Laptops in het mbo

Laptops in het MBO

Zo!Hoe?

Laptops in het MBO

Wat staat er in dit boekje?

Hoe?

1 Aanleiding en samenvatting x

2 Omgeving x

3 Visie en ambitie x

4 Functioneel en didactisch x

5 Wet- en regelgeving x

6 Uitleen of privé-eigendom x

7 Ondersteuning x

8 Financiële aspecten x

9 Licenties x

10 Techniek x

11 Implementatie x

12 RolKennisnet en saMBO~ICT x

13 Conclusie en advies x

14 Ervaringen van instellingen x

Laptops in het MBO | �

1 Introductie Zo!


Geen enkele MBO-instelling twijfelt nog aan het nut van laptops in het onder-wijs. Uit onderzoek blijkt dat alle ROC’s er in meer of mindere mate mee aan de slag willen. Maar de vraag is: hoe pak je dat aan? Waar moet je aan denken en waar moet je rekening mee houden als je laptops binnen het onderwijs wilt inzetten? Dit boekje biedt uitkomst voor het onderwijsmanagement van MBO-instellingen.

KennisdelingsworkshopsEenkennisdelingsworkshop,bijgewoonddoorafgevaardigdenvanmeerdantienROC’s(!)leerdeonsdatersprakeisvaneenweerbarstigerealiteit.Eenveelvormigerealiteit.Maarookveelherkenninginelkaarsverhalen.Degedeeldeervaringenengeformuleerdedo’sendon’tsvormendebasisvanditdocumentenvandegeformuleerdeadviezen.

Managementsamenvatting Deimplementatievanlaptopsineeninstellingiseengrootencomplexproject.Hetgekozenambitieniveaubepaaltvooreenbelangrijkdeelhoegrootenhoecomplex.Indieneensnelleimplementatieisvereist,moetbijvoorbeeldmeerdangemiddeldaandachtaancommunicatieendraagvlakwordenbesteed.Inallegevallenishetbelangrijkdatereenschaalbaretechnischeoplossingwordtgekozen.Endattechnischeénfunctioneleondersteuningwordengeregeld.NietelkestudentendocentistenslotteevenICT-vaardig.

Opbouw documentDevolgendeonderwerpenwordenachtereenvolgensbehandeld:2 Omgeving–Waaromis‘laptopsinhetonderwijs’eenactuelevraag?3. Visie en ambitie–Watbetekentdevisieenambitievaneeninstellingvoor

deimplementatievanlaptops?

4. Functioneel en didactisch–Delaptopindeklas,watmoetjeermeekunnen?Watisdeimpactvoordedocentenhetleerproces?

5. Wet- en regelgeving–Welkejuridischeaspectenspelener:mageenleerlingwordenverplichteenlaptopaanteschaffen?

6. Uitleen- of privé-eigendom–Voorwelkeoptiemoeteeninstellingkiezen?7. Ondersteuning-Welkeondersteuningaanstudentenenmedewerkers

moetwordengeorganiseerd?8. Financieel–Watbetekentdezewijzigingfinancieel?Voordeinstellingen

destudenten/ouders?9. Licenties & software–Watisdeconsequentievandeinzetvanprivélaptops

t.a.v.licenties?10. Techniek–Metwelkealgemenetechnischeaspectenmoetrekening

wordengehouden?11. Implementatie–Welkestappenzijnbelangrijkbijdeimplementatie?12. Rol Kennisnet en saMBO~ICT–Watkunnendezeorganisatiesvoorde

instellingeninditkaderbetekenen?13. Conclusie en advies–entenslotteeenoverzichtvanervaringenvan

geraadpleegdeinstellingen.

DitdocumentisbedoeldvooronderwijsmanagementvanMBO-instellingen.Opdesitewww.kennisnet.nl/mbowordtoverditonderwerp(vooro.a.project-enITmanagers)eenkennisdelingsplatformingericht.

Onderschat de impact niet!Denk GROOT, begin klein

Hoe?


2 Omgeving

Wie is onze student?

(De WIFI-generatie / Liesbeth Hop en Bamber Delver)

BreedbandinternetviaDSLenkabelzijndemeestgebruiktevormenvaninternettoeganginNederland.In Nederland heeft 86% van de Nederlandse huishoudens toegang tot internet,circa75%vandeNederlandsehuishoudensmaaktgebruikvanbreedband-internettoegang.(bron:websiteministerievanEZ,

MarktrapportageElektronische

CommunicatieTNOseptember2009)

Autonoom

Altijd en overal online

Continu traceerbaar

Technisch razendsnel

Download niets

Vaak al in bezit van laptop

Wil gratis content

Legt alles vast

Wisselt uitReflecteert niet

Detweejaarlijkseenquêtegenaamd‘hetJongeren-onderzoek2009’(www.het-jongerenonderzoek2009.nl)laatziendatmeerdandehelftvandejongerenindeleeftijdvan15tot23jaarinhetbezitisvaneenlaptop.

Zo!


2 Omgeving

Hoe ontstond de vraag naar laptops in het onderwijs? Eenmaatschappijdieinzichinsneltempoontwikkelttoteensteedsmeergedigitaliseerdemaatschappij,vergtvanhetonderwijseenanderebena-deringvandeinzetenhetgebruikvanICT-middelen.VoordehuidigegeneratiejongerenishetgebruikvanICT-middelenvollediggeïntegreerdinhundagelijksleven.Thuiswerkenzevaakalopeenlaptopendatwil-lenzeopschoolook.Hetliefstvoorallevakken.Doordatbeschikbarecomputersvaakniettoereikendzijn,kunnenlaptopsuitkomstbieden.

EenMBO-instellingisdusnietmeerleidendinhetaanbodvanICT-middelenmaarvolgtenfaciliteert.Detendensvanindividualiseringenflexibiliseringvanhetonderwijspastindezeontwikkeling.

