Jaarverslag 2010

| 3De wereld wordt ons dorp

In 2009 was de heiligverklaring van Damiaan een hoogtepunt, maar voor ons zeker geen eindpunt. Niet alleen in België was er in die periode een grote aandacht voor de uitzonderlijke kwaliteiten van Damiaan en voor de leprabestrijding vroeger en nu. Belangstelling die ook Damiaanactie ten goede kwam. In 2010 was het echter terug naar de normale dagelijkse werking. In België ligt daarbij de nadruk op sensibilisatie en fondsenwerving, in de projectlanden gaat onze aandacht allereerst naar de goede zorgen voor de patiënten maar ook naar het personeel dat vaak in moeilijke omstandigheden de vele taken moet opnemen.

Waar er in vroegere tijden een bijna onoverbrugbare afstand was tussen de vele gemotiveerde en geëngageerde mensen in het Noorden enerzijds en de zieken en de medewerkers in de projectlanden anderzijds zien we nu dat deze twee realiteiten binnen de vereniging steeds dichter bij mekaar komen. De vele projectbezoeken brengen mensen samen en de moderne communicatiemiddelen zorgen ervoor dat de aldus ontstane vriendschapsbanden verder makkelijk onderhouden worden.

De wereld wordt inderdaad ons dorp en deze vele directe contacten dragen hopelijk bij tot een beter begrip van en respect voor de eenheid in de verscheidenheid bij al die volkeren en culturen. Binnen deze wereldomvattende werking van onze vereniging vragen we toch uw aandacht voor enkele activiteiten die het doodgewone, maar daarom niet minder belangrijke, werk overstijgen.

Dat HKH prinses Astrid aanvaard heeft om, in opvolging koningin Fabiola, het erevoorzitterschap van Damiaanactie op zich te nemen, stemt ons tot vreugde. Zeker haar aanwezigheid op de startdag van de campagne 2011 was voor de vele aanwezige vrijwillige medewerkers een enorme stimulans. In november kwamen onze vertegenwoordigers uit de projectlanden naar Brussel. Uitwisselen van ervaringen in de verschillende landen, samen zoeken naar die aspecten die bijdragen tot een kwaliteitsvolle werking. Ook hier vallen grenzen weg en zien we een wisselwerking in alle richtingen. De wereld wordt ons dorp!

Beste lezer, u zal merken dat de aandacht voor tuberculose bijzonder groot is. Toch is het belangrijk om hier te stellen dat voor Damiaanactie de aandacht voor lepra primordiaal is en blijft. Dat lepra op wereldvlak meer en meer onder controle komt, is zeer zeker het resultaat van de jarenlange onverdroten inzet van Damiaanactie en de andere verenigingen ter bestrijding van lepra, verenigingen die zich hebben samengezet binnen de internationale federatie ILEP. Ook hier vallen aldus grenzen weg en krijgen we een goede samenwerking tussen verenigingen van verschillend allooi. De wereld wordt ons dorp!

Dat Damiaanactie een gezonde, degelijke en enthousiasmerende vereniging is, kan afgeleid worden uit de cijfers en de benaderende omschrijving van de vele activiteiten. Wij wensen u veel leesgenot en wij danken u voor uw belangstelling, uw medewerking, uw steun.

Rigo Peeters Paul JolieSecretaris-generaal Voorzitter

4 | Jaarverslag 2010 | 5

332.547 opgespoorde en behan-delde patiënten in 2010

l e p r a t u b e r c u l o s e

LandBevolking

projectgebiedAantal zieken Land

Bevolking projectgebied

Aantal zieken

Bangladesh 35.170.671 839 Bangladesh 28.461.052 23.754Brazilië 2.393.000 245 Brazilië 3.788.689 3.899

Burundi 8.511.618 534 Burundi 8.511.618 7.719China 52.226.600 69 China 79.322.042 72.263

Comoren 687.052 386 Comoren 687.052 133 Congo 43.636.743 3.729 Congo 43.636.743 69.788

India 97.303.950 14.270 Guatemala 3.300.000 926Mozambique 1.763.766 81 Guinee 3.201.238 7.021

Nigeria 9.400.000 43 India 108.049.167 93.304Rwanda 9.782.156 36 Laos 5.992.340 4.078

Mozambique 1.763.766 6.461Nicaragua 5.891.199 2.315

Niger 5.324.922 2.718Nigeria 9.400.000 8.205

Rwanda 9.782.156 7.065TOTAAL 260.875.556 20.232 TOTAAL 317.111.984 309.649

N.B.: Er werden in 2010 2.164 gevallen van leishmaniasis ontdekt in Nicaragua, en 502 gevallen in Guatemala. Totale bevolking projectgebied: 323.821.603

Tuberculose

Evolutie van aantal zieken

Korte voorstellingDamiaanactie is een Belgische, nationale, pluralistische en apolitieke ngo. Opgericht in 1964, aansluitend op de “Werelddag voor de Melaatsen” van Raoul Follereau (de advocaat van de melaatsen), haalt Damiaanactie haar inspiratie ook bij twee andere figuren: bij dokter Frans Hemerijckx (de dokter van de melaatsen, die ook voor het concept van “klinieken onder de bomen” heeft gezorgd) en natuurlijk ook bij pater Damiaan (de apostel van de melaatsen), die een aantal waarden heeft aangebracht die de vereniging, zowel in België als overzee, tracht na te leven.

Drie hoofdopdrachtenDamiaanactie heeft drie hoofdopdrachten: tegen armoedeziektes overzee strijden, de Belgische be-

volking bewust maken van de problemen die deze armoedeziektes veroorzaken en een net-werk van vrijwilligers in België uitbouwen.

Drie ziektesOorspronkelijk bestreed Damiaanactie enkel lepra. Maar niet veel later kwam daar ook tuberculose

bij. Vandaag staat de tbc-bestrijding op de eerste plaats, zoals ook blijkt uit de cijfers... ook al zal Damiaanactie haar strijd tegen lepra nooit opgeven. Daarnaast bestrijdt Damiaanactie ook nog een derde ziekte, leishmaniasis, maar dan enkel in Latijns-Amerika.

Lokaal personeelVier elementen bepalen de werking van Damiaanactie in haar 15 projectlanden in Afrika, Azië en

Latijns-Amerika: ze gaat enkel in een land aan de slag nadat de lokale overheid het haar ge-vraagd heeft; ze werkt enkel met projecten op lange termijn; ze werkt samen met partners zo-als de Wereldgezondheidsorganisatie; ILEP (de internationale federatie van de verenigingen die lepra bestrijden) of IUATLD (de internationale unie tegen tuberculose en longziektes); en ze werkt ook bijna uitsluitend met lokaal personeel (meer dan 1.500 medewerkers eind 2010).

BasisprojectenDamiaanactie werkt voornamelijk via de nationale lepra- en/of tbc-programma’s, die ze trouwens soms

hielp opstarten. Deze programma’s zijn de beste manier om aan het grootst aantal mensen ge-zondheidszorg aan te bieden en vormen een prioriteit voor Damiaanactie. Maar ze beantwoor-den niet noodzakelijk aan de specifieke noden van patiënten of ex-patiënten. Daarom heeft Damiaanactie sinds 2007 ook kleinschalige basisprojecten waarmee een beperkt aantal men-sen kan worden geholpen. Deze projecten zijn hoofdzakelijk socio-economisch, maar zijn soms ook medisch.

Twee pijlers in BelgiëDamiaanactie beschikt in België over twee stevige pijlers: haar enthousiaste vrijwilligers en haar trou-

we donateurs. Samen zorgen zij voor meer dan de helft van de nodige middelen van de ver-eniging. En zorgen ze er ook voor dat Damiaanactie onafhankelijk kan blijven werken, wat er ook gebeurt.

