Wat staat er in dit boekje?
Hoe?
1 Aanleiding en samenvatting x
2 Omgeving x
3 Visie en ambitie x
4 Functioneel en didactisch x
5 Wet- en regelgeving x
6 Uitleen of privé-eigendom x
7 Ondersteuning x
8 Financiële aspecten x
9 Licenties x
10 Techniek x
11 Implementatie x
12 RolKennisnet en saMBO~ICT x
13 Conclusie en advies x
14 Ervaringen van instellingen x
Laptops in het MBO | �
1 Introductie Zo!
Laptops in het MBO | �
Geen enkele MBO-instelling twijfelt nog aan het nut van laptops in het onder-wijs. Uit onderzoek blijkt dat alle ROC’s er in meer of mindere mate mee aan de slag willen. Maar de vraag is: hoe pak je dat aan? Waar moet je aan denken en waar moet je rekening mee houden als je laptops binnen het onderwijs wilt inzetten? Dit boekje biedt uitkomst voor het onderwijsmanagement van MBO-instellingen.
KennisdelingsworkshopsEenkennisdelingsworkshop,bijgewoonddoorafgevaardigdenvanmeerdantienROC’s(!)leerdeonsdatersprakeisvaneenweerbarstigerealiteit.Eenveelvormigerealiteit.Maarookveelherkenninginelkaarsverhalen.Degedeeldeervaringenengeformuleerdedo’sendon’tsvormendebasisvanditdocumentenvandegeformuleerdeadviezen.
Managementsamenvatting Deimplementatievanlaptopsineeninstellingiseengrootencomplexproject.Hetgekozenambitieniveaubepaaltvooreenbelangrijkdeelhoegrootenhoecomplex.Indieneensnelleimplementatieisvereist,moetbijvoorbeeldmeerdangemiddeldaandachtaancommunicatieendraagvlakwordenbesteed.Inallegevallenishetbelangrijkdatereenschaalbaretechnischeoplossingwordtgekozen.Endattechnischeénfunctioneleondersteuningwordengeregeld.NietelkestudentendocentistenslotteevenICT-vaardig.
Opbouw documentDevolgendeonderwerpenwordenachtereenvolgensbehandeld:2 Omgeving–Waaromis‘laptopsinhetonderwijs’eenactuelevraag?3. Visie en ambitie–Watbetekentdevisieenambitievaneeninstellingvoor
deimplementatievanlaptops?
4. Functioneel en didactisch–Delaptopindeklas,watmoetjeermeekunnen?Watisdeimpactvoordedocentenhetleerproces?
5. Wet- en regelgeving–Welkejuridischeaspectenspelener:mageenleerlingwordenverplichteenlaptopaanteschaffen?
6. Uitleen- of privé-eigendom–Voorwelkeoptiemoeteeninstellingkiezen?7. Ondersteuning-Welkeondersteuningaanstudentenenmedewerkers
moetwordengeorganiseerd?8. Financieel–Watbetekentdezewijzigingfinancieel?Voordeinstellingen
destudenten/ouders?9. Licenties & software–Watisdeconsequentievandeinzetvanprivélaptops
t.a.v.licenties?10. Techniek–Metwelkealgemenetechnischeaspectenmoetrekening
wordengehouden?11. Implementatie–Welkestappenzijnbelangrijkbijdeimplementatie?12. Rol Kennisnet en saMBO~ICT–Watkunnendezeorganisatiesvoorde
instellingeninditkaderbetekenen?13. Conclusie en advies–entenslotteeenoverzichtvanervaringenvan
geraadpleegdeinstellingen.
DitdocumentisbedoeldvooronderwijsmanagementvanMBO-instellingen.Opdesitewww.kennisnet.nl/mbowordtoverditonderwerp(vooro.a.project-enITmanagers)eenkennisdelingsplatformingericht.
Onderschat de impact niet!Denk GROOT, begin klein
Hoe?
Laptops in het MBO | �
2 Omgeving
Wie is onze student?
(De WIFI-generatie / Liesbeth Hop en Bamber Delver)
BreedbandinternetviaDSLenkabelzijndemeestgebruiktevormenvaninternettoeganginNederland.In Nederland heeft 86% van de Nederlandse huishoudens toegang tot internet,circa75%vandeNederlandsehuishoudensmaaktgebruikvanbreedband-internettoegang.(bron:websiteministerievanEZ,
MarktrapportageElektronische
CommunicatieTNOseptember2009)
Autonoom
Altijd en overal online
Continu traceerbaar
Technisch razendsnel
Download niets
Vaak al in bezit van laptop
Wil gratis content
Legt alles vast
Wisselt uitReflecteert niet
Detweejaarlijkseenquêtegenaamd‘hetJongeren-onderzoek2009’(www.het-jongerenonderzoek2009.nl)laatziendatmeerdandehelftvandejongerenindeleeftijdvan15tot23jaarinhetbezitisvaneenlaptop.
Zo!
Laptops in het MBO | �
2 Omgeving
Hoe ontstond de vraag naar laptops in het onderwijs? Eenmaatschappijdieinzichinsneltempoontwikkelttoteensteedsmeergedigitaliseerdemaatschappij,vergtvanhetonderwijseenanderebena-deringvandeinzetenhetgebruikvanICT-middelen.VoordehuidigegeneratiejongerenishetgebruikvanICT-middelenvollediggeïntegreerdinhundagelijksleven.Thuiswerkenzevaakalopeenlaptopendatwil-lenzeopschoolook.Hetliefstvoorallevakken.Doordatbeschikbarecomputersvaakniettoereikendzijn,kunnenlaptopsuitkomstbieden.
EenMBO-instellingisdusnietmeerleidendinhetaanbodvanICT-middelenmaarvolgtenfaciliteert.Detendensvanindividualiseringenflexibiliseringvanhetonderwijspastindezeontwikkeling.
