IVN Apeldoorn

Groenvoer

Langs erfvogels enboerderijenWater op de VeluweBeekprik massaal gered

Jaargang 37, numm

er 1 lente 2013

IVN, vereniging voor natuur- en milieueducatie, is eenvereniging van vrijwilligers en beroepskrachten die bij-draagt aan een duurzame samenleving door mensen tebetrekken bij natuur, milieu, landschap en leefomgeving.Verspreid over Nederland heeft het IVN 174 plaatselijkeafdelingen en elf provinciale consulentschappen. Ongeveer18.000 leden zetten zich actief in voor de natuur en hetmilieu door middel van allerlei voorlichtende en educatieveactiviteiten voor jong en oud, zoals excursies, cursussen,tentoonstellingen en lezingen. Bestuur: bestuur@ivn-apeldoorn.nlVoorzitter:Hans Hogenbirktelefoon: (055) 5423886,e-mail: voorzitter@ivn-apeldoorn.nlSecretaris:vacant (voorzitter neemt waar)e-mail: secretaris@ivn-apeldoorn.nlPenningmeester:Daan Eerlandtelefoon: (055) 3556903e-mail: penningmeester@ivn-apeldoorn.nlBetalingen: Postbank 949976 t.n.v. IVN ApeldoornAlgemene bestuursleden:Annelies van Hattem, telefoon: (055) 543 16 73Gerard Koops, telefoon: (055) 533 75 99,Alex Eeninkwinkel, telefoon: 06 22 737 036 Contactpersonen werkgroepen: zie www.ivn-apeldoorn.nl

Contributie / donatie (per jaar)Leden: € 12,-Huisgenootleden € 5,-Donaties (minimaal) € 12,-De contributie of donatie moet vóór 31 maart overgemaaktzijn. Opzeggingen van lidmaatschap of donateurschapdienen vóór 1 november door de secretaris te zijn ontvan-gen. Betaling: Postbank 949976 t.n.v. IVN Apeldoorn Ledenadministratie:Adriaan Goemanledenadministratie@ivn-apeldoorn.nl

GroenvoerGroenvoer is het contact - en informatieblad van IVNApeldoorn en verschijnt vier maal per jaar. Door het maxi-mum van zestien pagina’s is de redactie soms genoodzaaktom een artikel in te korten. Wij vragen hiervoor uw begrip.Overname van artikelen is toegestaan na schriftelijke toe-stemming van de auteur en de redactie. Redactie: Greet Bothe, Jolanda Denekamp,Yvonne Zwikker, Joop Bothe, Tjitske Wijngaard,Nel AppelmelkEindredactie: Monic BreedVormgeving: Diny KokContact redactie: telefoon: 055 366 03 02e-mail: groenvoer@ivn-apeldoorn.nl De uiterste inzenddatum kopij voor het zomernummer:24 april 2013

Voorwoord

Greet Bothe

Dit lentenummer van Groenvoer heeft een nieuw jasje methet nieuwe logo van IVN gekregen.2013 is het jaar van het water. Groenvoer wil het hele jaaraandacht besteden aan water. Als eerste geven we aan-dacht aan de natte natuur van de Weteringsebroek. Het iseen van de groene wiggen die het buitengebied met de stadverbindt. Om meer ruimte voor waterberging te creëren iseen herinrichtingsplan van de Nieuwe Wetering gereali-seerd.2013 is ook het jaar van de boerderij. In de rubriek Cultuuren landschap gaan we in op erfvogels en boerderijen. Ditjaar is er extra aandacht voor de boerderij vanuit het oog-punt van zorg over de achteruitgang van het historischerfgoed. Boerderijen verdwijnen, terwijl ze horen in hetlandschap en het unieke karakter van een landelijk gebiedbepalen, door hun typische bouwstijl en kleur.

Vanwege de achteruitgang van de populatie van de patrijsis 2013 ook het jaar van de patrijs, zie het ingezonden ar-tikel van Jolanda Denekamp.2013 is door de Verenigde Naties uitgeroepen tot het jaarvan de quinoa, onder andere omdat men in dit pseudograaneen goed voedingsmiddel ziet dat kan helpen bij de hon-gerbestrijding in de wereld.Kortom genoeg interessante artikelen in deze Groenvoer.Veel leesplezier. En 2013 is het jaar van IVN Apeldoorn met een nieuweeigen ruimte, dat kansen en mogelijkheden biedt voor oudeen nieuwe acties: cursussen, voorbereidingsbijeenkom-sten, kleinschalige lezingen, ontmoetingen ook voor ledenen donateurs. Raadpleeg altijd de centrale agenda op www.ivn-apeldoorn.nl onder Over IVN / Zoekboek voor data enafspraken.

Foto voorpaginaIJssel hoog water,foto: Nel Appelmelk

2

Colofon IVN Apeldoorn

Groenvoer

Ongeveer zeven jaar geleden kwamen verontruste boerennaar het gemeentehuis in Twello. In de gebiedsvisie Wete-ringsebroek stond onder andere dat de mogelijkheden voorrecreatie vergroot zouden worden. Hoe kon dat samen gaanmet de huidige agrarische invulling? Om een recreatienet-werk, natuurontwikkeling en verbetering van de landbouw-structuur te realiseren, werkten de gemeenten Voorst enApeldoorn en Waterschap Veluwe samen. De bewonerskonden hun wensen kenbaar maken en Natuurmonumen-ten is betrokken bij de inrichtingen van 75 hectare natuur.Een bezoek aan het gebied is een aanrader om met eigenogen te zien hoe nieuwe natuur vorm en landbouw deruimte krijgt. De Weteringsebroek is overwegend agrarisch en omvat 500hectare. Het ligt ten noordoosten van Apeldoorn en strektzich uit tot de kern van Teuge. Het is een uitloop mogelijk-heid van de nieuwe wijk Zuidbroek. De gebiedsvisie pastbinnen de trend van ontsluiting van het platteland, voor derecreatie, de verbetering van de landbouw en het ontwik-kelen van nieuwe natuur.

Ook is deze aanpak een uitwerking van de Groene Mal, degroenstructuurvisie van Apeldoorn. Het is een van degroene wiggen die het buitengebied met de stad verbindt.In samenspraak met de bewoners is bijvoorbeeld in hetDrostendal een bijzonder ‘rustpunt’ ontstaan, een speelsepicknickplek bij fietsknooppunt 66. Het feit dat er de laatste jaren steeds meer boeren zijn diestoppen met hun bedrijf biedt kansen. Daar waar boerenwillen uitbreiden, maar de grond in feite te nat was, kozenboeren soms voor een verhuizing naar drogere grond. Denaam ‘broek’ zegt het al, het gaat om soms zeer vochtigland.Om meer ruimte voor waterberging te creëren is een her-inrichtingsplan van de Nieuwe Wetering gerealiseerd. Na-tuurlijke oevers bieden kansen aan planten, vogels, vissenen amfibieën en verbeteren de waterkwaliteit. In dit deelontstaat een nieuw natuurgebied van 6 hectare. Over deGrote Wetering is een brug geplaatst, een tweedehands-brug nog wel. Een passende werkwijze in tijden van duur-zaamheid en bezuiniging.

