IVN Jaarverslag 2004

IVN Consulentschap Drenthe Postbus 1259400 AC Assen tel. (0592) 371740 e-mail: [email protected]

IVN Consulentschap Groningen Postbus 10209701 BA Groningen tel. (050) 3135933e-mail: [email protected]

IVN Consulentschap Fryslân Postbus 5388901 BH Leeuwardentel. (058) 2890463e-mail: [email protected]

IVN Consulentschap UtrechtOostbroek, Bunnikseweg 393732 HV De Bilt tel. (030) 2210599e-mail: [email protected]

IVN Consulentschap FlevolandBotter 11-378232 JN Lelystad tel. (0320) 258980e-mail: [email protected]

IVN Consulentschap GelderlandJansbuitensingel 136811 AB Arnhem tel. (026) 3512927e-mail: [email protected]

IVN Consulentschap Noord-HollandDorpsstraat 651901 EJ Castricum tel. (0251) 650783e-mail: [email protected]

IVN Consulentschap Zuid-HollandOchterveltstraat 41b3015 XL, Rotterdam tel. (010) 4779669e-mail: [email protected]

IVN Consulentschap Zeeland Postbus 3344460 AS Goes tel. (0113) 211675e-mail: [email protected]

IVN Consulentschap BrabantPostbus 8835280 AW Boxtel tel. (0411) 614111e-mail: [email protected]

IVN Consulentschap Limburg Godsweerderstraat 26041 GH Roermond tel. (0475) 386460 e-mail: [email protected]

Natuur en Milieu OverijsselStationsweg 38011 CZ Zwolle tel. (038) 4250960 e-mail: [email protected]

Uit

gave

: IV

N V

eren

ing

voor

nat

uur-

en m

ilieu

educ

atie

, jun

i 200

5 >

Eind

reda

ctie

/coö

rdin

atie

: Afd

elin

g Co

mm

unic

atie

IVN

en

Fem

ke B

ijlho

ut •

Ont

wer

p: E

n-i,

com

mun

icat

ieco

ncep

ten

- Nijm

egen

• F

otog

rafie

: Cor

de

Cock

,Ve

roni

ka IJ

zerm

ans,

Sim

on O

lber

tijn,

Tw

an W

ierm

ans,

IVN

Con

sule

ntsc

happ

en •

Dru

k: S

HD

Gra

fimed

ia -

Swal

men

IVN NederlandPostbus 201231000 HC Amsterdamtel. (020) 6228115e-mail: [email protected]

www.ivn.nl

Jaarverslag 2004

IVN Vereniging voor natuuren milieueducatie

Met passie werken we aan de toekomst

Met enthousiasme werkend aan eenduurzame samenleving door mensen tebetrekken bij natuur, milieu en land-schap: Dat is het IVN van nu, met eenbrede benadering, gebaseerd op liefdevoor het leven en de ontwikkeling vanmensen in relatie tot hun natuurlijkeomgeving.

Dat wil het IVN tevens aan nieuwe enkomende generaties doorgeven.Werken aan verjonging, vernieuwingen maatschappelijke verbreding isdaarom van groot belang, om op ter-mijn goed in staat te zijn uitdagingenen kansen in de samenleving te benut-ten en van die maatschappij tevens eengoede afspiegeling te vormen. Mededaarom is het IVN steeds sterk gerichtop het zoeken, initiëren en bevorderenvan velerlei samenwerkingsvormen.

Aan jongeren biedt het IVN graag degelegenheid zelf bijdragen te leverenaan het ontwikkelen van een inspire-rend jeugdbeleid. De bereidheid vanjonge mensen om verantwoordelijkhe-den te nemen voor natuur en omgevingacht het IVN van vitaal belang.Activiteiten als IVN Jong (Woesteland)en jeugdnatuurgroepen van IVN-afde-lingen of Scholen voor Duurzaamheidonderstrepen dit.

De luiken open

Het IVN heeft ‘de luiken open’ en issterk gericht op de buitenwereld. Wezoeken op alle niveaus in de verenigingen de beroepsorganisatie samenwer-king en gaan die ook aan met tal vanandere partners. Een bijzonder goedezaak! Contacten met anderen brengen je opnieuwe ideeën en geven nieuwe impul-sen aan het eigen werk. Wat ik nog misin dit verband, is de aandacht voor all-ochtonen en met name de jongerenonder hen. Om als IVN, een voor bijna100% ‘witte’ organisatie, ook in de toe-komstige samenleving een eigenplaats te hebben, is het van grootbelang dat we ons oriënteren op dewijze waarop we allochtonen bij de ver-eniging kunnen betrekken. Ons werkop dit terrein staat nog in de kinder-schoenen, maar het begin is er, zoalsin Flevoland. Kijkend naar de toekomst wil ik ookzeker IVN Jong noemen. Deze groepjonge, enthousiaste vrijwilligersbetrekt leeftijdsgenoten bij tal vannatuur- en cultuuractiviteiten. In hetIVN-werk vormen zij een parel die wezeker moeten koesteren. Ik hecht bij-zonder aan persoonlijke contacten metde mensen die met elkaar ‘mijn’ vereni-ging vormen. Hopelijk treffen wij elkaarin de toekomst!

Peter RomboutsVoorzitter IVN

2

ActiefHet IVN staat voor een integrale aanpakvan educatie. De natuur zelf vormtdaarbij een krachtige en nooit aflaten-de bron van inspiratie. Kenmerk van deIVN-aanpak is het persoonlijk makenvan leertrajecten, altijd al een essenti-eel onderdeel van de gidsencursussenvan de IVN-vrijwilligers Ook bij de IVN-beroepsorganisatie vormt dat een uit-gangspunt van het werk.

Met elkaar kunnen we trots zijn op debehaalde resultaten in 2004. Die heb-ben we natuurlijk alleen kunnen reali-seren met de hulp en betrokkenheidvan velen. Bijvoorbeeld via onze subsi-die- en opdrachtgevers en de NationalePostcode Loterij. Niet minder door deinzet van de vele vrijwilligers, leden enmedewerkers. Bedankt daarvoor!

Jurr van DalenAlgemeen directeur IVN

3

Actieve vereniging van vrijwilligersVoor het IVN zijn vanouds zowel vrij-willigers als beroepskrachten werk-zaam. De vrijwilligersorganisatie, IVNVereniging voor natuuren milieu-educatie, bestaat uit 172 lokale afde-lingen met ruim 16.000 leden. Ledendie veelal actief zijn voor hun afdelingen een kaderscholing hebben gehad.De afdelingen organiseren jaarlijkszo’n 6.000 publieksactiviteiten, excur-sies, tentoonstellingen en lezingen. De afdelingen werken per provinciesamen in een district. Er zijn twaalfdistricten. Afgevaardigden uit dedistricten vormen de Landelijke Raad,van waaruit het bestuur wordtbenoemd.

De afdelingen zijn vooral actief oplokaal niveau en zetten zich met des-kundigheid in op het gebied van ecolo-gische basisvorming tot participatie.De afdelingen organiseren cursussenover allerlei onderwerpen. Voor ieder-een die geïnteresseerd is in de natuuren de eigen leefomgeving graag beterleert kennen, maar ook voor mensendie een opleiding willen volgen om zelfhun kennis en ervaringen uit te dragenen te delen met anderen.

Beroepskrachten in het hele landDe beroepskrachten, organisatorischondergebracht in de stichting IVN, zijnwerkzaam in provinciale consulent-schappen en op het bureau van IVNNederland in Amsterdam. Het IVNheeft 128 personeelsleden. De consulentschappen opereren van-uit vier regio’s. Op het landelijkebureau van IVN Nederland zijn hetProjectenbureau en ondersteunendediensten ondergebracht. De beroeps-krachten ondersteunen groepen, orga-nisaties en instellingen bij de ontwik-keling en uitvoering van natuur- enmilieueducatieve activiteiten en bijvoorlichting en communicatie overnatuur, milieu, duurzaamheid en leef-baarheid.

voor natuur, milieu, landschap en leefomgeving

VrijwilligersHet IVN biedt ondersteuning, advies en

training en initieert projecten die binnen

de IVN-afdelingen verder vorm krijgen.

NME BeroepskrachtenHet IVN ondersteunt, adviseert en faciliteert

organisaties die zich bezighouden met

natuur-en milieueducatie.

OnderwijsHet IVN biedt ondersteuning, advies en

educatieve producten op het gebied van

natuur en milieu.

Overige projectenNatuurgerichte recreatie, gebiedsgerichte

samenwerking, internationale projecten en

campagnes.

Nationale ParkenHet IVN is verantwoordelijk voor de

coördinatie van educatie en voorlichting

in de Nationale Parken.

IVN en de Nationale Postcode Loterij

Bestuurlijk organisatie

Financiën

3

10

15

19

24

29

30

31

Vrijwilligers vormen de ruggegraat van het IVN. De 172 lokale

afdelingen bereiken met hun activiteiten een breed publiek.

Zij organiseren excursies, tentoonstellingen en ondersteunen

natuur-en milieuonderwijs. Daarnaast zetten zij zich in om op

allerlei manieren en bij diverse groepen bewustwording te activeren

rondom natuur, landschap en milieu. In 2004 werden 200 natuur-

gidsen, 19 schoolgidsen en 17 watergidsen opgeleid.

De beroepsorganisatie biedt de afdelingen training, advies en

praktische ondersteuning en initieert campagnes die binnen de

afdelingen verder vorm krijgen. De vrijwilligersconsulenten zijn

hierin een belangrijke schakel. Deze uitwisseling en samenwerking

tussen beroepskrachten en vrijwilligers maakt het IVN tot een

unieke organisatie.

Cursus ‘terreingebonden excursie-leiden’Met plezier hebben in Groningen 25natuurliefhebbers de cursus ‘terrein-gebonden excursie leiden’ gevolgd,georganiseerd door IVN Grootegast enStaatsbosbeheer. Daarbij stondentwintig natuurgebieden van Staats-bosbeheer in de gemeente Grootegastcentraal. Deze gebieden maken deeluit van de Ecologische Hoofdstructuur.De cursus combineert elementen uitde basiscursus excursieleiden en decursus ecologische basisvorming. De cursisten adopteren een klein af-gebakend gebied en gaan zich daarinspecialiseren. Inhoudelijke kennis vanhet gebied is niet genoeg. De cursistenmoeten ook in staat zijn activiteiten enexcursies in ‘hun’ gebied te organise-ren. Daarom wordt naast specifiekelandschappelijke kenmerken en ecolo-gie ook veel aandacht besteed aan hetleren van excursievaardigheden. De cursus was een succes. De laag-drempeligheid van de cursus sprak dedeelnemers aan. Een groot aantal wilverder leren en ziet de cursus als op-stap voor de IVN Natuurgidsencursus. Het enthousiasme is groot, want vande 25 cursisten gaan er zich 15 actiefinzetten voor IVN Grootegast!