‣ Demarktvolgtdemaatschappelijkeontwikkeling;‣ Hetonderwijsvolgtdemarkt;‣ ICTvolgthetonderwijs(endetrendsindemarkt).

Laptop in het V(MB)OEengroeiendaantalVO-scholenvraagtzijnleerlingeneenlaptopaanteschaffen.Bijovergangnaarhetberoepsonderwijsverwachtmendezeweertekunnengebruiken!

Individualisering en flexibiliseringHetgebruikvanlaptopsincombinatiemeteenelektronischeleer-omgevingenonlineleermiddelenondersteuntdetendensnaarindividualiseringenflexibilisering.

Online aanbod groeitSteedsmeerleermiddelenwordenonlineaangeboden.Sommigeuitgeversbeperkenzichzelfstoton-linemateriaalvoorhetMBO(zieookwww.edupoort.nlenwww.eduroute.nl).BovendienbiedtKennisnetonlinehulpmiddelenzoalsECK(EducatieveContentKeten)vanKennisnetenWikiwijs,eenkennisuitwisselingplatformvoorendoordocenten.

Portals en elektronische leeromgevingenVeelinstellingenkiezenvooreenelektronischeleeromgevingofinter-net-portalvoortoegangtot(persoonlijk)nieuws,documentenenzelfsapplicatiesvoorzowelstudentenalsmedewerkers.

De computer in het beroepsonderwijs Nietinelkeberoepsgroepneemtdecomputereenevenbelangrijkepositiein.Kunjevaneenkapperinopleidingverlangendathijvoorzijnopleidingeenlaptopaanschaft?Eenargumentdathiervoorpleit,isdemaatschappe-lijketaakvanonsonderwijs.Ookvooreenkapperspeeltdecomputereenrol.Opschoolwordjeopweggeholpenbijveiligcomputergebruik.Bovendiengeldtvoorelkestudentdatdecomputereencommunicatie-ennaslagmiddelis.Inelkgevalthuis.Waaromnietopschool?

visie en ambitie

Hoe?


� Visie en ambitie

Past het gebruik van laptops bij de onderwijsvisie?

Wat is het gewenste tempo van invoering?

Waarom wil je laptops gebruiken?

Kostenreductie?

Komt de vraag uit de teams?

Snelle implementatie of natuurlijke groei?

Is er sprake van nieuwbouw?

Kunnen teams ook NIET meedoen?

Zo!


� Visie en ambitie

Hoog Gemiddeld Laag

DeMBO-instellingwilsnelleovergang–binnen4jaar–naargebruikvanlap-topsinhetonderwijs,zowelvoordocen-tenalsstudenten.Top-down

Overgang binnen 4 jaar

Redenen:- Profileringinstelling- Pastbijonderwijsvisie- Nieuwbouw- Vervanging(netwerk-)infrastructuur

Aandachtisnodigvoor:- Creërendraagvlak- Sterkesturing/planning- Ondersteuningstudenten/docenten- Techniekmoet100%zijn:pilots- Educatievedigitalecontent

DeMBO-instellingwilgeenverplichteinvoering,maarwelsturinggevenaanhettempovaninvoering.Top-down/Bottom-up

Overgang binnen 6 jaar

Redenen:- Snelleinvoeringnietnoodzakelijk- Vervanging(netwerk-)infrastructuur- Wensvanuitonderwijs(directies)- Wenstempoverschiltussenteams

← Let op aandachtspunten beide ambitieniveaus →

DeMBO-instellingvolgthettempovanhetonderwijs.Invoeringvanlaptops,procesmaglangerduren.Bottom-up

Overgang mag langer dan 6 jaar duren

Redenen:- Snelleinvoeringnietgewenst- Pastbijonderwijsvisie

Aandachtisnodigvoor:- Individueeltempoonderwijsteams- Vermijdenwildgroei/dubbelekosten- Sturingterugdringenvaste

werkplekken- Techniekbeheersbaar/uitbreidbaar

Het ambitieniveau van een instelling bepaalt aan welke aspecten meer aandacht moet worden besteed en is bepalend voor de aanpak van de implementatie.

Hoe?

Laptops in het MBO | 10

� Functioneel en didactisch

Het verhaal van een mbo-docentIndeNRCNext(18maart2008)stondeenartikelvanSandraWormgoormetdetitel‘Tja, als leraar heb je het nakijken’.Hetarti-kelgaatovereenMBO-docenteEngels.Zijbeschrijfthoealhaarleerlingenindeklasgebruikmakenvaneenlaptop.Haarklasisver-anderdineenoerwoudvanstekkerdozenensnoeren,waarinleer-lingenmeeraandachthebbenvoorhetschermdanvoordedocent.

Zijschrijft:“Gelukkighebikhettotnutoeoverleefdenhebiknognieteenlaptopaanmijnbeenzienbungelen.Tochkomtereenmomentdatditgrootscheepsecontactmetdestekkerdoosmijnwerkoverbodigmaakt.Althans,alsikhetgedragvanmijnstudentenzie.

Overeentijdjekijkiktegen28laptopachterkantenaanenisergeenstudentmeerdiemijnogaankijkt.Hetapparaatdatslechtsviaelek-triciteitwerkt,vraagtdanalhunaandacht.Hetcontactmetdeleer-krachtinhetlokaalisondergeschikt.Ikhoorzedenken:‘Ohja,dedocentiserooknog,enprobeertonsietstevertellen.Wehorenhetwel,maaronsschermenaldieYouTube-beeldendieaanonsvoor-bijtrekkenzijnvéélbelangrijker.’Alsiknietaanhetbeginvaniederelesmijnstudentenvraaghunlaptopsdichttedoen,houdikletterlijkstopcontactstudentenover:erisdangeenenkelcontactmeermogelijk.Zezeggendatzemenoghoren,maarhunaandachtisbijdedigitalewereldophetschermennietbijmijnverhaal.”

student

Kanikdeopleidingsnellerofandersdoen?

