LEERGANG OMGANGSKUNDE IN PRAKTIJKONDERWIJS EN LEERWEGONDERSTEUNEND ONDERWIJS MODULE TAALBIJEENKOMST 1: INTRODUCTIE, REFERENTIENIVEAUS EN PASSENDE PERSPECTIEVEN

PROGRAMMA BIJEENKOMST 1

Welkom en kennismaking Doelen, data, werkwijze, etc. module

taal Vervolg taaltoets Taal in pro en vmbo-lwoo Het Referentiekader taal Wettelijke eisen taal (vmbo en pro) Passende perspectieven Opdrachten Afsluiting

INTRODUCTIE MODULE TAAL

INHOUD MODULE TAAL Eigen taalvaardigheid Werken vanuit ontwikkelingsperspectief, leerroutes

en maatwerk Vaststellen en uitvoeren van individuele leerroutes

passend bij het ontwikkelingsperspectief van de leerling

Referentieniveaus en Passende perspectieven Taalgericht vakonderwijs Vakinhoud en vakdidactiek Doorlopende leerlijnen taal (technisch lezen,

begrijpend lezen, woordenschat, mondelinge vaardigheid, schrijven en samenhang)

Signaleren van taal-/leesproblemen (orthodidactiek) Toetsing, voortgang schoolbreed

DOELEN MODULE TAAL

Zie modulehandleiding student blz. 6 en 7

DATA MODULE TAAL

In te vullen door docent

DOELEN BIJEENKOMST 1

Na afloop van deze bijeenkomst :

Weet je hoe je portfolio eruit moet zien. Ben je op de hoogte van de rol van taal

binnen pro en lwoo. Ben je bekend met het referentiekader

taal (inclusief passende perspectieven).

PORTFOLIO

Resultaten taaltoets Plan verbetering taalvaardigheid Leerdoelen en keuze thema’s voor

individueel ontwikkelingsplan (IOP) Opdrachten per bijeenkomst Eindopdrachten: uitwerking twee

thema’s en handelingswijzer leerling(en)

Reflectie op de module

IOP EN TAALTOETS

Bespreking format voor het individueel ontwikkelingsplan

Opdracht in leerteams: resultaten taaltoets samen analyseren

Opdracht in leerteams: eerste plan van aanpak taalvaardigheid bespreken

WAT IS (TAALONDERWIJS IN HET) PRO EN LWOO?

LEERLINGEN IN PRO EN LWOO IQ tussen 50 en 80 Lwoo: film ‘Heeft een kwal botten’

(8.10-14.00) Pro:

http://www.youtube.com/watch?v=0cZ2AB_VnVc http://www.youtube.com/watch?v=v6JA6PFn5rw&feature=related

KENMERKEN ONDERWIJS IN PRO EN LWOO

Onderwijs ‘voor moeilijk lerenden’ Nadruk op de pedagogische kant Gericht op werken – wonen – vrije tijd –

burgerschap (leren werken en leren leven)

Onderwijs aan de hand van individuele ontwikkelingsplannen (IOP’s) met streefdoelen per leerling

Omgaan met grote verschillen tussen leerlingen

BELANG TAALVAARDIGHEID

Cijfers inspectie

24% van de leerlingen heeft in het 1ste jaar vmbo (basis en kaderberoepsgerichte leerweg) moeite met het lezen van teksten

17% van vmbo-tl heeft hetzelfde probleem

18% van havo en vwo – idem

Geen gegevens over pro of specifiek lwoo

BELANG TAALVAARDIGHEID LEESNIVEAUS PRIMAIR ONDERWIJS

AVI E4

In …… hadden we ….

We liepen daar met een…… vol …..en een …….

Op een groot plein zagen we……….

………… …………Ze rookten ….. ……..

In het hotel gingen we gelijk….. over onze ….…. Dat was

……..

AVI E8

In Barcelona hadden wevakantiepret.We liepen daar met eenpicknickmand vol sigaretten eneen routeboek.Op een groot plein zagen wetweehonderdentienverschrikkelijke militairen. Ze rookten geërgerd sigaretten.

In het hotel gingen we gelijke-mailen over onze vakantie.Dat was ideaal.

BELANG TAALVAARDIGHEID

Gevolgen: zonder taalvaardigheid geen diploma

Een slechte leesvaardigheid is van grote invloed op kennisvergaring, maar ook op gedrag, motivatie en schooluitval

85% van de drop-outs in het vo kan niet of slecht lezen

BELANG TAALVAARDIGHEID

Gevolgen: zonder taalvaardigheid geen sociale redzaamheid

Onze maatschappij is en wordt steeds meer een kennissamenleving. Dit doet een sterk appel op leesvaardigheid.

