2 3

Inhoudsopgave

46810

12141618202224

2628282929

32

3436373839

404243

Voorwoord door Kees Eijkel, directeur Kennispark TwenteKennispark Twente zit in de liftOndernemen zit de UT in het bloedNominaties en prijzen 2009

Entrepreneurship Talent voor ondernemerschap Interview: FAME regeling grote stap voor studentenondernemerschap Succesvol starten Succesvol groeien Interview: Het is uren maken in de VS TOP plaatsen 2009

Innovation Van idee tot business Kennistransfer Facility sharing Interview: TPRC onderstreept grote expertise UT

Evenementen en ontmoetingen

Area Ruimte voor ondernemerschap Evenementen en ontmoetingen Vestigingsbegeleiding Interview: Kennispark bijzondere wijk van Enschede

Resultaten Kennispark TwenteColofonPartners

4 55

Het creëren van een omgeving waar alle ingrediënten aanwezig zijn voor succesvol hightech ondernemerschap en innovatie. Het combineren van de juiste elementen en de juiste partijen. De kracht van de combinatie: daar gaat het om. Dat hebben we ook het afgelopen jaar weer gezien.

De combinatie tussen verschillende partijen, zoals de onderzoeksinstituten van de Universiteit Twente, BTC Twente, NIKOS, Innovatieplatform Twente en onze founding fathers, heeft ervoor gezorgd dat we in 2009 mooie stappen hebben kunnen zetten. De goedkeuring van het Masterplan Gebiedsontwikkeling Kennis-park Twente in januari 2009 is er eentje. De lancering van het open innovatiecen-trum met Stork Fokker, Ten Cate, Boeing en de Universiteit Twente een tweede. Zij zochten een ondernemende omgeving met veel kennis en vonden die in Twente. Eind 2009 kwam daar nog bij dat Kennis-park Twente erkend is als een kennis-campus van nationaal belang, naast Food Valley, de High Tech Campus en het BioSciencepark in Leiden. Een erkenning waar we met al onze partners trots op mogen zijn.

We hebben er samen hard voor gewerkt. Ook internationaal gezien werkt Kennis-park Twente aan haar naam, die (onver-taald) verrassend goed herkend wordt door internationale relaties. In Melbourne (Australië) zijn ze onder de indruk van ons systeem en zijn we gevraagd om formeel adviseur van het grootste park in Australië te worden. Zij bestempelen ons Twentse Kennispark als een ‘benchmark project in the global arena’. Ook dat is het resultaat van de juiste combinatie, in dit geval specifiek de gemeente Enschede, de provincie Overijssel, de Universiteit Twente en sinds kort ook Saxion.

In dit jaarverslag nemen we u graag mee langs de verschillende elementen die Kennispark Twente dé plek maken voor hightech ondernemers: ideeën voor nieuwe business, business development support faciliteiten, talent, ontmoetingen en een inspirerende omgeving. Wij vertellen u graag over de hoogtepunten van 2009 en de kracht van de combinatie in Twente.

Kees Eijkel Directeur Kennispark Twente

Voorwoord De kracht van de combinatie

Team Kennispark Twente

6 7

Het Kennispark Twente zit behoorlijk in de lift. Nationale erkenning als één van Nederlands vijf kenniscampussen, een uniek open innovatiecentrum met internationaal werkende bedrijven, een groeiend aantal startende bedrijven, die met de UT samenwerken, de groeiende betrokkenheid van het MKB en de ruimte, die bestuurlijk Twente geeft aan de fy-sieke ontwikkeling van het Kennispark en de daarmee gepaard gaande economische ontwikkeling.

De leden van de stuurgroep, Carry Abbenhues, Gedeputeerde van Overijssel, Ineke van Oldeniel, Raad van Bestuur van Saxion, Eric Helder, wethouder van Enschede, en Kees van Ast, vice-voorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit Twente, trekken deze conclusie uit de ontwikkelingen in 2009 met gepaste ingetogenheid, maar met grote innerlijke blijdschap.

Kraamkamer“Het Kennispark Twente is een ingewikkeld project met vele maatschappelijke aspecten”, zegt Eric Helder. “In de beginfase is het altijd moeilijk om de zin of de impact goed over het voetlicht te krijgen. Ik heb het Kennispark Twente altijd gezien als een kraamkamer voor de economische ontwikkelingen in Twente. Daarvan worden nu de eerste contouren zichtbaar. Denk alleen maar aan het open innovatiecentrum met Boeing, Stork Fokker, Ten Cate en de UT. De erkenning op nationaal en zelfs internationaal niveau wordt uitgesproken. Dat is heel belangrijk voor het vertrouwen van de marktpartijen.”

Kennispark Twente zit in de lift

Nauwe samenwerkingDe betrokkenheid van die marktpartijen is voor Carry Abbenhues van zeer groot belang. Het Kennispark Twente is een project van lange adem, waarbij financiële steun vanuit het bedrijfsleven onont- beerlijk is. Dat geldt zeker ook voor de gebiedsontwikkeling en de fysieke invul-ling. “Het samen met bedrijven optrekken is van toenemend belang om de regio structureel te kunnen blijven versterken.”De steun vanuit de Regio Twente, de groeiende betrokkenheid van Saxion, de samenwerking met Boeing, Koninklijke Ten Cate en Fokker Aerostructures. De toekenning van €7 miljoen uit het Fonds Economische Stimulering voor het project High Tech Factory van MESA+. “Daar doen we allemaal voor. Ik heb hoge verwach-tingen van de nieuwe bedrijvigheid en werkgelegenheid, die gaat ontstaan.”

Naar elkaar toegegroeidGrote winst vindt Ineke van Oldeniel, dat UT en Saxion naar elkaar zijn toe-gegroeid. “Saxion heeft toegevoegde waarde voor Kennispark. Technologische innovatie begint bij de UT. De spin-off komt heel vaak terecht bij HBO-mensen. Ook wij ontwikkelen innovatieprogram-ma’s. Bij sommige programma’s kunnen we beter vanaf het begin samenwerken. Saxion zal zich in 2010 als volwaardige bij Kennispark Twente aansluiten.”

Saxion heeft 22.000 studenten, van wie er 14.000 in Enschede studeren. Het belang van Twente als economische en leefregio voor Saxion is evident. Kennispark ontwikkelt zich steeds meer als motor voor de regionale economische ontwikkeling, vindt Ineke van Oldeniel. “Kennispark is voor heel Twente. Niet alleen voor Enschede. Dat besef begint gelukkig steeds meer door te dringen.

KrachtVan groot belang is, dat de ontwikkeling van het Kennispark samen met het Lucht-havengebied en Hart van Zuid (incl. WTC Twente) een prominente plaats inneemt op de Agenda van Twente. Dat is een voorwaarde voor een resistente ontwikke-ling op de langere termijn. Kees van Ast: “Partijen uit het complete maatschap-pelijke veld raken steeds meer betrok-ken bij het Kennispark Twente. De kracht van de combinatie is een kernwoord. We houden het compact en streven naar zichtbaarheid. The Corridor, het gebouw waarin we nu alles rondom innovatie en ondernemerschap concentreren. Straks gebeurt hetzelfde in Langezijds. En niet vergeten natuurlijk de successen van de innovatie-instituten. Het Medical Imaging-programma. Kennis van de UT laten landen in het bedrijfsleven. Dat leidt tot werkgelegenheid. Dat is Kennispark Twente.”

Ineke van Oldeniel (Saxion), Eric Helder (Gemeente

Enschede), Carry Abbenhues (Provincie Overijssel),

Kees van Ast (Universiteit Twente) en Kees Eijkel

(directeur Kennispark Twente).

