vsc jaarverslag

{2010}basis voor een meerjarenvisie

inhoudsopgave

Voorwoord

1 Deverenigingvansamenwerkendecentraenmuseainwetenschapentechniekin2010 3

2 DeVSCincijfers 5

3 DeactiviteitenvandeVSC 8 3.1 Metdeleden 7 3.2 Voordeleden 10 3.3 Metanderen 13 3.4 Vooranderen 16

4 Jaarrekening 185 Ledenlijst 21

1

voorwoord

EenvandehoogtepuntenvanditjaarwasdeeersteeditievanXperiment,hetsamenwerkings­projectvanSchooltvendevereniging.HonderdenkleuterskregendegelegenheidomhunheldenRaafenMoffel&Piertjeteontmoetenenleerdentegelijkertijdietsoverwetenschapentechniek.Schooltvprogrammeerdeextratechniekenwetenschapinzijnprogramma’sendeledenvandeVSCallerleibijzondereactiviteitenvoorverschillendedoelgroepen.

Daarnaastiserditjaarextraingezetopcommunicatie:zoisdeuitwisselingtussendeledenonderlingvergrootviadeonlinecommunityeneengrootaantalbijeenkomsten.Ooklietdeverenigingzichnadrukkelijkerzienviaanderekanalen:optwitter,viahetonlinepublicerenvanhetjaarverslagvan2009endooreenbijdrageteleverenaanconferenties.

Deverenigingbleekookditjaarweermeerdandesomderdelen:deactievevereniging,professioneelbureaumanagementenveelbijeenkomstenmetledenmetalsresultaatmeerbinding,uitwisselingvankennisensamenwerkingtussendewetenschapsmuseaensciencecentra.

Hoeditresultaatnogbeterkan,iswaardeverenigingzichopditmomentoverbuigt.Nieuwekansenenmogelijkhedenomdeverenigingnogverdertelatengroeienenversterkenwordenverkendinhetkadervaneenmeerjarenplandatwijin2011gaanrealiseren.Voornubiedenwijugraaghetresultaatvanonzeactiviteitenin2010aan.

PeterMous,voorzitter

Deverenigingheefttweestrategischedoelstellingen:1 Deverenigingsteltzichtendoelviacollectieveprojectendemaatschappelijkewaarde,dezichtbaarheidenhetpublieksbereikvandeverenigdesciencecentraenwetenschapsmuseatevergroten.2 Deverenigingbrengtkennisenexpertiseoverwetenschapscommunicatieenwetenschap­seducatiesamenenverspreidtdezeonderdeaangeslotenleden.Hiervoorinitieertzijleer­projectenenbijeenkomsten.

2

3

NieuwebestuursledenHetbestuurvandeVSCveranderdeditjaar:HansvanOelvertrokbijNCBNaturalisomdirecteurtewordenvandeMuseumgroepLeiden.MienekeKnottebeltmoest,omredendatTechnika10Nederlandophieldtebestaan,haarbestuursfunctieopgeven.Inhunplaatswerdentweenieuwebestuursledenbenoemd:MaartenOkkersennamenshetMuseonteDenHaagenAnneloreScholtennamensMuseumBoerhaaveteLeidenDesamenstellingvanhetbestuurisnualsvolgt:

PeterMous/IBMNederland–voorzitterArjanAgema/NieuwLandErfgoedCentrum–vice­voorzitterenpenningmeesterMaartenOkkersen/Museon–lidAnneloreScholten/MuseumBoerhaave–lid

Naastdebestuurswisselingveranderdedevergaderfrequentievanhetbestuureveneens.DebestuursvergaderingenwerdenlosgekoppeldvandeAlgemeneLedenvergadering(ALV)enlaatstgenoemdewerdteruggebrachtvanviernaartweevergaderingenperjaar.DeALVvindtnuinhetvoorjaarennajaarplaats,steedsvoorafgegaandooreenlunchbijeenkomstengevolgddooreenthemabijeenkomst.Hetbestuurvergadertcircavijfkeerperjaar.

PositioneringEendelegatievanhetbestuurendebureaumanagervandeverenigingvoerdein2010(kennis­makings)gesprekkenmetbelangrijkestakeholders,alshetPlatformBetatechniek,hetministe­rievanOCWenhetNationaalCentrumvoorWetenschapenTechniek,NCWT.Hierbijwerdendebelangrijksteaandachtspuntenvandeverenigingnaarvorengebracht.Ookwerdgekekennaareventueelgezamenlijkeagenda’senmogelijkeprojectendiedaaruitkunnenvoortvloeien.

BezoekaandeASDCInseptemberwasbureaumanagerMarjellevanHoornaanwezigbijdeledenvergaderingvandeEngelsevariantvandeVSC,deUKAssociationofScienceandDiscoveryCentersinThink­tankinBirmingham.DedagdaarnavondereenontmoetingplaatsmetdevoorzitterendirecteurvandeASDCoverdeimpactstudydiedezeverenigingheeftlatenuitvoeren.BijditgesprekwasbestuurslidMaartenOkkerseneveneensaanwezig.Debelangrijksteprojectenendemogelijkhedenvooreenverdergaandeprofessionaliteitvandittypebrancheverenigingwarenonderwerpvangesprek.TijdensdebijeenkomstwerdafgesprokeneengezamenlijkeEcsitesessieintedienen,waarbijzoveelmogelijklandelijkenetwerkenbijelkaarwordengebrachttijdensdeeerstvolgendeEcsiteconferentieinWarschauin2011.

StartmeteenlangetermijnvisieInhetnajaarstartteBestuurenbureaumanagermethetconcretiserenvandealeerderaangekondigdeaangescherptelangetermijnvisie.Centraalstaanhierindebelangrijkstedoelstellingenenaccentenvoordekomendevijfjaar.HetBestuurenbureaumanagerlatenzichhierbijadviserendoorMarikeKuperusAdvies.MarikeKuperusadviseertachterban­organisatiesbijvraagstukkenophetgebiedvanorganisatie,verenigingsinrichting,vrijwilligers­werkencontactmetdeachterban.

1 de vereniging

4

ActiefoptwitterVanaf2010isdeVSCactiefaanwezigoptwitteronderdenaam@sciencemuseums.Deveelaldagelijksetweetsdragenbijaaneengroeiendenaamsbekendheidvandevereniging.Naastdehuidige400volgerskomt@sciencemuseumsookaloptientallenlijstenvoor.Dezelijstenvariërenvandeaanwezigemuseaoptwittertotorganisatiesophetterreinvanwetenschaps­educatie.

