Schatgraven

Leerlingboekje van ..............................

De brandweer / VuurLeskist 3.4

1. Vuur

3

4

De brandweer / Vuur – Tekst 1 Woordenlijst

Themawoorden

De wrijvingswarmte

De vuursteen

De vuurdriehoek

De brandstof

De zuurstof

De ontbrandingstemperatuur

De brand

De vonk

Andere woorden

Wrijven

Gloeien

Uitdrukkingen

Vroegere tijden

5

De brandweer / Vuur – les 1.1 – B.Werkblad ‘Woordweb vuur’

Vuur

De brandweer / Vuur - Tekst 1

Vuur.

Als één van deze drie dingen er niet is, is er geen vuur. Als er wel vuur is, maar je haalt één van deze drie dingen weg, dan gaat het vuur uit.

Vuur: gevaarlijk of gezellig!?Vuur heeft twee kanten, een goede en een slechte. We hebben daar twee woorden voor: vuur en brand. Vuur is het goede, en brand het slechte. Brand begint meestal met een beetje vuur. Met een sigaret op de bank of een kaars bij een gordijn. Er kan zomaar een vonkje wegspringen dat iets anders aansteekt. Voor je het weet, heb je dan brand. Brand is een vuur dat je niet meer in de hand hebt.

Duizenden jaren geleden konden de mensen al vuur maken. Ze maakten gebruik van wrijvingswarmte. Wrijvingswarmte ontstaat als je twee dingen snel over elkaar wrijft. Wrijf maar eens met je handen over elkaar. Ze worden dan warm.

In vroegere tijden sloeg men twee brokken vuursteen tegen elkaar. Door de wrijvingswarmte sprongen gloeiende vonken van de steen. Zo lukte het om een hoopje droge bladeren in brand te steken.

Mensen gebruikten vuur om eten te koken en zichzelf warm te houden. Ze ontdekten al gauw dat klei heel sterk wordt als je het bakt in vuur. Ook ontdekten ze dat je metaal kunt smelten en buigen als je het in het vuur houdt. Ook nu wordt vuur nog veel gebruikt. Denk maar aan het gasfornuis en aan de ketel van de centrale verwarming. Ook voor warm water hebben we vuur nodig. Deze apparaten verbranden aardgas.

De vuurdriehoekVoor vuur heb je drie dingen nodig. Samen vormen ze de vuurdriehoek: 1. Iets wat je wilt laten branden,

brandstof (hout, papier of gas). 2. Zuurstof (lucht). 3. Voldoende warmte (een vonk

of een straal zonlicht); dat heet de ontbrandingstemperatuur.

7

De brandweer / Vuur – les 1.3 – A.Werkblad

Vuur

1. Vuur in huis Kies uit: metaal, gasfornuis, smelten, vuursteen, brandstof, centrale verwarming

In huis hebben we elke dag vuur nodig. Voor het koken van eten, steken we het …………..…………………………... aan. Als we het koud hebben, zetten we de ……………………………………………. aan.

2. De vuurdriehoek

Om vuur te kunnen maken hebben we drie dingen nodig: – ……………………………………………………………… – …………………………………………………………….. – ………………………………………………………………

Wat gebeurt er als je één van deze drie dingen weghaalt?

8

3. Vuur of brand

Wat is het verschil tussen vuur en brand?

4. Vuur; gevaarlijk of gezellig?

Kijk naar de plaatjes. Streep het foute woord door; gevaarlijk of gezellig.

Jongetje speelt met vuur Kaarsjes op je verjaardagstaart Open haard in de kamer

gezellig – gevaarlijk gezellig – gevaarlijk gezellig – gevaarlijk

Pan op het gasfornuis Kaarsjes bij een gordijn Kampvuur in het bos

gezellig – gevaarlijk gezellig – gevaarlijk gezellig – gevaarlijk

2. Het verhaal van een brandweerman

9

10

De brandweer / Vuur – Tekst 2 Woordenlijst

Themawoorden

De alarmbel

Het zwaailicht

De bevelvoerder

De brandweercentrale

De mobilofoon

De ladderwagen

De materiaalwagen

De perslucht

Het masker

De tankautospuit

De watertank

Het bluswater

De brandkraan

De waterstraal

De kazerne

De kettingbotsing

De hulpverleningswagen

De redschaar

De duikploeg

De waterongevallenwagen

Het duikapparaat

Het duikpak

De drenkelingen

De takelwagen

Andere woorden

Bestrijden

De snelweg

Het materiaal

Het gereedschap

De vluchtstrook

Bekneld

Het slachtoffer

Perfect

Uitdrukkingen

Brand meester!

