 jaar

Het kan niet anders of alle leesbevorderende organisaties hebben al van deze melk geproefd…

en het heeft hen gesmaakt ook! De organisaties bedienen de allerlkleinsten (en hun ouders)

met een grote pollepel.

Boekbaby’s wil ouders met hun kinderen laten genieten van boeken. In de praktijk willen

Stichting Lezen en LOCUS ouders van jonge kinderen op verschillende momenten tijdens de

voorschoolse leeftijd een boekenpakket en informatie over voorlezen en de bibliotheek cadeau

doen. Zo kan boekbaby’s ouders aanmoedigen om hun kinderen zo vroeg mogelijk boekjes én

de bibliotheek te laten ontdekken.378

Onder het motto ‘zo vroeg mogelijk’ startte de Boekenkaravaan in 2006 met een pilootproject

‘werken met boeken bij peuters en kleuters’. De Boekenkaravaan richt zich in het

kinderdagverblijf vanzelfsprekend tot elk kind, maar er wordt extra aandacht besteed aan

kinderen die de Nederlandse taal niet zo goed spreken en/of thuis niet met boeken in contact

komen.379 Leesweb besteed nog op andere manieren aandacht aan deze doelgroep, d.m.v. de

keuzelijsten Prentenboeken (2003) en Samen lekker lezen: baby-, peuter- en kleutergids

(2006) en de workshop ‘Vertellen en voorlezen’.

Bij LINC focust leesbevordering enkel op voorlezen. Specifiek: de lezingen ‘De prehistorie

van het lezen’ en ‘Het avontuur van het lezen’, de workshop ‘Voorlezen, durven en doen’,

alsook de boekenhoeve (een vertel-, lees- en doetentoonstelling voor kinderen tot vier jaar).

De Luisterlezer biedt ook een vormingsaanbod over vertellen, voorlezen en leesoriëntatie.

Daarnaast kunnen kinderen vanaf vier jaar ook participeren in zijn sessies vertelvoorlezen.

90

ROND DE TAFEL

Samen praten, samen zitten, samen denken, samen werken, samen evalueren, … het gebeurt

allemaal rond de tafel, indien alle partijen bereid zijn om aan te schuiven.

Eilanden

Elke leesbevorderende organisatie vormt een eiland en samen vormen ze een eilandengroep,

zou je kunnen stellen. Op ieder eiland heersen er andere regels en wetten, en worden er andere

klemtonen gelegd, maar ze blijven met elkaar verbonden door éénzelfde rode draad.

Tijdens mijn gesprekken werd meermaals het idee geopperd om eens samen met (een

afgevaardigde van) alle betrokken organisaties rond de tafel te zitten. In het verleden werden

er wel eens tafelgesprekken georganiseerd tussen een heel gevarieerde groep actoren,

afkomstig uit organisaties, onderwijs, pers, etc. De bedoeling was om te praten over de eigen

werking en over eventuele samenwerking met anderen. Zulke overlegrondes zouden vandaag

de dag nog steeds hun nut bewijzen, maar helaas vinden deze niet meer plaats (tot spijt van

velen, zo blijkt).

Hoe meer partners er participeren, hoe trager de gespreken verlopen (want iedereen moet aan

bod komen om zijn zeg te doen), hoe meer rekening er moet gehouden worden met ieders

specifieke wensen en verlangens. De informatie-uitwisseling tussen de verschillende partijen

moet ook op een eerlijke manier verlopen: ‘ik zeg jou wat ik weet, als jij mij ook zegt wat jij

weet’. In de praktijk blijkt dat er van de grote instanties wordt verwacht dat zij al hun kennis

delen met de kleine(re) instanties, terwijl die informatiestoom omgekeerd meestal niet

plaatsvindt.380 Op die manier ontbreekt er van bij het begin een onevenwichtige

samenwerking.

Casus: Voor nu en nog heel lang – Een kijk- lees- & voorleesboek

Bert Anciaux, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel, had dit jaar een som van

250.000 euro ter beschikking om uit te besteden aan een extra leesbevorderingsproject.

Stichting Lezen werd, als vaste partner van de Vlaamse overheid, aangesproken om een uniek

project te realiseren. In samenspraak met de minister ontwierp Stichting Lezen het boek Voor

nu en nog heel lang – Een kijk-, luister- & voorleesboek. Het werd een kwalitatief boek met

meer dan 20 verhalen, versjes, prenten, raadsels en zelfs liedjes381, geschreven en getekend

door maar liefst 51 auteurs en illustratoren (afkomstig uit Vlaanderen en Nederland).382 Op

het einde van het boek vind je meer informatie over deze auteurs en illustratoren en een greep

uit hun werk voor eerste lezers.383

91

Voor nu en nog heel lang is allesbehalve een leerboek om te leren lezen. Zoals de ondertitel al

aangeeft, is het een boek om in te kijken, om zelf in te lezen en om uit te laten voorlezen. De

filosofie die hier achter schuilgaat, is de volgende: de verhalen die voor de kinderen nog te

moeilijk zijn om zelf te lezen, moeten ze laten voorlezen door hun (groot)ouders, of die

moeten ze een jaartje overslaan, totdat ze die wel zelf kunnen lezen. De titel van het boek

verklapte het eigenlijk al: het is niet alleen een boek voor nu, maar voor nog heel lang. Indien

er nog jongere broertjes of zusjes zijn in het gezin, kunnen deze ook meegenieten van dit

boek.

Afgaand op het aantal (toekomstige) zevenjarigen in Vlaanderen, werden er maar liefst

68.000 exemplaren gedrukt. De openbare bibliotheken werden aangesteld als distributeurs.

Elke bib ontving een aantal bedrukte dozen met achttien boeken, een brief en een poster.384

De dozen en de posters konden dienen als decor en aantrekkingsfactor in de bib. De

opgestelde brief konden de bibliotheken gebruiken om hun zevenjarigen in de gemeente te

verwittigen. Sommige bibliotheken deelden hun boeken echter iets te gul uit bvb. aan

kinderen die op dat moment zeven waren, maar in 2009 al acht werden. Dit zorgde voor een

algemeen tekort waardoor Stichting Lezen verplicht was om 15.000 extra exemplaren te laten

drukken.385

Wanneer er vroeger geld over was, werd dat verdeeld onder de verschillende

leesbevorderende organisaties, vang ik op in de wandelgangen van de andere organisaties.

“Voor dit project is minister Anciaux volledig solo gegaan.”

Dat Bert Anciaux juist aan het begin van een verkiezingsjaar komt aanzetten met zoveel geld

voor één nieuwe actie, lijkt mij een goede stunt om zich zichtbaar en populair te maken als

minister. Los daarvan kan het als leesbevorderingsproject wel tellen!

“Maar waarom is Anciaux alleen in zee gegaan met Stichting Lezen? Hij had toch evengoed

eens met alle partners kunnen samen zitten?”, werpt Marijke Schout op.

Rune Buerman, medewerker van Stichting Lezen, vertelt dat het project top secret was. Enkel

de minister (de bedenker), Stichting Lezen (de uitvoerder) en de openbare bibliotheken (de

distributeurs) waren op de hoogte. In zekere zin was het dus niet mogelijk om overleg te

plegen met andere organisaties, aangezien de minister hen opdracht had gegeven om het

project geheim te houden, tot de algemene persconferentie.386

Marijke Schout, medewerker van LINC, had het helemaal anders aangepakt indien haar

gevraagd was om mee te werken aan dit project.

Om te beginnen had Marijke voor een totaal andere verspreiding van informatie gekozen.

Indien zij minister was geweest, had zij een persoonlijke brief gestuurd naar elke zevenjarige.

92

De brief had gewoon het voorwoord van Bert Anciaux uit het boek mogen zijn, waarbij zij

een extra kaartje zou gestoken hebben met daarop de uitnodiging om in de plaatselijke

bibliotheek een cadeautje (het boek) te komen afhalen. Hiermee zou je, volgens haar,

tenminste zeker kunnen zijn dat alle kinderen en ouders op de hoogte waren van de actie.

Indien je nu, als ouder van een zevenjarige, geen krant in huis hebt of toevallig het

betreffende artikel niet gelezen had of geen lid was van de bibliotheek, dan had je niet

geweten dat je kind in aanmerking kwam voor een gratis leesboek.387

Indien de scholen als partner waren gekozen om de boeken aan de man te brengen, dan had

elke zevenjarige er sowieso één gekregen, aangezien zij op die leeftijd leerplichtig zijn.388

Maar Bert Anciaux is en blijft natuurlijk wel minister van Cultuur en niet minister van

Onderwijs. In die zin is het wel logisch dat Anciaux zijn partners in het culturele veld zoekt,

en niet in het onderwijs.

93

OVERKOEPELEND ORGAAN

Opgaan in één

“Het ideaal zou eigenlijk zijn, als LINC een onderdeel zou worden van Stichting Lezen.” Niet

alleen Marijke Schout van LINC, maar ook De Luisterlezer en Leesweb zouden deze opname

helemaal zien zitten. Ze benadrukten wel dat dit enkel mogelijk zou zijn, indien de eigenheid

van hun organisatie bewaard zou blijven. Stichting Lezen zou binnen dit idee dus een

overkoepelende organisatie worden, waaronder een project Leesweb, een project LINC en een

project De Luisterlezer zouden huizen. Zowel de medewerkers als de inhoudelijke werking

zouden geïntegreerd worden in het ‘project’. Als coördinator zou Stichting Lezen aandacht

kunnen besteden aan onderzoek om na te gaan op welk gebied er nog lacunes zijn.389

Bij de oprichting van Stichting Lezen heeft men even getwijfeld om er een steunpunt van te

maken, maar uiteindelijk heeft men om allerlei redenen toch beslist om dat niet te doen.390 Het

feit dat Stichting Lezen in haar huidige werking geen steunpunt is en in de toekomst ook niet

zal worden, acht ik het zeer onwaarschijnlijk dat de andere leesbevorderende organisaties ooit

zouden opgenomen worden binnen Stichting Lezen. Tenzij het een echter overname zou zijn,

zoals met het NCJ gebeurd is in 2006. Dit zou wel betekenen dat de naam en mogelijk nog

andere kenmerken van de organisatie zouden opgaan in het geheel. En daar waren de

ideehebbers nu net geen voorstander van…

Vlaamse overheid

Volgens Rune Buerman is het weinig vanzelfsprekend dat er nog een hoger niveau zou

worden bij gecreëerd. “Het culturele veld is al zo versnipperd… Wat zou die organisatie dan

nog moeten doen?”391

In zeker zin zou de Vlaamse overheid als overkoepelend orgaan kunnen optreden, aangezien

zij reeds verschillende organisaties in logistieke en financiële steun voorziet: Stichting Lezen

en LOCUS zijn zelfstandige, autonome organisaties die gefinancierd worden door de Vlaamse

overheid. Het Focuspunt Jeugdliteratuur, binnen Stichting Lezen, krijgt subsidies van het

Vlaams Fonds voor de Letteren, dat op haar beurt gesubsidieerd wordt door de Vlaamse

overheid.392 De kleinere organisaties bvb. LINC en Leesweb kunnen rekenen op

projectsubsidies. Ondanks deze helpende hand, ontbreken hen vaak de middelen (en de

mensen) om hun projecten breed te verspreiden, hoewel ze hun inhoudelijk boodschap graag

aan heel Vlaanderen zouden willen verkondigen.393

94

OVER DE GRENS

Over de grens van België, van de culturele sector, van de eigen organisatie, … Overal steken

de leesbevorderende organisaties in Vlaanderen de grens over. Ze gaan steeds weer op zoek

naar originele invalshoeken, betere uitwerkingstechnieken, bredere verspreidingsmiddelen en

nieuwe partners om hun werking zo goed mogelijk af te stemmen op hun publiek.

