Jeugdvriendelijke

inrichting van de publieke

ruimte

Praktijkvoorbeelden uit 9 steden en gemeenten in

Vlaams-Brabant

Mei 2012

Opdrachtgever:

Provinciale jeugddienst provincie Vlaams-Brabant

Uitgevoerd door:

Kind & Samenleving vzw

In samenwerking met de steden en gemeenten:

Bierbeek, Tienen, Boutersem, Heverlee, Londerzeel, Sint-Pieters-

Leeuw, Landen, Opwijk en Leuven

Inleiding

De provinciale jeugddienst van de provincie Vlaams-Brabant

subsidieert reeds enkele jaren begeleidingstrajecten met het oog op

het kind- en jeugdvriendelijker inrichten van de publieke ruimte.

Ondertussen zijn er een 10-tal begeleidingstrajecten afgerond. Voor

enkele gemeenten werd er een beleidsplan omtrent publieke ruimte

en kinderen en jongeren uitgewerkt. Andere gemeenten en steden

kozen voor een begeleiding op maat bij de herinrichting van een

schoolspeelplaats, plein of speelterrein.

In de volgende fiches geven we een overzicht van de verschillende

projecten. Voor elke begeleiding vertrokken we vanuit de leefwereld

van kinderen en jongeren, door o.a. inspraakacties uit te werken voor

kinderen en jongeren. De concrete aanpak werd uitgewerkt op maat

van de stad of gemeente. Ook volwassenen (buurtbewoners,

gemeentelijke diensten, verenigingen,…) betrokken we bij de

verschillende projecten. Uiteindelijk resulteerde elke traject in de

opmaak van verschillende inrichtings- of beleidsvoorstellen.

Sfeerbeelden van enkele inspraakmomenten

Projecten

1. Groene zone cultureel centrum Bierbeek

2. Martelarenplein Tienen

3. Schoolspeelplaats Willebringen

4. Sint-Lambertusplein Heverlee

5. Speelweefselplan Londerzeel en Steenhuffel

6. Buitenspeelruimte Ruisbroek en herinrichting speelterrein

7. Jeugdvriendelijk publieke ruimte in Landen

8. Nanovepleintje in Opwijk

9. Jeugdvriendelijk inrichting van omgeving Bosstraat in Wilsele-

Putkapel

10.Speelkansen in de Bomenwijk in Oud-Heverlee.

Groene Zone Cultureel Centrum [Bierbeek]

Aanvrager subsidie: jeugddienst Bierbeek

Periode: 2009 - 2010 Samenstelling gemeentelijke stuurgroep: jeugddienst, cultuurdienst, sportdienst, openbare werken, groendienst, bevoegde schepenen.

Projectomschrijving Het cultureel centrum van de gemeente Bierbeek neemt een belangrijke plaats in het sociaal leven van

inwoners van Bierbeek en ruime omgeving. Het cultureel centrum huisvest ook andere

gemeenschapsvoorzieningen zoals tekenacademie, sportclubs, jeugdhuis, bibliotheek, gemeentelijke

diensten,… Dit cultureel centrum heeft een lokale maar ook een regionale aantrekkingskracht. Bij aanvang van

de opdracht bevond zich naast de ingang een hellend grasveld, dat vooral gebruikt wordt als informele

passageplek. Het wordt nu al bespeeld door kinderen en tieners, maar mist de nodige spelimpulsen en

inrichting voor de verschillende gebruikers van het cultureel centrum. Ook voor volwassenen is hier momenteel

niets voorzien. De gemeente wil op termijn deze groene ruimte opnieuw inrichten. Het dient een terrein te

worden voor verschillende doelgroepen: kinderen, jongeren en volwassenen. Daarnaast moest er ook ruimte

zijn om culturele evenementen te laten plaatsvinden. De gemeente is eveneens vragende partij om de

integratie van water in een toekomstige inrichting af te toetsen. De naam van het cultureel centrum “De Borre”

refereert immers aan waterbron.

De opdracht werd in twee fases opgedeeld. Het eerste deel van de inspraaksessies was gericht op het in kaart

brengen van de noden en behoeften. Op basis van participatieacties (tekenacademie en sportclubs) peilden we

naar de beleving bij kinderen en jongeren. Aanvullend werden er interviews gehouden bij gebruikers

(volwassen) van het cultureel centrum. In het tweede deel richten we de focus op de verdere uitwerking van

de noden en behoeften naar meer ontwerpmatige opties en mogelijkheden van het terrein. Samen met

kinderen van de tekenacademie werden er verschillende ontwerpopties besproken én er werden verschillende

maquettes gemaakt. Dit alles resulteerde in een inrichtingschets die een ruimtelijke vertaling is van de

beleving en wensen en voorstellen zoals geformuleerd tijdens verschillende de inspraakacties.