Ikmoetdelaptopwelnodighebben.

Ikwilnietdeheletijdachtereencomputerzitten.

docent

Hoegeefiklesalsalleogenophetbeeld-schermzijngericht?

What’sinitforme?

Hoemaakik(gebruikvan)elektronischeleermiddelen?

LeeuwenborghOpleidingenhieldrecenteenenquêteonderstudentenmeteeneigenlaptop.Devoorlopigeresultatenlatenziendat:• Hetgemiddeld aantal

computersinhunhuis-houden3,3is;

• Meerdan70% tevredenisoverhetgebruikvanlaptopsinhetonderwijs;

• 40%vandestudentenopstartproblemenheeftgehad;

• Eenderdevandestudentenheefteentweedehandslaptopvanfamilieofinternet;

• Eenderdevandestudentenschaftedelaptopaanbijeengroteelectronicaketen.

Zo!


� Functioneel en didactisch

Het werkt pas als men er mee werkt: draagvlak onder docentenEensuccesvolleimplementatievanlaptopsinhetonderwijswordt–zonderuitzondering–gekenmerktdoorhetdraagvlakvoorhetprojectonderdocen-ten.Alsmethetprojectwordtgewachttotdocententeamserzelfomvragenenaanvoorwaardenkunnenvoldoenomermeetemogenstarten(zoalsdigitaal

leermateriaalenscholingvandocenten),ishetdraagvlakonderdocentenmeervanzelfsprekend.Bijeenmeertop-downbenaderingisditnietvanzelfsprekendenmoetaandachtwordenbesteedaancommunicatieenhetfaciliterenvandocentend.m.v.mensen(ondersteuning)enmiddelen.

‘Vier in Balans’Kennisnetgeeftjaarlijksdemonitor‘VierinBalans’uitoverhetsuccesvanICTinhetonderwijs.OmdaadwerkelijkdevruchtenteplukkenvangebruikvanICTishetvanbelangdatereenevenwichtigebalansistussen:1. onderwijsvisie;2. deskundigheid;3. digitaalleermateriaal;4. (ICT-)infrastructuur.Ookbijdeinzetvanlaptopsmoetdezebalansbestaan.Daarnaastzijnsturing(leiderschap),ondersteuningvandocenteneneenideeoverdeinbeddinginhetonderwijs(didactischgebruik)vanwezenlijkbelang.

Laptops in de klas: een hele veranderingHetgebruikvanlaptopsbiedtmeerflexibiliteitvoordocenten.Menisnietmeerafhankelijkvanspecifiekeruimten.Opelkmomentkaninelkeruimtegebruikwordengemaaktvancomputerfaciliteiten.Studentenverwachtendanookdateraltijdmetdecomputergewerktkanenmagworden.Voordocentenbetekentdit:• eenplekgevenaanhetgebruikvandecomputer:bepalenwanneerdeze

doorstudentengebruiktmagenkanworden;

• zorgdragenvoordebeschikbaarheidvanelektronischeleermiddelen;• meermogelijkheidtotindividualiseringenflexibiliseringvanhet

onderwijsaanbod.Letop:deinzetvanelektronischeleeromgevingenendigitaleleermiddelenkanookdewerkdrukvandedocentverhogen:hetinternetisoveral.Eenstu-dentkanopelkmomenteenvraagstellenenwildezebeantwoordkrijgen!

Leid

ersc

hap

Samenwerking en ondersteuning

Didactisch gebruik van ICT voor leren

bron: ‘Vier in Balans’ - Kennisnet

Visie(ICT)-

infrastructuur

Kennis en

vaardigheden

Digitale

leermiddelen

Hoe?


� Wet- en regelgeving

Mag je een student verplichten een laptop aan te schaffen?

studenten en oudersGeldt arbowetgeving ook voor

studenten?

Is het wel toegestaan dat er software op mijn apparaat wordt geïnstalleerd?

Ik ben bang dat de laptop wordt gestolen of dat mijn kind op straat wordt beroofd.

Moet ik het adviesapparaat aanschaffen?

Leermiddelen voor VO zijn toch gratis? Hoe zit dat met die laptop?

docenten

Wat schrijft de arbo eigenlijk voor?

Ben ik aansprakelijk als mijn laptop gestolen wordt?

Mag ik de laptop van school privé gebruiken?

Ik heb die scholing niet nodig, mag ik weigeren?

Ik wil niet met een laptop werken, mag ik het weigeren?

Zo!

Laptops in het MBO | 1�

� Wet- en regelgeving

Kun je een student verplichten een privé laptop aan te schaffen?Ja,jekunteenstudentverplichteneenlaptopaanteschaffen.Doordeaan-schafvaneenlaptopoptenemenindeboeken-ofleermiddelenlijstenhier-naarteverwijzenindeonderwijsovereenkomst,verplichtdestudentzichdelaptopaanteschaffendoorondertekeningvandeovereenkomst.Meerzeker-heidbiedthetalsdeverplichtingénindeonderwijsovereenkomsténindeonderliggendeleermiddelenlijstwordtopgenomen.Hetisoverigensookinteressantomnatedenkenoverwatjedoetalsdestu-dentondanksdeverplichtingtochgeenlaptopaanschaft.Watdoejealseenstudenteenboeknietaanschaft?Jezultdestudentwaarschijnlijknietvoorderechterwillendagen,tochwiljedatdelessendoorgangkunnenvinden!Hetisinelkgevalwelzodatdeverplichteaanschafeenminderdraagkrachtigestudentenzijnoudershelptominaanmerkingtekomenvoorfinanciëletegemoetkoming.

