Jaaroverzicht rlh - 2014

REGIONAAL LANDSCHAP

HASPENGOUW& VOEREN

JAAROVERZICHT2014

BESTE LANDSCHAPSPARTNERNet als de voorgaande jaren, heeft het team van het Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren in 2014, samen met haar partners, het onderste uit de kan gehaald voor de natuur, het landschap en de identiteit van Haspen-gouw en de Voerstreek, een streek waarvan de schoonheid schuilt in talloze kleine landschapselementen in een glooiend, agrarisch landschap. Door mensen en natuur met elkaar te verbinden, ontstaat een wisselwerking die de drijvende motor van onze werking vormt.

Een jaarverslag is een nuttig instrument om terug te kijken op wat er het voorbije jaar is gebeurd. Maar het is ook een basis om te evalueren en bij te sturen waar nodig. Deze publicatie geeft een idee van wat we in 2014 bereikt hebben. Er werd onder meer hard gewerkt aan de valleigebonden natuur. Via doordachte waterwerken, vaak bij particuliere landeigenaren, kunnen de vele beken die het landschap voeden letterlijk in goede banen worden geleid. Hierdoor werd heel wat Europees beschermde topnatuur in ere hersteld.

Samenwerking met de gemeenten

De Parkrangers krijgen in dit jaarverslag de aandacht die ze verdienen: in samenwerking met de gemeenten worden deze arbeiders uit de sociale eco-nomie wekelijks ingezet om het landschap te verzorgen, haar uitstraling te bewaken en de wandelpaden te onderhouden.

Om de natuur en het natuurlijk erfgoed van onze provincie de aandacht en kansen te geven die ze verdienen, zetten de drie Limburgse regionale landschappen in 2015 nog meer in op samenwerken en de ondersteuning van haar gemeenten. Met vereende krachten maken we, samen met onze partners, van 2015 een topjaar voor de landschappen van Vlaanderens groenste provincie.

LUDWIG VANDENHOVE

Voorzitter Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren Gedeputeerde voor Leefmilieu en Natuur

LANDSCHAPSZORG EN STREEKEIGEN

KARAKTER4-5

NATUURBEHOUD EN BIODIVERSITEIT

6-7

NATUURRECREATIE8-9

VALLEIGEBONDEN NATUUR

10-11

PARKRANGERS12-14

DANKWOORD15

VOORWOORD

INHOUD

AN DIGNEFFE

Directeur Regionaal LandschapHaspengouw & Voeren

JAAROVERZ ICHT 2014 1 REG IONAAL LANDSCHAP HASPENGOUW & VOEREN 3

Het karakteristieke landschap van Haspengouw en Voeren laat zich bij uit-stek gelden in charmante hoogstamboomgaarden, hagen, houtkanten en holle wegen. Dit landschap opwaarderen, is dan ook een van de kerntaken van het Regionaal Landschap. Ook klein erfgoed is daarbij belangrijk. Het afgelopen jaar gaf het landschapsloket weer heel wat adviezen aan zowel gemeenten als haar inwoners.

ENKELE REALISATIES

LANDSCHAPSZORG EN STREEKEIGEN KARAKTER

Het LANDSCHAPSLOKET beantwoordde meer dan 250 adviesvragen vanuit de 17 gemeenten. Zo kwamen er verschillende meldingen binnen van het Little Cherry-virus. Er werd een werkgroep opgericht die eigenaars en gemeenten bijstaat bij het voorkomen en bestrijden van het virus.

WATERPUTTEN EN BRONNEN zijn enkele van de kleine erf-

goedrelicten die het afgelopen jaar extra aandacht kregen. Zo

werden VDAB-cursisten ingezet om het dak van een historische

waterput op het domein van Hex te herstellen. Ook de Lambertus-bron in Kortessem werd terug in

ere hersteld en toegankelijk gemaakt.

BIJZONDERE BOMEN nemen vaak een prominente plaats in

het landschap in. Er zijn ook vaak verhalen aan verbonden,

zoals bij de tandpijn- of spijker-boom in ’s Gravenvoeren. Deze

paardenkastanje dingt mee naar de titel “Europese boom van het jaar” van milieuorganisatie EPA.

