u maaktehet mee!

In de zomer van 2015 stond Gelderland in het teken van ambachten en industrie. Het erfgoedfestival Gemaakt in Gelderland richtte drie maanden lang de schijnwerpers op de Gelderse bedrijvigheid in heden en verleden.

• 178 deelnemende organisaties

• 360 activiteiten

• ruim 215.000 bezoekers

• 300.000 Festivalkranten verspreid

• 20.000 Doeboeken verspreid

• 380 berichten in de lokale en regionale pers

• 5 televisie-uitzendingen,150.000 kijkers per aflevering

• 43.000 websitebezoekers met 174.000 paginaweergaves

• ruim 3.000 nieuwsbrieflezers, likes op Facebook en

volgers op Twitter

gemaakt in gelderland

HET FESTIVAL IN CIJFERS

Het thema Gemaakt in Gelderland

is uitgegroeid tot een inspirerend

Gelders merk. En dat zet aan tot

nieuwe activiteiten. Vanaf april

2016 zendt Omroep Gelderland de

nieuwe tv-serie Gemaakt in Gelderland uit.

En op vrijdag 3 en zaterdag 4 juni organiseren we

de Gelderse Maakdagen 2016. Maakt u ze mee?

Kijk op www.gemaaktingelderland.nl.

WEGENS SUCCES HERHAALD

MAAkdAgEN3 EN 4 JuNI 2016

Het festival begon op 12 juni met een ‘ijzersterke opening’

op het DRU Industriepark in Ulft. Het eindigde met een

‘smakelijke afsluiting’ op 20 september tijdens het Fruitcorso

in Tiel. In de tussenliggende maanden kon het publiek op

allerlei manieren kennismaken met ‘typisch Gelderse

producten’ zoals papier, baksteen, mode en textiel, metaal,

hout en voedsel. Er waren open dagen van bedrijven,

demonstraties door ambachtslieden, tentoonstellingen over

lokale producten, theater- en muziekvoorstellingen in oude

fabrieksgebouwen en wandel- en fietsroutes langs industriële

locaties.

Het festival was een schot in de roos. De deelnemers waren

enthousiast, de waardering van het publiek was groot en de

media gaven volop aandacht aan dit bijzondere evenement. In

deze brochure kijken we nog een keer terug op een zomer vol

activiteiten rondom Gelderse ambachten en industrie.

januari 2016

Gelderland heeft een rijke geschiedenis op het gebied van ambachten en industrie. De maakbedrijven in deze provincie kennen een sterk regionaal spreidingspatroon, dat soms al teruggaat tot de 16e eeuw. Ook tegenwoordig is er nog veel bedrijvigheid in Gelderland aanwezig: van grote internationale bedrijven tot ambachtelijke producenten van streekproducten.

dOELSTELLINgENHet festival Gemaakt in Gelderland wilde de geschiedenis

én de actualiteit van ambachten en industrie in Gelderland

zichtbaar maken voor een breed publiek. Om dat te realiseren,

was de medewerking nodig van een groot aantal organisaties:

musea en historische verenigingen, culturele organisaties en

gemeenten, maar ook ambachtslieden en bedrijven.

Zij werden uitgenodigd om gezamenlijk het festival vorm en

inhoud te geven.

Het initiatief voor Gemaakt in Gelderland lag bij de coöperatie

Erfgoed Gelderland, een samenwerkingsverband van 143

erfgoedorganisaties. De uitvoering was in handen van een

kernteam bestaande uit Dolly Verhoeven (festivaldirecteur),

Marianna Tofani (festivalsecretaris) en Climmy Hanssen

(communicatiemanager). Zij werden geholpen door een

WAT, WAAROM EN HOE

Gemaakt in Gelderland ging uit van vijf doelen:

• Geschiedenis toegankelijk maken

• Waardering voor ambacht en industrie bevorderen

• Kwaliteit van het erfgoedveld verbeteren

• Samenwerking stimuleren

• Cultuurtoerisme bevorderen

De belangrijkste groepen waarop het festival zich richtte

waren:

• inwoners van Gelderland, vooral ouders met kinderen

en senioren

• ondernemers en werknemers in Gelderse bedrijven

• recreanten en toeristen in Gelderland

dOELgROEPEN

tiental collega’s en stagiairs. Een comité van aanbeveling

verleende steun aan het festival.