Inspiratie

In 2000 werd door minister van Cultuur Bert Anciaux het plan gesmeed om in het spoor van

onze Nederlandse buren een Stichting Lezen in Vlaanderen op te richten.394 Stichting Lezen

Nederland werd in 1988 opgericht en bestond op het ogenblik van de Vlaamse plannen dus al

twaalf jaar.395 De organisaties dragen dezelfde naam, maar zijn zowel inhoudelijk als

structureel totaal anders opgebouwd. Het grote verschil zit hem al in de verschillende

overheidssystemen: Stichting Lezen Nederland valt onder het beleid van het ministerie van

Cultuur én Onderwijs, terwijl Stichting Lezen Vlaanderen enkel onder het ministerie van

Cultuur valt, maar ook kan rekenen op de steun van het onderwijs voor het verspreiden van

haar boodschap en materialen. Waar Stichting Lezen Nederland alles uit handen geeft,

organiseert Stichting Lezen Vlaanderen al haar projecten zelf. Dit is een keuze die bepaald

werd door ieders beleid. 396

Stichting Lezen is het aanspreekpunt inzake leesbevordering, voor zowel nationale als

internationale organisaties. Tijdens bijeenkomsten worden ideeën en informatie uitgewisseld,

wat in sommige gevallen kan leiden tot het oprichten van een nieuw project, naar het

voorbeeld van een ander land.

Op de site van Boekbaby’s (www.boekbaby’s.be) wordt het internationale project Bookstart,

dat al meer dan tien jaar succesvol in Groot-Brittannië loopt, voorgesteld als inspiratiebron.

“In 1994 startte Bookstart als pilootproject. Tien jaar later groeide het project uit tot een

nationale campagne. Alle kinderen in Groot-Brittannië krijgen sindsdien op drie momenten

tijdens de voorschoolse leeftijd een pakket met boeken en informatie. Bibliotheken en

gezondheidscentra delen de pakketten uit. Als kinderen van het lager naar het middelbaar

onderwijs gaan, krijgen ze een vervolgpakket. Het project wordt gefinancierd door de Britse

overheid en kan rekenen op een grote steun van uitgevers en sponsors.” Wereldwijd hebben al

heel wat landen een gelijkaardig project opgericht.397

Vlaanderen zoekt niet alleen inspiratie bij buitenlandse organisaties, maar vormt soms ook

zelf een inspiratiebron voor anderen. De oorspronkelijk Vlaamse zoekrobot Boekenzoeker is

sinds kort in handen van een Vlaamse én Nederlandse redactie.398

95

Nederland

In Vlaanderen en Nederland wordt dezelfde taal gesproken. Het Nederlands zou een

versterkende factor kunnen zijn voor het aangaan van samenwerkingverbanden tussen

Vlaamse en Nederlandse organisaties, aangezien taal in geen geval een struikelblok kan zijn.

Toch bestaat er een zeker mentaliteitsverschil tussen deze twee gebieden, waardoor

samenwerken niet altijd een optie is.

Stichting Lezen Vlaanderen en Boek.be vinden in respectievelijk Stichting Lezen Nederland

en CPNB een gelijk(w)aardige Nederlandse organisatie.

“Stichting Lezen Nederland organiseert of coördineert zelf geen projecten. Wat zij doen is: zij

merken dat er ergens een lacune is in een bepaald segment, als het over leesbevordering gaat.

Zij beslissen dat er daar iets moet gebeuren en geven de opdracht aan een andere organisatie

om dat aan te pakken. Zij geven subsidie aan deze derde organisatie.”399

Stichting Lezen Vlaanderen geeft géén subsidies aan andere organisaties. Uiteraard werken ze

wel samen met andere organisaties, zowel logistiek als financieel. Maar hier gaat het dan

enkel over een samenwerking, waarin iedere partner een evenwaardig deel/bedrag

bijdraagt.400 Het enige discussiepunt inzake subsidie of geen subsidie zijn de auteurslezingen.

Organisaties, scholen of bibliotheken die een auteur willen uitnodigen om te komen spreken

voor een groep mensen, m.a.w. een auteurslezing willen organiseren, kunnen bij Stichting

Lezen Vlaanderen terecht. Stichting Lezen Vlaanderen ondersteunt de organisatoren zowel

logistiek, onder de vorm van een uitgewerkt draaiboek rond het organiseren van een

auteurslezing, als financieel, onder de som van 100 euro. Het geld dat de organisatoren

krijgen is niet zomaar een cadeautje. Er wordt ook nog een bijdrage vanuit de eigen instantie

verwacht, als blijk van hun eigen engagement.401

Ondanks het feit dat de promotiecel bij CPNB vier maal zo groot is als bij Boek.be, is de

output evenwaardig. Het verschil tussen beide ligt in het feit dat CPNB een organisatie is die

zich enkel en alleen toelegt op de promotie van het boek. Terwijl het bij Boek.be enkel hun

promotiecel is die deze functie op zich neemt. Met andere woorden: wat de promotiecel van

Boek.be in Vlaanderen doet, is CPNB voor Nederland.402

Het énige grote verschil tussen beide werkingen is dat in Nederland de Vereniging van

Openbare Bibliotheken (VOB) sinds enkele jaren lid is van CPNB. Dit is in Vlaanderen niet

realiseerbaar aangezien de gemeentelijke autonomie van de bibliotheken erg speelt in

Vlaanderen. Voor verschillende campagnes (vb. Literaire Lente, Zomer van het Spannende

boek) werkt Boek.be wel samen met bibliotheken, voor het verspreiden van

promotiemateriaal. Maar van structurele samenwerking binnen één cel is geen sprake.403

96

“De boekensector heeft de promotie van het Nederlandse boek in een aparte stichting

ondergebracht, hier maakt de promotiecel eigenlijk deel uit van Boek.be, dat is een beetje het

verschil, maar in feite zou je kunnen zeggen: onze promotie is de CPNB. Het enige verschil is

dat een aantal jaren geleden het VOB lid is geworden van CPNB, dus dat in Nederland de

bibliotheken een onderdeel uitmaken van de promotie. Maar door allerlei omstandigheden in

Vlaanderen is dat eigenlijk niet mogelijk, omdat de bibliotheken in Nederland veel meer

centraal georganiseerd zijn, terwijl in Vlaanderen de gemeentelijke autonomie heel erg sterk

speelt tijdens de bibliotheekweek.”, verduidelijkt Jef Maes.404

Bij Leesweb en LINC uit de grensoverschrijdende samenwerking zich in het schrijven van

artikels voor tijdschriften uit het buurland. Marie-Jeanne Snoeks, directeur van Leesweb,

maakt deel uit van de redactie van Boekdelen, een tijdschrift voor leesgroepen.405 Ria

Swinnen, medewerker Leesbevordering van LINC, verzorgt de eindredactie van Klapper en

Pluizer.406 De Luisterlezer werkt op een kleinere schaal. Selle de Vos heeft geen ambitie om

zich bij onze noorderburen populair te maken, aangezien hij al hard moet werken om enige

bekendheid in Vlaanderen te verwerven.407

Andere sectoren

Politiek bekeken wordt er over het algemeen te vaak in hokjes en vakjes gedacht. Dit geldt

ook voor het sociaal-culturele veld van Vlaanderen. Iedereen die denkt dat leesbevordering

enkel en alleen thuishoort in de culturele sector, heeft het fout. Leesbevordering is van alle

markten thuis.

Voor hun project Boekbaby’s werken Stichting Lezen en LOCUS samen met Kind en Gezin.

Kind en Gezin wil kansen creëren voor elk kind, waar en hoe het ook geboren is of

opgroeit.408

De missie van Boekbaby’s strookt met de hierboven beschreven missie van Kind en Gezin.

Om dus alle kinderen gelijke kansen te geven, koos Boekbaby’s ervoor om haar boodschap en

materialen te verspreiden via de consultatiebureaus van Kind en Gezin en de bibliotheken.409

Voor hun lezingen en workshops komen Leesweb en LINC dikwijls bij KAV (Kristelijke

Arbeiders Vrouwenbeweging)410, KVLV (Katholiek Vormingswerk van Landelijke

Vrouwen)411, Vormingplus (roepnaam voor de ‘regionale volkshogescholen’)412 en andere

sociale organisaties terecht. LINC heeft ook een project voorlezen voor ouderen, waarbij er

voorgelezen wordt in bejaardentehuizen en serviceflats, opnieuw twee plaatsen uit de sociale

sector.

97

Boek.be heeft voornamelijk partners binnen de geschreven en de gesproken media: De

Standaard, Humo, Libelle, Radio 1, Canvas, etc.413

TOEKOMST

Alle organisaties streven ieder jaar naar vernieuwing. Zo worden er steeds nieuwe klemtonen

gelegd binnen elk project: nieuwe thema, nieuwe doelgroep, … maar ook tussen de

verschillende projecten: het ene jaar wordt er meer geïnvesteerd in project x, terwijl het

andere jaar meer aandacht wordt besteed aan project y.

Soms dromen zij ook van iets nieuws, iets moois, iets veraf, iets (on)realistisch?

Boek.be

Boek.be merkte op dat er interesse is in de Boekenbeurs vanuit Nederland, specifiek Zuid-

Nederland. Zij zouden de Vlaamse Boekenbeurs willen opentrekken tot over de landsgrenzen.

