Kwetsbaarheid onder ouderen1. Wat is het?2. En welke rol spelen gedrag, sociale participatie en gezondheid?

Astrid Etman (Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg)

Ouderen: wie zijn dat?

Van Dale

ou·de·re (m,v; meervoud: ouderen)

1. iem. van ca. 55 jaar en ouder

Wikipedia

De term oudere heeft niet zozeer te maken met leeftijd zoals de term bejaarde, maar vooral met het begin van een nieuwe, laatste levensfase waarin het arbeidzame leven wordt afgerond, nieuwe doelen worden geformuleerd en de balans van het leven wordt opgemaakt. Het moment waarop de laatste levensfase ingaat, is afhankelijk van het arbeidsleven, opleidingsniveau, sociale klasse enz.

Wetenschap

55+, 65+, 75+

Kwetsbaarheid: wat is dat?

Algemeen

‘’Frailty is considered to be highly prevalent with increasing age and to confer high risk for adverse health outcomes, including mortality, institutionalization, falls, and hospitalization’’ (Fried et al., 2001)

Kwetsbaar mogelijk op diverse niveaus:

Fysiek

Mentaal

Sociaal

Hoe te meten?

Fysiek

Combi van fysiek, mentaal en sociaal

Fysiek kwetsbaar

Fried’s criteria / SHARE-FI

Gewichtsverlies in korte tijd

Vermoeidheid

Weinig fysiek actief

Lage loopsnelheid

Weinig krijpkracht

Nonfrail = 0 pnt

Prefrail = 1-2 pnt

Frail = 3 of meer pnt

(Fried et al., 2001)

(Romero-Ortuno et al., 2010)

‘Combi’ (fysiek, mentaal, sociaal)

Tilburg Frailty Indicator (TFI)

Fysieke kwetsbaarheid

Extra:

geheugen, depressiviteit, eenzaamheid

Frail = 5 of meer pnt

(Gobbens et al., 2010)

Kwetsbare ouderen hebben een verhoogde kans op verminderde zelfredzaamheid!

Veranderingen in kwetsbaarheid

Achteruitgang

non-frail pre-frail

non-frail frail

pre-frail frail

Vooruitgang

frail non-frail

frail pre-frail

pre-frail non-frail

Geen verandering

non-frail non-frail

pre-frail pre-frail

frail frail

Non-frail

Pre-frail

Frail

Prevalentie kwetsbaarheid + verandering

Op basis van SHARE (Survey on Health, Ageing and Retirement in Europe)

55+, thuiswonend (N= 14,424)

In 2004

52.1% non-frail

39.1% pre-frail

8.8% frail

2 jaar later

22.1% achteruit

61.8% geen verandering

16.1% verbeterd

(Etman et al., JECH 2012)

De rol van gedrag, sociale participatie en gezondheid

kwetsbaarheid

Leefstijl (bv. roken, fysieke activiteit)

Gezondheid (bv. hart-en vaatziekten)

Sociale participatie

De rol van gedrag, sociale participatie en gezondheid

Veranderingen in kwetsbaarheid (na 2 jaar)

Leefstijl (bv. roken, fysieke activiteit)

Gezondheid (bv. hart-en vaatziekten)

Sociale participatie

?

Wat draagt bij aan veranderingen in kwetsbaarheid?

      Achteruitgang Vooruitgang

      OR (95% CI) OR (95% CI)

Lifestyle Smoking behaviour Never 1.00   1.00

    Former 1.09 (0.98 to 1.22) 0.97 (0.85 to 1.11)

    Current 1.20** (1.05 to 1.37) 0.78** (0.65 to 0.91)

  Alcohol consumption Hardly ever/never 1.00   1.00

    1-2 days 0.84** (0.73 to 0.96) 1.13 0.96 to 1.33)

    3-4 days 0.88 (0.73 to 1.06) 0.95 (0.75 to 1.21)

    5 or more 0.79** (0.71 to 0.88) 1.13 (0.99 to 1.28)

  Vigorous physical activity More than once a week 1.00   1.00

    1-4 times a month 1.10 (0.98 to 1.24) 1.03 (0.89 to 1.20)

    Hardly ever/never 1.42** (1.28 to 1.58) 0.48** (0.42 to 0.55)

Health Depression Not depressed 1.00   1.00

    Probably depressed 1.27** (1.12 to 1.44) 0.57** (0.50 to 0.64)

  Memory function Good 1.00   1.00

    Impaired 1.08 (0.97 to 1.21) 0.83** (0.72 to 0.95)

  Chronic diseases None 1.00   1.00

    1 or more 1.43** (1.28 to 1.60) 0.70** (0.61 to 0.81)

Social Social participation Yes 1.00   1.00

    No 1.18** (1.08 to 1.30)0.79** (0.70 to 0.88)

(Etman et al., gesubmit 2013)**p<0.01

Conclusies

Er bestaan diverse definities voor ouderen

Er bestaand diverse definities voor kwetsbaarheid

Feit is dat hoe ouder je wordt, hoe groter de kans is dat je kwetsbaar wordt

Feit is dat kwetsbaarheid leidt tot een verhoogde risico op negatieve gezondheidsuitkomsten waaronder zelfredzaamheid

Gezond gedrag, lichamelijke gezondheid en sociale participatie verkleinen de kans op kwetsbaarheid te ontwikkelen

In het bijzonder zorgen roken, niet zwaar lichamelijk actief zijn, depressiviteit, het hebben van 1 of meer chronische ziekten en niet sociaal actief zijn, ervoor dat ook de achteruitgang in kwetsbaarheid versneld wordt (en andersom)

Alcoholconsumptie heeft een licht-beschermende functie tegen achteruitgang

Bedankt voor uw aandacht!

a.etman@erasmusmc.nl