Lepra

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

350.000

91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

6 | Jaarverslag 2010 | 7Financieel verslag

Resultatenrekening

2 0 1 0 2 0 0 9Bedrijfsopbrengsten (zie pagina 8) 16.770.932 € 15.211.223 €Bedrijfskosten (zie pagina 9) -16.332.427 € -16.523.536 €Bedrijfswinst 438.505 € -1.312.313 €Financiële opbrengsten 315.407 € 221.981 €Financiële kosten 23.039 € 552.550 €Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening 776.951 € -537.782 €Uitzonderlijke kosten 0 € 0 €Winst van het boekjaar 776.951 € -537.782 €

Balans a c t i v a 2 0 1 0 2 0 0 9Vaste activa 351.262 € 506.430 €Immateriële vaste activa 11.474 € 31.284 €Materiële vaste activa 336.023 € 471.397 €Financiële vaste activa 3.765 € 3.749 €Vlottende activa 17.268.496 € 20.903.135 €Vorderingen op meer dan 1 jaar 441.316 € 500.530 €Voorraden 776.814 € 671.552 €Vorderingen op minder dan 1 jaar 3.617.760 € 6.606.355 €Geldbeleggingen 10.369.241 € 10.819.196 €Liquide middelen 1.515.055 € 1.769.995 €Overlopende rekeningen 548.310 € 535.507 €

t O t a a L a c t i v a 17.619.758 € 21.409. 565 €

P a S S i v a 2 0 1 0 2 0 0 9Eigen vermogen 16.885.387 € 16.108.436 €Fondsen van de vereniging 61.974 € 61.974 €Permanente financiering 5.429.546 € 5.429.546 €Bestemde fondsen 11.393.867 € 10.616.916 €Voorzieningen (voor pensioenen) 58.464 € 74.661 €Schulden 675.907 € 5.226.468 €Schulden op minder dan 1 jaar 662.920 € 539.248 €Overlopende rekeningen 12.987 € 4.687.220 €

t O t a a L P a S S i v a 17.619.758 € 21.409. 565 €

Financieel verslag

Deze cijfers vragen wat meer uitleg:

Activa:

Vorderingen op meer dan één jaar: het gaat om de erfenissen die Damiaanactie vanaf 2012 zal ontvangen.Vorderingen op ten hoogste één jaar: het gaat om de erfenissen die Damiaanactie in 2011 zal ontvangen.

NB: De gedetailleerde rekeningen van het boekjaar 2010 kunnen worden geraadpleegd op de website van de Nationale Bank van België (www.bnb.be).

8 | Jaarverslag 2010 | 9

18,5%

1,0%

27,8%

0,3%

49,3%

3,1%

Bedrijfskosten p r o j e c t b e s t e d i n g e nProjecten onder direct toezicht van DamiaanactieAfrika 5.955.588 €Azië 4.163.749 €Amerika 556.026 €Deelname aan projecten ILEP-leden 175.500 €Wetenschappelijke begeleiding 420.004 €Vorming 175.884 €Projectbegeleiding 842.223 €Basisprojecten 112.660 €Damiaanbouwkampen 115.085 €

Totaal projecten 12.516.719 €

i n f o r m a t i e , f o n d s e n w e r v i n g e n s e c r e t a r i a a tInformatie en educatie 1.091.561 €Fondsenwerving 2.103.945 €Secretariaat 620.202 €

Totaal informatie, fondsenwerving en secretariaat 3.815.708 €

Voorzieningen 0 €

t o ta a l va n d e b e d r i j f s k o s t e n 16.332.427 €

Financieel verslag

Bedrijfsopbrengsten E i g E n b E d r i j f s o p b r E n g s t E nBijdrage Belgische bevolking Privégiften en resultaten groepsinitiatieven (van 1/1 tot 31/12/2010)

8.261.157 €

Erfenissen 3.101.760 €Totaal eigen inkomsten 11.362.917 €

s u b s i d i E s E n m E d E f i n a n c i E r i n gBelgische overheid (DGOS) 4.666.441 €ILEP-leden 518.973 €Gewesten, gemeenschappen, provincies 172.527 €

Totaal subsidies 5.357.941 €

Diverse ontvangsten 50.073 €

t o t a a l v a n d E b E d r i j f s o p b r E n g s t E n 16.770.932 €

Diverse ontvangsten

Privégiften en groepsinitiatieven

ILEP

Erfenissen

Gewesten, gemeenschappen, provincies

Belgische overheid

76,6%

6,7%

12,9%

3,8%

Projectbestedingen

Secretariaat

Fondsenwerving

Informatie en educatie

| 11Afrika

Acht van de vijftien projectlanden waar Damiaanactie in 2010 aanwezig was, zijn Afrikaanse landen. Afrika is ongetwijfeld het belangrijkste continent voor Damiaanactie. Daar vindt men ook het grootste projectland qua budget – Congo. Een derde van de jaarlijkse uitgaven van Damiaanactie overzee gaat naar dat land. De twee meest recente projectlanden van Damiaanactie zijn ook in Afrika te vinden: sinds 2007 is Damiaanactie in Niger en Guinee actief.

#1

Nigeria

Niger

Rwanda Congo

Burundi

Comoren

Guinee

lepra en tuberculose

tuberculose alleen

Mozambique

s i t u at i e i n 2 0 1 0

12 | Jaarverslag 2010 | 13Afrika

kunnen maken. Daarom is het beter dat Damiaanactie zich concentreert op lepra en tubercu-lose. Maar Damiaanactie draagt wel haar steentje bij om de co-infectie hiv/aids & tuberculo-se te bestrijden. Zo heeft ze ertoe bijgedragen dat de samenwerking tussen de twee program-ma’s verbeterde. Zo kan men aan tbc-patiënten voorstellen om een hiv-test te ondergaan. Tbc-patiënten worden zelfs bijna systematisch op hiv/aids getest in Rwanda (98% van de tbc- patiënten onderging een dergelijke test. 32% bleek seropositief) en in Mozambique (in de twee provincies waar Damiaanactie actief is, bleek 60% van de geteste patiënten positief!). Maar dit wordt ook aanbevolen in vele andere landen zoals in Nigeria, waar bijna 7500 tbc-patiënten een hiv-test hebben ondergaan in twee deelstaten waar Damiaanactie actief is. Er zijn ook twee valse noten: in Congo heeft het nationale programma tegen hiv/aids het moeilijk heeft om la-boratoriummateriaal beschikbaar te stellen, en in Guinee had het aidsprogramma al in april af te rekenen met een tekort aan tests!

Het doel van de opsporing is natuurlijk om een preventieve behandeling te geven aan de geco-infec-teerde patiënten. In de hoop dat aids ooit te genezen zal zijn. En dat dat ook ten goede komt aan de tbc-bestrijding…

DOTS-methodeEen andere grote uitdaging is multiresistente tbc bestrijden. Als de behandeling slecht gedoseerd is

of te vroeg wordt stopgezet, loopt de patiënt het risico om resistent te worden aan één of meer-dere geneesmiddelen en om de mensen in zijn omgeving te besmetten. In dat geval is de be-handeling (een zogenaamde tweedelijnsbehandeling) aanzienlijk duurder en zwaarder voor MDR-patiënten (MDR staat voor ‘multidrug-resistant’). Er is nu ook al sprake van "XDR-patiënten", deze patiënten blijken resistent te zijn aan de multiresistente tbc-behandeling!

Om multiresistentie te bestrijden werd er een heel eenvoudige methode ontwikkeld: de DOTS-methode (Directly Observed Treatment, Short-course). Tijdens de eerste maanden van zijn behande-ling neemt de patiënt elke dag zijn geneesmiddelen in in aanwezigheid van een paramedicus, of zelfs van een vrijwilliger die speciaal daartoe is opgeleid. In dat laatste geval spreekt men van “community DOTS", deze methode is onder andere wijdverspreid in Rwanda, (deze me-thode wordt in 80% van het land toegepast, en wordt ook steeds meer in Mozambique en in Burundi gebruikt). Deze "community DOTS" is belangrijk: de verplaatsingen van de zieken worden door deze methode beperkt.

In Congo, in Kinshasa dan toch, is de situatie wat verschillend dankzij de "Club des Amis Damien". Deze vereniging van voormalige tbc-patiënten helpt bij het opsporen van zieken en steunt pa-tiënten tijdens hun behandeling. De leden van de Club des Amis Damien bezoeken bijvoor-beeld bedlegerige patiënten en zorgen voor zang en dans in de gezondheidscentra, als de pa-tiënten er in aanwezigheid van een verpleegster hun geneesmiddelen innemen.