8 9

“Het ondernemen zit de UT is het bloed. Maar ik heb het gevoel dat de innovatieve potentie van de UT nog meer kan worden gebruikt”, zegt Martijn Kuit, sinds 2009 zakelijk directeur van MIRA, instituut voor biomedische technologie. “Het College van Bestuur stimuleert waar mogelijk. Kennispark Twente is de katalysator in het valorisatieproces. Als we alle bronnen op de UT kunnen aanboren, kunnen we in de toekomst nog veel mooie dingen beleven.”

WerkgelegenheidMIRA heeft in 2009 heeft met Central for Medical Imaging, een samenwerkings- verband met Siemens en het UMC Groningen een zeer belangrijke stap voorwaarts gezet. Martijn Kuit: “Ik verwacht enorm veel technologische innovatie van deze grote alliantie. Top Technologie voor de Patiënt. In 2011 zal dit CMI ook fysiek in Kennispark Twente aanwezig zijn met veel directe werkgele-genheid.

Binnenhalen van grote bedrijvenJan Emmerzaal van IMPACT, ook als zakelijk directeur in 2009 begonnen, zet in op de “ontsluiting van de expertise, die veelal verstopt zit in de UT”. “Als IMPACT verzinnen we zelf niets”, zegt hij. “Wij vertalen de expertise naar bedrijvigheid. Hoe maken we de enorme expertise van de UT toegankelijker voor het bedrijfsleven. De uitdaging voor 2010 is, dat we nog beter dan nu weten wat de UT te bieden heeft. De ontwikkeling van de spin-offbe-drijven gaat op hoog niveau door. Ruim 10 per jaar. Per euro van de UT halen we het dubbele uit de markt. We richten ons meer op het ‘binnenhalen’ van grote bedrijven als Philips Drachten, de BP en Shell, zonder natuurlijk de aandacht voor de kleinere spin-offbedrijven te verliezen.”

Kennispark Twente als opstap naar een grotere Europese positieVoor Iddo Bante, zakelijk directeur van het CTIT, is er een onbetwist hoogtepunt in 2009: het European Institute of Technologie (EIT) heeft voor de eerste zeven jaar de UT aangewezen als

coördinatiepunt voor de EIT ICT Labs. NOKIA, Ericsson, Alcatel, SAP, Philips en de drie technische universiteiten Eind-hoven, Delft en Enschede gaan in een zeer omvangrijk programma met een jaarlijkse subsidie van €30 miljoen strategieën ontwikkelen om technologisch innovatieve producten versneld “in het bedrijfsleven te krijgen.” Iddo Bante: “Dit is Europese innovatie ten top. Er ontstaan talloze kansen voor echte ondernemende ICT-studenten. De basis is de kennis en kunde van de UT. Het Kennispark Twente vormt een opstap naar een grote Europese positie van de UT. Het MKB neemt uit-drukkelijk een zeer belangrijke plaats in. Alle topmannen van onze grote partners erkennen, dat zonder het MKB de plannen niet kunnen worden gerealiseerd.”

High Tech FactoryMESA+ ziet als belangrijkste activiteit de High Tech Factory. In deze productie-faciliteit voor bedrijven in de micro- en nanotechnologie steken het Ministerie van Economische Zaken, de Provincie Overijssel en de Regio Twente ruim €11 miljoen subsidie. Zakelijk directeur Miriam Luizink: “We gaan ons richten op het ontwikkelen van productieprocessen, het oprichten van een apparatuurfonds, waarmee we ruimte gaan bieden voor bedrijven op en buiten de UT. Vooral de kleinere MKB-bedrijven, die moeilijk aan financiering kunnen komen, proberen we te helpen. We gaan, waar mogelijk de Twentse bedrijven, die met nano-technologie werken faciliteren met onze wetenschappelijke kennis en met onze apparatuur. Versterking van de Twentse

nano-industrie is een van onze belangrijkste doelstellingen.”

Venturelab TwenteMet het VentureLab Twente is voor Sjoerd van Tongeren van het IGS in 2009 een nieuw instrument in het leven geroepen, dat startende UT-ondernemers de moge-lijkheid biedt om nog beter als onderne-mer in de maatschappij te slagen. “Technologen zijn niet altijd de beste ondernemers. Teveel gericht op de techniek. Ondernemen is in feite een maatschappelijke activiteit. VentureLab Twente is op zoek naar ondernemers, die technologie willen gebruiken om een bedrijf groot te maken. Het fundamentele onderzoek, dat op de UT wordt verricht is onontbeerlijk, maar moet in een onderne-ming worden vertaald naar de praktijk. Daar heb je tools voor nodig, die ontwik-keld zijn op basis van maatschappijweten-schappelijke kennis.”

ProductontwikkelingEen maatschappij bestaat niet uit tech-niek, maar uit mensen, die techniek toe-passen, weet Oscar Peters van het IBR als geen ander. Het “in de markt zetten” van een bepaald product heeft alles te maken met een acceptatieproces. “We hebben niet als zodanig producten, die we zelf in de markt zetten. We zijn toeleverend aan. Ik constateer, dat het besef, dat produc-ten uiteindelijk bedoeld moeten zijn om het welzijn van de mens en samenleving te vergroten groeit. Het IBR wordt steeds vaker ingeschakeld. Ook aan het begin van een productontwikkelingsproces.”

De innovatieve successen stapelen zich op. Op internationaal gebied behalen de zes onderzoeks-instituten van de Universiteit Twente belangrijke successen. De spin-offbedrijven nemen gestaag in aantal toe. Alle zakelijk directeuren van de instituten spannen zich samen met Kennispark Twente tot het uiterste in om de valorisatie te optimaliseren. Het hoge woord is er uit: valorisatie. Door een van de directeuren omschreven als: “hoe landt onze kennis in de samenleving.”

Ondernemen zit de UT in de genen

10 11

Ent

rep

rene

ursh

ip

Nominaties en prijzen 2009Blue4Green Erik Staijen

Smart Signs Solutions, Xiophotonics, Twee R Recycling, Mobihealth en Steray.

Genomineerd

Young Technology Award 2009

Professor Detlef Lohse Universiteit Twente

Simon Stevin Meesterschap

Sigmax

UT van den Kroonenberg Prijs

Capzo International Ootmarsum

StatiqCooling Rijssen

Oost Nederland in de Innovatie Top 100

Nr. 6 MESA+

Nr. 8 ITC

Nr. 9 CTIT

Nr. 12 IMPACT

Nr. 23 Telematica Instituut

Top 30 kennis- en onderzoeks-instellingen van Technisch Weekblad

Nominaties Deloitte Fast 50voor snelgroeiende technologiebedrijven

Dit is het vierde jaar op rij dat 10% van de ranglijst bestaat uit bedrijven uit Twente.

Bizz Design Academy Enschede

ODS2 Enschede

TSI Solutions Enschede, spin-off

Webprint Oldenzaal, winnaar Rising Start Twente, 2007

Xsens Technologies Enschede, spin-off Universiteit Twente

Sqills Enschede, opgericht door twee oud-studenten van de UT

NWO Spinozapremie

Prof. dr. ir. A. (Albert) van den BergUniversiteit Twente

12 13

Entrepreneurship

De Ondernemende Universiteit Twente (UT) is een broedplaats

voor nieuwe ideeën, innovatie en nieuwe technologie. Een goede

voedingsbodem voor ondernemerschap. Al 25 jaar lang stimuleert

de UT actief het ondernemerschap onder haar wetenschappers,

studenten en promovendi. Innovatieve ondernemers staan

tenslotte aan de basis van economische vooruitgang.