Gemaakt in Gelderland was een vervolg op de eerdere

provinciale festivals Gelderland 1900-2000 (2006), Geloven in

Gelderland (2008) en Gelegerd in Gelderland (2012).

gemaakt in gelderland

Een zomer lang borrelde en bruiste Gelderland van de activiteiten: 60 in totaal. Er was genoeg te kiezen voor het publiek!

47 tentoonstellingenBijvoorbeeld: ‘Gemaakt in …’ tentoonstellingen over de lokale

bedrijvigheid in Barneveld, Arnhem, Doesburg, Apeldoorn

en Wageningen, maar ook een tentoonstelling over de

boekdrukkerij van het weeshuis Neerbosch.

28 wandel- en fietsroutesBijvoorbeeld: Een textielroute in Aalten, een knopenroute

in Bredevoort, een kunstroute in Ruurlo en de KunstOer in

Winterswijk, een ambachtenroute in Hattem en een route langs

de verdwenen industrie in de Nijmeegse wijk Bottendaal.

67 workshopsBijvoorbeeld: Workshops smeden en edelsmeden op diverse

locaties, stenen bakken in Zevenaar en Hernen, technische

inspiratiesessies voor vrouwen in Elst, knutselen in Barneveld,

striptekenen in Tiel, en doe-mee-ateliers voor het hele gezin in

Culemborg.

19 lezingenBijvoorbeeld: Over kunstenaar Jac Maris, over de Arnhemse

scheepsbouw, over transformatorenfabriek Smit, over de

geschiedenis van de baksteen en over pottenbakken door de

eeuwen heen.

VOOR HET PUBLIEK 22 theater-, film- en muziekvoorstellingen Bijvoorbeeld: NJO verzorgde concerten in voormalige

fabrieksgebouwen, het Kulturhus uit Epe draaide oude

films over de maakindustrie en het Cirque de la Liberté gaf

voorstellingen bij de vroegere ASM-haven in Arnhem.

38 open dagen Bijvoorbeeld: Open huis bij de Gazellefabriek in Dieren, bij

Koninklijke Talens in Apeldoorn, bij de steenfabrieken op

het Gelders Eiland, bij ambachtelijke bedrijven in Tiel, bij

zaagbladenproducent Kinkelder in Zevenaar, bij breifabriek De

Reuver in Beneden Leeuwen en bij stoomgemaal de Tuut in

Appeltern.

5 verhalenprojectenBijvoorbeeld: Verhalentafels in het Nijmeegse Huis van

de Geschiedenis, herinneringen verzamelen van oud-

werknemers van zuivelfabriek Erica in Zelhem en een serie

verhalenmiddagen met oud-werknemers in Epe.

tientallen activiteiten voor kidsBijvoorbeeld: Ritjes met een historische locomotief op het

terrein van oude steenfabrieken, middeleeuwse munten slaan

in een kasteel, een wandeling met de boswachter op de Hoge

Veluwe, een bezoek aan een prehistorisch dorp in Apeldoorn en

tal van knutselmiddagen.

gemaakt in gelderland

Een belangrijk doel van het festival was de samenwerking bevorderen tussen erfgoedinstellingen, bedrijven en andere partners. En dat is gelukt! Gemaakt in Gelderland leidde tot tientallen (nieuwe) samenwerkingsverbanden.

Gemaakt in ApeldoornGemaakt in Apeldoorn was een samenwerkingsproject van

het Erfgoedplatform Apeldoorn en het lokale bedrijfsleven.

De hele zomer was op het voormalige Zwitsalterrein een

tentoonstelling te zien over de Apeldoornse maakindustrie.

Gemaakt in de LiemersVanuit de campagne ‘de Liemers helemaal goed’, een initiatief

van de gemeenten Duiven, Rijnwaarden, Westervoort en

Zevenaar, werden Liemerse culturele organisaties en het

regionale bedrijfsleven gemobiliseerd om mee te doen aan

het festival. Dat leidde tot veel Liemerse activiteiten en een

gezamenlijke mediacampagne.

