Landgenoten Herfst 2012

landgenoten

Magazine voor boer & buiten

herfst 2012 | 31

+ Landbouwsupermarkt, sociale bescherming van boerinnen en veel meer… www.vilt.be

Nieuwe attitude, nieuwe technieken

dossier

Een konijn als knuffel Melkveebedrijf start adoptieboerderij

Precisielandbouw

‘ Meer droogte én meer regen’ Het landbouwklimaat in 2030

www.sbb.be

heeft ruim 40 jaar ervaring als adviseur in de landbouwsector. U bent in elk -kantoor dan

ook verzekerd van een deskundige begeleiding inzake fi scaliteit, boekhouding, milieu- en bouw-

reglementering en alle belangrijke sectoraangiftes. Bovendien krijgen onze lokale kantoormede-

werkers ondersteuning van een eigen centrale studiedienst. Zo kunt u in alle omstandigheden rekenen

op het gespecialiseerd advies van uw -adviseurs. U bent toch ook liever zeker van uw zaak?

SBB Accountants & Adviseurs: Voor info of het -kantoor in uw buurt? Bel 070/222 673 of kijk op www.sbb.be.

Samen voor uw toekomst

“Er zijn wel 30.000 tuinders en landbouwers, maar slechts 1 zoals ik.”

LG VILT tuinder 210x270 maa11.indd 1 07-03-2011 09:23:47

3

in dit nummer

06 Focus | Dossier precisielandbouwEen nieuwe attitude, nieuwe technieken: ook iets voor op jouw bedrijf?

14 Boer & buur | Een koe adopteren?Zo spelen de zonen van melkveebedrijf Den Hamer in op de wensen van buren en hoeveklanten.

colofon Landgenoten wordt u aangeboden door VILT. Het Vlaams infocentrum landen tuinbouw informeert een breed publiek over de hedendaagse landen tuinbouw. Daarvoor krijgt het middelen van privé-organisaties en de overheid. verantwoordelijke uitgever VILT-voorzitter Josse De Baerdemaeker redactie en realisatie Jansen & Janssen Customer Media, www.jaja.be redactieadres VILT vzw, Koning Albert II-laan 35,

bus 57, 1030 Brussel tel +32 (0)2 552 81 91 fax +32 (0)2 552 80 01 e-mail [email protected] hoofdredacteur Griet Lemaire redactieraad Josse De Baerdemaeker, Wim Fobelets, Wanda Verdonck, Jan Mosselmans, Hubert Hernalsteen, Guy Depraetere, Greet Riebbels, Didier Huygens, Joris Relaes, Jan Coessens, Tine Lassuyt, Leen Guffens, Ine Vervaecke, An Van Acker, Bernard Biesbrouck fotografie Philip Vanoutrive, Johan Martens, iStockphoto de meningen die derden in dit magazine vertolken, vallen buiten de verantwoordelijkheid van VILT.

14 22

06 16

16 2030 | Jean-Pascal van YperseleHoe ziet een klimaatkenner de toekomst van onze landen tuinbouw?

22 Achter de schermen | BoerensupermarktOp bezoek op de hoeve Ferme du Sart in Rijsel, een super-markt die vooral producten van lokale boeren verkoopt.

en verder …

04 Koetjes & kalfjes 12 Wordt gevolgd

18 (W)onderzoeker 20 Provincie

beste

landgenoten

O

www.sbb.be

heeft ruim 40 jaar ervaring als adviseur in de landbouwsector. U bent in elk -kantoor dan

ook verzekerd van een deskundige begeleiding inzake fi scaliteit, boekhouding, milieu- en bouw-

reglementering en alle belangrijke sectoraangiftes. Bovendien krijgen onze lokale kantoormede-

werkers ondersteuning van een eigen centrale studiedienst. Zo kunt u in alle omstandigheden rekenen

op het gespecialiseerd advies van uw -adviseurs. U bent toch ook liever zeker van uw zaak?

SBB Accountants & Adviseurs: Voor info of het -kantoor in uw buurt? Bel 070/222 673 of kijk op www.sbb.be.

Samen voor uw toekomst

“Er zijn wel 30.000 tuinders en landbouwers, maar slechts 1 zoals ik.”

LG VILT tuinder 210x270 maa11.indd 1 07-03-2011 09:23:47

nlangs nodigden de Meetjesland-se boeren pers en politici uit om hen met eigen ogen te laten aanschouwen

hoe abominabel hun velden erbij liggen. Maïs-percelen brengen nauwelijks de helft op van an-dere jaren en soms moest er zelfs de ploeg wor-den ingezet. Ook de aardappelen en wortelen staan er maar triestig bij en ze worden veelal af-gekeurd door de industrie. En dat allemaal om-dat er in de maanden juni en juli bijna 75 pro-cent meer regen is gevallen dan het gemiddelde van de afgelopen 25 jaar.

Deze periodes van intense neerslag zijn een typisch voorbeeld van de klimaatverandering, zegt Jean-Pascal van Ypersele, de belangrijkste klimaatdeskundige van ons land. Je tegen alle weersomstandigheden indekken, kan als land-bouwer helaas niet. Daarom pleit de man in dit nummer voor veerkracht. Dat kan bijvoorbeeld door gewassen te kiezen die beter bestand zijn tegen waterstress.

Ook precisielandbouw waarbij gebruik ge-maakt wordt van satellieten, robots, sensoren of smartphones, is een belangrijk hulpmiddel. Die toepassingen laten immers toe om met een kleinschalige precisie grootschalig te werken. Wij bundelden voor jullie een reeks voorbeel-den die aantonen hoe precisielandbouw jouw bedrijfsvoering kan helpen verbeteren. Het kan je nu misschien wel als science fiction in de oren klinken, maar ik durf te wedden dat robots en satelliettoepassingen binnen afzienbare tijd ook op jouw bedrijf onmisbaar zijn.

Veel leesplezier!

Griet LemaireHoofdredacteur

18

Luc Vankrunkelsven, Wervel, meent in geVILT dat grondgebonden landbouwsystemen schokvaster zijn en meer vrijheid hebben.

‘ Een grondloos veebedrijf kan alleen zijn toevlucht nemen tot schaalvergroting en efficiëntieverhoging.’

DE LANDGENOTEN-QUOTE

4 landgenoten

32

Vragen over biggetjes en andere varkens? Via www.varkensloket.be is de overvloed aan wetenschappelijke en praktische in-formatie rond varkenshouderij voort-aan voor iedereen beschikbaar. In totaal zijn er nu meer dan 200 publicaties met een eenvoudige muisklik te vinden op één thematische verzamelplaats. Topics zo-als bedrijfsmanagement, diergezondheid,

voeder, drinkwater, huisvesting, stalkli-maat en bedrijfshygiëne worden voortdu-rend geactualiseerd en aangevuld. Vind je als varkenshouder, voorlichter of fabrikant toch geen antwoord op je specifieke vraag, dan wroet het Varkensloket het voor je uit!

INFO www.varkensloket.be, [email protected] of 09/272 26 67

Achter de schermen van het landbouw onderzoekWil jij weten wat landbouwonderzoek precies in-houdt? Drie sites van ILVO, het Instituut voor Land-bouwen Visserijonderzoek, zetten hun deuren open tijdens Open Bedrijvendag op 7 oktober. Bij ILVO Dier draait alles rond onderzoek over vee en vis. Hoe kan het duurzamer, rendabeler, milieu- en diervriendelij-ker? ILVO Plant focust op groenten, gras en grond. Je

komt er te weten hoe onderzoekers rassen verede-len en controleren. Je kunt je buigen over schimmels, bacteriën, insecten en virussen. Of stilstaan bij ma-chines en modellen. Daarnaast heeft ILVO een Food-Pilot, een heuse pilootfabriek waar onderzoekers voeding gezonder, lekkerder en voedzamer maken. Of er wordt gewerkt aan nieuwe recepten, langere