Afgelopen jaar heeft het Regionaal Landschap ism een

boomverzorger tal van deze merkwaardige bomen een

onderhoudsbeurt gegeven.

COMMUNICATIE / EDUCATIE

WORKSHOPS FRUITVERWERKING15, 18 EN 21 OKTOBER – BILZEN, BORGLOON EN RIEMST

Met het project BLOESEMLINT wordt de waarde van de hoogstamboomgaarden in de verf gezet. Dit gaat over de natuurlijke waarden en het landschappelijk aspect, maar ook het praktische nut. Om dit laatste te beklemtonen, werden onder meer drie workshops gegeven rond het verwerken van het fruit van die boomgaarden tot lekkere streekproducten zoals confituur, stroop en taarten. Zo werden deze (h)eerlijke streekproducten meteen extra in de verf gezet bij een breed publiek.

KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN

Aanplant hoogstamfruitbomen 247 stuks

Herstel hoogstamfruitbomen 307 stuks

Aanplant en herstel hagen 15,5 km

Aanplant en herstel houtkanten 7,8 km

Bomen knotten 190 stuks

Aanplant en herstel poelen en vijvers 40 stuks

Onderhoud en herstel trage en holle wegen 32,4 km


In het kenmerkende, agrarische Haspengouwse landschap, zijn kleinere landschaps-elementen zoals poelen, hagen, wegbermen en (knot)bomen erg belangrijk. Voor heel wat diersoorten, van vlinders over vogels tot zoogdieren, vormen zij de onmisbare stapstenen tussen leefgebieden. In 2014 werd weer intens samengewerkt met landbouwers en andere landeigenaren om de kwetsbare biodiversiteit te bewaken. Heel wat projecten van het Regionaal Landschap slaan de brug tussen ecologie en economie.

In samenwerking met o.a. ANB werd er in VECHMAAL geïnvesteerd in de toekomst voor de vleermuizen, waaronder de zeldzame ingekorven-vleermuis, die er een dankbaar onderkomen vindt in de mergelgroe-ve De Waterkuil. Een kunstige afsluiting moet de habitat van deze dieren veilig stellen en toch een belevingswaarde bieden voor de wandelaars.

Binnen het project ‘AANLEG VAN MULTIFUNCTIONELE

AKKERRANDEN’ werd via een testcase de haalbaarheid van een nieuw maairegime getest. Hierbij

worden op gras(erosie)stroken landbouwdoeleinden en ecologi-

sche potenties gecombineerd, waarbij het hooi wordt afgevoerd,

in plaats van te kiezen voor het gebruikelijke klepelen. De goede samenwerking met landbouwers

stond hier centraal.

Met de plaatsing van insectenhotels krijgen

kwetsbare bestuivers volop kansen. Dit jaar werden er

VIER BIJENHOTELS GEPLAATST:

op Herkenrode, in Diepenbeek, Heers en

Sint-Truiden.


ONDERTEKENING BIODIVERSITEITSCHARTER 1 JUNI – WELLEN

Met het ondertekenen van het biodiversiteitscharter engageerden de gemeente Wellen, de Adviesraad voor Leefmilieu, ’t Bokje, de Wellense Landbouwraad, WBE De Herk, Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren en de provincie Limburg zich om samen te werken aan een betere biodiversiteit in Wellen. De Wellense adoptiesoort, de kamsalamander, zal daarbij extra aandacht krijgen. Ook Diepenbeek en Tongeren ondertekenden het afgelopen jaar dit charter.

ENKELE REALISATIES

NATUURBEHOUDEN BIODIVERSITEIT


Met de Greenspots en de Verborgen Moois-wandelingen timmert het Regionaal Landschap al tien jaar aan de weg om recreanten te laten meegenieten van de prachtige landschappen van Haspengouw en Voeren. De Parkrangers en Greenspot-ters (onze vrijwilligers) zorgen ervoor dat deze routes steeds in optimale conditie verkeren. Nieuw zijn de belevingsboomgaarden en de thematisch picknickplekken die een dagje Haspengouw of Voeren tot een totaalbeleving maken.