Weteringsebroek: een waardevolle groene wig Yvonne Zwikker

foto: Yvonne Zwikker

3

Thema

Groenvoer

De hoofdlijnen van het project Weteringse Broek zijn gere-aliseerd maar het kost tijd voordat een elzenbroekbos ookwerkelijk een elzenbroekbos is. Plannen om houtsingels enhagen, die de structuren in het landschap accentueren, teverlengen zijn in voorbereiding. Net zoals plannen voor eentheetuin en een nieuw landgoed, die afhankelijk zijn vanparticulier initiatief. Er komt een netwerk aan wandel- enfietspaden waarvan een deel al gerealiseerd is. Het Aven-voordensepad, een klompenpad van 13 km gaat over deeerder genoemde brug en dwars door het gebied. Als hetveel geregend heeft is het meer een laarzenpad, dat hoortbij ‘broek’.

Bronnen: Gebiedsvisie Weteringsebroek, website gemeen-te Apeldoorn; krantenartikel 3 april 2012 in de Stentor; infoinloopmiddag in Op den Touga in Teuge, georganiseerddoor de betrokken gemeentes en het Waterschap op 12augustus 2012.Meer info: www.waterschapveluwe.nl(14-01-2013)

Leden en donateurs die willen rondstruinen in het gebiedzijn komende zomer van harte welkom om op zaterdag-ochtend 13 juli met elkaar het Avenvoordense pad teverkennen. We starten om 10 uur. In de nieuwsbrief voorjuli die eind juni verschijnt, komt het vertrekpunt te staan.Neem eten en drinken mee. We zijn ongeveer 4 uuronderweg over oneffen paden. Op het pad zijn geenhonden toegestaan.

Cultuur

Langs erfvogels en boerderijenJolanda Denekamp

‘Erfvogels en boerderijen’ is het thema van de fietstocht vanIVN Apeldoorn op 25 mei. Niet zomaar, want 2013 is hetJaar van de Boerderij. In 2003 was er ook al eens een Jaarvan de Boerderij. Dit jaar is er extra aandacht voor deboerderij vanuit het oogpunt van zorg over de achteruitgangvan het historisch erfgoed. Boerderijen verdwijnen, terwijlze horen in het landschap en het unieke karakter van eenlandelijk gebied bepalen, door hun typische bouwstijl, kleur.

Er is zelfs een nieuwe Stichting Agrarisch Erfgoed Neder-land – opgericht in 2010 - die zich sterk maakt om ‘hetagrarische erfgoed dat Nederland rijk is, te beschermen, tebehouden en te blijven gebruiken’. Veel mensen denkendan al snel aan monumentale historische boerderijen –voorzien van zo’n schildje op de gevel of naast de deurpost –maar dat is niet het geval: het betreft alle boerderijen enagrarische bouwwerken met regionale kenmerken. Meest-al zijn dat boerderijen van voor 1950. En het gaat om hettotaalplaatje: het gebouw zelf, schuren, hooibergen, bak-huizen, kippenhokken, het erf én de boerderij in het land-schap. Tel daar de verhalen over boerderijen, de geschie-denis van de agrarische streek, de agrarische samenlevingzoals die op basis van de boerderijen bestond en vaak nogbestaat (denk aan noaberschap) bij en het plaatje waar deStichting Agrarisch Erfgoed Nederland zich voor inzet iscompleet. De tocht van 25 mei zet de fietsers op het beenvan dit cultuurlandschap rondom Apeldoorn.

Taakverdeling terugzien in erfbeplantingOp www.landschapsbeheergelderland.nl staat over de ‘Ge-schiedenis en opbouw van het (boeren)erf‘ dat ‘de traditio-nele taakverdeling tussen man en vrouw terug te zien is opeen boerenerf en in de beplanting. De voor- en achterkant(respectievelijk wonen en werken) worden nog altijd dooreen denkbeeldige lijn tussen de verschillende gebouwenvan elkaar gescheiden. De vrouw had de verantwoordelijk-heid over het woongedeelte, het daarbij liggende terreinmet de bleek, de moestuin, de huisweide, eventueel desiertuin en de boerenboomgaard. Op de boerderij werd datmeestal ‘het voor’ genoemd. De man had de verantwoor-delijkheid voor de dieren, de wagens, de werktuigen en hetbedrijfsgedeelte. Kortom, hij had de zorg voor ‘het achter’.’

Aardig is dat je op de site van Landschapsbeheer Gelder-land via een kaart kunt inzoomen op je eigen perceel,waarna je vervolgens informatie kunt krijgen over hetlandschapstype waarin je woont en de beplanting diedaarbij thuis hoort: woon je in een heidelandschap danhoren daar heggen en hagen, zoals meidoorn en haagbeukrondom de voortuin, moestuin, boomgaard of als perceels-scheiding of scheiding tussen de weilanden bij. Of mis-schien woon je wel aan de zuidkant van Apeldoorn, in eenkampenlandschap met houtsingels en –wallen. Of in hetheideontginningslandschap met boerenboomgaardjes enelzensingels. Kun je meteen zien wat er dit voorjaar aanbeplanting bij moet in je tuin.

4

Thema

Groenvoer

De boerderijen staan onder druk en met het eventueelverdwijnen van die boerderijen krijgen de erfvogels het ookmoeilijker, sterker nog, dat is al het geval… Te netTegenwerkend economisch tij, geen opvolging, nieuweagrarische bedrijfsvoering (denk aan zorgboerderijen, bed& breakfast) is niet mogelijk, opknappen van de boerderijte duur; een greep uit de redenen voor de leegstand of zelfsde sloop van boerderijen. Het verdwijnen van boerderijenis één punt, grootschaliger boerenbedrijvigheid en het ‘net-ter’ worden van erven zijn andere reden waardoor de erf-vogels het flink lastig hebben gekregen. ‘Netter’ betekent‘te net’ en dat betekent ‘geen eten meer te halen en mindergeschikte broedplaatsen te vinden’ voor de vogels. Met eengroot aantal partners zoals Landschapsbeheer maakt Vo-gelbescherming Nederland zich sterk voor erfvogels, wanteen aantal van die erfvogels zoals de boerenzwaluw,ringmus en steenuil staat op de Rode Lijst van bedreigdevogels.Dé erfvogel bestaat trouwens niet; er zijn tal van erfvogelsbij boerderijen: zwaluwen, merels, mussen, uilen in meer-dere soorten en maten, vinkjes, kippen niet te vergeten.

Vogelbescherming Nederland stelt dat erfvogels ‘vogelszijn die leven op het boerenland, op en rondom boerderijenen landelijk gelegen woningen, op erven en in hagen enhoutwallen’. Dan moet je denken aan soorten als steenuil,ringmus, kerkuil, boerenzwaluw (zeker gezien de naam eenechte erfvogel), torenvalk, grauwe vliegenvanger en deooievaar.

Hoe aantrekkelijker een erf, hoe meer soorten vogels. Enwat is aantrekkelijk? Singels, houtwallen en andere kleinelandschapselementen waar muizen op af komen (heerlijkvoor uilen), diversiteit van verbouw aan gewassen, aanbodvan (onkruid)zaden en insecten (voor de kleinere vogels).Voedsel is belangrijk, broedgelegenheid ook. Het liefst opeen ‘natuurlijke’ manier, maar ook wordt steeds vaker dehulp van de mens ingeschakeld door het ophangen vankunstnesten(nestkasten). Want alle beetjes helpen.