14 15

Ent

rep

rene

ursh

ip

Spin-off Blue4Green in de prijzen

De ondernemende regioDe Universiteit Twente is in Nederland leidend in het genereren van spin-off bedrijven. Inmiddels zijn al meer dan 700 bedrijven ontstaan vanuit de UT en dat aantal blijft groeien. Sinds 2006 werkt de UT samen met de gemeente Enschede (namens de Netwerkstad) en de provincie Overijssel aan het stimuleren van onder-nemerschap en innovatie in de regio Twente. Dit samenwerkingsverband heet Kennispark Twente.

Binnen Kennispark Twente draait het om het creëren van een omgeving waarin kennisintensief ondernemerschap en innovatie optimaal tot hun recht kunnen komen; een omgeving waarin nieuwe bedrijvigheid goed kan ontstaan en doorgroeien. De doelstelling is het creëren van 10.000 nieuwe, hoogwaardige arbeidsplaatsen voor de regio Twente.

Talent voor ondernemerschap

Alles begint bij talent voor ondernemen en het bewustzijn van ondernemerschap als een carrièreoptie. Dit begint al tijdens de studietijd op de Universiteit Twente.

Ondernemerschap als carrièreoptieIn het kader van de strategische visie van de Universiteit Twente (Route ’14) is in 2009 begonnen met de ontwikkeling van

een verplicht vak gericht op ondernemer-schap. Tijdens de bachelorfase zullen studenten van alle studierichtingen snuffelen aan het ondernemerschap.

Daarnaast organiseert Career Center Twente maandelijkse borrels waarbij studenten kennis kunnen maken met Twentse bedrijven. Vanuit Kennispark Twente vertelt een jong bedrijf over ondernemerschap als carrièreoptie en daarnaast over het werken bij een MKB bedrijf na de studie.

NIKOS Het onderwijs in ondernemerschap wordt verzorgd door het Nederlands Instituut voor Kennisintensief Ondernemerschap (NIKOS), onderdeel van de faculteit Management en Bestuur. Het werkterrein van het instituut bestrijkt onderwijs, onderzoek, business development support en de snijvlakken daartussen. Voor Kennispark Twente verzorgt NIKOS de TOP-regeling en VentureLab Twente. Beide programma’s staan op die manier ook aan de basis van het onderzoek naar methoden en technieken voor ondersteuning van ondernemerschap.

Entrepreneurship

Onderwijs in ondernemerschapOok binnen de curricula van de oplei-dingen zoeken UT-studenten kennis over ondernemerschap. In het collegejaar 2009-2010 nemen 35 studenten deel aan de minor Ondernemerschap en 27 studenten volgen de mastertrack Innovation & Entrepreneurship.

Studentondernemerschap Vanuit het platform Studentondernemer.nl ondersteunt Kennispark Twente in samenwerking met de Student Union, studentondernemers van de Universiteit Twente. Inmiddels zijn er 76 studenton-dernemers bekend bij het platform. De schatting is dat er zo’n 150 actief zijn binnen de Universiteit Twente.

In het afgelopen jaar zijn meer dan 100 ondersteuningsverzoeken binnen geko-men bij de coördinator voor studenton-dernemerschap. Deze ondersteunings-verzoeken variëren van hulp bij het zoeken van huisvesting tot juridische ondersteuning. In 2009 zijn 7 student-ondernemers na hun afstuderen doorge-stroomd naar de TOP-regeling. Deze ondernemers geven daarmee invulling aan hun carrière als ondernemer.

Naast het bieden van inhoudelijke ondersteuning, organiseert Studentondernemer.nl ook bijeenkomsten voor studentondernemers. In mei is in samenwerking met de Kamer van Koophandel en Young Business Professio-nals van Saxion een studentondernemers-dag georganiseerd. Tijdens deze dag

leerden studentondernemers over ondersteunings-

mogelijkheden en ontwikkelden zij hun vaardigheden tijdens workshops. Zo’n 100 ondernemende studenten namen deel aan dit jaarlijkse evenement.

Tijdens een speeddatingdiner in mei konden studentondernemers met elkaar en met andere startende ondernemers uit Twente in contact komen. Zo’n 30 ondernemers wisselden ervaringen uit en maakten kennis met elkaar.

UT-Nieuws 17 september 2009

De UT-alumnus Erik Staijen van de spin-off Blue4Green ging donderdagavond 5 november naar huis met de Young Technology Award. In theater Prismare in de wijk Roombeek koos de jury uit in totaal zes nominaties zijn lab-on-a-chip vinding als `het meest geloofwaardige product’. De onderscheiding, een cheque van vijfduizend euro en een glazen trofee, is bedoeld voor jonge bedrijven uit Overijssel die een eigen technologie in huis hebben.

17

Ent

rep

rene

ursh

ip

16

Tijdens 10 RouteSuc66 bijeenkomsten vertelden gevestigde en succesvolle ondernemers hun verhaal aan student-ondernemers en studenten met onder- nemersambities. Gemiddeld luisterden zo’n 50 belangstellenden naar de verhalen over de route naar succes.

FAME regelingTijdens de opening van het Academisch Jaar van de UT op 1 september 2009 is de FAME regeling officieel gelanceerd. De FAME regeling is vergelijkbaar met een studieregeling voor topsporters, maar binnen FAME draait het om begeleiding bij het combineren van ondernemen en een studie. FAME biedt studentonderne-mers structurele ondersteuning en begeleiding rondom de studievoortgang en de mogelijkheid om een renteloze lening af te sluiten. Inmiddels maken al twee studentondernemingen gebruik van de regeling. De FAME regeling is opgezet in samenwerking met de Rabobank Enschede-Haaksbergen en de Student Union.

Wessel Draijer schat, dat er wel 100-150 studenten op enigerlei wijze met een bedrijfje bezig zijn. De meesten beginnen in het derde studiejaar. Het precieze aantal kan ik niet noemen. Naar mijn idee zit er wel degelijk groei in.” De moeilijkheid om studeren en onderne-men te combineren komt het duidelijkst naar voren in de afstudeerperiode. Wessel Draijer: “De studenten moeten kiezen tussen afstuderen of hun onderne-ming voortzetten. Combineren is haast niet te doen. FAME lost dat voor ze op probleem op.”

MentorDe student-ondernemers, die worden toegelaten tot de regeling krijgen een mentor en desgewenst op diverse terreinen advies van Kennispark Twente. Ook kunnen ze een renteloze lening van €10.000,- krijgen.

De aanvragers moeten wel door een strenge selectieprocedure. Ze moeten kunnen aantonen goed te zijn in zowel het studeren en het ondernemen. Er moet een gedegen businessplan ten grondslag liggen aan hun onderneming en ze moeten voortgang in hun studie garanderen.

Werkgelegenheid“En niet onbelangrijk”, zegt Wessel Draijer, “Ze moeten aangeven na de studie met hun bedrijf in de regio te willen blijven. Voor het Kennispark Twente is dat van belang, omdat het onder andere de werkgelegenheid in Twente willen stimuleren.”WAME en Goal Gorilla waren de eerste twee bedrijven, die in 2009 gebruik konden maken van de FAME-regeling. Naar verwachting komen daar in het lopende studiejaar nog twee bedrijven bij.

Voor Wessel Draijer van Student Union is de instelling van de FAME-regeling met afstand de belangrijkste verworvenheid van 2009. “Het is een prachtige instrument om studie en student- ondernemerschap de combineren. De UT is de eerste universiteit in Nederland, die studenten een dergelijke structurele ondersteuning biedt om studeren en ondernemen te combineren.”

UT-Nieuws 3 september 2009

De eerste FAME-plaats is tijdens de opening van het academisch jaar toegekend aan Menno van der Werff van het bedrijf Wame. De FAME-regeling voor ondernemende studenten werd maandag officieel gelanceerd. De UT is daarmee de eerste universiteit die studenten een structurele ondersteuning biedt om studie en bedrijf te combineren.

