Burgerparticipatie is co-creatieNiet schelden maar melden! Crowdsourcing: 16 miljoen verkeersdeskundigen ROVGmakelaar

Regionaal OrgaanVerkeersveiligheid Gelderland

Platform en Kenniscentrum

Juni 2013 I jaargang 1 I No 2

ijkpuntV e r k e e r s v e i l i g h e i d i n G e l d e r l a n d

2

Voorwoord 3

Wieheeftvoorrangbijtweerichtingsverkeer? 4-5

Kortdoordebocht 6

Kanjeropdefiets! 6-7

FietsparadijsNoord-Veluwe 8-9

ROVGmakelaar 10-11

Burgerparticipatieisco-creatie 12

Regionaleongevallencijfers 13

Crowdsourcing:16miljoenverkeersdeskundigen 14

Nietscheldenmaarmelden! 15

Wathebjijmetverkeer? 16

6-7Kanjeropdefiets!

8FietsparadijsNoord-Veluwe

4Wieheeftvoorrangbijtweerichtings-verkeer?

10ROVG-makelaar

13Regionaleongevallen-cijfers

inhoud

Crowdsourcing:16miljoenverkeers-deskundigen 14

3

Voorwoord

‘Maak mensen meer betrokken, dan nemen ze ook meer verantwoordelijkheid!’

Twee weten meer dan één; laat staan tienduidend!Samenwerken, dat doen we in ROVG-verband dit jaar exact 25

jaar. Met veel netwerkpartners is de samenwerking structureel

en intensief, met andere partijen weer losser en vrijblijvender.

Een voorbeeld van dat laatste is onze samenwerking met het

crowdsourcing-platform Battle of Concepts. We hebben stu-

denten uit uiteenlopende studierichtingen gevraagd om idee-

en aan te dragen die ervoor zorgen dat een automobilist niet

onder invloed gaat rijden. Benieuwd naar de uitkomsten? Lees

de uitslag op pagina 14.

Samenwerken aan verkeersveiligheidHet Meldpunt Veilig Verkeer van VVN komt voort uit de

Beleidsimpuls Verkeersveiligheid van minister Schultz van

Haegen (I&M). Dit meldpunt, dat op 14 mei 2013 is gelanceerd,

geeft weggebruikers de mogelijkheid om onveilige situaties

te melden. Wanneer een fietser een hinderlijk obstakel tegen-

komt, kan hij/zij hiervan melding maken via de interactieve

smartphone app (vóór het melden wel eerst afstappen, natuur-

lijk!). Dit sluit aan bij de beleidsimpuls die inzet op betaalbare

én snel door te voeren verbeteringen. Helemaal passend bij

deze tijd! Meer weten over de werking van het meldpunt? Lees

dan verder op pagina 15.

Ik wens u veel inspiratie!

Conny Bieze

Voorzitter ROVG

Als netwerkorganisatie willen wij het onderwerp ‘verkeersveiligheid’ zo dicht mogelijk bij de mensen en

bedrijven neerleggen. Niet met het opgeheven vingertje, maar via samenwerking. Veel mensen vinden dat

er sprake is van een kloof tussen de burger en de overheid. Daardoor staat de autoriteit van allerlei institu-

ties (politieke partijen, kerken, vakbonden, banken, de overheid) onder druk. Iedereen kan tegenwoordig

heel gemakkelijk zijn mening geven, bijvoorbeeld via sociale media. Dit kan ingezet worden om overheid en

burger dichter bij elkaar te brengen. Natuurlijk levert dit niet altijd wat op, maar als het wat oplevert is het

vaak verfrissend en creatief. In dit nummer besteden we extra aandacht aan de rol van bewoners en ande-

re betrokkenen bij maatschappelijke thema’s, zoals verkeers(veiligheids)problemen. Burgerparticipatie,

mits goed georganiseerd, kan onverwachte en verrassende inzichten bieden en bovendien véél opleveren.

www.facebook.com/GelderlandVeilig www.facebook.com/ROVGelderland

www.twitter.com/ROVGelderland

- www.battleofconcepts.nl

- http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/

brochures/2012/11/12/beleidsimpuls-verkeersveiligheid.html

(brochure‘Beleidsimpulsverkeersveiligheid’vanministerSchultz

vanHaegen(ministerievanI&M,november2012)

- www.meldpuntveiligverkeer.nl

Conradine en Christine kennen de prak-

tijk van burgerparticipatie. En die is

complex. Want wie neemt het initiatief

en wie participeert? Initieert de over-

heid en participeert de burger, of is het

precies andersom?

Voorkom onrealistische verwachtingenBurgerparticipatie wil niet zeggen dat

de burger het beleid bepaalt. “Mensen

moeten echter wel het gevoel heb-

ben dat ze serieus worden genomen”,

stelt Christine. “Als overheid bepaal

je de richting. Houd die scherp, en

inventariseer bij welke onderwerpen

je eventueel meer participatie wilt.

Burgerparticipatie is lang niet altijd

wenselijk. Informeer de burgers daar-

over. En als burgers niet betrokken zijn,

laat dan een expert het beleid duidelijk

uitleggen. Op die manier kun je ver-

wachtingen beter sturen.” Conradine

haakt daarop in: “Houd er rekening mee

dat burgers geen klanten zijn. Je creëert

onrealistische verwachtingen door de

burgers op een voetstuk te plaatsen.