De AchterhoekHet Cultuur- en Erfgoedpact Achterhoek was initiatiefnemer

van het project ‘Old Souls, New Magic’ dat een verbinding

legde tussen Achterhoekse basisscholen en het regionale

bedrijfsleven. Onder leiding van kunstenares Laura Casas Valle

maakten leerlingen etsen over metaalbedrijven uit hun regio.

Die etsen werden tijdens het festival tentoongesteld.

SAMEN EEN FESTIVAL MAKEN

Steengoed! gebakken in GelderlandDe Stichting Industrieel Erfgoed Nijmegen en Omgeving

(STIENEO) was de initiatiefnemer van dit omvangrijke

samenwerkingsproject. Het programma bestond uit meerdere

tentoonstellingen, workshops, ritten met een zonnetrein,

begeleide routes en opengestelde fabrieken.

MediapartnersTijdens het festival is intensief samengewerkt met onze

mediapartners. Omroep Gelderland verzorgde een serie van

vijf uitzendingen over de Gelderse maakindustrie. Dagblad

De Gelderlander maakte een festivalkrant van veertig

pagina’s en bracht acht weken lang een dubbele pagina met

festivalinformatie. En het magazine In2Maas.Waal publiceerde

een mooie reeks artikelen over het festival. Daarnaast was het

festival volop aanwezig in andere nieuwsmedia, met in totaal

maar liefst 380 berichten!

“Dikke complimenten! Professioneel en betrouwbaar.”

“De algehele pr was uitermate goed verzorgd.”

“De tentoonstelling loopt als een trein met ontzettend veel positieve reacties. Ik wil nog wel honderd kranten van u ontvangen.”

“Goed om het bedrijfsleven ook te activeren om gezamenlijk dingen te doen.”

“Wij hebben genoten van de samenwerking! Uit Ermelo de hartelijke felicitaties met dit geslaagde festival.”

gemaakt in gelderland

Hoe maakt u het?Drie maanden lang toerde deze ludieke Roadshow door de

provincie. Onder de titel ‘Hoe maakt u het?’ kon het publiek

kennismaken met allerlei verschillende ambachtslieden en

raden wie van hen de echte vakman- of vrouw was.

DoeboekSpeciaal voor kinderen tussen 9 en 12 jaar was er het

Vakantie-Doeboek, met verhalen, stripjes over (on)handige

Harry, proefjes en interessante weetjes over typisch Gelderse

producten zoals baksteen, textiel, hout, papier en voedsel. In

het Doeboek zaten QR-codes die je kon scannen om bij leuke

filmpjes te komen. En er zat een rebus in waarmee prijzen te

winnen waren.

EN DIT WAS ER OOK NOG

Het geluid van…Een heel speciaal onderdeel van het festival waren de

voorstellingen van muziektheatergroep BOT. Zij maakten

verrassende producties op drie bijzondere locaties: een

verlaten kassencomplex in Lent, een leegstaande

steenfabriek in Beuningen en een lege bibliotheek in

Doetinchem.

Quiz mee!Waar wordt in Gelderland ketchup gemaakt? Uit welke

vruchten is Flipje Tiel opgebouwd? En wat zit er eigenlijk in

volkorenbrood? Wie zijn kennis over de Gelderse maakindustrie

wilde testen kon terecht bij de online quiz. Daar ontbrandde een

stevige competitie tussen deelnemers.

MoviesVooraf, achteraf en tijdens het festival zijn verschillende films

gemaakt. Zoals een trailer, een aftermovie en een film over

Gelders voedsel. Onder jonge makers van Gelderland werd een

mini-movie wedstrijd georganiseerd.

gemaakt in gelderland

Alle films zijn terug te zien op de website www.gemaaktingelderland.nl en op YouTube.