4

Vrijwilligers

Succesvolle derde opleidingsronde‘Natuurparkgids’ In november 2004 is voor de derdekeer de opleiding Natuurparkgidsgestart. Wederom een succesvollenauwe samenwerking tussen hetFlevolandschap en IVN Consulent-schap Flevoland, die ook de eerste ende tweede opleiding ontwikkelde.Een groep van16 nieuwe vrijwilligersbegon met de opleiding tot volwaardigegids voor het Natuurpark Lelystad. De vraag naar excursies in het Natuur-park Lelystad is het afgelopen jaarenorm toegenomen. Een nieuwe groepgidsen is dus erg welkom!In vijf maanden tijd leren de vrijwilli-gers alles over het Natuurpark en haardieren, om zo een aantrekkelijkeexcursies te kunnen verzorgen voor het publiek. Tijdens de cursusbijeen-komsten wordt gezocht naar een juistebalans tussen de theorie over hetNatuurpark en de verschillende didac-tische vaardigheden om het verhaalover het Natuurpark op een goedemanier over te brengen op publiek.

Actieve verwonderingActieve Verwondering is een samen-werking van het Louis Bolk Instituut en IVN Consulentschap Utrecht.Actieve Verwondering ontstaat op die momenten, waarin we vanuit eenonderzoekende grondhouding bezigzijn met de natuur en onszelf. Doel van actieve verwondering is om actiefbezig te zijn met het bewust waar-nemen van onszelf in relatie tot denatuur die we op objectieve, subjec-tieve, symbolische of holistische wijzeervaren. Tijd, aandacht en stilte toe-laten zijn daarbij belangrijke elemen-ten, waarbij we nog onbekendebewustzijnslagen toestaan zich aanons te openbaren.Een van de cursisten omschrijft dat als volgt: “Actieve Verwondering is een brug en een weg om met mijngehele wezen in verbinding te komenmet en deel te zijn van de natuur én de natuur met en van mij”. Actieve Verwondering heeft de cur-sisten persoonlijk verrijkt en tegelijkook hun educatieve activiteiten krachtbijgezet. “Het heeft kleur gegeven aanmijn creativiteit en aan mijn natuure-ducatieve activiteiten.”Actieve Verwondering is een nieuweloot aan de stam van de NME.Dankzij subsidie van het Ministerievan Landbouw, Natuur en Voedsel-kwaliteit is dit unieke cursuswerk ont-staan. In 2004 werden twee trainingenvoor volwassenen verzorgd. De komen-de jaren blijven we bezig dat verder uitte zetten.

Groene organisaties ‘ontdekken’geldNaar aanleiding van veelgestelde vra-gen geeft IVN Consulentschap Brabantde cursus ‘Groene Fondsenwerving’aan IVN-afdelingen en medewerkersvan NME-centra en bezoekerscentra.Een van de veel gestelde vragen is:“Zijn er mogelijkheden voor financie-ring van ons project X of ons product-idee Y?”. Het antwoord is eenvoudig:“Ja!”. Er zijn voldoende mogelijkhedenvoor natuuren milieuorganisaties omvia subsidie, sponsoring en anderefinanciële regelingen hun inkomsten te vergroten.

IVN Consulentschap Brabant adviseertNME-organisaties in Brabant al jarenop het gebied van ‘Groene Fondsen-werving’. Naast persoonlijke advies-gesprekken, een coachingstraject eneen handleiding, heeft IVN Consulent-schap Brabant in 2004 voor het eerstde cursus ‘Groene Fondsenwerving’aangeboden. De belangstelling wasenorm en het maximale deelnemers-aantal werd ruim overschreden. De deelnemers hebben een praktischetraining gekregen met als eindresul-taat een kant en klare subsidieaan-vraag.

5

Vlindertuin in Norg (DR)IVN-vrijwilligers uit Norg richten in hetcentrum van de gemeente een vlinder-tuin in. Het project wordt mogelijkgemaakt door de subsidie van de cam-pagne IVN NatuurNetwerk en bijdragenvan particulieren en bedrijven. De pret-tige samenwerking met de gemeentezorgt voor het versneld regelen van dekapvergunning. In het najaar gaat een groep vrijwilligersaan de slag met kappen, inrichten enaanplanten. De tuin is ruim 1.700 m²en ligt op particulier terrein. Houtwallen, heesterranden en het ver-mijden van rechte lijnen zijn essentiëleelementen in de tuin. De tuin wordtaangelegd volgens de nieuwste ideeënover bosrandbeheer voor vlinders.In de verschillende borders, in en rondde vijver en het moerasgedeelte staanstruiken en planten die vlinders aan-trekken. De tuin dient als educatiefcentrum. Bezoekers maken kennis metvlinderplanten, de vlinders en zien hetnatuurlijk tuinieren in praktijk.Interessant is ook dat de tuin eenvoorbeeld is van een ‘stepstone’. De tuin bevindt zich tussen twee beek-dalen in die allebei onderdeel zijn vande Ecologische Hoofdstructuur.De tuinzal vrij toegankelijk zijn voor het pu-bliek en is in eerste instantie bedoeldvoor de bewoners van Norg en degemeente Noordenveld. Daarnaast zijnook de kinderen van de lokale basis-school en toeristen belangrijke doel-groepen. De officiële opening van devlindertuin vindt begin juli 2005 plaats.

Gedeputeerde op stage bij IVNLelystadGedeputeerde Wubbo de Raad looptstage bij de heemtuin in het Stadsparkvan Lelystad. De heemtuin wordtbeheerd door een groepje vrijwilligersvan de Koninklijke NederlandseNatuurhistorische Vereniging (KNNV)en de IVN-afdeling Lelystad. Getooid inwerkkleding (inclusief klompen!)ondergaat Wubbo de Raad zijn instruc-ties en wil eigenlijk meteen aan deslag. In de pauze krijgt Wubbo de Raadeen opdracht van de IVN Scholenwerk-groep, die natuurlessen voor het basis-onderwijs verzorgt. Met werkblad enzoekkaart wordt de heemtuin op eenandere manier bekeken. Daarna is hetweer tijd voor ‘handen uit de mouwen’.Er worden nog wat frambozenstruikenweggehaald om de stinzeplanten enandere kruidachtigen weer een kans tegeven.

Deze stage komt voort uit het project‘Vrijwilligers Flevoland’. Daarin wordtnauw samengewerkt met provincialeondersteuningsorganisaties op hetgebied van welzijn (Axion), sport(Sport Service Flevoland), zorg (ZorgGebruikers Bundeling) en natuur (IVNConsulentschap Flevoland).

De gedeputeerden en de commissarisvan de koningin van de provincieFlevoland hebben in 2004 allen stagegelopen bij een vrijwilligersorganisa-tie. Dit om te ervaren wat vrijwilligers-werk momenteel zoal inhoudt. Alle sta-ges zijn op film opgenomen en wordenin 2005 tijdens een filmpremièregetoond aan alle vrijwilligersorganisa-ties die mee hebben gewerkt aan destages.

6

Website Vrijwilligers FlevolandDe provincie Flevoland erkent het grotebelang van vrijwilligerswerk voor desamenleving. Flevoland telt naar schat-ting 100.000 vrijwilligers. Om dezevrijwilligers en hun organisaties teondersteunen wordt vanaf 2003 eenproject uitgevoerd met diverse activi-teiten, onder de naam VrijwilligersFlevoland.Het project wordt uitgevoerd doorAxion, de provinciale ondersteunings-organisatie voor Welzijn en wordtinhoudelijk gedragen en gesteunddoor de provinciale ondersteunings-organisaties op het gebied van natuur,IVN Consulentschap Flevoland; sport,Sport Service Flevoland en zorg, deZorggebruikers Bundeling Flevoland.De positieve, unieke samenwerkingtussen de organisaties komt tot uitingin de goede projectresultaten. Bij vrijwilligersorganisaties inFlevoland is vraag naar deskundigheids-bevordering, ondersteuning bij het vin-den en binden van vrijwilligers en naartaakverlichting. Aan deze wensenkomt het project tegemoet met voor-lichting, cursussen en bevordering vanhet netwerk. De website www.vrijwilligersflevoland.nlvoorziet in een belangrijke behoeftedoor snelle informatievoorziening en -uitwisseling in de provincie.

7

De Tynaarlo schoon-actieWoensdag 29 september 2004 vonddeze actie plaats. Kinderen van zevenscholen in de gemeente Tynaarlo gin-gen met een educatief programma vanIVN Consulentschap Drenthe aan deslag. Ze werden gestimuleerd om inplaats van traditionele opruimacties,in andere rollen met zwerfvuil om tegaan. Bijvoorbeeld als onderzoeker,actievoerder of adviseur. De IVN-vrij-willigers van Tynaarlo organiseerdende actie en ondersteunden de kinde-ren bij het uitvoeren van deze rollen.Als onderzoeker namen de kinderenopnamen van het zwerfvuil rond deschool en maakten daar collages van.Als actievoerder verzamelden zij hetvuil en maakten daar een grafiek vanop het schoolplein. Daarna werd degrafiek digitaal nagemaakt. Tenslottehebben de kinderen op 27 oktober2004 als adviseurs hun grafieken enadviezen over de aanpak van het afval-probleem aangeboden aan de burge-meester en wethouder. Ongeveer twee-honderd kinderen hebben met liedjes,posters, verhalen, gedichten ennatuurlijk de schoonmaakactie, eenonvergetelijke indruk achtergelaten ophet gemeentehuis. Deze actie werd uitgevoerd op initiatief van de

provincie Drenthe, de Milieufederatie, de IVN-

afdelingen in Zuidlaren, Vries en Eelde en IVN

Consulentschap Drenthe.

Samenwerking scouting ‘JongBuiten Beleven’‘Jong Buiten Beleven’ is het stimulerenvan de samenwerking tussen lokalenatuur-, milieuen landschapsorgani-saties en scoutinggroepen. Eensamenwerking die wordt gesteunddoor Landschap Overijssel, Natuur en Milieu Overijssel en ScoutingOverijssel.Het betrekken van jeugd en jongerenbij natuur, milieu en landschap blijktniet altijd even eenvoudig. Kinderendie veel interesse hebben, komen welop de activiteiten af, maar de meerder-heid laat zich tegenwoordig niet mak-kelijk meer bereiken. Om de betrok-kenheid te vergroten is in 2004 eeneerste aanzet gedaan bij scoutinggroe-pen met het project ‘Jong BuitenBeleven’. Middels dit project krijgenscoutinggroepen genoeg leuke moge-lijkheden aangeboden om toch met dejeugd de natuur in te trekken. Zoalssamen met een scoutinggroep knottenof een heideveld afgraven, het waterle-ven in de sloot ontdekken of eennatuurspeurtocht lopen. De samenwerking met scoutinggroe-pen werd in gang gezet en leden vanScouting kwamen elke week samenom allerlei activiteiten te ondernemen.Ook hebben de groepen die natuurge-richte activiteiten hebben onderno-men, hiervoor gebruik gemaakt van dekennis van natuur-, milieuen land-schapsorganisaties in Overijssel.Informatie over dit project werd ookbeschreven in de uitgaven van Natuuren Milieu Overijssel.