Overheden kunnen nooit aan alle wen-

sen voldoen.”

Wat wel werktOm tot goede oplossingen te komen,

is volgens Christine een nauwe samen-

werking met deskundigen noodza-

kelijk: “Bij verkeersproblematiek kan

de burger een belangrijke rol spelen.

Mensen kunnen prima aangeven hoe zij

een verkeerssituatie ervaren. Op basis

daarvan kan een verkeerskundige een

beslissing nemen. De burger partici-

peert, maar hakt geen knopen door. Dat

is de taak van deskundigen.”

Wat niet werktOverheidscommunicatie is nog te vaak

geënt op massacommunicatie, aldus

Christine. En grootschalige burgerbijeen-

komsten leiden over het algemeen tot

meer verzet. “De manier van communi-

ceren moet anders”, stelt ze. “De overheid

wil zoveel mogelijk mensen tegelijkertijd

informeren. Dat is kostenefficiënt maar

het lost weinig op. Neem bijvoorbeeld

informatiebijeenkomsten. Mensen die

naar zulke bijeenkomsten komen, zijn

bijna altijd tegen. Tegenstanders leren

elkaar dus beter kennen. Op die manier

creëer je zelf een verzetsbeweging.

Bovendien zijn deze bijeenkomsten niet

echt democratisch. Veel mensen durven

hun mond niet open te doen, vooral als

er al een negatieve toon is gezet. Het is

beter om burgers afzonderlijk te spreken.

Dan krijg je een veel genuanceerder beeld

van wat er leeft. Organiseer bijvoorbeeld

een informatiemarkt waar je mensen

persoonlijk te woord staat.”

4

interviewWie heeft voorrang bij tweerichtingsverkeer?Burgerparticipatie: heet hangijzer of een zegen? De meningen van

gemeenten, provincies en overheden lopen sterk uiteen. Hoe betrek

je de burger bij je plannen? En wat zijn de voor- en nadelen van een

bepaalde aanpak? Conradine de Reus en Christine Swankhuisen

weten er alles van. Op de bijeenkomst over burgerparticipatie van

het ROVG gaven ze beiden een presentatie.

Conradine de Reus is oprichter en eigenaar van Todo 2.0. Met haar bedrijf

helpt ze overheden bij het beheren en inrichten van openbare ruimten. Volgens

Conradine moet de overheid zich meer terugtrekken en duidelijke kaders stellen

voor haar inwoners.

Christine Swankhuisen is medeoprichter van strategisch adviesbureau Tabula

Rasa. Ze is gespecialiseerd in gedragswetenschappen en zet die kennis in om

overheden te helpen met communicatievraagstukken. Verantwoordelijkheid

nemen is volgens Christine de kern van burgerparticipatie.

‘Het is beter om persoonlijk

klachten te behandelen.’

Tweerichtingsverkeer Volgens Conradine is burgerparticipa-

tie tweerichtingsverkeer. Aan de ene

kant moet de overheid gemaakte plan-

nen toetsen bij de burger. Maar aan de

andere kant moet de burger meer ver-

antwoordelijkheid nemen. De overheid

kan dan een stapje terug doen. En een

burger die minder afhankelijk is van

de overheid, neemt volgens Conradine

vanzelfsprekend ook meer verantwoor-

delijkheid. Bijvoorbeeld in het verkeer.

Conradine: “De infrastructuur is door

de jaren heen sterk verbeterd. Veel ver-

keersonveilige situaties worden ver-

oorzaakt door menselijk gedrag. De

infrastructuur aanpassen helpt daar-

bij niet meer. De verantwoordelijk-

heid ligt dan dus bij de weggebruiker.”

Christine is het daar niet helemaal mee

eens: “Verkeersveiligheid heb je niet

helemaal zelf in de hand – de slogan

van de verkeersveiligheidscampagnes

ten spijt. Je wordt namelijk beïnvloed

door gedrag van anderen en de omge-

ving. Dat gebeurt automatisch. Het is

dus de vraag hoe je dit automatische

gedrag kunt beïnvloeden. Eerst komt

gedragsverandering, daarna volgt pas

de verantwoordelijkheid.”

5

Klachten van burgers: hoe ga je ermee om?Drie tips van Conradine:- Benadruk de verschillende rollen van de burger en de overheid.

- Laat ieder de verantwoordelijkheid nemen die past bij die rol.

- Ontwikkel als overheid expertise en breng die goed over.

Drie tips van Christine:- Reageer persoonlijk en snel.

- Laat merken dat je de klacht serieus neemt.

- Laat zien dat je werkt aan een oplossing en laat de uiteindelijke oplossing

ook zien.

WebsiteConradinedeReus:www.todo2levendestad.nl

WebsiteChristineSwankhuisen:www.tabularasa.nl

Voorpraktijkvoorbeeldenvanburgerparticipatie,ganaarhetdossier

burgerparticipatievandeVerenigingvanNederlandseGemeenten:

www.vng.nl/onderwerpenindex/bestuur/burgerparticipatie.

ConradinedeReus(links)enChristineSwankhuisen.

66

Kort door de bochtEr waait een nieuwe wind in bestuur-

dersland. Ineens moeten u en ik betrok-

ken worden bij de besluitvorming.