CIJFER#VILT-voorzitter tot Officier gekroond

Als erkenning voor zijn indruk-wekkende carrière ten dienste van de landen tuinbouwsec-tor heeft professor Josse De Baerdemaeker het ereteken van Officier in de Leopoldsorde mogen ontvangen uit handen van minister-president Kris Peeters. Josse wordt niet alleen de vader van de precisieland-bouw in Vlaanderen genoemd, hij heeft zijn academische ken-

nis ook 27 jaar lang aangewend als voorzitter van veiling Bra-va, nu Coöbra genaamd. Sinds zijn emeritaat in oktober vorig jaar heeft hij er een nieuwe ti-tel bij gekregen: die van voor-zitter van VILT. Onze ‘gekroon-de’ voorzitter zal er mee over waken dat VILT een breed pu-bliek correct blijft informeren over het reilen en zeilen in de landen tuinbouw.

www.varkensloket.be

Koetjes & kalfjes

WEBSITE IN DE KIJKER

5

Dat is het percentage van de regulier tewerkgestelden in de landen tuinbouw die een vreemde nationaliteit heeft. Op vlak van seizoenarbeid maken de mensen met een vreemde na-tionaliteit een nog veel grotere groep uit: maar liefst 73 procent. Die allochtone seizoenarbeid is vooral te vinden in de fruitteelt. Oost-Europeanen (10%), Ma-rokkanen (9%) en Turken (7%)

vinden het vaakst werk in de landbouw. Opvallend is dat bij mensen van Turkse origine voor-al vrouwen kiezen voor een job in de landen tuinbouw, terwijl het bij de Oost-Europeanen en de Marokkanen eerder mannen zijn.

INFO

www.vlaanderen.be/landbouw > Beleid > Beleidsvoorbereidende studies

Achter de schermen van het landbouw onderzoek

Landbouw tijdens de Groote OorlogDe Vlaamse overheid en het Cen-trum Agrarische Geschiedenis (CAG) werken samen aan een project rond landbouw en voeding tijdens de Eer-ste Wereldoorlog. Ze willen achterha-len hoe de voedselproductie en –dis-tributie was georganiseerd tijdens de oorlog, of onze bevolking voldoen-de te eten had en hoe er werd omge-sprongen met schaarste. Met die in-formatie gaan ze een aantal events, tentoonstellingen of publicaties

voorbereiden voor de 100ste verjaar-dag van de ‘Groote Oorlog’. Intussen roept het CAG heemkundigen, pro-fessionals uit de landbouw, platte-landsgidsen en anderen op om deel te nemen aan een contactdag op vrij-dag 30 november. Het is de bedoeling om zoveel mogelijk mensen samen te brengen om een breed draagvlak voor het project te creëren.

INFO www.cagnet.be >Projecten

WIN Landgenoten mag 10 exemplaren van het kookboek ‘De pure smaak van Limburg’ weggeven. Wij bezorgen een boek aan elke tiende lezer die zijn/haar naam en adres mailt naar [email protected].

houdbaarheid of een lager energieverbruik. Wil je met ei-gen ogen ontdekken hoe onderzoekers vandaag werken aan de landbouw en voeding van morgen? Bezoek dan ze-ker deze drie sites in Melle tijdens Open Bedrijvendag!

INFO www.openbedrijvendag.be, [email protected] of 09/272 2528

Springlevende oudjesEen prachtig geïllustreerd verzamelwerk over alle nog bestaande rassen van boerderijen neerhofdieren, zo kan je het boek ‘Levend Erfgoed’ het best omschrij-ven. ‘Net als historische gebouwen zijn het monumen-ten die het verdienen om bewaard en beschermd te worden’, zegt het Steunpunt Levend Erfgoed, de au-teur van het boek. Die oude rassen hebben immers het grote voordeel dat ze gehard en aangepast zijn aan het klimaat van hun streek, de bodemsamenstelling en de gewassen die er groeien. Bepaalde genetische ei-genschappen zoals zelfredzaamheid, ziekteresisten-tie of een betere vruchtbaarheid zijn bij hun ‘indus-triële’ soortgenoten vaak verdwenen. ‘In een nieuw model van extensieve landbouw kunnen deze eigen-schappen opnieuw zeer belangrijk worden’, zegt het Steunpunt. ‘Vandaar onze ijver voor de bescherming en bewaring van deze oude rassen.’

INFO www.sle.be

WIN Landgenoten mag een exemplaar van het boek ‘Levend Erfgoed’ weggeven. Wie een mail stuurt naar [email protected] met zijn contactgegevens, maakt kans op dit gratis exemplaar.

De pure smaak van LimburgNadat de provincie Limburg een distributienetwerk voor hoeve- en streekproducten heeft opge-zet onder de naam ‘Puur Limburg’, wil ze nu de consument aanzetten om die hoeve- en streekproduc-ten dagelijks te gebruiken. Daar-om heeft de provincie kok Wouter Van Hoof de opdracht gegeven om 60 gerechten te maken met Lim-burgse streekproducten. Het re-sultaat is gebundeld in het kook-boek ‘De pure smaak van Limburg’. Gerechten met typische producten uit Limburg zoals asperges, kersen of stroop van Borgloon: je vindt ze allemaal terug in dit heerlijke boek.

BOEKENTIP BOEKENTIP

6 landgenoten

FocusPrecisielandbouw

6 landgenoten

Van hype tot realisme

7

A ls je vier melkkoeien hebt, kun je die van heel nabij opvolgen. Dat lukt helaas niet als je er driehonderd op stal hebt staan. De schaalvergroting dwingt je om je die-ren als een homogene groep te behan-delen, al besef je dat de verschillen tussen individuele koeien groot zijn. Maar stel nu even dat de melkrobot tijdens het mel-ken automatisch allerlei gegevens over het dier meet en registreert? Dat het sys-teem je automatisch alarmeert als er bij één koe afwijkend gedrag wordt geme-ten? Dan kun je je beperkte aandacht toch volop richten op het dier dat je aan-dacht het meest nodig heeft – dankzij de technologie.

Geen speelgoed‘Grootschalig boeren en tegelijk elk dier – of elk stukje van je perceel – de kleinschalige aandacht geven die het ver-dient: dat is de meerwaarde van precisie-landbouw’, zegt professor Wouter Saeys (Faculteit Bio-ingenieurswetenschap-pen, KU Leuven). ‘De kleinschalige boer van vroeger kende zijn lapje grond door en door. Hij gaf zijn ogen en oren de kost en wist precies waar de opbrengst minder was of waar hij extra moest bijbemesten. Een boer met 100 hectare kan dat onmogelijk zo precies weten. Tenzij je zijn oren, ogen en neus technologisch onder-steunt. Daar is het de precisielandbouw om te doen. En daar hebben we nu ook de tools voor.’

In de jaren 90 was precisielandbouw een kleine hype. De informatie- en communi-catie technologie (ICT) ging razendsnel

vooruit en de mogelijkheden leken on-beperkt. ‘Onderzoekers bedachten met hun nieuwe speelgoed allerlei leuke snufjes’, zegt Wouter Saeys. ‘Ze vergaten zich af te vragen of die wel een meerwaar-de hadden voor de boer. Je kunt van alles meten en registreren, maar je helpt de boer niet vooruit als je twintig grafiek lijnen op zijn pc-scherm tovert. Je moet die wir-war eerst vertalen in nuttige informatie. Daar gaat het om: de boer ondersteunen, zijn efficiëntie en comfort verhogen, hem helpen om meer kwaliteit te produceren.’

Satelliet boert meeDe hype heeft intussen plaatsgemaakt voor realisme. Onderzoekers werken nauw samen met de industrie om gebruiks-vriendelijke toepassingen te realiseren. Enkele ervan zijn al stevig ingeburgerd. Denk maar aan de gps-gestuurde trekkers en landbouwmachines. Die trekken kaars-rechte rijen en maken keurige U-boch-ten op de kopakker, ook ‘s nachts. Zelfs minder ervaren chauffeurs leveren er toch nauwkeurig werk mee af. Je kunt de rij-paden voor de grond bewerking, het zaaien en het oogsten perfect op elkaar laten aan-sluiten. Doordat je jarenlang in dezelfde sporen rijdt, behoud je op de rest van de akker een optimale bodemstructuur.

Ingeburgerd is intussen ook de sectie-afsluiting op spuitsystemen. Met behulp van gps worden secties op de spuit auto-matisch uitgeschakeld op plaatsen die in een vorige werkgang al bespoten werden. Zo vermijd je overlap en werk je zuiniger, efficiënter en milieuvriendelijker.