Dus dezelfde Boekenbeurs, in dezelfde periode en op dezelfde plaats, maar promotioneel niet

langer enkel op Vlaanderen gericht, maar ook op Nederland. Tijdens de beurs zou dit zich

algemeen kunnen uiten in een aandachtsverhoging voor Nederlandse auteurs of specifiek in

een Nederlandse themadag.414

De samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland hieromtrent staat echter nog niet helemaal

op punt. Het is dus nog even wachten op een Boekenbeurs der Lage Landen.415

De Luisterlezer

Aangezien De Luisterlezer een éénmansproject is, zijn de mogelijkheden – op alle vlakken –

beperkt. Vlaanderen is op zich al een groot werkgebied, waarin De Luisterlezer zijn positie in

het leesbevorderingsveld wil bevestigen en versterken. Uitbreiden over de landsgrenzen heen

is geen optie, maar ook geen droom of groot verlangen.

In het verleden had Selle de Vos de droom om een databank over kinderen jeugdboeken op

te starten. De Boekenzoeker, een samenwerking tussen Stichting Lezen Vlaanderen en

Nederland, heeft deze functie ondertussen reeds op zich genomen.

Een droom die in de toekomst wel nog in vervulling zou kunnen gaan, is De Luisterlezer

onderbrengen binnen een andere, al bestaande, leesbevorderende organisatie. Hierbij zou het

dan wel de bedoeling zijn om zowel Selle de Vos als zijn Luisterlezerbus op te nemen in de

werking van de organisatie.

De Luisterlezer wil zich bekend maken op grotere manifestaties. Het doel dat Selle de Vos

hier voor ogen houdt: nieuwe mensen, nieuwe wereld, nieuwe mentaliteit.416

98

LOCUS

LOCUS bestaat nog maar vijf maanden. Volgens Chris De Bremme staat de organisatie echter

niet meer in haar kinderschoenen, maar functioneert zij als volwaardig. Er is veel aandacht

besteed aan de versmelting van VCOB en Cultuur Lokaal tot LOCUS. In 2008 werkten de

twee organisaties al onder één dak, maar ieder wel op zijn eigen vertrouwde manier. Tijdens

dat jaar werd LOCUS, de nieuwe organisatie, volledig uitgewerkt en op punt gesteld. Na een

goed training, sprong LOCUS op 1 januari 2009 vlot uit de startblokken. Nu komt het er op

aan om zich, naar de buitenwereld, bekend te maken en als vaste waarde te vestigen in het

culturele veld.417

Leesweb

Leesweb heeft juist een moeilijke periode achter de rug. Aangezien zij als organisatie niet

erkend worden en dus geen subsidies krijgen van de Vlaamse overheid, is het vaak hard

werken voor weinig geld. “We hebben de periode gehaald. We zijn erover geraakt zonder

kleerscheuren.”, getuigd Marie-Jeanne Snoeks. Via een participatiedecreet krijgt Leesweb nu

wat financiering: onvoldoende om te overleven, maar wel voldoende om even adem te halen.

Hetgeen dat ze allemaal wanhopig hebben proberen in stand houden, willen ze nu eens gaan

bekijken. Over volgende vragen wordt nagedacht: Zijn we goed bezig?, Waar moeten we

nieuwe accenten leggen?, Waar moeten we nieuw personeel, als we dat zouden aanwerven,

plaatsen?, etc. “We gaan zeker geen gekke dingen doen!”, besluit Marie-Jeanne Snoeks.418

LINC

Marijke Schout droomt van een grote poel van (vrijwillige) lesgevers, verspreid over heel

Vlaanderen. LINC maakt op haar lezingen en workshops altijd gebruik van een boekenkist.

Deze boekenkist bevat een greep uit het aanbod van kinderen jeugdliteratuur, ter waarde van

400 euro. Vorig jaar kreeg LINC maar liefst tien boekenkisten van de Vlaamse gemeenschap.

Aangezien er verschillende lesgevers mee aan de slag moeten, worden de boekenkisten

bijgehouden in een depot, waar ze kunnen afgehaald worden. “Indien we nog eens tien kisten

zouden krijgen/kunnen aankopen, zou elke lesgever nog gemakkelijker en sneller bediend

worden.” Met tien extra boekenkisten en een grote groep lesgevers, kan LINC aan de slag.419

Voorlezen staat bij LINC enkel centraal binnen hun tak leesbevordering. “Het zou een keuze

van LINC kunnen zijn, om het digitale ook volledig in te zetten op voorlezen.”, denkt Marijke

Schout luidop.

99

Stichting Lezen

Naast LINC wil ook Stichting Lezen verder bouwen aan contacten buiten de eigen culturele

sector. Een andere sector kan nieuwe inzichten en mogelijkheden bieden. Ideaal om mee

samen te werken voor het organiseren en verspreiden van een project. Nu Stichting Lezen van

een samenwerking met Kind en Gezin, uit de welzijnssector, heeft mogen proeven, is er

honger naar meer. In de toekomst willen ze op zoektocht gaan in wat tot hiertoe een

ontgonnen gebied was voor hen. Rune Buerman: “Er is al samenwerking met partners uit de

sector. Maar nu willen we ook de sector verlaten en een andere partner onder de arm nemen

om nog meer mensen te bereiken.”. Naast de samenwerking met partners buiten het veld, gaat

Stichting Lezen ook op zoek naar meer samenwerking met onderzoeksgroepen om een beter

overzicht van het leesklimaat te krijgen.420

100

BESLUIT

Niemand weet bij de aanvang van zijn onderzoek waar hij zal uitkomen. Ook voor mij was de

weg onzeker. Ik kende Stichting Lezen van mijn stage, maar met de andere organisaties was

ik niet zo vertrouwd. Het was een boeiende zoektocht, waarbij ik stap voor stap mijn weg

vond. Onderweg had ik goede gidsen die boeiend vertelden en me de weg wezen, doorheen

heel het culturele veld. De organisaties openden, letterlijk en figuurlijk, hun deuren voor mij.

Hun projectenaanbod was heel gevarieerd, alsook hun misse en visie. Zo kreeg ik een

duidelijk beeld over leesbevordering in Vlaanderen, en tevens een antwoord op mijn vragen.

Iedere organisatie draagt op zijn eigen manier een steentje bij aan de ontwikkeling en de

verspreiding van leesbevordering. Ik hoop dat ik door dit werk te schrijven, ook het mijne heb

kunnen bijdragen.

Ik hoop dat mijn scriptie een naslagwerk kan zijn voor iedereen die ook maar iets met

leesbevordering te maken heeft: kinderdagverblijven, scholen, bibliotheken. Ook voor de

genoemde organisaties wordt heel het aanbod duidelijk in kaart gebracht.

Alle leeftijdscategorieën komen aan bod. Binnen leesbevordering wordt de nadruk vaak

gelegd op de 6-12 jarigen, maar het algemene aanbod is veel breder: bij baby’s en peuters

wordt er een kiem gelegd en bij ouderen is het misschien een lichtpuntje in lange dagen.

Leesbevordering is in beweging, is dynamisch en heeft nog veel potentieel om te groeien.

Mijn werk schetst leesbevordering in Vlaanderen anno 2009. Ik ben benieuwd waar we over

pakweg tien jaar staan: welke projecten, welke organisaties en welke streefdoelen er dan

voorop gesteld worden.

Lang leve leesbevordering!

Lore Mertens,

28 mei 2009

101

EINDNOTEN

1 De Leeswelp, nummers 7, 8 en 9 van het jaar 2007 2 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 243. 3 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 243. 4 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 243. 5 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 244. 6 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 242. 7 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 242. 8 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 242. 9 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 242. 10 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 244. 11 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 244. 12 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 244. 13 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 244. 14 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 244. 15 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 244. 16 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 242. 17 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 2. Vleugelversterking in de jaren ’90.’, in: De Leeswelp 8, 2007. p. 282. 18 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 2. Vleugelversterking in de jaren ’90.’, in: De Leeswelp 8, 2007. p. 282. 19 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 2. Vleugelversterking in de jaren ’90.’, in: De Leeswelp 8, 2007. p. 283. 20 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 2. Vleugelversterking in de jaren ’90.’, in: De Leeswelp 8, 2007. p. 283. 21 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 2. Vleugelversterking in de jaren ’90.’, in: De Leeswelp 8, 2007. p. 282. 22 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 2. Vleugelversterking in de jaren ’90.’, in: De Leeswelp 8, 2007. p. 282. 23 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 2. Vleugelversterking in de jaren ’90.’, in: De Leeswelp 8, 2007. p. 283. 24 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 2. Vleugelversterking in de jaren ’90.’, in: De Leeswelp 8, 2007. p. 284. 25 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 2. Vleugelversterking in de jaren ’90.’, in: De Leeswelp 8, 2007. p. 284. 26 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 2. Vleugelversterking in de jaren ’90.’, in: De Leeswelp 8, 2007. p. 284. 27 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 2. Vleugelversterking in de jaren ’90.’, in: De Leeswelp 8, 2007. p. 284. 28 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 2. Vleugelversterking in de jaren ’90.’, in: De Leeswelp 8, 2007. p. 282. 29 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 3. Een hoge vlucht na 2000.’, in: De Leeswelp 9, 2007. p. 335.