Burgerparticipatie, inspreekavonden,

co-creatie, ... je zou haast denken dat ze

het serieus menen. Maar u en ik weten

wel beter. Neem nu het fietspad voor

mijn deur. Als buurt mochten wij mee-

praten over de kleur van het wegdek.

Leuk, zou je denken. Maar nu is het pad

opgeleverd en wat denk je?

De kleur is mooi. Maar nu heeft iemand

bedacht het pad te onderbreken.

Tweehonderd meter terug moeten de

fietsers oversteken en pal voor mijn

huis weer terug naar deze zijde. Dacht u

dat ook maar één fietser dat doet? Geen

mens. Hele hordes schoolkinderen den-

deren hier nu rechtdoor en dwars over

het trottoir. Dat had ik ze vooraf kun-

nen vertellen. Maar daar vroegen ze niet

naar...

Wandelaar

CO

LU

MN

Kanjer op de fiets!

Laurens van Waardenburg van Sport-

centrum Papendal was betrokken bij

de organisatie van het Bike Event. “Om

wat meer ruchtbaarheid aan het eve-

nement te geven, besloten we een side-

event te organiseren voor de Gelderse

jeugd. Daarvoor werkten we samen met

de provincie. Die verwees ons door naar

de Gelderse Sport Federatie (GSF). En

omdat fietsen meer is dan alleen sport,

werd ook het ROVG erbij betrokken.

Verkeersveiligheid speelt een grote rol

bij het fietsen. Die samenwerking leid-

de tot het project ‘Kanjer op de Fiets’.”

De kick-off van de trainingen werd op

22 mei verzorgd door bronzen medaille

winnares Laura Smulders.

Promotie van de sportOp 14 juni, één dag voor het Bike Event,

kwamen 500 leerlingen van de tien deel-

nemende scholen naar Papendal. Daar

kregen ze BMX-lessen en konden ze de

wereldtop aan het werk zien tijdens

de laatste training voor de wedstrijd.

Voordat de leerlingen naar Papendal

kwamen, kregen ze fietslessen op school.

“Met al deze activiteiten proberen we de

jeugd te enthousiasmeren voor de fiets-

sport”, verklaart Laurens. “De jeugd heeft

de toekomst! Dus die moeten we er zo

vroeg mogelijk bij betrekken. Daarbij is

samenwerking de sleutel tot succes!”

Strakke broekjes, gespierde benen, tourtochten, bike expo’s en MTB-

clinics. Je zag het allemaal op 15 en 16 juni tijdens het Papendal Bike

Event. Als klap op de vuurpijl werd de UCI BMX Supercross verreden:

één van de vier wereldbekerwedstrijden voor BMX’ers. En er was nog

meer: leerlingen van tien Gelderse scholen kregen fietstrainingen en

BMX-clinics.

77

Gelderland in bewegingSportcentrum Papendal werkte samen

met de Gelderse Sport Federatie (GSF),

een ondersteuner voor sport en bewe-

gen in Gelderland. “Door bijvoorbeeld

scholen te koppelen aan sportvereni-

gingen, houden wij Gelderland in bewe-

ging”, vertelt Jurjen Engelsman van de

GSF. “Voor dit project benaderden wij

scholen en fietsverenigingen. Daarbij

werkten we nauw samen met het

ROVG. Sport en veiligheid sluiten zeker

in de fietssport goed op elkaar aan. Het

ROVG leverde via de Fietsersbond de

fietsdocenten voor het project ‘Kanjer

op de Fiets’.”

Jongeren hebben de toekomstNederland fietst veel. Veiligheid is daar-

om een belangrijk issue. Tijdens het Jaar

van de Fietser wil het ROVG nog meer

aandacht voor fietsveiligheid onder jon-

geren. Het project ‘Kanjer op de Fiets’

sluit hier naadloos op aan. Jurjen: “De

fietstrainingen zijn voor leerlingen van

groep zes, zeven en acht. De perfecte

doelgroep. Deze leerlingen worden

zelfstandig en gaan zelf op de fiets naar

school. Bovendien maken veel kinderen

in deze levensfase een keuze voor een

sport. Zo vangen we dus twee vliegen

in één klap: veiligheid én beweging!”

Tijdens de fietstrainingen was er veel

aandacht voor (verkeers)veiligheid. De

uitdaging van de fietssport ontdekten

de leerlingen op 14 juni bij Sportcentrum

Papendal. Jurjen: “Ons uiteindelijk doel

is jongeren zó enthousiast te maken,

dat ze lid worden van een fietsvereni-

ging. Wij onderhouden de contacten en

koppelen geïnteresseerde jongeren uit-

eindelijk aan de verenigingen.”

De juiste leermeestersLaurens Dingen, zelf ooit veelbelovend

BMX’er, is een van de fietsdocenten.

Daarvoor volgde hij een opleiding bij

de Fietsersbond. Maar praktijkervaring

heeft hij ook genoeg: “Ik was een veel-

belovend BMX-talent maar kreeg onvol-

doende begeleiding. De begeleiding die

ik miste, probeer ik nu wél aan de jeugd

te geven. Daarmee wil ik ze interesse-

ren voor de BMX-sport. BMX’en begint

natuurlijk met fietsbehendigheid. En

daar zit weer de link met veiligheid:

als je behendig bent op je fiets, ben je

zelfverzekerder in het verkeer. Tijdens

de training proberen we kinderen meer

zelfvertrouwen te geven in het fiet-

sen. Daarbij proberen we ze meteen

te enthousiasmeren om meer te gaan

bewegen. Een win-winsituatie dus!”

