Ik wil je licht zien! Iedereen op de fiets! De familieagent

Hoe voorkom je onrealistische verwachtingen?Regionaal OrgaanVerkeersveiligheid Gelderland

Platform en Kenniscentrum

maart 2013 I jaargang 1 I No 1

ijkpuntV e r k e e r s v e i l i g h e i d i n G e l d e r l a n d

2

Voorwoord 3

Iedereen op de fiets! 4

Kort door de bocht 6

Ik wil je licht zien! 6

Eerst je nek losmaken 7

ROVG Werkplan 2013: extra aandacht voor de fietser 8

Samen op pad 9

Hoe voorkom je onrealistische verwachtingen? 10

Van de lijst af 12

Verkeer is mensenwerk 13

Eerste aanspreekpunt voor nabestaanden 14

Wat heb jij met verkeer? 16

7Eerst je nek losmaken

6Ik wil jelicht zien!

4Iedereenop de fiets!

8Extra aandacht voor de fietser

13Verkeer is mensen-werk

inhoud

De familieagent14

3

Voorwoord door Conny Bieze

‘Verkeersveiligheid begint bij jezelf en voor de deur.’

Als partners in het ROVG verleiden we de Gelderse verkeers-

deelnemer tot veilig gedrag. Liever goed gedrag belonen dan

een waarschuwend vingertje, verbieden en straffen. En dat al

een kwart eeuw. We houden het dus langer met elkaar uit dan

menig andere relatie. Gelukkig maar, want we hebben elkaar

juist nu weer hard nodig.

We hebben elkaar juist nu nodig“Het gaat niet goed met de Nederlandse verkeersveilig-

heid”, kopte de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek

Verkeersveiligheid. De SWOV beroept zich op de zojuist ver-

schenen Monitor verkeersveiligheid 2012. Vooral onder ernstig

verkeersgewonden is al enige jaren sprake van een toename,

met name onder ouderen en fietsers.

Het moet beter met de verkeersveiligheidHet thema fietser staat in het eerste (K)ijkpunt centraal. En het

is ook niet voor niets dat 2013 in Gelderland is uitgeroepen tot

het ‘Jaar van de Fietser’. Juist in dit jaar komen verschillende

thema’s samen, zoals fietser en infrastructuur, recreatie, sport,

innovatieve maakindustrie, mode en natuurlijk verkeersveilig-

heid. Iedereen kan aanhaken om de fietser en zijn veiligheid

extra in de spotlights te krijgen. Kijk even op de ROVG-website

(www.rovg.nl ), uw ROVG-secretariaat helpt u graag op weg.

Laat uw stem horenAls ik u heb kunnen verleiden de ROVG-website te bezoe-

ken, dan daag ik u ook uit een kijkje te nemen op de ROVG

Facebookpagina’s. Hier kunt u o.a. zien hoe jongeren omgaan

met het voeren van deugdelijke fietsverlichting. En bent u actief

op Twitter? Volg het ROVG. Met de toevoeging #ROVG (hashtag

ROVG) wordt uw tweet zichtbaar op de ROVG-website of geret-

weet naar meer dan 5.000 ROVG-volgers.

Ik wens u heel veel leesplezier!

Conny Bieze

Voorzitter ROVG

Als ROVG-partners dragen wij een duidelijke boodschap uit: “Verkeersveiligheid begint bij jezelf en voor de

deur.” Daarmee geven we aan dat ‘eigen verantwoordelijkheid’ een centrale rol speelt in verkeersveiligheid.

Maar dat betekent niet ‘ieder voor zich’. Als partners houden we elkaar scherp, werken we samen en delen

we kennis. En die samenwerking bestaat nu alweer vijfentwintig jaar. Om dat te vieren presenteer ik u het

nieuwe ROVG-magazine (K)ijkpunt. Een platform voor innovatieve thema’s. Maar ook een plek om terug te

kijken naar wat we hebben bereikt. (K)ijkpunt besteedt aandacht aan verkeersveiligheid, mensen en gedrag.

www.facebook.com/GelderlandVeilig www.facebook.com/ROVGelderland

www.twitter.com/ROVGelderland

4

interviewIedereen op de fiets!

Dat Van der Steenhoven bij de Fietsers-

bond terecht kwam is niet helemaal

toevallig. Ook voor zijn tijd bij de bond

maakte hij zich al hard voor betere fiets-

voorzieningen. Eerst in de gemeente

Utrecht en daarna op nationaal niveau

in de Tweede Kamer. Hij realiseerde

onder andere een startsubsidie voor

de OV-fiets en nam het initiatief voor

de snelfietsroute tussen Utrecht en

Amsterdam.

Minder valpartijen door gladheidVan der Steenhoven is nu vijf jaar direc-

teur van de Fietsersbond. Daarin heeft

hij al het nodige voor elkaar gekregen.

“De gladheidbestrijding voor fietspaden

is dit jaar veel serieuzer genomen”, zegt

hij met een schuin oog op de sneeuw

die buiten ligt op het moment van het

interview. “Daar zijn we erg blij mee.

Elk jaar zetten we als Fietsersbond de

gemeentes die het goed doen extra in

het zonnetje. Dat heeft gewerkt, want

er zijn dit jaar minder valpartijen door

gladde fietspaden.”