FAME-regeling is krachtig instrumentFAME-regeling van start FAME regeling grote stap voor studentondernemerschap

18 19

Succesvol starten

Wanneer het idee voor een bedrijf en de kennis over ondernemerschap er zijn, is het nog zaak om daadwerkelijk goed van start te gaan. Kennispark Twente onder-steunt de start van nieuwe bedrijven met verschillende regelingen.

25 jaar TOPTOP staat voor Tijdelijke Ondernemers Plaats en is een regeling waarin de basisfinanciering en coaching voor startups geregeld is. Het startende bedrijf kan daarnaast ook gebruikmaken van faciliteiten van de vakgroep waar zijn bedrijf bij aansluit. In totaal hebben in 2009 27 personen een TOP-plaats gekregen, waarvan er 25 als technostar-ter kunnen worden gekwalificeerd.In 2009 bestond de TOP-regeling 25 jaar. NIKOS organiseerde daarvoor in december 2009 een reünie met TOP-bedrijven en partners van de regeling. Zo’n 100 personen bezochten deze feestelijke reünie.

VentureLab TwenteIn samenwerking met NIKOS en Saxion Kenniscentrum Innovatief Ondernemer-schap, is in 2009 ook het VentureLab Twente van start gegaan. VentureLab Twente is een businesss development support programma voor ambitieuze individuen en teams. Binnen het program-ma starten zij een nieuwe onderneming of een reorganisatie van een bestaande onderneming, met als doel een hightech, snelgroeiend bedrijf op te zetten. In mei is een eerste groep van 18 ondernemers

van start gegaan in de pilot. In oktober is vervolgens de eerste officiële groep van start gegaan met 24 deelnemers.

In november 2009 heeft VentureLab Twente ook de NBIA Soft Landings International Incubator status gekregen van een panel van ervaren business incubator managers. Dit programma erkent incubators die andere internatio-nale bedrijven helpen bij hun toetreding tot de Nederlandse markt.

Het Juridisch LoketIn 2008 is Kennispark Twente gestart met een juridisch loket voor startende (student)ondernemers.

Bij dit loket kunnen jonge ondernemers terecht met juridische vragen en kunnen zij standaardvoorbeelden van overeen-komsten ontvangen. De jurist beoordeelt ook zelf opgestelde juridische documen-ten. In 2009 is er 53 keer een beroep gedaan op de jurist voor ondersteuning, waarbij het voornamelijk ging om beoordeling van algemene voorwaarden en standaard overeenkomsten.

Incubator BTC-TwenteKennispark Twente heeft ook in 2009 nauw samen gewerkt met BTC-Twente, de oudste incubator van Nederland. BTC-Twente biedt ruimte en diensten aan zowel de kleine als middelgrote bedrijven die zich in het gebied rondom de UT willen vestigen. Als incubator verleent BTC o.a. diensten aan startende ondernemers, zoals coaching en begeleiding. Ook de netwerk-bijeenkomsten die BTC-Twente organiseert, dragen bij aan de doelstel-lingen van Kennispark Twente. De maan-delijkse ondernemersborrel (BTC-Café) is hier een goed voorbeeld van. Sinds oktober 2009 exploiteert BTC-Twente het gebouw The Corridor, dat als pilotlocatie dient voor het herontwikkelde UT-gebouw Langezijds. BTC-Twente zal in dit nieuwe gebouw de incubatorfunctie gaan vervullen en mogelijk ook als exploitatiepartner deelnemen bij het herontwikkelen van Langezijds naar The Gallery.

TC Tubantia 7 november 2009

Een printfabriek voor bloedvaten en organen, een farmaceutische industrie een luchtvaart-school en het ontwikkelen van biobrandstof voor vliegtuigen. Het kan straks allemaal in Twente gaan gebeuren. In het VentureLab Twente worden tientallen van zulke ambitieuze plannen van ondernemers uit de hele wereld nu op kweek gezet. Doel: drieduizend banen voor hoogopgeleiden.

Groeidiamantjes van Twente lokken knappe koppen

Eind 2009 waren in het BTC-gebouw en de gebouwen onder beheer van BTC-Twente (Capitool 50, Tpoint, Novay en The Corridor), 69 bedrijven met een huurovereenkomst.Door de financiële crisis was de bezettings- graad in 2009 lager dan voorgaande jaren. In het BTC-gebouw was de gemiddelde bezettingsgraad ruim 68%, in de overige gebouwen varieerde dit van 75% tot ruim 94%.

Ent

rep

rene

ursh

ip

20 21

Eind mei 2009 nam Kennispark Twente deel aan de Silicom Summit in Palo Alto (USA), samen met een aantal jonge ondernemers. B&M Business Development, Recore Systems, Micronit en Novulo namen deel aan workshops om hun bedrijf tegen het licht te houden, hun vaardigheden te ontwikkelen en te netwerken.

Contact met talent Bedrijven die groeien, hebben talent-volle werknemers nodig. Vaak staat het snelgroeiende MKB nog niet op het netvlies van studenten en hebben de bedrijven nog niet de middelen om de studenten actief te werven. Vanuit Ken-nispark Twente wordt contact met talent op verschillende manieren gefaciliteerd. Hiervoor wordt vaak samengewerkt met Career Center Twente.

Tijdens de Bedrijvendagen Twente in oktober 2009, heeft Kennispark Twente de deelname van 9 bedrijven gefacili-teerd. Zij namen gezamenlijk deel aan het Twenteplein van Career Center Twente. Kennispark Twente heeft ook jonge ondernemers de mogelijkheid geboden zich te presenteren aan studenten tijdens de Bright Twente borrels. Deze borrels worden door Career Center Twente georganiseerd en hebben als doel studenten kennis te laten maken met werkgevers in Twente.

De vacatureservice op de website van Kennispark Twente is gecontinueerd in 2009. Op deze website kunnen Twentse bedrijven (met name spin-offs) kosteloos hun vacature publiceren. Deze vacature-site is aan de UT-gemeenschap bekendgemaakt via advertenties in het UT-Nieuws.

Technologie Kring TwenteIedere ondernemer weet dat netwerken belangrijk is. In 2009 vierde de Technologie Kring Twente haar 25 jarig bestaan met een galadiner in juni. Ter ere van het jubileum brachten Technologie Kring Twente en Kennispark Twente het boekje ‘Startfighters’ uit: portretten van ondernemers met een bijzonder verhaal.

Succesvol groeien

Vaak start een ondernemer in zijn eentje, of met één compagnon. Er komen mensen bij zodra het goed gaat met de onderne-ming. Kennispark Twente ondersteunt kennisintensieve bedrijven bij hun ambities om te groeien.

Internationaal doorgroeienTe weinig start-ups slagen erin hun innovatieve technologieën om te zetten in wereldwijd succesvolle merken, producten en bedrijven. Via Embedded Coaching biedt Kennispark Twentse ondernemers de mogelijkheid hun bedrijfsstrategie een internationale focus te bieden. Dit gebeurt door acht weken in Silicon Valley (USA) gebruik te maken van intensieve bege-leiding van experts, een uitgebreid internationaal netwerk en een individueel programma. Na de succesvolle pilot in 2008, is in 2009 het programma Embedded Coaching ondergebracht bij Kennispark Twente. Hierbij is gefocussed op het vormgeven van de organisatie van Embedded Coaching.

UT-Nieuws 22 oktober 2009

Hoe staat het precies met de kennis en innovatie in Nederland? Met die vraag bezocht minister van Buitenlandse Zaken Maxime Verhagen gisteren het BTC aan de overzijde van de UT. Directeur Rob de Koning leidde hem rond door het complex waar spin-offs van de UT en andere kleine bedrijven gevestigd zijn. De minister toonde zich onder de indruk: “Twente is een goed voorbeeld van investeren in kennis en innovatie”.