Voor al die toepassingen is gps echter niet precies genoeg. Dankzij correctiesignalen (Real Time Kinematic, RTK) kun je werken met een nauwkeurigheid van 2 cm. Wouter Saeys: ‘De Vlaamse overheid biedt een gebiedsdekkend RTK-GPS-netwerk aan, FLEPOS. Dat is gratis. Je betaalt dus al-leen de abonneekosten van je gsm-pro-vider. Toch zijn er nog verrassend weinig Vlaamse landbouwers die van gps-aanstu-ring gebruik maken. Sommigen denken dat het niet geschikt is voor hun grillig gevorm-de percelen. Dat klopt niet: juist op zo’n perceel is het nuttig om de meest renda-bele route te laten berekenen. De Vlaamse

landen tuin bouwer is technologisch con-servatiever dan de Nederlandse. Dat kan snel veranderen, vooral met de smartpho-ne. Om allerlei gegevens over rijpaden en gewassen op te volgen, hoef je niet meer naar de pc in je bureau te trekken. Met de smartphone kan dat voortaan ook in je stuurcabine.

Segmenteren loontPrecisielandbouw omvat natuurlijk veel meer dan gps alleen. Sensoren kunnen bij-voorbeeld de gewasgroei monitoren, van-uit satellieten, vliegtuigjes of vanaf de landbouwmachine zelf. Computermodellen brengen die verschillen dan in beeld. Als je de oorzaak er van kent, kun je heel precies gedoseerde, plaatsspecifieke maatrege-len nemen. Wouter Saeys: ‘Ga je je druiven of appels in één keer oogsten, ook als ze niet allemaal even rijp zijn? Met sensoren kun je de rijpheidsstadia meten. Je kunt dan beslissen om bijvoorbeeld in drie keer te oogsten. Precisielandbouw helpt je zo om het verschil te maken, om op één per-ceel te segmenteren en optimale kwaliteit voort te brengen.’

Gps-gestuurde trekkers en machines, sensoren die verschillen

in gewasontwikkeling registreren, systemen die automa-

tisch de gezondheid van dieren bewaken: wat gisteren nog

science- fiction leek, is bij veel boeren al werkelijkheid.

‘Precisielandbouw helpt om grootschalig te (blijven) werken,

maar met klein schalige precisie.’

naam: Wouter Saeys functie: professor aan de faculteit

Bio‑ingenieurswetenschappen, KU Leuven

‘Juist op grillige percelen is het nuttig om de meest rendabele route te laten berekenen.’

8 landgenoten

In de veehouderij zet de precisielandbouw het individuele dier weer centraal. ‘Ter-wijl de robot melkt, kan hij allerlei para-meters meten’, zegt Wouter Saeys. ‘Als de koe ziek wordt, merk je dat vaak het eerst aan de melk. Bij een koe met mas-titis is de elektrische geleidbaarheid van de melk bijvoorbeeld hoger. Door de sa-menstelling van de melk bij elke melking te bepalen, zou je dus ziektes in een vroeg stadium kunnen opsporen. Dat kan auto-matisch met behulp van sensoren en een detectieprogramma. Zo volg je de koe van nabij op zonder dat ze er last van heeft – en zonder extra werklast voor jezelf.’

Attitude en ambitieVoorlopige conclusie? Precisielandbouw is een blijvertje. ‘Technologische snuf-jes kunnen veel werk van de boer overne-men’, zegt Wouter Saeys. ‘Zo krijgt hij de handen vrij om zijn bedrijf te managen. Want de juiste beslissingen nemen, dat moet hij nog altijd zelf doen.’

‘De nieuwe tools zijn geen wonder middel’ vult VILT-voorzitter en professor emeritus Josse De Baerdemaeker ( Faculteit Bio- ingenieurswetenschappen, KU Leuven) aan. ‘Je attitude is even belangrijk als tech-nologie om je aanpak te differentiëren. Als je niet de ambitie, het inzicht, de kennis en de kunde hebt om goede landbouwprak-tijken toe te passen en werk te maken van eerlijke en duurzame productie, dan zullen technologische hulpmiddelen je niet hel-pen. Cru gezegd: een slechte boer met gps en sensoren blijft een slechte boer. Voor wie het wel goed doet, biedt precisieland-bouw bruikbare instrumenten om het nog beter te doen.’


In je sierteeltbedrijf een door een klant bestelde potroos tussen de andere pot-ten laten oppikken en afleveren door een robot? Het is nog toekomstmuziek, maar het kan wel. Dat werd in juni van dit jaar aangetoond op het Field Robot Event, op de Floriade in Venlo. Het Field Ro-bot Event is een internationale wedstrijd voor universiteiten, bedrijven en onder-zoeksgroepen. De uitdaging: een robot ontwerpen die zelfstandig kan navigeren en taken kan uitvoeren – wieden, be-sproeien, ziekten monitoren enzovoort.

1 Robot tussen de rozen

Precisie in de praktijk

Op de Floriade moest de robot onder meer zo snel en zo precies mogelijk na-vigeren langs en tussen rijen rozen in potten. Daarnaast moest hij een vooraf gemerkte roos lokaliseren, oppikken en afl everen. De deelnemers moesten daar-voor zelf een label ontwikkelen dat de ro-bot kon herkennen. Aan de wedstrijd na-men 18 teams deel. Winnaar werd de Rosebot, ontwikkeld door studenten van de Technical University of Denmark. INFO www.fieldrobot.nl

Professor emeritus Josse De Baerdemaeker:

‘ Een slechte boer met gps en sensoren blijft een slechte boer.’

6×

9

Microfoons in de varkensstal registreren continu en automatisch welke varkens ver-ontrustend veel hoesten, zodat de boer ge-richt kan ingrijpen. Dat is het principe van de varkenshoestmonitor, het eerste commer-ciële product van SoundTalks, een spin-off van de KU Leuven en de Univer siteit van Mi-laan. Oprichters Dries Berckmans en Wilm Decré hebben de automatische monitor ontwikkeld op basis van een algoritme dat het gehoest onder scheidt van alle andere geluiden die varkens maken.

3 Hoest daar een varken?Voor varkensboeren betekent een adem-halingsziekte een zware verliespost. Met de hoestmonitor kunnen ze ademha-lingsproblemen tijdig opsporen. De mo-nitor geeft aan hoeveel er wordt ge-hoest en of er in bepaalde delen van de stal meer wordt gehoest dan normaal. Als hij een probleem detecteert, stuurt hij een sms’je naar de boer. Die kan dan be-slissen wat hem te doen staat: de veearts laten komen, de voeding aanpassen, de vaccinatie strategie bijsturen enzovoort.

Ziektes snel opsporen en dieren indivi-dueel behandelen kan op termijn ook het antibiotica gebruik doen dalen.

De hoestmonitor wordt gecommercili-seerd in samenwerking met Fancom. SoundTalks werkt intussen ook aan een hoestmonitor voor koeien.

INFO www.soundtalks.be

In 2009 begon Damien Depraetere met de steun van zijn ouders zijn akker-bouwbedrijf in Deftinge ( Lierde) om te schakelen naar de biologische teeltme-thode. Op 92 hectare het onkruid be-strijden met handwiedwerk of klassie-ke mechanische onkruidbestrijding was onhaalbaar. Daarom investeerde hij – als eerste bioboer in Vlaanderen – in RTK-GPS-techno logie. Vader Guy: ‘We heb-ben een vast gps-systeem voor de trekker en een mobiele correctieschijfbesturing voor diverse machines. Je hebt de correc-tie nodig omdat de machine kan afwijken van de trekker. We zaaien en planten op RTK-GPS. De rijen worden automatisch geregistreerd op pc, zodat we later op precies dezelfde rijpaden rijden met een

2 ‘ Onmisbaar voor grootschalige bioteelt’

afwijking van 1 à 2 cm. Zo sturen we de schoffelmachine en de wiedeg heel nauw-keurig langs de gewasrij. Onze schoffel-machine heeft een werkbreedte van 6 me-ter. Als een machine maar 3 meter breed is, zoals de plantmachine voor knol selder, planten we met RTK-GPS dus 2 keer 3 me-ter nauwkeurig naast elkaar. Later kun-nen we dan heel precies en snel schoffe-len per 6 m. Snel en efficiënt werken is in ons regenachtig klimaat broodnodig.’