Kijk ook eens op www.agrarischerfgoed.nl.Noteer vast: Fietstocht IVN Apeldoorn: Erfvogels en boer-derijen, zaterdag 25 mei, 10.00 uur, start parkeerplaatsventweg Deventerstraat.

Marianne Veen-van PeskiZwaluw

5

Cultuur

Groenvoer

Het is 19 januari en het KNMI geeft als weersvoorspellingvoor overdag: bewolkt, - 3 en met een straffe oostenwindwaardoor de gevoelstemperatuur op -10 of zelfs lager ligt.

En nu is het avond, de temperatuur is gezakt, terwijl debewolking en de straffe oostenwind zijn gebleven. Er heb-ben zich zestien kinderen opgegeven voor de IVN-jeugdac-tiviteit Uilen en sterren op Hoog Buurlo en we vragen onsals gidsen af hoeveel van die zestien onder deze omstan-digheden het zullen laten afweten. Het antwoord blijkt alsbij telling de zestien nog met één kind zijn aangevuld. Ze-ventien kinderen tussen 8 en 12 jaar die het aandurven dekou te trotseren en het donkere bos in te gaan. De meestenhouden de hand van de meegekomen ouders wel stevigvast – of misschien zijn het wel de ouders die de handenvan de kinderen zo stevig omklemmen.

Alles werkt ook mee om een sfeer van mysterie en duisterte scheppen. De lantaarns met flakkerende kaarsen die aande kant van de weg bij de parkeerplaats staan, de instruc-tie om vooral met de auto’s vooraan de parkeerplaats tegaan staan om zo min mogelijk het bos en zijn inwoners teverstoren, de waarschuwing om straks alleen te fluisterenzodat we goed het geluid van de uilen kunnen horen als diezich te kennen geven.

Eerst is er een korte inleiding over uilen waarbij de drieopgezette uilen op een uitklaptafeltje de aandacht van dekinderen extra goed vasthouden. Ja, het hartvormig ‘ge-zicht’ van de kerkuil vinden ze bijzonder en wow, wat eenscherpe klauwen en goh, wat een zachte veren en ja, zeweten dat de uil heel goed kan zien en sommigen wetenzelfs dat een uil zijn hoofd – je mag echt wel kop zeggenhoor – goed kan draaien.

En dan nu op pad en dan is het toch verrassend licht. Desneeuw licht het hele bos op. Er klinken uilengeluiden uiteen bandje om te proberen de in het bos aanwezige uilente verleiden zich ook te laten horen. Maar die laten zich nietverleiden. Wel klinkt de wind en kraken onze voetstappendoor het bevroren bos en is er af en toe gefluister van dekinderen of een zachte uitleg over de uilen die in het gebied

zitten en de schapen en lammetjes in de schaapskooi diein deze tijd extra rust moeten hebben.Iets voorbij de schaapskooi staan we stil bij de post waarde uitleg over de sterrenhemel is gepland. De kinderenkijken naar boven en om zich heen en ja, ze zien het verschilin licht tussen de ene kant en de andere kant van waar zestaan. Hoe zou dat nou komen? Meteen klinkt er gegiechelen gaan er handen omhoog, want dat hebben ze net ge-hoord van een van de meelopende gidsen, al dat licht komtvan de stad Apeldoorn. Gegiechel dus, want wat is er nouleuker dan volwassenen die niet door hebben dat je als kindhet antwoord net hebt gekregen van een andere volwasse-ne? En dan kijken ze weer naar boven naar de bewolktehemel waar nu zelfs de eerder nog vaag zichtbare maanzich niet laat zien. Maar er zijn digitale hulpmiddelen: eenomhoog gehouden tablet met de sterrenhemel erop helptde kinderen zich voor te stellen hoe het zou kunnen zijn.

En het eigen voorstellingsvermogen van de kinderen doetde rest op deze tocht. We zijn nog maar net op weg of eenvan de kinderen ziet al een uil op een tak zitten – ze beseftbijna meteen dat het uitgroei van een boom is, maar die uilis toch even gezien. En als we de parkeerplaats weer na-deren vraagt een kind zich af of de uil die ooit op de par-keerplaats is gesignaleerd misschien hier ook nog wel zijnterritorium heeft, en dan zit-ie misschien nu wel naar onste kijken… en ze kijkt omhoog waar de silhouetten van debomen boven ons uittorenen en het lijkt alsof ze de uil zietzitten.

De kou lijkt de meeste kinderen weinig te deren. Eenmeisje vertelt trots over alle lagen die ze aan heeft, eenhemd, een shirt, nog een shirt, een vest, een fleece en eenjas. Haar vader staat er in zijn dunne jackje naast te rillenen denkt vast dat hij beter een voorbeeld aan zijn warmgeklede vrouw en dochter had kunnen nemen.En aan het eind vinden de warme chocolademelk en deuilenkoekjes gretig aftrek. Geen uilen en geen sterren, maarwel een heel spannende belevenis voor zeventien kinderenen hun ouders.

(Geen) uilen en (geen) sterrenTjitske Wijngaard

Uitgelicht

Sneeuwklokje; in cultuur gebrachte schoonheidYvonne Zwikker

Dit jaar trof ik de eerste sneeuwklokjes op 2 januari aan ineen tuin gelegen op het zuiden. Een week later waren zedoor de sneeuw toegedekt. Ooit ben ik naar het sneeuw-klokjesfeest op de Boschhoeve in Wolfheze geweest, datwas op 23 februari, dus bijna 7 weken later. We hebbendaar geen sneeuwklokje in de tuin kunnen zien vanwegehet dikke pak sneeuw. Binnen was er voor de liefhebbersvan alles te beleven.

Variëteiten jacht Er zijn mensen die van het verzamelen van variëteiten vande sneeuwklokjes hun levenswerk maken. Ze surfen deverkoopsites af voor nieuwe aanwinsten en zweten peen-tjes of ze nu wel of niet zullen bieden. De gastspreker ophet sneeuwklokjesfeest, Valentir Wijnen uit België, eenfervent verzamelaar verzekerde zijn publiek, dat dit biedenspannender was dan een voetbalwedstrijd. Een bedrag van€145 euro per bolletje is niet ongebruikelijk.