Zeven procent van de 15-jarigen kan na afloop van hun schoolperiode onvoldoende lezen om zich zelfstandig in de samenleving te redden.

Nederland telt 1,5 miljoen (functioneel) analfabeten.

TAALONDERWIJS IN PRO EN LWOO

Als apart vak: werken naar niveau 1F op onderdelen in pro, naar 2F in lwoo.

Geïntegreerd: behoefte aan toegepaste en toepasbare taalkennis en -vaardigheden (samenhang vaardigheden).

Niet teveel aandacht voor spelling (in pro, wel in lwoo) en grammatica.

TAALONDERWIJS IN PRO EN LWOO

Teksten en taalsituaties hebben betrekking op:Mens en maatschappij (incl.

burgersschapsvorming)Mens en natuur/techniek (incl. omgaan

met ICT)Mens en gezondheidMens en creativiteit

Taalgebruikssituaties: lezen folders, invullen formulieren, tv kijken, gesprekken voeren (geldt alleen voor pro)

REFERENTIEKADER TAAL EN PASSENDE

PERSPECTIEVEN

JA/NEE

Ik ben bekend met de inhoud van het Referentiekader taal .

Ik ben bekend met de wettelijke eisen taal (vmbo en pro).

Ik ben bekend met Passende perspectieven taal.

WET REFERENTIEKADER NEDERLANDSE TAAL EN REKENEN (2010)

Taal- en rekenprestaties van alle leerlingen moeten

op een hoger niveau

WET REFERENTIEKADER NEDERLANDSE TAAL EN REKENEN (2010)

Beschrijving van wat leerlingen moeten kennen en kunnen op gebied van taal en rekenen.

Scholen behalen zelf hoe zij dat aanleren.

Wettelijke veranderingen in alle sectoren.

AANLEIDINGEN TOT REFERENTIENIVEAUS

Nederland heeft een goed onderwijssysteem, maar....er is zorg over het reken- en taalonderwijs

Pabo studenten blijken onvoldoende taal- en rekenvaardig.

De samenleving vraagt een goede basiskennis taal en rekenen.

Er is verlies van kennis en vaardigheden tijdens de (leer)loopbaan, te weinig onderhoud.

Bij internationale onderzoeken is een voorzichtige neerwaartse tendens zichtbaar.

WAAR KOMT DIE ZORG VANDAAN?

WAAROM REFERENTIENIVEAUS?Wat kan beter voor taal en rekenen?• Eisen overheid variëren per sector (termen, domeinen,

mate detail) en sluiten onvoldoende aan• Onvoldoende onderhoud of verdieping van

basisvaardigheden• Onderwijsprogramma’s niet doorlopend• Onvoldoende aansluiting lesmethoden• Onvoldoende aansluiting toetsen en examens• Onvoldoende (gespecificeerde) informatie over

instromende leerling

referentieniveaus taal en rekenen

eenduidige ijkpunten taal en rekenen

TWEE DOELEN

1. Een samenhangend curriculum voor taal (en rekenen), binnen en over onderwijssectoren heen

2. Het verbeteren van de taal- (en reken)prestaties van leerlingen

1

2

3

4

1F

1S 2F

2S 3F

3S 4F

4S

Algemeen maatschappelijk niveau

REFERENTIEKADER

Drempels

OPBOUW REFERENTIENIVEAU TAAL

• Fundamentele niveaus en streefniveaus

• Hoe onderdelen aansluiten

• Te onderhouden kennis en vaardigheden

• Te verdiepen kennis en vaardigheden

3F2F

RELATIE 1F, 2F, 3F EN 4F VOOR TAAL

1F4F

TOEWIJZING AAN ONDERWIJSTYPEN DOOR OVERHEID

Taal

• 1F en 2F: primair en speciaal onderwijs, pro (1F)

• 2F: vmbo, mbo 1, 2, 3• 3F: havo, mbo 4 • 4F: vwo

WETTELIJKE VERANDERINGEN VMBO

Vanaf 2011-2012: SE BB telt 1x mee voor het bereken van het eindcijfer CE-onderdelen gemiddeld voldoende

2012-2013: Onderwijs op basis van referentieniveaus

2013-2014: Rekentoets Examen Nederlands afgestemd op referentieniveaus

(2F) Aangepaste uitslagregel: eindcijfers Nederlands en

rekenen minimaal een 5

2014-2015: Diagnostische toets eind onderbouw

2015-2016: Aangepaste uitslagregel: eindcijfers Nederlands en rekenen minimaal een vijf en een zes