SeminarbestuursaansprakelijkheidDeverenigingwasin2010aanwezigopeenbijeenkomstgeorganiseerddoordeKamervanKoophandelinLeidenrondhetthemabestuursaansprakelijkheidenverzekeringen.

MicrofundsIn2010initieerdedeverenigingeennieuwemogelijkheidvoordeaangeslotenledenomdeonderlingesamenwerkingtestimuleren.Ookdegedachtedatdeledenzelfprojectenkunneninitiërendieeenbijdrageleverenaandeverdereprofessionaliteitvandesectorendiedebeoogdeonderlingesamenwerkingversterken,liggentengrondslagaanhetinhetlevenroepenvandezogeheten‘Microfunds’.Indetoekenningvandezekleinekredieten–e3.000perproject–staatsamenwerkingenkennisdelingvoorop.Eenreflectieverslagvoordeandereledeniseenvandevoorwaardendieaandetoekenningwordenverbonden.In2010zijnvijfinitiatievengoedgekeurd,diein2011wordengerealiseerd.

5

LedenIn2010verwelkomdedeVSCtweenieuweorganisaties:PlatformTechnika10–deopvolgervanTechnika10Nederlanddatin2009ophieldtebestaan–enhetNatuurhistorischMuseumRotterdam.DaarnaastslootZKAConsultants&Plannerszichaanbijdeverenigingalssustainingmember.

PublieksbereikDeledenvandeVSContvingenin2010gezamenlijkbijna2,5miljoenbezoekers,waarvan600.00geregistreerdeleerlingen.Dezecijfersillustrerendebelangrijkeroldiedeledenvervullenomleerlingenineeninformeleleeromgevingincontacttebrengenmetwetenschapentechniek.Dezekinderenkwameninschoolverbandinaanrakingmetwetenschapentechniekviaeenbezoekaanofdeelnameaaneenprojectvaneenvandeaangeslotenleden.Ookbuitendeschoolprogramma’sontvingendesciencecentraenwetenschapsmuseakinderenenjongeren,bijvoorbeeldviaverjaardagsfeestjes,workshops,lezingenvoorkinderenenofvanwegedeaantrekkelijkheidvaneenspecialetentoonstelling.

Delaatstejarenopeenrij:2005: 1.489.988bezoeken2006: 1.664.732bezoeken2007: 2.279.489bezoeken2008: 2.252.553bezoeken2009: 2.355.461bezoeken2010: 2.498.858bezoeken

2 de vsc in cijfers

6

PublieksbereikperVSClidDeonderstaandecijfersgevenhetaantalbezoekenperVSClidweervoorzoverdezezijnverzameld.Nietalleaangesloteninstellingenhebbeneeneigengebouwwaarzijbezoekersontvangen:zoorganiseertdeStichtingTechniekpromotieprojectenopverschillendelocatiesenisScienceLinxgevestigdinhetopenbaartoegankelijkeentreegebouwvaneenfaculteit.OokwashetScienceCenterDelftin2010gedeeltelijkgeslotenvoorverbouwing.Derhalvekanopbasisvandezegegevensgeenconclusiewordengetrokkenoverdeontwikkelingvandebezoekersaantallen.

Naam Totaal aantal bezoekers

1 Artis Planeterium 135.000

2 Continium 92.666

3 Cosmos Ontdekcentrum 10.771

4 De Spelerij/Uitvinderij 57.800

5 eXplorion-science center 13.914

6 Ithaka Science Center 20.000

7 Museon 173.782

8 Museum Boerhaave 47.455

9 Museum van het Nederlandse Uurwerk 6.593

10 Naturalis 262.864

11 Natuurhistorisch Museum Rotterdam 42.366

12 Nederlands Insituut voor Beeld en Geluid 186.000

13 Nederlands watermuseum 71.174

14 Nieuw Land 36.095

15 Ontdekhoek Nederland 92.910

16 Platform Technika 10 - geen gegevens netwerk geen cijfers

17 Science center Delft 13.167

18 science center NEMO 508.601

19 Science LinX openbare ruimte

20 Sonneborgh - sterrenwacht 20.600

21 Space Expo 71.000

22 Stichting Techniekpromotie 36.500

23 Technoplanet 4.368

24 Technopolis 287.277

25 Teylers Museum 101.386

26 Twents Techniekmuseum HEIM 33.330

27 Universiteitsmuseum Groningen 17.500

28 Universiteitsmuseum Utrecht 49.000

29 Vereniging van Landelijk Samenwerkende

Publiekssterrenwachten

106.439

2.498.858

In2010starttedeverenigingmethetverzamelenvanextragegevens,naastdebezoekers­aantallenwordtookinformatieverzameldoverdesamenwerkingsverbandendiedeledenhebben,enoverspecifiekeactiviteitendiezehebben,diezeerdiverszijnenveeldoelgroepenbereiken.

7

{3.1} met de leden

DeVSClaatzichkenmerkenalseenactiefsamenwerkingsverband.Netalsinvoorgaandejarenparticipeerdendeledeninverschillendebijeenkomstenendroegenzezobijaankennis­delingenkenniscreatieinhetbredeenveelomvattendedomeinvandewetenschapseducatie.Eentreffendvoorbeeldvandeactievesamenwerkingenbetrokkenheidvormendeverenigings­bijeenkomstenalsthemapresentaties,vergaderingen.Dezebijeenkomstenvindensteedsplaatsbijdeledenzelfwaardoorereengoedbeeldbestaatvandediverseverschijningsvor­mendiedesectorkenmerken.

Georganiseerdmetdeleden

> ThemabijeenkomstenVoorafgaandaanenaansluitendopdeAlgemeneLedenvergaderingenprogrammeertdevereniging,zoalsweeerdervermeldden,lunch­enthemabijeenkomsten.Hierbijwordtaange­slotenbijactuelethema’s,nieuweinzichtenoftechniekenenbelangrijkemaatschappelijkeontwikkelingen.Maarsomsvloeiendethema’svoortuitvragendielevenonderdeleden.

> AugmentedrealityOp25maarttijdensdevoorjaars­ALVgingdelunchpresentatieoverdemogelijkhedenvanAugumentedReality(AR)voorcultureleinstellingen.ARlaatzichomschrijvenalseennieuwetechniekinpresentatiewaarbijdoorprojectiesextrabeelddimensieseenrolspelen.DepresentatiewerdgegevendoorCityscapemedia.Dezeorganisatiezorgdeeerderopeen

3 de activiteiten van de vsc

8

SUMMIToverwetenschapentechniekvooreenbijzonderehologramvandetoenmaligeministervanOCWRonaldPlasterk.DeledenkregeneenzeerprofessioneleintroductievanARendebijzonderetoepassingendieerinbeslotenliggenvoorhetcultureleveld.