NATUURRECREATIE

ENKELE REALISATIES

Tumuli zijn opvallende erfgoedrelicten in het Zuid-Limburgse landschap. In GINGELOM werd dit jaar de omgeving van de 6 tumuli belevingsvol ingericht en werd een FIETS- EN WANDEL-ROUTE aangelegd die leidt langs deze Gallo-Romeinse grafheuvels, die wettelijk beschermd zijn als archeo-logische monumenten.

In de drie BELEVINGS-BOOMGAARDEN die

werden ingericht in Borg-loon, Sint-Truiden en

Voeren mag er gespeeld, gewandeld en gepicknickt worden. Bezoekers vinden

er heel wat doe-tips en fruitweetjes. In Borgloon kan er na reservatie zelfs

worden gebarbecued. Er werd ook een

website gelanceerd: www.belevingsboomgaard.be

Om wandelen in Haspengouw nog aantrekkelijker te maken,

wordt volop gewerkt aan het inrichten van kwalitatieve,

THEMATISCHE PICKNICK-PLAATSEN. Zo werd in HEKS

een belevenisvolle picknickplaats ingericht rond het thema

mergelgrotten.


WAARDERINGSMOMENT AMBASSADEURS SINT PIETERSBERG 13 DECEMBER – RIEMST

Maar liefst 50 vrijwilligers staan wekelijks in voor het onderhouden en controleren van de grensoverschrijdende wandelroutes in Sint-Pietersberg die in totaal maar liefst 120 km aan wandelplezier te bieden hebben. Deze ambassadeurs werden midden december uitgenodigd voor een waarderingsmoment als dank voor hun belangeloze inzet voor deze wandelingen in Vlaanderen, Wallonië en Nederland.


Talloze beken en hun bronnen lopen als een blauwe levensader door het Haspen-gouwse landschap. Deze waterlopen brengen een waardevolle natuur tot stand waar specifieke, vaak zeldzame soorten zich goed weten te handhaven. Ook het afgelopen jaar werden weer heel wat waterwerken uitgevoerd om tot een natuurlijk valleisysteem te komen en dit ook te behouden. Via beekherstelwerken, het herstellen van mean-ders in waterlopen en het aanleggen en onderhouden van poelensnoeren worden functies als natuur, water, recreatie, educatie en landbouw met elkaar verweven.

VALLEIGEBONDENNATUUR

ENKELE REALISATIES

Er werden vijf nieuwe poelen aangelegd op het kasteeldomein van Voort.

In de Broekbeemd in Wellen werden

vijf poelen geruimd. Door het aanleggen

en onderhouden van POELENSNOEREN

IN DE VALLEI VAN HERK EN MOMBEEK krijgen amfibieën zoals

de kamsalamander alle kansen.

In HELSHOVEN (BORGLOON) werden

twee HISTORISCHE MEANDERS VAN DE

HERK HERSTELD. Boven-dien werd de oever afge-

schuind en werden er microprofileringen in de

beek aangebracht, waardoor oeverplanten, libellen en

amfibieën meer kansen krijgen. De nieuwe meander werd feestelijke geopend op

zondag 4 mei.

In het natuurgebied WINTERSHOVENBEEMD (Kortessem) werd aan graslandbeheer gedaan, historische greppels werden hersteld, poelen geruimd en vervuild slib afgevoerd. Een landmeter mat de huidige toestand op en zorgde voor het intekenen van de te herstellen historische begreppeling.


LANDSCHAPSDOEDAG18 MEI – HERK-DE-STAD Dit jaar stond de Landschapsdoedag in het teken van ‘water’ in het algemeen en ‘Herk en Mombeek’ in het bijzonder. De dag vond plaats op het kasteeldomein Gasterbos, gelegen in de Herkvallei. De tien gemeenten van de Herk en Mombeek ondertekenden een charter om in de toekomst nog beter samen te werken voor een grensoverschrijdend waterbeheer en een integraal waterbeleid, en dit via concrete projecten met focus op beekstructuurherstel, het oplossen van lozingsknelpunten en specifieke acties rond de watergebonden, gemeentelijke adoptiesoorten.