102

30 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 3. Een hoge vlucht na 2000.’, in: De Leeswelp 9, 2007. p. 335. 31 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 3. Een hoge vlucht na 2000.’, in: De Leeswelp 9, 2007. p. 334. 32 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 3. Een hoge vlucht na 2000.’, in: De Leeswelp 9, 2007. p. 335. 33 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 3. Een hoge vlucht na 2000.’, in: De Leeswelp 9, 2007. p. 335. 34 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 3. Een hoge vlucht na 2000.’, in: De Leeswelp 9, 2007. p. 333. 35 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 3. Een hoge vlucht na 2000.’, in: De Leeswelp 9, 2007. p. 333. 36 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 3. Een hoge vlucht na 2000.’, in: De Leeswelp 9, 2007. p. 333. 37 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 3. Een hoge vlucht na 2000.’, in: De Leeswelp 9, 2007. p. 335. 38 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 3. Een hoge vlucht na 2000.’, in: De Leeswelp 9, 2007. p. 335. 39 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 3. Een hoge vlucht na 2000.’, in: De Leeswelp 9, 2007. p. 335. 40 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De Leeswelp 7, 2007. p. 242. 41 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 2. Vleugelversterking in de jaren ’90.’, in: De Leeswelp 8, 2007. p. 282. 42 Piek, Karlijn, Zoveel lezen we (niet). Stichting Lezen Nederland, Amsterdam, 1995. p. 8. 43 Hottenhuis, Anne, ‘Jef van Gool: leesbevorderaar op alle fronten’, in: BibliotheekBlad 9/10, 2002. p. 29. 44 Bijl, Gerard van der, ‘Leesbevordering geen basistaak’, in: BibliotheekBlad 19, 2000. p. 32. 45 Bakker, Jan-Hendrik, ‘Welk lezen willen we bevorderen? Leesbevordering in filosofisch perspectief’, in: Leesgoed 4, 2001. p. 194. 46 Bakker, Jan-Hendrik, ‘Welk lezen willen we bevorderen? Leesbevordering in filosofisch perspectief’, in: Leesgoed 4, 2001. p. 196. 47 Berg, Femke van den, ‘Heeft leesbevordering zin?’, in: Bibliotheekblad 5/6, 2004. p. 24. 48 Berg, Femke van den, ‘Heeft leesbevordering zin?’, in: Bibliotheekblad 5/6, 2004. p. 24. 49 Berg, Femke van den, ‘Heeft leesbevordering zin?’, in: Bibliotheekblad 5/6, 2004. p. 24. 50 Berg, Femke van den, ‘Heeft leesbevordering zin?’, in: Bibliotheekblad 5/6, 2004. p. 24. 51 Bijl, Gerard van der, ‘Leesbevordering geen basistaak’, in: BibliotheekBlad 19, 2000. p. 32. 52 Bijl, Gerard van der, ‘Leesbevordering geen basistaak’, in: BibliotheekBlad 19, 2000. p. 32. 53 Bull, Albert, ‘Leesbevordering is onderdeel van media-educatie’, in: BibliotheekBlad 16/17, 2000. p. 38. 54 Bull, Albert, ‘Leesbevordering is onderdeel van media-educatie’, in: BibliotheekBlad 16/17, 2000. p. 38. 55 Schulz, Cile, ‘Marcel Möring: ‘Ik geloof niet in leesbevordering’’, in: BibliotheekBlad 17, 2002. pp. 34-36. 56 Schulz, Cile, ‘Marcel Möring: ‘Ik geloof niet in leesbevordering’’, in: BibliotheekBlad 17, 2002. p. 35. 57 Berg, Femke van den, ‘Heeft leesbevordering zin?’, in: Bibliotheekblad 5/6, 2004. pp. 24-26. 58 Berg, Femke van den, ‘Heeft leesbevordering zin?’, in: Bibliotheekblad 5/6, 2004. pp. 25-26. 59 Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 2. Vleugelversterking in de jaren ’90.’, in: De Leeswelp 8, 2007. p. 282. 60 Janssen, Bart, ‘Helma van Lierop: ‘Van leesbevordering moet je niet te hoge verwachtingen hebben’, in: BibliotheekBlad 18, 2000. p. 29. 61 Beeusaert, Katrien en Evelien Kayaert, Van Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen tot boek.be. Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2004. p. 13. 62 Beeusaert, Katrien en Evelien Kayaert, Van Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen tot boek.be. Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2004. p. 23. 63 Beeusaert, Katrien en Evelien Kayaert, Van Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen tot boek.be. Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2004. p. 35. 64 Beeusaert, Katrien en Evelien Kayaert, Van Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen tot boek.be. Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2004. p. 35-36. 65 Beeusaert, Katrien en Evelien Kayaert, Van Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen tot boek.be. Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2004. p. 36. 66 Beeusaert, Katrien en Evelien Kayaert, Van Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen tot boek.be. Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2004. p. 59.

103

67 Beeusaert, Katrien en Evelien Kayaert, Van Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen tot boek.be. Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2004. pp. 77-78. 68 Beeusaert, Katrien en Evelien Kayaert, Van Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen tot boek.be. Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2004. p. 78. 69 Beeusaert, Katrien en Evelien Kayaert, Van Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen tot boek.be. Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2004. p. 88. 70 Beeusaert, Katrien en Evelien Kayaert, Van Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen tot boek.be. Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2004. p. 89. 71 Beeusaert, Katrien en Evelien Kayaert, Van Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen tot boek.be. Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2004. pp. 90-91. 72 http://www.boek.be/Nederlands/Home/page.aspx/950 73 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 74 http://www.boek.be/Nederlands/Home/page.aspx/950 75 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 76 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 77 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 78 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Kenniscentrum/page.aspx/1035 79 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Opleidingen/page.aspx/1043 80 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Opleidingen/page.aspx/1043 81 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Opleidingen/page.aspx/1043 82 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Opleidingen/page.aspx/1043 83 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Leerstoel-2009/page.aspx/1112 84 http://www.rfidnederland.nl/index.php?link=RFID 85 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 86 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Symposium+over+RFID/page.aspx/1020 87 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 88 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 89 http://www.boek.be/Nederlands/Diverse/Nieuws/Boekenverkoop_Vlaanderen_/page.aspx/954?xf_itemId=207 90 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Boeken-top-10-en-top-100/page.aspx/1094 91 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Kenniscentrum/page.aspx/1035 92 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 93 http://www.boekenbank.be/boekenbank-web/boekenbank/public/home 94 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 95 http://www.boekencast.be/news_detail.php?id=1 96 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 97 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Promotie/page.aspx/1046 98 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 99 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Activiteiten/Herman+de+Coninckprijs/page.aspx/980 100 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 101 http://www.boekenbeesten.be/axi.html 102 http://www.boekenbeesten.be/dwarrel.html 103 http://www.boekenbeesten.be/famil.html 104 http://www.boekenbeesten.be/fantom.html 105 http://www.boekenbeesten.be/giechel.html 106 http://www.boekenbeesten.be/griddle.html 107 http://www.boekenbeesten.be/histor.html 108 http://www.boekenbeesten.be/knussel.html 109 http://www.boekenbeesten.be/speur.html 110 http://www.boekenbeesten.be/ 111 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Activiteiten/Boekenbeesten/Wie+zijn+Boekenbeesten/page.aspx/1059 112 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Activiteiten/Boekenleeuw+en+boekenpauw/page.aspx/981 113 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Activiteiten/Boekenleeuw+en+boekenpauw/page.aspx/981 114 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Activiteiten/Boekenleeuw+en+boekenpauw/page.aspx/981 115 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Activiteiten/Literaire-lente/page.aspx/982 116 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Activiteiten/Literaire-lente/page.aspx/982 117 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Activiteiten/Literaire-lente/page.aspx/982 118 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Activiteiten/Doeboekenactie/page.aspx/983 119 Gesprek Jef Maes, 2 april 2009 120 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Activiteiten/Zomer+van+het+Spannende+Boek/page.aspx/986

104

121 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Activiteiten/De-andere-strip/page.aspx/1068 122 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Activiteiten/De-andere-strip/page.aspx/1068 123 http://www.fondsvoordeletteren.be/nl/press/91/vfl-vergroot-inspanningen-voor-vlaamse-strip.html 124 http://www.boekenbeurs.be/ 125 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Activiteiten/Debuutprijs/page.aspx/948 126 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Activiteiten/Debuutprijs/page.aspx/948 127http://www.boek.be/Nederlands/Diverse/Nieuws/De_Boekenbeursbezoeker_wo/page.aspx/954?xf_itemId=336 128 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 129 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 130 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 131 http://www.canoncultuurcel.be/home/7851 132 http://www.boek.be/Nederlands/Home/Uitgevers+(VUV)/page.aspx/952 133 http://www.plantinmoretusprijzen.be/ 134 http://www.plantingenootschap.be/pmp.html 135 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 136 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 137 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 138 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 139 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 140 http://www.luisterlezer.be/volwassenen/index.htm 141 http://www.luisterlezer.be/volwassenen/index.htm 142 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 143 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 144 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 145 http://www.luisterlezer.be/volwassenen/index.htm 146 http://www.luisterlezer.be/volwassenen/index.htm 147 http://www.luisterlezer.be/volwassenen/index.htm 148 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 149 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 150 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 151 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 152 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 153 Informatiebrochure Erfgoeddag: uit vriendschap!, editie Leuven. p. 12-13. 154 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 155 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 156 http://www.luisterlezer.be/volwassenen/index.htm 157 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 158 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 159 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 160 Informatiebrochure Samen lekker lezen – de Boekenkaravaan 2007. Syllabus voor de voorlezers. p. 17. 161 Informatiebrochure Samen lekker lezen – de Boekenkaravaan 2007. Syllabus voor de voorlezers. p. 17. 162 http://www.leesweb.org/karavaan/index.php?option=com_content&view=article&id=17&Itemid=35 163 http://www.leesweb.org/karavaan/index.php?option=com_content&view=article&id=17&Itemid=35 164 http://www.leesweb.org/karavaan/index.php?option=com_content&view=article&id=17&Itemid=35 165 http://www.leesweb.org/karavaan/index.php?option=com_content&view=article&id=17&Itemid=35 166 http://www.leesweb.org/karavaan/index.php?option=com_content&view=article&id=17&Itemid=35 167 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 168 http://www.leesweb.org/karavaan/index.php?option=com_content&view=article&id=15&Itemid=34 169 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 170 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 171 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 172 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 173 Informatiebrochure Samen lekker lezen – de Boekenkaravaan 2007. Syllabus voor de voorlezers. p. 12. 174 Informatiebrochure Samen lekker lezen – de Boekenkaravaan 2007. Syllabus voor de voorlezers. p. 12. 175 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 176 http://www.leesweb.org/karavaan/index.php?option=com_content&view=article&id=19&Itemid=38 177 http://www.leesweb.org/karavaan/index.php?option=com_content&view=article&id=37&Itemid=67 178 http://www.leesweb.org/karavaan/index.php?option=com_content&view=article&id=45&Itemid=82

105

179 http://www.leesweb.org/karavaan/index.php?option=com_content&view=article&id=44&Itemid=83 180 http://www.leesweb.org/karavaan/index.php?option=com_content&view=article&id=44&Itemid=83 181 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=13&Itemid=28 182 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=14&Itemid=29 183 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=15&Itemid=30 184 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=16&Itemid=31 185 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=17&Itemid=32 186 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=18&Itemid=33 187 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=19&Itemid=34 188 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=20&Itemid=35 189 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=119&Itemid=11 190 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=128&Itemid=145 191 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=12&Itemid=37 192 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=23&Itemid=38 193 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=21&Itemid=39 194 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=24&Itemid=40 195 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=36&Itemid=12 196 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=35&Itemid=13 197 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=35&Itemid=13 198 http://www.jeugdenpoezie.be/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=63&Itemid=98 199 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 200 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=38&Itemid=51 201 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=39&Itemid=52 202 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=43&Itemid=53 203 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=45&Itemid=54 204 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=37&Itemid=14 205 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 206 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=115&Itemid=98 207 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=40&Itemid=104 208 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=50&Itemid=110 209 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=44&Itemid=108 210 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=52&Itemid=111 211 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=55&Itemid=112 212 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=58&Itemid=113 213 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=60&Itemid=114 214 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=62&Itemid=115 215 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=116 216 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=68&Itemid=118 217 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=72&Itemid=120 218 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=117 219 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=116&Itemid=100 220 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=116&Itemid=100 221 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=49&Itemid=121 222 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=53&Itemid=123 223 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=124 224 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=57&Itemid=126 225 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=59&Itemid=127 226 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=67&Itemid=131 227 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=69&Itemid=132 228 http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=70&Itemid=133 229 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 230 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 231 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 232 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 233 http://www.linc-vzw.be/images/stories/pdf/Kennismakingsbrochure%20LINC.pdf 234 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=74&Itemid=63 235 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=75&Itemid=94 236 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=860&Itemid=174 237 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=860&Itemid=174