Kan een docent een ter beschikking gestelde laptop weigeren? Omdatdedocentdecomputernodigheeftvoorhetuitvoerenvanzijnwerk-zaamheden(zoalsbijvoorbeeldhetinvoerenvancijfers)valthetaanvaardenvandelaptoponderhetzogenaamdeinstructierecht(artikel7:610BW).Eenmedewerkerdientzichttehoudenaandeinstructiesvandewerkgeveromtrenthetverrichtenvanarbeid.Bovendienkandewerkgeverdewerkplekvaneendocentnaareigeninzichtinrichten,mitserwordtvoldaanaanwettelijkeregelszoalsdeArbowet.Ophetmomentdatdelaptopookthuismoetwordengebruikt,vallenookdearbeidsomstandighedenvandethuiswerkplekonderverantwoordelijkheidvandewerkgever:zodraermeerdantweeuurperdagbeeldschermwerkverrichtwordt,valtdezewerkplekonderderichtlijnenvanhetKoninklijkBesluitBeeldschermwerkplekken.

Geadviseerdwordtom–aldannietinoverlegmeteenArbo-consulent–teonderzoekenopwelkewijzeaandeArbo-regelskanwordenvoldaan.

Erzijnzeerveelvragenomtrentwet-enregelgevingtestellen.Opdekennisdelings-websitevanKennisnetdiemediomaart2010tevindenisviawww.kennisnet.nl/mbowordtopdezevragennaderingegaan.

Hoe?


� Privé- of uitleenlaptops

Combinatie?

Uitleen?Er zijn legio redenen om laptops

in het onderwijs in te zetten. Veel instellingen geven de voor-

keur aan laptops die privé-eigendom van de student zijn.

In sommige situaties kan worden gekozen voor laptopkarren of

uitleenlaptops of een combina-tie van privé- en uitleenlaptops.

Privéeigendom?


Demeestegeraadpleegdeinstellingenkiezenervoordatstudenteneeneigenlaptop(gaan)aanschaffen.Hierbijligtdenadrukopdestudentenineendrie-ofvierjarigBOL-traject.Voorniveau1/2enBBL-studentenwordtindemeestegevallengekozenvoorofuitleenlaptopsofvastewerkstations.Waarschijnlijkisdeaanschafvaneenprivélaptopvoordezelaatstegroepstudentenoverenkelejarengeenprobleemmeer.

Afwegingen Privé-eigendom student Uitleenlaptops

(Initiële)kosteninstelling Laag. Hoog.

(Initiële)kostenstudent Hoog. Laag.

SoftwareAanschaflicentieseninstallatiesoftwaredoorstudent.Deinstellingkansoftwareookterbeschikkingstellenaandestudent(ziehoofdstukoverlicentiekosten).

Instellingdraagtzorgvooraanschafeninstallatievansoftware.

Beheersbaarheid(denkaancontrolenetwerk,bandbreedte)

Redelijk.Meesteinstellingengevengeentoegangtothetinternenetwerk.Gebruikvanzelfgekozenlaptopsiswelextracomplexvoordedocent.

Goed.Deinstellingkanzichinditscenariohetbestevoorbereidenopdeimplementatie.Despecificatieswordendoordeinstellingbepaald.

Behoefteondersteuningvandeelnemersendocenten(hardware,netwerk)

Groot(weinigsprakevanstandaardisatie,kansopnietcorrecteconfiguratie). Minstgrootmaargroterdanbijdesktops(kwetsbaarheidisgroter).

ApplicatiebeheerPrimairbijdedeelnemer.Hetiswelaantebevelenondersteuningvoordestudentteorganiseren(zie‘ondersteuning’).

Primairbijdeservicedeskensysteembeheervandeinstelling.Kwetsbaarheidisgroterdanbijdesktops.

Beveiliging Redelijkgoedteregelen.Mitsdeelnemersgeentoeganghebbentothetnetwerk. Goedteregelen.Vergtwelexpertiserondbeveiligingdraadlozenetwerken.

Slechteomgang,slijtage Eigenaarschapwerktpreventief. Risicohetgrootst(geeneigenaarschap).

Diefstal Ermoetenkluisjesterbeschikkingwordengesteldomditrisicoterverminderen. Kanskleinbijgoedeorganisatieuitleen.

Verzekeringen Verantwoordelijkheiddeelnemers.Veelonlineaanbiedersbiedenookverzekeringenaan. Verantwoordelijkheidinstelling.

ExtraorganisatieBepalenminimumconfiguratielaptopsperopleiding.

Uitlenenvergtgoedeprocedureenmenskracht.Organiserenondersteuningvoorstudenten.

ToegangtotnetwerkDemeesteinstellingenkiezenhiernietvoor,maarkiezenvoorwebbasedtoe-gangtotde‘digitaleschool’.Hetomarmenvanopenstandaardenisbelangrijk.

Goedmogelijk.

PrintmogelijkhedenLastigerterealiseren,maarwelmogelijkmeteen‘follow-meprinting’betaald-printenoplossing.

Mogelijk.

Toegankelijkheidapplicaties Alleenwebbasedapplicatiesenstandaloneprogramma’s. Groot.

FlexibeleinzetICT(didactischevoordelen)

Zeerflexibel.Ookwatbetrefthetopkortetermijnkunnenbeschikkenovernieuweapplicaties.Minderflexibelomdaterminderlaptopsdandeelnemerszijn.Hetreserverenvanlap-topsbeperkttijd-enplaatsonafhankelijkgebruik,enjust-in-timegebruikin.Hetaanbodcreëerteenvraagwaardoordebehoefteaanlaptopszaltoeneemt.