Advies, campagnes en trainingen Bestrijding van gladheid is slechts

één van de onderwerpen waarvoor

de Fietsersbond zich inzet. De bond

maakt zich op verschillende manieren

hard voor de fietsveiligheid. Van der

Steenhoven: “We doen werk op uiteen-

lopende gebieden: van adviezen over

infrastructuur tot fietscampagnes en

fietstrainingen. Daarbij proberen we

altijd partners te vinden, zodat we onze

plannen breed kunnen uitzetten.”

40 tot 50 levens redden met de fietsairbag Zo ontwikkelde de Fietsersbond samen

met Achmea en TNO een fietsairbag.

“Die airbag komt onder de motorkap

van een auto uit zodra een fietser de

auto raakt”, vertelt de directeur. “De fiet-

ser klapt daardoor niet met zijn hoofd

op de voorruit. In combinatie met het

automatisch remsysteem op moderne

auto’s biedt de fietsairbag een goede

bescherming voor de fietser. Per jaar

kan dit systeem zo’n 40 tot 50 levens

redden.”

Partner van ROVG“De Fietsersbond begon ooit als actie-

groep, maar is inmiddels uitgegroeid

tot een meedenkende organisatie. Die

rol vervult de bond ook in de samenwer-

king met het ROVG. Samen willen we

het fietsen in Gelderland nog veiliger

maken. Daarvoor zet het ROVG zich tij-

dens het Jaar van de fietser extra in.”

Gelderse fietsverlichtingscampagne “Om fietsen in Gelderland nog veiliger

te maken, heeft de Fietsersbond samen

met het ROVG een fietsverlichtings-

campagne opgezet. Daarnaast verzorgt

de bond in opdracht van het ROVG ver-

schillende fietstrainingen voor senio-

ren. En er ligt een plan om de hele fiets-

infrastructuur te inventariseren.” En als

het aan Van der Steenhoven ligt, gaat de

samenwerking in Gelderland nog ver-

der. “Onze lokale afdelingen kunnen het

ROVG helpen door te lobbyen voor een

veiligere fietsomgeving.

Fietsgebruik bevorderen vanaf de basisschoolAls belangenbehartiger wil de Fietsers-

bond het fietsgebruik zo veel mogelijk

bevorderen. “Dat begint al op de basis-

school. Maar vaak is daar sprake van

een paradoxaal probleem. Omdat er in

In Nederland zijn meer dan 13,5 miljoen fietsers op de weg. De Fietsersbond

behartigt hun belangen, onder andere door samen te werken met

organisaties zoals het ROVG. Anno 2013 telt de vereniging maar liefst

35.000 leden, 150 lokale afdelingen en een landelijk bureau in Utrecht. Daar

spraken we met Hugo van der Steenhoven, directeur van de Fietsersbond.

‘We stimuleren mensen om

te gaan fietsen door de positieve

effecten te laten zien.’

de buurt van een school te veel auto’s

rijden, gaan ouders hun kinderen juist

ook met de auto naar school bren-

gen. Wij stimuleren het fietsen door

ervoor te zorgen dat auto’s maar aan

één kant van de school kunnen komen.

Bovendien zorgen we voor goede fiets-

voorzieningen rondom scholen. En

daarnaast maken we mensen ervan

bewust dat fietsen heel gezond is.”

Werk maken van fietsbeleidDe Fietsersbond heeft in zijn geschie-

denis al de nodige successen geboekt.

“We hebben er lang voor gevochten dat

fietsers van rechts voorrang krijgen. En

dankzij ons ligt er nu 35.000 kilome-

ter vrijliggend fietspad”, aldus Van der

Steenhoven.“ Momenteel kijken we hoe

ICT kan helpen bij het voorkomen van

ongevallen. Een voorbeeld daarvan is

de fietsairbag. Mooie ontwikkelingen,

maar het kan nog beter! Nederland is

een echt fietsland, maar dat neemt

niet weg dat je echt werk moet maken

van het fietsbeleid. Ons doel is dat fiet-

sen nog breder gedragen wordt in de

samenleving.”

Hugo van der Steenhoven directeur van de Fietsersbond

‘We doen werk op verschillende

gebieden: van adviezen over

infrastructuur tot fietscampagnes

en fietstrainingen.’

5

66

Kort door de bochtWat is dat toch tegenwoordig? Waarom

moet elke fietser ineens bij-de-fiets-pas-

sende kledij? En een zonnebril? Vreselijk.

Onze fietspaden raken bevolkt met bela-

chelijk uitgedoste types. Mannen die

hun uitpuilende bierbuik in een heus

wielrenshirt denken te moeten proppen

omdat ze op de openbare weg tour-de-

franceje gaan spelen. Geen gezicht. En

vrouwen die, hoewel ze op feestjes er

toch echt heel fris kunnen uitzien, op een

fiets ineens een onwaarschijnlijk onflat-

teuze koersbroek aantrekken. Om nog

maar te zwijgen van die echtparen met

identieke regenjassen. Kan de politie

daar niet op letten? Is dat geen vervui-

ling van ons aller gezichtsveld? Waar zijn

toch die statige omafietsen, charmante

pantalons en opwaaiende zomerjurken

gebleven? Moeten we in deze tijden van

crisis niet terug naar de tijd van vóór die

fietsmode-gekte?

Wandelaar

CO

LU

MN

Ik wil je licht zien!