Minister prijst innovatief karakter van de regio

Ent

rep

rene

ursh

ip

22 23

Ze hebben trainingen gevolgd en soms tot in de kleine uurtjes door gewerkt aan hun eigen presentaties, waarbij overigens nog niet bekend was of ze in aanmerking zouden komen om een “verhaaltje af te steken”. Ronnie van ‘t Oever werd zowaar uitgekozen om op de Summit zelf een presentatie te houden voor een aantal venture capitalists. Dat is al een prestatie van formaat. Hij won niet “ondanks een topprestatie”, volgens Paul Heysters. Behalve een leerzame ervaring bood de Silicom Summit ook volop gelegenheid om zakelijke contacten te leggen. Recore Systems heeft al via een venture capitalists vreemd kapitaal kunnen aantrekken (bron: Iddo Bante van CTIT, zie verder in dit jaarverslag).Ook hebben de Twentse ondernemers het als zeer positief ervaren, dat contacten konden worden gelegd met andere Nederlandse delegatieleden, die groei-ambities in de VS hebben.

Toegang tot een netwerkOnderdeel van het programma van de reis was een bezoek aan het PlugAndPlay center: een goed voorbeeld van een Amerikaanse incubator met de beroemde kantoortuin. ‘De grote waarde van PlugandPlay zit echter niet in de ruimte die ze verhuren, je huurt eigenlijk toegang tot een enorm netwerk van

venture capitalist en partijen op de Amerikaanse markt. Elke week worden er pitches gegeven door bedrijven en je kunt wanneer je wilt binnenlopen bij de grote vc’s. Ook kun je continu gebruikmaken van de ervaren business mentoren die met je meedenken over bijvoorbeeld het businessmodel en stellen zij hun netwerk ter beschikking,’ aldus Jaap.

Een ervaring die de ondernemers niet hadden willen missen. ‘Dit aanbod, deze kans had meerwaarde en werkte als katalysator’, aldus de deelnemers.

Het is hard werken in de Verenigde Staten. Laat naar bed. Vroeg op. En in die periode allerlei activiteiten, die gerekend worden tot zakendoen. “Het was weer een lange dag. Slapen doen ze hier niet zo heel veel; er is ons verteld dat een werkweek van 72 uur geen uitzondering is. Ik heb echter wel het idee dat “werken” hier een rekbaar begrip is” schrijft Paul Heysters van Recore Systems in zijn dagboek, dat hij bijhield op de Silicom Summit reis, die Kennispark Twente begin juni 2009 naar Silicon Valley organiseerde.

Het is uren maken in de VS

Een internationale focus aanbrengen, leren van de voorbeelden in Silicon Valley, het internationale netwerk uitbrei- den en vooral ook het tegen het licht houden van de eigen strategie. Met die doelstellingen organiseerde Kennispark Twente de missie naar Silicon Valley. Vier ondernemers namen deel aan de delegatie: Paul Heysters (Recore Systems), Jaap Beernink (B&M Business Develop-ment), Frank Wille (Novulo) en Ronny van ’t Oever (Micronit). ‘Dit soort missies draagt bij aan je ontwikkeling als onder-nemer: hoe presenteer ik me, hoe zit het investeringsklimaat in elkaar, hoe zit de wereld in de VS in elkaar,’ aldus één van de deelnemers.

Je bent wie je kentNetwerken is ook in de VS een belangrijk onderdeel van het zaken doen. “Maar”, vertelt Ronnie van ‘t Oever, ”De manier van zakendoen is hier toch echt wel

anders dan in Europa, de aanpak van het verkoopproces werkt toch net even anders. Het blijkt hier weer dat het netwerken hier toch wel erg belangrijk is, voor een deel geldt hier “je bent wie je kent”.Jaap Beernink vult aan: “Vandaag heb ik twee vergaderingen gepland, allereerst met een ontbijtbijeenkomst. Dat bevalt me trouwens erg goed, wellicht ook eens proberen te introduceren in Nederland. Hier worden überhaupt veel zaken in het café/ restaurant gedaan. ’s Ochtends om 8 uur zitten de cafés vol met breakfast meetings en ditzelfde geldt later op de dag voor de lunch.

Jezelf verkopen in een pitchPitches houden moet voor een onder-nemer, die in de VS zaken wil doen, de gewoonste zaak van de wereld zijn. Tientallen hebben de Twentse delegatie- leden er meegemaakt.

Ent

rep

rene

ursh

ip

2524

In 2009 ontvingen 27 personen een TOP-plaats.

TOP plaatsen 2009

Blue4GreenDaan Sistermans

LightmotifJeroen van Tienhoven

SocialMineDennis Doubovski

AKO EngineeringAlbert Koopman

DistimoRemco van der ElzenVincent Hoogsteder

Ruben Heerdink

Mylife Technologies

Bystrova DynteqMarkvoortLenferinkHaverslag

Agrawal EcolabsPramod Agrawal

MobiHealth BVKnoppel

Kryoz Technologies

De Hoon

SMCWolbers

Cooll BVJohannes Burger

Meijer

SeeEziElisa GielenPaul Jenkins

Amitek Model Factory

Rob WermenbolVan der Zouw

Inertia Technology

Marin-Perianu

InpressionMichiel van der Kwast

Avions VoisinLievaart

Meulenbelt

Talent, Praktijk voor kind en jeugd

Mariët Reesink

ELS CompanyEls Holland

Innovation

Innovatieve ondernemingen zorgen voor een flexibele en vitale

economie en nieuwe werkgelegenheid. In de nieuwe kenniseconomie

neemt het belang toe van een snelle vertaling, uitwisseling en

toepassing van actuele kennis in nieuwe producten en technologieën.

Kennispark Twente zorgt voor meer kennisoverdracht en

samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven.

27

29

Inno

vatio

n

28

Dit kunnen studenten zijn met stage- of afstudeeropdrachten, student-onder-nemers, maar ook vak-groepen en hoogleraren. In haar 2-jarig bestaan heeft de SKP 346 kennisvragen van 290 verschillende bedrijven ontvangen, waarvan 115 kennisvragen in het jaar 2009. Slechts 7% daarvan kon niet gekoppeld worden aan spin-offs, vak-groepen of studenten van de UT.

WetenschapswinkelDe Wetenschapswinkel UT (Wewi) is de connectie tussen universiteit en samen- leving. De Wewi verleent diensten aan maatschappelijke organisaties, belangen- groepen, particulieren en MKB’ers, die behoefte hebben aan wetenschappelijk onderzoek of aan vakkennis, zoals aanwezig op de UT. In 2009 voerde de Wewi evenveel onderzoeksprojecten uit als het jaar daarvoor: 17, waarvan er 14 als openbaar rapport verschenen en drie onder embargo. Het aantal binnengekomen aanvragen steeg van 73 in 2008 naar 89 in 2009.

Hoogtepunt voor de Wetenschapswinkel was het verschijnen van het rapport ’50 jaar Christen-democratische samen- werking in de Euregio in maar liefst drie verschillende talen. De Nederlandse, Engelse en Duitse versie werden aange-boden aan de heer Hans-Gert Pöttering, voorzitter van het Europees Parlement, aan premier Jan-Peter Balkenende en aan de Europees CDA-lijsttrekker Wim van de Camp. Het rapport werd geschreven door Shira Godfried, masterstudent European Studies.

InnovatievouchersMet de innovatievoucher van SenterNovem kunnen MKB ondernemers kennis verkrijgen door een onderzoeks-opdracht bij een kennisinstelling neer te leggen. De uitkomst van de opdrachten kunnen binnen het bedrijf worden gebruikt voor de vernieuwing van producten, processen of diensten. In 2009 zijn 22 innovatievouchers bij de UT ingediend.

