Je kan niet kiezen waar en in welk gezin je geboren wordt

Anne DedryDirecteur Zorg-Saam

Ons Zorgnetwerk- 11 maart 2014 -

Kinderarmoede is een smet op ons blazoen

• ‘waar’ geboren aan de goede kant van de wereldbol

• ‘in welk gezin’ kansarm of niet kan beter

DAAROM6 goede praktijkvoorbeelden rond kinderarmoede

Enkele cijfers (kinderen < 12 jaar)

1. 10 % van de kinderen in Vlaanderen leeft in een gezin dat max. 11.306 € per jaar per persoon heeft10 % rijkste kinderen : minstens 33.080 € per jaar per persoon

2. 11,3 % kinderen in Vlaanderen leeft in gezin met verhoogd armoederisicoExtra risico : éénoudergezinnen, grote gezinnen, geen werk

Bron : Kind in Vlaanderen, 2012

Enkele cijfers (kinderen < 12 jaar)

3. 16,7 % van de gezinnen met jonge kinderen heeft het moeilijk om eindjes aan mekaar te knopen

4. 22,2 % kan zich niet veroorloven jaarlijks een week op vakantie te gaan

Enkele cijfers (kinderen < 12 jaar)

5. Kansarmoede neemt toe bij jonge kinderen kansarmoede-index Kind & Gezin (inkomen, opleiding, huisvesting, arbeidssituatie, gezondheid, ontwikkeling kind)

Enkele cijfers

6. Vergelijking Europa : België in de middenmoot.Vlaams-Brabant scoort ogenschijnlijk goed- maar stijging van geboorten in kansarme gezinnen is in Vlaams-Brabant groter dan in Vlaanderen- negatieve inhaalbeweging- Tienen triest record : 14,5 %

Good Practice NR. 1

• Kraamzorg Landelijke Thuiszorg Kempen (Turnhout en Herentals

• Geïnspireerd op PAReL-project Leuven (onder impuls van De Bakermat en Gasthuisberg)

• Vaststelling : gehechtheidsrelatie tussen kind en ouders is voorwaarde voor optimale ontwikkeling kinderen

• Steun provincie Antwerpen

Good Practice NR. 1

Doelstelling :• Gezinnen in armoede reeds vroeg in de zwangerschap

de weg laten vinden naar ondersteuning op maat• 2 acties• Project 01/01/2012 – 31/12/2012

Actie 1

Regionaal netwerk : perinataal aanbod Herentals en Turnhout• Ondersteunende partners :

- OCMW- Verenigingen waar armen het woord nemen (De Fakkel en ‘t Antwoord)- Expertisecentrum De Kraamvogel komen op regelmatige basis samen bespreken de zorg - op maat gezin,

- laagdrempelig,- met respect eigenheid gezin

Actie 2

Organiseren van pre- en postnatale workshops• Concreet ondersteuningsaanbod aan maatschappelijk

kwetsbare ouders• Doel : gehechtheidsrelatie tussen ouders en kind

optimale kansen bieden• 3 prenatale en 3 postnatale workshops

Thema’s : prenatale workshops

• Workshop 1 : gezonde voeding en leefwijze tijdens de zwangerschap

• Workshop 2 : luisteren naarje ongeboren kind(haptonomie)

• Workshop 3 : voeding vande baby

Thema’s : postnatale workshops

• Workshop 4 : gezonde voeding en leefwijze van de ouders

• Workshop 5 : als baby’s konden praten• Workshop 6 :

voeding van de baby

Bevindingen

• Informatie bieden is nuttig (babymassage, borstvoeding, …) leidt tot bewustwording van hele gezin ook op andere vlakken (bijv. gezonde levenswijze of hygiëne)

• Via interactie tijdens workshops worden ook andere onderwerpen besproken (bijv. gedrag van baby tijdens de nacht, roken van de moeder, …)

• Moeders wisselen onderling informatie uit en zorgen voor elkaar (bijv. de tienermoeder kreeg materiaal voor de baby van een andere mama)