> TwitterNadevoorjaars­ALVnamdegastheervandezebijeenkomst–MuseumBoerhaave–hetvoortouwindetwitter­workshop.MuseumBoerhaaveiseenvandeopvallendstemuseaoptwitter.Nietalleentweetenzijnieuwtjesenwetenswaardigheden,ookzijnzedebedenkersvanverschillendetwitteractiviteitendie,inkortetijdal,toteengroeiendeparticipatievanhetpubliekhebbengeleid.ConservatorBartGrobverteldeoverdeachterliggendekeuzes,motiva­tiesdiehierbijeenrolspeeldenendepraktischeaspectenvantwitter.Deaansluitendediscussiedraaideomdenieuweenanderevormvanbezoekersdiejehierdoorcreëert:detwitteraarsdiejedigitaalontmoetkomennietpersenaarMuseumBoerhaavezelf,maarzijnwelbetrokkenbijhetmuseumenpratenmee.Hoekijkjealsmuseumnaardezedigitale‘volgers’enwatbetekentditvoordetijdsinvesteringvanconservatorenencommunicatie­medewerkers.Kunjeditinmiddelszienalsregulierwerkvaneenconservatorofanderemuseummedewerkers?

> WisebitsTijdensdenajaars­ALVontvingdeVSCvoordelunchpresentatieMayaSchepensenAnnemie­keDunninkvandentr:rvu.BeidenzijnbetrokkenbijhetprojectWisebits.BijWisebitsdraaithetomkortefilmpjesoverwonderlijkefeiten,overzakendieeenvraagopwerpenofopeenanderewijzetotnadenkenstemmen.DeonderwerpenwerdenbedachtdoorfilosoofBasHaringenzijn‘denktank’;defilmpjeswerdengemaaktdoorprofessionelefilmmakersenanimatoren,camerajournalistenentheatermakers,documentairemakersenbeeldendkunste­naars.DecopyrightvrijeWisebitskunnenoveralwordeningezet:opstations,intentoonstellin­gen,opfestivalsetcetera.Nadeeerstefasevan,intotaal206Wisebits,wildervugraageentweedereeksfilmpjesmaken,ditmaalinsamenwerkingmetwetenschapsmuseaensciencecentra.Tijdensdelunchwerdenvoorbeeldengetoondenisverkennendgesprokenoverdemogelijkheden.In2011wordentweevoorbeeld­wisebitsgerealiseerd.

> BreinstijlenDemiddagnaafloopvandeALVstondinhettekenvanBreinstijlen,eenmethodiekdiedeVSCinzetbinnenverschillendeactiviteiten.HetdoorSandraMinneeontwikkeldemodel‘BreinStijlatWork’meetdeuniekedenkstijlvanindividuen,groepenoforganisatiesenlegtdemogelijkhedenblootvoorhetvergrotenvandeinnovatiekracht.TijdensdethemabijeenkomstwerdvanuitverschillendeBreinstijlen–voorbeeldenzijninnovators,implementers,analysersofhumanisers–ingezoomdopdevoorkeurendieinprojecteneenrolspelen.Zozaleeninnovatoroptimaalfunctionerenindebrainstormfaseenmogelijkminderindeuitwerkings­fase.Vooreenimplementerligtditvaakandersom.DitbesefkanhetwerkeninprojectenoptimaliserenenbiedtuiteraardookkansenvoorhetnetwerkvandeVSC.

> VanwerkgroepennaarthemagroepenDenieuweorganisatiestructuurvandevereniging,diein2009isingevoerd–meteeneigenbureauenprojectmanager–isookdeaanleidinggeweestomverdertekijkennaardebestaan­dewerkgroepen.Ditbehelsteenuitgebreider,langdurigerproject,waarvoorin2009eenaantalkleinestappenisgezet.Uiteindelijkzullendeverschillendewerkgroepenopgaaninthemagroepen.Metdeinstellingvanthemagroepenverwachtdeverenigingnognadrukkelijkertevoorzienindebehoeftenvandeleden.Inhetmeerjarenplanwordtditverderuitgewerkt.

9

Dewerkgroepeducatiefbeleidkwaminhaaroudevormbeginaprilbijelkaarensprakmeteducator­professionalErikvanderKnaap.Hierbijwerdgesprokenoverhetproject‘Lereniseenmakkie’,eenprojectdatduidelijkmaaktdatleeropbrengstenheeldiverszijn.Zehebbennietalleenkennistotgevolgmaardragenookbijaandegroeienontwikkelingvanpersoonlijkevaardighedenenzelfvertrouwen.Hetprojectwijstookuitdateropveelverschillendemanie­renwordtgeleerddoorkinderenendataandachtvoorandereleermethodiekenzoalsbijvoor­beeld‘beelddenkenenmindmappen’vanwaardezijn,doordatverschillendehersenhelftenwordengeactiveerd.

Ookvoordewerkgroepdigitaleeducatievediensten(DED)was2010eenovergangsjaar.In2009werdendoelstellingenenuitgangspuntengeformuleerdvoor2010.Dezerichtenzichophetgebruikvandigitaleactiviteitenenhebbenalsdoelomdeledentestimulereninspiratieoptedoenronddeontwikkelingenvanweb2.0endeledentebegeleidenomeeneigenvisieopdedigitaletoepassingenteformuleren.Vanuitdezeuitgangspuntenzijneind2009tweeoffertesvoorhetvervolgtrajectaangevraagd.DeopdrachtisuiteindelijktoegekendaanErfgoed2.0,deorganisatievanTheoMeereboerenSimoneStoltz.TijdensdeALVinseptem­berwerdhetprojectalshetwaregelanceerd.

Naastvastethemagroepen,wildeverenigingookmeergaanwerkenmettijdelijkeproject­groepengekoppeldaanprojectenvandevereniging.ZowerkteereenzeeractievegroepledenaandetotstandkomingXperiment2010.

10

{3.2} voor de leden

Deverenigingverzameltrelevanteinformatieenspeurtnaarnieuweinzichtendieeenmeer­waardevoordesectoropleverenmaarlaatzichookinspirerendoorideeënenvragenvandeleden.Uiteenlopendeproductenenprojectenkwamenaldustotstandofverkerennogineenontwikkelingsfase.Somshaddekennismakingnoghetvluchtigekarakterdatbijeeneersteverkenningpast.