Procesverloop

Eerste stuurgroep

Opstellen en doorsturen van vragenlijst noden en behoeften (gericht naar de verschillende gemeentelijke diensten: bibliotheek, sportclubs,….)

Sessie tekenacademie

Opstellen eerste resultaten Tweede stuurgroep – voorstellen eerste Interviews bij leden van sportclubs Terreininterviews op het terrein (gebruikers van het cultureel centrum)

Opstellen van definitieve versie noden en behoeften

Ontwerpsessie tekenacademie - Kinderen maken maquettes

Opstellen inrichtingschets

Voorstellen van ontwerpresultaten en inrichtingschets

Bestaande toestand Inrichtingschets

Inspraaksessie in tekenacademie inrichintingsvoorstel

Martelarenplein [Tienen]

Aanvrager subsidie: jeugddienst Tienen

Periode: 2009 - 2010 Samenstelling gemeentelijke stuurgroep: jeugddienst

Projectomschrijving De bedoeling van deze studie was het ontwikkelen van een participatietraject in functie van het herinrichten

van een speelruimte aan het Martelarenplein. De jeugddienst van Tienen was vragende partij om enerzijds een

visie te ontwikkelen voor het volledige plein, zodat ze de komende jaren op een gestructureerde manier kon

investeren in het plein. Daarnaast was het ook de bedoeling om op korte termijn een deel van het speelterrein

opnieuw in te richten. De uitwerking van het inspraak- en participatietraject werd opgedeeld in twee fases. De

eerste fase richtte zich op het opstellen van een bouwprogramma voor het Martelaerenplein. Op basis van

verschillende participatie acties werd de beleving, de noden en behoeften van kinderen en jongeren in woord

en beeld gebracht. Deze eerste fase werd afgesloten met het opstellen van verschillende ruimtelijke

aanbevelingen en een structuurschets voor het plein. De tweede fase richtte zich op het ontwikkelen van een

schets voor een herinrichting van het centrale deel van de speelruimte. Dit deel was volgens de stad het eerst

aan vernieuwing toe.

De inspraaksessies tijdens het traject namen verschillende vormen aan. Een eerste inspraakactie richtte zich op

een algemene analyse en bevraging. Deze actie vond plaats tijdens buitenspeeldag en was gericht op

verschillende leeftijden (kinderen, jongeren als volwassen buurtbewoners). Aan de hand van een ludieke actie

konden de verschillende doelgroepen hun opmerkingen en suggesties formuleren. Deze inspraakactie was de

basis om verder te werken met andere doelgroepen. Zo werden ook kinderen in verschillende klassen

bevraagd. Het georganiseerde jeugdwerk werd aan het woord gelaten tijdens een vergadering met

verschillende leden van jeugdverenigingen. Om ook jongeren uit het niet-georganiseerd jeugdwerkverband aan

te spreken, werd er op het Martelarenplein verschillende interviews gehouden. Op basis van deze

verschillende acties werden verschillende acties en voorstellen uitgewerkt.

Structuurschets voor Martelarenplein Inrichtingsvoorstel Procesverloop

Startvergadering

Actie tijdens Buitenspeeldag

Sessie in school ‘de luchtballon -5 & 6 klas

Sessie in school ‘OLV college - 4e klas

Sessie in school ‘OLV college - 5e klas Interviews tieners Tieners – Martelarenplein

Interviews jeugdwerk Stuurgroep

bespreking tussentijdse resultaten en inspraakacties

Opmaak rapport en inrichtingsvoorstellen

Stuurgroep – bespreken voorstellen

Opmaak definitief rapport

Belevingskaart van het plein nieuwe inrichting

Herinrichting schoolspeelplaats [Willebringen]

Aanvrager subsidie: jeugddienst Boutersem Periode: 2009 - 2010 Samenstelling gemeentelijke stuurgroep: jeugddienst, schepen, technische dienst, schooldirectie en buurthuis.