Bevindingen

• Via interactie tijdens workshops wordt verdere zorg geregeld :* GVO door vroedvrouw aan huis* kraamzorg thuis* medische nazorg thuis* financiële situatie en huisvesting OCMW

Resultaten

• Er werden 20 ouders bereikt• Het project kwam maar op kruissnelheid nadat het

afgelopen was (doorverwijzingen)• Het netwerk heeft besloten haar overleg verder te

zetten, zonder de extra projectmiddelen

Tips voor de toekomst

• De drempel moet laag zijn (gebouw toegankelijk voor koetsen en buggy’s, parkeerplaatsen, gratis toegang)

• Deelnemers nog eens opbellen de dag ervoor• Bij regenweer de mama’s gaan ophalen• Samenwerking met ziekenhuizen verder uitbouwen• Samenwerking met vereniging waar armen het woord

nemen uitdiepen

Good Practice NR. 2

• Perinti : Perinataal netwerk Tienen• Analoog aan PAReL en Kraamzorg Kempen• 0 – 3 jaar !• 01/04/2013 – 30/03/2014• Steun provincie Vlaams-Brabant• Kinderarmoede terugdringen regio met sterk plattelandskarakter

Partners

• WGC – de Vierkappes• Kind & Gezin• CKg – De Schommel• CAW• OCMW

• Diensten kraamzorg / gezinszorg• Expertisecentrum De Bakermat• Vroedvrouwen• Materniteit Tienen• Kinderopvang

Extra accent

• Naast netwerk ‘beter doorverwijzen’ Bij begeleiding gezinnen gaat de coördinator

mee naar de diensten- om de drempel te verlagen- om de hulp te faciliteren- om de opvolging te verzekeren

Leuke activiteiten (o.a. kindercarrousel)

Resultaten

• Momenteel 15 aanmeldingen• 7 gezinnen in begeleiding• Succes = vooral bij gezinnen waar de globale

begeleiding gebeurt

Knelpunten

• Samenwerking ziekenhuizen en huisartsen moeizaam• Slechte kennis van de sociale kaart bij heel wat

diensten ieder kent zijn stukje geen helikopterview

• Zeer tijdsintensief• Project stopt als het gekend is 1 jaar is te kort

Good Practice NR. 3

Onki

• Kinderdagverblijf met 10 kindplaatsen (0 – 3 jaar)• 16 verschillende kindjes per week• Lokale Dienst Buurtgerichte Kinderopvang• 4 kinderverzorgsters (2 VT, 2 DT)• In Heusden-Zolder, wijk Berkenbos scoort hoog in

% kansarme geboortes• Nog 4 gelijkaardige projecten in Antwerpen

Onki

Buurtgerichte kinderopvang

Buurtgerichte kinderopvang, d.w.z. :• Richt zich tot kinderen in de buurt• Werkt met mensen uit de buurt

- vorm van sociale tewerkstelling

Buurtgerichte kinderopvang

• Opvang : elke dag van 7.30 uur tot 17.00 uur• Opvang voor kinderen die niet binnen de reguliere

opvang terecht kunnen (urgente, occasionele opvang), bijv. sollicitatie / opleiding / seizoensarbeid

• Voorrang voor mensen behorende tot kansengroepen (kindjes vluchtelingen, mensen in kansarmoede, …), mobiliteitsproblemen

Buurtgerichte kinderopvang

• Ouders die hun kindjes nog Nederlands willen bijleren (voor schoolstart)

• Ouders die plots werk vinden en botsen op wachtlijsten in reguliere opvang

Wie zijn de ouders ?