Onderwerpenagenderenenprojectenopstarten

> NieuwsbriefDeeerstedigitalenieuwsbriefindehuisstijlvandeVSCverscheenin2009enwordtinmiddelsverspreidonder140adressenendaarnaastmeldennogmaandelijksnieuwegeïnteresseerdenzich.Naastinformatieoververenigingsactiviteitenendeaankondigingvandiverseprojectensignaleertdenieuwsbriefookopmerkelijkezakenophetinternet.Eenverwijzingnaareenbijzonderewebsitevandeledenkanerdeelvanuitmaken.In2010verscheeneenaantalspecialeeditiesvandenieuwsbriefrondXperiment,demogelijkhedenomteparticipereninGirlsdayenoverhetprojectVSC2.0datdoorErfgoed2.0wordtuitgevoerd.

> InnovatiesubsidieIn2009werdsamengewerktmetHansKruitenK+VadviseursomeensubsidievoorstelteformulerenvoordeinnovatiesubsidievanAgentschapNL.Doelvandeaanvraagwashetbiedenvaneendigitaalplatformomtijdelijketentoonstellingente‘bewaren’enaldusdebelangrijkeinvesteringenteverduurzamen.Indeveletentoonstellingenbundeltzichalshetwareeenschataantoegankelijkewetenschap,dienaafloopvandetentoonstellingvaakverlorengaat.Juistdezegedachtedekennisteverlengen,stondcentraalinhetprojectvoorstel.

11

Hetdigitaleplatformzoudeplekmoetenzijnvoordezeinformatie[tekstenbeeld].Helaaswerddesubsidieaanvraagnietgehonoreerd.

> GenderGenderengenderverschillenzijneenbelangrijkonderwerpvoordesciencecentraenweten­schapsmusea.Vandaardatdeverenigingditonderwerpagendeert.SamenmetNCWT,hetPlatformBetaTechniek[PBT/VTB­pro]ontwikkeldedeVSCeengender­checklistvoorsciencecentraenwetenschaps­entechniekmusea.Vragendiebinnenditprojecteenbelangrijkerolspeeldenwaren:waarmoetjeallemaalaandenkenwanneerjeprojectendoetmetalsdoelhetstimulerenvanbètatalent?Hoecreëerjeprojectenenplaatsenwaardatoptimaalwerkt?In2010verscheeneenhandzameeninspirerendechecklist,diewerdgepresenteerdtijdensdevoorjaars­ALVenookverspreidondereenaantalrelaties.VoorhetdoordeNederlandseMuseumvereniginggeorganiseerdeMuseumcongresiseenworkshopvoorstelingediendoverditthema.DoorhetgroteaanbodaanworkshopsmoestdeNMVdevoorkeurgevenaanandereworkshops.

Bijelkaarbrengenvanleden

> Sciencecentra.ningIn2010groeidedeonlinecommunityvandeVSCuittotbijna80leden.Dezecommunityiseenbelangrijkeschakelbijhetverbindenvandeleden.Hetiseenbelangrijkeplekvoorinformatie­uitwisselingoverdeactiviteitenvandeVerenigingenbevatbijvoorbeeldookeentwitterfeedvan@sciencemuseums.Decommunitybundeldein2010bijvoorbeeldallesessiesdiedeVSCledenverzorgdenopdeEcsiteconferentieinDortmund.Ookverscheenerachter­grondinformatieoverdeBreinstijlen­sessies,symposiaeneenaantalinteressanteartikelen.

> BreinstijlenAlbijna70VSC­ledenkregenviaeenpersoonlijkeuitnodigingtoegangtothuneigenBreinstij­lentest.In2010organiseerdedeVSCtweevervolgprojectenmetdeBreinstijlenalskapstok.Ineersteinstantiewashetplanomeenverdiepingssessieteorganiseren.Hiervoorbleekhetnietdirecthaalbaaromvoldoendedeelnemersbijeentebrengen.DeVSCkooservervolgensvooromSandraMinneevanProfessionalStrategieseenaantalteamsessiestelatenbegeleidenbijArtis,MuseonenhetNederlandsWatermuseum.DaarnaastorganiseerdedeVSCop30septembereensessie‘speeddaten’metcollega’smetanderebreinstijlen.Inkorterondesvan15minutenwerdoverenweergespardmetcollega’smeteenanderedenk­actiestijl.OpdeonlinecommunityvandeverenigingverzorgdeSandraMinneeeenaantalachtergrondartikelenoverBreinstijlen.

> InspiratieatelierprojectevaluatieDecemberisstandaarddemaandomterugteblikkenenhetjaarenprojectenteevalueren.Alleenisevaluerenvaakietsdatnietaltijdprettigverlooptenwaarteweinigtijdvooriswaardooreengemiddeldeevaluatiebijeenkomstblijftstekeninalgemeenheden.Hetishetmoeilijkomvanuitdezealgemeenhedenietsteleren.Evaluatieszijnzelfsvaakhet‘stiefkind’vanhetprojectplan.OokbinnendeVSCishetvanbelangdatdeledenevaluerenendeuitkomstendelen.Daaromorganiseerdedeverenigingindecembereenspeciaal‘Ideeën­atelierevalueren’,begeleiddoorAnnetGoltsteinvanCreamConsult.Dedeelnemersoefendenmetcreatievewerkvormenomeenprojectevaluatieinteressanter,nuttigerenleukertemakenenervoortezorgendataanwezigeningesprekgaanensamenleren.Hetthemasprakaanenveelorganisatiesmelden

12

zichaan:naeeneersteeditieinNieuwLandErfgoed,werddaaromeentweedeeditiegeorga­niseerdopdecampusvandeTU/Eindhoven,waardeStichtingTechniekpromotiegastheerwas.

> SchrijftrainingDeVSCbemiddeldebijdeorganisatievaneenschrijftrainingcreatiefschrijvenoverweten­schapdiedoorElineJanssenwerdaangeboden.NaastdeelnemersvanScienceCenterNEMOschoofereendeelnemervanuitNCBNaturalisaanbijdezetweedaagsetraining.

> KennisdelenenkenniscreatieAlgeruimetijdisRobertSchuurmansStekhovenvanMUSTbezigmeteenonderzoeknaarinformeelleren.Sindsseptember2009bevindthetonderzoekzichineenordeningsfaseenbiedteenbasisstructuur/modelvoornieuweinzichten,theorieënofandersoortigezaken.Halverwege2010tekendenzichalenkelehelderethema’s/hoofdstukkenaf.Omhetonder­zoekteblijvenvoedeniseenvragenlijstuitgezetonderdeledenvandeVSCenheefteenafstemmingsgesprekplaatsgevondenmethetScienceLearningCenterNEMO.In2010isverdergewerktaanhetonderzoekenin2011zaleenbijzonderepreviewverschijnenvaneenhoofdstuk.