‘Door scholen aan sportverenigingen te

koppelen, houden wij Gelderland in beweging.’

HetverkeerseducatieloketvanhetROVG:

www.verkeerseducatieloket.nl

WebsitevanfietsdocentLaurensDingen:

www.bmxplayground.nl

Vanlinksnaarrechts:LaurensDingen,LauraSmulders(midden),RonvanMierlo.

8

Regio Noord-VeluweRegio Noord-Veluwe is één van de mooi-

ste stukjes van Gelderland. Deze regio

staat bekend om zijn uitgestrekte vlak-

tes en fijnmazige stadscentra. Regio

Noord-Veluwe adviseert de provincie

Gelderland over zaken die deze regio

aangaan.

VerkeerveiligheidDe Veluwe is een echt fietsgebied, dus

logischerwijs wordt er veel aandacht

besteed aan fietsveiligheid. “De laat-

ste jaren is er sprake van een toename

van het aantal eenzijdige ongevallen

onder ouderen. Dat heeft voor een deel

te maken met het gebruik van de elek-

trische fiets”, legt Jan Langevoord uit.

Daarom organiseren de gemeenten in

de Regio Noord-Veluwe in samenwer-

king met het ROVG en de Fietsersbond

speciale fietscursussen voor ouderen.

De fietscursussen vormen slechts een

klein deel van alle activiteiten die de

Regio samen met het ROVG uitvoert.

Het ROVG subsidieert 75 procent van

alle verkeersveiligheidsprojecten in

Regio Noord-Veluwe.

Meer participatie = meer veiligheidBehalve adviseur voor de Regio Noord-

Veluwe is Jan Langevoord ook adviseur

verkeer en vervoer bij de gemeente

Harderwijk. Net als in alle andere

gemeentes staat het thema participa-

tie hoog op de lijst in Harderwijk. “In

Harderwijk bestaan verschillende wijk-

platformen waar burgers en profes-

sionals met elkaar in gesprek kunnen

gaan over onder andere verkeersveilig-

heid. Een mooi voorbeeld is wijkplat-

form Frankrijk. Op veertien juni orga-

niseerden ze een verkeersdag waarbij

de wijkagent met basisschoolleerlin-

gen in gesprek is gegaan over verkeer

en snelheid. De leerlingen konden ter

plekke snelheidscontroles uitvoeren

met een echt laserpistool. Wij vinden

participatie erg belangrijk voor het

bevorderen van verkeersveiligheid.

Verkeersonveilige situaties hebben veel-

al te maken met gedrag; interactie en

educatie zijn daarom belangrijk. Vooral

op jongere leeftijd. Verkeersgewoontes

zijn op latere leeftijd namelijk veel lasti-

ger te beïnvloeden.”

Fietsstad HarderwijkOmdat Harderwijk een compacte stad

is, gaan veel mensen met de fiets naar

hun werk. Het woon- werkverkeer

fietst maximaal zes kilometer; van het

bedrijventerrein aan de ene kant tot

aan de verst gelegen nieuwbouwwijk.

Jan Langevoord werkt bij de Regio Noord-Veluwe en de gemeente

Harderwijk aan het verkeers- en vervoersbeleid. Wij spraken hem

over de verkeersveiligheid en het fietsbeleid in zijn regio.

‘We moeten nu zorgen voor een nog veiliger

fietsklimaat door meer educatie en participatie,

ROVG is daarin een belangrijke partner.’

Fietsparadijs Noord-Veluwe

9

MeerwetenoverRegioNoord-Veluween

Harderwijk?

kijkopwww.regionoordveluwe.nlof

downloaddebeleefHarderwijkapp.

Bovendien komen er elk jaar duizenden

toeristen om te genieten van de fiets-

routes in en rondom Harderwijk. “We

willen ons in het Jaar van de Fietser nog

verder ontwikkelen als een fietsstad.

Goede infrastructuur hebben we wel in

Harderwijk. De afgelopen jaren zijn er

extra vrijliggende fietspaden bijgeko-

men. Waar we nu voor moeten zorgen is

een nog veiliger fietsklimaat. Dat moet

vooral gedaan worden door meer educa-

tie en participatie. Het ROVG is daarin

een van onze belangrijkste partners.”

1010

Gaan veiligheid en doorstroming in het

verkeer samen met een mooie omge-

ving? En met winkelen, wonen en ver-

blijven? Jazeker! Natuurlijk Sturen is

een ontwerpwijze, waarbij een ver-

keerstechnisch ontwerp mede wordt

‘gestuurd’ door gedragsbeïnvloeding uit

de gedragswetenschappelijke hoek. Het

landschap, de stedenbouw, de architec-

tuur en de cultuurhistorie spelen daarin

een belangrijke rol.

Traditionele verkeerstechnische maat-

regelen roepen steeds vaker frustraties

op. Dat zorgt soms zelfs voor agressief

weggedrag, bijvoorbeeld bij drempels

en wegversmallingen. Bovendien vallen

de standaardmaatregelen erg op. Vaak

in negatieve zin: ze passen niet in de

omgeving. Natuurlijk Sturen probeert

met een minimum aan fysieke verkeers-

technische maatregelen het gedrag van

verkeersdeelnemers positief te veran-

deren. Hoe? Door gebruik te maken van

gebiedseigen kenmerken, zoals bebou-

wing, begroeiing of juist open plekken.