Facility Sharing

In 2007 is Kennispark Twente gestart met Facility Sharing projecten. Daarbij gaat het om het beschikbaar stellen van apparatuur en voorzieningen vanuit de Universiteit Twente. Startende ondernemingen kunnen met behulp hiervan tests uitvoeren, onder- zoek in een specifieke omgeving uitvoeren en bijvoorbeeld een pilot productielocatie inrichten. De High Tech Factory van MESA+ is daarvan een voorbeeld.

High Tech FactoryDe High Tech Factory is een nieuwe productiefaciliteit op de campus van de Universiteit Twente. De oude cleanroom van de Universiteit Twente wordt omge-bouwd tot een nieuwe productiefaciliteit voor bedrijven in de micro- en nanotech-nologie. Zij kunnen hier massa maken voor de commerciële markt.

De betrokken bedrijven zijn veelal spin-offs van MESA+, Instituut voorNanotechnologie. Met de komst van deze productiefaciliteit kunnen zij zich richten op hun bedrijfsvoering en groei.

Innovation

Van idee tot business

Business DevelopmentOp de Universiteit Twente worden veel nieuwe technologieën en ideeën geboren. Sinds 2009 heeft de UT bij de instituten een Business Development team dat gecoördineerd wordt door Kennispark Twente. Dit team biedt ondersteuning bij het vinden, ontwikkelen en overdragen van ideeën die mogelijk leiden tot business.

De belangrijkste taken daarbij zijn: • scouting & screening van onderzoek

op kansrijke ideeën;• procesbegeleiding van de bescherming

van intellectueel eigendom;• spin-off ontwikkeling en ‘go-to-market’,

zoals ondersteuning bij ontwikkeling van een business plan; subsidies; contracten; contacten etc.);

• de overdracht valorisatie kansen.

De business developers zijn actief binnen de technische onderzoeksinstituten van de UT. Op die manier zitten zij dichtbij de onderzoekers. De aansturing van dit team vindt centraal plaats onder leiding van Kennispark Twente. Sinds half 2009 heeft het team zo’n 70 vindingen in kaart gebracht. Iets minder dan de helft hiervan wordt actief begeleid.

Dit heeft geresulteerd in het aantrekken-investeringen; bescherming middels patenten, subsidies zoals valorisation grants en het maken van afspraken over overdracht van IE.

OctrooienBelangrijk onderdeel van de taken van het Business Development team is het beschermen van kansrijke kennis. Onderdeel daarvan is het aanvragen van octrooien. De UT heeft een speciaal Octrooifonds dat tot doel heeft om meer, sneller en beter de kennis die binnen de UT wordt ontwikkeld (tegen redelijke vergoedingen) naar het bedrijfsleven door te laten stromen. In 2009 zijn 30 octrooi-en aangevraagd. Daarvan hebben er 6 een bijdrage gehad vanuit het Octrooi-fonds.

Kennistransfer

Studenten Kennis PortalDe UT heeft verschillende portals waardoor MKB bedrijven en minder daadkrachtige, maatschappelijke organisaties gebruik kunnen maken van de kennis van de UT. De Studenten Kennis Portal (SKP) koppelt vragen van MKB bedrijven aan de experts van de UT.

Inno

vatio

n

30

Op 13 juli 2009 bezocht Maria van der Hoeven (minister van Economische Zaken) de UT om 11,6 miljoen voor de High Tech Factory te overhandigen aan Miriam Luizink, zakelijk directeur van MESA+. Eerder kreeg de High Tech Factory al 4,4 miljoen subsidie van het EZ-programma Pieken in de Delta en 2,2 miljoen van de provincie Overijssel. Het ministerie van EZ neemt nu nog eens 7,6 miljoen voor zijn rekening op voorwaarde dat de provincie Overijssel en de regio Twente samen garant staan voor cofinanciering van 4 miljoen euro, zodat in totaal 11,6 miljoen extra beschikbaar is.

In juni 2009 kreeg Kennispark Twente er een zeer bijzonder centrum voor open innovatie bij: het Thermoplastic Composites Research Centre (TPRC). Participanten zijn de Amerikaanse vlieg-tuigbouwer Boeing, Koninklijke Ten Cate, Fokker Aerostructures en de UT. “Je kunt rustig zeggen, dat deze samenwerking de expertise bij technologische innovatie van de UT onderstreept”, zegt Pia Snijder, strategisch directeur voor Noord-Europa van Boeing en zakelijk directeur van het TPRC.

TPRC onderstreept grote expertise UT

De grootste vliegtuigbouwer ter wereld is bezig met het ontwikkelen van een uit-gebreid en divers netwerk van centra voor technologische innovatie. Het bedrijf heeft daarvoor als enige in de wereld een zeer speciaal model ontwikkeld. Pia Snijder: “Het zijn open innovatiecentra, waarin de participanten hun expertise op technolo-gisch gebied en financiën inbrengen in een apart bedrijf. Boeing heeft niet het alleen-recht op de producten, die uit de samen-werking komen. Het intellectueel eigen-dom van de nieuwe technologie ligt bij de participanten. Voor Boeing is het voordeel, dat het niet in zijn eentje technologische innovatie hoeft te verrichten en expertise moet inkopen. Andere partijen kunnen meeprofiteren van de kennis van ons. Zo ontstaat een wetenschappelijk en onafhan-kelijk researchcentrum, waarin op basis van vertrouwen en zonder angst voor concurrentie wordt samen gewerkt. De beste manier om de uitgebreide techno-logische kennis mondiaal te exploiteren.”

WerkgelegenheidHet mondiale netwerk bestaat momenteel uit 12 innovatiecentra, die elkaar niet overlappen. In de hele wereld is er maar één centrum voor innovatie van thermo-plastische composieten en dat staat in Twente. Voor minimaal vijf jaar.Pia Snijder verwacht van het TPRC een stimulerende werking op de werkgelegen-heid. “We gaan zo veel mogelijk het MKB in Twente er bij betrekken. Een van de redenen voor de Provincie Overijssel om het TPRC financieel te ondersteunen. En het past volledig in de doelstelling van het Kennispark Twente.”

31

De benodigde basisinfrastructuur is binnen de High Tech Factory immers al gerealiseerd. Ook is er een apparatuur-fonds gevormd, waar bedrijven een beroep op kunnen doen voor de beno-digde productieapparatuur. In 2009 ontving de High Tech Factory 11,6 miljoen ter ondersteuning van dit apparatuurfonds en de herontwikkeling van de productieomgeving.

Thermoplastic Composites Research CenterKennispark Twente zet zich ook in voor het ontwikkelen van open innovatiecentra, waarin bedrijven en de UT samenwerken aan open innovatie. Op die manier wordt ook de kennis van de UT gevaloriseerd en worden R&D activiteiten en arbeidsplaat-sen naar Twente gebracht. Bij het opzet-ten van dergelijke innovatie centra wordt intensief samengewerkt met het Innovatieplatform Twente en Oost NV.

Op vrijdag 12 juni 2009 ondertekenden directieleden van Boeing, Koninklijke Ten Cate, Stork Fokker en de Universiteit Twente een overeenkomst voor de oprichting van een nieuwe Thermoplastic Composites Research Center (TRPC) op Kennispark Twente. In het centrum zullen de partijen onderzoek doen naar de technologie van thermoplastische composieten voor de luchtvaartindustrie. Deze technologie moet nieuwe productie- en assemblageprocessen gaan opleveren die kostenefficiënt zijn en belangrijke milieuvoordelen hebben. Inmiddels hebben ruim 50 bedrijven zich met interesse gemeld bij de TPRC Community.