De loeiende sirene

11

De brandweer / Vuur – les 2.1 – B. Werkblad

Naam: ..........................................................................

Mijn brandweertekening

De brandweer / Vuur - Tekst 2

Het verhaal van een brandweerman.

een slang met een masker vast. Zo kunnen de brandweermannen toch goed ademhalen.

De mannen springen uit de brandweerwagen. De bevelvoerder kijkt hoe het best geblust kan worden. De ladderwagen komt ook aangereden. De brandweermannen zorgen ervoor dat er zo snel mogelijk water komt om het vuur te bestrijden. Een van hen is aan het blussen met water uit de tankautospuit. Dat is een brandweerwagen met een grote watertank erin.

Andere brandweermannen zorgen voor meer bluswater. Zij rollen de slangen uit en sluiten ze aan op de brandkranen.

De brandweermannen richten de waterstralen op het vuur. “Brand meester,” roept de bevelvoerder na een half uur. De brand breidt zich niet verder uit. Ze blussen nog een poosje door, tot het vuur is gedoofd.

Een paar brandweermensen pompen het water uit het huis. Ze gaan het huis in, ze willen te weten komen hoe de brand is begonnen.

De klus zit erop. De brandweermannen ruimen de spullen op en rijden terug naar de kazerne. Daar staan de brandweerwagens geparkeerd. De brandweermannen leggen schone

Dinsdagavond 19:00 uur

De alarmbel gaat! Melding: “Brand in de Kerkstraat, op nummer 5!” Snel naar de garage. Vlug trekken de brandweermensen hun laarzen, broek en jas aan en zetten ze hun helm op. Binnen één minuut zitten ze in de brandweerwagen. Met zwaailichten en loeiende sirenes rijden ze weg.

Naast de chauffeur zit de bevelvoerder; hij vertelt de brandweermannen wat ze moeten doen bij een brand. De andere brandweermannen zitten achterin.

Onderweg krijgen de brandweermannen berichten van de brandweercentrale door de mobilofoon, dat is een telefoon in de auto die via de radio werkt.

Er is een ladderwagen en een materiaalwagen onderweg.Tijdens de rit doen de brandweermannen alvast een fles met perslucht op hun rug. Perslucht is gewone lucht, die onder hoge druk in een fles is geperst. Aan de fles zit

Donderdagmiddag 15:00 uur

Melding: “Er zit een paard vast in de sloot.”

De brandweer rijdt uit met de hulpverleningswagen. De boer staat hen al op te wachten. Hij vertelt dat hij al van alles heeft geprobeerd om het paard te bevrijden, maar dat het niet gelukt is. Het dier zakt steeds verder weg.

De brandweermensen pakken stevige banden. Met een speciale haak doen ze de banden om de buik van het paard. De brandweermensen pakken deze banden vast en voorzichtig wordt het paard omhoog gehesen en op het droge gelegd.

De boer onderzoekt zijn paard en aait het. Het dier is niet gewond. De boer is blij dat alles zo goed is afgelopen en bedankt de brandweer voor de hulp.

Vrijdagavond 18:30 uur

Melding: “Auto te water geraakt!”

De duikploeg gaat snel met de waterongevallenwagen op weg. Deze wagen heeft duikapparaten

slangen en volle persluchtflessen in de wagen. De watertank en de benzinetank worden gevuld. Zo is de wagen klaar voor een volgend alarm.

Woensdagmorgen 8:30 uur

Melding: “Kettingbotsing op de snelweg!”

De brandweermensen trekken snel hun pakken aan en vertrekken. Ze nemen allerlei materiaal en gereedschap mee in de hulpverleningswagen. Dat is een speciale auto met allerlei gereedschappen en materiaal.

Via de vluchtstrook komen de wagens bij de plaats van het ongeluk. Tien auto’s zitten flink in elkaar. In twee auto’s zitten mensen bekneld. De brandweermensen gaan snel aan de slag. Ze pakken de redschaar uit de auto. Met deze schaar wordt de zijkant van de auto opengeknipt. Nu kunnen de brandweermensen heel voorzichtig het slachtoffer uit de auto halen. Ondertussen is de ziekenauto gekomen en neemt het slachtoffer mee naar het ziekenhuis.

de takelwagen de haak in het water zakken. Hieraan maken de duikers de kabels vast. Nu kan de auto uit het water omhoog getild worden.