JAAROVERZ ICHT 2014 1 REG IONAAL LANDSCHAP HASPENGOUW & VOEREN 1 1

In samenwerking met de gemeenten, zetten arbeiders uit de sociale economie zich wekelijks in voor het onderhoud van de Zuid-Limburgse landschappen en wandel-routes en het versterken van de streekidentiteit. In 2014 hebben de Parkrangers in totaal maar liefst 1.780 mandagen voor ons gepresteerd. Ze hebben zich daarbij volop gefocust op het onderhoud van onze wandelgebieden, de aanplant van inheemse hagen, het onderhoud van bloemrijke akkers, bermen en holle wegen. Zo werken ze aan de verbetering van de kwaliteit van natuur en landschap in Haspengouw en Voeren.

PARKRANGERS

ENKELE REALISATIES

Enkele MONUMENTALE ESSEN IN WERM (HOESELT) werden geknot omdat de enorme takken dreigden

te scheuren.

De Parkrangers onderhielden dit jaar 23 km wandelwegen. Er werd heel wat

gemaaid en gesnoeid langs de paden. In GROOTLOON werd een met een houten

omheining afgeschermd WANDELPAD aangelegd doorheen een begraasde weide

met fruitbomen.

Onze Parkrangers onderhouden de vele Haspengouwse holle wegen. Het afgelopen jaar werden beheerwerken

uitgevoerd aan maar liefst 64 HOLLE WEGEN.

De Parkrangers verwijderden illegaal gestort tuin- en snoeiafval het MUGGENBOSJE in NIEUWERKERKEN waardoor voorjaarsbloeiers volop kansen krijgen.

In TONGEREN werden enkele dicht-gegroeide TRAGE WEGEN OPEN-GEMAAKT. Op deze manier kunnen ook toekomstige generaties blijven genieten van deze steegjes en oude kerkpaden.


DANKWOORD

Het effectief realiseren van al deze projecten op het terrein is niet altijd evident, zeker in gebieden waar bevoegdheden verdeeld zijn over verschillende overheden, eigendommen versnipperd zijn en het landge-bruik heel divers is. Het REGIONAAL LANDSCHAP HASPENGOUW & VOEREN wil hierbij dan ook haar projectpartners bedanken. Zij maken het mogelijk om samen met ons de meest uiteenlopende kleine en grotere uitdagingen het hoofd te bieden.

Een speciaal woord van dank aan de gemeenten van Zuid-Limburg, de vele vrijwilligers van natuurverenigingen, de private landeigenaars en de landbouwers die ons met hun inzet en enthousiasme blijven inspireren om verder te werken aan een mooi landschap waar iedereen van geniet.

FINANCIERING

Ook op financieel vlak werkt REGIONAAL LANDSCHAP HASPENGOUW & VOEREN met heel wat partners samen.

FOTO’S Johnny Cloesen, Frederik Santermans, RLHREDACTIE Leen RaatsVORMGEVING Luc Schreurs


REGIONALE LAND

SCHAPPEN IN VLAAN

DEREN

REGIONAAL LANDSCHAPHASPENGOUW & VOEREN

Daaleindestraat 2 • 3720 [email protected] • www.rlh.be

PROVINCIE AANTAL GEMEENTEN

Limburg 17

Alken, Bilzen, Borgloon, Diepenbeek, Gingelom, Hasselt, Heers, Herk-de-Stad, Herstappe, Hoeselt, Kortessem, Nieuwer-

kerken, Riemst, Sint-Truiden, Tongeren, Voeren, Wellen

REGIONAAL LANDSCHAP HASPENGOUW & VOEREN is 1 van de 17 Regionale Landschappen in Vlaanderen, waarvan 3 in Limburg.

Meer info vind je op WWW.REGIONALELANDSCHAPPEN.BE

DezepublicatiekwamtotstandmetfinanciëlesteunvandeprovincieLimburg.

Jaaroverzicht rlh - 2014

Documents

Transcript of Jaaroverzicht rlh - 2014