Nog voordat de pauze begint, heeft het

Beam Team een grote beurswand opge-

hangen. Op de beurswand staat een

schaars verlicht fietspad met daarbo-

ven in grote blokletters de Facebook- en

Twitterpagina van het ROVG. De eerste

leerlingen scharrelen nieuwsgierig rond

het decor. “Leerlingen die het leuk vin-

den, kunnen samen op de foto, met de

beurswand als achtergrond”, legt Guus

van Leeuwen, lid van het Beam Team

uit. Social media spelen een belangrijke

rol in het succes van de campagne. Vol

verwachting zoeken sommige leerlin-

gen de Facebookpagina al op. Welke

scholier wil zichzelf nou niet terugzien

op de foto?

‘Slap wraps’Als de pauze aanbreekt, gaat het eerste

groepje leerlingen op de foto. Na afloop

worden ze getrakteerd op een ‘slap wrap’:

een flexibele armband met daarop infor-

matie over de verlichtingscampagne.

Er zijn twee soorten armbanden. Een

groene en een rode: groen voor goed wer-

kend fietslicht, rood voor geen fietslicht.

“Werkt jouw verlichting goed?”, vraagt

Van Leeuwen aan één van de leerlingen.

“Ehm… een beetje. Mijn batterij was van-

morgen op”. “Wanneer ga je die vervan-

gen?”, vraagt Van Leeuwen terwijl hij de

jongen een rode armband overhandigt.

Bewustwording Na een drukke pauze vol informatie, vragen

en foto’s gaat de bel. De leerlingen keren

wijzer en bewuster terug naar de les. Leren

kun je tenslotte ook tijdens de pauze.

De foto’s van de campagne zijn terug te vinden op

facebook.com/GelderlandVeilig .

Fietsers komen dit jaar de donkere dagen veilig door met de fiets-

verlichtingscampagne ‘Ik wil je licht zien!’ van het ROVG. Het

speciaal ingestelde ‘Beam Team’, bestaande uit medewerkers van

gedragsadviesbureau Plan to Behaviour (P2B) bezoekt tientallen

middelbare scholen in Gelderland om jongeren bewust te maken van

het belang van goede fietsverlichting. Op vrijdag 11 januari 2013 stond

het team in de aula van de Stedelijke Scholengemeenschap Nijmegen

(SSGN).

7

Elk jaar organiseert de Fietsersbond door het hele land fietstrainingen

voor senioren. Het gaat daarbij om het bijschaven van de verkeers-

kennis en het verbeteren van de fietsvaardigheid, maar ook allerlei

andere tips komen aan bod. Zoals een goede warming-up vóór je op

de fiets stapt. Maak je nek even los en strek je benen.

Eerst je neklosmaken

Feiten en cijfers over fietsongevallen in Gelderland

7

Ria Derksen (71) fietst bijna elke dag.

Samen met haar man maakt ze recrea-

tieve tochtjes. Sinds kort hebben ze alle-

bei een elektrische fiets. Fietsen kunnen

ze prima, dat doen ze immers al hun hele

leven. Toch volgden Ria en haar man een

fietstraining voor senioren. Mensen in

haar omgeving waren in eerste instan-

tie sceptisch, maar daar liet mevrouw

Derksen zich niet door afschrikken. “Ik

kan het iedereen aanraden! Een van de

begeleiders was therapeut en stelde

mijn fiets helemaal goed af. Daardoor

fiets ik nu nog beter.”

Fietsvaardigheid De trainers geven niet alleen advies over

het gebruik van de fiets, maar kijken ook

naar de fietsvaardigheid van de deelne-

mers. “Op een elektrische fiets moet je

nog steeds trappen hoor! Het is alleen

belangrijk dat je in de bocht even terug-

schakelt. Dat klinkt logisch, maar voor je

het weet, ga je te hard”, vertelt mevrouw

Derksen.

De e-bikeJanneke van Klei van de Fietsersbond her-

kent die problemen wel: “Senioren zijn

vaak wat onzeker op de weg en toch net

iets minder alert. Hoewel daar geen precie-

ze cijfers van zijn, denken we dat de elek-

trische fiets een negatieve invloed heeft op

het aantal ongevallen. Op een e-bike ga je

bijvoorbeeld snel te hard door een bocht.

En je moet er rekening mee houden dat

andere weggebruikers niet verwachten

dat je als senior met 25 kilometer per uur

over een rotonde fietst. Dat kan gevaarlijke

situaties opleveren. En daar proberen we

ouderen op voor te bereiden.”

OpfriscursusDe fietstraining voor ouderen is in de eer-

ste plaats bedoeld als opfriscursus. “Veel

senioren haalden lang geleden hun rijbe-

wijs”, legt Van Klei uit. “Inmiddels zijn de

verkeersregels flink aangepast. Wij mer-

ken dat veel senioren het prettig vinden

om bijgepraat te worden. En daarnaast

helpen we mensen natuurlijk met hun

fietsvaardigheid.”

- Het aantal verkeersdoden is in de afgelopen tien jaar fors gedaald.

- Het aantal fietsers dat ernstig gewond raakt, stijgt echter.

- Twee groepen fietsers zijn het meest kwetsbaar:

- Jongeren tussen de twaalf en vijfentwintig jaar (betrokken bij

ongeveer 30 procent van de fietsongelukken).