Projectomschrijving De gemeente Boutersem streeft ernaar om in elke deelgemeente een formele speelruimte te voorzien. Willebringen, een deelgemeente van Boutersem, heeft geen formele speelruimte. Bijkomende speelruimte was dus vanuit beleidsoogpunt noodzakelijk. Na het afwegen van verschillende locaties, werd er gekozen om de huidige speelplaats van de school verder in te richten als een publieke speelruimte voor Willebringen. De bedoeling was om de speelplaats aantrekkelijker te maken voor de school, de kinderen uit de buurt én ook rekening te houden met de wensen van het aanpalend buurthuis. In de uitwerking van het plan wordt er gestreefd naar meervoudig gebruik van de schoolspeelplaats. De speelplaats zal gebruikt worden voor activiteiten van het buurthuis, ook als speelplaats voor de kleuters en als publieke speelruimte. De centrale verharde ruimte bleef behouden. Op deze manier kon het buurthuis haar activiteiten blijven verder zetten. De verharde ruimte kan dan verder aangekleed worden met belijning voor sportactiviteiten en het plaatsen van tijdelijke basketringen. Langsheen de zijde van de school werden er verschillende kleine speelaanleidingen voorzien (type zithoekje, podium, turntoestel,….). Achteraan de speelplaats wordt de bestaande groene zone uitgebreid en voorzien van verschillende speeltoestellen. Op termijn is het tevens de bedoeling om ook een afdakje, geïntegreerd met bushalte, te plaatsen aan de voorzijde van de schoolspeelplaats.

Procesverloop

Startvergadering – bespreking van een mogelijke locatie

De eerste locatie wordt op zij geschoven

Gemeentebestuur kiest voor een vernieuwde inrichting van de schoolspeelplaats.

Opstellen van vragenlijst aan de verschillende partners (gemeente, school en buurthuis)

Stuurgroep: bespreken van de noden, behoeften en randvoorwaarden.

Inspraaksessie met kinderen op de schoolspeelplaats.

Opmaak van een eerste inrichtingschets.

Stuurgroep: bespreking van praatplan.

Buurtvergadering: bespreking van praatplan.

Bijkomend advies van groendienst en technische dienst.

Opmaak definitieve inrichtschets.

Bestaande toestand inspraakactie zoneringsplan

Inrichtingschets

Sint-Lambertusplein [Heverlee]

Aanvrager subsidie: jeugddienst Leuven

Periode: 2009 - 2011 Samenstelling gemeentelijke stuurgroep: jeugddienst, groendienst, wijkmanagement, schepen van jeugd, ruimtelijke ordening

Projectomschrijving De stad Leuven wenste het Sint-Lambertusplein in Heverlee opnieuw aan te leggen. De jeugddienst van de stad

was vragende partij om een inspraaktraject uit te voeren in functie van deze toekomstige herinrichting. Het

inspraaktraject diende zich te richten op kinderen, jongeren en volwassenen. In eerste instantie uit de buurt,

maar ook passanten werden bevraagd. De opdracht van het inspraaktraject wordt in twee fases opgedeeld

worden. In een eerste fase werd een onderzoek gedaan naar de noden en behoeften van kinderen en jongeren.

Op basis van verschillende participatieacties werd er gepeild naar de beleving van het plein door de ogen van

de kinderen en jongeren. Ook de visie van ouders met kinderen kwam aan bod. Het resultaat van deze acties

werd samengevat in verschillende ‘belevingskaarten’. Deze kaarten geven een synthese weer van hoe het plein

en haar verschillende deelruimten door de verschillende doelgroepen beleefd wordt. Op basis van deze

bevindingen werden een 10-tal stellingen geformuleerd, gericht op een verdere inrichting van het plein. Deze

stellingen waren ruimtelijke uitspraken over deelruimten van het plein en werden daarna afgetoetst met een

groep buurtbewoners. Op deze manier ontstond een zoneringsplan voor het plein. In een tweede fase werd er

een ontwerpsessie gehouden met kinderen. Tijdens deze creatieve sessie met kinderen werd er verder gewerkt

rond het ontwerpen van een deel van het plein. Aan de hand van het maken van maquettes kreeg de inrichting

gestalte. Hierbij stond de communicatie tussen de kinderen en de ontwerpster van de stad Leuven centraal. De

resultaten werden gebundeld en de ontwerpster van de Stad Leuven ging aan de slag. Er werd een eerste

voorontwerp opgesteld. Dit werd gecommuniceerd tijdens de buitenspeeldag, maar ook tijdens een bijkomend

buurtoverleg. Het hele traject werd mee opgevolgd door de bestaande werkgroep speelterreinen van de stad

Leuven. Dit traject is door het Kenniscentrum Vlaamse Steden ook geselecteerd als een interessant

voorbeeldproject.

Inspraakactie Belevingskaart van het plein

Procesverloop

startvergadering

eerste stuurgroep

terreininterviews met jongeren en ouders

inspraaksessies met kinderen uit naburige school

tweede stuurgroep

opstellen definitief bouwprogramma

vergadering met bevoorrechte getuigen uit de buurt (leden van het buurtcomité & parochiecomité)

ontwerpsessie met kinderen

derde stuurgroep

opmaak ontwerpnota

Voorstelling voorontwerp (buitenspeeldag en buurtvergadering)

Aanleg Sint-Lambertusplein

Inrichtingsplan en realisatie (stad Leuven)

Speelweefselplan Londerzeel en Steenhuffel

Aanvrager subsidie: Dienst cultuur en vrije tijd Londerzeel.