Pedagogischargument Deelnemerszijninhogematezelfverantwoordelijkvoorhunlaptop. Deelnemersdragenbeperkteverantwoordelijkheidvoordelaptops.

� Privé- of uitleenlaptops Zo!

Hoe?


� Ondersteuning

docenten

studenten

Hijdoethetniet!Ikbenmijnwacht-woordvergeten!

Ikkomnietophetdraadlozenetwerk

Allestudentenhebbeneenanderelaptop,ikweetniethoeikzekanhelpen!

Hoekanik…? Wiekanmijhelpenomeenpowerpointtemaken?

Hoemaakikelektronischecontent?

Zo!


Ondersteuning voor studenten – echt nodig!Metnameineensituatiewaarinstudentenvrijzijnomeeneigenlaptopteselecterenblijktdevariëteitaanapparatenendevariëteitaanproblemenenormtezijn.Ennietelkestudentisevenvaardigmetdecomputer.

Ondersteuningisopverschillendemanierenmogelijk:1. Onlinehulpbijveelgesteldevragenen‘wachtwoordvergeten’;2. Ondersteuningdoormiddelvaneentelefonischeservicedesk;3. Ondersteuningdoormiddelvaneenon-siteservicedesk.

Dematewaarindezeserviceverleningnodigis,hangtsamenmethetambitie-niveauenhettempovanimplementatie.Daarwaarhetambitieniveauvandeinstellinglaagis,endevraagnaarhetgebruikvanlaptopsechtuitdeteamszelfkomt,kunnendeteamsbijdragenaandeondersteuningvandestudenten.Bijeenmeertop-downinvoeringishetnodigdeondersteuningcentraalteregisserenengoedteborgen.

Wathetambitieniveauookis,zorginelkgevalvooreenadequateondersteu-ningvanstudentenmeteen(eigen)laptop.Zekeraanhetbeginvaneenschooljaariseenhausseaanproblementeverwachten!IndepraktijkblijkthetvanwegekosteneneentekortaanpersoneelvoordebestaandeICT-dienstlas-tigdestudententeondersteunen.EenaantalMBO-instellingenorganiseertdeondersteuningdaaromindevormvanBPVen/ofstageplaatsen.Continuïteitishierbijnatuurlijkeenvereiste.Technischeondersteuningisoverigensookvaakaftenemen(indevormvaneenverzekering)bijdeleveranciervandelaptop.

Ondersteuning voor docenten – hoe kan ik?Ondersteuningaancollega’sisvaakondergebrachtbijeenICT-servicedesk.DeICT-servicedeskisbijuitstekbedoeldvoormomentendat‘decomputerhetnietdoet’.Maarwaarkaneencollegaterechtmeteen‘hoekanik’-vraag?

Onsadviesisvierledig:• Scholing:organiseereenpermanentscholingsaanbodwaarinzowel

technischealsdidactischevraagstukkenaanbodkomen.• Ondersteuning:docentenmoetendehulpvaneeninhoudelijkspecialist

kunneninroepen.Bijvoorbeeldophetgebiedvanhetcreërenvaneduca-tievecontentofhetgebruikvanhete-learningplatform.DezerolwordtbijvoorkeuringevulddoordocentenmetextratakenennietdoordedienstICT.

• Faciliteiten:zorgvoorgoedefaciliteitenvoordocenten.Biedtbijvoorbeeldinelklokaaldezelfdesmartboardsenbeamersaan:zowelinpraktijk-alstheorielokalen.Dedocentmoetzijnlaptopsneleneenvoudigkunnenaan-sluiten.Zorgvoorvoldoendegoedaangelegdestroomvoorzieningspunten,zodatdeveiligheidineenlokaalisgewaarborgd.

• Uniformering:hoemeerzakenuniformwordenaangeboden,hoemeerdocenteninstaatzijnelkaartehelpen.Hierdoorvergrootjedezelf-redzaamheidenontlastjebovendiendespecialisten.Denkhierbijaantypeenuitvoeringlaptops,maarookaandestandaardapplicaties.

� Ondersteuning

Watvoordestudentengeldt,geldtookvoordedocenten:scholingenondersteuningmoetstrakkerwordengeorganiseerdenbeterwordengeborgdalsdeinstellingeenhogerambitieniveauheeft.Zonderadequatetechnischeénfunctioneleondersteuningvandocentenenstudentenisdeinzetvanlaptopsinhetonderwijsnietgoedmogelijk.

Hoe?


� Financiële aspecten

student en ouder

Blijvendekostenvoormijgelijk?

Moetikooknogvoorelektronischeleer-middelenbetalen?

Hoezithetmetlicentiekosten?

instelling

WatbetekentditvoordedoorbelastingaandedienstICT?

WatbetekentditvoordeICT-kosten?

Kunnenervastewerkplekkenvervallen?

Zo!


Verschuivende ICT-kosten Opheteerstegezichtlijktdeinzetvan(privé)laptopsdekostenalleenteverla-gen.Erzijnechterookaspectendiekostenverhogendwerken,metnameaandefacilitairekant.Eenoverzicht:

↑ Uitbreiding van het aantal stroomvoorzieningspuntenbetekentóókeenhogereelectriciteitsrekening.

↑ Extra lockers.↑ Uitrusten van zowel praktijk als theorielokalen met beamer/smartboard.↑ Ondersteuning aan docenten en studenten.↑ Aanleg draadloos netwerk.↓ Reductie aantal vaste werkplekken.Hetaantalstudentenwerkplekken

neemtaf.Tenminste30%isdenkbaar.↓ Reductie aantal applicatiestengunstevanwebapplicatiestewillengebrui-

ken.Hierdoorkansnellerafscheidgenomenwordenvan‘oude’applicaties.Ditkanbetekenen:afnamevanaantalapplicatiesenafnamevanbeheerslast.