- 55-plussers (betrokken bij ongeveer 60 procent van de fietsongelukken).

- Ongeveer 50 procent van alle ongevallen vindt plaats op een

rechtdoorgaand weggedeelte.

- Van alle ongevallen met een e-bike gebeurt 26 procent in een bocht.

‘Eén van de begeleiders was therapeut en stelde mijn fiets helemaal goed af.’

Het ROVG subsidieert de fietscursussen voor ouderen in Gelderland.

Nuttig, leuk en leerzaam! Meer info? Kijk op www.fietsersbond.nl.

8

ROVG Werkplan 2013

Extra aandacht voor de fietser

De fietser is de meest kwetsbare ver-

keersdeelnemer. Bijna 60 procent van

alle ernstige verkeersgewonden is een

fietser. Vaak zijn dat jongeren tussen

de twaalf en vijfentwintig, of senioren

van 55 jaar of ouder.

Fietsen is gezond en duurzaam. Voor

deze twee doelgroepen zijn er dit jaar

volop campagnes en activiteiten om

veilig fietsen te bevorderen.

Fietsverlichtingscampagnes op mid-

delbare scholen en fietstrainingen

voor senioren bijvoorbeeld. Daarnaast

stimuleert het ROVG wegbeheerders

om de fietsvoorzieningen nog beter te

maken. Bijvoorbeeld door gladheid te

bestrijden en obstakels zoals paaltjes

te verwijderen.

Snelfietsroutes Ook de aanleg van snelfietsroutes

maakt fietsen aantrekkelijker. Een

voorbeeld daarvan is het ‘Rijnwaalpad’

tussen Arnhem en Nijmegen. De

Provincie en het ROVG stimuleren

alle Gelderlanders om de auto te laten

staan en te gaan fietsen. Naast het

bevorderen van de verkeersveilig-

heid, zetten we daarmee immers ook

belangrijke stappen in het bestrijden

van luchtverontreiniging, fileproble-

men en overgewicht.

Ieder jaar maakt het ROVG een werkplan met een overzicht van

alle geplande activiteiten voor de verkeersveiligheid in Gelderland.

In 2013, het Jaar van de ietser, besteedt het ROVG natuurlijk extra

aandacht aan de fietsveiligheid in Gelderland.

‘Om grote problemen efficiënter

aan te pakken, brengen wij

verschillende partijen samen.’

Henk Driessen over het nieuwe werkplan van het ROVG“In het nieuwe werkplan staan belangrijke speerpunten om het verkeer veiliger

te maken. De veiligheid van de fietser is er daarvan één. Werken aan veiligheid

kan alleen als we het samen doen met andere partijen. Daarbij leggen we ook

verbanden met andere onderwerpen, zoals gezondheid, verkeersmanagement

en fileproblematiek. Verkeersveiligheid staat immers niet op zich.”

- Het werkplan straalt gezamenlijkheid uit.

- De nadruk in het werkplan ligt op samenwerking. Alleen samen kunnen we

het verkeer veiliger maken.

- Er staan duidelijke speerpunten in het werkplan.

- Het bevorderen van de verkeersveiligheid voor de fietser is zo’n belangrijk

speerpunt.

- Verkeersveiligheid is geen geïsoleerd thema.

- Verkeersveiligheid wordt niet behandeld als een op zichzelf staand thema.

Steeds vaker worden verbanden gelegd met andere onderwerpen. Denk aan

gezondheid, verkeersmanagement en de fileproblematiek.

9

Samen op padDe stadsregio ontvangt elk jaar een

financiële bijdrage van het ministe-

rie van Infrastructuur en Milieu. Deze

brede doeluitkering (BDU) is bedoeld

voor het uitvoeren van het regionale

verkeers- en vervoersbeleid. “In het ver-

leden klopten de gemeenten ieder voor

zich aan bij de stadsregio voor een bij-

drage uit de BDU”, legt Henk Driessen

uit. “Maar voor verkeersveiligheid doen

we dat nu anders. Gemeenten bepalen

nu eerst in gezamenlijk overleg waar-

aan het budget voor verkeersveiligheid

wordt besteed. De stadsregio en het

ROVG hebben vooral een coördinerende

en faciliterende rol. Wanneer je din-

gen gezamenlijk bedenkt en uitvoert,

krijg je grotere betrokkenheid en effec-

tiviteit. Dat klinkt eenvoudig, maar

gebeurt nog steeds niet overal.”

Snel, veilig en innovatief In het Jaar van de Fietser financiert de

stadsregio verschillende fietsprojecten,

onder andere de snelfietsroute tussen

Arnhem en Nijmegen, het zogeheten

Rijnwaalpad. Over dit pad fiets je in 40

minuten van Arnhem naar Nijmegen.

“De route is niet alleen snel, maar ook

veilig. Het Rijnwaalpad is namelijk

alleen toegankelijk voor (brom)fietsers”,

verklaart Driessen. Bovendien krijgt

het pad waarschijnlijk een heel aardige

innovatie: interactieve verlichting in

de tunnel onder de A15, die reageert op

individuele personen. Iedereen die door

de tunnel fietst, kan de kunstverlichting

activeren door middel van een app. Het

idee wordt nu onderzocht en is bedacht

door het regionale bedrijfsleven om de

kwaliteit van de snelfietsroute te verbe-

teren en het gebruik ervan te verhogen.