Miljoenen voor high tech factory

32 33

Ent

rep

rene

ursh

ip

12 mei 2009:Speeddatingdiner voor jonge ondernemers

12 juni 2009:Lancering Thermoplastic Composites Research Center

13 mei 2009: Studentondernemersdag

12 juni 2009:Kennismaken met Nano4Vitality en UT Innovatielezing

5 november 2009: Young Technology Award

12 juni 2009: 25 jaar TKT en lancering Startfighters

Evenementen en ontmoetingen

13 mei en 10 december 2009: Symposium Ondernemerschap voor Promovendi

10 december 2009: Reünie 25 jaar TOP regeling

34 35

Area

Binnen de randvoorwaarden voor succesvol ondernemerschap

valt een fysieke omgeving die starters inspireert en bestaande

bedrijven aantrekt. Een uitnodigend onderzoeks- en ondernemings-

klimaat op een bruisende locatie, waar talent volop aanwezig is.

Het fysieke gebied van Kennispark Twente beslaat het terrein van

de campus van de UT en het aangrenzende Business & Sciencepark.

Een terrein van zo’n 180 hectare groot, waar meer dan 300 bedrijven

actief zijn. Samen zijn zij goed voor zo’n 5000 banen in de industrie

en zo’n 3000 in het onderwijs en onderzoek. Het afgelopen jaar is

vooral gewerkt aan het Masterplan gebiedsontwikkeling Kennispark

Twente en de herontwikkeling van het UT gebouw Langezijds.

36 37

Are

a

met talent, financiers en anderen vast neergezet en verfijnd. Het gebouw draagt de naam: ‘The Corridor, your gateway to the Gallery’. In het eerste kwartaal van 2010 is het gebouw officieel geopend. Inmiddels wordt het al veelvuldig ge-bruikt door jonge startende VentureLab deelnemers, het Twentse lab voor Telegeneeskunde en enkele andere jonge bedrijven. Kennispark Twente heeft haar organisatie ook verhuisd naar dit onder-komen, evenals het Innovatieplatform Twente.The Corridor en The Gallery zijn vanwege de concentratie van innovatie en onderne-merschap een belangrijk onderdeel van het Materplan Gebiedsontwikkeling.

Evenementen en ontmoeting

Ontmoetingen tussen wetenschappers en ondernemerstalent en financiers. Dat is een essentieel onderdeel van de omgeving van Kennispark Twente. Deze ontmoetingen kunnen gepland en ongepland zijn. Ongepland komen

mensen elkaar tegen bij de veelzijdige voorzieningen in het gebied: een wed-strijd bij FC Twente, een avondje in de bioscoop bij Cinestar of een rondje schaatsen bij de IJsbaan Twente. Daarnaast is de agenda van Kennispark Twente en haar partners vol met bijeen-komsten waarbij ondernemers in contact komen met elkaar, met financiers, met talentvolle studenten en partners.Hieronder volgt een aantal voorbeelden.

Young Technology Award 2009Op donderdagavond 5 november vond de finale van de Young Technology Award 2009 plaats in het bijzijn van zo’n 90 geïnteresseerden. Zes genomineerden streden om de prijs voor het meest veelbelovende technologiebedrijf. Tijdens de finale hebben de zes bedrijven zich in een elevator pitch aan de jury en het publiek gepresenteerd. De jury bestond uit Geert Kolthof (Service2Media, winnaar landelijke Rising Star 2008), Martijn Kuit (zakelijk directeur biomedisch onderzoeks- instituut MIRA) en Mark van Buiten (Eurosafe Solutions, serial entrepreneur).

In aanmerking voor de award kwamen Blue4Green, Smart Signs Solutions, Xiophotonics, Twee R Recycling, Mobihealth en Steray. De winnaar was Erik Staijen met zijn bedrijf Blue4Green. Hij ontving van Kennispark Twente en het Innovatieplatform Twente een waardecheque van 5000 euro, bedoeld ter stimulering van het bedrijf.

Ruimte voor ondernemerschap

Masterplan GebiedsontwikkelingHet ‘Masterplan Gebiedsontwikkeling Kennispark Twente’ is de ruimtelijke vertaling van de ambities van Kennispark Twente. Nieuwe bedrijven hebben ruimte nodig en een aantrekkelijke omgeving die klopt, trekt nieuwe bedrijven aan. Het masterplan vormt de drie gebieden van Kennispark Twente om tot één ruimtelijk geheel dat de ontmoeting en samen-werking tussen kennis en bedrijvigheid stimuleert. De campus van de Universiteit Twente, het Business & Sciencepark en de tussenliggende Hengelosestraat worden één.

In januari 2009 stemde de gemeenteraad van Enschede in met het ‘Masterplan Gebiedsontwikkeling Kennispark Twente’. Het College van Bestuur van de UT stemde al eerder in met het plan. In 2009 is verder gezocht naar financiering van de uitvoering van het plan en de wijzi-ging van het bestemmingsplan. Tevens is een onderzoek ingezet naar de aanwe-zige voorzieningen voor ondernemers in het gebied en een verkenning naar het delen van deze voorzieningen.

Campus van nationaal belangEind 2009 is Kennispark Twente uit- geroepen tot een innovatiecampus van

nationaal belang. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken voerde BUCK consultants een onderzoek uit naar de Nederlandse kenniscampussen. Van de 55 initiatieven die zich campus noemen, is meer dan de helft niet meer dan een gewoon bedrijventerrein. Er zijn slechts vier volwassen campussen in Nederland, waarvan Kennispark Twente er één is.

Een campus van nationaal belang is niet alleen het natuurlijke en voor kennis-werkers en R&D afdelingen aantrekkelijke kristallisatiepunt voor open innovatie en publiek-private R&D-samenwerkings- mogelijkheden, maar is door zijn onder-scheidend vermogen en inspelend op nationale prioriteiten ook een innovatie-versneller van nationaal formaat. In de internationale concurrentiestrijd om R&D-centra en kenniswerkers kan een goede campus een troef van formaat zijn.

The Corridor: Gateway to the GalleryDe herontwikkeling van het UT gebouw Langezijds tot The Gallery is ook in 2009 doorgezet in de samenwerking met Kondor Wessels Projecten. De planning van het project is vanwege de marktomstandigheden verschoven. In oktober 2009 is daarom een pilot gestart in een leegstaand gebouw van de gemeente Enschede. In dit gebouw wordt het concept van incubator, events, contact

Area

38 39

Are

a

Powered by Twente: events voor ondernemerschap en innovatieOp 17 november 2009 is de stichting Powered by Twente opgericht. Een stichting die evenementen organiseert op het gebied van ondernemerschap en innovatie. Evenementen die niet alleen van de stichting zijn, maar ook van de andere partijen in de regio die trots zijn op hun Twentse evenement en het graag het label ‘Powered by Twente’ mee willen geven.In 2009 stond het Innoversum Innovatie-congres gepland in juni, maar vanwege de slechte marktomstandigheden is de bijeenkomst doorgeschoven naar 2010. Onder de vlag van Powered by Twente zal in april 2010 het Innoversum Innovatie-congres alsnog plaatsvinden.

Workshops voor ondernemende wetenschappersOp 13 mei en op 10 december 2009 vonden twee bijeenkomsten plaats voor promovendi van de Universiteit Twente. Bij beide bijeenkomsten gingen zo’n 30 wetenschappers dieper in op het opzet-ten van een eigen bedrijf. Na een korte introductie over de ondersteuningsmoge-lijkheden vanuit Kennispark Twente, werd dieper ingegaan op de waarde van octrooien. Andere onderwerpen waren het schrijven van een aanvraag voor een STW Valorisation Grant en het aanvragen van octrooien. In december werd inge-gaan op octrooien en business develop-ment op de Universiteit Twente.