Periode: 2009 - 2010 Samenstelling gemeentelijke stuurgroep: cultuurbeleidscoördinator, grondgebiedzaken, schepen van jeugd, jeugdconsulent.

Projectomschrijving De gemeente wenst een globale visie op speelruimte uit te werken. Spelen en leven moeten geïntegreerd in de

samenleving kunnen plaatsvinden en niet los ervan. Eén van de mogelijke middelen om dit doel te realiseren is

het begrip speelweefsel te hanteren als referentiekader. De uiteindelijke opzet is te komen tot een gemeente

waarin spelen helemaal geïntegreerd is. Het houdt in dat geen enkel speelplekje, geen springpaaltje in een

straat, geen sportveld op zichzelf staat. Al die formele en informele spelaanleidingen en speelplekken staan

met elkaar in verbinding. Ook de verbindingen tussen die plekjes maken deel uit van het weefsel. Zo wordt

spelen een wezenlijk onderdeel van de gemeente, zowel fysiek waarneembaar als mentaal in de geest van

iedere bewoner en iedere gebruiker van de open ruimte. Een speelweefsel kan dus gedefinieerd worden als

een net van routes dat kinderen zelfstandig kunnen gebruiken om de knooppunten van het weefsel, de plekken

in een buurt of wijk te bereiken. Drie elementen zijn belangrijk: formele speelplekken, informele plekken en de

routes ernaartoe.

Door de woonomgeving te bekijken door een ‘speelweefselbril’ kan ze geoptimaliseerd worden in termen van

kindvriendelijkheid. Vertrekpunt is het in kaart brengen van het bestaande speelweefsel van kinderen en

jongeren met als bedoeling de gaten en barrières in het weefsel op te sporen en d.m.v. acties te ‘dichten’. Op

deze manier kan het speelweefselconcept een bruikbaar referentiekader vormen voor een structureel

speelruimtebeleid.

Voor de gemeente Londerzeel werden twee speelweefselplannen opgemaakt. Een eerste voor de dorpskern

van Londerzeel. En een tweede voor de deelgemeente Steenhuffel. Dit gebeurde op basis van een participatie-

en inspraaktraject van kinderen en jongeren. Het inspraaktraject richtte zich op kinderen (verschillende

klassen) en de jongeren (jeugdraad). Daarnaast was er ook een gemeentelijke stuurgroep die op verschillende

momenten de resultaten besprak. De twee speelweefselplannen werden in twee fases ontwikkeld. Een eerste

fase was gericht op de studie van de bestaande structuur, knelpunten en potenties: het bestaande

speelweefsel. Een tweede was het ontwikkelen van een masterplan voor de gewenste toestand: ‘het gewenste

speelweefsel’. Het participatie- en inspraaktraject loopt doorheen beide fasen.

Verschillende soorten acties en oplossingen Het resultaat van de studie is een reeks voorstellen om het speelweefsel te verbeteren. De soorten oplossingen

zijn divers. Voorbeelden van acties voor Steenhuffel zijn: een toekomst van de jongenschirosite (over

huisvesting en herlocalisatie van de jeugdvereniging), ontwikkeling van een speelbos, ontwikkeling van trage

wegverbinding (voor een verbeterde verbinding van en naar de jongerenchirosite), speelkansen in een nieuw

woonproject, uitwerking van een recreatieve groene zone met informele speelaanleidingen, creëren van een

verkeersveilige oversteek op een strategische plek in het woonweefsel, ontwikkelen van een buurtspeelruimte

in een speelkansarme wijk, nieuwe passageplek aan het kerkplein.

Voorbeelden van acties voor Londerzeel zijn: Speelkansen in enkele strategische projecten (stationsomgeving,

Heldenplein, omgeving Zwembad), oplossingen voor enkele binnengebieden, de relatie tussen het trage

netwerk en het speelweefsel verbeteren, verdere ontwikkeling van speelruimte.

Een visie en richtlijnen m.b.t. ruimtelijke speelkansen voor kinderen met een beperking.

In het speelweefselplan van Steenhuffel is er bijkomende aandacht gegaan naar het uitwerken van een visie en

richtlijnen m.b.t. ruimtelijke speelkansen voor kinderen met een beperking. Bij de inrichting en uitrusting van

speelruimte wordt gestreefd naar geïntegreerde voorzieningen. Oplossingen waarbij een ruimte speelwaarde

heeft voor alle groepen, verdienen daarom de voorkeur. Voorbeelden van oplossingen zijn: Een

vogelnestschommel is zeer interessant voor kinderen met motorische stoornissen, maar ook als sociaal

speeltoestel voor alle kinderen. Speelruimtes met voldoende paden voor rolstoelen zijn ook optimaal

toegankelijk voor kinderwagens. Een zachte glooiing is voor een rolstoelgebruiker leuk, maar een gewoon

valide kind zal er ook gebruik van maken. Een route die speciaal is ontwikkeld voor blinde kinderen kan beter

geïntegreerd worden in een ‘gewone’ ruimte i.p.v. ze te isoleren in een plek voor ‘andersvaliden’….