Dat was me het weekje wel!

Ook als brandweermensen niet uitrukken, hebben ze genoeg werk te doen. Ze moeten alle straatnamen kennen en perfect op de hoogte blijven van de omleidingen in het verkeer. De wagens moeten goed onderhouden worden. Ook alle andere materialen moeten prima in orde zijn!

Brandweerman of –vrouw word je niet zomaar. Daarvoor moet je heel wat leren. Je moet weten hoe je snel brandslangen aansluit en hoe je het beste kunt blussen, want dat is bij elke brand weer anders. Daarom worden er vaak oefeningen gehouden. Oefeningen om de verschillende wagens en het gereedschap goed te leren gebruiken.

aan boord. De twee duikers trekken onderweg hun uitrusting aan. Dat zijn spullen die ze nodig hebben om te kunnen duiken. Het duikpak beschermt hen tegen het koude water. Verder dragen ze een persluchtapparaat, een duikbril, zwemvliezen, een opblaasbaar zwemvest en hebben een duikmes bij zich.

Op de plaats van het ongeluk gaat een duiker te water. Hij gaat op zoek naar de drenkelingen, de mensen die in het water zijn beland.

Onder water is het donker. Dat maakt het zoeken moeilijk. Met een onderwaterlamp speurt de duiker naar de auto. Het duurt een poosje voordat hij die gevonden heeft. Hij slaat de ruit van de auto in, snijdt de autogordel door en bevrijdt de bestuurder. De duiker neemt hem mee naar boven. De man wordt snel op de kant gelegd. Daar worden dekens om hem heen geslagen. De ziekenauto staat klaar om het slachtoffer naar het ziekenhuis te brengen.

Even later komt de takelwagen om de auto uit het water te halen. De duikers gaan het water in om kabels aan de auto vast te maken. Dan laat

3. Vuurwerk

15

16

De brandweer / Vuur – Tekst 3 Woordenlijst

Themawoorden

Het buskruit

Het omhulsel

De lont

Het legaal vuurwerk

Het illegaal vuurwerk

Levensgevaarlijk

Verboden

De taakstraf

Het siervuurwerk

De ontbranding

De veiligheidsbril

Ontploffen

Andere woorden

Het mengsel

De kleurstof

De druk

De eis

De regering

De gebruiksaanwijzing

Beschermen

Beschadigen

De brandweer / Vuur – Tekst 3

Vuurwerk

erwt of een knikker. De medewerkers weten precies in welke bolletjes wat zit en hoeveel bolletjes er nodig zijn voor een bepaald stuk vuurwerk. Ten slotte heb je een omhulsel nodig. Dat wordt meestal gemaakt van papier of karton.

LontBij vuurwerk moet je eerst een lont aansteken. Dat is een koordje van gedraaide katoendraden dat van buiten naar binnen in het vuurwerk loopt. De draden hebben een bedje gehad van een soort plaksel met buskruit. Door het kruit brandt het lontje heel snel.

Bij het afsteken van vuurwerk is het ook heel belangrijk om je ogen goed te beschermen. Vaak houd je het vuurwerk heel dicht bij je ogen. Als er dan iets mis gaat, zou je je ogen kunnen

Je hebt een heleboel soorten vuurwerk: pijlen, fonteinen, voetzoekers, rotjes en nog veel meer. In al deze soorten zit buskruit, en dat ontploft.

BuskruitBuskruit bestaat al honderden jaren. Het is een mengsel van salpeter, houtskool en zwavel. Dit mengsel zit in een afgesloten buisje. Als je dit aansteekt, ontploft het. Er komt dan veel gas vrij, dat niet meer in dat kleine buisje past.

Als er onder in het buisje een gat zit, dan spuit het gas eruit en schiet het de lucht in. Dat is te zien bij een vuurpijl. Zitten er in de bodem een paar kleine gaatjes, dan geeft dat een fluitend geluid (gillende keukenmeiden). Als je het buisje dicht maakt, dan wordt de druk zo groot dat de hele boel met een knal uit elkaar spat. Denk maar aan een rotje.

SiervuurwerkIn siervuurwerk zit niet alleen buskruit, maar er zitten ook kleurstoffen in. Zij zorgen voor de kleur bij de ontbranding. Ook kunnen er stoffen in siervuurwerk zitten die rook- of geluidseffecten geven.In een vuurwerkfabriek worden er bolletjes gemaakt van die stoffen. Die bolletjes zijn ongeveer zo groot als een

beschadigen. Daarom is het verstandig om een veiligheidsbril te dragen. Er zijn speciale veiligheidsbrillen te koop die je beschermen tegen vuurwerk.