Hetoorspronkelijkeplanomeenbasistrainingteontwikkelenoverleertheorieënisin2010omgezetnaareenbasisgidsmetgoodpractiseeninspiratie.DezegidswordteencounterpartvanhetMUSTonderzoek,dattheoretischervanaardis.DeopdrachtvoordeontwikkelingenrealisatievandezegidsligtbijhetNEMOScienceLearningCenter.InnovemberkwameneenaantalVSCledenbijelkaaromtepratenoverdeverschillendetheorieëndiezijkennenentoepassenbijtentoonstellingeneneducatieveprogramma’s.Degidszalin2011verschijnen.

> Erfgoed2.0projectDigitaleWetenschapseducatieiseennieuwprojectvanenvoordeVSCledenwaarbijdefocusligtophetontwikkelenenfaciliterenvannieuwedigitaleeducatievediensten.Viaditprojectverkennendeledendeeducatieveenparticipatievemogelijkhedenvansocialemediaensocialenetwerkenomdigitaleeducatieveproductenterealiserenterbevorderingvandecommunicatiemetdebezoeker.Wetenschapseducatieisbijallesderodedraad.

HetprojectwordtuitgevoerddoorErfgoed2.0,eenkennisnetwerkovererfgoedendeinnova­tieentransitiesdiebijinstellingenplaatsvindenonderinvloedvannieuwemedia,Web2.0ensocialemediatoepassingen.TheoMeereboerenSimoneStoltzfaciliterenhiervooronderanderebijeenkomsten,zoweloplocatiealsonline.

Hetprojectisbegonnenmetinventarisatiebezoeken,waarbijsteekproefsgewijsenkeleledenvandeVSCdoorErfgoed2.0oplocatiezijnbezocht.Dezeinventarisatiehadtotdoeluittevindenwaterzoalaandigitaleeneducatieveactiviteitenbijdeledenspeelt,wiezichmetwelkeprojectenenaspectenbezighoudt,waardesterktesvandeledenliggenenwelkeniveausindigitalevaardighedenerzijn.Erzijninventarisatiebezoekenuitgevoerdbij:Conti­nium,LandelijkeStichtingPubliekssterrenwachten,Museon,MuseumBoerhaave,NieuwLanderfgoedcentrum,UniversiteitsmuseumUtrecht.

Daarnaastvondindecember2010deeerstenetwerkbijeenkomstplaatsoverVideo/filmenstorytellingteUtrecht.BijdezenetwerkbijeenkomstwarenhetUniversiteitsmuseumUtrechtenNieuwLandErfgoedCentrumaanwezig.In2011wordenverschillendethematischenetwerkwerkbijeenkomstengeorganiseerdenwordtoporganisatieniveauadviesgegevenoverhettoepasseneninzettenvandigitaleeducatie.

13

[3.3} met anderen

DeVSCzoektsteedsnaarmogelijkhedentotsamenwerkingomingezamenlijkheidofdoordeschaalgroottemeertebereiken.

> EenfeestelijkbeginmeteennieuwjaarsreceptiemetkunstenwetenschapOp12januariorganiseerdedeverenigingsamenmetNCWTeenNieuwjaarsreceptieineenfeestelijkverlichteGlazenBalzaalvanScienceCentreNEMO.Tientallengenodigdenuitdemuseumwereld,overheid,wereldvandetechniekenwetenschapluiddenzohetnieuwejaarinenkregeneenbijzondereperformancevanhetElektrolabvanDewideVreeenRachidaZiani.DezetweekunstenaarsbaseerdenhunperformanceopdeeerstebatterijvanAlexanderVolta.Doordelosseonderdelenvandebatterijuitelkaartehalenendaareenbijzondereinstallatiemeetebouwen,creërdenzijminimalemuziekengeluiden.

> EersteeditievanXperimentDekomendedriejaarzullenntr:SchooltvendeVSCeengezamenlijkevenementorganiseren:Xperiment.Directeaanleidingvoordezesamenwerkingvormendetreffendeovereenkomstentussenbeideinstellingendieerbeidenaarstrevenomwetenschapentechniekopeentoegan­kelijkeengevarieerdemanierovertebrengenaankinderen.Xperimentiseromkinderenvangroep1t/m8samenmethun(groot)ouderstestimulereneenseenkijkjetegaannemenbijdeledenvandeVSCenleerkrachtenuittedagenextratechniekintepasseninhetlespro­gramma.EenspetterendlogoendaarbijhorendeanimatiezijnontworpendoorArnoCoenen,

14

tweeDuitsecomponistenmaaktenereensounddesignbij.Driebitbouwdeeeneigenproject­website.

Op8februari2010gingSchooltvvanstartmetdeeersteuitzendingen,waarbijextratechniekdeuitzendingenvandemagazines‘Huisje,Boompje,Beestje’,‘Koekeloere’en‘NieuwsuitdeNatuur’vulde.AlleuitzendingenstarttenmethetspecialeXperiment’bumpertje’.NatweewekenuitzendingenwerdhetstokjeovergenomendoordeledenvandeVSC.Nietalleenprogrammeerdenzijextraactiviteiten,bijeenaantalledenstondenermeet&greetsmetdesterrenvanSchooltvophetprogramma.HonderdenkleuterskwamenopeenmaandagnaarSpaceExpoinNoordwijkomtezienhoeRaaf–uitgerustmeteenspecialerozeruimtehelm–zijnastronautendiplomahaalde.OokbijhetTechniekmuseumHEIMwarenderijenmetkleuterslang:daarontdektenMoffel&PiertjewaterpreciesallemaalnodigisomeenvliegertelatenvliegenenkoniedereeneenFlipdeBeertechniekdiplomahalen.DezelfdeMoffel&PiertjewarenookaanweziginhetMuseoneninNaturalis.OuderekinderenkregeninNieuwLandErfgoeddegelegenheidomMyleneGordinouteontmoetenvan‘NieuwsuitdeNatuur’.DaarginghetoverdetechniekvanhetschaatsenenlietMyleneziendatjeookopbottenheelverkankomen.HetUniversiteitsmuseumUtrechttenslotteontvingJurreBosman.SamenmeteenJeugdlab­assistententientallenkinderenbestudeerdehijdeogenvanvogelsenmensen.