Gelijkblijvende kosten voor de student

Afname boekengeld of overige kostenStudenten(enouders)verwachtendatdekostenvoorboekenofoverigekostenomlaaggaan,ophetmomentdatzijeenlaptopaanschaffen.Vooreenvier-jarigeopleidingwordteenafnameverwachtvantenminsteperjaar€100,=.

Tegemoetkoming in de kostenErzijnMBO-instellingendieervoorkiezendestudententegemoettekomenbijdeaanschafvaneenlaptop:• Dooreeninstapmodelvolledigtevergoeden(indiendeinstellingvoortijdig

wordtverlaten,dientereengedeeltetewordenterugbetaald)• Dooreenkortingtegevenopoverigeopleidingskostenindienmenzelfeen

laptopaanschaftenerdusgeenmeerhoefttelenen.NB:De‘terugbetaalregeling’hadeenverminderdeuitvalalsonverwachtneveneffect!

Kans op wildgroeiDemeesteMBO’sgebruikennaasthetvastenetwerkeendraadloosnetwerkvoordelaptops.Maarhetaantalvastewerkplekkenblijftgelijk.Maakdaaromsamenmetdeteamseen(meerjaren)plan:hoeveelvastewerkplekkenzijnnognodig?Wanneerkanhetovertolligeaantalwegwordengehaald?

� Financiële aspecten

Laat kostenreductie niet de primaire focus zijn: het gaat om de onderwijskwaliteit!

Hoe?


� Licenties

student en ouder

Hoezithetmetlicentiekosten?

Watgebeurteralsikvanschoolga?

Moetikallesoftwarezelfregelen?

Moetikooknogvoorelektronischeleer-middelenbetalen?

instelling

Heeftdeschooldanminderlicentiesnodig?

WatkanSlimofSLB-dienstenvooronsbetekenen?

WatbetekentditvoordeICT-kosten?

Zo!


Student (privélaptop)Deeigenaarvandelaptopwordtbeschouwdalsdeeigenaarvandesoftware.Ditgeldtookalsdestudentpasaanheteindevandestu-dieeigenaarwordtvandelaptop.Ditbetekentdateenstudentzelfverantwoordelijkisvoordesoftwarelicentiesopzijnprivé-apparaat.

> Bepaaldeprofessioneelgebruiktesoftware(zoalsAutoCad)isvoorstudentengratis.

> InhetgevalvanMicrosoftOffice moetervoorstudenteneenlicentiewordenafgenomenvoorthuisgebruik.DitkanviaSlimvoordeligwordengedaan.VeelhardwareleverancierskunnendeSlim-softwarerechtstreeksmeeleveren.

> Uitleenlaptopszijnenblijveneigendomvandeschool.Hiergel-dendezelfderegelsalsvoorvastewerkplekken.

> Devoorhetonderwijsbenodigdesoftwarelicentieshoreningevalvanprivélaptopsthuisopdeboekenlijst.Komovereenmetdedeelnemerdatalleenlegalesoftwaremagwordengebruikt.

> Uitzonderingen op de regel zijn in licentieland eerder regel dan uitzondering!NeemdaaromvantevorendeplannendoormetSlimofSLB-diensten(voorwatbetreftdeSLB-licenties)en/ofmetdesoftwareleveranciersvoorderechtstreeksafgeslotenlicentieovereenkomsten.Zokrijgjetijdiginzichtindekosten!

Medewerker (laptop van de school)Eenmedewerkerdiegebruikmaaktvaneenlaptopvanhetwerk,isgeeneigenaarvandesoftware.Maarookopeenprivémachinevaneenmedewerkermagdoorgaanssoftware‘vanhetwerk’wordengeïnstalleerd.Demeesteleveranciersgaanakkoordmetéénversievoor‘thuisgebruik’permedewerker.Dezelicentieisgeldigzolangeenmedewerkerverbondenisaandeinstellingenvervaltzodrajeuitdienstgaat.

� Licenties

Anytime – 24/7 beschikbaar

student en medewerker

ICTafdeling

Draadloos of bedraad? Verandert de ICT-architectuur?

Anyplace –(overal beschikbaar)

Veranderen de eisen die ‘de gebruiker’ aan de ICT-

voorzieningen stelt?

Anydevice – PDA, I-phone, Smartphone, netbook, laptop,

merk/type onafhankelijk, browseronafhankelijk

Anything – toegang tot alle applicaties en documenten

Internetdongels?

Hoe?


10 Techniek

Zo!


Beheer infrastructuur, gegevens en applicatiesNuwetoegaannaareensituatiewaarinmedewerkersenstudentenverwach-ten‘overalenaltijd’overICT-voorzieningentekunnenbeschikken,betekentditdatdiebeschikbaarheidookmogelijkéngegarandeerdmoetzijn.DevraagmoetgesteldwordenofdeeigenICT-afdelinghiertoeinstaatis.

WerkplekkenDeeigenaarvanhetapparaat,draagtzorgvoorhettechnischbeheer.• Privélaptop:studentofmedewerker• Uitleenlaptop:deinstellingGebruikersondersteuninghoortwelbijdeinstelling,maarbrenghetbijvoorkeurnietonderbijdeICT-dienstvandeorganisatie.

Beheer van persoonsgegevens: identitiesAlsmedewerkersenstudentenviahetinternettoeganghebbentotdataenapllicatiesishettoegangsbeheerbelangrijkerdanooit!Enhoeveelvanuwvoormaligemedewerkershebbennogeenaccount?