‘Het was een forse investering, maar als je wat grootschaliger aan bio landbouw wilt doen, heb je geen keuze. Gelukkig teel je als bioboer geen massa product, maar pro ducten met een meerwaarde – het finan cieel rendement ligt normaal een flink stuk hoger.’

‘ Met een smartphone volg je alle info op zonder dat je naar je pc moet.’

10 landgenoten

5 Melkkoeien individueel opvolgenVier maanden voordat een melkveehouder merkt dat een koe kreupel stapt, geeft ze al minder melk. Het Instituut voor Landbouw- en Visserijon-derzoek (ILVO) werkt daarom aan een systeem dat kreupel-heid al heel vroeg kan opspo-ren – GAITWISE genoemd. Het bestaat uit een drukgevoelige mat, waar de koe twee keer per dag na het melken over stapt. Door onder meer de kracht en de snelheid en de lengte van de voor- en zij waartse stappen te registreren, wordt van elke koe het individuele stappa-troon bepaald. Als ze daarvan afwijkt, wordt dat gedetec-teerd. Door een alarmsignaal weet de veehouder welke klauwen of poten geïnspec-teerd moeten worden.

Het ILVO ontwikkelt ook een methode om de speen lengte en -diameter te meten en daar de tepelvoeringskeuze op af te stemmen. Een slechte match tussen tepelvoering en speen is nefast voor het melken en de ui-ergezondheid. In een aluminium profiel met een opening voor de speen zit een camera die de speen in beeld brengt. De beel-den worden vervolgens geanaly-seerd met beeldverwerking. Nu al kunnen de speen dimensies op een bedrijf objectief wor-den gemeten. Op termijn zou de methode kunnen wor-den geïmplementeerd in een melkrobot, zodat voor elke individuele koe of kwartier uit een arsenaal automatisch de meest geschikte tepelvoering wordt geselecteerd.

Het Nederlandse aardappel-bedrijf Van den Borne (in het Noord- Brabantse Reusel, net over de grens) is al sinds 2000 bezig met precisielandbouw. Gps- gestuurde trekkers, gps-perceelopmeting, vaste rij paden, sectiecontrole op spuit machines – voor Jacob Van den Borne hebben ze allang geen geheimen meer. Sensoren op de spuit-machines meten de bladmas-sa en bepalen zo heel precies

hoeveel gewasbeschermings-middel de aardappelplan-ten nodig hebben. Door de op-brengst te meten weet hij waar de productie structureel achter-blijft – bodem bemonstering en een bodemscan reiken dan op-lossingen aan. Van den Borne verkent ook de mogelijkheden van gewas- sensing. Door met sensoren de lichtreflectie van het gewas te meten – vanaf de trek-ker, maar ook vanuit onbemande

vliegtuigjes en satellieten – kun je de gewasvariatie op een perceel precies in kaart brengen. Dat le-vert onder meer nuttig bijbemes-tingsadvies op. Van den Borne werkt nauw samen met de Univer-siteit Wageningen en andere on-derzoeksinstellingen. Momenteel onderzoekt hij samen met de Uni-versiteit Gent of de opbrengst-potentie van grond te voor-spellen valt met bodem sensoren en zuurtegraadbemonstering.

6 Aardappelen met precisie

Loonwerker Peter Van Hauw-aert uit Meule beke zaait en rooit wortelen en ponst prei. Sinds dit jaar werken zijn vier trekkers met gps-aansturing (Trimble Autopilot RTK). ‘Mijn beste investering ooit’, zegt hij. ‘Mijn zaai rijen zijn mooi recht en de aansluiting tussen de rijen is correct. Dat levert met minder zaad meer op-brengst op. Je kunt per hecta-re ook veel nauwkeuriger je rij-route plannen. Het systeem is gebruiksvriendelijk en gemak-kelijk in te stellen. Eigenlijk kun je iedereen met de tractor la-

ten rijden – hij zal toch mooi werk afleveren. De gps-aan-sturing verhoogt bovendien het rijcomfort, zodat je minder snel moe wordt. Nog een niet te onderschatten voordeel: als je na een periode van wissel-vallig weer extra veel werk moet verzetten, kun je in de schemer of zelfs in het donker blijven doorrijden – je werkt zo lang als je wilt en de rijen blij-ven keurig recht. Het enige na-deel is het kostenplaatje. Het blijft een serieuze investering die je als loonwerker niet kunt doorrekenen aan de klant.’

4 ‘Mijn beste investering’

INFO Op de erg interessante website van het bedrijf vind je achtergronden, foto’s en demonstratiefilmpjes: www.vanden borne‑aardappelen.com


11JohnDeere.be

Een speciale gelegenheid voor onsEen speciale aanbieding voor u

8-Daagse reis naar de Corn Belt van de Verenigde Staten :Ontdek de amerikaanse landbouw en de unieke John Deere fabrieken in Moline en Waterloo. Bezoek de smidse in Grand Detour waar het succesverhaal van John Deere 175 jaar geleden begonnen is.

* Voor elke nieuwe aankoop van een John Deere trekker, maaidorser of hakselaar vanaf 15 augustus 2012 op stock bij Cofabel en ingeschreven bij de DIV voor 20 oktober 2012. Niet van toepassing op tuinbouwtractoren en serie 5E tractoren.

Peperstraat 4A - 3071 Erps-Kwerps

Tel. : 02 759 40 93 - Fax. : 02 759 99 28 - E-mail : [email protected]

175-JARIG JUBILEUM

STOCK-ACTIE

GRATIS REIS NAAR USA*

AdvJD_210x270_3008NL.indd 1 30-08-2012 10:39:07

12 landgenoten

Wordt gevolgd

V roeg in de voormiddag. Op het KVLV- kantoor in Lochristi bestelt Patty De Keyzer elektronische leeskaarten. ‘Die hebben we nodig voor onze computerlessen’, verdui-delijkt ze. ‘Bij onze vormingsactiviteiten rond het e-loket deden we een vreemde vaststelling. Plots brachten landbouwers-vrouwen hun man en/of zijn identiteits-kaart mee. Agra vrouwen wisten blijkbaar niet hoe ze zich met hun eigen identiteits-kaart konden aan melden. En dat terwijl ze volop meedraaien in het bedrijf.’

Registratie als partnerDie situatie typeert de positie van veel meewerkende landbouwersvrouwen. 8 op 10 landbouwbedrijven zijn eenmans-zaken. Het ondernemingsnummer, de vergunningen en de productierechten staan bijna altijd op naam van manlief.

Dat maakt de vrouw heel kwetsbaar bij een scheiding of bij het vroegtijdig over-lijden van haar partner. Meestal heeft de vrouw ook geen toegang tot informatie over het bedrijf, wat bleek toen de dames hun man meebrachten naar de vormingen rond het e-loket. KVLV raadt vrouwen aan om zich te beschermen door zich als part-ner te laten registreren bij het Agentschap voor Landbouw en Visserij. Staan ook op

de KVLV-agenda: vereenvoudiging bij het verlenen van volmachten en vereenvoudi-ging van consultatierechten voor alles wat met het bedrijf te maken heeft.

1000 uren vormingNet voor de middag krijgt Patty de nieuwe vormingsbrochure in handen. Tevreden bladert ze erin. ‘De brochure dient als ba-sis voor onze vrijwilligsters. In Vlaanderen geven ze jaarlijks meer dan 1000 uur vorming aan vrouwen van landen tuin-bouwers’, zegt Patty De Keyzer. ‘In 2012 gaven we interactieve lessen rond de op-bouw van het pensioen. Landbouwers-vrouwen zijn namelijk echte kameleons. Ze passen zich aan de behoeften van het bedrijf aan. Als het bedrijf slabakt, nemen ze er een deeltijdse job bij. Wanneer er op de boerderij te veel werk is, laten ze hun

Volgens KVLV-Agra is de juri-

dische en sociale positie van

land bouwersvrouwen een kaas

vol gaatjes. Via sensibilisering

plamuurt de vrouwenorgani-

satie de gaatjes dicht. Een dag

in het kielzog van consulente

Patty De Keyzer.

Notaris beschermt kwetsbare kameleons

‘ Door zijsprongen in hun carrière hebben veel landbouwersvrouwen geen volwaardig pensioen.’