Ook lepraTuberculose zorgt voor talloze slachtoffers in Afrika, maar ook lepra veroorzaakt er nog ravages. In 6

van de 8 Afrikaanse projectlanden wordt zowel lepra als tbc bestreden. Het absolute aantal zieken is er wel betrekkelijk laag, behalve dan in Congo. Maar in twee landen worden er dui-delijk meer leprapatiënten opgespoord. Tussen 2007 en 2010 is het aantal zieken in Burundi verdubbeld (+ 120%!), waarschijnlijk dankzij een aantal bijzondere inspanningen: dokters en verplegers in endemische provincies opleiden, opsporingscampagnes organiseren, zorgen voor bewustmakingscampagnes in de media, patiënten tijdens evenementen zoals de Werelddag

‘Meer middelen voor Afrika’ is het motto van Damiaanactie sinds enkele jaren. Overal ter wereld zijn er problemen, maar de problemen zijn misschien nog groter in Afrika, een continent dat soms dreigt te worden vergeten.

Armoede en onveiligheidDamiaanactie is actief in landen waar er grote armoede heerst. Armoedeziektes als lepra en tubercu-

lose slaan bij uitstek in arme gebieden toe. De Afrikaanse landen waar Damiaanactie altijd tu-berculose en soms ook lepra bestrijdt, hebben soms ook af te rekenen met problemen op het vlak van politiek en veiligheid. Zo was het bijvoorbeeld in 2010 in Congo onrustig, onder meer door de opstand van de Enyele, een bevolkingsgroep in Noord-Congo. Deze opstand deed een deel van de bevolking daar op de vlucht slaan. In Burundi waren er spanningen en geweld na de verkiezingen, die van mei tot september plaatsvonden en waarvan de resultaten betwist werden. Ook in Guinee waren er verkiezingen. Tussen de twee verkiezingsrondes door (waar-tussen er een periode van 5 maanden lag!) heerste er algemene onrust. Naar het einde van het jaar toe werd het er rustiger. Dergelijke omstandigheden maken dat het nog moeilijker wer-ken is voor de teams van Damiaanactie.

Overal tuberculosebestrijdingOok al verschillen de Afrikaanse landen waar Damiaanactie actief is sterk van elkaar (Congo is ver-

uit het grootste projectland van Damiaanactie, de andere Afrikaanse landen kunnen als klei-ne projectlanden bestempeld worden), toch hebben ze allen iets gemeenschappelijks: de strijd tegen tuberculose. Tuberculose slaat in bepaalde regio’s van dit continent hard toe. Dat beves-tigen de cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie trouwens: Zuidoost-Azië mag dan in ab-solute aantallen de hoogste incidentie- en prevalentiecijfers* hebben, Afrika staat ruim boven-aan als men rekening houdt met de bevolking, met een incidentie van 340 op 100.000 inwo-ners en een prevalentie van 450 op 100.000 inwoners in 2009. Afrika heeft ook het grootste aantal tbc-doden. Tbc is er dus een enorm probleem.

Ook de cijfers van Damiaanactie zijn indrukwekkend. In 2010 werden bijna 110.000 patiënten opge-spoord en behandeld door de medische teams van Damiaanactie. Dat aantal ligt net iets ho-ger dan het aantal van afgelopen twee jaar. Congo telt ongeveer 60% van het totale aantal Afrikaanse tbc-patiënten van Damiaanactie. De tbc-cijfers in Congo zijn afgelopen jaren zeer stabiel gebleven.

Co-infectie tbc & hiv/aidsTuberculose is een zeer besmettelijke ziekte. Naar schatting is een derde van de bevolking geïnfec-

teerd door tbc. Maar geïnfecteerd zijn betekent nog niet ziek zijn. Iemand die geïnfecteerd is, heeft 5 à 10 % kans om de ziekte te ontwikkelen... als deze persoon tenminste niet al aan hiv of aids lijdt. Als dat wel het geval is, is de kans om tbc te ontwikkelen veel groter. Tbc is trou-wens de eerste doodsoorzaak van aidspatiënten.

Damiaanactie bestrijdt aids niet rechtstreeks. Andere organisaties verrichten uitstekend werk in de strijd tegen deze ziekte en met haar beperkte middelen zou Damiaanactie het verschil niet

* Incidentiecijfer: : het aantal nieuwe zieken gedurende een bepaalde periode. Prevalentiecijfer: het aantal bestaande gevallen bij de bevolking op een bepaald moment.

14 | Jaarverslag 2010 | 15Afrika

Burundi Steun aan het nationaal lepra- en tbc-programma uitgaven 2010 173.492 € lokale partner Ministerie van Volksgezondheid en de strijd tegen aids vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Michel Sawadogo personeel onder lokaal contract 4 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1964

Comoren Steun aan het nationaal lepra- en tbc-programma uitgaven 2010 125.712 € lokale partner Ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Younoussa Assoumani personeel onder lokaal contract 7 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1979

Congo Steun aan het nationaal lepraprogramma Steun aan het nationaal tuberculoseprogramma Steun aan 14 provinciale coördinatiecentra op het vlak van lepra en tbc Steun aan 3 gezondheidszones in Noord-Kivu (tot maart) uitgaven 2010 4.439.940 € lokale partners Ministerie van Volksgezondheid, provinciale medische inspecties,

gezondheidszones, lokale ngo’s vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Pamphile Lubamba-Ngimbi personeel onder lokaal contract 292 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1964

Guinee Steun aan het nationaal tuberculoseprogramma uitgaven 2010 223.002 € lokale partner Ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Etienne Bahati aanwezigheid van damiaanactie sinds 2007

Mozambique Steun aan het lepra- en tuberculoseprogramma in de provincies van Tete en Sofala uitgaven 2010 218.200 € lokale partner: Ministerie van Volksgezondheid, provinciale gezondheidszones in Tete

en Sofala vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Jean-Marie Nyambe Wandji personeel onder lokaal contract 15 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 2004

Niger Steun aan het tuberculoseprogramma op centraal niveau en in de regio van Tillabéry en Zinder uitgaven 2010 334.966 € lokale partner Ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Alberto Piubello personeel onder lokaal contract 4 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 2007

Nigeria Steun aan het nationaal lepra- en tbc-programma uitgaven 2010 252.111 € lokale partner Ministerie van Volksgezondheid op federaal niveau en op regionaal

niveau, in de deelstaten Oyo en Osun vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Osman El Tayeb personeel onder lokaal contract 10 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1991

Rwanda Steun aan het nationaal lepra- en tuberculoseprogramma (PNILT) uitgaven 2010 188.165 € lokale partner Ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Martine Toussaint aanwezigheid van damiaanactie sinds 1964

voor de melaatsen laten getuigen. Ook in de Comoren is er een spectaculaire stijging (20% meer opgespoorde leprapatiënten dan verleden jaar), Onder andere omdat er intensiever naar leprapatiënten gezocht wordt op het eiland Moheli en omdat er sinds eind 2009 een gespeci-aliseerde verpleger aanwezig is.

LeprachirurgieIn Afrika worden er proportioneel veel patiënten met multibacillaire* lepra opgespoord. Ook opval-

lend is het hoge percentage opgespoorde patiënten die aan zichtvermindering lijden of die let-sels aan handen of voeten hebben. Een bewijs dat zieken zich te laat laten behandelen. Voor deze zieken is de situatie trouwens zeer moeilijk aangezien ze letsels overhouden aan deze ziekte, ook nadat ze genezen zijn. Daarom legt Damiaanactie ook de nadruk op reconstruc-tieve chirurgie. In Rwanda werden er 12 voormalige patiënten geopereerd en in Burundi wer-den er 28 voormalige patiënten geopereerd in het kader van een basisproject.

In Congo ten slotte vonden er ingrepen plaats in Kinshasa, Kapolowe (Zuid-Katanga) en in Moba (Tanganyika). En, nog belangrijker, er is beslist om er leprachirurgie volledig ten laste te ne-men: een tweede arts en een tweede kinesitherapeut werden in India daartoe opgeleid.