Inzetten op gedragNaast infrastructuur besteedt de

stadsregio ook aandacht aan gedrags-

beïnvloeding in het verkeer. Zo heeft

de stadsregio samen met het ROVG,

de gemeenten en de Fietsersbond een

campagne opgezet voor fietsverlich-

ting. Het is de bedoeling dat de fietser

in 2013 nog beter zichtbaar is. Daarom

ging afgelopen winter een speciaal

campagneteam langs bij zo’n 40 mid-

delbare scholen in Gelderland om voor-

lichting te geven.

Meer weten over de snelfietsroute en de app?

Kijk op www.rijnwaalpad.nl.

Henk Driessen werkt bij Stadsregio Arnhem Nijmegen aan verkeers-

veiligheid en mobiliteit. Wij vroegen hem hoe de stadsregio parti-

cipeert in het nieuwe werkplan van het ROVG. Het sleutelwoord is

samenwerking.

Henk Driessen

1010 Gemeenten willen hun inwoners graag

betrekken bij het ontwikkelen van

verkeersbeleid. En omgekeerd heb-

ben inwoners meestal een uitgespro-

ken mening over verkeer en veiligheid.

Logisch dus dat zij mee willen praten

over het beleid. Toch verloopt de burger-

participatie lang niet altijd soepel. Hoe

komt dat? Voor een deel komt dat door-

dat inwoners te hoge verwachtingen

hebben van bepaalde maatregelen.

Burgers zoeken de oplossing van een

verkeersveiligheidsprobleem heel vaak

in de inrichting of aanpassing van de

infrastructuur. Ze doen suggesties voor

het ontwerp van een weg of kruispunt

(‘Maak er een rotonde van’) of pleiten

voor een lagere snelheid en strengere

handhaving (‘Maak er een 30 km weg

van’). Verkeersdeskundigen weten ech-

ter dat dergelijke ingrepen lang niet

altijd het gewenste resultaat hebben.

Sleutelen aan de infrastructuur is niet

altijd de oplossing. Hoe maak je dat

duidelijk, zonder de betrokkenheid van

burgers te frustreren?

De casus in vier vragen

Wat was er aan de hand?Verkeerskundigen van Ubbergen,

Winterswijk en Oude IJsselstreek vroe-

gen zich af hoe zij om kunnen gaan met

de meningen van inwoners en hoe zij

teleurstelling kunnen voorkomen.

Welke partijen zijn erbij betrokken?In deze casus gaat het vooral om de vra-

gen van de verkeerskundigen, want

zij hebben in hun werk veel en vaak te

maken met burgers, bestuur en plaatse-

lijke en regionale bedrijven.

Wat was de analyse van de makelaar?De makelaar zag al snel dat veel gemeen-

ten bij verkeersveiligheidsprojecten met

precies dezelfde vragen zitten rondom

burgerbetrokkenheid. Daarom koos zij

voor een gezamenlijke bespreking met

medewerking van een strategische doe-

ner op dit gebied, Conradine de Reus van

ToDo2.0. Bij deze verkennende bijeen-

komst waren aanwezig: Michelle Vink

(gemeente Ubbergen), Klaasje Wartena

(gemeente Oude IJsselstreek) en Monique

de Jong (gemeente Winterswijk).

Conradine leidde de sessie, droeg nieuwe

kennis aan en stelde prikkelende vragen.

Hoe is het nu?Hoewel de bijeenkomst een verkennend

karakter had, namen de aanwezigen toch

al concrete tips en tricks mee naar huis.

Plus de erkenning dat hun problematiek

gedeeld wordt.

De rovgmakelaarBij vragen over verkeer en gedrag verbindt de rovgmakelaar mensen met mensen en mensen met kennis. Om

samen tot slimme oplossingen te komen. Op www.rovgmakelaar.nl schrijft de makelaar een blog over haar

ervaringen. In deze rubriek beschrijven we een concrete casus.

Vanaf 2012 vervult

verkeerspsycholoog

Maria Kuiken de

functie van rovgmake-

laar voor het ROVG en

haar netwerkpartners.

Michelle Vink in gesprek met Maria Kuiken

Hoe voorkom je onrealistische verwachtingen?

1111Michelle Vink van de gemeente Ubbergen

merkte op: “In plaats van een serie klei-

nere, lokale oplossingen, is het soms

beter om als gemeente een grotere,

meer integrale oplossingsstrategie te

ontwerpen. En inwoners moeten goede

informatie krijgen over de effectiviteit

en de consequenties van maatregelen. Ze

moeten weten wat wel en wat niet kan.

Dat laatste geldt trouwens ook voor de

bestuurder!”

In de eerste helft van 2013 organiseert de

rovgmakelaar een bredere bijeenkomst

over dit onderwerp. Alle gemeenten in

Gelderland worden hiervoor uitgenodigd.

Meer weten over het werk van de

rovgmakelaar?

Volg haar blog op www.rovgmakelaar.nl.

‘Het is belangrijk om mensen met mensen en mensen met kennis te verbinden.’

TIpS En TRIcKSOver de relatie met de burger- Stel een duidelijk kader, waarbinnen de participatie een plaats krijgt. Dat stuurt de verwachting van burgers.

- Neem burgers serieus.

- Faciliteer burgers om een goede bijdrage te leveren: breng structuur aan en geef informatie.