Patty bestelt voor de computerlessen elektronische leeskaarten als alternatief voor de identiteitskaart van manlief.

In de nieuwe vormingsbrochure van KVLVAgra staan verschillende sessies met notarissen.

13

job vallen om bij te springen. Ook als er kinderen komen, zetten ze een stap te-rug. Vaak hebben ze door de zij sprongen in hun carrière geen volwaardig pensi-oen opgebouwd.’ Agravrouwen worden gestimuleerd om na te denken over het effect van bepaalde beroepskeuzes op hun pensioen.

Vlot bij de notarisMeteen is duidelijk dat de vormingssessies met notarissen, gepland voor 2013, inspe-len op een dringende nood. Na de middag overlegt Patty telefonisch met de Konink-lijke Federatie van het Belgisch Notariaat. Patty De Keyzer: ‘Eigenlijk willen we onze vrouwen zover krijgen dat ze bij elke be-langrijke fase in hun leven met hun partner langslopen bij de notaris. Daar kunnen ze hun huwelijkscontract steeds afstemmen

op hun gezinssituatie, extra investeringen of een gewijzigde loopbaan. Wat gaat er naar de kinderen en wat naar de partner? Hoe zorg je er als vrouw voor dat er na een scheiding voldoende gemeenschappelijk vermogen is om verder te kunnen? Op der-gelijke vragen zal de samenwerking met notarissen een antwoord bieden.’

Mannen welkomPatty sluit de dag af in het gezelschap van enkele dames van de Provinciale Agraraad. Omdat het einde van de be-stuurstermijn in zicht is, evalueren ze bij een kop koffie de voorbije werking en de

knelpunten. ‘Wie vooruit wil, moet in-vesteren. Daarvoor kloppen landbouw-bedrijven aan bij de bank’, klinkt het. ‘De bank wil garanties als ze kredieten ge-ven. Vaak bespreken man en vrouw dit snel even tussen de soep en de patatten voor ze allebei hun handtekening zetten. De gevolgen voor de vrouw en voor het hele gezin kunnen echter ingrijpend zijn als de bedrijfs cijfers in het rood zakken… Daarom moeten we onze vrouwen be-wuster maken van wat ze precies onder-tekenen. Bovendien wordt dit best be-keken samen met het huwelijks contract.’ En waar staan de mannen in dit verhaal? Patty De Keyzer: ‘We denken erover om de mannen mee uit te nodigen. Dan krij-gen beide partners info uit eerste hand en kunnen ze beiden vragen stellen aan een expert.’

Notaris beschermt kwetsbare kameleons

naam: Patty De Keyzerfunctie: Consulente bij KVLV‑Agra

‘ Man en vrouw moeten samen vragen kunnen stellen aan een expert.’

Patty keuvelt met Marleen Van De Vijver: ‘Eigenlijk willen we vrouwen zo ver krijgen dat ze bij elke belangrijke fase in hun leven met hun partner langslopen bij de notaris.’

Patty en Marleen Van De Vijver overleggen over welke thema’s de lokale afdeling een debatavond zou kunnen organiseren.

Patty sluit de dag af in het gezelschap van enkele dames van de Provinciale Agraraad.

Boer & buur

‘Bezoekers worden extra betrokken bij de landbouw.’

Hoe kun je als melkveebedrijf inspelen op de wensen

van je buren en hoeveklanten? Martijn, Arjan en Jarne

Boghaert van boerderij Den Hamer uit Zaffelare doen

het met een adoptieboerderij. ‘Kinderen die zelf

geen dier hebben, kunnen hier een dier adopteren en

komen bezoeken’.

M elkveehoudster Tineke D’hondt vond het altijd al belangrijk om buitenstaanders bij de landbouw te betrekken. Ze steun-de dan ook meteen het idee dat haar zo-nen Martijn (15), Arjan (13) en Jarne (11) in 2010 instuurden voor de wedstrijd Boerenburenplan van Cera (zie kader). Om hun adoptieboerderij uit te werken, sleep-ten de drie uiteindelijk 2500 euro in de wacht. Met het geld heeft Martijn zelf om-heiningen gezet. Hij vormde een oud tuin-huis om tot konijnenhok en bouwde onder meer een kippenhok.

Ook voor stadsmensenHet idee voor de adoptieboerderij ont-stond in de kinderboerderij van Center Parcs. Daar zagen de drie Boghaertjes hoe gek kinderen waren op dieren. Zelf hebben ze genoeg dieren op hun boerderij. Dus waarom zouden ze er andere kinderen niet van laten meegenieten, in goede en kwade tijden? ‘Als ik verdrietig ben, zoek ik troost bij mijn geitje Mieke. Haar eens goed knuf-felen maakt me al veel blijer ’, bevestigt Jarne. In de adoptieboerderij kunnen ook volwassenen terecht. ‘ Mensen die alleen zijn of op een appartement wonen mogen hier een dier voederen’, vult Arjan aan. ‘We hebben aan alles gedacht. Voor stads-mensen die bang zijn van pony’s, geiten of kippen, is het beter om een cavia of een konijntje te adopteren.’

Wandelen met geit MiekeOver het succes van hun onderneming ma-ken de kids zich geen zorgen. ‘Onze vrien-den vinden onze adoptieboerderij een te gek idee, want op verjaardagsfeestjes wil-len ze altijd met onze geit Mieke gaan wan-delen’, lacht Jarne. ‘Intussen heeft Mieke de manieren van een hond.’ Niet alleen de geitjes, maar ook de pony’s worden een

Een dier als

14 landgenoten

Martijn, Arjan en Jarne Boghaert: ‘Als ik droevig ben, maakt een dier knuffelen me weer blij.’

troost

succesnummer. ‘Vrienden van mijn ouders informeren al hoe ver we staan, omdat ze een adoptie-pony willen reserveren voor hun kleinkind’, aldus Martijn.

Alleen bij het kiezen van de naam voor hun project laaiden de gemoederen op. De broers hadden verschillende voorstellen: Graas van de wei, K(n)oefeldieren, Koevoet of Goed bezig. Uiteindelijk viel de keuze op ‘t Sloeberke. ‘Sloeberke is de naam van onze favoriete koe’, verduidelijkt Marijn. ‘Als ze te oud is voor het melkveebedrijf komt ze naar onze kinderboerderij. En daar kijken we al naar uit.’

Kurken op de hoorns?De broers zullen aan de ‘adoptieouders’ een kleine som vragen voor de verzorging van het dier. Natuurlijk mogen adoptie-ouders meehelpen met het voederen en de verzorging. Daarbij houden de broers wel een oogje in het zeil. Arjan: ‘Vers brood geven aan een geitje is geen goed idee. Het brood doet de buik zwellen en het dier kan daar ziek van worden. Je moet een dier ook goed vastpakken, niet bij de nek bijvoorbeeld.’ Momenteel denken de broers na over de veiligheid van hun be-drijf. ‘ Misschien moeten we kurken op de horens van de geiten zetten?’ oppert

15

Met de wedstrijd Boerenburenplan wil de coöpe-ratie Cera, in samenwerking met Boerenbond, de band tussen boer en buurt versterken. Ook dit jaar kun je projecten indienen en kans maken op één van de 10 cheques met 2500 euro projectsteun. De deadline voor het indienen is 1 februari 2013. INFO vind je op www.cera.be

Ter inspiratie geven we je alvast 3 opmerkelijke ideeën uit de voorbije edities mee:

Jouw Boerenburenplan bekroond?

Jarne. In de toekomst plannen de jongens zelfs een drankstalletje en een picknick-plek voor hun bezoekers.

Melkrobot en hoeve-ijsMama Tineke D’hondt, die ook hoeve-ijs verkoopt, ziet de kinderboerderij als een mooie kans. ‘Schoolbezoeken en familie-feesten zetten ons bedrijf al in the picture. Het Sloeberke zal extra volk lokken.’ Op kijkplaatsen langs de stal zullen bezoe-kers kunnen zien hoe het er in een modern melkveebedrijf aan toegaat. Op aanvraag kunnen ze een rondleiding krijgen. Tineke D’hondt: ‘Ik vind het belangrijk dat bezoe-kers actiever betrokken worden bij land-bouw. Tenslotte zijn we met voeding bezig. Veel mensen stellen zich vragen rond hygiëne. En kinderen weten bijvoorbeeld niet dat een koe gekalfd moet hebben voor ze melk geeft. Anderzijds leven we niet meer in Bokrijk. We werken mee aan tes-ten om onze koeien zo natuurlijk mogelijk te voederen. Want gezond voedsel zorgt voor gezonde melk. Ons melkveebedrijf is ook geautomatiseerd en werkt met melk-robots. De automatisering maakt het mo-gelijk om een sociaal leven uit te bouwen, om educatie rond landbouw te geven en onze dieren beter te verzorgen.’