De festivalorganisatie bedankt iedereen die het festival ‘mee-maakte’:

AaltenAaltense MuseaApparatenfabriek ARAVVV AaltenAchterhoek Cultuur en Erfgoedpact AchterhoekApeldoornCODADe Ned. Maatschappij voor Nijverheid en HandelDe StentorDe Textiel Fabriek SDDErfgoedplatform ApeldoornFietsgilde ApeldoornGemeente ApeldoornNationaal Jeugd OrkestOirikRoyal TalensStichting Culturele Pleinmarkt ApeldoornStoriaVeluwse VlaggenindustrieVereniging Oud ApeldoornVNO-NCW regio Midden NederlandAppelternStoomgemaal De TuutArnhemBrakels Movie SolutionsErfgoedcentrum RozetFrancien van ZettenGelders ArchiefGelders ErfgoedGelders GenootschapGeldersch Landschap & KasteelenGilde ArnhemKamer van KoophandelMondra OpleidingenLaura Casas ValleNederlands OpenluchtmuseumOmroep GelderlandPUUR CommunicatieRijnbrinkgroepStichting touchstonesSuze May ShoVan Hulsteijn BicyclesBarneveldMuseum NairacNederlands PluimveemuseumBeneden-LeeuwenStreekhistorisch Museum TweestromenlandVersier het ZelfBeuningenLivingPast.nuBorculoDe Achterhoek maakt hetBredevoortVVV BredevoortCulemborgDe GelderlandfabriekElisabeth Weeshuis MuseumWim van Mourik, meubelrestauratorStichting Gispen CollectieDeventerProductiehuis Oost NederlandDidamMetaalbedijf KaalDierenOudheidkundige Kring Rheden-RozendaalKoninklijke Gazelle NVDinxperloMetaalgaasweverij DoesburgGemeente DoesburgHet Huis DoesburgStreekmuseum De Roode ToorenVVV DoesburgDoetinchemErfgoedcentrum Achterhoek en LiemersHolga MetaaltechniekDuivenNathan Import/ExportPromTeg IndustriesEdeADO houten speelgoed

Food Inspiration, Gemeente EdeHistorisch MuseumSmaakfietsroutes.nlStichting festival Pure PassieEerbeekEerbeekse OliemolenVeluwespecialist EerbeekKarton DesignEibergenMuseum de ScheperElburgMuseaal Platform ElburgMuseum ElburgMuseum Sjoel ElburgElstGeneral LedgerNancy Klomp WatersnijtechniekRBT KANEpeAmpt EpeBekenstichting Kulturhus EGWStichting Open-Atelierdagen Noordoost-VeluweVeluws Museum Hagedoorns Plaatse Waterschap Vallei en Veluwe ErmeloMuseum Het PakhuisEttenTichhelovend-Kok bvGaanderenTheaterfabriek GekkooStanstechniek GaanderenGendringenWijnboer Leon MasselinkGroenloGrolsch Brouwhuis in de Lange GangMachinefabriek De Smidse bv Stichting Stoomhoutzagerij NahuisHarderwijkHarderwijkse MolenstichtingHet Gilde van Harderwijker StadsgidsenHulsink DistilleerderijSmederij Reinier HovingStadsmuseum HarderwijkHattemHambachtroutesNederlands Bakkerijmuseum‘s HeerenbergBeverloo 3D worksIndustriële Automatisering KremerKasteel Huis BerghTP-Metal bvHengeloGOMA HeterenStichting Restauratie Steenoven RandwijkHeumenAteliermuseum Jac MarisHoog-KeppelToeristisch Informatiepunt TIPDHKKlarenbeekLandgoed KlarenbeekKortrijk (B)E-FaithKranenburgStichting Oude Gelderse KerkenStichting Vrienden van de Kerk op de Kranenburg Leidenab-c mediaLichtenvoordeRompa TanneriesStichting Bloemencorso LichtenvoordeVereniging voor Oudheidkunde LichtenvoordeLiemersDe Liemers Helemaal GoedLiendenTrapArtLoenenMiddelste MolenMillingen aan de RijnStichting Van Steen en NatuurNederlandStichting Historie Grofkeramiek