Vestigingsbegeleiding

Kennisintensieve bedrijven die een vestiging zoeken in Twente kunnen daarbij in opdracht van Kennispark Twente begeleid worden. Deze begeleiding vindt dan plaats door Ontwikkelingsmaatschappij Oost NV. Bij deze begeleiding wordt contact met inhoudelijk interessante partners gelegd, maar wordt ook gekeken naar kantoor-locaties, projecten en financiering.

Nieuwe vestigingen en uitbreidingenIn 2009 zijn in totaal 8 nieuwe bedrijven in Twente gevestigd die een directe link hebben met de Universiteit Twente of andere kennisinstellingen. Twee bedrijven zijn aan elkaar gekoppeld in het kader van Kennispark Twente. Samen brengen deze projecten zo’n 12 miljoen aan investeringen en 158 arbeidsplaatsen naar Twente.

Kennispark Twente is daarmee een belangrijke trekker voor Oost Nederland geworden. De helft van het aantal R&D projecten dat in 2009 door Oost NV is ondersteund, is gerealiseerd binnen Kennispark Twente. Ook komt 50% van de R&D gerelateerde arbeidsplaatsen en bijna 42% van de R&D investeringen uit Oost Nederland in Kennispark Twente terecht.

De goedkeuring van het Masterplan Gebiedsontwikkeling in 2009 betekent voor UT-campusmanager Pieter Binsbergen een belangrijke stap voorwaarts bij de herontwikkeling van het totale gebied. “We zijn bezig met het creëren van een nieuwe wijk van Enschede. Het Kennispark Twente moet een bijzondere wijk worden. Net als Roombeek. Een wijk met een groen karakter en een dynamische uitstraling. Met een grote bedrijvigheid en regelmatig interessante evenementen.”

Kennispark bijzondere wijk van Enschede

Bewust denkt Pieter Binsbergen daarbij aan een “groot” Kennispark Twente: de campus plus het gebied aan de andere kant van de Hengelosestraat: het Business en Sciencepark, Go Planet, de ijsbaan, de Grolsch Veste.

Internationale ambitie“Op de campus wonen 2.500 mensen. Overdag werken en studeren momenteel in het hele gebied 12.000 mensen. Over een jaartje is “Langezijds” gevuld met nieuwe bedrijvigheid. De ontspannings-voorzieningen op de campus alleen al zijn van een zeer hoog niveau. Dat moet worden ingezet bij het creëren van een nieuw profiel voor Kennispark, waar op hoog niveau kan worden gewerkt en gerecreëerd. De Randstad heeft een natuurlijke aantrekkingskracht. Wij moeten daar een extra inspanning voor leveren. Alles is hier te beleven. Ze moeten het in de rest van Nederland alleen nog maar weten. We moeten een

paar grote stappen zetten. Het ambitie-niveau, dat Joop Munsterman van FC Twente steeds in zijn peptalk aanhaalt, spreekt mij zeer aan.”

Station Kennispark TwenteHet Kennispark Twente is in de ogen van Pieter Binsbergen het “vehikel” om een effectieve Twente Promotie op gang te brengen. Zeker niet vergeten om het groene karakter van Twente te benadrukken. “Maar Twente is ook zeer goed leefbaar voor jonge mensen. De economische spin-off van de UT is verreweg de grootste van Nederland. Met alle daaruit voortkomende kansen. Groen. Jong. Dynamisch. Technologisch. Dat is Twente. Dat is Kennispark. Het Station Drienerlo moet eigenlijk Station Kennispark Twente heten. Dat voel je meteen, dat je in een bijzonder gebied komt.”

40 41

Kijkend naar Oost-Nederlandse schaal dan komt 50% van de R&D projecten die door Oost NV worden ondersteund bij Kennis-park terecht. Deze projecten brengen zo’n 12 miljoen investeringen naar Twente

en op termijn 158 extra arbeidplaat-sen. Kennispark Twente is daarmee een belangrijke trekker voor kennisintensieve bedrijvigheid in Oost Nederland.

Are

a

Resultaten Kennispark TwenteTPRC

Financieel dagblad, 15 juni 2009

Vliegtuigfabrikant Boeing wordt partner van een nieuw onderzoekscentrum voor thermoplastische materialen aan de Univer-siteit Twente. Samen met bedrijven als Koninklijke Ten Cate en Stork Fokker hoopt Boeing hier ‘binnen enkele jaren’ nieuwe composietmaterialen te ontwikkelen die lichter, sterker en milieuvriendelijker zijn dan de huidige generatie composieten. Jan Närlinge, president van Boeing Northern Europa, verwacht dat het nieuwe Thermo-plastic Composites Research Centre (TPRC) in Twente binnen vijf jaar materialen zal voortbrengen die concreet kunnen worden toegepast in vliegtuigen.

Ondernemerschap

De cijfers van Kennispark Twente laten zien dat studentondernemers doorgroei-en naar serieuze ondernemers. Zeven studentondernemers ontvingen na hun afstuderen een TOP plaats en zetten hun bedrijf serieus voort. Twee studentonder-nemers maakten in september meteen gebruik van de nieuwe FAME regeling, waarbij zij studie en ondernemerschap combineren en aangeven hun bedrijf na hun afstuderen voort te willen zetten in Twente. Tevens zien we een stijging in het aantal verstrekte TOP plaatsen en een groot aan-tal deelnemers in het nieuwe Venturelab Twente: 42. Kennisintensief ondernemer-schap blijft daarmee een onverminderd populaire carriereoptie in Twente.

Bedrijven en arbeidsplaatsen

Het aantal bedrijven op het park is iets afgenomen, terwijl het aantal arbeids-plaatsen in het gebied licht is toegeno-men. R&D activiteiten op het park blijven onverminderd hoog. Dit betekent dat on-danks de financiële en economische crisis kennisintensieve bedrijven zijn gegroeid in omvang.

Kennispark Twente in cijfers 2006 2007 2008 2009 Totaal

Ondernemerschapstimulatie

Aantal actieve studentbedrijven Niet bekend 55 82 76 Aantal studenten in FAME-regeling 2 Verstrekte TOP-plaatsen 10 21 21 27 336*Aantal arbeidsplaatsen bij TOP bedrijven 1984-2008 2254Deelnemers Venturelab Twente (gestart in 2009) 42

Bedrijven en arbeidsplaatsen

Arbeidsplaatsen in het gebied (excl. UT) 4669 5332 5549 5611 +62Aantal bedrijven gevestigd in gebied 302 324 355 323 -32

Kennistransfer

Aangevraagde octrooien 24 20 14 30 Aantal MKB vragen Kennisportal (start 2007) 114 121 115 Aantal vragen Wetenschapswinkel 72 69 73 89

* Totaal sinds de start van de TOP regeling in 1984* Totaal aantal TOP bedrijven sinds de start van de TOP regeling in 1984. Het totaal aantal spin-off bedrijven van de UT (inclusief de TOP-bedrijven) is rond de 700.

42 43

Kennispark Twente is een gezamenlijk initiatief van:

Kennispark Twente wordt mede mogelijk gemaakt door:

Partners

RedactieKennispark Twente en Axis Media-ontwerpers

Ontwerp en realisatieAxis Media-ontwerpers

DrukDrukkerij Te Sligte

FotografieBureau Communicatie Universiteit Twente, Jan Schartman Fotografie, Eric Brinkhorst Fotografie

TekstenKennispark Twente, Marcel te Kiefte

Stichting Kennispark TwentePostbus 2177500 AE Enschede

BezoekadresThe CorridorHengelosestraat 525Enschede

T +31 53 489 4118F +37 53 489 2098E contact@kennispark.nlW www.kennispark.nl

Colofon