En dat komt niet alleen het verkeer ten

goede, ook de omgeving wordt een stuk

aantrekkelijker!

De casus in vier vragen

Wat was er aan de hand?Onderhoud aan de riolering betekent een

opengebroken straat. Gemeenten grijpen

deze gelegenheid steeds vaker aan om de

straat aan te passen aan de eisen van deze

tijd. Zo ook de gemeente Montferland.

Daar werd begin 2012 het startsein gege-

ven voor de reconstructie van de traverse

in Zeddam. Het uitgangspunt: om het

dorp mooier te maken moeten de weg en

de omgeving elkaar versterken.

Welke partijen zijn erbij betrokken?De nieuwe traverse in Zeddam is multi-

functioneel. De weg heeft niet alleen een

verkeersfunctie, maar is onderdeel van de

omgeving. Het ontwerpen en inrichten

van de weg is daardoor niet alleen een

taak voor verkeerskundigen. Juist door

gebruik te maken van kennis uit verschil-

lende disciplines, ontstaan creatieve

oplossingen. Bovendien gaat het om de

inrichting van openbare ruimte. De pro-

jectleider betrok daarom ook een land-

schapsarchitect bij het project. Die keek

eerst naar de omgeving en daarna pas

naar de weg. Ook werd er goed geluisterd

naar de wensen van de bewoners en de

weggebruikers. Via de lokale bewoners-

en ondernemersvereniging leverden de

bewoners een grote bijdrage aan het uit-

eindelijke ontwerp.

Hoe was de analyse van de ROVGmakelaar?Een ontwerpproces waarbij bewoners en

lokale ondernemers nauw betrokken zijn,

is uniek. De makelaar volgde de pioniers

in Zeddam daarom op de voet. Ze keek

onder andere naar de verkeersveiligheid

De rovgmakelaarBij vragen over verkeer en gedrag verbindt de ROVGmakelaar mensen met mensen en mensen met kennis. Om

samen tot slimme oplossingen te komen. Op www.rovgmakelaar.nl schrijft de makelaar een blog over haar

ervaringen. In deze rubriek beschrijft ze elke keer een concrete casus.

Een weg is meer dan een lap asfalt

Foto’s:WardoMedia

Vanaf2012vervult

verkeerspsycholoog

MariaKuikendefunctie

vanROVGmakelaar

voorhetROVGenhaar

netwerkpartners.

1111

van de nieuwe weg. En ze documenteerde

het proces met foto’s en interviews met

betrokkenen. Kennis gaat daardoor niet

verloren, maar kan opnieuw gebruikt

worden. Deze kennis kan de makelaar in

de toekomst koppelen aan gemeenten

met een vergelijkbaar plan.

Hoe is het nu?De reconstructie is goed verlopen en het

resultaat mag er zijn. Projectleider van

de gemeente Montferland Gijs Flink:

“De bewoners van Zeddam hebben een

belangrijke rol gespeeld in het proces.

Het ging tenslotte over hun dorp. Tijdens

het proces waren er soms spanningen

tussen de burgers en de gemeente. De

grootste uitdaging was om daarmee om

te gaan. Dat is goed gelukt. Het succes

is mede te verklaren door de openheid in

de communicatie. Je moet burgers niet

semi-serieus nemen, maar écht luisteren.

Dat gebeurde, en er ontstond een plan op

maat. Historische waarden, uitzichtpun-

ten en verblijfsmogelijkheden zijn in het

straatbeeld verweven. Zo’n plan is goed

uit te leggen aan de bewoners.” Begin juli

2013 werd de traverse feestelijk geopend.

Meerwetenoverhetwerkvande

ROVGmakelaar?

Volghaarblogopwww.rovgmakelaar.nl.

‘Historische waarden, uitzichtpunten en verblijfsmogelijkheden zijn in het straatbeeld verweven.’

12

Gerard Kern van het ROVG opent de bij-

eenkomst met een citaat uit de dikke

Van Dale: “Burger: inwoner van een stad

als zodanig met alle daaraan verbon-

den rechten.” Vreemd, vindt Gerard. De

burger heeft namelijk wettelijk gezien

ook plichten. Hoe je de burger daar

het beste op kunt aanspreken, vertel-

den Conradine de Reus en Christine

Swankhuisen

De burger is geen klantConradine is eigenaar van Todo 2.0. Met

haar bedrijf helpt ze overheden met

participatieprojecten, voornamelijk bij

het inrichten van openbare ruimten.

De strekking van haar verhaal: de over-

heid moet kaders stellen voor participa-

tie. Daarna moet de overheid een stap

terug doen en meer overlaten aan de

inwoners. De overheid is immers geen

BV, betoogt Conradine. En burgers zijn

gebruikers, geen klanten. Een burger die

minder afhankelijk is van de overheid

neemt volgens Conradine vanzelfspre-

kend ook meer verantwoordelijkheid.