WETTELIJKE VERANDERINGEN PRO

1F = streefniveau

1F NIET VOOR ALLE LEERLINGEN HAALBAAR AAN HET EIND VAN GROEP 8

Referentieniveaus ook voor deze groep leerlingen het uitgangspunt

Hoofdrapport doorlopende leerlijnen taal en rekenen (2008):Nu 25% van de leerlingenMet heldere doelen en duidelijke aanpak

terugbrengen tot 10-15% van de leerlingen Onderzoek SLO in opdracht van OCW

(2010): Passende perspectieven (PaPe)

o Mondelinge taalvaardigheden

o Leesvaardigheid

o Schrijfvaardigheid

o Begrippenlijst en taalverzorging

TAALDOMEINEN REFERENTIEKADER

TAALDOMEINEN VERKLAARD

1. Mondelinge taalvaardigheid = gespreksvaardigheid, luistervaardigheid, spreekvaardigheid

2. Leesvaardigheid = lezen zakelijke teksten en fictionele/literaire teksten

3. Schrijfvaardigheid = zakelijk en creatief

4. Taalverzorging en taalbeschouwing

Leerg

ang o

mgangsku

nde P

rO e

n LW

OO

VOORBEELD VAN ÉÉN DOMEIN

REFERENTIEKADER TAAL: VAARDIGHEID LEZEN (ZAKELIJKE TEKSTEN LEZEN)

1F 2F 3F 4FKan eenvoudige teksten lezen over alledaagse onderwerpen en over onderwerpen die aansluiten bij de leefwereld.

Kan teksten lezen over alledaagse onderwerpen, onderwerpen die aansluiten bij de leefwereld van de lezer en over onderwerpen die verder van de lezer afstaan.

Kan een grote variatie aan teksten over opleidings- en beroepsgebonden en maatschappelijke onderwerpen zelfstandig lezen. Leest met begrip voor geheel en details.

Kan een grote variatie aan teksten lezen en in detail begrijpen over tal van algemeen maatschappelijke en beroepsgebonden onderwerpen.

PASSENDE PERSPECTIEVEN

Een project om (speciaal) basisscholen te helpen keuzes te maken in het aanbod taal en rekenen voor leerlingen voor wie een ontwikkelingsperspectief is vastgesteld.

Leerlingen met voldoende capaciteiten maar met beperking (leerroute 1).

Leerlingen met lagere cognitieve capaciteiten (leerroute 2 (vmbo b/k) en leerroute 3 (pro, vso-arbeid).

LEERROUTE 1

1F of 1S (intact gelaten i.v.m. gewenst niveau vervolgopleiding)

Structurele inzet van hulpmiddelen

Dispensatie op bepaalde onderdelen

LEERROUTE 2

Een basis voor het behalen van 2F in het vmbo

Leerlingen hebben meer leertijd, gestructureerde instructie en herhaling nodig om doelen te behalen

Nadruk op belangrijke vaardigheden in 1F die voorwaardelijk zijn voor het behalen van 2F (prioriteren)

LEERROUTE 3

Streven naar 1F op onderdelen (keuzes maken)

Aandacht voor onderdelen die relevant zijn voor toekomstperspectief (scholing en werk)

Functioneel bezig zijn met taal

HET REFERENTIEKADER IN DE KLAS

Bekend met doelen (1F, 2F, LR 3 PaPe)

Bekend met niveau van de leerling: - huidig niveau en - beoogd eindniveau

Bekend met kenmerken effectief taalonderwijs

Lesmaterialen

KENMERKEN EFFECTIEF TAALONDERWIJS

1. Toetsbare, hoge doelen

2. Doorgaande lijn in het aanbod

3. Voldoende tijd

4. Kwalitatief goede instructie

5. Differentiatie

6. Monitoren, signaleren en reageren

OPDRACHT

Wat is het referentieniveau van de opdracht lezen en schrijven?

(HUISWERK)OPDRACHTEN Aan het werk in je leerteam Quickscan TVO invullen (Kijkwijzer

p.22) (Mede op basis daarvan) domein en

thema’s kiezen Verdeling huiswerkopdrachten Afspraken over uitwisseling via website Planning uitwisseling

AFSLUITING Denken – delen – uitwisselen (in duo’s/

viertallen): Wat heb je geleerd?Wat wist je al?Waar kun je meteen iets mee?Welke vragen heb je nog?

Dringende vragen aan de docent