Procesverloop Fase 1: Bestaande structuur, knelpunten en potenties

analyse kaartmateriaal/beleidsdocumenten/terreinbezoek

focusgroep jeugdadviesraad

focusgroep scholen

opmaak nota en kaarten : kaart bestaande structuur, knelpunten en

potenties

gemeentelijke tuurgroep

ter kennisgeving Schepencollege

Fase 2: gewenst speelweefsel

opmaak visie gewenste structuur

gemeentelijke Stuurgroep

focusgroep jeugdadviesraad

focusgroep scholen

verslagen en conclusies inspraakmomenten

opmaak kaart gewenste toestand- speelweefsel

opmaak toelichtingsnota

gemeentelijke stuurgroep

Schepencollege

Buitenspeelruimten in Ruisbroek & inrichting speelruimte

Vorstsesteenweg [Sint-Pieters-Leeuw]

Aanvrager subsidie: jeugddienst Sint-Pieters-Leeuw

Periode: 2009 - 2011 Samenstelling gemeentelijke stuurgroep: jeugddienst, sportdienst, mobiliteit, politie, bevoegde schepenen,…

Projectomschrijving Vanuit de gemeente Sint-Pieters-Leeuw bestond er de nood om een meer globalere visie uit te werken inzake de verschillende buitenspeelruimten in Ruisbroek. Daarnaast was het ook de nood om één van de terreinen (speelterrein aan de Vorstsesteenweg) opnieuw in te richten. Naast de globale visie stelden we ook een inrichtingsplan op voor het speelterrein aan de Vorststeenweg. Dit terrein is centraal gelegen in het woonweefsel van Ruisbroek én enkele jongeren van Ruisbroek hadden reeds een voorstel ingediend om het terrein beter in te richten. Maar aangezien het terrein ook door andere doelgroepen zal gebruikt worden, was een bredere bevraging noodzakelijk. In een eerste fase werden de verschillende speelterreinen en bespeelde publieke ruimte in Ruisbroek geanalyseerd. Dit gebeurde op basis van verschillende inspraaksessies in Ruisbroek. Er werden enkele klassen bevraagd, de jongerenwerking werd betrokken en er werd ook een vergadering opgestart met volwassenen uit Ruisbroek. Op deze manier werd er getracht een globaal en objectief beeld te krijgen van de beleving, noden en wensen. De resultaten hiervan werden getoetst bij een uitgebreide stuurgroep van gemeentelijke diensten. Enkel voorstellen werden ook getoetst met de NMBS, Groep INTRO en Pin. Er werd gezocht naar aanknopingspunten. Het resultaat van deze fase was het opstellen van een algemene visie en overzicht van verschillende richtlijnen om te werken aan meer speelkansen in Ruisbroek. Voor elke buitenspeelruimte werd tevens ook een overzicht gemaakt van de gewenste ontwikkeling met gebruik van verschillende referentiebeelden. Na de algemene visie en werd er verder gewerkt aan de verdere inrichting van het terrein aan de Vorstsesteenweg. Er werd een eerste inrichtingsschets opgesteld. Dit werd getoetst bij de jongeren van de jeugdwerking en ook bij volwassenen uit de buurt. Deze inrichtingschets werd dan verder verfijnd en voorgesteld tijdens een algemeen infomoment.

Structuurschets Inrichtingschets

Procesverloop

Startvergadering

Gemeentelijke adviesgroep: bespreking van plan van aanpak

Inspraakacties: klassen van de Ruisbroekse scholen, Werkgroep tieners, werkgroep bevoorrechte getuigen

Vergadering met jeugddienst, sociale dienst, groep Intro, Pin.

Gemeentelijke adviesgroep: bespreking van de resultaten van de inspraakacties.

Ter kennisgeving aan het Schepencollege.

Gemeentelijke adviesgroep stuurgroep: bespreking eerste inrichtingschets Vorstsesteenweg (+ terreinbezoek en overleg NMBS over een eventueel voetbalterreintje op de parking aan het treinstation.