Legaal en illegaal vuurwerkVuurwerk dat je in de winkel koopt, moet voldoen aan een aantal eisen. Dit is bedoeld om het afsteken van vuurwerk zo veilig mogelijk te maken. Vuurwerk dat door de regering is toegestaan, heet legaal vuurwerk. Als je dit vuurwerk afsteekt volgens de gebruiksaanwijzingen, heb je weinig kans op ongelukken.

Illegaal vuurwerk is vuurwerk dat verboden is. Dit vuurwerk is verboden omdat het levensgevaarlijk is. In dit vuurwerk zit vaak te veel kruit of het knalt zo hard, dat je gehoor er stuk van gaat. Als je dit vuurwerk afsteekt, kun je een flinke boete of taakstraf krijgen.

19

De brandweer / Vuur – les 3.2 – K.Werkblad

Vuurwerk

Vul de ontbrekende woorden in.

Kies uit:

taakstraf - buskruit - snel - legaal - ontploft - bolletjes -

gebruiksaanwijzingen - lont - rotjes - siervuurwerk - lucht -

mengsel - katoendraden - buisje - eisen - omhulsel -

fluitend geluid - verboden - kleurstoffen

Je hebt een heleboel soorten vuurwerk; pijlen, fonteinen,

voetzoekers, …………………..en nog veel meer. In al deze soorten

zit……………………………., en dat ontploft.

Buskruit

Buskruit bestaat al honderden jaren. Het is

een ………………………………van salpeter,

houtskool en zwavel. Dit mengsel zit in

een afgesloten buisje. Als je dit aansteekt

…………………………………….. het. Er komt

dan veel gas vrij, dat niet meer in dat kleine

………………………………………………….past.

Als er onder in het buisje een gat zit, dan spuit

het gas eruit en schiet het de……………………………….. in. Dat is te zien

bij een vuurpijl. Zitten er in de bodem een paar kleine gaatjes, dan geeft

dat een ………………………………………………………………………………

……. (gillende keukenmeiden). Als je het buisje dicht maakt, dan wordt de

druk zo groot dat de hele boel met een knal uit elkaar spat. Denk maar

aan een rotje.

20

Siervuurwerk

In siervuurwerk zit niet alleen

buskruit, maar ook………………………………………………………….

Zij zorgen voor de kleur bij de ontbranding. Ook kunnen er stoffen in

……………………………………………………………. zitten die rook- of

geluidseffecten geven.

In een vuurwerkfabriek worden er bolletjes gemaakt van die stoffen. Die

………………………………………………………………. zijn ongeveer zo

groot als een erwt of een knikker. De medewerkers weten precies in welke

bolletjes wat zit en hoeveel bolletjes er nodig zijn voor een bepaald stuk

vuurwerk. Ten slotte heb je een ………………………………………… nodig.

Dat wordt meestel gemaakt van papier of karton.

Lont

Bij vuurwerk moet je eerst een ………………………………….

aansteken. Dat is een koordje van gedraaide

………………………………………………………..dat van buiten naar

binnen in het vuurwerk loopt. De draden hebben een badje gehad

van een soort plaksel met buskruit. Door het kruit, brandt het lontje

heel………………………..

21

Legaal en illegaal vuurwerk

Vuurwerk dat je in de winkel koopt, moet voldoen aan een

aantal………………………………………………... Dit is bedoeld om het

afsteken van vuurwerk zo veilig mogelijk te maken. Vuurwerk dat door de

regering is toegestaan, heet ……………………………………………………

vuurwerk. Als je dit vuurwerk afsteekt volgens

de……………………………………………………………………., heb je weinig

kans op ongelukken.

Illegaal vuurwerk is vuurwerk dat

………………………………………………………is. Dit vuurwerk is verboden

omdat het levensgevaarlijk is. In dit vuurwerk zit vaak te veel kruit of het

knalt zo hard, dat je gehoor er stuk van gaat. Als je dit vuurwerk afsteekt,

kun je een flinke boete of ………………………………………krijgen.

De brandweer / Vuur – les 3.3 – B.Woordpuzzel

22

?

?

?

?

23

?

?

?

?

?

?