6

Jeugd

Groenvoer

foto: Yvonne Zwikker

Zo heb je ook gevulde sneeuwklokjes en klokjes met ande-re kleurnuances. De verandering in de sneeuwklokjesontstaat door mutatie in het gen. Het gaat erom deze mu-tatie in de erfelijke lijn te behouden. Met die afwijkendesoorten gaan de liefhebbers weer verder kweken. Na vijfjaar kan één bolletje zorgen voor 25 nakomelingen, maardat lukt lang niet altijd. StinzenplantenHet sneeuwklokje (Galanthus nivalis) komt oorspronkelijkuit het Nabije Oosten, vooral uit Turkije. De hellingen op deAnatolische hoogvlakten in Oost-Turkije zijn compleet witna het wegsmelten van de sneeuw; ze worden er nog steedsgerooid voor de handel. Het is een bolgewas uit de narcis-familie. De markante helderwitte klokjes sluiten zich ’snachts en bij regen. Sneeuwklokjes behoren tot de stinzen-planten. Zowel over de schrijfwijze als de herkomst zijn talvan opvattingen. Volgens Piet Bakker en Evert Boeve inhun boek Stinzenplanten gaat het om verwilderde cultuur-planten die bij oude buitenplaatsen en dergelijke zijn aan-geplant en sindsdien standhouden. Het is in oorsprong demens die een bepaald milieutype gecreëerd heeft waar floraen fauna op reageren. VermeerderingIn Nederland vindt amper zaadvorming plaats. Toch krijgende bloemen bij warm voorjaarsweer wel bezoek van solitai-re honingbijen en hommels. De vermeerdering in Nederlandgeschiedt hoofdzakelijk door de ongeslachtelijke voortplan-ting: door de vorming van nieuwe bollen. Het zijn bolgewas-sen die gemakkelijk verwilderen.

Wanneer ooit rond historische bebouwing sneeuwklokjesgestaan hebben, zijn ze jaren nadat de bebouwing al langverdwenen is nog een aandenken aan andere tijden. Al-thans als de omgeving en de bodem met rust gelaten zijn. Blote bolletjesOmdat er veel vraag was naar deze vroege voorjaarsbodewerden ze in bossen geteeld, bijvoorbeeld op Texel. Dezesneeuwklokjes kwamen oorspronkelijk uit Noord Frankrijk.Nu de handel voorbij is, blijven de sneeuwklokjes zichvermenigvuldigen en leveren een ongekend voorjaarstapijtin een grove dennenbos. De bolletjes zitten onzichtbaaronder de grond.Wanneer je bij de tuincentra kijkt, zie je zelden sneeuwklok-jes in bakjes. Het zijn overwegend blauwe druifjes, hyacin-ten en narcissen. Tegenwoordig steken de bollen ervanopvallend boven de bakjes uit. De plant kan dit overlevenomdat de bollen bewerkt zijn. Ook is deze manier vanaanbieden minder tijdrovend. Wanneer ze buiten in het veldprecies bloeien is nooit te voorspellen. Dat is nou zo leukaan de natuur.

Kijktips:- Kasteeltuin van De Wildenborch in Vorden opent op eenof twee zondagen eind februari of begin maart haar deurenafhankelijk van de ontwikkeling van de akonieten ensneeuwklokjes. Zie www.wildenborch.nl.- Rond het vogelkijkpunt in het Leusveld. Zie www.natuur-monumenten.nl/leusveld.- In het Mheenpark zijn ze door een particulier stiekemaangeplant.

7

Uitgelicht

Groenvoer

Water op de VeluweGerard Koops

We kennen allemaal de Veluwe. Een landschap van stuifzanden, dorre dennenbossen en krakende heidevelden. Eendroog gebied dus! En dat is helemaal niet waar… Bijna nergens in Nederland valt zoveel regen, als juist op de Veluwe,met name het stuk ten westen en zuidwesten van Apeldoorn.Toch is de bodem er bijna altijd behoorlijk droog. Dat komt door de samenstelling van de bodem op de Veluwe. Op veelplaatsen bestaat die bodem uit behoorlijk grof zand. Als daar regen op valt, zakt dat snel de bodem in. Dus weg is het water!

Die bodem zal natuurlijk een keertje vol raken. Net als een emmer; als je er steeds meer water in doet, gaat de emmeroverlopen. En dat doet de Veluwe ook. Alleen meestal niet over de rand, maar ondergronds. Het water, dat in de bodemis gezakt, stroomt ondergronds naar de lagere randen van de Veluwe. En daar komt het als kwelwater steeds dichter bijde oppervlakte. Zo ontstonden moerassige plekken, waar vandaan dat water via beekjes verder stroomde.

Met name voor de landbouw is die grondwaterstand in de laatste eeuwen verlaagd. Op drogere bodem kon je de grondbeter bewerken, eerder en beter gewassen verbouwen. Maar dat die drassige gebieden ooit bestonden, zie je nog terugin veel gebiedsnamen op de Oost-Veluwe. Denk maar eens aan Beekbergerbroek, het Lampebroek (broek is eendrassig terrein) en aan het Orderveen.

Eén van de parels, waar die situatie (weer) relatief goed is te zien, is het Wisselse veen. Dit gebied, ooit ontgonnen alshooiland, is deels weer als natuurgebied hersteld. Daar stroomt nog de Verlorenbeek. ‘Verloren’ omdat er geen water-molen op die beek was. Van oorsprong was dit waarschijnlijk een natuurlijke beek. In dit gebied groeiden vetblad enwelriekende nachtorchis.

Flinke delen van dit gebied zijn inmiddels in beheer bij het Geldersch Landschap. Met name het meest westelijke deelen het Landje van Jonker. Dat laatste gebiedje is behouden dank zij de inzet van KNNV Epe/Heerde, die jarenlang hetgebiedje heeft beheerd. Nu het beheer meer op de natuur gericht is, kunnen we hopen dat ook de vroegere rijkdom aanplanten weer terugkeert.

Het vertelgenootschap in Apeldoorn houdt zich bezig metde oudste vorm van overdracht: het vertellen van verhalen.Een vorm die nog springlevend is, vandaar dat er in veelsteden groepen vertellers actief zijn. Na de Algemene Le-denvergadering van 15 november lichtte de voorzitter Alievan Ommen ons in over de geschiedenis en werkwijze vanhet genootschap in Apeldoorn en konden we de praktijk vanhet vertellen ter plekke ervaren.

Aan het Apeldoorns vertelgenootschap zijn momenteel 12vertellers verbonden. Het genootschap bestaat sinds 1997.Ze maken gebruik van bestaande verhalen zoals dezeavond onder andere ‘De juffer van Hoog Soeren’ voor hetvoetlicht kwam. Soms bewerken ze een verhaal gedeelte-lijk. Dat een verteller zelf een verhaal schrijft, behoort ooktot de mogelijkheden. Dat verhaal is dan bijvoorbeeld ge-baseerd op de geschiedenis van de plek waar de activiteitplaats vindt of de wens van de aanvrager.

IVN Apeldoorn en verhalenvertellersIn het Open Monumenten Weekend van 8 en 9 september2012 namen vertellers plaats onder de immense kastanjeop het landgoed van Kasteel ter Horst. Speciaal voor ditweekend en deze plek was een verhaal geschreven, geba-seerd op de geschiedenis van het kasteel. IVN Apeldoornwas daar ook actief en we konden beide dagen zien dat erveel belangstellenden kwamen luisteren.

Verhalen vertellenYvonne Zwikker

Verslag

Een mooi moment van rust op een unieke plek.Op Boomfeestdag 2012 waar IVN educatief bij betrokkenwas, trakteerde het Vertelgenootschap de schooljeugd opeen vertelling waarin de vriendschap tussen een jongen eneen boom centraal stond. IVN Apeldoorn Natuur in de zorg is bekend met het positie-ve effect van een vertelling als onderdeel van hun activiteit.Ook tijdens de laatste doorsteekwandeling was er afgelo-pen jaar ruimte voor een verhaal. Een verrassing die in desmaak viel. En Frits Hollander tenslotte besteedde aan-dacht aan verhalen, als onderdeel van de Midwinterwan-deling van afgelopen jaar.