Verantwoordelijkheid nemenDe tweede presentatie was van

Christine, medeoprichter van strate-

gisch adviesbureau Tabula Rasa. Ze is

gespecialiseerd in gedragswetenschap-

pen en zet die kennis in om overheden

te helpen met communicatievraagstuk-

ken. Verantwoordelijkheid nemen is

volgens Christine de kern van burger-

participatie. Met de juiste middelen

kun je de burger bewust maken van zijn

(wan)gedrag. Door die bewustwording

gaan mensen hun verantwoordelijk-

heid nemen. Ongewenst gedrag buig

je op die manier om in gewenst gedrag,

aldus Christine.

Meer dan de som der delenNa de lezingen kwamen de deelne-

mers zelf in actie. Tijdens de workshop

gingen ze aan verschillende tafels met

elkaar in gesprek over burgerparticipa-

tie. Ieder groepje noteerde steekwoor-

den. Aan het einde van de sessie toonde

Conradine de resultaten op een groot

scherm. De deelnemers zijn het eens:

burgerparticipatie bereik je samen.

De praktijkDe workshop was meteen een goed

praktijkvoorbeeld voor gemeenten.

Conradine: “Veel gemeenten weten niet

hoe ze een informatie- of brainstorm-

sessie met burgers moeten inrichten.

Laat burgers en professionals in kleine

groepen met elkaar communiceren en

bespreek de resultaten vervolgens klas-

sikaal. Op die manier bereik je een grote

groep mensen, maar voorkom je een

monoloog.”

Hoe laat je burgers meedenken over beslissingen die je neemt als (lokale) overheid? Bijvoorbeeld over

verkeersveiligheid? Op de Bijeenkomst Burgerparticipatie, georganiseerd door het ROVG, leerden beleids-

medewerkers, verkeersprofessionals en politiemedewerkers er alles over. Vanuit heel Gelderland kwamen

ze op donderdag 13 juni naar het provinciehuis in Arnhem.

Burgerparticipatie is co-creatie

Meerjarige ontwikkeling gunstigOp basis van bovenstaande cijfers kan

niet de conclusie worden getrokken

dat het met de verkeersveiligheid in

Gelderland slechter gaat dan landelijk.

Het blijven momentopnames. Wanneer

de cijfers over een langere periode wor-

den bekeken (zie grafiek) dan blijkt dat

het aantal verkeersdoden in Gelderland

zich sinds 2000 vrij gunstig heeft ont-

wikkeld. In 2000 vielen er nog 169 dode-

lijke slachtoffers in het Gelderse verkeer.

Sinds 2009 ligt dit aantal onder de 100,

zo’n 40-50 procent lager dan in 2000.

De stijging in 2012 is echter wel iets om

alert op te zijn. Is dit het gevolg van sta-

tistische fluctuatie, of is er sprake van

een trendbreuk en is aan de daling van

de afgelopen jaren een eind gekomen?

De cijfers van de komende jaren moeten

hier antwoord op geven.

Ernstig verkeersgewonden Behalve de bijna 100 verkeersdoden die

jaarlijks in Gelderland zijn te betreu-

ren, raken er ook ieder jaar nog eens

ruim 2.500 mensen ernstig gewond.

Bovendien groeit deze categorie ver-

keersslachtoffers. De aantallen liggen

de laatste jaren zo’n 20 tot 30 procent

hoger dan in 2000 (bron: SWOV).

FietsersBij nadere analyse van zowel de cijfers

van de verkeersdoden als die van de

ernstig verkeersgewonden blijkt met

name het aantal slachtoffers onder

fietsers zich ongunstig te ontwikkelen.

Onder de verkeersdoden is het aandeel

fietsers inmiddels gestegen tot bijna 30

procent. Bij de ernstig verkeersgewon-

den is dit nog extremer: bijna 60 pro-

cent van de ernstig verkeersgewonden

is een fietser. Opvallend is dat daarvan

bijna 40 procent 60 jaar of ouder is.

Waarschijnlijk speelt daarbij de ver-

grijzing en de opkomst van de e-bike

een rol. Voor het ROVG in elk geval alle

aanleiding om extra aandacht te vra-

gen voor deze doelgroep en 2013 uit te

roepen tot het ‘Jaar van de Fietser’. We

organiseren dit jaar (en de komende

jaren) onder andere fietstrainingen

voor e-bikers en extra trainingen voor

ouderen.

13

Jaarcijfers verkeersdoden 2012

169

122

140 148131

116 131

116 124

9784 85

98

Aantal verkeersdoden in Gelderland (bron: CBS)

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Aantal Gelderse verkeersdoden in 2012 licht gestegenOp 24 april jl. maakte minister Schultz van Haegen (I&M) de

ongevalscijfers over 2012 bekend. In het Nederlandse verkeer

vielen vorig jaar 650 doden, een lichte afname ten opzichte van

2011, toen dit aantal nog 661 bedroeg. Het aantal verkeersdoden

in Gelderland vertoonde een lichte stijging: van 85 in 2011 naar

98 in 2012.

14

Het sleutelstropje in de praktijk

Vriend: “Je moet nog rijden vanavond hè?”

Bestuurder: “Nee, ik ga niet meer rijden.”

Vriend: “Dat zei je de vorige keer ook…”

Bestuurder: “Dit keer weet ik het zeker.”