Buskruit

Vuurpijl

Siervuurwerk

Omhulsel

Levensgevaarlijk

Kleurstoffen

Gebruiksaanwijzing

Vuurwerkfabriek

Lont

Veiligheidsbril

OntploftRotje

? ?

24

25

De brandweer / Vuur – les 3.3 – D. Werkblad

Doorfluisteraar

Naam: ...................................................................

4. Brandpreventie

27

28

De brandweer / Vuur – Tekst 4 Woordenlijst

Themawoorden

Preventief

De brandbestrijding

De preventie

Het brandbaar materiaal

Het vluchtplan

Het ontruimingsplan

De ontruimingsoefening

De preventiemedewerker

De rookmelder

Het gasfornuis

De barbecue

De brandblusser

De blusdeken

Andere woorden

Voorkomen

Verantwoordelijk

Het openbare gebouw

Ontruimen

Regelmatig

Waarschuwen

Uitdrukkingen

Voorkomen is beter dan genezen

De brandweer / Vuur – Tekst 4

Brandpreventie

De preventiemedewerker van de brandweer komt regelmatig langs om te bespreken of de plannen in orde zijn.

Je kunt zelf ook een heleboel doen om te voorkomen dat er in jouw huis brand uitbreekt. Het is belangrijk om rookmelders in huis te hebben. Deze kleine apparaatjes reageren meteen als er rook is. Je hoort dan een heel hoog geluid. Vooral ’s nachts zijn ze heel belangrijk. Als je slaapt, ruik je niets. Dan kan de rookmelder je waarschuwen en je wakker maken.

Let op met lucifers, kaarsen en het gasfornuis. Ook de barbecue kan gevaarlijk zijn. Zorg dat je een grote emmer met zand in de buurt hebt. Met zand kun je goed blussen. Als je een brandblusser in huis hebt, kun je een klein brandje blussen, totdat de brandweer er is. Een blusdeken is handig om een brandend mens of dier in te rollen, zodat het vuur uitgaat.

Brandpreventie

‘Voorkomen is beter dan genezen’; dat is een bekend gezegde. Dat geldt zeker voor brand. Het voorkomen van brand is natuurlijk beter dan het moeten blussen van een brand. Een brand proberen te voorkomen noemen we preventieve brandbestrijding.

In elke plaats is er een brandweerman verantwoordelijk voor het voorkomen van een brand, de preventie. Deze brandweerman praat bijvoorbeeld met mensen die nieuwe huizen bouwen. Hij let erop dat ze geen brandbaar materiaal gebruiken. Ook kijkt hij of de bewoners snel het huis kunnen verlaten als er een brand uit zou breken. Alle openbare gebouwen, zoals een school of een bibliotheek, moeten een vluchtplan hebben. Misschien hangt er bij jou ook wel één in de klas. Op het vluchtplan staat hoe je, in geval van nood, zo snel mogelijk buiten kunt komen. Ook hangen er overal bordjes die je kunt volgen naar de uitgang, maar ook bordjes waarop je kunt zien waar er een brandslang hangt.

Bij het vluchtplan hoort ook een ontruimingsplan. In dit plan staat wat jouw juf of meester moet doen als er brand is. Het ontruimen van een school of bibliotheek moet geoefend worden. Je hebt vast wel eens een ontruimingsoefening meegemaakt.

30

De brandweer / Vuur – les 4.3 – A. Werkblad ‘Woordspin’

brandpreventie

31

De brandweer / Vuur – les 4.3 – B. Werkblad zinnen maken

Zinnen maken

Naam: ...................................................................

Pak een kaartje van de stapel en lees het woord dat erop staat. Maak een zin met het woord dat op het kaartje staat.

32

De brandweer / Vuur – les 4.3 – D. Werkblad waslijn

ontruimen openbare gebouwen

regelmatig waarschuwen

blusdeken barbecue

ontruimingsplan Voorkomen is beter dan genezen

33

preventieve brandbestrijding preventie

brandbaar materiaal vluchtplan

preventie-medewerker voorkomen

verantwoordelijk brandblusser

34

De brandweer / Vuur – les 4.3 – G. Werkblad Bingo

Naam: ...................................................

Colofon© 2015 | Schatgraven, Bleskensgraaf

Dit leerlingboekje is bestemd voor gebruikers van ‘Schatgraven’. Lessenpakket Schatgraven is ontwikkeld door SmdB Bleskensgraaf. Alle rechten voorbehouden.

3-4_Vuur_Werkboek | Laatste wijziging: 25 augustus 2015, 13:33 | ontwerp: Doordacht.nu