De toekomstOndanks alle huidige inspanningen van de teams van Damiaanactie in Afrika, blijft er nog heel wat

werk voor de boeg. Wat tuberculose betreft, moeten de opsporingscijfers en de genezingscij-fers nog stijgen om de beoogde 85 % te bereiken. Niger kan voortaan daarvoor een beroep doen op een nieuw nationaal referentielaboratoirum voor tuberculose, dat volledig door Damiaanactie gefinancierd werd. Dat land kan voortaan zelf zorgen voor de kwaliteitscontro-le van haar andere laboratoria net als voor de kweken van bacillen en de gevoeligheidstests voor tbc-geneesmiddelen.

In bepaalde landen zou de samenwerking tussen het tbc-programma en het aidsprogramma nog be-ter kunnen. Er moet ook aandacht blijven gaan naar de behandeling van multiresistente tbc-patiënten, waarbij er soms problemen opduiken zoals in Guinee, waar er een nieuw project voor 50 MDR-patiënten zou komen, maar dat nog niet opgestart werd.

Wat lepra betreft, is waakzaamheid geboden in de regio’s waar de ziekte minder sterk aanwezig is. Het verplegend personeel moet steeds in staat blijken om nieuwe gevallen te diagnosticeren. Er zal ook meer leprachirurgie moeten zijn.

Ten slotte zouden er nog meer én ook meer verschillende basisprojecten moeten komen in Afrika.

* Er bestaan 2 vormen van lepra: multibacillaire en paucibacillaire lepra. Multibacillaire lepra is de vorm waarbij er veel leprabacillen in het lichaam zitten. Deze vorm is het meest besmettelijk. Een volledige behan-deling duurt 1 à 2 jaar.

Paucibacillaire lepra:de patiënt heeft relatief weinig bacillen. Deze vorm is niet of weinig besmettelijk. De behandeling duurt 6 maanden.

| 17Azië

Azië is het op één na belangrijkste continent voor Damiaanactie: ze is er in vier landen aanwezig. Drie van de vier landen (India, Bangladesh en China) zijn grote projectlanden met elk een budget van meer dan 1 miljoen euro. Deze landen hebben soms al een lange Damiaanactie-geschiedenis.

Naast deze drie reuzen lijkt Laos, het vierde land, een ‘klein duimpje’.

China

India

Bangladesh

Laos

s i t u at i e i n 2 0 1 0

lepra en tuberculose

tuberculose

#2

18 | Jaarverslag 2010 | 19Azië

Leprabestrijding in 2 luikenEr zijn 2 luiken aan de strijd tegen lepra in Azië. Enerzijds moeten er altijd zo veel mogelijk nieuwe

patiënten opgespoord en behandeld worden. Anderzijds zijn er in Azië vele voormalige patiënten die nog aan de gevolgen van lepra lijden. Ook zij kunnen op Damiaanactie rekenen.

In India wordt onder andere reconstructieve chirurgie uitgevoerd, onder meer door een zeer ervaren chirurg, dokter Jacob Mathew, die ook Congolese collega's heeft opgeleid. Bijna 130 mensen werden geopereerd. Verder kregen meer dan 10.000 mensen van door Damiaanactie gesteun-de overheidsteams "selfcaretraining", waarbij patiënten leren om zichzelf te verzorgen. Verder werden ook 3.000 paar beschermende schoenen geschonken. Ten slotte kregen ongeveer 120 mensen steun via basisprojecten. Enkele voorbeelden: patiënten zagen dat hun huis gereno-veerd werd (of dat er soms zelfs een huisje gebouwd werd); sommigen kregen de nodige mid-delen om een (kleine) zaak op te starten, anderen kregen dan weer vee.

Ziekenhuizen in eigen beheerOok in Bangladesh blijven vele patiënten verminkt door lepra... daarbij komt nog dat 19% van de nieuw

opgespoorde patiënten handicaps vertoonde. Maar voor Damiaanactie is er een groot verschil tussen haar lepra-activiteiten in India en Bangladesh. In India hebben de meeste activiteiten betrekking tot handicappreventie, de behandeling van complicaties en de socio-economische en medische rehabilitatie van patiënten. In Bangladesh blijft Damiaanactie nog steeds betrok-ken bij de diagnose en de genezing van nieuwe patiënten. In dat land heeft ze namelijk ook haar drie enige ziekenhuizen in eigen beheer, waar patiënten met complicaties terecht kun-nen (ook tbc-patiënten). Er zijn ook wel basisprojecten in Bangladesh en er vindt ook recon-structieve chirurgie plaats, maar dan op kleinere schaal dan in India.

In China, waar leprapatiënten jammer genoeg maar weinig aandacht krijgen, wordt er geleidelijk ook aan preventie gedaan, met de steun van de Damien Foundation India Trust. Ook werden er daar woningen van voormalige patiënten gerenoveerd.

TuberculosebestrijdingOok al is Azië bij uitstek het continent van lepra, Damiaanactie bestrijdt er ook tuberculose. Meer

nog, ook in Azië vormt tbc-bestrijding het grootste deel van haar werk.De vier Aziatische landen waar Damiaanactie actief is, verschillen nogal van elkaar en het is voorna-

melijk in China (waar nog niet iedereen toegang heeft tot gezondheidszorg, ook al verbetert de situatie zich er) en India dat de medische teams van Damiaanactie het grootste aantal nieuw patiënten opsporen en behandelen. In alle vier landen is het genezingscijfer voor nieuwe pa-tiënten goed, ook in India (ondanks een aantal districten in Bihar, die redelijk laat begonnen zijn met het tbc-programma toe te passen en die daardoor het gemiddelde wat laten zakken). De Wereldgezondheidsorganisatie stelt 85% voorop als streefcijfer. Dat percentage wordt soms ruimschoots overschreden (93% in Laos). In China, waar we niet over nationale, maar provin-ciale en regionale cijfers beschikken, bedraagt dat percentage voor Binnen-Mongolië zelfs 95%. In Tibet wordt het percentage van 85% voor het tweede jaar op rij overschreden. Waarschijnlijk valt dat te verklaren door alle acties en trainingen om ook in Tibet "village doctors" in te zet-ten in de strijd tegen tuberculose. "Village doctors" worden trouwens al bijna 15 jaar ingezet in Bangladesh en, in 2010, hebben ze meer dan de 2.000 patiënten kunnen opsporen...

Een aantal Aziatische landen, China voorop, kennen een sterke economische groei. China voert steeds meer goederen naar onze streken uit, is steeds meer aanwezig (en zichtbaar) in Afrika en heeft een deel van de grootste Griekse haven (Piraeus) opgekocht. India maakt net als China deel uit van de BRIC-landen en in Bangladesh bloeit de textielindustrie meer en meer.

Nochtans blijft Damiaanactie zeer sterk aanwezig in Azië. Logisch ook: ook daar hebben nog talrijke tbc- en leprapatiënten de steun van Damiaanactie nodig...

Damiaanactie en Azië: een lang verhaalDamiaanactie is al lang in Azië aanwezig. Zelfs nog voor Damiaanactie in haar huidige vorm bestond

(Damiaanactie werd opgericht in 1964), was ze al in India actief! Alles begon in 1953: In de nacht van 31 januari en 1 februari veroorzaakte een hevige storm, die met een hoge vloed ge-paard ging, catastrofale overstromingen in België (en Nederland). India was één van de lan-den die België ter hulp schoten: het land stuurde juten zakken op. Als blijk van dank wou ko-ning Leopold III dat België India zou steunen bij één van ‘s lands grootste problemen: de strijd tegen lepra. In 1954 ging het "Belgian Leprosy Centre” open. Dokter Hemerijckx, een befaam-de lepradeskundige, werd gevraagd om het centrum te leiden. Samen met dokter Claire Vellut en de verpleegsters Simone Liégeois en Hélène Berg richtte hij ook nog een bijzonder centrum op in Polambakkam, Zuid-India. Het verzorgend personeel van dat centrum trok van dorp naar dorp en zette haar tent op onder twee bomen; patiënten werden er behandeld en kregen advies. Het concept "kliniek onder de bomen" was uitgevonden. Het ging de strijd tegen lepra helemaal veranderen. In 1965 keerde dokter Hemerijckx naar België terug en bleef tot zijn dood in 1969 medisch adviseur van Damiaanactie.