Vriend: “Bewijs ‘t dan!” (reikt een sleutelstropje aan)

Bestuurder: “Kijk!” (brengt het stropje aan)

Vriend: “Laat ’s zien.” (trekt het stropje aan ter controle)

Alcohol is hèt genotmiddel in Nederland.

Er zijn miljoenen gebruikers. Helaas com-

bineren nog steeds veel mensen alcohol-

gebruik met autorijden. Jaarlijks vallen er

daardoor zo’n 3.000 ernstig gewonden en

130 doden in het verkeer.

De menigte als bron van wijsheidOm dat probleem aan te pakken, sprak het

ROVG ‘het publiek’ aan. Via de website van

Battle of Concepts kwamen 60 ideeën bin-

nen. Van studenten en young professio-

nals. “De meesten hadden niets met ver-

keersveiligheid te maken”, vertelt Gerard

Kern van het ROVG. “Dat is het leuke van

crowdsourcing: het grootste deel van het

publiek denkt niet vanuit onze wereld.

Dat levert creatieve oplossingen op.”

En de winnaar is…Het sleutelstropje! Dat is een mini-tie-

wrap die de sociale omgeving kan gebrui-

ken om automobilisten vóór het drinken

al te behoeden om onder invloed te gaan

rijden. Tijdens een feestje bijvoorbeeld,

krijgt een automobilist een sleutelstropje

om zijn sleutel als hij drinkt. De sleutel

past daardoor niet meer in het slot. Met

het sleutelstropje kan een automobi-

list aan zijn sociale omgeving bewijzen

dat hij die avond echt niet meer rijdt.

Gerard: “Een simpel, maar creatief en

leuk idee! Natuurlijk kan de automobilist

het stropje dezelfde avond zelf doorbre-

ken. Maar het idee prikkelt wel de eigen

verantwoordelijkheid.”

Crowdsourcing de toekomst?Dit was de tweede keer dat het ROVG

een prijsvraag uitschreef via Battle of

Concepts. “Wellicht dat we dit jaar nog

één of twee prijsvragen plaatsen”, zegt

Gerard. “Het levert ons écht wat op. Soms

een grote stap in de goede richting, en

soms misschien wel een concrete oplos-

sing, waar wij niet eerder aan dachten!”

MeerwetenoverBattleofConcepts?

Kijkdanopwww.battleofconcepts.nl

Crowdsourcing: 16 miljoen verkeersdeskundigen

14

Andere invalshoeken, frisse blikken en een nieuwe kijk. Crowdsourcing – het ‘publiek’ gebruiken voor het

opdoen van ideeën – is helemaal van deze tijd. Via Battle of Concepts, een website voor crowdsourcing,

zette het ROVG een prijsvraag uit: hoe kan de sociale omgeving voorkomen dat een automobilist onder

invloed gaat rijden? Prijzengeld: 1.000 euro.

Aangenaam: de Bob duo-wup!De supergrote Bob duo-wup (zie foto) is dit jaar speciaal voor het

ROVG ontwikkeld. We zetten haar in tijdens de Gelderse Bob-campagne:

bij interventies op diverse zomerfestivals en in sportkantines.

15

Hoe werkt het?Via de website www.meldpuntveilig-

verkeer.nl en de mobiele applicatie

kunnen mensen zich aanmelden bij het

meldpunt. Met één klik op de interac-

tieve kaart geven ze aan waar de ver-

keersveiligheid in het geding is. Maar

het gaat verder. Het meldpunt is niet

bedoeld als een klachtenlijn. Melders

worden gevraagd om een kort rapport

te schrijven van de onveilige situatie.

Bovendien maken ze een persoonlijk

profiel aan op de website, zodat ze

betrokken kunnen worden bij de uitein-

delijke oplossing.

De verkeersdeelnemer aan zet!Het is belangrijk dat burgers meer

verantwoordelijkheid nemen in het

verkeer, legt Jenno Kootstra, landelijk

projectleider van het meldpunt, uit.

Burgers kunnen samen met professio-

nals aan een digitale buurttafel plaats-

nemen. “Wanneer ik een melding zou

maken in Amersfoort, kan ik meteen

op de kaart zien of er op die plek meer

meldingen zijn gemaakt. Samen met

andere melders en professionals kan ik

dan op zoek naar een oplossing” Jenno

Kootstra legt uit dat met een oplossing

niet per definitie een infrastructurele

aanpassing wordt bedoeld. “Het gaat er

uiteindelijk om dat de verkeersdeelne-

mer zich bewust wordt van zijn omge-

ving. Daarin zit de echte oplossing.”

Het succes van het meldpuntSinds de lancering van het meldpunt

op veertien mei zijn er in Gelderland

maar liefst 53 onveilige verkeerssitua-

ties gemeld. In de provincie Gelderland

alleen zijn er zestien digitale buurt-

tafels actief. Uit de cijfers blijkt dat er

een sterke behoefte is vanuit de burger

om zijn of haar stem te laten horen.

Verkeersveiligheid raakt ons allemaal

en moeten we dan ook samen oplossen.

Wiljijookeenmeldingmaken?

DownloadnugratisdeMeldpuntVeilig

Verkeerappindeitunesofandroidstore.

Ofbezoekdewebsiteop

www.meldpuntveiligverkeer.nl.