106

238 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=76&Itemid=101 239 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=76&Itemid=101 240 http://www.linc-vzw.be/charts/main.php?page=nieuwsbrief&thema=3&titel=opzet%20nieuwsbrief 241 http://www.linc-vzw.be/DC/documentatiecentrum.html 242 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_wrapper&Itemid=243 243 Informatiebrochure Doe eens een boekje open… Kleine handleiding bij het voorlezen. p.2 244 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=791&Itemid=85 245 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=791&Itemid=85 246 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=791&Itemid=85 247 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=791&Itemid=85 248 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=791&Itemid=85 249 http://www.vbjk.be/nl/over-vbjk 250 http://www.linc-vzw.be/charts/main.php?page=voorlezen_oba&thema=5&titel=ondersteunings-%20en%20bijscholingsaanbod%20intermediairen 251 http://www.linc-vzw.be/charts/main.php?page=voorlezen_oba&thema=5&titel=ondersteunings-%20en%20bijscholingsaanbod%20intermediairen 252 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=790&Itemid=86 253 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=789&Itemid=87 254 Gesprek met Marijke Schout, 24 april 2009 255 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=865&Itemid=178 256 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=867&Itemid=179 257 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=1215&Itemid=238 258 http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=1293&Itemid=242 259 http://www.linc-vzw.be/images/stories/voorleespunten/flyer.pdf 260 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Over%20Locus 261 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Over%20Locus/De%20naam%20LOCUS/ 262 http://www.bibnet.be/portaal/Bibnet/Over_Bibnet 263 Gesprek met Chris De Bremme, 15 april 2009 264 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/LokaalCultuurmanagement 265 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking 266 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking 267 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Werkgroep%20Bibliotheekpromotie/ 268 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Werkgroep%20Leesbevordering/ 269 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Cultuur_en_Samenleving/Informatiegeletterdheid/ 270 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Cultuur_en_Samenleving/Publieke%20ruimte/ 271http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Cultuur_en_Samenleving/Interculturaliseren/Intercultureel_lokaal_cultuurbeleid/ 272 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Cultuur_en_Samenleving/Gemeenschapsvorming/ 273 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Cultuur_en_Samenleving 274 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Over%20Locus/Wie%20is%20wie 275 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Over%20Locus/FOCUS/ 276 Gesprek met Chris De Bremme, 15 april 2009 277 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Bibdate/ 278 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Bibdate/ 279 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Bibliotheekweek/ 280 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Leesgroepen/ 281 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Leesgroepen/Activiteiten/ 282 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Leesgroepen/De%20Boek-delenprijs/ 283 http://www.cultuurnet.be/over-ons 284 http://www.cultuurnet.be/kinderen/over-vlieg 285 http://www.cultuurnet.be/kinderen/over-vlieg 286 http://www.cultuurnet.be/kinderen/over-vlieg 287 http://www.cultuurnet.be/kinderen/voorbije-vliegacties 288 http://www.cultuurnet.be/kinderen/voorbije-vliegacties 289 http://www.cultuurnet.be/kinderen/voorbije-vliegacties#Bende 290 http://www.cultuurnet.be/kinderen/voorbije-vliegacties#Bende 291 http://www.cultuurnet.be/kinderen/superVlieg%20%20 292 http://www.cultuurnet.be/kinderen/superVlieg%20%20 293 Gesprek met Chris De Bremme, 15 april 2009

107

294 http://www.boekbabys.be/new/project/partners.php 295 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Jeugdboekenweek/ 296 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Gedichtendag/ 297 Gesprek met Chris De Bremme, 15 april 2009 298 http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Kunst-%20en%20Cultuureducatie/School%20en%20Bibliotheek/ 299 Gesprek met Chirs De Bremme, 15 april 2009 300 Gesprek met Chris De Bremme, 15 april 2009 301 Gesprek met Chris De Bremme, 15 april 2009 302 Gesprek met Chris De Bremme, 15 april 2009 303 http://www.canoncultuurcel.be/canon/is 304 http://www.ond.vlaanderen.be/canon/cultuureducatie2008/ 305 http://www.dagvandeliteratuureducatie.be/ 306 http://www.cultuurnet.be/dossiers/uitforum-26012009 307 http://www.cultuurnet.be/uitnetwerk/uitforum 308 http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=001.001 309 Informatiebrochure: Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 19. 310 http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=001.002.009 311 Informatiebrochure: Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 19. 312 http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=001.002.009 313 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 314 Informatiebrochure: Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 17. 315 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 316 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 317 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 318 Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 1. 319 Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 7. 320 Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. pp. 7-8. 321 Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 8. 322 Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 8. 323 Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 9. 324 Stage bij Stichting Lezen, voorjaar 2008 325 http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=006.001.001 326 http://www.canoncultuurcel.be/home/7851 327 http://www.voorlezen.be/2008/vorming.htm 328 http://www.hetschoolvaknederlands.org/ 329 http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=006.001.002 330 http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=006.001.003 331 http://sl.webfabriek.be/content.aspx?l=006.002.002 332 http://sl.webfabriek.be/content.aspx?l=006.002.001 333 Informatiebrochure De bibliotheek van het Focuspunt Jeugdliteratuur: een unieke collectie over kinderen jeugdliteratuur en leesbevordering. p. 7. 334 Informatiebrochure: De bibliotheek van het Focuspunt Jeugdliteratuur: een unieke collectie over kinderen jeugdliteratuur en leesbevordering. p. 8. 335 http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=007.003 336 http://www.ketnet.be/content/het-boek-van-de-week 337 Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 12. 338 http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=007.009 339 http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=004

108

340 Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 10. 341 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 342 Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 11. 343 Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 11. 344 http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=004.002.004 345 Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 11. 346 Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 12. 347 http://www.fahrenheit451.be/info/index.html 348 Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 12. 349 http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=004.006.001 350 Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. p. 13. 351 http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=004.006.003 352 http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=004.006.003 353 Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie voor boeken, verhalen en mooie teksten. pp. 15-16. 354 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 355 Gesprek met Chris De Bremme, 15 april 2009 356 Gesprek met Chris De Bremme, 15 april 2009 357 http://www.lezen.nl/index.html?spsearch=&age_group_id=0&menu_item_id=1 358 http://www.lezen.nl/index.html?spsearch=&age_group_id=0&menu_item_id=1 359 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 360 Janssen, Bart, ‘Helma van Lierop: ‘Van leesbevordering moet je niet te hoge verwachtingen hebben’, in: BibliotheekBlad 18, 2000. p. 29. 361 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 362 Gesprek met Marijke Schout, 24 april 2009 363 Gesprek met Marijke Schout, 24 april 2009 364 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 365 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 366 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 367 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 368 Kustermans, Karin, ‘Interview met Aidan Chambers. ‘Als je dit kunt lezen, heb je dat aan een leerkracht te danken.’’, in: Leesgoed 7, 2008. p. 253. 369 Kustermans, Karin, ‘Interview met Aidan Chambers. ‘Als je dit kunt lezen, heb je dat aan een leerkracht te danken.’’, in: Leesgoed 7, 2008. p. 253. 370 Kustermans, Karin, ‘Interview met Aidan Chambers. ‘Als je dit kunt lezen, heb je dat aan een leerkracht te danken.’’, in: Leesgoed 7, 2008. p. 253-254. 371 Groeve, Jen de, Dynamisch, creatief en grotendeels onontgonnen. Joosen en Vloeberghs over de academische studie van jeugdliteratuur.’, in: De Leeswelp 6, 2008. pp. 234-239. 372 Groeve, Jen de, Dynamisch, creatief en grotendeels onontgonnen. Joosen en Vloeberghs over de academische studie van jeugdliteratuur.’, in: De Leeswelp 6, 2008. p. 235. 373 Groeve, Jen de, Dynamisch, creatief en grotendeels onontgonnen. Joosen en Vloeberghs over de academische studie van jeugdliteratuur.’, in: De Leeswelp 6, 2008. p. 236. 374 Lierop-Debrauwer, Helma van, ‘Groeien en bloeien tegen de verdrukking in. Het academische jeugdliteratuuronderzoek.’, in: De Leeswelp 6, 2008. p. 234. 375 Gebaseerd op het gelijknamig artikel: Coppin, Eveline, ‘Moedermelk voor lezers (in spe), in: De Leeswelp 6, 2007. pp. 202-205. 376 Coppin, Eveline, ‘Moedermelk voor lezers (in spe), in: De Leeswelp 6, 2007. p. 202. 377 Coppin, Eveline, ‘Moedermelk voor lezers (in spe), in: De Leeswelp 6, 2007. pp. 202-203. 378 http://www.boekbabys.be/new/project/basisfilosofie.php 379 Gielis, Kathleen en Ilona Plichart, ‘Voorlezen in kinderdagverblijven’, in: De Leeswelp 9, 2006. p. 340. 380 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 381 http://www.voornu.be/waarom.html

109

382 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 383 http://www.voornu.be/werktenmee.html 384 http://www.voornu.be/voorbibs.html 385 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 386 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 387 Gesprek met Marijke Schout, 24 april 2009 388 Gesprek met Marijke Schout, 24 april 2009 389 Gesprekken met leesbevorderende organisaties 390 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 391 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 392 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 393 Gesprekken met leesbevorderende organisaties 394 http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=001.001 395 http://lezen.nl/index.html?spsearch=&age_group_id=0&menu_item_id=1 396 Gesprek met Daan Beeke, 24 maart 2009 397 http://www.boekbabys.be/new/project/inspiratie_uit_GB.php 398 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 399 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 400 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 401 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009 402 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 403 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 404 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 405 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 406 Gesprek met Marijke Schout, 24 april 2009 407 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 408 http://www.kindengezin.be/Algemeen/Over_Kind_En_Gezin/Wat_doet_kind_en_gezin/Missie.jsp 409 http://www.boekbabys.be/new/project/basisfilosofie.php 410 http://www.kav.be/nl/home.asp 411 http://www.kvlv.be/Default.aspx?tabid=322 412 http://www.vormingsplus.be/content.aspx?l=003 413 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 414 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 415 Gesprek met Jef Maes, 2 april 2009 416 Gesprek met Selle de Vos, 14 april 2009 417 Gesprek met Chris De Bremme, 15 april 2009 418 Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks, 16 april 2009 419 Gesprek met Marijke Schout, 24 april 2009 420 Gesprek met Rune Buerman, 24 april 2009

110

BIBLIOGRAFIE

BOEKEN

- Beeusaert, Katrien en Evelien Kayaert, Van Vereeniging ter Bevordering van het

Vlaamsche Boekwezen tot boek.be. Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2004. 223 p.