Lepra nog steeds een groot probleem in IndiaIndertijd was India het land met de meeste leprapatiënten ter wereld. En ook al is de situatie veel ver-

beterd tegenover de jaren '50, toch telt India nog steeds het grootste aantal leprapatiënten, en bijgevolg is Azië het continent dat het zwaarst door lepra wordt getroffen. Op de 245.000 pa-tiënten die volgens de meest recente cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie in 2009 wer-den opgespoord, zijn er meer dan 166.000 in Zuidoost-Azië te vinden, van wie 134.000 in India. Dat is dus ruim meer dan de helft van de in 2009 opgespoorde patiënten ter wereld.

Leprabestrijding ook in China en Bangladesh Ook in China en Bangladesh bestrijdt Damiaanactie lepra, maar dat gebeurt in beide landen niet op

dezelfde schaal. In China gebeurt dat enkel in de autonome regio Guangxi waar er jaarlijks slechts enkel tientallen nieuwe patiënten worden opgespoord. In Bangladesh en uiteraard ook in India is de leprabestrijding veel uitgebreider.

20 | Jaarverslag 2010 | 21Azië

Ook multiresistente tbcHet genezingscijfer is in het algemeen aanzienlijk minder goed voor patiënten die opnieuw in behan-

deling zijn. Dat percentage bedraagt 90% in Laos, in Tibet daarentegen wordt 65% niet gehaald, ook al stijgt dat percentage daar elk jaar wat. Er worden daarentegen verontrustende cijfers genoteerd in de provincie Qinghai (-12% in twee jaar) en in de autonome regio Ningxia (-10% op één jaar)! Deze cijfers duiden er op dat in deze gebieden waarschijnlijk resistente haarden opduiken.

Ook in Azië is multiresistente tbc een ernstig probleem. Er worden sinds een aantal jaren inspannin-gen geleverd om multiresistente tbc te bestrijden, maar nog niet alles verloopt altijd even vlot. In China bijvoorbeeld ging er in 2006 een proefproject van start in Binnen-Mongolië. Van 2008 tot 2010, werden gelijkaardige projecten opgestart in Guizhou, Ningxia en Qinghai. Eind 2009 begon men aan een gelijkaardig project in Tibet maar, in tegenstelling tot de verwach-tingen, zal dat project daar pas ten vroegste vanaf 2012 in werking treden.

In Bangladesh, wordt multiresistente tbc behandeld in 13 districten van Rajshahi sinds 2008, in sa-menwerking met andere ngo's. Er wordt daar een wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd over de behandeling van multiresistente tuberculose, met een uitstekend genezingscijfer van 88% als gevolg. In India tenslotte heeft Damiaanactie een onderzoekscentrum voor tuberculose in Nellore opgericht. Dit laboratorium, met alle nodige voorzieningen, is eind 2009 begonnen met gevoeligheidstests op geneesmiddelen te verrichten.

Uitdagingen en toekomst in AziëEr blijft dus veel werk voor de boeg in Azië. In alle tbc-projecten zal de behandeling tegen multiresis-

tente tbc nog verbeterd moeten worden, één van de voornaamste doelstellingen van de Laotiaanse regering trouwens. Wat lepra betreft, zal er een doeltreffende controle van de ziek-te moeten blijven bestaan (wat een vroegtijdige opsporing veronderstelt en bijgevolg ook min-der gehandicapte patiënten in Bangladesh). En ook moet er aan nog meer zwaargehandicap-te mensen een waardig leven geboden worden. Dit is mogelijk dankzij basisprojecten, maar misschien ook door de dagelijkse werking in India te herzien, aangezien de overheid er zich steeds meer bezighoudt met de opsporing en de behandeling van nieuwe patiënten.

De grootste uitdaging voor Damiaanactie bevindt zich komende jaren in China. In 2010 was er al druk overleg met alle betrokken partijen om de geleidelijke terugtrekking van Damiaanactie voor te bereiden en de activiteiten te laten overnemen door de Chinezen. Een stappenplan werd opgesteld. Dat moet enkel nog komende jaren opgevolgd worden…

Bangladesh Steun aan het nationaal lepra- en tbc-programma uitgaven 2010 1.212.287 € lokale partner Ministerie van Volksgezondheid en lokale ngo's vertegenwoordigers van damiaanactie Kazi Ataur Rahman Saki en Dokter Aung Kya Jai Maug personeel onder lokaal contract 629 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1972

China Steun aan het lepraprogramma in de autonome regio van Guangxi Steun aan net nationale tbc-programma in de autonome regio's Tibet, Binnen-Mongolië en

Ningxia, en in de provincies Qinghai en Guizhou Vertegenwoordigingskantoor van Damiaanactie in Peking uitgaven 2010 1.105.835 € lokale partners Ministerie van Volksgezondheid in Peking

Instituut voor Dermatologie in Guangxi, Instituut voor Dermatologie van Guangxi, Instituut voor Tuberculose van Tibet, van Binnen-Mongolië, van Qinghai, van Guizhou en van Ningxia

vertegenwoordiger van damiaanactie Alex Jaucot personeel onder lokaal contract 5 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1982

India Steun aan het nationale lepra- en tbc-programma  via programma's op niveau van de districten

(Bihar, Tamil Nadu, Delhi, Andhra Pradesh, Karnataka en Kerala), projecten die door lokale ngo's beheerd worden en projecten in eigen beheer.

uitgaven 2010 1.800.241 € lokale partners Ministerie van Volksgezondheid (Delhi), Ministerie van Volksgezondheid

van de deelstaten Bihar, Andhra Pradesh, Karnataka en Kerala, 10 lokale ngo’s

vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter P. Krishnamurthy personeel onder lokaal contract 386 (inclusief het personeel van de ngo’s) aanwezigheid van damiaanactie sinds 1955

Laos Steun aan het nationaal tbc-programma uitgaven 2010 45.386 € lokale partners Ministerie van Volksgezondheid, nationale tuberculosecentrum vertegenwoordiger van damiaanactie Alex Jaucot (bureau in Peking) personeel onder contract met damiaanactie brussel Vatthana Nanthana (projectbeheerder) aanwezigheid van damiaanactie sinds 1994

| 23Amerika

Amerika is het derde continent waar Damiaanactie actief is. Het komt ook op de derde plaats, na Afrika en Azië, op verschillende vlakken: het aantal projectlanden, medewerkers, budget, opgespoorde en behandelde zieken... Maar dit continent is om een aantal redenen ook uniek voor Damiaanactie: het is het enige continent waar Damiaanactie over een lokaal vertegenwoordigingskantoor beschikt. En alleen in Amerika wordt er ook een derde ziekte, met name leishmaniasis, bestreden.

Guatemala

Nicaragua

Brazilië

s i t u at i e i n 2 0 1 0

lepra en tuberculose

tuberculose en leishmaniasis

#3

24 | Jaarverslag 2010 | 25Amerika

Zowel in Nicaragua als Guatemala is de benadering van Damiaanactie tweeledig: enerzijds zorgen voor technische en structurele steun aan het nationaal programma, anderzijds ook meer in de diepte werken in welbepaalde regio’s.

Tweeledige benadering Deze tweeledige benadering is ook in de strijd tegen tbc terug te vinden. Het doel van de steun aan de

nationale tbc-programma's is om de lokale capaciteiten te versterken. Een deel van de midde-len dat Nicaragua van het ‘Global Fund’ (Wereldfonds voor de bestrijding van Aids, Tuberculose en Malaria) krijgt en dat door Damiaanactie wordt beheert, wordt daartoe gebruikt. Het werk op het terrein gebeurt dan weer in regio’s ofwel met een uiterst kwetsbare bevolking (daklo-zen in Salvador de Bahia), ofwel in zeer endemische gebieden (vijf gemeentes in het bergach-tige noorden van Nicaragua), ofwel gebieden die moeilijk bereikbaar zijn (enkele gezondheids-zones van Guatemala). Dit om aan nog meer patiënten gezondheidszorg aan te bieden.