8

Groene vrijwilligers in GelderlandVrijwilligers leveren een grote bijdrageaan het creëren van draagvlak vooreen duurzame samenleving. Alleen alin Gelderland zetten zo’n tienduizendmensen zich vrijwillig actief in voornatuur, milieu en landschap. Een veel-voud daarvan voelt zich betrokken enis donateur of lid. De actieve vrijwilli-gers doen dit onder de vlag van hetIVN, maar er zijn nog veel meer organi-saties actief. Zowel bij de IVN-afdelin-gen als bij andere organisaties in hetwerkveld bestaat behoefte aan meersamenwerking en ondersteuning metbetrekking tot het werven, trainen enondersteunen van vrijwilligers. IVNConsulentschap Gelderland wil ookvoor hen een ondersteunende rol vervullen. In 2004 is daarom ingezetop het brede werkveld van ‘groene’vrijwilligers. Hiertoe is NatuurwerkGelderland opgestart, een servicepuntvoor vrijwilligerswerk in natuur, milieuen landschap. Belangrijk middel is een website, metvacaturebank, een overzicht van alleGelderse groene vrijwilligersorganisa-ties en een uitgebreid aanbod van cur-sussen en workshops. Daarbij is aan-gehaakt bij de al operationele websitewww.natuurwerk.nl via een Geldersetoevoeging.

In 2004 is ook het Overleg NatuurwerkGelderland gestart, met de vrijwilli-gerscoördinatoren van de groene ‘koe-pel’organisaties: Natuurmonumenten,Landschapsbeheer, Staatsbosbeheer,Geldersch Landschap/GelderscheKasteelen, Gelderse Milieufederatie,Kring van Gelderse Bezoekerscentra,IVN. Het doel van dit overleg is het vergroten en professionaliseren vanhet vrijwilligerswerk op het gebied vannatuur, milieu en landschap.

NatuurNetwerkSinds de start van de campagne IVNNatuurNetwerk zijn er in elke provincieinformatieavonden geweest over dezecampagne met een presentatie gegevendoor een professional van IVNNederland. Met de campagne IVNNatuurNetwerk wil het IVN-publiek en bestuurders bewust maken van de mogelijkheden om in de eigen leef-omgeving wegen voor de natuur te creëren. In diverse provincies zijnkaderdagen georganiseerd over IVNNatuurNetwerk. De betrokkenheid waszeer hoog: ruim 84% van de 172 IVN-afdelingen deed mee, bij de 11 IVN-districten was dat ruim 90% en bij de12 IVN-consulentschappen zelfs 91%.Andere voorbeelden van ondersteuningvoor de afdelingen zijn de de Basis-klapper Ecologische verbindingen,starterscurssen zelfsturing en tweemasterclasses beleidsbeïnvloeding. De afdelingen vullen de campagne IVN NatuurNetwerk op vele manierenin met thema-of informatiedagen,natuurprojecten, excursies en educa-tieve activiteiten voor kinderen en tentoon-stellingen en cursussen overecologische verbindingszones. Daarbijwerken ze dikwijls samen met diverseorganisaties en overheden op lokaalniveau. Dit zijn onder andereStaatsbosbeheer, Natuurmonumenten,de Landschappen, Landschapsbeheer,KNNV, NME centra, burgergroepen,wijkverenigingen, scholen, gemeentenen provincies.De campagne IVN NatuurNetwerk loopt door

tot 2006 en wordt financieel mogelijk

gemaakt door het ministerie van Landbouw,

Natuur en Voedselkwaliteit en de Nationale

Postcode Loterij.

9

Pilotproject: ‘IVN’er de boer op’Van september 2000 tot en metdecember 2004 voerde IVN Consulent-schap Limburg het project Duurzamesamenwerking IVN/LLTB uit.Aandachtspunten daarbij waren:• Op welke gebieden kunnen IVN’ers

en agrariërs elkaar ondersteunen?• Hoe kunnen zij kennis uitwisselen

en van elkaar leren?• Hoe realiseer je structurele samen-

werking tussen beide partijen?Agrariërs en vrijwilligers, die zich metnatuur en milieu bezighouden inLimburg, werkten op ad-hoc basissamen. De bedoeling van het project‘Duurzame samenwerking IVN/LLTB’ isom de samenwerking tussen beideorganisaties te structureren en zo veelmogelijk agrariërs en vrijwilligers vanhet IVN bij elkaar te brengen omsamen te werken, elkaar te ondersteu-nen en kennis en kunde uit te wisse-len.In het kader van het project werkten25 koppels van agrariërs en IVN’ersschouder aan schouder om van elkaarte leren en elkaar te ondersteunen.IVN’ers inventariseerden flora en faunaop percelen van agrariërs om op diemanier natuurdoeltypen vast te stel-len. Er werden praktijkdagen georgani-seerd en draaiboeken ontwikkeld. Erwerd ook een handleiding samenge-steld ‘Handleiding inventariseren van

flora en fauna bij de boer’. In de hand-leiding is zowel voor gevorderden alsbeginners helemaal uitgestippeld hoeeen inventarisatie uitgevoerd kan wor-den. Het project heeft in 2005 lande-lijke subsidie ontvangen en wordt inde periode 2005 - 2006 naar 5 provin-cies opgeschaald onder de naam‘Samen verantwoordelijk’.

WoesteLandIn 2004 organiseerde WoesteLand, de jongerenwerkgroep van het IVN,kampen in lente, zomer, herfst en win-ter. Kanoën in de Weerribben, boom-pjes uitsteken op Schiermonnikoog, en wilgen knotten in Ruurlo. In Noord-Oost Polen werkten jongeren op eenbiologische boerderij en in Ierlandwerkten en leefden jongeren samenmet verstandelijk gehandicapten. De WoesteLand activiteiten trekkeneen toenemend aantal jongeren; erzijn zelfs wachtlijsten, ook voor dejongste groep van 12-15 jaar. Jongerendie zelf activiteiten willen gaan bege-leiden, volgden de Basiskadertrainingin natuureducatie, natuurbeheerswerken organisatie van activiteiten engroepsprocessen. 2004 was ook hetjaar van Ecotopia, een internationaaljongerenfestival, dat dit jaar werdgeorganiseerd op de oevers van deWaal, door samenwerkende jongeren-organisaties. Meer dan 400 jongerennamen deel aan workshops over glo-balisering, biologisch landbouw,milieu en sociale rechtvaardigheid.

Boomfeestdag 2004De nationale viering vond plaatsin Borssele waar zo’n 600 kinderenuit diverse Zeeuwse gemeentensamenkwamen om mee te helpenhet Sloebos aan te planten. IVN Consulentschap Zeeland hadhierbij een organiserende en coör-dinerende rol.

10

Vrijwilligersdagen maart 2004 ‘Het IVN in de schijnwerpers’De IVN-werkgroep DistrictkadervormingLimburg zette het IVN in de schijnwer-pers. De trend dat het moeilijk is omnieuwe actieve vrijwilligers te wervenwas voor de werkgroep aanleiding omhiervoor tijdens de vrijwilligersdagenextra aandacht te vragen. De vrijwilli-gersdagen vonden plaats op zaterdag13 maart in Obbicht en op 27 maart inGeysteren. Tijdens de dagen werd hetdoor IVN-afdeling Land vanSwentibold/Born ontwikkelde promo-tieplan gepresenteerd. Guus Knoopsvan de PR-werkgroep laat weten datmet dit promotieplan het ledental opzijn afdeling is gegroeid van 100 naar300 leden en dat in acht jaar tijd.In het middagprogramma gaf journalistFrans Thonen van Janssenpers eenkorte training over het opstellen vaneen promotieplan en een persbericht.Vanuit het IVN zette de medewerkstervan IVN Consulentschap Limburg denieuwe huisstijl van het IVN en hetbeamer/laptop-project in Limburg inde schijnwerpers.Uit alle vragen, enthousiaste reactiesen gesprekken werd duidelijk dat IVN-leden zich bewust zijn van de onmis-baarheid van de PR-werkgroep.Alle informatie werd in de reader ‘HetIVN in de schijnwerpers’ samengevat. De IVN-vrijwilligersdagen worden mogelijk

gemaakt door een subsidie van de Provincie

Limburg.

Organisaties voor natuuren milieueducatie en -communicatie,

zoals NME-centra en bezoekerscentra kunnen bij het IVN terecht

voor advies, trainingen, cursussen en praktische ondersteuning.

Daarnaast bevordert het IVN samenwerking, netwerkopbouw en

kennisontwikkeling. Dit gebeurt op provinciaal maar ook op

landelijk niveau. Het Projectenbureau signaleert trends binnen

NME, organiseert netwerkbijeenkomsten én verzamelt, bewerkt

en verspreidt informatie door middel van publicaties zoals Podium

en Podium Actueel.

In toenemende mate wordt de informatie en kennis digitaal

toegankelijk gemaakt door de website www.podiumonline.nl

die in september 2004 gelanceerd is.

De Kring van GelderseBezoekerscentraDe bezoekerscentra functioneren als‘voorportaal’ van natuurgebieden, ver-spreid over de gehele provincie. Viahet aanbod van natuurgerichte, recrea-tieve activiteiten zijn zij een belangrij-ke factor in het uitdragen van een ver-antwoorde omgang van burgers methun leefomgeving en bij het realiserenvan een duurzaam beleid.Het samenwerkingsverband vanGelderse Bezoekerscentra functioneertinmiddels drie jaar en is stabiel enactief gebleken. Er wordt regelmatigkennis/ervaring uitgewisseld ensamengewerkt op diverse gebieden.IVN Consulentschap Gelderland waar-borgt de continuïteit en bereidt nieuweinitiatieven voor.Eind 2004 hebben zich drie nieuwecentra aangemeld die per 2005 zullentoetreden tot de Kring, die dan uit 16deelnemers bestaat.De Kring neemt deel aan het landelijknetwerk van bezoekerscentra en geldtinmiddels ook als voorbeeld voorandere provincies. In 2004 werd het ‘marketingproject’

uitgevoerd met als doel de Geldersebezoekerscentra als ‘product’ in demarkt te zetten. Dit project kon wordenuitgevoerd via additionele provincialefinanciering.Diverse publiciteitsmiddelen werdenontwikkeld, zoals de websitewww.geldersebezoekerscentra.nlIn 2004 is deze gezamenlijk promotieal ingezet bij de activiteiten rond deGroene Maand september 2004.