- Coillie, Jan van, Leesbeesten en boekenfeesten – Hoe werken (met) kinderen

jeugdboeken? Davidsfonds/Infodok, Leuven, 1999. 424 p.

- Ghesquiere, Rita, Het verschijnsel Jeugdliteratuur. Acco, Leuven/Amersfoort, 2000.

- Lierop-Debrauwer, Helma van, Piet Mooren en Hanny Bekkering (Red.), Dat moet je

gelezen hebben. Biblion Uitgeverij, Leidschendam, 2004. 226 p.

- Pennac, Daniel, In een adem uit…Het geheim van het lezen. De Brink, Amsterdam, 1993.

176 p.

- Spelbrink, Hanny, e.a., De wereld van het kinderboek. Wolters-Noordhoff, Groningen,

1997.

- Sterck, Marita De, Lees je mee? Een gids voor wie boeken en kinderen wil samenbrengen.

Lannoo, Tielt, 1997. 208 p.

TIJDSCHRIFTARTIKELS

- Bakker, Jan-Hendrik, ‘Welk lezen willen we bevorderen? – Leesbevordering in filosofisch

perspectief’, in: Leesgoed 4, 2001. pp. 194-196.

- Berg, Femke van den, ‘Heeft leesbevordering zin?’, in: Bibliotheekblad 5/6, 2004. pp. 24-

26.

- Bijl, Gerard van der, ‘Leesbevordering geen basistaak’, in: BibliotheekBlad 19, 2000. p.

32.

- Bull, Albert, ‘Leesbevordering is onderdeel van media-educatie’, in: BibliotheekBlad

16/17, 2000. p. 38.

- Coppin, Eveline, ‘Moedermelk voor lezers (in spe), in: De Leeswelp 6, 2007. pp. 202-205.

- Decorte, Mady, ‘Leesbevordering in Vlaanderen anno 2000’, in: Klapper 2, 2000. pp. 3-8.

- Geyskens, Emy, ‘Voorlezen’, in: Klapper 3, 2002. pp. 4-10.

- Gielis, Kathleen en Ilona Plichart, ‘Voorlezen in kinderdagverblijven’, in: De Leeswelp 9,

2006. pp. 340-341.

- Groeve, Jen de, ‘Dynamisch, creatief en grotendeels onontgonnen. Joosen en Vloeberghs

over de academische studie van jeugdliteratuur.’, in: De Leeswelp 6, 2008. pp. 234-239.

111

- Hottenhuis, Anne, ‘Jef van Gool: leesbevorderaar op alle fronten’, in: BibliotheekBlad

9/10, 2002. pp. 28-30.

- Janssen, Bart, ‘Helma van Lierop: ‘Van leesbevordering moet je niet te hoge

verwachtingen hebben.’’, in: BibliotheekBlad 18, 2000. pp. 28-29.

- Kustermans, Karin, ‘Interview met Aidan Chambers. ‘Als je dit kunt lezen, heb je dat aan

een leerkracht te danken.’’, in: Leesgoed 7, 2008. pp. 252-256.

- Lierop-Debrauwer, Helma van, ‘Groeien en bloeien tegen de verdrukking in. Het

academische jeugdliteratuuronderzoek.’, in: De Leeswelp 6, 2008. pp. 231-234.

- Schrijnemakers, John, ‘Blijde boodschapper of zondebok’, in: Lierop-Debrauwer, Helma

van, Piet Mooren en Hanny Bekkering (Red.), Dat moet je gelezen hebben. Biblion

Uitgeverij, Leidschendam, 2004. pp. 189-193.

- Schulz, Cile, ‘Marcel Möring: ‘Ik geloof niet in leesbevordering’’, in: BibliotheekBlad 17,

2002. pp. 34-36.

- Selhorst, Karolien, ‘Speellezen op de bus. Gesprek met Selle de Vos van De

Luisterlezer.’, in: De Leeswelp 2, 2006.

- Stalpers, Cedric, ‘Jongeren geen verloren groep voor leesbevordering’, in:

BibliotheekBlad 5, 2001. pp. 28-29.

- Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 1. De jaren ’80 als startbaan.’, in: De

Leeswelp 7, 2007. pp. 242-244.

- Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 2. Vleugelversterking in de jaren ’90.’,

in: De Leeswelp 8, 2007. pp. 282-284.

- Steyaert, Katrien, ‘Leesbevordering in Vlaanderen 3. Een hoge vlucht na 2000.’, in: De

Leeswelp 9, 2007. pp. 333-335.

- Welmer, Ingrid, ‘Leesbevordering en bibliotheken: een perfecte combinatie?’, in:

BibliotheekBlad 14, 2000. p. 31.

- Willemsteijn, Astrid, ‘Hoe jongeren tot lezen brengen. Lees mij!’, in: Leesgoed 2, 2008.

pp. 52-53.

112

ONDERZOEKSPUNLICATIES: Stichting Lezen Nederland

- Piek, Karlijn, Zoveel lezen we (niet). Stichting Lezen Nederland, Amsterdam, 1995. 95 p.

[online raadpleegbaar op:]

http://www.lezen.nl/index.html?spsearch=&age_group_id=0&menu_item_id=2001&sp1=

17 [25/05/2009]

- Vries, Nienke de, Lezen we nog? Een inventarisatie van onderzoek op het gebied van

lezen en leesbevordering. Stichting Lezen Nederland, Amsterdam, 2007. 187 p. [online

raadpleegbaar op:] http://www.lezen.nl/files.php?file_id=291 [25/05/2009]

INFORMATIEBROCHURES

- Informatiebrochure Erfgoeddag: uit vriendschap!, editie Leuven. Denise Vandevoort,

schepen van cultuur, Leuven. 36 p.

- Informatiebrochure Samen lekker lezen – de Boekenkaravaan 2007. Syllabus voor de

voorlezers. Leesweb vzw, 2007. 48 p.

- Informatiebrochure Stichting Lezen en het Focuspunt Jeugdliteratuur, een gedeelde passie

voor boeken, verhalen en mooie teksten. Stichting Lezen, 2007. 20 p.

- Informatiebrochure Doe eens een boekje open… Kleine handleiding bij het voorlezen.

LINC. 23 p.

INTERNET

De Luisterlezer, www.deluisterlezer.be

- De Luisterlezer, Programma’s > Overzicht > Programma’s

http://www.luisterlezer.be/volwassenen/index.htm (25/05/2009)

- De Luisterlezer, Programma’s > Overzicht > Vormingsaanbod


- De Luisterlezer, Wie zijn we?


Leesweb, www.leesweb.be

- De Boekenkaravaan, De Boekenkaravaan > Aansluitende initiatieven

http://www.leesweb.org/karavaan/index.php?option=com_content&view=article&id=

44&Itemid=83 [25/05/2009]

113

- De Boekenkaravaan, De Boekenkaravaan > André Sollie


19&Itemid=38 [25/05/2009]

- De Boekenkaravaan, De Boekenkaravaan > Geert De Kockere


37&Itemid=67 [25/05/2009]

- De Boekenkaravaan, De Boekenkaravaan > Geschiedenis


17&Itemid=35 [25/05/2009]

- De Boekenkaravaan, De Boekenkaravaan > Gezinnen


15&Itemid=34 [25/05/2009]

- De Boekenkaravaan, Nieuws


45&Itemid=82 [25/05/2009]

- Jeugd en Poëzie, Home > thuis > j&p

http://www.jeugdenpoezie.be/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id

=63&Itemid=98 [25/05/2009]

- Leesweb, Documentatiecentrum

http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=140&

Itemid=153 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Keuzelijsten > Afscheid voor altijd deel 1

http://www.leesweb.org/lees/index.php?option=com_content&view=article&id=16&It

emid=31 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Keuzelijsten > Afscheid voor altijd deel 2


emid=32 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Keuzelijsten > Feesten het jaar rond


emid=30 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Keuzelijsten > Het lezen zoals het is: 16+


emid=29 [25/05/2009]

114

- Leesweb, Publicaties > Keuzelijsten > Je bent jong en je leest wat


emid=35 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Keuzelijsten > Mijn gezin anders dan anders


emid=34 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Keuzelijsten > Prentenboeken


emid=33 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Keuzelijsten > Samen lekker lezen


emid=28 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Lesmappen > De antimeid


emid=43 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Lesmappen > Soms dan moet ik huilen


emid=41 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Lesmappen > Zij en zij en hij en hij


emid=42 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Moeilijke lezers > Fijne leeswaren


emid=39 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Moeilijke lezers > Horen, zien en lezen


emid=37 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Moeilijke lezers > Makkelijk boek zoekt lezers


Itemid=145 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Moeilijke lezers > Makkelijk lezen Mediagids


emid=38 [25/05/2009]

115

- Leesweb, Publicaties > Moeilijke lezers > Natuurlijk hebben wij ook voor jullie

boeken


emid=40 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Poëzie > Bundels Soetendaelle wedstrijd


emid=55 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Poëzie > Dingen die je niet kunt zeggen


emid=51 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Poëzie > Hoe onderhuids de lente wacht


emid=52 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Poëzie > Losse blaadjes in een glazen doos


emid=53 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Poëzie > Met veertjes van vrede


emid=54 [25/05/2009]

- Leesweb, Publicaties > Werkmappen


emid=13 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Themacursussen > Foutloos schrijven (volwassenen)


emid=172 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Themacursussen > Griezelen en beven: hier vreest men voor zijn

leven


emid=124 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Themacursussen > Rijke literatuur uit de derde wereld: een

kennismaking


emid=121 [25/05/2009]

116

- Leesweb, Vorming > Themacursussen > Scandinavische hoofdbrekers


emid=126 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Themacursussen > The truth is out there: scienfiction en fantasy


emid=127 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Themacursussen > Whodunit?


emid=123 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Themacursussen


Itemid=100 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Vormingscursussen > De 19e eeuwse roman


emid=113 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Vormingscursussen > De gouden Edwardianen


emid=111 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Vormingscursussen > De laatste tsaar


emid=110 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Vormingscursussen > De poëtische prerafaëlieten


emid=115 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Vormingscursussen > Een literaire wandeling door het Westen


emid=118 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Vormingscursussen > Engelse literatuur


emid=120 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Vormingscursussen > Freewheelen met Freud


emid=104 [25/05/2009]

117


emid=106 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Vormingscursussen > Henrik Ibsen


emid=119 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Vormingscursussen > Het huis uit 1900


emid=114 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Vormingscursussen > Kerstmis met Poirot e.a.