Kenmerken voor te kiezen oplossing:Open:gebruikOpenStandaarden(browseronafhankelijk).Allesoorten/merkenmoetentoegangkunnenkrijgen.Veilig:zorgvoorbeveiligdetoegangvansystemenengegevensviahetinternet(Https-protocol)énzorgvoorIdentitymanagement(beheervanpersonendietoeganghebbentotdesystemen).Eenvoudig:voorkomcomplexeoplossingen–kiesvoorgeneriekeoplossingen,metzominmogelijkmaatwerk.Zorgdathetbeheercentraalkanwordenuit-gevoerd.ZorgvoordrempelarmetoegangdoormiddelvanSingleSign-on.Printen:organiseereen(betaalde)printoplossing,ookvoordiegenendiealleeninternettoeganghebben.

Netwerktoegang: bedraad, draadloos, internetdongels? Studentenenmedewerkerskunnenopmeerderemanierentoegangtothetinternetofnetwerkkrijgen.

Draadloze technologie:meerflexibeldanbedraad,maarkentbeperkingen(minderbandbreedte,beperktaantallaptopsperzender,beperktbereikperzender).Bedraad netwerk: Voorspecifieketoepassingenwaarbijveelbandbreedtevereistis.Ditgeldtookvoordevastewerkplekken.Draadloos netwerk:volledigdekkendwaardoorgroteflexibiliteit(overalkunnenwerken).Internetdongelsbiedtflexibiliteitzowelbinnenalsbuitenhetgebouw.Dezedongelswordenbijeentelecomleverancierafgenomen.Deindrukbestaatdatdezeoplossingergkostbaaris(voordestudent).Bovendienishetbereikbinnenshuis(nog)nietaltijdgoed.Tochverwachtenwedatlap-topsenmetnamenetbookserindenabijetoekomststandaardmeezullenwordenuitgerustenhetgebruikvandedongelseenvluchtzalnemen.Laatjealsinstellinggoedadviserenbijjekeuze:onesizedoesn’tfitall!

Kies voor een vier-lagen-architectuur: (vanbinnennaarbuiten)Data:maximaalbeveiligd,databases,sommigedocumenten.Applicaties/leermiddelen:toegangopbasisvanpersoonlijkeinlogtenbehoevevanautorisatie;Transport:netwerk/internet,toegangopbasisvanpersoonlijkeinlogtenbehoevevanidentificatie/authenticatie;Device:vastewerkplek,PDA,Smartphone,GSM,laptop,netbook,e-reader.

Laat je als instelling goed adviseren bij je keuze: one size doesn’t fit all!

10 Techniek

Hoe?


Hoebeginik?

Welkeondersteuninghebbenwenodig?

Hebbendedocentenookeenlaptopnodig?

HoezorgenweervoordatdedienstICTdejuistezakenoptijdlevert?

instelling

Draadloosofbedraad?

Watdoenandereinstellingen?

VerandertdeICT-architectuur?

Hoepakkenwehetaan?

11 Implementatie

opleidingsteam

Check Eenprojectiseindig.Echterhetsuccesvolgebruikvanlaptops(ICT)inhetonderwijsvereistcontinueaandacht.Organiseerklankbordgroepen,gebrui-kersgroepen,enquêtes:allesomteborgendatinputkanwordengegevenvanuithetprimaireproces.Voldoetdeelektronischeleeromgeving?Watis

dekwaliteitvandedienstverleningenondersteuning?Watkanerbeter?Anders?Welkeveranderingishetmeesturgent?

Eriseencontinuprocesvanverbeteringnodigomervoortezorgendatdeoplossingaandeeisenenwensenvandeorganisatieblijftvoldoen.

‘De implementatie van laptops binnen de instelling is een project en een project is eindig.’Maarmetheteindevanhetprojectbeginthetpas.Heteindevanhetprojectbetekenthetbeginvaneenvolgendecyclus:eencontinuüm.

Zo!


Plan• Vertaaldevisievandeinstellingnaareenstrategievoordeimplementatievan

laptops;• Kiesvooreenprogrammatischeaanpakwaaronderlosseprojecteneenplek

vinden;• Maakeengoedcommunicatieplanvoorhetgeheleprogramma.• Wieisopdrachtgever?Opdrachtgeverschapvoorhetprogrammaendeprojecten

ligtbijdeprobleemeigenaar/probleemeigenaren:wieligt’snachtswakkeralshetnietlukt;

• Kijkomjeheen.Leervananderen;• Gebruikexpertiseuitdegeheleorganisatie(nietalleenmanagement,juistook

betrokkenheidvandewerkvloer);• Aandachtvoorallecomponentenvan‘VierinBalansmonitor2009’;• Specialeaandachtvoorfinanciëleaspectenenterugdringenvastewerkplekken;• HetisgeenIT-project/programma.

11 Implementatie

Do • Voerdeprojectenuitconformplannen;• Blijfsturenvanuitdedoelstellingenvan hetprogramma.

Act• Bepaalwelkegewensteveranderingenkunnen/moetenwordendoorgevoerd;• Geefopdrachtvooreennieuwprogrammaofplan;(Kleineveranderingenhoevennietindevormvaneenprojecttewordenuitgevoerd.)

‘Demingcircle’

Act Do

Plan

Check


Kennisnet MissieKennisnetondersteunteninspireertonderwijsinstellingenmetonafhankelijkeexpertiseendienstenbijheteffectiefgebruikvanICT.DeontwikkelingeninhetonderwijszijnbepalendvoordefocusvanKennisnet.