Het ROVG is veel bezig met burgerparticipatie, Veilig Verkeer

Nederland is daarin een belangrijke partner. Op veertien mei 2013

werd het Meldpunt Veilig Verkeer gelanceerd. In dit meldpunt wor-

den burgers betrokken bij het oplossen van onveilige situaties.

Insteek van het nieuwe platform: omwonenden kennen dat ene

gevaarlijke kruispunt het beste.

Niet schelden maar melden!

16 Jacqueline Cramer en verkeer

Zit u veel in het verkeer en hoe reist u meestal?“Ik heb geen auto en heb die ook niet

nodig. Ik heb altijd dichtbij het station

gewoond, dus ik kan makkelijk met de bus

of de trein. Op het station pak ik vaak een

OV-fiets. Dat vind ik echt een geweldig ini-

tiatief. In Nederland heb je eigenlijk prak-

tisch nooit een auto nodig!”

Wat voor type verkeersdeelnemer bent u?“Dat hangt af van de machinist of bus-

chauffeur die mij vervoert. De ene keer

rijd ik rustig en beheerst, maar soms kan

ik ook flink doorrijden. Dat laatste doe ik

overigens ook graag zelf, op mijn racefiets.

Hard rijden is pas echt leuk als het je eigen

werk is. Dat wil niet zeggen dat ik iets

tegen de elektrische fiets heb. Ik begrijp

best dat mensen die de Zevenheuvelenweg

in Nijmegen moeten trotseren zo’n fiets

aanschaffen. Maar ik geef de voorkeur aan

de gewone fiets; lekker gezond!”

Wat is uw grootste ergernis in het verkeer?“Ik vind het vervelend als auto’s onnodig

door het centrum van een stad als Arnhem

rijden. Het liefst zie ik de stadscentra vol-

ledig autoluw. Dat zou een hoop lucht-

vervuiling en ergernis schelen. In Arnhem

hebben ze een deel van de binnenstad

autovrij gemaakt. Maar waar ik me dan

aan erger is dat ze die delen ook fietsvrij

hebben gemaakt! Je moet in de buitenring

van Arnhem-Centrum toch gewoon kun-

nen fietsen?”

Is het verkeer in Gelderland anders dan elders?“Ik woon sinds kort in Amsterdam. Daar

hebben ze het wat fietsen en openbaar

vervoer betreft nog beter voor elkaar. Op

veel plekken in het centrum kun je heel

moeilijk komen met de auto. En als je er

wel kunt komen, word je er zo uitgefietst.

De fiets is gewoon een stuk sneller. Daar

kunnen ze in de Gelderse steden nog wel

wat van leren. Maar ondanks dat vind ik

Gelderland heerlijk! Het is fantastisch om

door de Veluwe en al het andere Gelderse

natuurschoon te fietsen. Als ik dan hoor

over die mooie fietsverbinding die er komt

tussen Arnhem en Nijmegen, mis ik het

Gelderse verkeer wel weer.”

2013 is het jaar van de Fietser. Wat vindt u van de fietsmogelijkheden in Gelderland?“Fietsen in Gelderland is fantastisch. Ik rijd

graag langs de Rijn en over de Veluwe. Nu

ik niet meer in Arnhem woon, pak ik een

OV-fiets op Arnhem Centraal. Al die mooie

fietsknooppunten zijn ook heel fijn. Wat

nu belangrijk is, is dat de fietser niet ver-

bannen wordt uit de binnensteden. We

moeten uiteindelijk een structurele oplos-

sing vinden voor de uitstoot van fijnstof.

Het scheelt heel veel als meer mensen de

auto laten staan en gaan fietsen. Het Jaar

van de Fietser lijkt me een mooi aankno-

pingspunt om daarmee te beginnen.”

LekkereenstukfietseninGelderland?

Gebruikdandewep-appGeldersFietsnet

vandeprovincieGelderlandenHetGelders

Fietsnetwerk.Dezeisgratistegebruiken

opelkecomputer,tabletensmartphone

viawww.geldersfietsnet.nl.

Wat heb jij met verkeer?In elke editie van (K)ijkpunt vragen wij een bekende Gelderlander naar persoonlijke

ervaringen en belevenissen in het verkeer.

Jacqueline Cramer studeerde biologie aan de

Universiteit van Amsterdam. In 1987 promoveerde

ze in de natuurwetenschappen. Ze zette zich in

voor duurzaamheid en milieu als hoogleraar en

in het bedrijfsleven. In 2007 werd ze minister van

VROM voor de Partij van de Arbeid in het Kabinet-

Balkenende IV. Nu is ze directeur van het USI

(Utrecht Sustainability Institute) en houdt zich

bezig met duurzame innovatie. Jacqueline Cramer

woont sinds kort in Amsterdam, maar daarvoor

heeft ze 22 jaar in Gelderland gewoond.

Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid GelderlandEusebiusplein 1A, 6811 HE Arnhem

Postbus 9090, 6800 GX Arnhem

Telefoon: 026 - 359 9840

Fax: 026 - 359 8208

E-mail: rovg@gelderland.nl

www.rovg.nl

Colofon(K)ijkpunt is een uitgave van ROVG.

Hoofdredactie Berry van Houten

Teksten en eindredactie Tekstschrijvers.nl BV

Ontwerp en opmaak Puntwee Visuele communicatie

Fotografie VVB foto

Druk Rikken Print

Jacq

uel

ine

Cra

mer

in h

et k

ort