Een dier als

1 Een melkveebedrijf uit Loenhout dat hoeve-ijs produceert en verkoopt, plant een theater-

voorstelling voor kinderen. De ster van het spek-takel is een koe die kan spreken nadat ze een woordenboek opat.

2 In de Romeinse pluktuin van Bona Dea en ’t Margrietje uit Vorselaar vinden bezoekers

klein fruit, kruiden, snijbloemen, groenten en hoogstammige fruitbomen. Melkgeiten en kippen staan in voor de bemesting. Wie wil, kan er ook meewerken op het ritme van de seizoenen.

3 Een tuinbouwer wil zijn teelt vernieuwen. Hij sprak met zijn allochtone werknemers die

in ons land vaak op zoek gaan naar groenten die in hun land van oorsprong dagelijkse kost zijn. Voort-aan kan de allochtone gemeenschap bij de tuinbou-wer terecht voor hun vertrouwde groenten. INFO over alle projecten op www.cera.be

‘Onze geit Mieke heeft ondertussen de manieren van een hond.’

16 landgenoten

2030

ag professor. Kunt u zichzelf even voorstellen?‘Ik ben klimatoloog en werk voor het IPCC. Dat is een toonaangevende internatio nale organisatie die op een objectieve manier de wetenschappelijke kennis over klimaat-verandering en de impact ervan op het milieu en de economie evalueert. Ik spreek hier dus op basis van wat het IPCC conclu-deert over de gevolgen die de klimaat-verandering voor de landbouw heeft.’ Is het nu al echt warmer, professor?‘Heel zeker. De gemiddelde jaarlijkse tem-peratuur op wereldschaal, en ook in België, ligt nu ongeveer 1 graad hoger dan 100 jaar geleden. Vanaf 1950 zijn de menselijke activiteit en de uitstoot van broeikas-gassen die ermee gepaard gaat de groot-ste oorzaken van de klimaatopwarming.’ Hoe warm zal het zijn in 2030?‘Klimaatprognoses werken over langere periodes. Vergeleken met de gemiddelde

‘Meer extreme

De klimaatverandering is een feit. Maar wat is de impact op

onze landen tuinbouw? En wat kan de sector doen tegen

een warmer en gril liger klimaat? Jean-Pascal van Ypersele,

vicevoorzitter van het klimaatpanel van de Verenigde Naties

(IPCC) en prof aan de UCL laat zijn licht schijnen op onze

sector in 2030.

D

droogte en intense regen’

nieuwe teelten

droogte

hittegolf

meer neerslag

klimaatverandering

stijgende vraag

biogas

17

Hoe kunnen onze landbouwers omgaan met klimaatverandering?‘Drogere zomers en nattere winters lijken de tendens voor de toekomst. Irrigatie in de zomer en afvloeiing in de winter winnen dus aan belang. Toch kan een landbouwer zich niet tegen alle weers-omstandigheden beschermen. Daar-om wordt veerkracht belangrijk, bijvoor-beeld door te kiezen voor gewassen die bestand zijn tegen water stress. Wereld-wijd zal het klimaat ook de handel in land-bouwproducten sterker beïnvloeden. Nu al heeft El Niño door de opwarming van het water van de Grote Oceaan steeds ster-kere negatieve effecten op oogsten in Latijns-Amerika, Afrika, Australië en Zuidoost-Azië. Dat doet de vraag naar landbouwproducten uit onze streken stijgen.’ Wat kunnen onze landbouwers doen om de uitstoot van broeikasgassen terug te schroeven?‘Zoals in elke economische sector is het belangrijk om de CO2-uitstoot te beper-ken door minder fossiele brandstoffen te gebruiken. Veel Zwitserse boerderijen zijn voor hun energieproductie bijvoorbeeld al overgeschakeld op biogas, dat gewon-nen wordt uit onder andere koeienmest. Lachgas of N2O is een andere boos doener. Dat zeer krachtig broeikasgas komt vrij bij bemesting. De negatieve effecten door de uitstoot van 1 kilogram N2O staan gelijk met de effecten van 300 kilogram CO2. Zo efficiënt mogelijk bemesten is dus de boodschap.’

van klimaatverandering op lokale weer-fenomenen. Rond tropische stormen is er wel meer duidelijkheid. Er zit veel meer energie in. De windsnelheid en de inten-siteit van de stormen is groter. Je zou kun-nen zeggen dat er door meer warmte ook meer energie in onze stormen zit, maar dat moet eerst nog bewezen worden.’ Biedt de klimaatverandering voordelen voor onze landbouwers?‘Op korte termijn heeft klimaatopwarming wel een lichtjes positief effect op tarwe

en maïs. Die gaan beter groeien. Maar vanaf een temperatuurstijging hoger dan ongeveer 2 graden krijg je weer negatieve gevolgen. Wijnbouwers kunnen in onze streken ook druiven telen die vroeger enkel in meer zuidelijke streken thuishoorden. Je hoort weleens zeggen dat meer CO2 goed is voor planten. Ze hebben immers CO2 no-dig voor hun fotosynthese. Zo eenvoudig is het allemaal niet. Sommige soorten gedij-en inderdaad beter met meer CO2. Voor-al onkruid zou er voordeel bij hebben, wat zou betekenen dat de balans tussen ge-wenste en ongewenste gewassen verstoord wordt. Ook de samenstelling van sommige planten zou kunnen veranderen, waardoor ze bijvoorbeeld minder proteïnen bevatten en dus minder voedzaam zijn.’

wereldtemperatuur van 1990 spreekt het IPCC voor 2100 over een stijging die tussen de 1,1 en 6,4 graden bedraagt. Tegen 2030 wil dat zeggen een opwarming van bijna een graad boven de wereldtemperatuur van 1990.’ Wat zijn de gevolgen van de klimaatopwarming?‘Er zijn rechtstreekse gevolgen, zoals in de zomer van 2003. Toen stierven in Europa 50.000 mensen door hittegolven en ozon-vervuiling. Ten tweede zorgt de opwarming voor meer verdamping. Daardoor ont-staat sneller droogte, maar als het regent zal de hoeveelheid regen die valt binnen een bepaalde tijd veel groter zijn omdat er meer waterdamp in de lucht is. We evolu-eren dus naar meer extreme droogtes en meer intense neerslag. Bij die neerslag moet je ook sneeuw rekenen. Opvallend is dat de hoeveelheid jaarlijkse neerslag, dus zowel regen als sneeuw, ongeveer gelijk blijft. De zeespiegel blijft dan weer stijgen.’ Zijn rampzalige plaatselijke stormen zoals op Pukkelpop vorig jaar het gevolg van opwarming?‘Dat valt moeilijk te zeggen omdat de storm op Pukkelpop heel plaatselijk was. De wetenschappelijke modellen die het IPCC hanteert zijn betrouwbaar voor kli-maatfenomenen die zich voordoen over een gebied van 2.500 of 10.000 vierkante kilometer. Onderzoekers startten onlangs wel een systeem op dat betrouwbaar is op een schaal van 2 kilometer. Dat kan inge-zet worden voor de studie van de invloed

droogte en intense regen’

‘ De klimaatopwarming verstoort de balans tussen onkruid en gewassen.’

18 landgenoten

In deze rubriek vind je een selectie uit de talrijke onderzoeksresultaten van het Vlaams instituut voor Landbouw‑ en Visserijonderzoek (ILVO).