Leprabestrijding enkel nog in BraziliëTuberculose wordt dus in de drie Amerikaanse landen, waar Damiaanactie aanwezig is bestreden.

Lepra daarentegen wordt door Damiaanactie enkel nog in Brazilië bestreden, meer bepaald in het Federaal District van de hoofdstad Brasilia, waar jaarlijks honderden nieuwe lepra- patiënten worden opgespoord en behandeld. Damiaanactie helpt de meeste van deze zieken op zeer concrete wijze: door hen aangepaste schoenen te geven en door hen ook het nodige materiaal te geven opdat ze zelf aan "self care" (zelfverzorging) zouden kunnen doen.

BasisprojectenIn elk Amerikaans projectland zijn er ook basisprojecten, vaak met betrekking tot voedsel. Voedsel is

belangrijk bij een tbc-behandeling. Enerzijds is het moeilijk om op een lege maag geneesmid-delen in te nemen, anderzijds vinden patiënten hun eetlust vaak terug van zodra ze aan de be-terhand zijn.

In een dorp van Guatemala beschikken 10 straatarme gezinnen over moestuintjes. De oogst wordt er verdeeld: een deel van de oogst is voedsel voor de families zelf, de rest wordt verkocht.

In Nicaragua hebben 74 zeer arme tbc-patiënten tijdens hun behandeling van 6 maanden elke maand voedselrantsoenen gekregen. Ze kregen ook varkens en pluimvee om te hoeden.

Bij een project in Brazilië hebben tientallen daklozen van Salvador de Bahia, niet alleen voedselrant-soenen gekregen, maar kregen ze ook de nodige middelen om zich van en naar het ziekenhuis te verplaatsen opdat ze zich daar zouden laten behandelen.

We vermelden ook nog een project ter preventie van leishmaniasis in Nicaragua. Bij dat basisproject werden er muskietennetten en kleren uitgedeeld aan families.

Toekomst in BraziliëWat het werk op het Amerikaans continent in de nabije toekomst betreft, rijzen er vragen over de wer-

king in Brazilië. We bestuderen momenteel de mogelijkheid om de strijd tegen lepra in dit land op te voeren. Brazilië telt namelijk na India het grootste aantal zieken ter wereld (37.610 nieu-we patiënten in 2010). Maar de samenwerking verloopt er niet vlot, onder andere door de log-ge bureaucratie. Daardoor zou onze steun in vraag kunnen gesteld worden...

Damiaanactie is dus ook in een aantal landen van Latijns-Amerika aanwezig. Ook daar slaan armoe-deziektes hard toe. De aanwezigheid van Damiaanactie is er dus nodig... maar niet overal op dezelfde wijze.

Twee arme landenVan de drie landen van Latijns-Amerika waar Damiaanactie aanwezig is, zijn er twee zeer arm:

Guatemala en Nicaragua. In Guatemala moet meer dan de helft van de bevolking, voorname-lijk de indiaanse bevolkingsgroepen, met minder dan 2 dollar per dag leven. Nicaragua is, na Haïti, wellicht het armste land van het continent. Ook al is gezondheidszorg er een prioriteit voor de overheid, toch ontbreken er de nodige middelen.

De situatie in Brazilië staat daartegen in schril contrast. Het land kent de laatste jaren een economi-sche boom. Maar de kloof tussen arm en rijk is er ook gigantisch groot. Miljoenen mensen le-ven er in extreme armoede.

VeranderingenDe evolutie die Brazilië kent, valt ook op te merken in het werk van Damiaanactie in dit land. In 2010

heeft Damiaanactie haar strijd tegen tuberculose in Goias en in het Federaal District van Brasilia stopgezet. De programma’s functioneren er goed en er zijn voldoende eigen fondsen aanwezig. Er is dus geen reden meer voor Damiaanactie om daar nog verder aanwezig te zijn. Dat is trouwens haar doel: voor de nodige structuren zorgen om zich vervolgens op termijn te kunnen terugtrekken, als eenmaal alles goed functioneert...

Een andere belangrijke verandering, maar dan in de tegenovergestelde richting, vond plaats in Guatemala: op vraag van de lokale overheid steunt Damiaanactie er voortaan ook het leishmaniasispro-gramma.

LeishmaniasisAmerika is inderdaad het enige continent waar Damiaanactie een derde ziekte bestrijdt, namelijk

leishmaniasis. Deze ziekte wordt veroorzaakt door een parasiet, de "leishmania", die vaak te vinden is in het bloed van kleine zoogdieren, zoals vossen en knaagdieren, maar soms ook in het bloed van honden. Deze parasiet wordt op de mens overgedragen via flebotomen, een soort insecten.

Er zijn vier vormen van leishmaniasis:• cutane leishmaniasis (de vorm die chronische zweren veroorzaakt die aan lepra doen den-

ken. Deze vorm wordt ook "berglepra" genoemd).• mucocutane leishmaniasis (waarbij ook de slijmvliezen in neus en keel getroffen worden).• viscerale leishmaniasis (of kala azar). 90% van de zieken sterft aan deze vorm van leishmani-

asis als ze niet behandeld worden.• atypische leishmaniasis. Deze vorm wordt gekenmerkt door de knobbels in het gezicht die

ze veroorzaakt.Sinds jaren al is Damiaanactie de voornaamste partner van het nationale leishmaniasisprogramma

in Nicaragua. Dankzij haar ervaring steunt ze ook het nationale leishmaniasisprogramma in Guatemala dat voordien amper of niet functioneerde. Eén van de eerste verwezenlijkingen daar was een handleiding opstellen waarmee het personeel van alle gezondheidszones voort-aan kan worden opgeleid.

26 | Jaarverslag 2010 | 27

Samenwerking met het ITGDamiaanactie steunt ook het wetenschappelijk onderzoek, rechtstreeks in haar projecten maar ook in samenwerking met het Instituut voor Tropische Geneeskunde van Antwerpen (ITG).

MycobacteriologieDamiaanactie steunt de eenheid mycobacteriologie in drie onderzoeken over resistente tuberculose. Het eerste

onderzoek vertrekt vanuit een vaststelling: de klassieke diagnose van multiresistente tbc duurt lang en is duur. Het ITG heeft daarom dus in 2010 een test ontwikkeld die gemakkelijk uit te voeren en te inter-preteren is. Bovendien vraagt deze test ook geen speciaal onderzoeksmateriaal, worden er niet zo dure reagentia bij gebruikt en kan de diagnose binnen 10 dagen gesteld worden. Deze test zal in 2011 in ver-schillende landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika gevalideerd worden.

Een ander onderzoek bestudeert de resistentie aan tweedelijnsantibiotica (die bij een behandeling van multire-sistente tuberculose gebruikt worden). Het doel is om de diagnose te optimaliseren om op die manier enkel die gevallen te identificeren die het meest resistent blijken te zijn en die dus een aanpassing van de behandeling vragen. Ook wil men nagaan of de resistentie aan een bepaald antibioticum ook de re-sistentie aan andere antibiotica van dezelfde klasse met zich meebrengt.

Een ander onderzoek ten slotte, in Bangladesh en in Congo (meer bepaald in Kinshasa) bestudeert of een toe-gepast behandelingsregime een risico op resistentie kan veroorzaken. Sinds jaren worden er sputumsta-len bewaard. In geval van therapeutische mislukking (wat zeldzaam is), worden de bacillen afkomstig van het nieuwe sputum vergeleken met de bacillen van het sputum afkomstig van de eerste diagnose. Aangezien de behandeling van tbc door de jaren heen in beide landen geëvolueerd is, kan men contro-leren of het risico op resistentie varieert naargelang het gebruikte behandelingsregime.

Extrapulmonaire tuberculoseDamiaanactie steunt ook, in samenwerking met twee Peruaanse ziekenhuiscentra, een onderzoek naar de di-

agnose van extrapulmonaire tuberculose, meer bepaald van borstvlies- of hersenvlies-tbc. Het is vaak moeilijk om extrapulmonaire tuberculose te diagnosticeren, zeker in landen met beperkte mogelijkhe-den.