Ter kennisgeving van de inrichtingschets aan

Inspraakactie structuurschets

Jeugdvriendelijke publieke ruimte [Landen]

Aanvrager subsidie: jeugddienst Landen

Periode: 2009 - 2011 Samenstelling gemeentelijke stuurgroep: jeugddienst, cultuurdienst, ruimtelijke ordening, bevoegde schepen

Projectomschrijving De stad Landen wil werken aan een positieve beeldvorming over jongeren in het straatbeeld. Ze wil dit doen

door in de Tiensestraat en Kerkstraat bijkomende ingrepen te voorzien die de publieke ruimte aangenamer

maken. Langsheen deze straten zijn belangrijke trefpunten gelegen die jongeren gebruiken voor en na de

schooluren. Daarnaast is het een belangrijke as naar het winkelcentrum en de stationsomgeving van Landen.

Ook in de omgeving rondom de as Tiensestraat en Kerkstraat zijn er verschillende plekken en ruimten die

belangrijk zijn voor jongeren. Het is zo dat jongeren op verschillende momenten van de dag de ruimte

innemen. Jongeren nemen er de bus, blijven eventjes staan, hangen wat rond, wachten op hun ouders of gaan

te voet of met de fiets naar huis.

In een eerste fase werd de beleving van de jongeren in kaart gebracht: welke ruimten worden het meest

gebruikt, welke ruimten zijn de belangrijkste, de gevaarlijkste, welke routes worden er genomen, hoe gebruikt

het jeugdwerk de omgeving,…. De bekommernissen van de jongeren staan niet apart. Het is daarom nodig dat

deze afgetoetst werden enerzijds de gemeentelijke administratie (via de stuurgroep) en ook bij volwassenen uit

de buurt (via een klankbordgroep).

Op basis van deze resultaten werd er een visie uitgewerkt om de publieke ruimte jeugdvriendelijker te maken.

De visie richt zich op kleinere ruimten én grotere ruimten, maar ook op het ontwikkelen van informele speel-

en ontmoetingsruimten. Daarnaast is het uitwerken van verkeersveilige en strategische oversteekplaatsen een

belangrijk aandachtspunt in de verder ontwikkeling van de jeugdvriendelijke inrichting van de publieke ruimte.

Ook het beter beheer en opvolging van klachten en het betrekken van jongeren en buurtbewoners is één van

de werkpunten. Deze visie kreeg dan een praktische uitwerking. Ten eerste door het opstellen van een kaart

met de gewenste toestand. En ten tweede het uitwerken van verschillende acties. Deze acties zijn

inrichtingsvoorstellen en hebben betrekking op pleinen, kleine hoekje, pleintjes, groene ruimten,…. De

gewenste toestand en de acties hebben aldus betrekking op het verbeteren van de publiek ruimte in haar

verschillende facetten.

Bestaande toestand Inspraaksessie

Procesverloop

Startvergadering/voorbereidende

vergadering (schepenen van jeugd en

jeugddienst)

Eerste stuurgroep met gemeentelijke

diensten (RO, technische dienst, vrije tijd,….)

Inspraakacties

(Inspraakacties in de school ‘D Hek &

jeugdraad)

Opmaak bestaand tienerweefsel & eerste

ontwerpideeën

Tweede stuurgroep met gemeentelijke

diensten

Klankbordgroep volwassenen

Opmaak gewenste toestand en acties

Derde stuurgroep

Bespreking gewenste toestand en acties

Voorstelling

Uitwerking gewenste toestand en acties

Inspraaktraject Plein Nanovestraat & VTB bank [Opwijk]

Aanvrager subsidie: jeugddienst Opwijk

Periode: 2009 - 2010 Samenstelling gemeentelijke stuurgroep: jeugddienst, groendienst, bevoegde schepen

Projectomschrijving De jeugddienst van de gemeente Opwijk wou een nieuwe plek creëren voor jongeren. Hierbij had men een kleinere groene ruimte op het oog. Deze groene ruimte kan het best vergeleken worden met een ruimte in het midden van een verkeerskruispunt, zij het aan twee zijden eerder verkeersluw. Op het pleintje staat een betonnen monument en zitbank. Voor het overige is het pleintje aangekleed met struiken en bomen en ingezaaid met gras. Aangezien het pleintje op een as gelegen is waar veel jongeren langskomen om naar school te gaan, werd dit

beschouwd als een belangrijke plek voor jongeren. Aan de overkant van het pleintje was er reeds een plek waar

jongeren samenkwamen voor en na de schooluren. Om deze plek te ontlasten wou de jeugddienst op het

pleintje een bijkomende inrichting voorzien voor jongeren.

Aan de hand van een bevraging van verschillende klassen in de nabijgelegen school werd er in kaart gebracht

op welke manier de omgeving door de jongeren bekeken wordt. Al snel bleek dat het pleintje geen belangrijke

ruimte was in de beleving en gebruik van de jongeren. Voor de jongeren zijn er andere belangrijkere ruimten in

de buurt. Voor hen was het dan ook nodig om deze andere – belangrijke plekken - in de buurt te verbeteren en

eventueel her in te richten.