Workshop najaar 2013Zo zijn er al heel wat ervaringen met (externe) verhalenver-tellers door onze afdeling opgedaan. IVN natuurgidsenvertellen ook, maar zijn vooral gericht op het overbrengenvan informatie. Wij willen mensen aan het denken zetten.We stellen meer vragen en nodigen mensen uit te voelenen te kijken. Een verhaal vertellen maakt voor de meestevan ons tot nu toe geen onderdeel uit van onze werkwijze.De eerder genoemde voorbeelden laten zien dat er weldegelijk mogelijkheden zijn. Vandaar dat een workshop vanhet Vertelgenootschap dit jaar op de agenda staat. Wie ervoor voelt deze methodiek uit te proberen en er meer overte weten te komen: benut deze kans!. De datum is nu nogniet bekend, maar komt in de nieuwsbrief.

8

Column

Groenvoer

2013 is door de Verenigde Naties uitgeroepen tot het jaarvan de quinoa, onder andere omdat men in dit pseudograaneen goed voedingsmiddel ziet dat kan helpen bij de hon-gerbestrijding in de wereld.Men spreekt van pseudograan, omdat quinoa strikt geno-men geen graan is maar zaad. Het zaad wordt echter welverwerkt en gebruikt als graan.

Quinoa is een complete eiwitbron en bevat meer eiwittendan alle andere graansoorten, rijst en pasta. Bovendien isde biologische kwaliteit van de eiwitten in Quinoa boven-gemiddeld hoog hetgeen Quinoa maakt tot een superfood.

De naam quinoa komt uit de taal van de Inca’s en betekentmoedergraan. Quinoa komt oorspronkelijk uit Zuid-Ameri-ka, waar men het al 7000 jaar verbouwt. Tegenwoordigwordt de plant ook elders geteeld zoals in Frankrijk enCanada, omdat er in de westerse landen een groeiendevraag naar quinoa is.In Nederland onderzoekt men vooral of er een quinoa-rasis, dat geschikt is voor de Nederlandse omstandigheden.Op dit moment reist de jonge onderzoeker Rens Kuijten, dewereld rond op zoek naar een antwoord op deze vraag (ziedutchquinoa.blogspot.nl). Er zijn hier al enkele kleinschali-ge teeltproeven gedaan die positief lijken, maar uiteraardmoet er nog meer onderzocht worden en over langere tijdvoordat men kan concluderen dat een grootschalige teeltvan quinoa in Nederland haalbaar is, aldus Kuijten.

Het jaar van de quinoaTjitske Wijngaard

Recept voor quinoa met courgette en geitenkaasIngrediënten voor 2 personen:• 1 grote courgette of 2 kleine• 150-200 gram zachte geitenkaas, liefst in boomstamvorm• 150 gram quinoa• Olijfolie• Zout, peper• Vloeibare honing• Paar takjes tijmWerkwijze: Snijd de courgette in dikke plakken. Het gaat er hierbij om dat je net zoveel plakken courgette hebt alsplakken geitenkaas. De geitenkaas komt soms al in voorgesneden plakken, dus dan pas je de courgetteplakkendaaraan aan. Kook de courgetteplakken een paar minuten – ze moeten niet te zacht worden. Leg ze dan in eenovenvaste schaal naast elkaar en doe op elke plak courgette een paar druppels olijfolie, zout, peper naar smaak, paardruppels honing, tijmblaadjes (afgerist van de takjes) naar smaak. Op elke plak courgette leg je nu een plak geitenkaas.De schaal zet je onder de grill en het gerecht is klaar als de kaas bovenop de courgetteplakken mooi goudbruin vankleur is (10-15 minuten). Zodra de courgette onder de grill staat, spoel je de quinoa schoon en kook je hem volgensde gebruiksaanwijzing. Je zult merken dat de courgette en de quinoa ongeveer tegelijk klaar zijn. Eet smakelijk!

En men zal allicht een alternatief moeten vinden voor delama-mest die van oudsher een belangrijke rol speelt bij deteelt van quinoa. Zelf eet ik vrijwel elke week quinoa - het heeft een ietsnootachtige smaak - en het volgende is een van mijn favo-riete combinaties: simpel, gezond en erg lekker!

9

Natuur om de hoek

Groenvoer

De RansuilWillem Kuijpers

Vliegen is al een kunst op zichzelf maar koers houden iseen nieuwe ervaring. Niet veel later vliegen de vogels vanboom tot boom en af en toe scheren ze door de lichtbundelsvan de straatlantaarns. In de late herfst verdwijnen de vo-gels naar Beemte-Broekland.

Dit jaar heb ik dit allemaal gemist! Het zijn de kinderen inde straat die mij er deze keer op attent maken. De zevenkuikens zijn al groot en zitten goed in de veren. Ze zittenhier nu in een berkenboom, dat is vreemd. De kinderenpluizen met takjes enkele uilenballen uit elkaar en even laterlaten ze met overtuigende blik in hun ogen zien dat zeprecies weten waar het menu van de ransuilen, recht bovenhen, uit bestaat. Behoedzaam schuiven ze als ware patho-logen-anatomen de skeletdelen van kleine vogels en mui-zen uit de uilenballen.

Praktischer en vollediger kan het niet bij deze les over ‘Na-tuur om de hoek’. De kinderen willen er op school eenwerkstuk over gaan maken. Ook ouders komen een kijkjenemen en maken wat foto’s van de symboliek van dewijsbegeerte.

foto: Willem Kuijpers

foto: Willem Kuijpers

Voor bewoners van Apeldoorn-Noord bijna een vanzelf-sprekendheid om deze prachtige predators jaar na jaar openkele locaties in de wijk waar te mogen nemen. Maarondanks dat blijft het iedere keer weer een wonder endaarmee unieke beleving om de plaatsen te bezoeken waarze in de warme gloed van de zon roesten.

Mijn eerste waarneming: het vroege voorjaar van 2009 inde avondschemering:het silhouet van de ransuil op de nokvan het dak. Een mysterieuze verschijning en even later entweede vogel. De paring waar ik even later getuige van ben,maakt het op dat moment allemaal zo compleet! Maar nogvollediger als ik enkele maanden later zes ‘grijze wollenwanten’ in de fijnspar zie zitten, die mij met hun grote enverbaasde barnsteenkleurige ogen aanstaren. Daaropvolgt even later al snel hun eerste vliegoefeningen. Zonderde zwiepende tak, waar de uilskuikens nu op zitten, los tedurven laten, ontdekken ze de functie van de rare onvol-groeide flappen langs hun lichaam. Dan het moment dat deouders in de avondschemering het voedsel niet meer naarde jongen toebrengen, maar hen vanuit een tegenover-staande boom naar zich toe lokken. De vleugels van deuilskuikens ontwikkelen zich snel op het nog enige tijdgrijs-donzige blijvende lichaam. Een eerste poging om hetvoedsel in ontvangst te gaan nemen, eindigt op de verkeer-de tak of tegen de stam van de boom.