Op het terreinEen belangrijk onderzoek vindt in Nicaragua plaats over de doeltreffendheid van een vaccin tegen leishmania-

sis. Dit vaccin is aanzienlijk goedkoper dan glucantime, het gebruikelijke geneesmiddel tegen deze ziek-te. Het vaccin zou ook maar zeer weinig neveneffecten veroorzaken. Dit onderzoek, uitgevoerd op 82 patiënten, is veelbelovend.

OpleidingenEr worden lokaal voor de medewerkers van alle niveaus ook opleidingen en trainingen voorzien. De projectver-

antwoordelijken krijgen regelmatig de kans om een opleiding te volgen of om een internationaal con-gres bij te wonen. Ten slotte vond er in Brussel gedurende 5 dagen in november een forum plaats over de Damiaanactie-projecten. Op dit forum waren de vertegenwoordigers en de sleutelfiguren van alle projecten aanwezig.

Regionaal Coördinatiebureau uitgaven 2010 115.892 € vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Toon Bongaerts personeel onder lokaal contract 1 persoon

Brazilië Steun aan het nationaal tbc-programma in de deelstaat Goias (tot in maart), in het Federaal District (tot in de-

cember), in de stad Salvador, net als in zeven gemeentes vlakbij de deelstaat Bahia. Steun aan het nationaal lepraprogramma in het Federaal District.

uitgaven 2010 218.267 € lokale partner Ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter José-Luis Portero personeel onder lokaal contract 2 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 2000

GuatemalaSteun aan het nationaal leishmaniasis- en tbc-programma.

uitgaven 2010 126.125 € lokale partner Ministerie van Volksgezondheid vertegenwoordiger van damiaanactie Zoila Bailon personeel onder lokaal contract 5 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1993

NicaraguaSteun aan het nationaal leishmaniasis- en tbc-programma.

uitgaven 2010 95.742 € lokale partner Ministerie van Volksgezondheid en lokale ngo (Prosalud) vertegenwoordiger van damiaanactie Dokter Toon Bongaerts personeel onder lokaal contract 6 personen aanwezigheid van damiaanactie sinds 1990

Wetenschappelijke ondersteuning en vorming

| 29België

Het eerste doel van Damiaanactie is om overzee armoedeziektes te bestrijden. Maar ze heeft ook twee opdrachten in België: de Belgische bevolking bewust maken van de problemen die armoedeziektes met zich meebrengen en een netwerk van vrijwilligers in ons land uitbouwen.

Na de heiligverklaring van Damiaanactie op 11 oktober 2009 werd 2010 weer een 'normaal' jaar voor Damiaanactie in België. Maar de heiligverklaring van Damiaan had uiteraard ook nog een in-vloed op de eerste maanden van 2010.

Het traditionele hoogtepunt voor Damiaanactie vindt elk jaar plaats tijdens het laatste weekend van ja-nuari. Dan is er het campagneweekend van Damiaanactie. De campagne 2010 werd niet alleen sterk beïnvloed door de heiligverklaring van Damiaan, maar ook door de verschrikkelijke aard-beving in Haïti. Deze vreselijke gebeurtenis kreeg terecht zeer veel media-aandacht. Gevolg was wel dat Damiaanactie minder aanwezig was in de media gedurende haar campagneperio-de in januari. Bovendien ging in oktober 2009 ook al veel aandacht naar Damiaan en Damiaanactie. En er waren in januari ook vele oproepen om Haïti te helpen waardoor de financiële steun aan Damiaanactie in februari en maart sterk daalde.

Maar de heiligverklaring zorgde er ook voor dat het aantal scholen dat aan de jaarlijkse campagne deel-nam, fors steeg. De campagnefilm "Bangladesh. Verborgen kracht", onder andere over de strijd tegen lepra en tuberculose in de textielindustrie van Dhaka, werd in heel België aan bijna 130.000 leerlingen in 938 lagere en middelbare scholen vertoond. Een vijftigtal animatoren, bijna allen vrijwilligers, zorgden voor deze filmvertoningen.

Campagne 2010: de cijfersprivé-giftenaantal

privégiften bedrag

acties vrijwilligers totaal

euro per inwoner

Wallonië* 37.515 1.496.337,12 € 1.108.503,15 € 2.604.840,27 € 0,75

Brussel 11.299 522.221,81 € 153.466,84 € 675.688,65 € 0,61

Vlaanderen 79.631 3.439.726,80 € 1.792.392,45 € 5.232.119,25 € 0,85

Anoniem 141 419.214,33 € 63.736,98 € 482.951,31 €

Totaal 128.586 5.877.500 € 3.118.099 € 8.995.599 € 0,84 * De Duitstalige gemeenschap zit vervat in Wallonië

De bedragen zijn gebaseerd op de resultaten van het zogenaamde campagnejaar, van 1 september 2009 tot 31 augustus 2010. Alle andere financiële gegevens in dit verslag hebben betrekking op het kalenderjaar 2010, dus van 1 januari tot 31 december.

30 | Jaarverslag 2010 | 31België

zanger Timo Descamps werd voorgesteld als peter van de campagne in Vlaanderen. Ook prin-ses Astrid, erevoorzitster van Damiaanactie, was van de partij op de startdag. Ze nam ruim de tijd om met een aantal aanwezige vrijwilligers te spreken.

Culturele manifestatiesIn het najaar organiseert Damiaanactie bijna traditioneel ook gospelconcerten. In Vlaanderen waren

er twee "Gospels voor Damiaanactie": in Genk en Koksijde. Op beide concerten kwamen tel-kens meer dan 800 toeschouwers naar zangeres Lea Gilmore luisteren. Aan Franstalige kant waren er 13 concerten (met zangeres Demi Evans) met in totaal 8000 toeschouwers en 2000 koorleden. Actrice Tine Ruysschaert bracht, deels ten voordele van Damiaanactie, tal van voor-stellingen van de theatermonoloog 'Mijn zoon, Damiaan.' In Roeselare was er samen met de plaatselijke kunstacademie een tiendaags gebeuren met kunst, toneel, muziek en jazz onder de noemer 'Lopend Vuur'. En het Damiaanvormingscentrum in Kortrijk kreeg in de nasleep van de heiligverklaring van heel wat scholen en parochies de vraag om de voorstelling 'Kamiano' op te voeren.

Damiaanactie steeds vaker aanwezigEr zijn talrijke activiteiten waarbij Damiaanactie aanwezig is, zoals de Damiaanwandeling in Tremelo

bijvoorbeeld. Er zijn Damiaanactie-stands op verschillende beurzen, op festivals (zoals op de Francofolies van Spa en "Saga Africa" in Hannuit), op kerstmarkten,...

En er werden ook een reeks andere initiatieven georganiseerd: een tweedaagse fietstocht vanuit Oostende en Brugge naar Tremelo, het geboortedorp van Damiaan, of nog een D(amiaan)-Party voor jong en… minder jong in Torhout eind juni.

WielerkaravaanDamiaanactie blijft nog steeds sterk aanwezig in het wielrennen, onder andere dankzij ere-ambassa-

deur Eddy Merckx. Zo was de wagen van Damiaanactie aanwezig in de karavaan van volgen-de wielerwedstrijden: de Waalse Pijl, Luik-Bastenaken-Luik, de Ronde van Wallonië, de Grote Prijs van Wallonië en het Circuit Franco-Belge.

De talrijke deelname van scholen had ook gevolgen op financieel vlak. Want, ondanks de sneeuw en de kou, hebben een recordaantal vrijwilligers een recordaantal pakjes stiften verkocht. Het natio-naal secretariaat in Brussel zat trouwens al zonder pakjes stiften half januari. Daarnaast waren er ook veel privégiften in de periode van de heiligverklaring en tijdens de zomer 2010. Damiaanactie kon daardoor op 31 augustus haar campagne 2010 (die op 1 september 2009 van start ging) af-sluiten met bijna 9 miljoen euro giften - zonder rekening te houden met de erfenissen -, bedrag dat dus in één jaar tijd ingezameld werd. Wederom een bewijs dat de Belgische bevolking Damiaanactie massaal blijft steunen.

Vrijwilligers op projectbezoekDamiaanactie geeft aan groepen de kans om haar projecten te leren kennen via diverse soorten reizen.