• 75 % Turkse origine• 20 % diverse origine – vluchtelingen• 5 % Belgische origine

• 95 % is de thuistaal niet-Nederlands

Accenten binnen de werking

• Ouderparticipatie op verschillende niveaus• Taalstimulering• Samenwerking

Ouderparticipatie

• Uitgebreid intakegesprek en wenmomenten- kinderopvang is niet hun vrije keuze

• Overnemen van slaap- en eetgewoonten- respect voor culturele verschillen

• Belang breng- en haalmomenten• Laagdrempelige activiteiten (zoo, receptie)

Ouderparticipatie

• Organiseren van verjaardagsfeestjes • Oudergesprekken rond opvoeding• Kleine dagdagelijkse ondersteuning

- helpen met inschrijving op school• Wederzijds : Turkse mama die dansles of Turks komt

aanleren

Superzetel

• Letterlijk een zetel :

- welkom, blijf maar wat zitten

• Hun verhaal met een kop koffie

Taal

• Uitgangspunt : respect • Met handen en voeten• Samen van mekaar leren• Dagdagelijkse warme contacten• Samenwerking met tal van andere diensten

- globale aanpak (niet enkel kinderopvang)

Good Practice NR. 4

• Een spel-o-theek voor kansarme kinderen• H. Hart – Heverlee – kleuterschool• Samen met IBO – Stekelbees• Met steun van OCMW

• 352 kleuters waarvan 72 (= 20 %) voldoen aan kansarme indicatoren

• Actie : spel-o-theek voor ouders• Spelmateriaal en boekjes om te ontlenen en thuis te

gebruiken• Op ontmoetingsmomenten in school en IBO SAMEN

leren spelen• Tevens ook opvoedingsthema’s

• Stekelbees houdt plaatsen vrij in de vakantieopvang voor kansarme kinderen

• Ook in Stekelbees ontleenpunt spel-o-theek• Voor alle kleuters met speciale aandacht voor de

kansarme doelgroep• 90 % van de 72 kleuters hebben al gebruik gemaakt

van de spel-o-theek• Gerealiseerd met € 1 000

Kritische kanttekening

Kwetsbare gezinnen vinden moeilijker de weg naar de kinderopvangNieuw decreet maakt het NOG moeilijker• Kinderopvangzoeker

- digitale opvangplaats zoeken ! Online registreren om dagtarief te berekenen- IKG : wie begrijpt dat ?

• Geen persoonlijk contact en digitale systemen verhogen de drempel

Kritische kanttekening

• Sociaal tarief enkel nog mogelijk via OCMW- nu verantwoordelijke die dit beslist in vertrouwen- stigmatiserend

• Opvang reserveren = opvang betalen- wisselende werksituaties- moeite om zich te organiseren

Kritische kanttekening

• Bezettingsgraad moet stijgen- werkdruk stijgt

• Kwetsbare gezinnen vragen meer begeleiding- kinderopvang-aanbieders zullen deze gezinnen liever niet meer aannemen

BESLUIT

• Vermaatschappelijking van de zorg- kinderopvang leidt tot participatie aan de samenleving

• Ook hier door nieuwe regels een valkuil voor kwetsbare gezinnen

Good Practice NR. 5 & 6

• Zowel Familiehulp als Landelijke Thuiszorg hebben een mooi project opgezet rond het helpen van kansarme gezinnen in gezinszorg

• Respectievelijk met de steun van provincie Antwerpen en Limburg

Verzorgenden leren kansarmoede herkennen

ZICHTBAAR• Slechte woonst• Geen geld om boodschappen te doen• Huisarts en tandarts uitstellen• Budgetbegeleiding

Verzorgenden leren kansarmoede herkennen

ONZICHTBAAR• Gemis aan vaardigheden

- huishouden runnen- goedkoop winkelen- huiswerk kinderen- administratie en financiën

Verzorgenden leren kansarmoede herkennen

SUCCES• Verzorgenden zijn doeners

- laagdrempelige inkom- huishoudelijke taken samen inoefenen- ook opvoeding kinderen- openbaar vervoer leren nemen- mee op stap naar OCMW, ziekenfonds, …

• Samenwerking met ervaringsdeskundigen in armoede en thuisbegeleidende diensten

Filmpje

Tot slot

• Armoede is een structureel probleem• Generatie armoede neemt toe• Projecten en good-practice-voorbeelden mogen geen

druppel op een hete plaat zijn• We moeten afleren met ONZE middenklasse bril (onze

waarden en normen) te kijken naar gezinnen in armoede