- Blijf weg van belangentegenstelling en houd het doel scherp. Het gaat uiteindelijk altijd over de leefbaarheid in een wijk of gebied.

Over de relatie met het bestuur- Praat eerst uitgebreid over het probleem, en daarna pas over de oplossingen.

- Maak helder wat wel kan en wat niet kan. Er is al veel bekend over de effectiviteit van verkeerstechnische en gedragstechnische

oplossingen. Deze stroken niet altijd met politieke wensen.

Over de relaties binnen de gemeente - Kom als gemeente met één verhaal. Betrokkenheid van burgers bij verkeersveiligheid biedt een mooie aanleiding om een probleem

integraal aan te pakken. Kijk over de grenzen van het verkeer heen en kijk ook naar onderhoud, beheer en ruimtelijke ordening.

12

Van de lijst af

oude situatie

nieuwe situatie

In 2005 werd de voorrangskruising ver-

vangen door een rotonde. Sander de

Graaf, verkeerskundige bij de gemeente

Barneveld, vertelt: “Op basis van klach-

ten en meldingen houdt een gemeente

natuurlijk ook zelf goed in de gaten

welke locaties verkeersonveilig zijn,

maar het overzicht dat de ROVG uit-

geeft, heeft zeker nut. Mocht het knel-

punt nog niet bekend zijn, dan kan dat

een prima aanleiding zijn om een loca-

tie aan te pakken.”

De oude situatieHet kruispunt in Barneveld was lange

tijd berucht. Afslaand verkeer had

vrijwel geen ruimte om stil te staan.

Daardoor ontstonden vaak opstoppin-

gen. Het gevolg: automobilisten sloe-

gen af terwijl daar eigenlijk geen ruimte

voor is. Dat leverde gevaarlijke situaties

op. De Amersfoortsestraat is namelijk

een belangrijke fietsroute naar het cen-

trum. Fietsers werden vaak over het

hoofd gezien bij het afslaan. In de peri-

ode 2000 tot 2002 vonden er 32 ongeval-

len plaats, waarvan veertien met per-

soonlijk letsel.

Van kruispunt naar rotondeOm iets aan de situatie te doen, werd de

voorrangskruising in 2005 vervangen

door een rotonde.

“Een rotonde zorgt voor een betere door-

stroming,” vertelt De Graaf. “Bovendien

gaat de gemiddelde snelheid er flink

door naar beneden. Daardoor neemt

het aantal ongevallen af. In de laatste

vijf jaar is hier nog maar één ongeluk

gebeurd. En als er toch iets gebeurt, dan

zijn de gevolgen vaak minder groot.”

Gulden middenwegOok buiten de bebouwde kom werkt

Barneveld aan veiligheid. De Graaf hier-

over: “In de buitengebieden is nog veel

winst te behalen. Automobilisten rij-

den vaak veel te hard op smalle buiten-

wegen waar ook fietsers gebruik van

maken. Enerzijds willen we het verkeer

daar graag afremmen. Maar anderzijds

belemmeren we het landbouwverkeer,

bijvoorbeeld met verkeersdrempels.

Als beleidsmaker moet je kiezen voor

de gulden middenweg, maar dat is niet

altijd makkelijk.”

Meer weten over de aanpak van gevaarlijke

kruispunten en wegvakken?

Kijk op www.rovg.nl.

Het ROVG publiceert regelmatig lijsten met gevaarlijke kruispunten in Gelderland. Van de tien gevaar-

lijkste kruispunten in de periode 2001-2005 komen er nog maar twee voor in het laatste ROVG-overzicht

over de periode 2006-2010. Wegbeheerders blijken die punten dus effectief te hebben aangepakt. Een voor-

beeld: de kruising Bouwheerstraat-Plantagelaan-Amersfoortsestraat in Barneveld.

13

Verkeer is mensenwerk

Er zijn er allerlei verschillende manieren

om verkeersgedrag te beïnvloeden. Het

is de kunst te bepalen welke instrumen-

ten je wanneer inzet. Wildervanck zet

een aantal aspecten op een rij:

Vormgeving van de infrastructuur Hoe een weg eruitziet, bepaalt heel

sterk je verkeersgedrag. “Hoe breder je

een weg maakt, hoe harder er gereden

wordt”, zegt Wildervanck. “De weg en de

omgeving moeten het gewenste gedrag

van de weggebruiker oproepen. Is daar

niet aan voldaan, dan helpt een bord

neerzetten echt niet.”

Opleiding en handhaving Weggebruikers moeten natuurlijk de

regels kennen. En hun voertuig goed

onder controle hebben. De politie voert

daar controle op uit. Maar inzicht in

risico’s en in jezelf zijn minstens zo

belangrijk. Zelfreflectie dus. “Dat is

tegenwoordig een belangrijk onder-

deel van de betere rijopleidingen voor

gevorderden, zoals de cursus Jonge

Automobilisten van het ROVG.”

Campagnes Ook psychologische methoden kun je

inzetten om mensen tot veiliger gedrag

te verleiden. Wildervanck: “Dat kan bij-

voorbeeld door de voordelen van veilig

gedrag te presenteren, in plaats van de

nadelen van onveilig gedrag, wat je nu

nog vaak ziet. Dus niet ‘te hard rijden

kost te veel’ maar ‘hou je aan de limiet -

lekker relaxed!’”