Dit werd ook bevestigd door een vergadering met de buurt. De buurtbewoners zagen deze ruimte niet als een

ruimte voor jongeren en waren vooral vragende partij voor beter onderhoud en een herwaardering van de

bestaande toestand. Ook de restauratie van de VTB-bank was een prioriteit voor de buurtbewoners. Zowel de

buurtbewoners als de jongeren uit de school vroegen naar een verbeterde verkeerveiligheid rondom dit

pleintje. De zichtbaarheid naar de verschillende straten was niet altijd optimaal.

Uiteindelijk werd er besloten om op dit pleintje geen verdere voorzieningen voor jongeren te integreren. Wel

werden er op basis van de inspraakmomenten met de jongeren en de buurtbewoners verschillende kleine

voorstellen geformuleerd om het kleine pleintje te verbeteren (verkeersveiligheid, restauratie monument,

oversteekbaarheid,…)

Bestaande toestand

Procesverloop

Startvergadering met gemeentelijke diensten

Terreinbezoek

Inspraakacties in drie klassen in Opwijk (secundair onderwijs)

Buurtvergadering

Opmaak nota en eindconclusie

Stuurgroep gemeentelijke diensten

Wijksyntheseplan Voorstel ludieke inrichting bank

Jeugdvriendelijke inrichting van de omgeving Bosstraat &

inrichting speelterrein Bosstraat [Wilsele-Putkapel]

Aanvrager subsidie: Jeugddienst stad Leuven

Periode: 2011 – 2012 Samenstelling gemeentelijke stuurgroep: stedelijke diensten Leuven (jeugddienst, groendienst, wijkontwikkeling)

Projectomschrijving

Dit begeleidingstraject was gericht op een toekomstige herinrichting van de publieke ruimte rondom de

Bosstraat. Het studiegebied is een deel van de centrale woonkern van Wilsele-Putkapel. Er bevindt zich een

school, speelterrein, rusthuis, enkele woningen, zwembad, ontmoetingsruimte, jeugdhuis en verschillende

groene ruimten. Op lange termijn wil de stad enkele nieuwe inrichtingen voorzien. Dit inspraaktraject wou

hierop inspelen. Op korte termijn was het ook de bedoeling om een bestaande speelterrein (aan de School in

de Bosstraat) opnieuw in te richten.

In de eerste plaats werd de beleving van de kinderen en jongeren voor het volledige studiegebied in woord en

beeld gebracht. Samen met kinderen en jongeren werd er besproken wat de kansen en mogelijkheden zijn van

deze omgeving. Volgende groepen werden bevraagd: enkele klassen uit de omgeving, de jeugdraad, passanten

en gebruikers van de omgeving. Dit resulteerde in verschillende belevingskaarten van het studiegebied. Deze

eerste fase werd afgerond met het opstellen van richtlijnen om te werken aan de jeugdvriendelijke inrichting

van de omgeving van de Bosstraat. Volgende items kwamen o.a. aan bod en werden verder uitgewerkt: streven

naar een autoluwe zone en ontmoetingsruimte, groene buffer rondom sporthal, werken aan een parksfeer van

de publieke groene ruimte, bijkomende sportkansen, goede toegankelijkheid voor fietsers en voetgangers….

Dit alles werd geïllustreerd en in beeld gebracht aan de hand van een structuurschets. In de tweede fase werd

er een zoneringsplan opgesteld voor het speelterrein aan de school in de Bosstraat. Dit gebeurde aan de hand

van inspraaksessies met twee klassen van de school in de Bosstraat. Er werden verschillende type

inrichtingsschetsen (avontuurlijk, klassiek, eenvoudig) voorgesteld en de kinderen verfijnden deze aan de hand

van eigen schetsen en bedenkingen. Uiteindelijk werd er een globaal zoneringsplan opgemaakt voor de

speelruimte waar de stad Leuven dan verder mee aan de slag kon.

Procesverloop

Startvergadering – stedelijke stuurgroep

Tweede stedelijke stuurgroep

Inspraaksessies scholen

Inspraaksessie en terreinwandeling leden van de scouts en jeugdhuis

Terreinobservaties en interviews

Voorstellen van resultaten aan stedelijke stuurgroep.

Opmaak nota

Inspraaksessie in twee klassen in de lagere school Bosstraat: bespreken van mogelijke inrichting.

Opmaak zoneringsplan en inrichting schets voor het buurtspeelterreintje.

stuurgroep

Opmaak eindverslag

Inspraaksessies met kinderen

Inrichtingsvoorstellen en zoneringsplan

Speelkansen in de Bomenwijk [Oud-Heverlee]

Aanvrager subsidie: Jeugddienst gemeente Oud-Heverlee.