10

Uit de natuurgidsencursus

Groenvoer

Om informatie over de Zandvang te verkrijgen, heb ik toencontact gezocht met Waterschap Vallei en Veluwe (naamsinds 1 januari 2013). De Zandvang is een soort vijver enheeft als doel om zand en slib uit de beek op te vangen. DeZandvang slipt daardoor langzaam dicht. Eens in de zoveeljaar moet de Zandvang worden uitgediept. Dit mag echterniet zomaar. Er zou mogelijk beekprik aanwezig kunnenzijn en deze geniet een beschermde status. Bij het bagge-ren moet de beekprik uit het slib gered worden. Ik heb toenaangegeven om hier wel bij te willen helpen, met het ideeom binnen IVN naar meerdere vrijwilligers te vragen.

Op verzoek van het Waterschap hebben we op 29 septem-ber met vier IVN’ers helpen zoeken naar de jonge beekprik-jes. Een kraanwagen haalde de bagger uit de beekloop. Inde bagger krioelde het van kleine grijsbruine wurmpjes, watde beekprikken bleken te zijn. Het zoeken was een intensiefkarwei, maar uiteindelijk hebben we naar schatting 380larven gered.

Beekprik massaal geredUlrik van der Laan

Tijdens de natuurgidsopleiding (2010-2012) hadden wij(Jacqueline en Ulrik) een gezamenlijk studiegebied. Wehadden gekozen voor de Zandvang in de Beekbergschebeek. Deze ligt vlak langs het kanaal niet ver van deWoudbrug. Het is een prachtig plekje waar we in alle rustde natuur konden observeren. In het water heb ik regelma-tig vissen zien zwemmen. Stekelbaarsjes, blankvoorns,karpers en zelfs een grote snoek. Maar het grootste geheimis al die tijd aan ons oog onttrokken geweest: de beekprik.

De beekprik is een langvormige vis die in de beken ensprengen op de Veluwe leeft, en zich in het ‘larve’-stadiumniet laat zien want de beekprik leeft de eerste drie tot zesjaar in de bodem. In het laatste jaar vormen zich de ogenen kieuw-gaatjes. Aan het eind van de winter / beginvoorjaar komt de beekprik uit de modder en zwemt naar debovenloop van de sprengen om zich daar voort te planten.Tot die tijd leven ze dus een voor ons onzichtbaar bestaan.

foto: Ulrik van der Laan

Zaterdag 20 oktober 2012 was de tweede kans om eenhandje te helpen en de onvolwassen beekprikken te aan-schouwen, want het Waterschap heeft toen de UgchelseSpreng langs de A1 uitgediept. Samen met een stel IVN‘ersen enkele deelnemers aan de Sprengencursus zijn er overeen afstand van 100 meter zo ruwweg 450 beekprikkengered. Een unieke praktijkervaring!Het aantal beekprikken is de afgelopen jaren sterk toege-nomen. Dit is mede het gevolg van regelmatig onderhoudvan de beken en sprengen. Ook is de kwaliteit van het waterin de sprengen verbeterd.Binnenkort zullen dan ook de parende beekprikken weer teaanschouwen zijn in de sprengen.Dank aan de vrijwilligers die hebben meegeholpen en aanhet waterschap Veluwe voor deze unieke gelegenheid. Eenandere keer helpen we graag weer mee.IVN Apeldoorn houdt in het voorjaar weer een Sprengen-cursus. Zie www.ivn-apeldoorn.nl.foto: Ulrik van der Laan

foto: Ulrik van der Laan

11

Ingezonden

Groenvoer

2013 Jaar van de patrijsJolanda Denekamp

De geschilderde levende patrijs, ook wel veldhoen ge-noemd, symboliseert een onweerstaanbare erotischedrang, een dier met een sterke paringsdrift. Nu klopt datwellicht enigszins als je weet dat de vogel 13-16 (maar somstot wel 29) eieren legt in één broedsel!

Ook wordt de patrijs wel als symbool gesteld voor de duivel,het kwaad. De negatieve symboliek die het christendomaan de patrijs toekent, stoelt op Jeremia 17:11: ‘Zoals eenpatrijs zijn eieren uitbroedt die ze niet heeft gelegd, zo isiemand die op een oneerlijke manier zijn rijkdom verwerft.In de bloei van zijn leven moet hij er afstand van doen; alszijn einde komt, blijkt dat hij een dwaas was’, zoals te zienis op het schilderij ‘Nimf bij een fontein’ 1537 door LucasCranach de Oude.Maar, als de patrijs geschilderd wordt met een verwijzingnaar de Maagd Maria, dan heeft deze zinspeling juist eenpositieve waarde. In het algemeen is het negatieve beeldechter vaker voorkomend.Dus ook al zie je dieren niet in de natuur zelf, je kunt ooknaar ze op zoek gaan op een andere manier. Meer symboliek in schilderijen in: Lucia Impelluso: De na-tuur en haar symbolen. Uitgeverij Ludion.Voor meer informatie over de patrijs:www.jaarvandepatrijs.nl

foto: Walter van Os

Wie kan zeggen dat hij/zij wel eens een patrijs heeft gezienin Nederland? Deze enigszins bolle vogel met een deelsroestbruine keel en roodbruin gestreepte flanken lijkt teverdwijnen uit ons land. Sterker nog: de hoenderachtigestaat op de Rode Lijst! Sinds de jaren zeventig zijn deaantallen met ruim 95% afgenomen volgens Sovon enVogelbescherming Nederland en schijnen er nog zo’n10.000 broedparen te zijn. Deze organisaties hebben 2013daarom uitgeroepen tot het Jaar van de Patrijs in de hoopde teruggang een halt toe te roepen.

Patrijzen zijn vogels van het platteland: grasland, akkers,heidevelden, struiken. Je ziet ze vooral als ze laag over degrond scheren; door hun schutkleur vallen ze amper op opde grond. Met name door de intensivering van de landbouwen het verdwijnen van houtwallen is het aantal patrijzen inNederland sterk afgenomen.

De kans dat je deze dieren in het wild ziet, is dus niet zogroot. Je maakt meer kans in musea en dan bedoel ik geenopgezette exemplaren in natuurhistorische musea, maargeschilderde patrijzen. In de zestiende eeuw en ookdaarna werden patrijzen geportretteerd, soms in stillevensen dood, vaker ook levend.