11

NME Beroepskrachten

Cursus BurgerparticipatieDe participatie van bewoners en vrij-willigers in natuurprojecten en de leef-omgeving is een belangrijk instrumentom duurzame ontwikkeling vorm tegeven. Dit om de betrokkenheid te vergroten. In 2004 zijn op het projecten-bureau projecten ontwikkeld, gerichtop participatie op uiteenlopende niveaus. Een van de projecten is‘Burgerinitiatieven voor DuurzameOntwikkeling als Inspiratiebron voorLandelijk beleid’, een coproductie vanmaatschappelijke organisaties en hetministerie van VROM. Doel van hetproject is te achterhalen welke initia-tieven een inspiratiebron kunnen vor-men voor landelijk beleid op hetgebied van duurzame ontwikkeling. Er is een inventarisatie gemaakt vanburgerinitiatieven die kunnen dienenals inspiratiebron. Tevens is onder-zocht of er draagvlak is voor gezamen-lijke beleidsontwikkeling. In dekomende fasen wordt gewerkt aan deontwikkeling van methoden en werk-vormen voor coproductie van beleid en de uitvoering van proefprojecten.

De participatie van bewoners ingebiedsgerichte projecten vraagt omexpertise ontwikkeling in de NME-sector en binnen lokale overheden. De training ‘Coaching voor Natuur enLeefomgeving’ is ontwikkeld voor NME-professionals. Doel van deze trainingis om hen beter in staat te stellen omlokale werkgroepen te ondersteunen in de ontwikkeling van gebiedsgerichteen wijkgerichte projecten en in partici-patie in interactieve beleidsprocessen.In de training worden NME-professionalshandreikingen gegeven met betrekkingtot gebiedsgericht beleid en de proces-matige en inhoudelijke ondersteuningvan lokale projecten. Parallel aan metde training is de cursus ‘Burgerpartici-patie in de leefomgeving’ ontwikkeld.Deze cursus, voor ambtenaren vangemeenten, geeft handreikingen voorde ontwikkeling van participatie-processen gericht op een dialoog metburgers en werkgroepen over de inrich-ting van een duurzame leefomgeving.

Ontwikkelingen bij het netwerk vanUtrechtse NME-centraIVN Consulentschap Utrecht heeft in2004 twee grote projecten begeleid inhet kader van professionalisering vanNME-diensten. De samenwerkendeUtrechtse NME-centra hebben een digi-tale aanbodcatalogus laten ontwikke-len die opgenomen wordt in de websi-tes van de NME-centra. Basisscholenkunnen daar het aanbod inzien enreserveren. Er wordt gewerkt met een‘online’-reservering en/of met een e-mail-reservering. De digitale catalo-gus is ontwikkeld om de serviceverle-ning aan scholen te verbeteren en omop tijd en kosten voor reservering eninroostering te besparen. Behalve dathet voor leerkrachten een vooruitgangis, heeft het ook voor de onderlingeNME-centra een toegevoegde waarde.De aanbodcatalogi van alle NME-cen-tra zijn namelijk aan elkaar gekoppeldwaardoor het inzien en eventueel over-nemen van elkaars aanbod wordt ver-eenvoudigd.Negen Utrechtse NME-centra werkensamen aan de kwaliteitsverbeteringvan hun lesmaterialen. Het zijn nietalleen de werkvormen, maar ook hettaalgebruik en taalniveau, de lay-outen de uitvoering van de materialen diebeter moeten gaan aansluiten bij hethuidige onderwijs. Om de vaardigheidvoor het verbeteren van de lesmateria-len eigen te maken worden er een cur-sus en werkbijeenkomsten gegeven.Naast deze projecten organiseerde IVNConsulentschap Utrecht een twee-daagse netwerkbijeenkomst voor NME-beroepskrachten, een nascholingsmid-dag voor leerkrachten (‘NME is eenKunst’) en werkte zij aan de belangen-behartiging van de NME-sector in deprovincie Utrecht met als thema: ‘NMEen bezuinigingen’.

12

WadcomIVN Consulentschap Fryslân, EcoMare(Texel), bezoekerscentra, NationaleParken en natuurbeheerders uit hetWaddengebied richten zich op de ver-sterking van de waddencommunicatie.Dat deden zij in 2004 met het projectWadCom. Daarbij staan kwaliteit, uit-wisseling, netwerkontwikkeling endeskundigheidsbevordering rond voor-lichting, educatie en informatie in hetWaddengebied centraal. Zo zoomden28 ‘wadwerkers’ van o.a. bezoekers-centra, VVV-kantoren en natuurbeheer-organisaties begin maart in op kansenvoor natuurgerichte recreatie. De lan-delijke communicatieafdeling van IVNNederland legde met een praktischemarketingworkshop een goede basisonder het thema ‘Combinatie natuur,educatie en recreatie’. Ook de plannenvoor een nieuw bezoekerscentrum opSchiermonnikoog werden tijdens dezetweedaagse onder de loep genomen.In november inspireerde de vrijwilli-gersconsulent van IVN ConsulentschapFryslân meer dan 40 excursieleiderstot het bedenken van creatieve excursie-werkvormen voor op de kwelder.Vooral de kracht van natuurbelevingkreeg daarbij volop de aandacht. In2005 zal de aandacht vooral uitgaannaar het verstevigen en structurerenvan de bestaande samenwerking.

Zuid-Hollands Overleg NME-diensten(ZON)IVN Consulentschap Zuid-Hollandondersteunt ook in 2004 op actievewijze het Zuid-Hollands Overleg vanNatuur- en Milieu-Educatieve diensten,het ZON. Hét netwerk van, voor en metde beroepskrachten Natuur- en Milieu-Educatie in Zuid-Holland. Dezeberoepskrachten zijn werkzaam bijcirca 25 verschillende NME-organisa-ties. Meestal bij gemeentelijke dien-sten en soms particuliere centra. Deelnemers aan dit netwerk waardeer-den ook in 2004 de onderlinge uitwis-seling, inspiratie, tips, intervisie.Belangrijk daarin was ook de stimule-rende rol van het IVN.Nieuw in het programma voor 2004, is het (h)erkennen van de meerwaardevan betere samenwerking.Bijvoorbeeld bij de ontwikkeling vannieuwe producten, voor verschillendedoelgroepen zoals leerlingen uit hetbasisonderwijs, voortgezet onderwijsof volwassenen. Dat geldt ook voor het verkennen vannieuwe doelgroepen of methodiekenvan werken. Bijvoorbeeld de activitei-ten voor de Brede School, wijkgerichtaan de slag met bewoners, of natuur-gerichte recreatie.

Gedurende 2004 oriënteerde de strate-giegroep van het ZON zich op samen-werkingsmodellen in Gelderland (GOS)en Utrecht (UNO). In Zuid-Holland isveel belangstelling ontstaan voor hetoppakken van de Kwaliteitsmeter voorbasisonderwijsproducten. Dit middelmaakt het makkelijker, van elkaarsproducten gebruik te maken. Zo kun-nen blinde vlekken in het aanbod, diemogelijk beter passen bij het gemeen-telijk beleid, sneller en goedkoper wor-den ingevuld. Organisaties hebben zomeer tijd om te investeren in de ver-breding en vernieuwing van NME voorandere doelgroepen.Ondanks het feit dat het afgelopenjaar moeilijk is geweest door dreigen-de of uitgevoerde bezuinigingen, heb-ben er toch volop vernieuwende ont-wikkelingen plaatsgevonden. Zoalsnaar voren kwam op de succesvolleverdiepingsdagen in december.Aansluiting bij gemeentelijk beleid isgroeiende, nieuwe samenwerkings-partners zijn opgedoken en de beleids-cyclus wordt nadrukkelijker gevolgd.Ook is meer aandacht voor duurzameontwikkeling in de projecten en pro-ducten, naast sec natuur en milieu, enmulticultureel werken.

13

Provinciaal Overleg EducatiesLimburg (POEL) Vanaf 22 juli 2004 beschikt het SOLLimburg over een nieuwe naam‘Provinciaal Overleg EducatiesLimburg’: POEL. Voorheen was dit hetStrategisch Overleg NME Limburg. HetPOEL is een samenwerkingsverbandvan professionele Limburgse organisa-ties voor NME, NMC en duurzaamheids-educatie. POEL is kennispartner enadviseur voor natuuren milieueducatieen -communicatie en duurzaamheid-educatie in de provincie Limburg. POEL zet in op verdere professionalise-ring en een betere positionering in deprovincie Limburg. Dit werd mogelijkgemaakt door het project ‘Positioneringen profilering’ dat heeft geresulteerd inde ontwikkeling van een systeem vankennismanagement. Het project heeftgeleid tot een vastgesteld actieplanvoor 2004. In het najaar van 2004 iseen publieksfolder van het POEL ver-spreid.De leden van het overleg zijn CNME Regio

Venlo, CNME St. Elisabethshof, NME centrum

Parkstad Limburg, Bezoekerscentrum

Brunsummerheide, CNME Westelijke

Mijnstreek, Samenwerkingsverband Natuur en

Milieucommunicatie van de gemeenten Ambt

Montfort, Echt Susteren, Maasbracht,

Roerdalen en Heel, gemeente Roermond,

NME centrum de IJzeren Man, Cos Limburg en

IVN Consulentschap Limburg (secretaris).

Maatschappelijk actief voor interculturele ontwikkelingenIVN zet zich met projecten en activi-teiten al een aantal jaren in op hetgebied van interculturele communica-tie. De vele activiteiten in 2004 heb-ben de basis versterkt voor nieuweontwikkelingen. Deze activiteitenwaren onderdeel van het project‘Interculturalisatie en Duurzaamheid’dat mede mogelijk is gemaakt door deprovincie Zuid-Holland. Geconstateerd is dat allochtonen ende overwegend autochtone natuur- enmilieu-organisaties niet of nauwelijksmet elkaar in contact zijn of komen.Het IVN levert een bijdrage als inter-mediair om deze organisaties samente brengen. Vanuit deze positie wordtduidelijk waarom het contact tussende organisaties tot noch toe niet ofnauwelijks is gelukt. Zo maakt iedereorganisatie bijvoorbeeld gebruik vanandere media en zijn er tot op hedengeen initiatieven om elkaar eens per-soonlijk uit te nodigen. Het IVN heeft in kaart gebracht hoeeen dergelijke duurzame relatie is opte bouwen, waarbij de organisatieselkaar kunnen versterken en aanvul-len. Bijvoorbeeld door te kijken naargemeenschappelijke problemen,gedeelde belangen en de doelen opelkaar af te stemmen.