Welke rol kan Kennisnet spelen?Kennisnetkaninstellingenbehulpzaamzijnalsadviserendeenondersteunen-departijbijdevolgendezaken:• Kennisdeling• Kennisbundeling,denkaanhetdelenvaneducatief materiaalenkennisviaWikiwijs;• Ondersteunenbijrealisatievaneenbrochure;• Faciliterenvaneendynamischeomgevingvoordeontwikkelingvan

educatievecontent;• Conceptontwikkeling,ontwikkelingvanstandaarden;• OpstellenambitieplaninstellingmetbetrekkingtotICTinonderwijs;• Ondersteuningvandeteamsenhetmanagementviadeambassadeur

Kennisnet;• Organiserenenfaciliterenworkshopsdocentengebruikdigitaal

leermateriaal;• Organiserenenfaciliterenworkshopsmanagementvisieontwikkeling;Welke rol speelt Kennisnet niet?Kennisnetisgeencommerciëlepartijmetmedewerkersdiekunnenwordeningehuurdvoorconsultancy-werkzaamhedenofprojecten.OokadviseertKennisnetnietbijzakenalsaanschaf/inkoop,beheerenlicenties.

Rol saMBO~ICT saMBO~ICTfaciliteertdekennisdelingtusseninstellingenoptalvangebieden.Bijvoorbeelddoordeorganisatievantweejaarlijkseconferentieswaarintalvanonderwerpenderevuepasseren.Maarwenemenopverzoekvaninstellingenookinitiatievenvoorgezamenlijkeacties.EéndaarvanisdegezamenlijkeEuropeseaanbestedingdiewordtopgezetvoordesktopsennotebooks,voor2011enverder(‘IGEA2011’).DaarnaastissaMBO~ICTgesprekspartnervanSlbdienstenmetbetrekkingtotlicenties.Ookisereenwerkgroepgestartdiedieperingaatophetonderwerpvanditboekje.Opwww.sambo-ict.nlismeerinformatietevindenoverdeactiviteitenvansaMBO~ICT.

12 Rol Kennisnet en saMBO~ICT


Visie en ambitie ‘Devisievanmanagementenlerarenteamisrichtinggevendvoorzowelhetschoolbeleidalsvoordeinrichtingenorganisatievanhetonderwijs.’Devisieenambitievaneenschoolisbepalendvoordewijzevanimplementa-tievanlaptopsinhetonderwijs.Bepaalwelkeaanpakpastbijjouwinstelling.Maakeenplan.Houdjeeraan.Communiceer.

1� Conclusie en advies

Samenwerking en ondersteuning Zowelstudentenalsdocentenhebbenondersteuningnodigbijhetgebruikvanlaptopsinhetonderwijs.Nietalleentechnisch,maarjuistookfunctioneel.Hoemaakikoptimaalgebruikvandelaptopindeklas?Welketoepassingenkanofmoetikgebruiken?Hoemaakofgebruikikdigitalecontent?Veelkanwordenbereiktdoorsamenwerkingdoordocentenbinnen(enbuiten)deinstellingtestimulerenentefaciliterenendaarnaastookexpertsbeschikbaartestellen.Kortom:ondersteuningisnodig.Zondergaathetniet.

Kennis en vaardigheden ‘DocentenenstudentenmoetenovervoldoendekennisenvaardighedenbeschikkenomonderwijsdoelstellingenmetbehulpvanICTtebereiken.’Hetgaathierbijnietalleenomtechnischevaardigheden,maarookomdetoepassingvandelaptopinhetonderwijs-proces.Zoweldocentenalsstudentenhebbenbepaaldevaardighedennodig.Hetorgani-serenvaneen(permanent)scholingsaanbodvoordocenteniszeeraanbevelenswaardig.

Digitale leermiddelen‘Alle(formeleeninformele)digitaleeducatievecontent,behoorttotdigitaalleer-materiaal.Ookcomputerprogramma’swordenhierondergerekend.’Succesvolgebruikvanlaptopsinhetonderwijsvereistvoldoendedigitaalmateriaaleneengoedeontsluitingervan.Naastdecontentvanuitgeverijen,kanookzelfdigitalecontentwordengemaakt.Dezeleermiddelenwordenliefstzoopenmogelijkaan-geboden(ziehiervoorWikiwijsendeeducatievecontentketen).

(ICT)-infrastructuur‘Debeschikbaarheidenkwaliteitvancomputers,netwerkeneninternetverbindingenzijninfrastructurelevoorzieningen.DaarnaastwordenookelektronischeleeromgevingenenhetbeheerenonderhoudvandeICT-voorzieningentotdeICT-infrastructuurgerekend.’Bijnaallegeraadpleegdeinstellingenkiezenvoordraadloze‘internet-only’technologieindegebouwen.Debelangrijksteveranderingishetbereikbaarmakenvanleermaterialenviahetinternet.Anytime,anyplace&anydevice.

Didactisch gebruik van ICT Hetgebruikvanlaptopsinhetonderwijsveranderthetdidactischmodel.Hetlesgevenverandert.Hetlerenverandert.

Laptops in het MBO, je kunt er niet omheen! ErisgeenMBO-instellingdienietófoverhetgebruikvanlaptopsnadenktóferalmeebezigis,indevormvanpilotsofopgrotereschaal.Alserééndingisdatdekennisuitwisselings-dagonsheeftgeleerdishetweldatheteenwerkelijkheidiswaar

wenietomheenkunnenmaardathetzekernieteenvoudigisomhetgoedtedoen.Doordeveleaspecten(vierinbalans)isdeimplementatiecomplex.Decomplexiteitneemtnogverdertoenaarmatehetambitieniveauendesnelheidvaninvoerenhogeris.

Leiderschap

: sturen o

p kad

ers en d

oelstellingen

.

Conclusie en Advies: ook hier geldt ‘Vier in Balans’ DekernvanVierinBalansisdatzinvolleenduurzameinzetvanictvooronderwijsdoeleindenmogelijkisalsdevierbouwste-nenvisie,deskundigheid,digitaalleermateriaalenict-infrastructuurevenwichtigwordeningezet.Benaderhetnietalseenit-project.Denk groot, begin klein!

Laptops in het mbo

Documents

Transcript of Laptops in het mbo