12 Groenvoer

Van het BestuurHans Hogenbirk

Samenwerking met KNNVIn 2012 hebben de landelijke besturen van IVN en KNNVvolmondig ja gezegd tegen een verdergaande samenwer-king. De samenwerking wordt aangegaan om met elkaarsterker te staan in het opkomen voor de natuur en om meermensen te kunnen laten genieten van de natuur.IVN en KNNV afdelingen hebben veel overeenkomsten. Zehebben dezelfde wortels en ook de ambities overlappensterk. De liefde voor de natuur is voor beide organisatiesleidend! 6,4% van de IVN-leden is lid van de KNNV en12,4% van de KNNV-leden is lid van IVN. Inhoudelijkewerkgebieden van afdelingen overlappen elkaar, bijvoor-beeld natuurbescherming en ruimtelijke ordening.Natuurlijk zijn er ook verschillen tussen de afdelingen incultuur, werkwijze of werkgebied. Maar die verschillen zijner ook tussen de KNNV (of IVN-) afdelingen onderling. Hetis geen reden om van samenwerking af te zien, maar juisteen uitdaging om elkaar te versterken en van elkaarssterke kanten te leren. Wat doen we in Apeldoorn?Het bestuur van IVN Apeldoorn heeft al enkele jaren eennauw contact met het KNNV bestuur. Twee maal per jaaroverleggen we wat we doen en waar we kunnen samen-werken. Zo organiseren we samen de vlindercursus, delibellencursus en de plantencursus. Een gezamenlijkecursus vogelherkenning is in de maak.De meeste activiteiten van IVN en de KNNV zijn voor el-kaars leden toegankelijk en leden van onze verenigingenkrijgen korting bij de cursussen.Inmiddels is er een groepje van vier IVN'ers bezig om eennieuwe werkgroep op te zetten die publieklezingen gaathouden. Zij werken nauw samen met de al bestaande groeplezingen van de KNNV. In eerste instantie richt de samen-werking zich op twee grote lezingen per jaar. Dit moetenpubliekstrekkers (100 – 200 bezoekers) worden om dedoelstellingen van KNNV en IVN verder uit te dragen. Voordeze lezingen wordt de publiciteit en de promotie gezamen-lijk uitgevoerd. Ook wordt nog gezocht naar een treffendenaam voor deze lezingen.Daarnaast blijft er zowel voor KNNV als IVN ruimte om in-dividueel kleine lezingen met specifieke onderwerpen teorganiseren. Deze kunnen dan wel voor elkaars ledentoegankelijk zijn.In 2014 houden we, samen met Stichting Veldwerk Neder-land een gezamenlijke 'dag voor de natuur'. Tijdens dezedag willen we burgers uit Apeldoorn en omgeving informe-ren en betrekken bij onze activiteiten rond natuurbeleving,natuurstudie en natuurbescherming. Voor de organisatievan deze dag zoeken we nog enkele IVN'ers die mee willendenken en doen.

En verder zijn er natuurlijk nog legio mogelijkheden. Denkaan een gezamenlijke promotiekraam, een gezamenlijkblad, een nieuwjaarsborrel, een bijeenkomst om het nieuweseizoen in te luiden of af te sluiten, etcetera.Voor organisaties die samen verder willen na jarenlangnaast elkaar te hebben bestaan zijn er soms wat aarzelin-gen om te gaan samenwerken en vragen over hoe je datdoet.Een aarzeling kan zijn dat men vindt dat de culturen niethelemaal bij elkaar passen. Uit de ervaringen van IVN enKNNV afdelingen die al intensief met elkaar samenwerkenkomt naar voren dat de verschillen in culturen veelal gerin-ger zijn dan men dacht en dat men elkaar juist heel goedkan inspireren om meer samen te doen.Samenwerken is vooral doen. Het is uitproberen en het isgroeien naar meer, stap voor stap. Het zal per afdelingverschillend zijn. Maar dat het kan laten de ervaringen totnu toe zien. Er is veel mogelijk, de intentie is aanwezig, duslaten we vooral verder gaan op deze weg en zien waar weuitkomen. Nieuwe IVN HuisvestingDe afgelopen maanden is er hard gewerkt aan het nieuweIVN lokaal in de Vrije School De Vijfster aan de Texandril-aan. Spullen van het voormalige Natuurhuis zijn deels doorIVN overgenomen en verhuisd. Nieuw meubilair en inven-taris is aangeschaft. Het lokaal is opnieuw geverfd en er iseen prachtige opslagkast gebouwd. De presentatiemidde-len voor cursussen zijn gemoderniseerd. En op het momentvan uitkomen van deze Groenvoer staan we op het puntom het lokaal in gebruik te nemen. Dat zal niet helemaal instilte gebeuren. Hoe wel? Dat is op het moment vanschrijven nog niet bekend, maar houd de IVN Nieuwsbriefen je mailbox in de gaten.Wij danken nu al iedereen die heeft meegeholpen er eenprachtige en representatieve IVN ruimte van te maken. Ontvang jij de maandelijkse nieuwsbrief?IVN Apeldoorn geeft maandelijks een nieuwsbrief via e-mailuit. Hierin staat het laatste nieuws uit de afdeling, oproepenen allerlei wetenswaardigheden over natuur in en rondApeldoorn. Ontvang je de nieuwsbrief nog niet? Grote kansdat je e-mailadres dan niet bekend is bij de ledenadmini-stratie. Geef dan je e-mailadrs door aan ledenadministra-tie@ivn-apeldoorn.nl.

13

Verenigingsnieuws

Groenvoer

Excursie Zevensterwoensdagavond 29 mei 2012Wij nodigen leden en donateurs uit om op woensdagvond29 mei mee te gaan kijken hoe de Zevenster, een plantvan de Rode Lijst, het dit jaar doet. We maakten dezebelofte naar aanleiding van de bijzondere waarnemingenin mei 2012. Lees op bladzijde 12 van het herfstnummervan Groenvoer 2012 een verslag van Willy Lammers overde wandeling naar de Zevenster met een foto van Jo-chem Oostendorp.

We verzamelen om 19.30 uur op de parkeerplaats vankasteel Spelderholt bij Beekbergen. Ga vanaf de Enge-landerweg bij het reclamebord Parc Spelderholt de wegSpelderholt in. De parkeerplaats is na 300 meter links.IVN-borden verwijzen naar het startpunt.Het is ongeveer een klein halfuur wandelen over bospa-den naar de plek waar de planten groeien en naar wijverwachten bloeien. Uiterlijk 21 uur zijn we weer op deparkeerplaats terug.Opgave is niet nodig.Voor informatie Aja Spoorendonk, email:ajatheo@spoorendonk.net of telefoon Yvonne Zwikker055-3662954.

Prikbord Mail uw oproepen en/of mededelingen naar groenvoer@ivn-apeldoorn

Doe je ook mee?IVN Apeldoorn is altijd op zoek naar medewerk(st)ers. Wilje niet een speciale functie vervullen, dan kun je altijdmeedoen bij het organiseren en/of uitvoeren van onze ac-tiviteiten of projecten. Meld je aan via secretaris@ivn-apel-doorn.nl. Ook niet-IVN leden kunnen zich aanmelden. Vanhen wordt wel verwacht dat ze dan IVN-lid worden.Momenteel zijn we op zoek naar:• Afdelingssecretaris. Belangrijkste taken: bestuursverga-deringen agenderen en notuleren, telefoon en mail beant-woorden, Zoekboek bijhouden. De ledenadministratiewordt niet door de secretaris uitgevoerd. Vind je het inte-ressant om meer van de afdeling te zien en je steentje bijte dragen aan het reilen en zeilen van onze vereniging, meldje dan aan bij Hans Hogenbirk of één van de andere be-stuursleden.

• Beheerder IVN lokaal in de Vijfster. Een IVN’er die aan-spreekpunt is voor het lokaal, zorgt voor de voorraad kof-fie/thee, houdt in de gaten dat het lokaal wordt opgeruimden schoon gehouden door de gebruikers. Je kunt het ookeen jaar doen, waarna iemand anders het overneemt. Meldje aan via secretaris@ivn-apeldoorn.nl.• Medewerkers voor de werkgroep basisscholen• Werkgroepleden voor de nieuw op te richten werkgroepLandschap• Medewerkers voor de organisatie van een natuurgidsen-cursus• Medewerkers voor de werkgroep PR (redactieleden,promotieteam)• Medewerkers voor werkgroep Natuur in de zorg• Zangzaad zangersMeer informatie vind je op onze website www.ivn-apel-doorn.nl. Zie: Over IVN / vacatures.