De belangrijkste reden voor een verde-re samenwerking zijn de gemeen-schappelijke interesses en belangenwaar het de ontwikkeling van eenduurzame samenleving betreft. Het IVN gaat dan ook samen met allochtonenorganisaties verder werkenaan een duurzame samenleving. Gelukkig staat het IVN niet alleen enwordt zij ondersteund door organisa-ties uit, onder andere, het opbouw-werk, natuuren milieu-organisaties enorganisaties die zich specifiek richtenop duurzame ontwikkeling.

14

Netwerk bezoekerscentraHet doel van het bezoekerscentrum-project is het bevorderen van desamenwerking en kennisuitwisselingtussen bezoekerscentra in Nederland.Dit op initiatief van IVN Consulent-schap Noord-Holland, Staats-bosbeheer en Natuurmonumenten,innauwe samenwerking met de GelderseKring van Bezoekerscentra en deNederlandse Gemalenstichting. Het project wordt financieel gesteunddoor het ministerie van LNV.Uit de peiling onder beheerders vanbezoekerscentra blijkt dat het animovoor nadere samenwerking tussenbezoekerscentra erg groot is: tenmin-ste 80% procent van de beheerdersgeeft aan te willen participeren in hetnetwerk. Op basis van deze peiling zijnkeuzes gemaakt voor de invulling enopzet van een conferentie in april2004. Daar werden veel praktische,resultaatgerichte workshops gehoudenover de thema’s marketing, fondsen-werving en sponsoring, marktverken-ning, evaluatie en effectmetingen,recreatieve arrangementen, inrichtingvan de buitenruimte, het werken metvrijwilligers en de winkelfunctie in hetbezoekerscentrum. Deze conferentie heeft een succesvolvervolg gekregen. In 2004 hebbenallerlei netwerkbijeenkomsten plaats-gevonden met thema’s zoals het

schrijven van een marketingplan,bedrijfssponsoring en vrijwilligersma-nagement. Daarnaast vindt informatie-uitwisseling plaats via een e-mailnieuwsbrief en het intranetwww.bezoekerscentrum.net waar deaangesloten centra documenten metelkaar kunnen delen en door middelvan een forum discussies voeren envragen stellen. Ook in 2005 zal dit pro-ject worden voortgezet.

Jongeren betrekken bij natuur, milieu en landschap is niet

makkelijk. Het IVN zoekt hiervoor de samenwerking met scholen

voor primair en voortgezet onderwijs. Het IVN biedt advies en

cursussen en bevordert uitwisseling en samenwerking.

Daarnaast ontwikkelt het IVN educatieve producten. Zoals Watch,

een lespakket over water en oever voor leerlingen uit de laatste

groepen van de basisschool dat inmiddels in acht provincies wordt

uitgevoerd. Een ander voorbeeld is de website hetgroeneland.nl

die leerlingen op weg helpt met een profielwerkstuk over

biodiversiteit. Het IVN staat voor uitdagend onderwijs dat jongeren

nieuwsgierig maakt en actief betrekt. Een goed voorbeeld is het

succesvolle project Scholen voor Duurzaamheid.

Eerste certificaten voor natuuras-sistenten bij ROC De LandstedeNaast hun diploma ontvingen 13 kandidaten van de opleidingOnderwijsassistent van ROC DeLandstede in Zwolle het certificaat‘Natuurassistent’. De studenten heb-ben hiervoor een speciale modulegevolgd, die ontwikkeld en uitgevoerdis door Natuur en Milieu Overijssel insamenwerking met het IVN Zwolle.De natuurassistent is op de basis-school in te zetten bij het opzetten vannatuurlessen, begeleiden bij buiten-activiteiten, plannen van milieuprojec-ten en invoeren van milieuzorg.In de module is naast informatie oververschillende natuuronderwerpen veelaandacht besteed aan verschillendewerkvormen om met kinderen denatuur te ontdekken en te lerenwaarderen. Ook hebben ze geleerd hoe volwas-senen en kinderen natuur beleven enhoe kinderen met dieren omgaan. De natuurassistenten kunnen eenbelangrijke rol spelen bij het natuuron-derwijs op de school waar zij komen tewerken. In een onderzoek van Natuur en MilieuOverijssel onder basisscholen, gafmeer dan de helft van de scholen aangraag onderwijsassistenten met hetcertificaat ‘Natuurassistent’ te willenhebben.

16

Onderwijs

Natuurouders in ZeelandAl vijftien jaar worden in Zeelandnatuurouders ingezet bij NME in hetbasisonderwijs. Naast de vrijwilligersondersteunen deze ouders leerkrach-ten bij de organisatie en uitvoering vanveldwerk. De Zeeuwse NME-centra zor-gen voor het opleiden en begeleidenvan de natuurouders. Het IVN-consu-lentschap ondersteunt met het uitge-ven van een natuuroudernieuwsbrief,de organisatie van de jaarlijkse natuur-ouderdag en het scholen van docentenvoor natuuroudercursussen. Begin 2004 volgden 10 vrijwilligers deopleiding tot docent. De positief kriti-sche opstelling van deze groep toondede noodzaak tot actualiseren van hetnatuurouderwerk. Voor IVN Consulent-schap Zeeland het signaal om samenmet de NME-centra te zoeken naarmogelijkheden om nieuwe ontwikke-lingen te verwerken in de opleiding enondersteuning van natuurouders. Tijdens de eerste actie in septemberwerd de natuurouderdag toegespitstop het ‘Leren voor DuurzameOntwikkeling’. In Yerseke maakten 75natuurouders kennis met het project‘Zon op School’, waarbij duurzaam-heid op een ‘zonnige’ manier geïntro-duceerd wordt in het onderwijs. In 2005 start het aanpassen van decursussen voor docenten en natuur-ouders.

17

Brug tussen scholen en maatschappij‘Scholen voor Duurzaamheid’ brengt

scholen (leerlingen), bedrijven en over-heden met elkaar in contact onder hetmotto ‘Breng de school (leerling) naarde maatschappij’. Jongeren adviserenin opdracht bestaande bedrijven,maatschappelijke organisaties of per-sonen. Zij doen onderzoek of makeneen ontwerp. Onderwijs wordt daar-mee spannend en levensecht.Het motiveert leerlingen tevens omzich daadwerkelijk ergens voor in tezetten en daardoor ervaring op te doenen te leren. ‘Scholen voor Duurzaamheid’ is inFryslân, Groningen en Drenthe gestartmet het programma ‘Leren voorDuurzaamheid’. Op 36 scholen (ruimeen vijfde van het totaal) van hetvoortgezet onderwijs waren leerlingenactief en voerden dit jaar een moduleuit, 34 andere scholen zijn hetzelfdevan plan. Duurzaamheid als themawordt door de scholen herkend als eenmaatschappelijk relevant thema. Deuitdagende en spannende vorm vanleren spreekt enorm aan. Met nameook de echtheid van de projecten bijbestaande grote partners maakt hetlesprogramma zo interessant. ‘Scholenvoor Duurzaamheid’ draagt daarmeebij aan de op dit moment dringendgewenste onderwijsvernieuwing.

Vanuit de scholen ontstaat een groei-ende vraag naar zowel bestaandemodulen als naar nieuwe thema’s. Daarnaast zijn ook 50 maatschappe-lijke partners enthousiast geraakt.Deze overheden, maatschappelijkeorganisaties en bedrijven willen graagparticiperen. Er blijkt bij de maat-schappelijke partners veel enthousias-me te zijn om jongeren op deze wijzete benaderen. In het schooljaar 2004-2005 zijn er 15 modulen over actuele duurzaam-heidthema’s beschikbaar. Nieuw zijndit jaar onderwijsontwerpen overwaterbeheer, bodem, internationaleuitwisseling en een jongerencongresover de toekomst van de Wadden. Alle modulen zijn activerend en spelenin op de onderwijsvernieuwing.

De minister van VROM onderschrijfthet programma en ook binnen het lan-delijke werkveld wordt ‘Scholen voorDuurzaamheid’ als een voorbeeldpro-ject gezien. Het programma vindt alnavolging in Gelderland en Utrecht.Ook andere provincies zijn geïnteres-seerd. De provincie Flevoland sluit oponderdelen aan bij het Noordelijkeprogramma.

Voortgezet Onderwijs in GelderlandHet samenwerkingsverband VoortgezetOnderwijs Leren voor Duurzaamheid,het VOLD richt zich op NME en duur-zaamheidsthema’s in het VoortgezetOnderwijs. In januari 2004 werd, meteen extra projectsubsidie van de pro-vincie Gelderland, een nieuwe coördi-nator aangesteld.In het afgelopen jaar is de lijn vanpubliekprivate samenwerkingsverban-den (PPS projecten) stevig ingezet,waarbij VOLD-leden de relatie leggentussen overheid, bedrijfsleven enonderwijs. De NME-centra vullensteeds meer de rol in van ‘educatiefmakelaar’. Dit is een voor de NME-sector kansrijke nieuwe ontwikkeling.Het levert een onafhankelijker positieten opzichte van gemeenten op. Hetverbreedt doelgroepen naar maat-schappelijke organisaties en bedrijven,die direct in contact komen met duur-zame thema’s in de projecten, en dusin contact komen met het voortgezetonderwijs.VOLD profileert zich naar de buiten-wereld sterk onder de koepel ‘Scholenvoor Duurzaamheid Gelderland’.Iedere individuele partner behoudtdaarin zijn eigen identiteit. Door de samenwerking is het totaleaanbod van VOLD sterk uitgebreid. Zo wordt gezamenlijk naar financieringgezocht en een gezamenlijk nascho-

lingsaanbod voor docenten opgezet.Er werd ook actiever geworven onderde doelgroep. Zo werden er tweenieuwsbrieven met het aanbod vanonderwijsmodulen gepresenteerd enwerd ook de website NME-Gelderlandbenut om het aanbod voor docenten inbeeld te brengen.Er is een aanbod van (half)productenverzameld voor elke doelgroep in hetVoortgezet Onderwijs. Dit aanbodwordt regionaal door de centra naarscholen gebracht, en provinciaal doorde coördinator middels de gezamen-lijke media gecommuniceerd.VOLD-leden werken samen in het ontwikkelen van interessante nascho-lingen voor docenten. Deze samen-werking resulteert in een groter bereikmet minder inspanningen.Het VOLD bestaat, naast de coördinator van

IVN Consulentschap Gelderland uit vijf NME-

centra, te weten: Het Natuurhuis in Apeldoorn,

CNME Oost Achterhoek, Regionaal Centrum

Natuur- en Milieu-educatie ‘Doetinchem en

omstreken’, De Hortus in Harderwijk en het

MEC in Nijmegen.