Het ROVG schenkt steeds meer aandacht aan

gedrag.

Volg ons op twitter: @ROVGelderland

Bij het verbeteren van verkeersveiligheid krijgt de menselijke factor

steeds meer aandacht. Verkeersdeelnemers zijn immers mensen.

En het zijn mensen die verkeersongevallen veroorzaken. “De weg-

gebruiker streeft naar uitdaging en aanzien,” stelt verkeerspsycho-

loog Cees Wildervanck. “Hij wil snel op zijn bestemming arriveren.

Verkeersveiligheid komt vaak op de tweede plaats.”Hoe kun je dit

gedrag beïnvloeden? De visie van de psycholoog.

‘Hou je aan de limiet,lekker relaxed.’

!#@*&%?

14

Betrokkene van het eerste uur, Hugo

Vos, vertelt hoe het idee van de familie-

agent tot stand kwam: “Het ontstond

bij ons toen een collega na een dodelijk

ongeval van een nichtje, een kind nog,

zelf ondervond dat de contacten met

de politie stroef verliepen. Dat is geen

onwil, maar het is niet geregeld. Je hebt

niet veel voorstellingsvermogen nodig

om te snappen hoe hoog de nood is van

mensen die onverwacht achterblijven.

Je wereld stort in en als je dan ook nog

eens moet gaan shoppen bij een organi-

satie om de juiste persoon aan de tele-

foon te krijgen... dat kan niet. Dat moe-

ten we dus regelen. De familieagent

is nu het eerste aanspreekpunt voor

nabestaanden.”

Snel regelenIn de regio Hollands-Midden kun-

nen nabestaanden bij de familieagent

terecht voor informatie over de toe-

dracht van het ongeluk, de afhandeling

Eerste aanspreekpunt voor nabestaandenWanneer een verkeersongeluk fataal afloopt, is de schok groot voor familieleden en vrienden van het slacht-

offer. Voordat een medewerker van Slachtofferhulp in beeld is, is de politie het eerste aanspreekpunt voor

de nabestaanden die met veel vragen achterblijven. Hoe is het ongeluk precies gebeurd? Waarom mogen

wij het slachtoffer niet meer zien? Wanneer krijgen wij zijn spullen mee naar huis? In de regio Hollands-

Midden heeft de politie daarom ‘familieagenten’ aangesteld.

Hugo Vos

14

en een eventuele rechtszitting, maar

ook voor heel praktische vragen zoals

het terugkrijgen van eigendommen.

Hugo Vos: “Ik herinner me een motor-

ongeluk met dodelijke afloop. De nabe-

staanden wilden tijdens de begrafenis

de helm graag als persoonlijk aanden-

ken op de kist leggen. De familieagent

heeft dat snel geregeld. Je kunt nabe-

staanden in zo’n geval niet zelf op zoek

laten gaan en de toestemming laten

regelen.”

Ook in Gelderland?Hugo Vos krijgt wel eens kritische vra-

gen of het ondersteunen van nabe-

staanden wel tot het takenpakket van

de politie behoort. Daar is hij kort over:

“Je kunt daar zo lang over discussiëren

als je wilt, maar ik vind het in de eer-

ste plaats een menselijke taak. Je kunt

mensen niet in de kou laten staan.

Bovendien vind ik het juist prima pas-

sen in de politieorganisatie. We hebben

nu een Programma Burgertevredenheid

met als doel het vertrouwen in en de

tevredenheid over de politie te vergro-

ten. Daar sluit de familieagent hele-

maal op aan. Je scoort veel vertrou-

wen en waardering wanneer je er bent

voor mensen op hun kwetsbaarste

momenten.”

Ook in Gelderland interesseInmiddels zijn politiemensen uit zeven

verschillende regio’s in Hollands-

Midden gaan kijken naar het nieuwe

fenomeen. In Groningen zijn ook reeds

familieagenten aangesteld en ook

Amsterdam gaat starten. In Gelderland

is er ook interesse. Hugo Vos: “Ik zou het

natuurlijk toejuichen als men er hier

ook mee begint. Voor mij past het per-

fect in het dienstverleningsconcept om

de familieagent structureel in te bed-

den in de nationale politie.”

Warme zakelijkheidDe familieagent is een neventaak, geen

formele aanstelling. Hugo Vos: “In de

eenheid Den Haag hebben negen teams

al één of meer familieagenten. Totaal

zo’n 35. Allemaal collega’s die zich vrij-

willig hebben aangemeld en die in de

eerste periode na een ongeluk dag en

nacht bereikbaar zijn. Organisatorisch

hoef je daar helemaal niet veel voor

overhoop te halen. De mensen regelen

dat zelf in overleg met hun teamchef.

Het hoeft ook niet eens zo veel tijd te

kosten; het gaat vooral om aandacht.

De belangrijkste competentie van de

familieagent is empathisch vermogen.

Maar ook weer niet te veel. Je moet ook

professionele afstand kunnen houden.

Wij noemen dat ‘warme zakelijkheid’.

Je moet het contact op tijd weer afbou-

wen. Het gaat vooral om die allereerste

fase. Daarna komen Slachtofferhulp en

andere instanties in beeld.”

‘De belangrijkste competentie van de familieagent is empathisch vermogen. Maar ook weer niet te veel. Je moet ook professionele afstand kunnen houden.’