W onderzoeker

Over appels en luizen die zich (niet) laten vangenIn appelboomgaarden weten ze het wel: de herfst is hét seizoen voor de wollige bloedluis. ’s Zomers kun je hopen dat oor-wormen, sluipwespen en lieveheersbeest-jes de ondingen opvreten. In de lente (als er nog geen nuttige insecten zijn) mag je nog een klassiek insecticide gebruiken. Maar als de oogst nadert, heerst er een spuit verbod en is de piek van de natuur-lijke luiseters voorbij. Op ILVO dachten ze eraan om de luis ondergronds aan te pakken, want volgens een aantal weten-schappers leeft hij voor een deel van zijn cyclus onder de grond. Het idee was om aaltjes in te zetten, zogenaamde entomo-pathogene nema toden (EPN’s), die gespe-

Geurlab

wonderzoeker

ILVO heeft er een labora-torium bij. Een geurlab om stalgeur te meten uit var-kens- en kippenstallen. Het werkt met echte men-selijke neuzen. Minstens 4 mensen (met een gese-lecteerde gemiddelde en stabiele neus) geven aan vanaf welk luchtmengsel (verdunning van stallucht en geurloze lucht) ze geur waarnemen. Deze verdun-ningen met telkens ande-re stalluchtconcentraties

worden heel precies en automatisch aangemaakt door een gespecialiseerd toestel, de olfactometer. Na een paar berekeningen bekomt het geurlab door-gaans een score van er-gens tussen de 500 en de 17.000 Europese geureen-heden per kubieke meter. Peter Demeyer (ILVO): ‘ILVO is al van in de ja-ren 90 bezig met emissie-onderzoek. In het begin ging het vooral over am-

cialiseerd zijn in het opsporen en doden van insecten. Er zijn 6 soorten commer-cieel beschikbaar voor de geïntegreerde gewas bescherming en die werden alle 6 uitgeprobeerd. Nick Berkvens (ILVO): ‘We kunnen nog niet spreken van een succes. In het lab slagen de nematoden er wel in om zo’n luis te parasiteren, maar niet om ze dodelijk te treffen. Daaren boven is het nu onzeker of de wollige bloed-luis in onze omstandigheden wel onder-gronds gaat in de herfst. Samen met onze partner, het pcfruit (Proefcentrum Fruit-teelt), wordt het nog even verder zoeken om de luizenplaag in de appelbomen de baas te kunnen.’

19

Ontdek meer wetenschappelijk landbouwnieuws op www.ilvo.vlaanderen.be

onderzoek voor de sierboom-kwekerij internationaal dezelfde doel-stellingen nastreeft? Optimale productie met minder input van water, meststof-fen en gewasbeschermingsmiddelen, impact van klimaatsverandering, aange-paste cultivars en monitoring van nieuwe ziekten en plagen: daar is iedereen mee bezig. Dat bleek op het grote ‘ Woody Ornamentals’ congres dat ILVO en UGent onlangs organiseerden met 160 onder-zoekers uit 30 landen.

Wist je dat…

Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek

spenen sterk verschillen van koe tot koe? Zelfs de spenen van één koe vari-eren soms sterk. Voor een betere uier-gezondheid kan je twee dingen doen: selecteren op koeien met meer gelijke en smallere spenen in één kudde. Of de melkmachine slimmer maken. De agro-technici van ILVO ontwikkelden een toestel om spenen snel en objectief te meten. De volgende stap is om de tepel-voeringen van de melkmachines beter te laten passen op de spenen.

het landbouw- en visserijonderzoek in onze regio dit jaar 80 jaar bestaat? Na een paar fusies en statuutwijzigingen behoort ILVO nu bij de Vlaamse over-heid, als verzelfstandigd Agentschap. De deuren van drie ILVO sites in Melle gaan wijd open tijdens de Openbedrijvendag op 7 oktober 2012. Niet te missen!

ILVO de huisvesting van konijnen uit-test? Om te zien of de productieresulta-ten even goed zijn als je de moederdieren huisvest in zogenaamde groepsparken van 2m² in plaats van in individuele kooi-en van een halve m². En om te weten hoe je konijnenagressie beheerst. De sector en GAIA ondertekenden een stappenplan ter zake. Vanaf volgend jaar moet er al meer knaagmateriaal en ligcomfort zijn.

moniak. Sinds enkele ja-ren onderzoeken we ook fijn stof en broeikasgas-sen. Dat gebeurt steeds met een dubbele bedoe-ling: betrouwbaar kun-nen meten wat de land-bouwsector uitstoot, en strategieën ontwikkelen om de uitstoot te vermin-deren. Logisch dat we nu uitbreiden naar geur, want ook daar is meten gelijk

aan weten. En ook daar klinkt de roep om geur-hinder te beperken.’ De veehouderij wordt groot-schaliger en de overheden hebben behoefte aan ac-tuele objectieve metin-gen en voorspellingen. Er zijn wereldwijd maar een handvol labs die zich zo uitgesproken specia-liseren in de veehoude-rij als het ILVO-geurlab.

Garnalen en scheepsverfWaarom verminderde de hoeveelheid Noordzeegar-naal zo drastisch vanaf de jaren 1970? Kwam dat door overbevissing? Neen. Het antwoord is TBT. Tributyltin. Een toxische stof die van-af de jaren ’60 in verf voor scheepsrompen en boeien werd gemengd om algen-groei te remmen. ILVO en UGent ontdekten dat TBT de hormonen huishouding van de garnaal, en dus zijn groei, verstoort. Yves Ver-haegen (ILVO Visserij/

UGent): ‘TBT kan de natuur-lijke hormoonverbinding in garnaal chemisch onklaar maken. ILVO toonde aan dat zelfs minieme concen-traties van TBT in het zee-water al impact hadden op een 40-tal garnalengenen.’ De toestand vandaag is op-nieuw rooskleuriger. TBT is wereldwijd verboden. De TBT-concentratie sinds 1998 is zowel in garnaal als in se-diment achtvoudig gedaald. De garnaalstock herstelt zich zienderogen.

20 landgenoten

Provincie

Onder de noemer ‘Lekkers met streken’ pro-

moot en ondersteunt de dienst Landbouw- en

Plattelandsbeleid van de provincie Antwerpen

lokale hoeve- en streekproducten.

D e provincie Antwerpen heeft heel wat lek-kers te bieden. Met in totaal meer dan 250 hoeve- en streekproducten is de ver-scheidenheid heel groot. Hoevevlees van de Wolkenhoeve uit Geel, koekjes en cho-colade zoals Antwerpse handjes en de Gouden Carolus van brouwerij het Anker uit Mechelen: ze worden allemaal gepro-moot door de provincie. ‘Lekkers met streken’ geeft een gezicht aan de provin-ciale werking rond de hoeve- en streek-producten. Het label verenigt alle stre-ken van de Antwerpse provincie: van het Scheldeland en de Kempen tot de kunst-steden Antwerpen en Mechelen.

Traditie en ambachtAlle producten hebben één ding ge-meen: ze zijn met passie en uiterste zorg voor kwaliteit bereid. Daarbij gebruiken de producenten grondstoffen die eigen zijn aan de streek. De bereiding gebeurt veelal ter plaatse en gaat dikwijls nog te-rug naar de tradities van de regio. Kopers

krijgen ter plaatse meer dan een vers pro-duct met veel smaak. Mensen vinden het bijvoorbeeld plezant om hun lokale boer te ontmoeten en te weten waar hun voe-ding vandaan komt. Bij hem krijgen ze ook een verhaal geserveerd over de traditie en

de verbondenheid met de streek. Zo krij-gen consumenten meer waardering voor de zorg waarmee de producent omspringt met zijn product.

Rol van de provincieToch is het traditionele streekgebonden product nog te weinig gekend. Daarom

zorgt de provincie Antwerpen in samen-werking met andere partners voor promo-tie en ondersteuning. De provincie wil aan de noden van de ondernemers tegemoet komen. Ook wordt onderzocht hoe de pro-ducten gemakkelijker aan de man kunnen gebracht worden, zonder dat ze daarbij inboeten aan hun streekeigenheid. Rurant vzw werkt momenteel aan de opstart van een regionaal distributiesysteem om het logistieke probleem dat veel ondernemers parten speelt te verhelpen.

ToerismeDe provincie geeft hoeve- en streek-producten tevens een plek in een groter verhaal. Toerisme Provincie Antwerpen verweeft de traditionele producenten bij-voorbeeld in het netwerk van fiets- en wan-delknooppunten. Op picknicks kunnen de mensen proeven. Evenementen zoals PRO-MinANT in Geel en de Bollekes feesten in Antwerpen-Stad focussen ook op streek-gebonden producten uit onze provincie.