Splash Brabant, watereducatie voorjongeren uit het VoortgezetOnderwijsIn 2004 is een pilot rondom Splashmet een tiental scholen en ca. 500leerlingen succesvol afgerond. Splashis een educatief en interactief water-project voor het derde leerjaar van hetVoortgezet Onderwijs. Het voldoet uit-stekend aan de wens van scholen omleerlingen in een maatschappelijkecontext zelfstandig te leren leren. Het project is in navolging van het succes in Gelderland aangepast aande Brabantse situatie. Het resultaathiervan is een database met actueleinformatie over water in Brabant eneen aantal enthousiaste NME-centradie met Splash goed uit de voetenkunnen. In 2005 wordt het projectingezet voor meerdere scholen inBrabant.

19

De Snoeproute in ZeelandOp initiatief van IVN ConsulentschapZeeland en de gemeenten Terneuzen,Sluis en Schouwen-Duiveland werd opdrie Zeeuwse VO-scholen ‘De Snoep-route’ georganiseerd. Dit project wiljongeren motiveren mee te werken aanhet voorkomen van zwerfafval op deroutes van winkels naar scholen. Politie, BOA’s (bevoegde opsporings-ambtenaren), winkeliers en omwonen-den werden betrokken. Wethouders en zelfs een burgemeester gaven de‘startveeg’ in het project.In fase één werd gewerkt aan bewust-wording en verantwoordelijkheids-gevoel: voorlichting aan docenten,ouders en winkeliers, afvallessen voorleerlingen en handhaving op de rou-tes. Leerlingen konden prijzen verdie-nen met het maken van slogans enwerkstukken en het ontwerpen vanafvalbakken en posters. In fase tweecontroleerden politie en BOA’s op deroutes, waarna een periode volgde vanverbalisering. Viermaal werd een boete(van € 46,00 per overtreding) uitge-deeld. Het lik-op-stuk-beleid werd doorde leerlingen positief beoordeeld.Effect van het project: goede samen-werkingservaring, leerlingen gaanbewuster om met afval, de gemeenteheeft minder reinigingskosten en krijgtminder klachten maar bovenal eenzichtbaar schonere schoolomgeving.

BiodiversiteitVier scholen voor VoortgezetOnderwijs in de omgeving van hetNationaal Park Drents-Friese Wold heb-ben meegedaan aan de pilot van hetIVN-project biodiversiteit gecoördi-neerd door IVN ConsulentschapFryslân. Doel van het project is scholie-ren van de bovenbouw te motivereneen profielwerkstuk te maken over bio-diversiteit waarbij zij ondersteund wor-den door de website hetgroeneland.nl Voor dit project is aansluiting gezochtbij de werkwijze van Scholen voorDuurzaamheid. Door scholen en maat-schappelijke organisaties met elkaarin verbinding te brengen worden jon-geren actief betrokken bij actuelevraagstukken. Deze aanpak werkte ookgoed in de pilot. Docenten en terrein-beheerders bezochten een werkmid-dag die zeer goed beoordeeld werd.Onderdeel vormde ook het veldwerk-bezoek waar leerlingen samen met deterreinbeheerders het natuurgebiedverkenden. Wederom bleek hoebelangrijk het is een koppeling temaken tussen veldwerk en het profiel-werkstuk. Juist het directe contact metde terreinbeheerders die met inzichten passie over het natuurgebied vertel-len, werkt motiverend om aan de slagte gaan. De betrokken partijen zijnenthousiast over de eerste resultatenen aan een vervolg wordt gewerkt.

Het IVN werkt traditioneel op het vlak van NME, voorlichting en

natuurbeleving. Tegelijk wordt gestreefd naar verbreding waarmee

ook nieuwe doelgroepen, netwerken en samenwerkingspartners

worden aangesproken. Natuurgerichte recreatie en samenwerking

binnen gebiedsgerichte projecten maar ook de organisatie van

Duurzame Dinsdag en een grotere inzet op internationale projecten

zijn hiervan een gevolg.

Muskusrattenvangers in Zuid-HollandIn 2004 is door IVN-ConsulentschapZuid-Holland de Basiscursus Ecologieen Communicatieve Vaardighedenvoor de Dienst Muskusrattenbestrijdingvan de Provincie Zuid-Holland ver-zorgd. Na de start met deze cursus in2002, een pilot en een evaluatie werdde cursus bijgesteld en in 2004 voorhet eerst als volwaardige cursus gege-ven.Totaal hebben drie groepen van 12bestrijders de cursus gevolgd in deperiode half april t/m eind juni 2004.Op steeds wisselende locaties werd inhet ochtenddeel de theorie behandeldwelke ‘s middags in de praktijk werduitgevoerd.Aan de orde kwamen o.a. de ontstaans-geschiedenis van Zuid-Holland, water-beheer en het leven in het water, deinvloed van de mens op het landschapen communicatie met daarin inbegre-pen omgaan met weerstanden enomgaan met mensen. Dit laatste werdgeoefend met een actrice die levens-echte rollen uitbeeldde.Eind juni werd de cursus afgeslotenmet een examen, waarna 31 van de 36 cursisten hun diploma ontvingen.In 2005 gaan 20 van de bestrijdersdoor met een vervolgmodule waar dieper op de verschillende biotopen in Zuid-Holland zal worden ingegaan.

20

Overige projecten

Watch-DoeBoek: vakantieboek voorwaterratten, met keurmerkVlak voor de zomervakantie presen-teerden de IVN-consulentschappenGroningen en Fryslân, samen metScouting Nederland, het Watch-DoeBoek: een bijzonder vakantie-doeboek voor kinderen van 8 tot 12jaar. Dit unieke boek staat helemaal in het teken van water. In het Watch-DoeBoek zijn meer dan 75 spelletjes,experimenten, puzzels, recepten enknutsels te vinden over water, varië-rend van een mini-waterdiertjes-bioscoop tot vrolijke vijvertjes. Het verrassende boekje is gebaseerd ophet waterlespakket ‘Watch’ en vormtzodoende de vrijetijdsversie van hetlespakket. Wat het Watch-DoeBoekextra bijzonder maakt, is het feit dathet doeboek het allereerste FSC-gecertificeerde boekje van Nederlandis. Dat betekent dat minimaal 30% vande papiervezel afkomstig is uit duur-zaam beheerde bossen. Voor de regio’sEems (Oost-Groningen) en Lauwers-land is er een extra kaart met regionalewaterinformatie samengesteld, methet Alie-de-Paling-spel en een span-nend verhaal. Daarnaast ontwikkeldeScouting Nederland een handleidingvoor de begeleiders, waarmee waterac-tiviteiten voor grotere groepen georga-niseerd kunnen worden.

De ontwikkeling van het Watch-DoeBoek is

gefinancierd door de KNHM (Koninklijke

Nederlandsche Heidemaatschappij) (Arnhem),

Leader+, Nationaal Park Lauwersmeer, de pro-

vincies Fryslân en Groningen en de water-

schappen Fryslân, Hunze en Aa’s en

Noorderzijlvest.

Het Watch-DoeBoek is gebaseerd op het

waterlespakket ‘Watch’, een project van het

IVN dat ondersteund wordt door Vodafone.

Netwerkopbouw recreatie In 2004 heeft Natuur en MilieuOverijssel haar recreatienetwerk ver-sterkt. In overleg met het GeldersOverijssels Bureau voor Toerisme(GOBT) werd gesproken over natuurge-richte recreatie en over de rol vanNatuur en Milieu Overijssel bij deToeristische Overstap Punten. Ook heeft Natuur en Milieu Overijsselde Kano Doe Ton gepromoot in hetkanoboekje dat door het GOBT in 2005wordt uitgebracht. Met alle directeuren van de nieuweregionale bureaus voor toerisme, metde Recron en met provinciale gebieds-teams, is overleg gevoerd om te zoe-ken naar gezamenlijke projectkansen.Natuur en Milieu Overijssel heeft hier-voor een duidelijke tafelpresentatieontwikkeld waarmee zij kan presente-ren wat haar rol kan zijn binnen hetrecreatiewerkveld.In 2004 zijn kansen gesignaleerd o.a.in recreatieve projecten in deIJsseldelta, natuurbeleving bij individu-ele bedrijven en een rol van Natuur enMilieu Overijssel in het kader van dewandelpadenstructuur in Salland.Deze kansen worden in 2005 verderuitgewerkt. In het overleg met hetSallands Bureau voor Toerisme is ervoor gezorgd dat de educatieve grond-watermeters zijn opgenomen op detoeristische kaart voor Salland.

21

IVN Consulentschap Utrecht sluitconvenant met RecronLandschap, water, groen, natuur enontspanning. Belangrijke ingrediëntenbinnen de recreatiesector. Zo ook voorhet IVN. Samenwerking tussen derecreatiesector en het IVN is een logi-sche stap. Begin 2004 hebben IVNConsulentschap Utrecht en de Recron(vereniging van recreatieondernemers)een convenant afgesloten.Vanuit het convenant zijn twee produc-ten ontwikkeld die de recreatieonder-nemer kan aanbieden aan zijn gasten.Met een vlinderspeurkaart gaat dejonge recreant op zoek naar het levenvan de vlinders. Met een omgevings-rugzak wordt er meer zichtbaar vanvogels, bomen, sporen, de wind-streken en miniatuurschepsels. De vlinderspeurkaart en omgevings-rugzak sluiten aan bij aanpassingendie betreffende recreatieondernemersop hun terrein hebben gemaakt. Zoals bijvoorbeeld de aanleg van eenvlindertuin en het ophangen van nest-kasten. Andersom kan het natuurlijkook. IVN-producten voor natuurgerichterecreatie kunnen een stimulans zijnvoor aanleg van andere natuurvriende-lijke elementen, het opzetten van acti-viteiten of samenwerking met IVN-afdelingen.

De Duurzame DriehoekOnder de naam van de ‘DuurzameDriehoek’ geven 12 gemeenten inMidden-Brabant en de provincieBrabant een nieuwe impuls aan duur-zaamheid. IVN ConsulentschapBrabant speelt een prominente rol indeze samenwerking. De grote krachtvan de ‘Duurzame Driehoek’ is hetgenereren en realiseren van nieuweprojecten op het gebied van duurzameontwikkeling in de regio . In 2004 iseen start gemaakt met enkele projec-ten en is de basis gelegd voor eenjarenlange en vruchtbare samen-werking. Een van de activiteiten van IVNConsulentschap Brabant was het orga-niseren van een symposium voor alledeelnemende gemeenten en vertegen-woordigers van het bedrijfsleven,bewoners- en maatschappelijke orga-nisaties. In een achttal marktatelierszijn ca. 25 ideeën besproken en beke-ken op draagvlak. Eind 2004 zijn 12ideeën uitgewerkt in projectplannen,zoals het plaatsen van kleine wind-turbines in de regio, een spaarlampen-campagne, de ontwikkeling van ecolo-gische en recreatieve knooppunten inde regio, het planten van autochtoonplantmateriaal en het integreren vannestelgelegenheden in nieuwbouw-projecten. De start van deze projectenis het vroege voorjaar van 2005.