emid=117 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Vormingscursussen > Op de thee bij Victoria


emid=108 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Vormingscursussen > The House of Elliot: een stukje

modegeschiedenis


emid=116 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Vormingscursussen > Wenen en het fin-de-sciècle


emid=112 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Workshops > Poëzie-atelier (jeugd)


emid=131 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Workshops > Vertellen en voorlezen (volwassenen)


emid=132 [25/05/2009]

- Leesweb, Vorming > Workshops > Wokshop Foutloos!


emid=133 [25/05/2009]

LOCUS, www.locusnet.be

- Bibnet, Home > Over Bibnet > Bibnet

http://www.bibnet.be/portaal/Bibnet/Over_Bibnet [25/05/2009]

118

- Boekbaby’s, project > partners

http://www.boekbabys.be/new/project/partners.php [25/05/2009]

- CANON Cultuurcel, CANON > is

http://www.canoncultuurcel.be/canon/is [25/05/2009]

- CultuurNet, Home > Over ons

http://www.cultuurnet.be/over-ons [25/05/2009]

- CultuurNet, Home > Projecten > Kinderen en cultuur > Over Vlieg

http://www.cultuurnet.be/kinderen/over-vlieg [25/05/2009]

- CultuurNet, Home > Projecten > Kinderen en cultuur > Vliegacties en projecten >

Voorbije Vliegacties

http://www.cultuurnet.be/kinderen/voorbije-vliegacties [25/05/2009]


SuperVlieg

http://www.cultuurnet.be/kinderen/superVlieg%20%20 [25/05/2009]


Voorbije Vliegacties > 2006: het jaar van de Bende van Vlieg

http://www.cultuurnet.be/kinderen/voorbije-vliegacties#Bende [25/05/2009]

- CultuurNet, Home > Projecten > UiTnetwerk > UiTforum

http://www.cultuurnet.be/uitnetwerk/uitforum [25/05/2009]

- CultuurNet, Home > UiTforum, 26.01.2009

http://www.cultuurnet.be/dossiers/uitforum-26012009 [25/05/2009]

- Dag van de Literatuureducatie, INFO

http://www.dagvandeliteratuureducatie.be/ [25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Cultuur & Samenleving > Gemeenschapsvorming

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Cultuur_en_Samenleving/Gemeenschapsvormin

g/ [25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Cultuur & Samenleving > Informatiegeletterdheid

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Cultuur_en_Samenleving/Informatiegeletterdhe

id/ [25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Cultuur & Samenleving > Interculturaliseren

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Cultuur_en_Samenleving/Interculturaliseren/

[25/05/2009]

119

- LOCUS, Locus > Cultuur & Samenleving > Publieke ruimte

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Cultuur_en_Samenleving/Publieke%20ruimte/

[25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Cultuur & Samenleving

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Cultuur_en_Samenleving [25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Lokaal Cultuurmanagment

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/LokaalCultuurmanagement [25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Over Locus > De naam LOCUS

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Over%20Locus/De%20naam%20LOCUS/

[25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Over Locus > FOCUS

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Over%20Locus/FOCUS/ [25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Over Locus > Wat is LOCUS?

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Over%20Locus [25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Over Locus > Wie is wie?

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Over%20Locus/Wie%20is%20wie/

[25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Publiekswerking > Kunst- en Cultuureducatie > School en

bibliotheek

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Kunst-

%20en%20Cultuureducatie/School%20en%20Bibliotheek/ [25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Publiekswerking > Werkgroep Bibliotheekpromotie

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Werkgroep%20Bibliotheekpro

motie/ [25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Publiekswerking > Werkgroep Leesbevordering

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Werkgroep%20Leesbevorderi

ng/ [25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Publiekswerking

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking [25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Publiekwerking > Bibdate

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Bibdate/ [25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Publiekwerking > Bibliotheekweek

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Bibliotheekweek/

[25/05/2009]

120

- LOCUS, Locus > Publiekwerking > Gedichtendag

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Gedichtendag/ [25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Publiekwerking > Jeugdboekenweek

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Jeugdboekenweek/

[25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Publiekwerking > Leesgroepen > Activiteiten

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Leesgroepen/Activiteiten/

[25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Publiekwerking > Leesgroepen > De Boek-delenprijs

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Leesgroepen/De%20Boek-

delenprijs/ [25/05/2009]

- LOCUS, Locus > Publiekwerking > Leesgroepen

http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Leesgroepen/ [25/05/2009]

- Onderwijs.Vlaanderen.be, Onderwijs en Vorming > CANON > Dag van de

cultuureducatie

http://www.ond.vlaanderen.be/canon/cultuureducatie2008/ [25/05/2009]

LINC, www.linc-vzw.be

- LINC, activiteiten (voor)lezen > ondersteunings- en bijscholingsaanbod > aanbod

http://www.linc-

vzw.be/charts/main.php?page=voorlezen_oba&thema=5&titel=ondersteunings-

%20en%20bijscholingsaanbod%20intermediairen [25/05/2009]

- LINC, documentatiecentrum

http://www.linc-vzw.be/DC/documentatiecentrum.html [25/05/2009]

- LINC, Home > digitale wereld > CNG projecten

http://www.linc-

vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=860&Itemid=174

[25/05/2009]

- LINC, Home > digitale wereld

http://www.linc-

vzw.be/index.php?option=com_content&task=view&id=75&Itemid=94 [25/05/2009]

- LINC, Home > kennismaatschappij

http://www.linc-


121

- LINC, Home > voorlezen > boekenhoeve

http://www.linc-


- LINC, Home > voorlezen > lezingen

http://www.linc-


- LINC, Home > voorlezen > pluizer

http://www.linc-vzw.be/index.php?option=com_wrapper&Itemid=243 [25/05/2009]

- LINC, Home > voorlezen > voorleespunten > Alfapret

http://www.linc-


[25/05/2009]

- LINC, Home > voorlezen > voorleespunten > Laakdal

http://www.linc-


[25/05/2009]

- LINC, Home > voorlezen > voorleespunten > Leesfoor

http://www.linc-


[25/05/2009]

- LINC, Home > voorlezen > voorleespunten > Leeslekker

http://www.linc-


[25/05/2009]

- LINC, Home > voorlezen > voorleespunten

http://www.linc-


- LINC, Home > voorlezen

http://www.linc-


- LINC, Kennismakingsbrochure

http://www.linc-vzw.be/images/stories/pdf/Kennismakingsbrochure%20LINC.pdf

[25/05/2009]

122

- LINC, nieuwsbrief > opzet

http://www.linc-

vzw.be/charts/main.php?page=nieuwsbrief&thema=3&titel=opzet%20nieuwsbrief

[25/05/2009]

Stichting Lezen, www.stichtinglezen.be

- CANON Cultuurcel, Home > Dagen van de literatuureducatie 2009

http://www.canoncultuurcel.be/home/7851 [25/05/2009]

- Fahrenheit451, Home > Info > Wat is F451?

http://www.fahrenheit451.be/info/index.html [25/05/2009]

- Het Schoolvak Nederlands, Programma

http://www.hetschoolvaknederlands.org/ [25/05/2009]

- Ketnet, Home > Doe mee > Boekentips

http://www.ketnet.be/content/het-boek-van-de-week [25/05/2009]

- Stichting Lezen, Home > Focuspunt Jeugdliteratuur > IBBY

http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=007.009 [25/05/2009]

- Stichting Lezen, Home > Focuspunt Jeugdliteratuur > Website


- Stichting Lezen, Home > Kenniscentrum > Onderzoek > Overzicht

http://sl.webfabriek.be/content.aspx?l=006.002.001 [25/05/2009]

- Stichting Lezen, Home > Kenniscentrum > Onderzoek > Scriptieprijs

http://sl.webfabriek.be/content.aspx?l=006.002.001 [25/05/2009]

- Stichting Lezen, Home > Kenniscentrum > Vorming > Lerarenopleiding

http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=006.001.002 [25/05/2009]

- Stichting Lezen, Home > Kenniscentrum > Vorming > Studiedagen & Congressen


- Stichting Lezen, Home > Kenniscentrum > Vorming > Vorming op maat


- Stichting Lezen, Home > Projecten > 6-12 jaar > Jeugdboekenweek


- Stichting Lezen, Home > Projecten > Alle leeftijden > Auteurslezingen


- Stichting Lezen, Home > Projecten > Alle leeftijden > Leesplekken


123

- Stichting Lezen, Home > Projecten > Alle leeftijden > Leesplekken


- Stichting Lezen, Home > Projecten

http://www.stichtinglezen.be/content.aspx?l=004 [25/05/2009]

- Stichting Lezen, Home > Stichting Lezen > Opdracht


- Voorleesweek, Home > Vorming

http://www.voorlezen.be/2008/vorming.htm [25/05/2009]

Doorlichting

- Boekbaby’s, home > project > basisfilosofie

http://www.boekbabys.be/new/project/basisfilosofie.php [25/05/2009]

- Boekbaby’s, home > project > internationaal

http://www.boekbabys.be/new/project/inspiratie_uit_GB.php [25/05/2009]

- KAV, Home > KAV > Wie zijn we?

http://www.kav.be/nl/home.asp [25/05/2009]

- Kind en Gezin, Ouder/Professional > Wie zijn wij? > Over Kind en Gezin > Wat doet

Kind en Gezin?

http://www.kindengezin.be/Algemeen/Over_Kind_En_Gezin/Wat_doet_kind_en_gezi

n/Missie.jsp [25/05/2009]

- KVLV, Home > Wie zijn wij? > Historiek

http://www.kvlv.be/Default.aspx?tabid=322 [25/05/2009]

- Stichting Lezen Nederland, Home > Stichting Lezen > Historie

http://lezen.nl/index.html?spsearch=&age_group_id=0&menu_item_id=1

[25/05/2009]

- Stichting Lezen Nederland, Home > Stichting Lezen > Literatuureducatie en

leesbevordering

http://www.lezen.nl/index.html?spsearch=&age_group_id=0&menu_item_id=1

[25/05/2009]

- Stichting Lezen Nederland, Home > Stichting Lezen > Werkwijze

http://www.lezen.nl/index.html?spsearch=&age_group_id=0&menu_item_id=1

[25/05/2009]

- Stichting Lezen, Home > Stichting Lezen > Historiek


124

- Voor nu en nog heel lang, home > voor bibs

http://www.voornu.be/voorbibs.html [25/05/2009]

- Voor nu en nog heel lang, home > waarom?

http://www.voornu.be/waarom.html [25/05/2009]

- Voor nu en nog heel lang, home > werkten mee

http://www.voornu.be/werktenmee.html [25/05/2009]