15

16 Harm en verkeerZit je veel in het verkeer en hoe reis je meestal? “Ik ben een echte autorijder. Het open-

baar vervoer is op geen enkele manier

aan te sluiten op mijn chaotische agenda.

Behalve in Amsterdam. Daar neem ik graag

de tram. Of de trein als ik een afspraak kan

regelen op een station. Dat is prima. Maar

verder rijd ik vooral in de auto. Een enkele

keer met een chauffeur. Bijvoorbeeld als ik

lange dagen moet maken.”

Wat voor type verkeersdeelnemer ben je?“Ik rijd niet zachtjes, zal ik maar zeg-

gen. Ik sta dus niet vaak achteraan in de

file. Of juist wel... hoe zit dat eigenlijk?

Laatst moest ik ergens in het noorden

van Friesland zijn en daar stond een hele

cameraploeg op mij te wachten. Dan

moet ik op tijd zijn, ook als het net die

keer totaal niet opschiet. De agent die mij

aanhield, begreep dat gelukkig ook wel. Je

moet het verkeer een beetje flexibel zien,

vind ik.”

Wat is je grootste ergernis in het verkeer? “Er zijn twee dingen waar ik me compleet

aan erger. In de eerste plaats zijn er men-

sen die gewoon heel slecht rijden. Ik heb

wel eens meegemaakt dat een auto op de

derde baan net na de Schipholtunnel stil

was gaan staan omdat ze van bestuurder

wilden wisselen. Die begrijpen helemaal

niet hoe gevaarlijk dat is. Ik kon er nog

maar net langs. Op twee wielen geloof

ik... Of mensen die zo maar plompverlo-

ren inhalen. Ik kijk altijd heel ver voor-

uit om ongelukken te voorkomen. En

een tweede ergernis zijn fietsers zonder

licht. Vroeger vond ik mijn ouders maar

overbezorgd wanneer ze vonden dat ik

een lichte jas aan moest op de fiets. Als

autorijder weet ik inmiddels beter. Zeker

in de vallende avond en bij regen vallen

fietsers compleet weg als ze geen licht

hebben. Zegt het voort! Nou vooruit, nog

een derde ergernis dan. Rechts inhalen

schijnt nu volkomen normaal te worden.

Een agressie die je soms ziet... voor ieder

stukje asfalt moet geknokt worden. Doe

eens normaal! Zulke chauffeurs werp ik

meestal kushandjes toe. Krijg je leuke

reacties van.

Is het verkeer in Gelderland anders dan elders? “Hier in de Achterhoek heb je dames die

bij het aanschaffen van een auto tegen

de garage zeggen: ‘zet hem maar in de 2,

dan hoef ik nooit meer te schakelen’. Dat

schiet niet op. Boerenvoertuigen ook

niet. Maar ach, dan moet je hier maar

niet gaan wonen. Zutphen is gewoon ver-

rukkelijk slecht bereikbaar. Het verkeer

is hier soms wat beschaafder dan in het

westen. In Den Haag ben ik m’n leven af

en toe niet zeker. Hier wordt nog geremd

voor zebrapaden. Dat is een goede zaak.“

2013 is het Jaar van de Fietser. Wat vind jij van de fietsmogelijkheden in Gelderland?“De fietspaden in Gelderland zijn prima.

Daar kan ik enorm van genieten. Dat

systeem met fietsknooppunten is ook

fantastisch. Je hebt geen kaarten nodig

en je wordt nog eens uitgedaagd om een

rondje extra te doen. Die elektrische fiet-

sen voor mensen op leeftijd vind ik een

prima uitvinding om de mobiliteit hoog

te houden. Dat geneuzel over het gevaar

van die dingen vind ik maar onzin. Volg

eerst een cursus. En als je keihard blijft

gaan op zo’n ding als je al op leeftijd bent,

dan ben je blijkbaar een avontuurlijke

bejaarde.“

Wat heb jij met verkeer?In elke editie van (K)ijkpunt vragen wij een bekende Gelderlander naar persoonlijke ervaringen en belevenissen in het verkeer.

Harm in het kortHarm Edens studeerde Nederlandse Taal- en Letter-

kunde en Theaterwetenschap. Daarna schreef hij

23 jaar comedyseries, waaronder ‘In de Vlaamsche

Pot’, ‘Het Zonnetje in Huis’, ‘Sam Sam’ en ‘De Silvia

Millecam Show’. Vervolgens is Harm steeds actie-

ver geworden als presentator. Onder andere van

het satirische tv-programma ‘Dit was het nieuws’,

‘10xBeter’, ‘On Air’ en verschillende programma’s bij

Omroep Gelderland zoals ‘Gelderse Koppen’ en Het

Vierdaagse Journaal. Harm woont in Zutphen.

Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid GelderlandEusebiusplein 1A, Arnhem

Postbus 9090, 6800 GX Arnhem

Telefoon: 026 - 359 9840

Fax: 026 - 359 8208

E-mail: rovg@gelderland.nl

www.rovg.nl

Colofon(K)ijkpunt is een uitgave van ROVG.

Hoofdredactie Berry van Houten

Teksten en eindredactie Tekstschrijvers.nl BV

Ontwerp en opmaak Puntwee Visuele communicatie

Fotografie VVB foto

Druk Rikken Print