Ondernemers en Earth EducationIVN Consulentschap Brabant is in dezomer van 2004 uitgenodigd door eencommunicatieadviesbureau voor eenactieve bijdrage tijdens een thema-inspiratie dag voor ca. 100 onderne-mers uit het gehele land. Deze bijdrage, bestaande uit eenaardewandeling met veel verrassendeen creatieve opdrachten, is in ‘goedeaarde’ gevallen bij de deelnemers. Eenvan de deelnemers: “Als ik van tevoren had geweten dat ik geblinddoektdoor de natuur aan het struinenmoest, was ik niet gekomen. Achterafbezien had ik het niet willen missen”.

22

Ambitie Natuur en Landschap 2010Halverwege de uitvoeringstermijn vande provinciale EcologischeHoofdstructuur (p)EHS signaleert hetNatuurbeheerderoverleg (NBO) inNoord-Holland dat er nog veel werk teverrichten is. Daarom heeft het NBOhet initiatief genomen om haar ambitievoor de komende jaren te benoemen. Deze ‘Ambitie Natuur en Landschap2010’ is een gebiedsdekkende visievan het NBO op natuur, water en land-schap in de provincie Noord-Hollandgeworden, waarbij alle natuurdoelenen (internationale) richtlijnen zijndoorvertaald in negen regionale uit-voeringsprogramma’s. Een spoedigerealisatie van deze programma’s waar-borgt een groot deel van de provincialeEHS. Daarnaast voorziet het ruim-schoots in de Noord-Hollandse recrea-tiebehoefte en draagt het bij aanbehoud en bescherming van inNederland zeldzaam geworden land-schappen en diersoorten. Meer danooit is het NBO zich er van bewust dat‘de schop de grond in moet’, voordathet te laat is. IVN ConsulentschapNoord-Holland draagt hierin bij doorde betrokkenheid van bewoners engebruikers te versterken door inter-actieve communicatie, educatie enparticipatie. De totstandkoming van deze ambitie is mede mogelijk gemaakt door eenbijdrage van de provincie Noord-Holland in het kader van de regeling‘Leren voor Duurzaamheid’.

23

IVN InternationaalSinds lange tijd vindt er internationalesamenwerking plaats vanuit het IVN.Zo is er bijvoorbeeld de samenwerkingmet Milieukontakt Oost-Europa.Met de directe buren wordt samenge-werkt binnen de grensoverschrijdendenationale parken. In Benelux-verbandworden al meer dan tien jaar gezamen-lijk NME-conferenties georganiseerd.Maar ook buiten Europa en bijvoor-beeld samen met het NederlandsComité van de IUCN (de grootste enwereldwijde koepelorganisatie voornatuurbescherming) draagt het IVN bijaan de mondiale kant van duurzameontwikkeling door contacten met ver-tegenwoordigers uit Afrika, Midden- enZuid-Amerika en Azië. Als gevolg van toenemende vragen uit het buitenland en behoefte vanuit onszelf aan nieuwe ontwikkelingen enervaringen is besloten om met ingangvan 2004 de internationale samenwerking een structurele plaats in hetIVN te geven. Basis blijft de tweezijdig-heid, van en met elkaar leren, bij voor-keur in resultaatgerichte projecten enkoppeling met andere IVN-activiteiten.Het eerste jaar is besteed aan analyse,planvorming en het leggen van nieuwecontacten, het ontwikkelen van meer-jarige projectvoorstellen, maar vooralook aan het direct uitvoeren van activi-teiten.

Enkele voorbeelden uit 2004 zijn:• De opzet en begeleiding NME-

beroepskrachten werkbezoek en training NME-beroepskrachten uit Egypte (medewerkers van het inte-gral pest management project in hetFayoum-gebied);

• De NME-twinning tussen SEVER (Usti Kraj, Tsjechië) en Zuid-Holland(IVN-consulentschap);

• De opzet van lesmethoden en veld-werk in oostelijk Madagaskar, samen met Instituut Leraren-opleiding Universiteit van Amsterdam en de particuliere organisatie ORMANO in de provincieTamatave.

Duurzame Dinsdag 2004Het doel van duurzame dinsdagis om de politiek enthousiast temaken voor een duurzame toe-komst. Symbolisch gebeurt dat door deoverhandiging van het DuurzameKoffertje, als tegenhanger van hetfinanciële koffertje van de ministervan financiën, aan een vertegen-woordiger van de politiek te overhandigen. De koffer is elk jaargevuld met ideeën en statementsuit de samenleving. Jurr van Dalen,directeur van IVN heeft de kofferdit jaar overhandigd aan ministerDekker. Tijdens een bijzondere bij-eenkomst, georganiseerd insamenwerking met Stichting EchteWelvaart en de NederlandseVrouwenraad, gingen ruim 200betrokken mensen met elkaar enmet de minister in gesprek over dedilemma’s achter duurzame keuzes.

24

Groene Maand Landelijk evenement de Groene Maand De Groene Maand is een promotie-evenement van 35 organisaties diezich inzetten voor natuur, milieu, land-bouw, recreatie en toerisme. De orga-nisatoren nodigen alle Nederlandersuit om in de maand september denatuur in te trekken en gebruik temaken van de honderden ‘groene’excursies.Het IVN is projectleider en hoofd-partner van de Groene Maand. In 2004is het aantal organisatoren toegenomenmet 50% en de hoeveelheid publiciteitmet 30 % ten opzichte van 2003. Doorde krachten te bundelen en met veelorganisaties aandacht te vragen voornatuur, milieu en landschap neemt debetrokkenheid van Nederlanders bij denatuur jaarlijks toe. Deze samenwerkingmaakt de Groene Maand uniek, even-als de landelijke dekking en enormehoeveelheid (buiten)activiteiten in éénmaand. Het doel van de Groene Maand is eenbreed publiek te betrekken bij natuur,milieu en landschap met publieks-activiteiten in de natuur. Tijdens deopening op 1 september 2004 werd dittreffend verwoord door de Secretaris-Generaal van het ministerie van LNVChris Kalden: “Het aantrekkelijke vande Groene Maand is dat mensen wor-den uitgenodigd bewust bezig te zijnmet natuur in de buurt. Dat is goedomdat behoud en ontwikkeling vannatuurwaarden nooit vanzelf gaat;daar moet door ons ruimte voor wor-den gegeven. Het zich bewust zijn vande aanwezigheid van natuur is daar-voor de eerste stap. De aloude trits‘zien, inzien, ontzien’ geldt immersnog onverkort.”

IVN Consulentschap Flevoland verzorgt communicatie rondomEcozone Lage VaartDe gemeente Lelystad heeft een ecolo-gische verbindingszone gerealiseerdlangs de rand van de stad. Deze eco-zone loopt langs de woonwijk DeLanderijen en het bedrijventreinFlevopoort die beiden in ontwikkelingzijn. De ecozone verbindt onder meertwee bosgebieden (Hollandse Hout enGelderse Hout) en ligt naast de LageVaart. De Lage Vaart maakt deel uitvan de (provinciale) EcologischeHoofdstructuur.IVN Consulentschap Flevoland verzorgtsamen met Landschapsbeheer Flevoland en de gemeente Lelystad decommunicatie over deze ecozone naar(toekomstige) bewoners en gebruikersvan het gebied. De communicatie vindt plaats op driemanieren:• Educatieve panelen op verschillen-

de plekken in de ecozone;• Een informatieve folder;• Drie columns in de nieuwsbrief voor

(toekomstige) bewoners van de aangrenzende wijk.

IVN-afdeling Lelystad wil in het kadervan de campagne IVN NatuurNetwerkexcursies gaan verzorgen in de ecozoneen een tentoonstellingen realiseren.

De Groene Maand heeft elk jaar eenander thema om actuele natuuronder-werpen te belichten. In september2004 was het thema Stad en Land enwerd benadrukt dat de natuur altijddichtbij is. Het thema van de GroeneMaand in september 2005 is‘Veranderend Landschap’.

Het IVN geeft, in opdracht van het Ministerie van Landbouw,

Natuur en Voedselkwaliteit, vorm en inhoud aan communicatie,

voorlichting en educatie binnen 17 Nationale Parken. Coördinatoren

en educatief medewerkers, in dienst van het IVN, stellen de beleids-

en uitvoeringsplannen op voor de voorlichting, communicatie en

educatie binnen de parken. Dit resulteert in informatieavonden,

cursussen, schoolprogramma’s, vrijwilligersscholing, websites,

informatiekranten en activiteiten voor recreanten. Het IVN

coördineert daarvoor de zo belangrijke samenwerking tussen alle

betrokken partijen: terreinbeheerders, provincie, waterschappen,

gemeenten en recreatiebedrijven. Samen met hen geeft IVN

invulling aan voorlichting, communicatie en educatie en aan meer

betrokkenheid van bewoners, onderwijs en recreanten bij een

Nationaal Park.

Kwaliteitszorg In 2004 heeft het IVN speciale aan-dacht besteed aan de verdere ontwik-keling van kwaliteitszorg en kennisma-nagement binnen de Nationale Parken.Zo zijn bijvoorbeeld alle websites (zieook www.nationaalpark.nl) geëvalu-eerd bij de bezoekers. Dat heeft, naasteen hoge waardering, ook een aantalwaardevolle suggesties opgeleverd,die in 2005 worden ingevoerd.

Dankzij de inzet en samenwerking vanhet IVN en alle betrokken partnersbezochten in 2004 in totaal ongeveer1,2 miljoen mensen de bezoekerscen-tra in de Nationale parken en zijn doorinformatiekranten ca. 800.000 directbetrokken bewoners en bezoekersbereikt. Met speciale intensieve pro-gramma´s voor scholieren over hetNationaal Park hebben wij in 2004zo’n 50.000 jongeren weten te berei-ken.

25

Nationale Parken

‘VEEST’ in het Nationaal Park Zuid-KennemerlandZondag 4 juli organiseerde hetNationaal Park Zuid-Kennemerland eenpublieksdag met het thema ‘grazendvee’. Maar liefst 800 mensen kwamennaar Duincentrum De Zandwaaier.Tijdens deze dag kon de bezoeker tij-dens allerlei activiteiten geïnformeerdworden over paarden en runderen (degrote grazers) in het Park. De coördina-tie van deze dag was in handen vanIVN Consulentschap Noord-Holland.