NeedeKMG Qualified builders of fair attractionsNetterdenWandersNijkerkBibliotheek NijkerkMuseum NijkerkStichting stoomgemaal ArkemheenNijmegenDe GelderlanderDe Gelderlander ClubEet!verledenHonigcomplexHuis van de Nijmeegse GeschiedenisMuseum Het ValkhofmuZIEumNatuurmuseum NijmegenRegionaal Archief NijmegenStichting Bewonersorganisatie BottendaalStichting De BasteiStichting gebroeders Van LimburgStichting van Steen en NatuurSTIENEOTourToDoVan ‘t LindenhoutmuseumVrije Academie NijmegenNunspeetNoord-Veluws MuseumOtterloHet Nationale Park De Hoge VeluwePannerdenWienerberger BVRenkumStichting Papiergeschiedenis Renkum-HeelsumRuurloKunstKring RuurloSpijkVan der Sanden GroupTegelenDIMTielARN RecyclingBronsgieterrij StijlaartFlipje en Streekmuseum TielGemeente TielItho DaalderopMetaglasStichting 4-StromenlandVan Luijn NatuursteenVliegenthart BVTolkamerBylandt StraatbaksteenUlftCrafts Council NederlandDRU CultuurfabriekDRU SSP HalExrion Precision TechnologyFinis Foodprocessing EquipmentHenconICERLetterhakker Henk WellingUlamoVerheij Metaal B.V.VaassenStichting Vaassen HistorieVarsseveldQ4 WheelchairsVan RaamWaterkrachtVoorstVerborgen Tuinen van Bert LomanVordenSmederij OldenhaveWageningenMuseum De Casteelse PoortTop bv food technology & life scienceWestervoortConcepts & ImagesWeurtARN BVModderkolk NaccoWijchenEromesMarkoMuseum Kasteel Wijchen

Nooteboom Group BV WinssenKunstenaarsduo Huub & Adelheid KortekaasWinterswijkMonumentenbelangen WinterswijkHittech BihcaZelhemMuseum SmedekinckOudheidkundige Vereniging SalehemZevenaarAssemblagebedrijf PERFECTBuitengoed De PanovenKinkelder BVLiemers MuseumStichting Muziekcafé De LantaernVolksuniversiteit voor Zevenaar en omstrekenZutphenRegiomailRegionaal Archief ZutphenStichting Zutphen AmbachtstadZwolleFoodlifeFideo

Fondsen en sponsorenProvincie GelderlandVSBfondsFonds voor CultuurparticipatieMondriaan FondsPrins Bernhard Cultuurfonds GelderlandFonds Martens van Sevenhoven

Comité van AanbevelingDe heer C.G.A. Cornielje, commissaris van de Koning te GelderlandDe heer J.C.G.M. Berends, burgemeester van Apeldoorn Drs. H.M.F. Bruls, burgemeester van NijmegenDe heer N.E. Joosten bc., burgemeester van Doetinchem De heer H.J. Kaiser, burgemeester van ArnhemIng. J.P.C.M. van Zijl, voorzitter MBO Raad Mr. Th.C. de Graaf, voorzitter Vereniging Hogescholen Prof. dr. G.J.M. Meijer, bestuursvoorzitter Radboud Universiteit Prof. dr. ir. Louise O. Fresco, bestuursvoorzitter Wageningen UR De heer R.P.A. Migo, oud-directeur KvK Centraal Gelderland, lid DB Euregio Rijn-Waal Ir. F.A. Atema, voorzitter Provinciaal Bestuur Gelderland van VNO-NCW Midden

ColofonFestivalorganisatie Gemaakt in GelderlandCoöperatie Erfgoed GelderlandWestervoortsedijk 67-D6827 AT Arnheminfo@gemaaktingelderland.nl

Vormgeving: Oirik | Erik Nieuwenhuis

Fotografie: met dank aan Ed Biesta en anderen

Gemaakt in Gelderland is een initiatief van de Coöperatie Erfgoed Gelderland.

Deze lijst is mogelijk niet volledig omdat sommige organisaties meededen via een van onze partners.

GEMAAKT IN GELDERLAND WAS EEN GROOT SUCCES!