14

Verenigingsnieuws

Groenvoer

Erfgoedplatform naar notaris omstichtingSinds kort is het Erfgoedplatform Apeldoorn een officiëlestichting, waar ook IVN Apeldoorn deel van uitmaakt. Ditplatform wil de onderlinge samenwerking en de belevingvan erfgoed in Apeldoorn versterken. Deelnemers zijnonder meer de Stichting Apeldoornse Monumenten, deVereniging Oud Apeldoorn, Architectuurcentrum Bouw-huis, het Apeldoornse Gidsen Collectief, en de Histori-sche Vereniging Felua. Diverse evenementen op hetgebied van cultuur-historie worden onder de paraplu vanhet Erfgoedplatform georganiseerd. IVN Apeldoornneemt jaarlijks een onderdeel van de Open Monumen-tendagen voor haar rekening.Voorzitter is Ben Mouw, voormalig fractievoorzitter enoud-wethouder van D66 en voormalig voorzitter van deStichting Ateliers Apeldoorn.

Prikbord Mail uw oproepen en/of mededelingen naar groenvoer@ivn-apeldoorn

ZwijnenverdwijnblokkenMilieu Innovatieprijs 2012Zwijnen wroeten de bermen om, beginnend vanaf deweg, meer de berm in. Dit is niet alleen omdat daarvanwege de warmte in de zomer meer bodemleven is,maar ook omdat ’s winters daar het strooizout in debodem sijpelt. En zout waarderen ze. Henk Pannekoek(64), die opgroeide als boerenzoon in het buurtschapbuurtschap Olst/Wijhe is de ontwikkelaar van de zwijnen-verdwijnblokken, die op steeds grotere schaal wordentoegepast langs de provinciale Gelderse wegen waar dezwijnendichtheid groot is.In 2010 werd er een proefstrook van 300 meter aange-legd in de berm van de provinciale weg N309 in de om-geving van Tongeren en ´t Harde. De bermen warenbehoorlijk omgewoeld alleen niet in het proefvlak metzwijnverdwijnblokken. Overtuigender kon niet.De bermverbandblokken van 80 cm breed zijn zodanigwaterdoorlatend dat het strooizout van de weg er directonder verdwijnt. Voor zwijnen is het onaantrekkelijk omte proberen onder die blokken te wroeten.Het basalt datin de blokken verwerkt is voelt scherp aan, onaangenaamvoor de snuiten van de varkens. Door onder deze blokkeneen speciaal filterbed aan te brengen is het water dat inde grond verdwijnt van drinkwaterkwaliteit. Pannekoekwon voor deze vinding de Milieu Innovatieprijs 2012.

Gevraagd:treffende naam voor gezamenlijke lezingen. De Apeldoornse afdelingen van IVN en KNNV slaan dehanden ineen en gaan jaarlijks samen twee lezingenorganiseren. De lezingen zullen boeiend zijn voor deeigen leden en donateurs maar beide organisaties willenvooral ook een groter publiek bereiken. Samenwerken isdan een voor de hand liggende optie. De gezamenlijkewerkgroep wil deze lezingen voorzien van een treffendenaam als herkenbare noemer.Landelijk is er bijvoorbeeld jaarlijks een Westhofflezing.Deze benaming is door de jaren heen een begrip gewor-den voor een bepaalde doelgroep. In die lijn zijn wij ookop zoek.Dus: wie weet een pakkende naam voor de lezingenvan IVN en KNNV Apeldoorn? Reacties graag voor 10april naar lezingen@ivn-apeldoorn.nl of naar m-vanlooi-j@hetnet.nl.

Cool nature speelweide Berg en BosOp een logoboom is nu zichtbaar dat IVN afdelingApeldoorn ook meegedacht en gewerkt heeft aan derealisatie van het Cool Nature project op de speelweidein Berg en Bos. Een natuurlijke speelplek, die enorm ineen behoefte voorziet. Afgelopen zomer, het eerste jaardat de speelweide deze invulling kreeg, was de belang-stelling al bijzonder groot.

15Groenvoer

Agenda publieksactiviteiten zondag 17 maart Wandelexcursie Berg en Bos

( Haps) aanvang 14.00 uur

zondag 14 april

Jeugdactiviteit Het Weer (Beekbergerwoud)

aanvang 14.00 uur aanmelden

zondag 21 april Wandelexcursie Reeënberg (Loenen) aanvang 14.00 uur zondag 28 april Fietsexcursie

Ruimte voor de rivier (Voorst) aanvang 10.00 uur

maandag 20 mei Pinksterwandeling vanaf busstation Apeldoorn aanvang 9.00 uur

zaterdag 25 mei Fietsexcursie Erfvogels en boerderijen

aanvang 10.00 uur

Landschapsonderhoud Zaterdag: 2 maart, 16 maart, 30 maart 2013 Aanvang 9 uur, locatie zie de website ivn-apeldoorn.nl

Groencursus - voorjaar Maak kennis met de natuur in en rond Apeldoorn. Cursusavonden: woensdag 10, 24 april, 15, 29 mei, 12 juni van 19.45 tot 22.15 uur. Excursies: zaterdag 13, 27 april, 18 mei, 1, 15 juni. Kosten: € 45 p.p. i John van Heiningen, 055-540 34 26 of groencursus@ivn-apeldoorn.nl

Vlindercursus (i.s.m. KNNV Apeldoorn) De overdag vliegende vlinders in onze omgeving nader bekeken. Cursusavonden: dinsdag 9, 23 april, 14 mei van 19.30 tot 22 uur. Excursies: in overleg op twee zaterdagen. Kosten: € 35 p.p. i Jan van Vulpen, 055- 533 83 37 of vlindercursus@ivn-apeldoorn.nl

Sprengencursus Over verleden en heden van en het leven in en bij de sprengenbeken in en om Apeldoorn. Cursusavonden: dinsdag 28 mei, 11, 25 juni van 19.30 tot 22 uur. Excursies: zaterdag 1, 15, 29 juni van 10 tot 12.30 uur. Kosten: € 35 p.p. i Bram de Bruin, 055-355 58 48 of sprengencursus@ivn-apeldoorn.nl

Plantencursus (i.s.m. KNNV Apeldoorn) Leer het determineren van wilde planten. Cursusavonden: woensdag 22, 29 mei, 5 juni van 19.30 tot 22 uur. Locatie: metAtraining, Jean Monnetpark 43, Apeldoorn Data excursies: zaterdag 25 mei (binnen), 1, 8 juni. Kosten: € 50 p.p. i Marchien van Looij, 055-355 01 49 of m-vanlooij@hetnet.nl

Voor leden en donateurs donderdag 23 mei ledenvergadering aanvang 19.30 uur woensdag 29 mei wandeling naar de zevenster aanvang 19.30 uur

parkeerplaats Spelderholt zie de website Opsteker themawandeling:

Bomen op het Oude Loo zie de website

Raadpleeg voor de meest recente informatie altijd dewebsite: ivn-apeldoorn.nl