Elk jaar stuurt Damiaanactie een aantal leerlingen en leerkrachten uit het middelbaar onder-wijs, samen met journalisten, op projectbezoek. In de tweede helft van 2010, vertrokken er vijf groepen naar India, Bangladesh en voor het eerst ook naar Nicaragua. Deze groepen kwamen uit Limburg, Antwerpen, West-Vlaanderen, Henegouwen en Brussel.

Damiaanactie organiseert ook Damiaanbouwkampen. Het doel van deze bouwkampen? Reizen op een andere manier. Na een voorbereiding in België, brengen de deelnemers drie weken door in een projectland waar ze lokale arbeiders op een werf helpen. In de vierde week krijgen ze de kans om het projectland beter te leren kennen. In 2010 zijn meer dan 80 mensen naar India, Bangladesh, Congo en voor het eerst ook naar Guatemala getrokken.

Ook vertrokken een dertigtal mensen, samen met mensen van het “Follereau Abu Zaabal Project”, naar Caïro (Egypte) om er de leefomstandigheden van leprapatiënten te verbeteren of om deze pa-tiënten te verzorgen. Anderen zijn de Damiaanactie-projecten op het terrein gaan verkennen, om bij hun terugkeer in België campagne te voeren en fondsen in te zamelen. Zo hebben on-dernemers uit de regio Kortrijk Damiaanactie-projecten in Bangladesh leren kennen en trok-ken leden van de Lions Club Scaldiana van Waasmunster op projectbezoek naar Kinshasa.

In februari, november en december vertrok er telkens een groep mensen op fietsinleefreis naar Bangladesh. De groep die in december per fiets de projectwerking in Bangladesh ging verkennen was trou-wens de 20e groep op fietsinleefreis in Bangladesh; in totaal hebben al bijna 250 mensen op die manier onze projecten in dat land leren kennen.

Familiedag en startdagDamiaanactie organiseert ook elk jaar een familiedag en een startdag om haar nieuwe campagne voor

te stellen. De familiedag, meestal op de eerste zondag van september, luidt jaarlijks het nieuwe schooljaar in. Dit jaar vond de familiedag plaats in het kader van 'Fortbom', een straattheater-festival voor jong en oud in het Fort IV van Mortsel. Verschillende honderden mensen hebben van talrijke voorstellingen kunnen genieten, waaronder ook een voorstelling van Circus Ronaldo, exclusief voor de aanwezige Damiaanactie-vrijwilligers.

Half november vindt de jaarlijkse startdag plaats. Ruim 500 medewerkers kwamen dit jaar naar Kinepolis in Brussel voor de startdag van de januari-campagne. De gelegenheid bij uitstek om in primeur het nieuwe campagnemateriaal, de nieuwe campagnefilm en dit jaar enkele beelden van de kersverse Damiaanactie-ambassadeur, topvoetballer Thomas Vermaelen, te bekijken. De kapi-tein van de Rode Duivels trok trouwens eind mei op projectbezoek naar Kinshasa. Acteur en

Raad van Bestuur van Damiaanactievoorzitter | Paul Jolie (Rupelmonde), economist, administrator van een universiteit.

leden | Patrick Adam (Torhout), schooldirecteur| Michel Beckers (Heusy), expert boekhouder op rust | Freddy Cooreman (Ninove), gepensioneerde | Michel David (Brussel), bediende | Lieve Deckers (Eupen), leerkracht | Philippe Dembour (Brussel), leerkracht | Michel Duterme (Treignes), leerkracht | Theo Hemerijckx (Brakel), gepensioneerde | Pascale L’Ecluse-Decoene (Roosdaal), juriste | Roger Torremans (Mol), leerkracht op rust | Frank Van Gerven (Leuven), aalmoezenier (Picpus) | Peter Vinck (Alken), consultant | Docteur Maryse Wanlin (Brussel), directrice van FARES

32   | |   33Jaarverslag 2010

Een mooi bewijs dat tuberculose te genezen is... Hieronder, Roksana, een van de hoofdfiguren van de campagnefilm 2010

"Bangladesh. Verborgen kracht", zwaar toegetakeld door deze ziekte. Rechtsonder, Roksana op bijna hetzelfde ogenblik: ze glimlacht

maar is sterk vermagerd. Rechtsboven, Roksana enkele maanden geleden. Ze is helemaal genezen en staat in haar winkeltje dat

door Damiaanactie gefinancierd werd. De foto’s spreken boekdelen!

[ Ban g l ad e sh 20 0 9 ] F o t o : J E A N P L At t E A U [ Ban g l ad e sh 2011 ] F o t o : A r c h i E F D A m i A A N A c t i E

34   | |   35

Lepra tast ook de zenuwen aan. De cubitale zenuw, die aan de binnenkant van de elleboog loopt, is de zenuw die bij leprapatiënten het vaakst gezwollen is.

[ Rwan da 20 07] | F o t o : J E A N P L At t E A U

[ Rwanda 20 07 ] F o t o : J E A N P L At t E A U Tuberculose is een vreselijke ziekte die de patiënt ernstig verzwakt. Zonder behandeling is er één kans op twee dat de zieke binnen twee jaar sterft.

36   | |   37Jaarverslag 2010

[ I n d Ia 2011 ] F o t o ' s : o L i v i E r P o L E t

Prinses Astrid wordt erevoorzitster van Damiaanactie in januari 2010. Ze volgt hiermee koningin Fabiola op. Een jaar later zal ze een aantal projecten van Damiaanactie in Delhi bezoeken om op die manier ook de terreinwerking van Damiaanactie te leren kennen.

38   | |   39Jaarverslag 2010

Of ze nu lepra of tuberculose bestrijdt, Damiaanactie vertrouwt volledig op haar medewerkers. In de Comoren en ook in al haar

andere projectlanden...

[ Com o R en 2010 ] F o t o ' s : J E A N P L At t E A U

40   | |   41Jaarverslag 2010

Thomas Vermaelen, kapitein van de Rode Duivels, ging in 2010 enkele dagen op projectbezoek naar Kinshasa. Hij werd de nieuwe ambassadeur van Damiaanactie. [ Co n g o 2010] F o t o ' s : G U N t h E r D E v o s

42   | |   43

[n I C aR agua 20 0 9 ] F o t o ' s : t i m D i r v E N

Leishmaniasis kan handicaps veroorzaken,

maar de ziekte kan soms ook dodelijk zijn...

Damiaanactie bestrijdt deze ziekte al jaren in Nicaragua,

en sinds kort ook in Guatemala.

44   | |   45Jaarverslag 2010

[ Ban g l ad e sh 2010 ] F o t o : J E A N P L At t E A U

Hoesten, koorts en gewichtsverlies zijn de eerste symptomen van tuberculose.

46   | Jaarverslag 2010

[ Co n g o 2011 ] F o t o : J E A N P L At t E A U [ Ban g l ad e sh 20 0 9 ] F o t o : t h o m A s D E G r A E v E

Foto's: Jean Platteau, Olivier Polet, Gunther De Vos, Tim Dirven, Thomas De Graeve, en archief van Damiaanactie | Damiaanactie, juni 2011 | Al de-ze informatie, en nog veel meer, is tevens terug te vinden op www.damiaanactie.be

Bedankt

Damiaanactie wil graag een oprecht woord van dank uitspreken aan allen die het haar mogelijk maken om haar taak te volbrengen n de autoriteiten van de landen waar Damiaanactie lepra, tuberculose en leishmaniasis bestrijdt n de Belgische overheid (op federaal, gewestelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau), meer in het bijzonder de dien-sten die belast zijn met ontwikkelingssamenwerking n lokale en buitenlandse mede-werkers in de projectlanden n de talrijke donateurs n de medewerkers van het secreta-riaat in Brussel n de duizenden vrijwillige medewerkers n en bijzondere dank gaat naar onze regionale verantwoordelijken die de vrijwillige medewerkers begeleiden.

Leopold II-laan, 263, B 1081 Brussel, België | Tel: (0032)02/422.59.11 | Fax: (0032)02/422.59.00info@damiaanactie.be | www.damiaanactie.be