- Vormingplus, Home > Over Vormingplus > Wat doet Vormingplus?

http://www.vormingsplus.be/content.aspx?l=003 [25/05/2009]

CONTACT

- Telefonisch contact met Grietje Schepers (De Inktaap) op vrijdag 20 maart 2009

- Telefonisch contact met Marijke Schout (LINC) op dinsdag 24 maart 2009

- Gesprek met Daan Beeke (Stichting Lezen Nederland) na de uitreiking van De Inktaap

(deSingel) te Antwerpen op dinsdag 24 maart 2009

- Gesprek met Martijn Nicolaas (Nederlandse Taalunie) na de uitreiking van De Inktaap

(deSingel) te Antwerpen op dinsdag 24 maart 2009

- Gesprek met Jef Maes (Boek.be) te Te Boelaerlei, 2140 Borgerhout (Antwerpen) op

donderdag 2 april 2009

- Gesprek met Selle de Vos (De Luisterlezer) te Martelarenplein, 3000 Leuven op dinsdag

14 april 2009

- Gesprek met Chris De Bremme (LOCUS) te Priemstraat 51, 1000 Brussel op woensdag

15 april 2009

- Gesprek met Marie-Jeanne Snoeks (Leesweb) te Louis Frarynlaan 75/3, 2050 Antwerpen

op donderdag 16 april 2009

- Gesprek met Marijke Schout (LINC) te Maria-Theresiastraat 20, 3000 Leuven op vrijdag

24 april 2009

- Gesprek met Rune Buerman (Stichting Lezen Vlaanderen) te Frankrijklei 130/4, 2000

Antwerpen op vrijdag 24 april 2009

125

BIJLAGEN

BIJLAGE 1: MIJLPALEN

(R)Evolutie

1972 eerste Jeugdboekenweek

1976 NCJ1 wordt opgericht

1981 PLOB2 wordt opgericht

1984 KCLB3 en PLOB worden erkend als lectuurbegeleidingsorganisatie

1986 NCJ organiseert Jeugdboekenweek

1987 Annie Beullens, de eerste boekenjuf

1989 de term ‘leesbevordering’ wordt gelanceerd

1991 Studiedag ‘Jeugdliteratuur in relatie tot andere media’

1993 PLOB schoolt zich om tot dienst en wordt LINC4

1994 minister Weckx zet leesbevorderingscampagne op

1996 LINC organiseert adviesgroep leesbevordering

leesbevordering als speerpunt in beleidsbrief Letteren van Luc Martens

LINC ontwikkelt nieuwe vorming Boekgeno(o)t

pionierseditie Jonge Gouden Uil

1997 start Boekenboxproject

LINC maakt repertorium leesbevordering

eerste Jonge Gouden Uil

1998 start website leesbevordering

Luc Martens subsidieert de voorleescampagne

1999 eerste Voorleesweek (oktober)

2000 VCOB5 en Stichting Lezen opgericht

2004 VCOB voert gebruikersonderzoek uit

website www.schoolenbibliotheek.be gelanceerd

2005 de Pluizerdatabank gaat online

LINC publiceert Doe eens een boekje open (met Sebastiaan Van Doninck)

1 Nationaal Centrum voor Jeugdliteratuur 2 Pluralistische Organisatie voor Bibliotheekgebruik 3 Katholieke Centrum voor Lectuurinformatie en Bibliotheekwerk 4 Centrum voor Lezen en Informatie 5 Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken

126

LINC richt zijn eerste voorleespunten op

Stichting Lezen start met Boekbaby’s

2006 LINC maakt de groeimeter Boekbeetjes

NCJ/Villa Kakelbont gaat op in Stichting Lezen

2007 LINC enthousiasmeert Brusselse bibliotheken voor Leesfoor

Aanvullingen

2001 Vereniging ter Bevordering van het Vlaamse Boekwezen wordt Boek.be

De Luisterlezer wordt opgericht

2002 start Boekenkaravaan: een voorleesproject aan huis

2005 KCLB wordt Leesweb

LINC6 wordt erkend als een sociaal-culturele beweging

Boek.be roept negen Boekenbeesten in het leven

CultuurNet bedenkt Vlieg: een logo dat kinderen de weg naar cultuur moet wijzen

2007 Stichting Lezen stelt eerste Kinderconsul aan

2009 VCOB en Cultuur Lokaal veranderen in LOCUS7

6 Lezen, INformatie en Communicatie 7 Lokaal, Cultuur en Steunpunt

127

BIJLAGE 2: LITERATUURLIJST

Over leesbevordering, (voor)lezen en jeugdliteratuur, een greep uit de bestaande …

Boeken

- Chambers, Aidan, Vertel eens: kinderen, lezen en praten. Davidsfonds/Infodok, Leuven,

2002.

- Chambers, Aidan, De Leesomgeving. Hoe volwassenen kinderen kunnen helpen van

boeken genieten. Querido, Amsterdam, 2002.

- Coillie, Jan van, Leesbeesten en boekenfeesten – Hoe werken (met) kinderen

jeugdboeken? Davidsfonds/Infodok, Leuven, 1999.

- Ghesquiere, Rita, Het verschijnsel Jeugdliteratuur. Acco, Leuven/Amersfoort, 2000.

- Joosen, Vanessa en Katrien Vloeberghs, Uitgelezen jeugdliteratuur. Ontmoetingen tussen

traditie en vernieuwing. LannooCampus, Leuven, 2008.

- Letterie, Martine en Elly van der Linden, Waar kijken ze naar? Deel I en II. Zwijsen,

Tilburg, 2000.

- Lierop-Debrauwer, Helma van, Piet Mooren en Hanny Bekkering (Red.), Dat moet je

gelezen hebben. Biblion Uitgeverij, Leidschendam, 2004.

- Mooren, Piet, Het prentenboek als springplank. Cultuurspreiding en leesbevordering door

prentenboeken. Uitgeverij SUN, Nijmegen, 2000.

- Peeters, Carel, Het ABC van het voorlezen. De Harmonie, Amsterdam, 1999.

- Pennac, Daniel, In een adem uit… Het geheim van het lezen. De Brink, Amsterdam, 1993.

- Riet, Jelle Van, e.a., Voorlezen kan iedereen. Handboek met tips, interviews, voorbeelden

en klassiekers. Davidsfonds/Infodok, Leuven, 2005.

- Sterk, Marita De, Lees je mee? Een gids voor wie kinderen en boeken wil samenbrengen.

Lannoo, Tielt, 1997.

Tijdschriften

- BibliotheekBlad, tweemaandelijks vakblad voor de openbare bibliotheken (NL)

- Klapper, tijdschrift over lezen en informatiegebruik (NL)

- Leesgoed, een tijdschrift over boeken, sites en meer voor kinderen van 4-14 jaar (VL/ NL)

- Leeskraam, een tijdschrift over boeken, sites en meer voor kinderen van 0-6 jaar (VL/ NL)

- Leeswelp, een maandelijks boekentijdschrift dat zich volledig wijdt aan jonge mensen, van

peuters tot adolescenten (VL)

- Leeswolf, een maandelijks boekentijdschrift voor een breed maar kritisch publiek (VL)

128

BIJLAGE 3: PASPOORTEN

BO

EK

.BE

Boek.be

Te Boelaerlei 37

B - 2140 Antwerpen (Borgerhout)

+32 (0)3 230 89 23

+32 (0)3 281 22 40

www.boek.be

DE

LU

IST

ER

L

EZ

ER

De Luisterlezer

Borstelsstraat 44

B - 3010 Leuven (Kessel-Lo)

+32 (0)16 25 85 93

+32 (0)16 25 38 09

www.luisterlezer.be

LE

ESW

EB

Leesweb vzw

Louis Frarynlaan 75/3

B - 2050 Antwerpen

+32 (0)3 272 21 46

+32 (0)3 773 34 66

www.leesweb.be

129

LIN

C

LINC vzw

Maria – Theresiastraat 20

B - 3000 Leuven

+32 (0)16 31 66 00

+32 (0)16 31 66 01

www.linc-vzw.be

LO

CU

S

LOCUS

Priemstraat 51

B - 1000 Brussel

+32 (0)2 213 10 40

+32 (0)2 213 10 39

www.locusnet.be

STIC

HT

ING

L

EZ

EN

Stichting Lezen

Frankrijklei 130/4

B - 2000 Antwerpen

+32 (0)3 204 10 00

+32 (0)3 204 10 09

www.stichtinglezen.be

130

DANKWOORD

Dit werk kon slechts tot stand komen dankzij de steun en hulp van vele mensen. Ik denk dat

een woordje van dank hier wel op zijn plaats is.

Bijzondere dank gaat uit naar Prof. Dr. Katrien Vloeberghs, mijn promotor, voor het

aanreiken van het onderwerp en het geven van inzicht in de materie. Mijn promotor, Rune

Buerman van Stichting Lezen en Mieke De Lathouwers van de Wetenschapswinkel

Antwerpen, wil ik bedanken voor het aanreiken van ideeën, het opvolgen van mijn

werkzaamheden en hun steun en begeleiding in het algemeen.

Speciale dank gaat naar onderstaande personen, die één voor één tijd hebben willen en kunnen

vrijmaken voor een inhoudelijk diepgaand gesprek over hun organisatie, alsook voor het

meegeven van zeer bruikbaar materiaal, zoals folders, informatiebrochures, boeken en eigen

werkmateriaal.

- Rune Buerman, projectmedewerker van Stichting Lezen

- Chris De Bremme, (ex)medewerker Publiekswerking van Locus

- Selle de Vos, De Luisterlezer

- Jef Maes, hoofd van het Kenniscentrum van Boek.be

- Marijke Schout, medewerkerster Leesbevordering van LINC

- Marie-Jeanne Snoeks, directeur van Leesweb

Aanvullend op bovenstaande lijst, wil ik ook de volgende drie personen bedanken voor de tijd

die ze hebben willen vrijmaken tijdens de voorbereiding van en na de uitreiking van De

Inktaap in deSingel te Antwerpen.

- Daan Beeke, projectleider voortgezet onderwijs (havo/vwo) van Stichting Lezen

Nederland, voor een kort gesprek

- Martijn Nicolaas, projectleider van de Nederlandse Taalunie, voor een kort gesprek

- Grietje Schepers, medewerkerster van De Inktaap, voor het in contact brengen met

Daan Beeke en Martijn Nicolaas

Tenslotte wil ik ook mijn ouders, broer en zus, vriend, beste vriendinnen en anderen bedanken

voor hun steun en luisterend oor tijdens deze drukke, soms toch wel moeilijke, periode.

DANKUWEL ALLEMAAL !

Leesbevordering in Vlaanderen in kaart gebracht

Documents

Transcript of Leesbevordering in Vlaanderen in kaart gebracht