DeuitwerkingvanhetprojectlaginhandenvanAnnaTiedink(projectmedewerker)enMarjellevanHoorn.NadezeeersteeditieisermeteenVSCklankbordgroepenSchooltvgeëvalueerdenzijnnieuweplannengemaaktvoor2011.HierbijwordtdefunctievanAnnaTiedinkovergenomendoorMijkedeHartog,diein2010alstarttemetdevoorbereidingenvandenieuweeditie.

> AandachtvoorfamilieseninformeellerenAlin2008ondertekendedeVSChetManifest‘RuimtevoorTalent’datinnovembervandatjaaraangebodenwerdaantoenmaligstaatssecretarisvanonderwijsSharonDijksma.Dezeondertekeningvormdehetstartschotvoordeverenigingomactiefbijtedragenaandegeformuleerdedoelstellingen.IndekomendejarenconcentreertdeVSCzichopdedoelgroep‘families’enzoektdeverenigingnaarnieuwemogelijkhedenomdebezoekervaringvandezedoelgroepteversterken.DeVSClaatzichvooralinspirerendoorkernbegrippenuithetMani­festals:kinderen•ouders•talenten•creativiteit•nieuwsgierigheid.

Medeontleendaandezerol,formuleerdedeverenigingeenaangescherptefocusvoordeperiode2010–2016.Dezeiseropgerichtomdekrachtvandegezamenlijkeinformeleomgevingentevergroten.Ditkrijgteenstevigeverankeringindekomendeactiviteitenplannen.DirectevoorbeeldenhiervanzijnhetonderzoeknaarinformeellerendatdoorMUST[RobertSchuurmansStekhoven]wordtuitgevoerdenhetversterkenvanderelatiemethetPrimairOnderwijsviahetsamenwerkingsprojectXperiment.MaarookdesamenwerkingmetdeReinwardtAcademie,waardoordeVSCledeneenrolspelenindeopdrachtenaanstudenten,behoorttotdeaangescherpteaandachtsgebiedenvandevereniging.Eind2010iseenop­drachtverstrektaanMijkedeHartogomgood­practisesteinventariserenophetgebiedvanfamiliebezoekentekijkenopwelkemanierdezeookdoordeVSCledenkunnenwordentoegepast.

15

> SamenwerkenmetanderenetwerkenOokin2010isopnieuwgekekennaarsamenwerkingsmogelijkhedentussendeVSCendeNederlandseMuseumvereniging(NMV).Vooralsnogbeperktdezezichtothetonderdeaandachtbrengenvannieuwetentoonstellingenbijdesectiepubliek&presentatievandeNMV.

OokmetdeStichtingAcademischErfgoed[SAE]isgekekennaarsamenwerkingsmogelijk­heden.NaastregelmatigeinhoudelijkeuitwisselingtussenMarjellevanHoornendecoördina­torvanSAE,EstherBoeles,isbeslotenomjaarlijkstenminsteeengezamenlijkeactiviteitteorganiseren.Inoktober2010sprakenveertigaanwezigenoverhetcopyrightopcultureelerfgoedendemogelijkeconsequentiesbijhetvrijgevenvanhetonlineerfgoed.SprekersvanuithetTropenmuseum,InstituutvoorBeeldenGeluid,deUniversiteitsbibliotheekAmster­dameneenjuristbelichttendezeconsequentiesenwierpendaarmeevragenopdieeenlevendigediscussietotgevolghad.

16

{3.4}voor anderen

DeVSCzeteenaantalverschillendeactiviteiteninomdesciencecentraenwetenschapsmu­seabijeenbreedpubliekonderdeaandachttebrengen.Dewebsitewww.sciencecentra.nlishierineenbelangrijkinstrument.Ookin2010zijnviadezewebsitedeledenenhunactiviteitenonderdeaandachtgebracht.Naasthetinformerenoveractualiteiten–nieuwetentoonstellin­gen,informatieoverXperiment–groeidedewebsitedoordetoevoegingvannieuwelesprojec­ten.

> ScienceQuizIn2010verscheendeScienceQuizweerinvierregioversiesmetdelogo’svandeVSCleden.Deledenzettendequizopverschillendemaniereninbijhuneigenactiviteitenenalspromo­tiemiddel.ViadesamenstellervandeQuiz–DePraktijk–zijnruim1.000docentenopdequizgeabonneerd.Ditabonnementwijstheniederemaandophetbestaanvansciencecentraenwetenschaps­entechniekmuseainhundirecteomgeving.OokrealiseerdeDePraktijkditjaarinopdrachtvandeVSCeenhandreikingvooreenaange­scherptgebruikvandeScienceQuiz.

17

> Landelijkeonderwijsbeurs,deNOT>voorbereiding2011Eind2010werddeVSCbenaderddoordeorganisatorvanhetCultuur­paviljoen,deelnemeraandetweejaarlijkseNationaleOnderwijsTentoonstelling,deNOT.OnderdegezamenlijkeparapluvanhetCultuur­paviljoenhuurteengrootaantalinstellingeneenstandopdeeerstvol­gendeNOTin2011.DeVSCparticipeertomdeeditieXperiment2011onderdeaandachttebrengenbijleerkrachteninhetbasisonderwijs.

> SUMMIT–zolderHetWorldForuminDenHaagstondop18novembergeheelinhettekenvanbaanbrekendewetenschapentechnologie.Internationaletopsprekersgaveneenvisionaireblikopdetoe­komst,bedrijvenpresenteerdenerhuninnovatieveproducten,hetonderwijstoondehaarinvesteringenintalent.Ruim4000bezoekersbezochtendeSUMMIT.EenaantalVSC­ledengreepdekanszichtelatenzientijdensdeSUMMITopeenspeciaalW&TCircuit.> workshop10stappeneneenbeweging.Op7&8decembervondde6eDigitaalErfgoedconferentieplaatsinDeDoelen,Rotterdam.HetthemavanDEconferentie2010was‘LangLeveLeren!’Tijdensdeconferentiestondendedigitaleontwikkelingenronderfgoedeneducatiecentraal;vanonderwijstotpublieksbegelei­dingenvankennisoverdrachttot‘lifelonglearning’.Sinds2004organiseertStichtingDEN,hetnationalekenniscentrumvoordigitaalerfgoed,deDigitaalErfgoedconferentieenvanaf2008ishetsectorinstituutErfgoedNederlandmede­organisator.SamenmetErfgoed2.0organi­seerdedeVSCeenzeersuccesvolleworkshopindegrotezaalvandeDoelenwaaraanruim60bezoekersdeelnamen.