Periode: 2011 – 2012 Samenstelling gemeentelijke stuurgroep: jeugddienst, gemeentesecretaris, schepen van jeugd en ruimtelijke

ordening.

Projectomschrijving

De Bomenwijk is een tuinwijk in Oud-Heverlee. Recent werd het publiek domein overgedragen aan de gemeente.

De gemeente wil dan ook instaan voor het verdere beheer en onderhoud. De gemeente wenst deze publieke

ruimte aangenamer en speelvriendelijker te maken. Op basis van enkele inspraakmomenten dienden enkele

voorstellen worden uitgewerkt, samen met de kinderen, jongeren en volwassenen uit de buurt. De

geselecteerde wijk omvat de straten Acacialaan, Esdoornlaan, Meidoornlaan, Olmenlaan. Momenteel zijn er

geen formele speelkansen in de wijk. Er zijn enkele informele speelmogelijkheden. Zo zijn er enkele groene

ruimten. De straten hebben tevens een woonerfprincipe, waardoor er gemakkelijk kan gespeeld worden.

Een eerste inspraakfase werd georganiseerd op het terrein zelf. Dit wil zeggen dat de buurtbewoners

(volwassenen en kinderen) uitgenodigd werden op het terrein. Voor de kinderen werden er verschillende

opdrachtjes in de wijk voorzien om zo de beleving, kansen en knelpunten van de wijk te leren kennen. Aansluitend

werden de volwassenen uitgenodigd voor een informeel gesprek. Aan hen werd er ook uitgelegd wat de

bevindingen van de kinderen waren. Deze inspraakacties leidde tot een beleving en ruimtelijke analyse van de

wijk: wat zijn goede speelplekken, welke niet, waar kan er iets verbeterd worden, zijn er genoeg speelkansen,…..

Verschillende inrichtingsvoorstellen werden uitgewerkt voor de wijk: informele speelhoekjes, bijkomende

zitbanken, een centraal buurtspeelterrein. Ook rond beheer werden verschillende suggesties gedaan. Het

resultaat werd voorgesteld aan de buurtbewoners. De kinderen en volwassenen konden hun opmerkingen en

nuances meegeven. Met de kinderen verliep dit vlot en werden delen van de inrichting op het terrein uitgezet om

een beter zicht te krijgen op de omvang van de nieuwe inrichting. Bij de volwassenen was er veel minder

overeenstemming. Er ontstond duidelijk een groep bewoners die de huidige situatie als goed bevonden. Een

ander groep bewoners was vragende partij om meer speelkansen te integreren in de publieke ruimten. Op basis

van de opmerkingen van kinderen en volwassen buurtbewoners werd het plan aangepast en werd er een

compromisplan voorgesteld.

Inspraakacties met volwassenen en kinderen uit de buurt

Inrichtingsvoorstellen en inspraakactie Procesverloop

Startvergadering met de gemeentelijke diensten van Oud-Heverlee

Inspraakactie met kinderen en volwassenen uit de buurt

Analyse en eerste inrichtingsschets

Vergadering met de gemeentelijke diensten Oud-Heverlee

Inspraakactie met kinderen en volwassenen uit de buurt

Tweede inrichtingschets

Opmaak definitieve schets en vergadering met de verschillende gemeentelijke diensten.

Infoavond met de buurtbewoners

Colofon

Provinciale jeugddienst Vlaams-Brabant:

Nele De Cuyper, Thomas Huyberechts, Katrijn Vanduffel

Provincieplein 1, 3010 leuven, 016/26.76.88

Kind & Samenleving vzw - Ruimtecel:

Francis Vaningelgem, Peter Dekeyser en Wouter Vanderstede

Bolwerksquare 1a, bus 8, 1050 Brussel, 02/894.74.60

Gemeenten: Vanuit de steden en gemeenten werkten verschillende

diensten mee aan de trajecten. De contactpersoon was telkens

iemand van de jeugddienst. Maar ook de groendiensten, technische

dienst, wijkmanagers, dienst ruimtelijke ordening, sport, onderwijs

en bevoegde schepen werden betrokken bij de trajecten.

Contactpersonen steden en gemeenten: Dieter Vranckx (Bierbeek),

Bart Bekker (Tienen), Melina Vranckx (Boutersem), Katelijne Wouters

(Leuven), Lies Corneillie (Leuven), Tine Talboom (Londerzeel), Evi

Wouters (Sint-Pieters-leeuw), Simon Vanrutten (Landen), Bert

Meganck (Opwijk), Katy van Londen (Oud-Heverlee)