Samenwerking met SNPHet IVN heeft een samenwerkings-relatie met het SamenwerkingsverbandNationale Parken (SNP). In 2004 isvolop gewerkt aan de uitvoering vande opgestelde tien punten van de,door beide partijen ondertekendeintentieverklaring uit 2003. Het IVN isin 2004 daarvoor o.a. nauw betrokkengeweest bij het proces rond de tot-standkoming van het gezamenlijke‘Communicatiekader’ voor alleNationale Parken. Doel van dit kader is de verdere invulling van de samen-werking met alle Nationale Parken. DitCommunicatiekader is een toevoegingop het bestaande BasispakketVoorlichting en Educatie. Het IVN heeft tevens een bijdrage gele-verd aan de invulling van het‘Investeringsplan Nationale Parken’voor de komende jaren, zo is een aan-tal communicatieve, educatieve enrecreatieve activiteiten opgenomen.Dit investeringsplan is één van de uit-komsten van het onderzoek dat SNPheeft afgerond in 2004 over de toe-komst van de Nationale Parken inNederland.De coördinatoren en educatief mede-werkers Nationale Parken werken mettrots en plezier aan de totstandkomingvan onze parels van de natuur: de 17Nationale Parken.

Verhalenevenement EcologischeHoofdstructuur (EHS)Het IVN bedacht in opdracht van hetMinisterie van Landbouw, Natuur enVoedselkwaliteit een ‘Verhalen-evenement’ voor de jeugd over de EHS (ecologische hoofdstructuur). Het IVN organiseerde samen met twee enthousiaste schoolklassen enverhalenvertellers dit evenement inNationaal Park De Heuvelrug waarbijminister Veerman aanwezig was.

DierensurvivalVoor vijf andere Nationale Parken ontwierp het IVN een ‘Dierensurvival’.In de herfstvakantie kropen zo’n 400kinderen even in de huid van een dierom te ervaren hoe het is om als ring-slang, ree of vos een - soms moeilijke -weg te vinden langs de EHS. Het succes, ook bij de ouders, heefthet ministerie doen besluiten het pro-gramma op te schalen voor andereNationale Parken.

26

Tover de herfst op de Heuvelrug! Zo’n 950 deelnemers, kinderen en vol-wassenen, beleefden een betoverendeherfstdag op de Heuvelrug. Zij kwamenin de herfstvakantie luisteren naar hetherfstverhaal van Autumnus. Het ver-haal werd iedere dag verteld op ver-schillende plaatsen in het NationaalPark Utrechtse Heuvelrug, bijvoorbeeldop het Leersumse Veld of bij deSchaapskooi in Amerongen. Na het verhaal konden de deelnemersmet de boswachter op pad of zelf hetNationaal Park ontdekken met demooie ‘Heuvelrug-ontdek-kaart’. Op dekaart is het verhaal van Autumnus telezen. Maar ook kon je onderweg eenfoto maken van je mooiste plek op deHeuvelrug, de grondsoort onderzoeken,een eigen kleurenpallet maken, dehoogte van een boom meten en nogveel meer.

‘Special Doe Dag’ voor mensen meteen beperking in Nationaal Park DeMeinwegDoel van de ‘Special Doe Dag’ is eendag vol natuurbelevingactiviteiten, bij-voorbeeld doe-excursies onder bege-leiding van nationale parkengidsen,banjertochten, fotospeurtocht, natuur-memoryspel ‘draai om de boom’, inter-actief theater, zelf actief bezig zijn inde natuur zoals broodjes bakken opeen vuurplaat, bezems maken, boom-puzzel-wedstrijd en knutselen metnatuurlijke metalen. In januari 2004 iseen begeleidingsteam samengesteld.Dit team heeft de grote lijnen uitgezetbetreffende de organisatie en deinhoud van de ‘Special Doe Dag’. De 1200 deelnemers aan deze dagkregen bij aanvang een stempelkaart,waarmee ze bij alle activiteiten eenstempel konden krijgen. Na inleveringvan de volle stempelkaart kregen dedeelnemers het Special Diploma uit-gereikt. Als speciale geste werd uit deingeleverde stempelkaarten één kaartgetrokken. De winnaar heeft van hetnationaal park De Meinweg een wan-deling aangeboden gekregen.Mede dankzij het uitstekende weer op 5 september 2004 is de ‘SpecialDoe Dag’ een groot succes geworden. Uit reacties van begeleiders en deel-nemers kan men afleiden dat men het een geslaagde dag vond.

Reizende Expositie ‘Beleef deOosterschelde’De Reizende Expositie ‘Beleef deOosterschelde’ geeft informatie overhet grootste Nationaal Park vanNederland en informeert over leukeactiviteiten in het gebied. In 2 jaar tijd reist de expositie rond langs degemeenten die aan de Oosterscheldegrenzen. De expositie staat in ruimteswaar ‘mensen toch al komen’, zoalsbibliotheken en dorpshuizen. Aan bod komen de natuur-, economi-sche en recreatieve waarden van deOosterschelde, als onderdeel van deDeltawateren en wat ‘Nationaal Park’inhoudt. De tentoonstelling wordt pergemeente aangepast, zodat er veelaandacht is voor de lokale betekenisvan de Oosterschelde. Ook kunnenbezoekers zélf wat toevoegen aan deexpositie. In vitrinekastjes kunneninwoners een voorwerp plaatsen, dathun persoonlijke verhaal over deOosterschelde vertelt.

Zompies zoekpadIn het Natuuractiviteitencentrum deWeerribben in Ossenzijl start de zoek-tocht van Zompie, de jonge rietdwerg,naar de kleine otter Glanspels. Bijdeze tocht kunnen kinderen aanwijzin-gen volgen die Zompie geeft. Tijdensde tocht zoeken ze uit waar Glanspelsgevangen zit en ontdekken ze degeheime code om de prins te bevrij-den. De zoektocht is ongeveer drie kilome-ter lang en loopt door het spannendemoeras met de uitgestrekte rietveldenen mysterieuze moerasbossen. Zompiegeeft af en toe ook aan volwassenenuitleg over het moerasgebied deWeerribben.Ook in 2004 was Zompies zoekpadweer een groot succes. Duizenden kin-deren hebben Glanspels kunnenbevrijden!

29

Erik of Het klein insectenboekErik of Het klein insectenboek isgeschreven door Godfried Bomans.Van dit meesterwerk is een filmgemaakt die eind 2004 in de bioscopen heeft gedraaid. De Nationale Postcode Loterij is eenvan de sponsors van de film. Het IVNheeft, als een van de benficiënten vande Nationale Postcode Loterij, gezorgdvoor leuke kinderactiviteiten overinsecten tijdens de voorpremières.Deze premières waren alleen voor winnaars van de Nationale PostcodeLoterij te zien in negen bioscopen.

IVN en de Nationale Postcode Loterij

De Nationale Postcode Loterij draagt wezenlijk bij aan het doel van

het IVN: opkomen voor natuur, landschap en milieu door mensen

de natuur te laten beleven en door te investeren in kennis en kunde

van mensen. Bestuur en directie van het IVN zijn blij met deze

steun, die het mogelijk maakt het natuuren milieueducatieve werk

van vrijwilligers en beroepskrachten van het IVN te versterken en uit

te breiden en dat juist in een periode dat de nationale overheid

natuur en milieu minder hoog op de politieke agenda heeft staan.

Overzicht van door de Nationale Postcode Loterij gefinancierde projecten:• Ondersteuning vereniging• Projecten: Jeugdbeleid en kadervorming• Begeleidingscommissie Natuurgidsencursus (BCN)• Campagne IVN NatuurNetwerk• Projecten IVN-consulentschappen• Communicatie (o.a. Mens en Natuur; Meerblad)• Ledenservice, verenigingssecretariaat

30

Landelijk Bestuur

Raad van Toezicht

VoorzitterP.J.M. Rombouts

Secr. PenningmeesterJ.H. Eigeman

Vice-voorzitterB.K. van Dam

LedenW. de HaanA.J. KockV. Troost-van Dalen

Algemeen directeurJ.A. van Dalen

Plv. directeurH. Bunte

Dir. SecretaresseE. van Wissen-Pinkster

Landelijke Raad

GroningenF. ColnotI. de Roest

Frieslandvacant

DrentheV. Troost- van DalenG. Mensing

OverijsselW.E. HurkmansA.A. Hilderink

GelderlandJ.J. KapteinJ. Duivenvoorde

FlevolandG. Donders-ScheepstraH. Langendoen

UtrechtC. van Zon

Noord-Hollandvacant

Bestuurlijke organisatie

Zuid-HollandJ. RontgenW. Klaassen

Zeelandvacant

Noord-BrabantT. Bakker

LimburgP. Munten

IVN Jong / WoesteLandS. ChristiaanseM. van Geel

De omzet van het IVN, inclusief die vande IVN-consulentschappen is in 2004iets onder de € 9 miljoen uitgekomendoor lagere projectsubsidies. De finan-ciële verantwoording van de projectenvindt plaats op het moment dat ook de eindafrekening wordt opgemaakt.

Door de van toepassing verklaardesubsidievoorwaarden van ministeriesen de provinciale overheden wordenalle activiteiten als projecten gedefini-eerd. Het subsidie van het ministerievan Landbouw, Natuur en Voedsel-kwaliteit inzake de Nationale Parkenheeft betrekking op de personeel-kosten van de IVN-medewerkers in de Nationale Parken alsmede enkeleprogrammakosten.

Het IVN is een van de benificiëntenvan de Nationale Postcode Loterij. In 2004 ontvingen wij een bedrag van€ 1,5 miljoen uit de opbrengst vandeze goede doelen loterij. De deel-nemers van de loterij spelen ondermeer mee om goede doelen te realiseren.

31

Financiën Balans van het IVN (x Euro 1.000)ActivaMateriële vaste activaVoorraad voorlichtingsmateriaalVorderingenOnderhanden werkLiquide middelen

PassivaEigen vermogenVoorzieningenKortlopende schulden

Totale exploitatie van het IVN (x Euro 1.000)Verdeling van inkomstenSubsidie provincies (regulier)Subsidie LNV inzake Nationale ParkenBijdrage Nationale Postcode LoterijOverige subsidies en bijdragen Omzet

Directe kosten afgewikkelde projectenMutatie onderhanden werkOverige batenToegevoegde waarde

Verdeling van uitgaven PersoneelskostenAfschrijvingHuisvestingBureau- en organisatiekostenRente- en bankkostenBestemming projectenToevoeging reserve IVN-consulentschappenToevoeging algemene reserveTotaal

2004201143

1.6013.0531.5996.597

2.395363

3.8396.597

2.0901.2061.5003.7618.557

-2.609723

206.691

4.975122393494-34

50226

2136.691

2003225101

2.0472.316

9995.688

1.647237

3.8045.688

1.9221.0041.5004.6409.066

-2.6871191

6.481

4.519145397489-13

23242

6706.481

IVN Jaarverslag 2004

Documents

Transcript of IVN Jaarverslag 2004