18

{4.1} staat van baten en lasten 2010

Begroting Realisatie Verschil

Subsidie FOSC 217.500 218.250 750

Contributie leden 10.000 11.110 1.110

Bijdrage ECSITE 4.000 3.929 – 71

Rente 0 2.134 2.134

Totaal baten 231.500 235.423 3.923

Lasten

Begroting Realisatie Verschil

Bestuurskosten 8.500 6.092 2.408

Activiteiten 7.000 4.974 2.026

Bureaukosten 81.500 81.500 0

Collectieve belangenbehartiging 500 997 – 497

Vergroten zichtbaarheid sector 115.000 77.881 37.119

Kennisdeling 15.000 13.713 1.287

Netwerk en ontmoetingsplaats 2.000 0 2.000

Relatiebeheer 4.000 1.321 2.679

Onvoorzien 2.000 5.643 – 3.643

Totaal lasten 235.500 192.121 43.397

Resultaat – 4000 43.302 40.974

4 jaarrekening

19

{4.2} specificatie lasten 2010

begroot realisatie resultaat

Bestuurskosten

vergaderkosten DB/ ALV 1.000 1.315 – 315

reiskosten 800 1.211 – 411

onkosten 600 29 571

deelname congressen 2.000 2.145 – 145

lidmaatschappen (ECSITE) 1.000 73 927

bancaire kosten 50 61 – 11

administratiekosten (jaarrekening) 3.000 1.258 1.742

activiteiten

hosting en webbeheer 1.000 434 566

Nieuwjaarsreceptie 5.500 4.416 1.084

onvoorzien 500 124 376

Bureaukosten

loonkosten all in 75.000 75.000 0

werkplekkosten (o.a. bureau/ICT/telefoon) 6.500 6.500 0

Variabele lasten – programma:

1a collectieve belangenbehartiging lobby

verkenning Europese collegaorganisaties 500 997 – 497

1b vergroten zichtbaarheid/bevorderen gebruik

projectondersteuning en pilots 50.000 35.000 15.000

collectieve projecten – onderwijs 35.000 19.845 15.155

collectieve projecten – families 5.000 6.035 – 1.035

communicatie – gezamenlijke website 5.000 0 5.000

communicatie – science quiz en oktober

kennismaand

20.000 9.295 10.705

2a kennisdeling: dienstverlening & professionalisering

opleiden 3.000 4.016 – 1.016

congres en bijeenkomsten 8.000 9.512 – 1.512

participatie leden 1.500 0 1.500

digitale ontmoeting leden 2.500 185 2.415

2b netwerk en ontmoetingsplaats

werkgroepen 2.000 0 2.000

Relatiebeheer 4.000 1.321 2.679

Onvoorzien 2.000 5.643 – 3.643

20

{4.2} toelichting op de specificatie lasten en staat van baten en lasten

Bestuurskosten/ALVDezekostenzijnhogervanwegehetinhurenvaneenexternenotulistvoordeAlgemeneLedenvergaderingen.Onderdepostreiskostenvallenookdeonkosten,dieloswarenbegrootenwaareenpositiefresultaatvane 571is.Depostcongressenvielhogeruitdoordedeelnameaaneenbijeenkomstoververenigingsmanagementendeactueleontwikkelingenbinnenverenigingscommunicatie.OnderlidmaatschappenwasookhetassociatelidmaatschapvandeNederlandseMuseumverenigingbegroot,maardooreenbeleidswijzigingbijdeNMVisditnognietgerealiseerd.

ActiviteitenOnderdepostonvoorzienisdeaanschafvantweepublicatiesrondwetenschapseducatieopgenomen.

Programmakosten• �1a�collectieve�belangenbehartiging

BijhetbezoekaandeASDC[eenvandeEuropesecollegaorganisaties]wasookeenvandebestuursledenaanwezig,waardoordekostenhogeruitvielen.

• 1b�vergroten�van�de�zichtbaarheid/bevorderen�gebruikOpdepostcollectieveprojecten–onderwijszijndekostenvoorXperiment2011geboekt:hetsamenwerkingsprojectvandeverenigingmetntr:schooltv.In2010isnoggeengelegenheidgeweestomverdertekijkennaaraanpassingenenuit­breidingvandewebsitewww.sciencecentra.nl.Hierdoorzijnergeenuitgavengedaantenaanzienvandezewebsite.HetprojectbureauvanOktoberKennismaandheeftin2010ingezetopeenanderecommu­nicatiestrategie,waardoordeVSCgeendirecteaanleidingzagomeenonderdeeluithetnieuwecommunicatiepakketaftenemen.

• 2a�kennisdelingIndekostenpostcongresenbijeenkomstenzittenookdekostenverwerktvoordetrainingCreatiefSchrijven,waarbijdeVSCalsaanbiederoptrad.Hiervooriscursusgelddoor­berekendaandedeelnemers.Tevenszijnhierdekostenvooreenextraactiviteitopgeboekt:deVSCorganiseerdeinsamenwerkingmetdeSAE[StichtingAcademischErfgoed]eenstudiedag.Dekostenvandeonlinecommunityzijngeboektonderhostingenweb­beheer:erisgeeneigencommunityontwikkeld,maargebruikgemaaktvaneenbestaandeapplicatie.

• 2b�netwerk�en�ontmoetingsplaatsDekostenvoordebijeenkomstenvandeWerkgroepEducatiefBeleidzijngeboektonderbijeenkomsten/congressen.

RelatiebeheerBijdeverspreidingvanhetjaarverslagisgekozenvoordigitaleverspreidingenhetonlinepublicerenvanhetjaarverslagopissue.Hierdoorvielendedrukkostenlageruit.

OnvoorzienOpdepostonvoorzienzijndekostenvanMarikeKuperusAdviesgeboekt,hetbedrijfdatbureauenbestuuradviseerttenaanzienvandemeerjarenvisie.