Producten met

passie

INFO op www.lekkersmetstreken.be vind je meer dan 250 hoeve‑ en streekproducten.

© PROMinANT

‘ Mensen vinden het fijn om hun lokale boer te ontmoeten en te weten waar hun voeding vandaan komt.’

21

Nazareth is een ambachtelijke, smaakvolle gatenkaas. Door de trage rijping krijgt de kaas een subtiel aroma en een zoete, nootachtige smaak die ook onze kleinste lekkerbekken kan bekoren. De rijke, donkerbruine korst onderscheidt hem en verraadt het unieke karakter van de kaas.

't zit hem in de gaten!

powered by

Zoete smaak

www.nazarethkaas.be

NAZ adv_270x210 092012 LANDGENOTEN.indd 1 05-09-2012 10:11:34

22 landgenoten

Achter de schermen

In deze rubriek kijken we achter de schermen van andere bedrijven. Hoe komen zij tot oplossingen voor problemen en op welke manier spelen zij in op uitdagingen voor de toekomst? Lees en leer!

‘ Goede relatie met boer staat centraal’I

Een grote supermarkt met bijna uitsluitend verse

producten waarvan meer dan de helft rechtstreeks

afkomstig is van lokale landen tuinbouwers. Het lijkt

een utopie, maar het bestaat wel degelijk. Je moet er

alleen de Franse grens voor oversteken.

n Rijsel kocht Matthieu Leclercq een landbouwbedrijf en startte er ‘à la Ferme du Sart’, een su-

permarkt die wekelijks 8.000 klan-ten over de vloer krijgt. Zijn droom: een keten van hoevesupermarkten in Frankrijk en België.

Decathlon Het idee voor deze hoevesupermarkt haalde zaakvoerder Matthieu Leclercq in de Verenigde Staten. Als zoon van de stichter van Decathlon, een keten in sportartikelen, kreeg hij de belang-stelling voor retail met de paplepel in-gegeven. Tijdens een van zijn buiten-landse stages voor Decathlon kwam hij in de VS in aanraking met een gro-te winkel die verbonden was aan een boerderij. ‘Dat leek me een gat in de markt. Terug in Frankrijk gaf ik mezelf drie jaar de tijd om een eerste hoeve-supermarkt uit de grond te stampen’, vertelt Leclercq. De geschikte loca-tie vond hij in Villeneuve d’ Asq, in het midden van de driehoek Lille, Roubaix en Tournai. ‘In retail is ligging het aller-belangrijkste. Daarna volgen bereik-baarheid en visibiliteit. Aan alle drie de voorwaarden is op de locatie voldaan:

1,2 miljoen beschikbare consumen-ten in een straal van 20 minuten, vlak-bij een drukke invalsweg en duidelijk zichtbaar vanaf de hoofdwegen’, legt Matthieu Leclercq uit. Aan het land-bouwbedrijf dat hij daar kon kopen, was 15 hectare grond verbonden. Het heeft even geduurd vooraleer alle ver-gunningen er waren, maar in 2007 kon de supermarkt met een oppervlakte van 1200 m² zijn deuren openen.

Geen fundamentalismeMet vallen en opstaan bouwde Lec-lercq zijn hoevesupermarkt uit. ‘Aan-vankelijk wilde ik alles zelf doen: de boerderij runnen en zorgen dat de supermarkt draaide. Maar dat leek te hoog gegrepen. Ze vragen allebei te veel aandacht om ze samen goed te doen. Bovendien wou ik de boerderij op dezelfde manier managen als de winkel, maar dat gaat niet. Ik heb nu twee landbouwers die gratis mogen gebruikmaken van mijn grond en in ruil garanderen ze dat de hele oogst ver-kocht wordt in de hoevesupermarkt.’ Dat is goed voor ongeveer twee tot drie procent van de producten in de winkelrekken. Meer dan de helft van

bedrijf: à la Ferme du Sart, een hoevesupermarkt in Frankrijkaantal werknemers: 20 fulltime personeelsledenzaakvoerder: Matthieu Leclercq

23

de verkochte waren komt van andere boeren en kleinschalige producenten uit de nabije omgeving. Al wil Leclercq daar ook niet te ver in gaan. ‘Ik ben geen fundamentalist. Er worden ook toegevingen gedaan om de klant be-ter te dienen. Als die naar een andere locatie moet om bananen of ananas te kopen, dan blijft hij ook niet komen. Langs de andere kant verwachten onze klanten hier geen pot Nutella in de schappen.’

Grotere taartDie focus op lokale versproducten is wat ‘à la Ferme du Sart’ zo speciaal maakt. ‘Voor mij komt het er niet op aan de beste te zijn, wel om uniek te zijn. Dat maakt dat er ook niet met-een concurrenten zullen opduiken.’ De relatie met de lokale landbouwers en producenten is voor Leclercq hei-

lig. ‘De prijzen in onze supermarkt liggen hoger dan gemiddeld. Voor elk product hebben we ook maar één le-verancier. We zoeken de concurrentie dus zeker niet op om een lagere prijs te kunnen bedingen bij de aankoop. Partnerschap staat centraal: creating shared value dus in plaats van creating added value. Oftewel er samen voor zorgen dat de taart groter wordt in plaats van een groter deel van de taart te willen’, zegt de Fransman. Die filo-sofie zorgt er ook voor dat het aantal aangeboden producten relatief be-perkt is. Waar een gewone supermarkt al gauw meer dan 3000 producten in de rekken heeft liggen, zijn er dat bij la Ferme du Sart slechts een 430-tal.

Trouwe klantenDe keuze voor dit concept, legt de supermarkt geen windeieren. De

‘ Goede relatie met boer staat centraal’omzet bedroeg het afgelopen jaar zo’n 12 miljoen euro. Het gemiddeld bestedingsbedrag per klant schom-melt in de week rond de 30 euro, in het weekend loopt dat op tot 40 euro. Daarmee behoort het verkoopcijfer per vierkante meter tot de beste ter wereld. Zowat 8000 klanten krijgt ‘à la Ferme du Sart’ wekelijks op bezoek waarvan 200 nieuwe. ‘Maar om eerlijk te zijn, door zo sterk te focussen op het lokale, stoten we ook 90 procent van onze potentiële klanten af. Dat mag evenwel geen probleem opleve-ren, we houden nog voldoende trouwe klanten over’, legt Leclercq uit.

FranchiseketenHet succes van de supermarkt laat Matthieu Leclercq dromen van een heuse franchiseketen. In december 2011 werd al een tweede vestiging in

Avelin in het Noorderdepartement van Frankrijk geopend en recent werden drie franchisecontracten met landbouwers ondertekend om een gelijkaardige winkel op te star-ten. Maar de stichter van ‘à la Ferme du Sart’ kijkt verder dan de eigen landsgrenzen. ‘Ook in België is er een markt voor. Voorwaarde is wel dat aan het concept niet wordt geraakt: de ei-genaar, de producten en de naam van de winkel moeten lokaal zijn’, klinkt het. ‘Aan starters stel ik mijn kennis over retail volledig ter beschikking. In ruil vraag ik wel een vergoeding in de vorm van een klein percentage op de marge. Landbouwers die inte-resse hebben, mogen me dus steeds contacteren.’

INFO www.lafermedusart.fr of developpement@o‑tera.net

Matthieu Leclercq:

‘ Een landbouwbedrijf managen als een supermarkt gaat niet.’

Afgiftekantoor Gent XLandgenoten 31Tijdschrift-kwartaalbladKwartaal 3, 2012

België-Belgique9099 Gent X

bc 10292

V.u. Josse De Baerdemaeker, p.a. VILTKoning Albert II-laan 35, 1030 Brussel

P509285

Melken en koelen met Fullwood-Packo hoogste melkkwaliteit van koe tot koeltank...

Ons professioneel netwerk staat voor u klaar.

Fullwood-PackoRegio West- & Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant:Contact: 0479/36 24 40Regio Antwerpen en Limburg: Contact: 0476/65 16 55

Project Landgenoten 2012 with bleed.indd 1 9/5/2012 4:38:11 PM













Landgenoten Herfst 2012

Documents

Transcript of Landgenoten Herfst 2012