‣ Demarktvolgtdemaatschappelijkeontwikkeling;‣ Hetonderwijsvolgtdemarkt;‣ ICTvolgthetonderwijs(endetrendsindemarkt).
Laptop in het V(MB)OEengroeiendaantalVO-scholenvraagtzijnleerlingeneenlaptopaanteschaffen.Bijovergangnaarhetberoepsonderwijsverwachtmendezeweertekunnengebruiken!
Individualisering en flexibiliseringHetgebruikvanlaptopsincombinatiemeteenelektronischeleer-omgevingenonlineleermiddelenondersteuntdetendensnaarindividualiseringenflexibilisering.
Online aanbod groeitSteedsmeerleermiddelenwordenonlineaangeboden.Sommigeuitgeversbeperkenzichzelfstoton-linemateriaalvoorhetMBO(zieookwww.edupoort.nlenwww.eduroute.nl).BovendienbiedtKennisnetonlinehulpmiddelenzoalsECK(EducatieveContentKeten)vanKennisnetenWikiwijs,eenkennisuitwisselingplatformvoorendoordocenten.
Portals en elektronische leeromgevingenVeelinstellingenkiezenvooreenelektronischeleeromgevingofinter-net-portalvoortoegangtot(persoonlijk)nieuws,documentenenzelfsapplicatiesvoorzowelstudentenalsmedewerkers.
De computer in het beroepsonderwijs Nietinelkeberoepsgroepneemtdecomputereenevenbelangrijkepositiein.Kunjevaneenkapperinopleidingverlangendathijvoorzijnopleidingeenlaptopaanschaft?Eenargumentdathiervoorpleit,isdemaatschappe-lijketaakvanonsonderwijs.Ookvooreenkapperspeeltdecomputereenrol.Opschoolwordjeopweggeholpenbijveiligcomputergebruik.Bovendiengeldtvoorelkestudentdatdecomputereencommunicatie-ennaslagmiddelis.Inelkgevalthuis.Waaromnietopschool?
visie en ambitie
Hoe?
Laptops in het MBO | �
� Visie en ambitie
Past het gebruik van laptops bij de onderwijsvisie?
Wat is het gewenste tempo van invoering?
Waarom wil je laptops gebruiken?
Kostenreductie?
Komt de vraag uit de teams?
Snelle implementatie of natuurlijke groei?
Is er sprake van nieuwbouw?
Kunnen teams ook NIET meedoen?
Zo!
Laptops in het MBO | �
� Visie en ambitie
Hoog Gemiddeld Laag
DeMBO-instellingwilsnelleovergang–binnen4jaar–naargebruikvanlap-topsinhetonderwijs,zowelvoordocen-tenalsstudenten.Top-down
Overgang binnen 4 jaar
Redenen:- Profileringinstelling- Pastbijonderwijsvisie- Nieuwbouw- Vervanging(netwerk-)infrastructuur
Aandachtisnodigvoor:- Creërendraagvlak- Sterkesturing/planning- Ondersteuningstudenten/docenten- Techniekmoet100%zijn:pilots- Educatievedigitalecontent
DeMBO-instellingwilgeenverplichteinvoering,maarwelsturinggevenaanhettempovaninvoering.Top-down/Bottom-up
Overgang binnen 6 jaar
Redenen:- Snelleinvoeringnietnoodzakelijk- Vervanging(netwerk-)infrastructuur- Wensvanuitonderwijs(directies)- Wenstempoverschiltussenteams
← Let op aandachtspunten beide ambitieniveaus →
DeMBO-instellingvolgthettempovanhetonderwijs.Invoeringvanlaptops,procesmaglangerduren.Bottom-up
Overgang mag langer dan 6 jaar duren
Redenen:- Snelleinvoeringnietgewenst- Pastbijonderwijsvisie
Aandachtisnodigvoor:- Individueeltempoonderwijsteams- Vermijdenwildgroei/dubbelekosten- Sturingterugdringenvaste
werkplekken- Techniekbeheersbaar/uitbreidbaar
Het ambitieniveau van een instelling bepaalt aan welke aspecten meer aandacht moet worden besteed en is bepalend voor de aanpak van de implementatie.
Hoe?
Laptops in het MBO | 10
� Functioneel en didactisch
Het verhaal van een mbo-docentIndeNRCNext(18maart2008)stondeenartikelvanSandraWormgoormetdetitel‘Tja, als leraar heb je het nakijken’.Hetarti-kelgaatovereenMBO-docenteEngels.Zijbeschrijfthoealhaarleerlingenindeklasgebruikmakenvaneenlaptop.Haarklasisver-anderdineenoerwoudvanstekkerdozenensnoeren,waarinleer-lingenmeeraandachthebbenvoorhetschermdanvoordedocent.
Zijschrijft:“Gelukkighebikhettotnutoeoverleefdenhebiknognieteenlaptopaanmijnbeenzienbungelen.Tochkomtereenmomentdatditgrootscheepsecontactmetdestekkerdoosmijnwerkoverbodigmaakt.Althans,alsikhetgedragvanmijnstudentenzie.
Overeentijdjekijkiktegen28laptopachterkantenaanenisergeenstudentmeerdiemijnogaankijkt.Hetapparaatdatslechtsviaelek-triciteitwerkt,vraagtdanalhunaandacht.Hetcontactmetdeleer-krachtinhetlokaalisondergeschikt.Ikhoorzedenken:‘Ohja,dedocentiserooknog,enprobeertonsietstevertellen.Wehorenhetwel,maaronsschermenaldieYouTube-beeldendieaanonsvoor-bijtrekkenzijnvéélbelangrijker.’Alsiknietaanhetbeginvaniederelesmijnstudentenvraaghunlaptopsdichttedoen,houdikletterlijkstopcontactstudentenover:erisdangeenenkelcontactmeermogelijk.Zezeggendatzemenoghoren,maarhunaandachtisbijdedigitalewereldophetschermennietbijmijnverhaal.”
student
Kanikdeopleidingsnellerofandersdoen?
Ikmoetdelaptopwelnodighebben.
Ikwilnietdeheletijdachtereencomputerzitten.
docent
Hoegeefiklesalsalleogenophetbeeld-schermzijngericht?
What’sinitforme?
Hoemaakik(gebruikvan)elektronischeleermiddelen?
LeeuwenborghOpleidingenhieldrecenteenenquêteonderstudentenmeteeneigenlaptop.Devoorlopigeresultatenlatenziendat:• Hetgemiddeld aantal
computersinhunhuis-houden3,3is;
• Meerdan70% tevredenisoverhetgebruikvanlaptopsinhetonderwijs;
• 40%vandestudentenopstartproblemenheeftgehad;
• Eenderdevandestudentenheefteentweedehandslaptopvanfamilieofinternet;
• Eenderdevandestudentenschaftedelaptopaanbijeengroteelectronicaketen.
Zo!
Laptops in het MBO | 11
� Functioneel en didactisch
Het werkt pas als men er mee werkt: draagvlak onder docentenEensuccesvolleimplementatievanlaptopsinhetonderwijswordt–zonderuitzondering–gekenmerktdoorhetdraagvlakvoorhetprojectonderdocen-ten.Alsmethetprojectwordtgewachttotdocententeamserzelfomvragenenaanvoorwaardenkunnenvoldoenomermeetemogenstarten(zoalsdigitaal
leermateriaalenscholingvandocenten),ishetdraagvlakonderdocentenmeervanzelfsprekend.Bijeenmeertop-downbenaderingisditnietvanzelfsprekendenmoetaandachtwordenbesteedaancommunicatieenhetfaciliterenvandocentend.m.v.mensen(ondersteuning)enmiddelen.
‘Vier in Balans’Kennisnetgeeftjaarlijksdemonitor‘VierinBalans’uitoverhetsuccesvanICTinhetonderwijs.OmdaadwerkelijkdevruchtenteplukkenvangebruikvanICTishetvanbelangdatereenevenwichtigebalansistussen:1. onderwijsvisie;2. deskundigheid;3. digitaalleermateriaal;4. (ICT-)infrastructuur.Ookbijdeinzetvanlaptopsmoetdezebalansbestaan.Daarnaastzijnsturing(leiderschap),ondersteuningvandocenteneneenideeoverdeinbeddinginhetonderwijs(didactischgebruik)vanwezenlijkbelang.
Laptops in de klas: een hele veranderingHetgebruikvanlaptopsbiedtmeerflexibiliteitvoordocenten.Menisnietmeerafhankelijkvanspecifiekeruimten.Opelkmomentkaninelkeruimtegebruikwordengemaaktvancomputerfaciliteiten.Studentenverwachtendanookdateraltijdmetdecomputergewerktkanenmagworden.Voordocentenbetekentdit:• eenplekgevenaanhetgebruikvandecomputer:bepalenwanneerdeze
doorstudentengebruiktmagenkanworden;
• zorgdragenvoordebeschikbaarheidvanelektronischeleermiddelen;• meermogelijkheidtotindividualiseringenflexibiliseringvanhet
onderwijsaanbod.Letop:deinzetvanelektronischeleeromgevingenendigitaleleermiddelenkanookdewerkdrukvandedocentverhogen:hetinternetisoveral.Eenstu-dentkanopelkmomenteenvraagstellenenwildezebeantwoordkrijgen!
Leid
ersc
hap
Samenwerking en ondersteuning
Didactisch gebruik van ICT voor leren
bron: ‘Vier in Balans’ - Kennisnet
Visie(ICT)-
infrastructuur
Kennis en
vaardigheden
Digitale
leermiddelen
Hoe?
Laptops in het MBO | 12
� Wet- en regelgeving
Mag je een student verplichten een laptop aan te schaffen?
studenten en oudersGeldt arbowetgeving ook voor
studenten?
Is het wel toegestaan dat er software op mijn apparaat wordt geïnstalleerd?
Ik ben bang dat de laptop wordt gestolen of dat mijn kind op straat wordt beroofd.
Moet ik het adviesapparaat aanschaffen?
Leermiddelen voor VO zijn toch gratis? Hoe zit dat met die laptop?
docenten
Wat schrijft de arbo eigenlijk voor?
Ben ik aansprakelijk als mijn laptop gestolen wordt?
Mag ik de laptop van school privé gebruiken?
Ik heb die scholing niet nodig, mag ik weigeren?
Ik wil niet met een laptop werken, mag ik het weigeren?
Zo!
Laptops in het MBO | 1�
� Wet- en regelgeving
Kun je een student verplichten een privé laptop aan te schaffen?Ja,jekunteenstudentverplichteneenlaptopaanteschaffen.Doordeaan-schafvaneenlaptopoptenemenindeboeken-ofleermiddelenlijstenhier-naarteverwijzenindeonderwijsovereenkomst,verplichtdestudentzichdelaptopaanteschaffendoorondertekeningvandeovereenkomst.Meerzeker-heidbiedthetalsdeverplichtingénindeonderwijsovereenkomsténindeonderliggendeleermiddelenlijstwordtopgenomen.Hetisoverigensookinteressantomnatedenkenoverwatjedoetalsdestu-dentondanksdeverplichtingtochgeenlaptopaanschaft.Watdoejealseenstudenteenboeknietaanschaft?Jezultdestudentwaarschijnlijknietvoorderechterwillendagen,tochwiljedatdelessendoorgangkunnenvinden!Hetisinelkgevalwelzodatdeverplichteaanschafeenminderdraagkrachtigestudentenzijnoudershelptominaanmerkingtekomenvoorfinanciëletegemoetkoming.
Kan een docent een ter beschikking gestelde laptop weigeren? Omdatdedocentdecomputernodigheeftvoorhetuitvoerenvanzijnwerk-zaamheden(zoalsbijvoorbeeldhetinvoerenvancijfers)valthetaanvaardenvandelaptoponderhetzogenaamdeinstructierecht(artikel7:610BW).Eenmedewerkerdientzichttehoudenaandeinstructiesvandewerkgeveromtrenthetverrichtenvanarbeid.Bovendienkandewerkgeverdewerkplekvaneendocentnaareigeninzichtinrichten,mitserwordtvoldaanaanwettelijkeregelszoalsdeArbowet.Ophetmomentdatdelaptopookthuismoetwordengebruikt,vallenookdearbeidsomstandighedenvandethuiswerkplekonderverantwoordelijkheidvandewerkgever:zodraermeerdantweeuurperdagbeeldschermwerkverrichtwordt,valtdezewerkplekonderderichtlijnenvanhetKoninklijkBesluitBeeldschermwerkplekken.
Geadviseerdwordtom–aldannietinoverlegmeteenArbo-consulent–teonderzoekenopwelkewijzeaandeArbo-regelskanwordenvoldaan.
Erzijnzeerveelvragenomtrentwet-enregelgevingtestellen.Opdekennisdelings-websitevanKennisnetdiemediomaart2010tevindenisviawww.kennisnet.nl/mbowordtopdezevragennaderingegaan.
Hoe?
Laptops in het MBO | 1�
� Privé- of uitleenlaptops
Combinatie?
Uitleen?Er zijn legio redenen om laptops
in het onderwijs in te zetten. Veel instellingen geven de voor-
keur aan laptops die privé-eigendom van de student zijn.
In sommige situaties kan worden gekozen voor laptopkarren of
uitleenlaptops of een combina-tie van privé- en uitleenlaptops.
Privéeigendom?
Laptops in het MBO | 1�
Demeestegeraadpleegdeinstellingenkiezenervoordatstudenteneeneigenlaptop(gaan)aanschaffen.Hierbijligtdenadrukopdestudentenineendrie-ofvierjarigBOL-traject.Voorniveau1/2enBBL-studentenwordtindemeestegevallengekozenvoorofuitleenlaptopsofvastewerkstations.Waarschijnlijkisdeaanschafvaneenprivélaptopvoordezelaatstegroepstudentenoverenkelejarengeenprobleemmeer.
Afwegingen Privé-eigendom student Uitleenlaptops
(Initiële)kosteninstelling Laag. Hoog.
(Initiële)kostenstudent Hoog. Laag.
SoftwareAanschaflicentieseninstallatiesoftwaredoorstudent.Deinstellingkansoftwareookterbeschikkingstellenaandestudent(ziehoofdstukoverlicentiekosten).
Instellingdraagtzorgvooraanschafeninstallatievansoftware.
Beheersbaarheid(denkaancontrolenetwerk,bandbreedte)
Redelijk.Meesteinstellingengevengeentoegangtothetinternenetwerk.Gebruikvanzelfgekozenlaptopsiswelextracomplexvoordedocent.
Goed.Deinstellingkanzichinditscenariohetbestevoorbereidenopdeimplementatie.Despecificatieswordendoordeinstellingbepaald.
Behoefteondersteuningvandeelnemersendocenten(hardware,netwerk)
Groot(weinigsprakevanstandaardisatie,kansopnietcorrecteconfiguratie). Minstgrootmaargroterdanbijdesktops(kwetsbaarheidisgroter).
ApplicatiebeheerPrimairbijdedeelnemer.Hetiswelaantebevelenondersteuningvoordestudentteorganiseren(zie‘ondersteuning’).
Primairbijdeservicedeskensysteembeheervandeinstelling.Kwetsbaarheidisgroterdanbijdesktops.
Beveiliging Redelijkgoedteregelen.Mitsdeelnemersgeentoeganghebbentothetnetwerk. Goedteregelen.Vergtwelexpertiserondbeveiligingdraadlozenetwerken.
Slechteomgang,slijtage Eigenaarschapwerktpreventief. Risicohetgrootst(geeneigenaarschap).
Diefstal Ermoetenkluisjesterbeschikkingwordengesteldomditrisicoterverminderen. Kanskleinbijgoedeorganisatieuitleen.
Verzekeringen Verantwoordelijkheiddeelnemers.Veelonlineaanbiedersbiedenookverzekeringenaan. Verantwoordelijkheidinstelling.
ExtraorganisatieBepalenminimumconfiguratielaptopsperopleiding.
Uitlenenvergtgoedeprocedureenmenskracht.Organiserenondersteuningvoorstudenten.
ToegangtotnetwerkDemeesteinstellingenkiezenhiernietvoor,maarkiezenvoorwebbasedtoe-gangtotde‘digitaleschool’.Hetomarmenvanopenstandaardenisbelangrijk.
Goedmogelijk.
PrintmogelijkhedenLastigerterealiseren,maarwelmogelijkmeteen‘follow-meprinting’betaald-printenoplossing.
Mogelijk.
Toegankelijkheidapplicaties Alleenwebbasedapplicatiesenstandaloneprogramma’s. Groot.
FlexibeleinzetICT(didactischevoordelen)
Zeerflexibel.Ookwatbetrefthetopkortetermijnkunnenbeschikkenovernieuweapplicaties.Minderflexibelomdaterminderlaptopsdandeelnemerszijn.Hetreserverenvanlap-topsbeperkttijd-enplaatsonafhankelijkgebruik,enjust-in-timegebruikin.Hetaanbodcreëerteenvraagwaardoordebehoefteaanlaptopszaltoeneemt.
Pedagogischargument Deelnemerszijninhogematezelfverantwoordelijkvoorhunlaptop. Deelnemersdragenbeperkteverantwoordelijkheidvoordelaptops.
� Privé- of uitleenlaptops Zo!
Hoe?
Laptops in het MBO | 1�
� Ondersteuning
docenten
studenten
Hijdoethetniet!Ikbenmijnwacht-woordvergeten!
Ikkomnietophetdraadlozenetwerk
Allestudentenhebbeneenanderelaptop,ikweetniethoeikzekanhelpen!
Hoekanik…? Wiekanmijhelpenomeenpowerpointtemaken?
Hoemaakikelektronischecontent?
Zo!
Laptops in het MBO | 1�
Ondersteuning voor studenten – echt nodig!Metnameineensituatiewaarinstudentenvrijzijnomeeneigenlaptopteselecterenblijktdevariëteitaanapparatenendevariëteitaanproblemenenormtezijn.Ennietelkestudentisevenvaardigmetdecomputer.
Ondersteuningisopverschillendemanierenmogelijk:1. Onlinehulpbijveelgesteldevragenen‘wachtwoordvergeten’;2. Ondersteuningdoormiddelvaneentelefonischeservicedesk;3. Ondersteuningdoormiddelvaneenon-siteservicedesk.
Dematewaarindezeserviceverleningnodigis,hangtsamenmethetambitie-niveauenhettempovanimplementatie.Daarwaarhetambitieniveauvandeinstellinglaagis,endevraagnaarhetgebruikvanlaptopsechtuitdeteamszelfkomt,kunnendeteamsbijdragenaandeondersteuningvandestudenten.Bijeenmeertop-downinvoeringishetnodigdeondersteuningcentraalteregisserenengoedteborgen.
Wathetambitieniveauookis,zorginelkgevalvooreenadequateondersteu-ningvanstudentenmeteen(eigen)laptop.Zekeraanhetbeginvaneenschooljaariseenhausseaanproblementeverwachten!IndepraktijkblijkthetvanwegekosteneneentekortaanpersoneelvoordebestaandeICT-dienstlas-tigdestudententeondersteunen.EenaantalMBO-instellingenorganiseertdeondersteuningdaaromindevormvanBPVen/ofstageplaatsen.Continuïteitishierbijnatuurlijkeenvereiste.Technischeondersteuningisoverigensookvaakaftenemen(indevormvaneenverzekering)bijdeleveranciervandelaptop.
Ondersteuning voor docenten – hoe kan ik?Ondersteuningaancollega’sisvaakondergebrachtbijeenICT-servicedesk.DeICT-servicedeskisbijuitstekbedoeldvoormomentendat‘decomputerhetnietdoet’.Maarwaarkaneencollegaterechtmeteen‘hoekanik’-vraag?
Onsadviesisvierledig:• Scholing:organiseereenpermanentscholingsaanbodwaarinzowel
technischealsdidactischevraagstukkenaanbodkomen.• Ondersteuning:docentenmoetendehulpvaneeninhoudelijkspecialist
kunneninroepen.Bijvoorbeeldophetgebiedvanhetcreërenvaneduca-tievecontentofhetgebruikvanhete-learningplatform.DezerolwordtbijvoorkeuringevulddoordocentenmetextratakenennietdoordedienstICT.
• Faciliteiten:zorgvoorgoedefaciliteitenvoordocenten.Biedtbijvoorbeeldinelklokaaldezelfdesmartboardsenbeamersaan:zowelinpraktijk-alstheorielokalen.Dedocentmoetzijnlaptopsneleneenvoudigkunnenaan-sluiten.Zorgvoorvoldoendegoedaangelegdestroomvoorzieningspunten,zodatdeveiligheidineenlokaalisgewaarborgd.
• Uniformering:hoemeerzakenuniformwordenaangeboden,hoemeerdocenteninstaatzijnelkaartehelpen.Hierdoorvergrootjedezelf-redzaamheidenontlastjebovendiendespecialisten.Denkhierbijaantypeenuitvoeringlaptops,maarookaandestandaardapplicaties.
� Ondersteuning
Watvoordestudentengeldt,geldtookvoordedocenten:scholingenondersteuningmoetstrakkerwordengeorganiseerdenbeterwordengeborgdalsdeinstellingeenhogerambitieniveauheeft.Zonderadequatetechnischeénfunctioneleondersteuningvandocentenenstudentenisdeinzetvanlaptopsinhetonderwijsnietgoedmogelijk.
Hoe?
Laptops in het MBO | 1�
� Financiële aspecten
student en ouder
Blijvendekostenvoormijgelijk?
Moetikooknogvoorelektronischeleer-middelenbetalen?
Hoezithetmetlicentiekosten?
instelling
WatbetekentditvoordedoorbelastingaandedienstICT?
WatbetekentditvoordeICT-kosten?
Kunnenervastewerkplekkenvervallen?
Zo!
Laptops in het MBO | 1�
Verschuivende ICT-kosten Opheteerstegezichtlijktdeinzetvan(privé)laptopsdekostenalleenteverla-gen.Erzijnechterookaspectendiekostenverhogendwerken,metnameaandefacilitairekant.Eenoverzicht:
↑ Uitbreiding van het aantal stroomvoorzieningspuntenbetekentóókeenhogereelectriciteitsrekening.
↑ Extra lockers.↑ Uitrusten van zowel praktijk als theorielokalen met beamer/smartboard.↑ Ondersteuning aan docenten en studenten.↑ Aanleg draadloos netwerk.↓ Reductie aantal vaste werkplekken.Hetaantalstudentenwerkplekken
neemtaf.Tenminste30%isdenkbaar.↓ Reductie aantal applicatiestengunstevanwebapplicatiestewillengebrui-
ken.Hierdoorkansnellerafscheidgenomenwordenvan‘oude’applicaties.Ditkanbetekenen:afnamevanaantalapplicatiesenafnamevanbeheerslast.
Gelijkblijvende kosten voor de student
Afname boekengeld of overige kostenStudenten(enouders)verwachtendatdekostenvoorboekenofoverigekostenomlaaggaan,ophetmomentdatzijeenlaptopaanschaffen.Vooreenvier-jarigeopleidingwordteenafnameverwachtvantenminsteperjaar€100,=.
Tegemoetkoming in de kostenErzijnMBO-instellingendieervoorkiezendestudententegemoettekomenbijdeaanschafvaneenlaptop:• Dooreeninstapmodelvolledigtevergoeden(indiendeinstellingvoortijdig
wordtverlaten,dientereengedeeltetewordenterugbetaald)• Dooreenkortingtegevenopoverigeopleidingskostenindienmenzelfeen
laptopaanschaftenerdusgeenmeerhoefttelenen.NB:De‘terugbetaalregeling’hadeenverminderdeuitvalalsonverwachtneveneffect!
Kans op wildgroeiDemeesteMBO’sgebruikennaasthetvastenetwerkeendraadloosnetwerkvoordelaptops.Maarhetaantalvastewerkplekkenblijftgelijk.Maakdaaromsamenmetdeteamseen(meerjaren)plan:hoeveelvastewerkplekkenzijnnognodig?Wanneerkanhetovertolligeaantalwegwordengehaald?
� Financiële aspecten
Laat kostenreductie niet de primaire focus zijn: het gaat om de onderwijskwaliteit!
Hoe?
Laptops in het MBO | 20
� Licenties
student en ouder
Hoezithetmetlicentiekosten?
Watgebeurteralsikvanschoolga?
Moetikallesoftwarezelfregelen?
Moetikooknogvoorelektronischeleer-middelenbetalen?
instelling
Heeftdeschooldanminderlicentiesnodig?
WatkanSlimofSLB-dienstenvooronsbetekenen?
WatbetekentditvoordeICT-kosten?
Zo!
Laptops in het MBO | 21
Student (privélaptop)Deeigenaarvandelaptopwordtbeschouwdalsdeeigenaarvandesoftware.Ditgeldtookalsdestudentpasaanheteindevandestu-dieeigenaarwordtvandelaptop.Ditbetekentdateenstudentzelfverantwoordelijkisvoordesoftwarelicentiesopzijnprivé-apparaat.
> Bepaaldeprofessioneelgebruiktesoftware(zoalsAutoCad)isvoorstudentengratis.
> InhetgevalvanMicrosoftOffice moetervoorstudenteneenlicentiewordenafgenomenvoorthuisgebruik.DitkanviaSlimvoordeligwordengedaan.VeelhardwareleverancierskunnendeSlim-softwarerechtstreeksmeeleveren.
> Uitleenlaptopszijnenblijveneigendomvandeschool.Hiergel-dendezelfderegelsalsvoorvastewerkplekken.
> Devoorhetonderwijsbenodigdesoftwarelicentieshoreningevalvanprivélaptopsthuisopdeboekenlijst.Komovereenmetdedeelnemerdatalleenlegalesoftwaremagwordengebruikt.
> Uitzonderingen op de regel zijn in licentieland eerder regel dan uitzondering!NeemdaaromvantevorendeplannendoormetSlimofSLB-diensten(voorwatbetreftdeSLB-licenties)en/ofmetdesoftwareleveranciersvoorderechtstreeksafgeslotenlicentieovereenkomsten.Zokrijgjetijdiginzichtindekosten!
Medewerker (laptop van de school)Eenmedewerkerdiegebruikmaaktvaneenlaptopvanhetwerk,isgeeneigenaarvandesoftware.Maarookopeenprivémachinevaneenmedewerkermagdoorgaanssoftware‘vanhetwerk’wordengeïnstalleerd.Demeesteleveranciersgaanakkoordmetéénversievoor‘thuisgebruik’permedewerker.Dezelicentieisgeldigzolangeenmedewerkerverbondenisaandeinstellingenvervaltzodrajeuitdienstgaat.
� Licenties
Anytime – 24/7 beschikbaar
student en medewerker
ICTafdeling
Draadloos of bedraad? Verandert de ICT-architectuur?
Anyplace –(overal beschikbaar)
Veranderen de eisen die ‘de gebruiker’ aan de ICT-
voorzieningen stelt?
Anydevice – PDA, I-phone, Smartphone, netbook, laptop,
merk/type onafhankelijk, browseronafhankelijk
Anything – toegang tot alle applicaties en documenten
Internetdongels?
Hoe?
Laptops in het MBO | 22
10 Techniek
Zo!
Laptops in het MBO | 2�
Beheer infrastructuur, gegevens en applicatiesNuwetoegaannaareensituatiewaarinmedewerkersenstudentenverwach-ten‘overalenaltijd’overICT-voorzieningentekunnenbeschikken,betekentditdatdiebeschikbaarheidookmogelijkéngegarandeerdmoetzijn.DevraagmoetgesteldwordenofdeeigenICT-afdelinghiertoeinstaatis.
WerkplekkenDeeigenaarvanhetapparaat,draagtzorgvoorhettechnischbeheer.• Privélaptop:studentofmedewerker• Uitleenlaptop:deinstellingGebruikersondersteuninghoortwelbijdeinstelling,maarbrenghetbijvoorkeurnietonderbijdeICT-dienstvandeorganisatie.
Beheer van persoonsgegevens: identitiesAlsmedewerkersenstudentenviahetinternettoeganghebbentotdataenapllicatiesishettoegangsbeheerbelangrijkerdanooit!Enhoeveelvanuwvoormaligemedewerkershebbennogeenaccount?
Kenmerken voor te kiezen oplossing:Open:gebruikOpenStandaarden(browseronafhankelijk).Allesoorten/merkenmoetentoegangkunnenkrijgen.Veilig:zorgvoorbeveiligdetoegangvansystemenengegevensviahetinternet(Https-protocol)énzorgvoorIdentitymanagement(beheervanpersonendietoeganghebbentotdesystemen).Eenvoudig:voorkomcomplexeoplossingen–kiesvoorgeneriekeoplossingen,metzominmogelijkmaatwerk.Zorgdathetbeheercentraalkanwordenuit-gevoerd.ZorgvoordrempelarmetoegangdoormiddelvanSingleSign-on.Printen:organiseereen(betaalde)printoplossing,ookvoordiegenendiealleeninternettoeganghebben.
Netwerktoegang: bedraad, draadloos, internetdongels? Studentenenmedewerkerskunnenopmeerderemanierentoegangtothetinternetofnetwerkkrijgen.
Draadloze technologie:meerflexibeldanbedraad,maarkentbeperkingen(minderbandbreedte,beperktaantallaptopsperzender,beperktbereikperzender).Bedraad netwerk: Voorspecifieketoepassingenwaarbijveelbandbreedtevereistis.Ditgeldtookvoordevastewerkplekken.Draadloos netwerk:volledigdekkendwaardoorgroteflexibiliteit(overalkunnenwerken).Internetdongelsbiedtflexibiliteitzowelbinnenalsbuitenhetgebouw.Dezedongelswordenbijeentelecomleverancierafgenomen.Deindrukbestaatdatdezeoplossingergkostbaaris(voordestudent).Bovendienishetbereikbinnenshuis(nog)nietaltijdgoed.Tochverwachtenwedatlap-topsenmetnamenetbookserindenabijetoekomststandaardmeezullenwordenuitgerustenhetgebruikvandedongelseenvluchtzalnemen.Laatjealsinstellinggoedadviserenbijjekeuze:onesizedoesn’tfitall!
Kies voor een vier-lagen-architectuur: (vanbinnennaarbuiten)Data:maximaalbeveiligd,databases,sommigedocumenten.Applicaties/leermiddelen:toegangopbasisvanpersoonlijkeinlogtenbehoevevanautorisatie;Transport:netwerk/internet,toegangopbasisvanpersoonlijkeinlogtenbehoevevanidentificatie/authenticatie;Device:vastewerkplek,PDA,Smartphone,GSM,laptop,netbook,e-reader.
Laat je als instelling goed adviseren bij je keuze: one size doesn’t fit all!
10 Techniek
Hoe?
Laptops in het MBO | 2�
Hoebeginik?
Welkeondersteuninghebbenwenodig?
Hebbendedocentenookeenlaptopnodig?
HoezorgenweervoordatdedienstICTdejuistezakenoptijdlevert?
instelling
Draadloosofbedraad?
Watdoenandereinstellingen?
VerandertdeICT-architectuur?
Hoepakkenwehetaan?
11 Implementatie
opleidingsteam
Check Eenprojectiseindig.Echterhetsuccesvolgebruikvanlaptops(ICT)inhetonderwijsvereistcontinueaandacht.Organiseerklankbordgroepen,gebrui-kersgroepen,enquêtes:allesomteborgendatinputkanwordengegevenvanuithetprimaireproces.Voldoetdeelektronischeleeromgeving?Watis
dekwaliteitvandedienstverleningenondersteuning?Watkanerbeter?Anders?Welkeveranderingishetmeesturgent?
Eriseencontinuprocesvanverbeteringnodigomervoortezorgendatdeoplossingaandeeisenenwensenvandeorganisatieblijftvoldoen.
‘De implementatie van laptops binnen de instelling is een project en een project is eindig.’Maarmetheteindevanhetprojectbeginthetpas.Heteindevanhetprojectbetekenthetbeginvaneenvolgendecyclus:eencontinuüm.
Zo!
Laptops in het MBO | 2�
Plan• Vertaaldevisievandeinstellingnaareenstrategievoordeimplementatievan
laptops;• Kiesvooreenprogrammatischeaanpakwaaronderlosseprojecteneenplek
vinden;• Maakeengoedcommunicatieplanvoorhetgeheleprogramma.• Wieisopdrachtgever?Opdrachtgeverschapvoorhetprogrammaendeprojecten
ligtbijdeprobleemeigenaar/probleemeigenaren:wieligt’snachtswakkeralshetnietlukt;
• Kijkomjeheen.Leervananderen;• Gebruikexpertiseuitdegeheleorganisatie(nietalleenmanagement,juistook
betrokkenheidvandewerkvloer);• Aandachtvoorallecomponentenvan‘VierinBalansmonitor2009’;• Specialeaandachtvoorfinanciëleaspectenenterugdringenvastewerkplekken;• HetisgeenIT-project/programma.
11 Implementatie
Do • Voerdeprojectenuitconformplannen;• Blijfsturenvanuitdedoelstellingenvan hetprogramma.
Act• Bepaalwelkegewensteveranderingenkunnen/moetenwordendoorgevoerd;• Geefopdrachtvooreennieuwprogrammaofplan;(Kleineveranderingenhoevennietindevormvaneenprojecttewordenuitgevoerd.)
‘Demingcircle’
Act Do
Plan
Check
Laptops in het MBO | 2�
Kennisnet MissieKennisnetondersteunteninspireertonderwijsinstellingenmetonafhankelijkeexpertiseendienstenbijheteffectiefgebruikvanICT.DeontwikkelingeninhetonderwijszijnbepalendvoordefocusvanKennisnet.
Welke rol kan Kennisnet spelen?Kennisnetkaninstellingenbehulpzaamzijnalsadviserendeenondersteunen-departijbijdevolgendezaken:• Kennisdeling• Kennisbundeling,denkaanhetdelenvaneducatief materiaalenkennisviaWikiwijs;• Ondersteunenbijrealisatievaneenbrochure;• Faciliterenvaneendynamischeomgevingvoordeontwikkelingvan
educatievecontent;• Conceptontwikkeling,ontwikkelingvanstandaarden;• OpstellenambitieplaninstellingmetbetrekkingtotICTinonderwijs;• Ondersteuningvandeteamsenhetmanagementviadeambassadeur
Kennisnet;• Organiserenenfaciliterenworkshopsdocentengebruikdigitaal
leermateriaal;• Organiserenenfaciliterenworkshopsmanagementvisieontwikkeling;Welke rol speelt Kennisnet niet?Kennisnetisgeencommerciëlepartijmetmedewerkersdiekunnenwordeningehuurdvoorconsultancy-werkzaamhedenofprojecten.OokadviseertKennisnetnietbijzakenalsaanschaf/inkoop,beheerenlicenties.
Rol saMBO~ICT saMBO~ICTfaciliteertdekennisdelingtusseninstellingenoptalvangebieden.Bijvoorbeelddoordeorganisatievantweejaarlijkseconferentieswaarintalvanonderwerpenderevuepasseren.Maarwenemenopverzoekvaninstellingenookinitiatievenvoorgezamenlijkeacties.EéndaarvanisdegezamenlijkeEuropeseaanbestedingdiewordtopgezetvoordesktopsennotebooks,voor2011enverder(‘IGEA2011’).DaarnaastissaMBO~ICTgesprekspartnervanSlbdienstenmetbetrekkingtotlicenties.Ookisereenwerkgroepgestartdiedieperingaatophetonderwerpvanditboekje.Opwww.sambo-ict.nlismeerinformatietevindenoverdeactiviteitenvansaMBO~ICT.
12 Rol Kennisnet en saMBO~ICT
Laptops in het MBO | 2�
Visie en ambitie ‘Devisievanmanagementenlerarenteamisrichtinggevendvoorzowelhetschoolbeleidalsvoordeinrichtingenorganisatievanhetonderwijs.’Devisieenambitievaneenschoolisbepalendvoordewijzevanimplementa-tievanlaptopsinhetonderwijs.Bepaalwelkeaanpakpastbijjouwinstelling.Maakeenplan.Houdjeeraan.Communiceer.
1� Conclusie en advies
Samenwerking en ondersteuning Zowelstudentenalsdocentenhebbenondersteuningnodigbijhetgebruikvanlaptopsinhetonderwijs.Nietalleentechnisch,maarjuistookfunctioneel.Hoemaakikoptimaalgebruikvandelaptopindeklas?Welketoepassingenkanofmoetikgebruiken?Hoemaakofgebruikikdigitalecontent?Veelkanwordenbereiktdoorsamenwerkingdoordocentenbinnen(enbuiten)deinstellingtestimulerenentefaciliterenendaarnaastookexpertsbeschikbaartestellen.Kortom:ondersteuningisnodig.Zondergaathetniet.
Kennis en vaardigheden ‘DocentenenstudentenmoetenovervoldoendekennisenvaardighedenbeschikkenomonderwijsdoelstellingenmetbehulpvanICTtebereiken.’Hetgaathierbijnietalleenomtechnischevaardigheden,maarookomdetoepassingvandelaptopinhetonderwijs-proces.Zoweldocentenalsstudentenhebbenbepaaldevaardighedennodig.Hetorgani-serenvaneen(permanent)scholingsaanbodvoordocenteniszeeraanbevelenswaardig.
Digitale leermiddelen‘Alle(formeleeninformele)digitaleeducatievecontent,behoorttotdigitaalleer-materiaal.Ookcomputerprogramma’swordenhierondergerekend.’Succesvolgebruikvanlaptopsinhetonderwijsvereistvoldoendedigitaalmateriaaleneengoedeontsluitingervan.Naastdecontentvanuitgeverijen,kanookzelfdigitalecontentwordengemaakt.Dezeleermiddelenwordenliefstzoopenmogelijkaan-geboden(ziehiervoorWikiwijsendeeducatievecontentketen).
(ICT)-infrastructuur‘Debeschikbaarheidenkwaliteitvancomputers,netwerkeneninternetverbindingenzijninfrastructurelevoorzieningen.DaarnaastwordenookelektronischeleeromgevingenenhetbeheerenonderhoudvandeICT-voorzieningentotdeICT-infrastructuurgerekend.’Bijnaallegeraadpleegdeinstellingenkiezenvoordraadloze‘internet-only’technologieindegebouwen.Debelangrijksteveranderingishetbereikbaarmakenvanleermaterialenviahetinternet.Anytime,anyplace&anydevice.
Didactisch gebruik van ICT Hetgebruikvanlaptopsinhetonderwijsveranderthetdidactischmodel.Hetlesgevenverandert.Hetlerenverandert.
Laptops in het MBO, je kunt er niet omheen! ErisgeenMBO-instellingdienietófoverhetgebruikvanlaptopsnadenktóferalmeebezigis,indevormvanpilotsofopgrotereschaal.Alserééndingisdatdekennisuitwisselings-dagonsheeftgeleerdishetweldatheteenwerkelijkheidiswaar
wenietomheenkunnenmaardathetzekernieteenvoudigisomhetgoedtedoen.Doordeveleaspecten(vierinbalans)isdeimplementatiecomplex.Decomplexiteitneemtnogverdertoenaarmatehetambitieniveauendesnelheidvaninvoerenhogeris.
Leiderschap
: sturen o
p kad
ers en d
oelstellingen
.
Conclusie en Advies: ook hier geldt ‘Vier in Balans’ DekernvanVierinBalansisdatzinvolleenduurzameinzetvanictvooronderwijsdoeleindenmogelijkisalsdevierbouwste-nenvisie,deskundigheid,digitaalleermateriaalenict-infrastructuurevenwichtigwordeningezet.Benaderhetnietalseenit-project.Denk groot, begin klein!
Top Related