21

MuseonStadhouderslaan372517HVDenHaagTelefoon:070­3381338Internet:www.museon.nlE-mail:info@museon.nl

MuseumBoerhaaveLangeSt.Agnietenstraat102312WCLeidenTelefoon:071­5214224Internet:www.museumboerhaave.nlE-mail:informatie@museumboerhaave.nl

MuseumvanhetNederlandseUurwerk(MNU)Kalverringdijk3,ZaanseSchans1509BTZaandamTelefoon:075­6179769Internet:www.mnuurwerk.nl/E-mail:info@mnuurwerk.nl

NaturalisDarwinweg22333CRLeidenTelefoon:071­5687600Internet:www.naturalis.nlE-mail:naturalis@naturalis.nl

NederlandsInstituutvoorBeeldenGeluidMediaPark,Sumatralaan451217GPHilversumTelefoon:035­6775555Internet:www.beeldengeluid.nlE-mail:info@beeldengeluid.nl

NederlandsWatermuseumZijpendaalseweg26–286814CLArnhemTelefoon:026­4452548Internet:www.watermuseum.nlE-mail:info@watermuseum.nl

ArtisPlanetariumPlantageKerklaan38­401018CZAmsterdamTelefoon:020­5233452Internet:�www.artis.nlE-mail:info@artis.nl

DeSpelerijVeldweg56952GXDierenTelefoon:0313­413118Internet:www.spelerij.nlE-mail:�info@spelerij.nl

CosmosOntdekcentrumFrensdorferweg227635NKLattropTelefoon:�0541­229700Internet:www.e­cosmos.nlE-mail:info@e­cosmos.nl

eXplorionsciencecenterSchaapskooiweg956414HLHeerlenTelefoon:045­5630101Internet:www.explorion.nE-mail:info@eXplorion.nl

ContiniumMuseumplein26461MAKerkradeTelefoon:045­5670809Internet:www.continium.nlE-mail:info@continium.nl

IthakaScienceCenterRaadhuislaan115931NRVenlo­TegelenTelefoon:�077­3210101Internet:www.myithaka.nlE-mail:info@myithaka.nl

5 ledenlijst

22

NatuurhistorischMuseumRotterdamWestzeedijk345(Museumpark)3015AARotterdamTelefoon:0104364222Internet:www.nmr.nlE-mail:info@nmr.nl

NieuwLandOostvaardersdijk01­138242PALelystadTelefoon:0320260799Internet:www.nieuwlanderfgoed.nlE-mail:info@nieuwlanderfgoed.nl

OntdekhoekNederlandInternet:www.ontdekhoek.nlE-mail:info@ontdekhoek.nl

OntdekhoekAmsterdamBurgemeesterRöelstraat1451067NBAmsterdamTelefoon:020­4116846

OntdekhoekRotterdamPannekoekstraat553011LCRotterdamTelefoon:010­4143103

OntdekhoekDenBoschOnderwijsboulevard35223DEDenBoschTelefoon:073­6215335

OntdekhoekZwolleHogeschoolWindesheimCampus2­6,Geb.T1348017CAZwolleTelefoon:038­4699975

OntdekhoekSittardValkstraat106135GCSittardTelefoon:�046­4528655

sciencecenterNEMOOosterdok21011VXAmsterdamTelefoon:020­5313233Internet:www.e­NEMO.nlE-mail:info@e­NEMO.nl

ScienceLinXRijksuniversiteitGroningenNijenborgh99747AGGroningenTelefoon:0503637361Internet:www.sciencelinx.nlE-mail:sciencelinx@rug.nl

Sonnenborgh-museum&sterrenwachtZonnenburg23512NLUtrechtTelefoon:030­2302818Internet:www.sonnenborgh.nlE-mail:info@sonnenborgh.nl

SpaceExpoKeplerlaan32201AZNoordwijkTelefoon:0900­87654321Internet:�www.space­expo.nlE-mail:�info@space­expo.nl

StichtingTechniekpromotiePostbus5135600MBEindhovenTelefoon:040­2473300Internet:www.techniekpromotie.nlE-mail:�info@techniekpromotie.nl

23

TechniekMuseumDelftp/aTUDelft,afdM&CPrometheusplein12628ZCDelftTelefoon:015­2785200Internet:www.museum.tudelft.nlE-mail:museum@tudelft.nl

Technika10Internet:www.technika10.nl

TechnoplanetPostbus55426802EMArnhemTelefoon:026­4455018Internet:www.technoplanet.nlE-mail:info@technoplanet.nl

Technopolis®

Technologielaan2800MechelenTelefoon:�+32(0)15342000Internet:www.technopolis.beE-mail:mijnbezoek@technopolis.be

TeylersMuseumSpaarne162011CHHaarlemTelefoon:023­5160960Internet:www.teylersmuseum.nlE-mail:info@teylersmuseum.nl

TwentsTechniekmuseumHEIMIndustriestraat97553CKHengeloTelefoon:074­2430054Internet:��www.techniekmuseumheim.nlE-mail:��info@techniekmuseumheim.nl

UniversiteitsmuseumUtrechtLangeNieuwstraat1063512PNUtrechtTelefoon:�030­2538008Internet:www.uu.nlE-mail:info@museum.uu.nl

UniversiteitsmuseumGroningenOudeKijkin’tJatstraat7a9712EAGroningenTelefoon:050­3635562Internet:�www.rug.nl­museumE-mail:�museum@rug.nl

VerenigingvanLandelijkSamenwerkendePubliekssterren-wachten(LSPS)Min.vandenBrinklaan909251JJBurgumTelefoon:0511­463295Internet:www.lsps.nlE-mail:verenigingLSPS@zonnet.nl

24

sustaining members

BrunsbvPostbus475570AABergeijkTelefoon:�0497­577027Internet:www.bruns.nlE-mail:�info@bruns.nl

HeijmerinkWagemakersOverijsselhaven713433PHNieuwegeinTelefoon:030­6060823Internet:www.hwva.nlE-mail:info@hwva.nl

NorthernLightPostbus376811031BHAmsterdamTelefoon:�020­5353737Internet:www.northernlight.nlE-mail:info@northernlight.nl

PerspektStudio’sH.N.Werkmanweg152031BAHaarlemTelefoon:023­5316312Internet:�www.perspektstudios.nlE-mail:�info@perspektstudios.nl

TotemsVeemkade3321019HDAmsterdamTelefoon:0205091311Internet:www.totems.nlE-mail:amsterdam@totems.nl

ZKAConsultants&PlannersBVPostbus48334803EVBredaTelefoon:076­5658877Internet:www.zka.nlE-mail:info@zka.nl

25

Tekst: VSC–MarjellevanHoornOpmaak: StudioBassa,CulemborgDrukwerk: DrukkerijVerschoor,CulemborgVSC,VerenigingvansamenwerkendecentraenmuseainwetenschapentechniekPostbus4211000AKAmsterdamTelefoon:+31(0)205313221Fax:+31(0)205313535Email:info@sciencecentra.nlWebsite:www.sciencecentra.nl

DeVSContvangtsubsidievan: