Investeren in een gezond Noord-Holland Noord · Preventie loont dus! De GGD, uw gemeentelijke...

Investeren in een gezond Noord-Holland NoordRegionaal beleidsadvies 2012-2015

Uitgave van GGD Hollands Noorden Grotewallerweg 1 Postbus 324 1740 AH Schagen T 088 – 01 00 500 Dit rapport is te downloaden via www.ggdhollandsnoorden.nl Meer informatie of extra exemplaren via [email protected] Kenmerk: Auteurs: Jolanda Groot, Esther Kleine Deters, Mandy van den Brink © GGD Hollands Noorden, Schagen, 2012

Investeren in een gezond Noord-Holland Noord Regionaal beleidsadvies 2012-2015

Voorwoord

In het najaar van 2011 heeft de GGD Hollands Noorden de gemeentelijke gezondheidsprofielen uitgebracht. In deze profielen worden de belangrijkste bevindingen over de gezondheidssituatie van de inwoners van de gemeente beschreven. De cijfers zijn afkomstig uit de vele onderzoeken die de GGD voor de gemeente uitvoert en laten een uitgebreid beeld zien van de gezondheidstoestand in Noord-Holland Noord. Het goede nieuws is dat de inwoner van onze regio gemiddeld iets ouder wordt dan landelijk, dat onze regio als een prettige woonomgeving wordt ervaren, dat er minder gebruik wordt gemaakt van de eerstelijns gezondheidszorg en dat de inwoners weliswaar een lager opleidingsniveau hebben dan landelijk, maar een vergelijkbaar inkomen.

Er is ook minder goed nieuws. Zo wordt er in onze regio teveel alcohol gedronken, zowel onder jongeren als onder volwassenen. Het aantal inwoners met een alcohol- of drugsverslaving is de afgelopen jaren ook fors toegenomen. Bijna de helft van onze inwoners heeft overgewicht en veel inwoners bewegen te weinig en eten onvoldoende groente en fruit. Ook rookt één op de vier Noord-Hollanders. 37% van de inwoners voelt zich eenzaam en 31% van de inwoners loopt het risico op een angststoornis of depressie. Deze cijfers tonen aan dat geïnvesteerd moet worden in de gezondheid van de regio. Een gezonder leven stimuleren kost tijd, inspanning en geld, maar levert ook op. Elke euro die wordt besteed aan preventie levert 2,5 euro op in de reguliere, curatieve gezondheidszorg. Preventie loont dus! De GGD, uw gemeentelijke gezondheidsdienst, is als uw huisadviseur beschikbaar om het lokaal gezondheidsbeleid verder vorm te geven. Dat vergt eerst een keuze, u kunt tenslotte niet alles tegelijk aanpakken. Deze keuze moet u het komende jaar vastleggen in uw eigen nota Lokaal Gezondheidsbeleid die voorjaar 2013 door uw gemeenteraad moet zijn vastgesteld. In deze adviesnota hebben wij voorwerk voor u gedaan. De bevindingen uit de regio en landelijk beleid leiden tot een advies over de thema’s waarin u het beste kunt investeren. De komende maanden staan adviseurs van de GGD voor u klaar om u te helpen bij het maken en verder definiëren van uw keuze. Ik hoop dat deze inspanningen, samen met het gezondheidsprofiel en dit regionaal advies leiden tot een stevig verankerd lokaal beleid en uiteindelijk tot een gezonder Noord-Holland Noord.

Nico Plug, Directeur GGD Hollands Noorden


Voorwoord





Voorwoord





Voorwoord




Investeren in een gezond Noord-Holland Noord

Regionaal beleidsadvies 2012-2015

Inhoud

1 Inleiding 4 2 Terugblik 2007 - 2011 6 3 Prioriteiten landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid dichtbij’ 8 4 Regionale cijfers: Gezondheidsprofiel Noord-Holland Noord 10 5 Regionaal advies: Beleidsuitgangspunten en regionale aanbevelingen 13 6 Van regionaal advies naar gemeentelijke nota’s 16



Inhoud

1 Inleiding 4 2 Terugblik 2007 - 2011 6 3 Prioriteiten landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid dichtbij’ 8 4 Regionale cijfers: Gezondheidsprofiel Noord-Holland Noord 10 5 Regionaal advies: Beleidsuitgangspunten en regionale aanbevelingen 13 6 Van regionaal advies naar gemeentelijke nota’s 16


Voorwoord





Voorwoord




- 4 -


1. Inleiding

- 4 -

Vraag mensen wat ze belangrijk vinden en de meesten zullen als eerste gezondheid noemen. De over-heid heeft de grondwettelijke taak de gezondheid van de bevolking te bevorderen. Het doel hiervan is dat: mensen langer gezond leven mensen ouder worden er minder verschil is in gezondheid tussen mensen

Om ervoor te zorgen dat gemeenten hier ook echt werk van maken, moeten zij op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) eens per vier jaar een gemeentelijke nota gezondheidsbeleid vaststellen. Voor de meeste gemeenten in Noord-Holland Noord loopt de huidige beleidsperiode in 2012 af. Binnen twee jaar na openbaarmaking van de landelijke nota moeten gemeenten hun nieuwe beleid vaststellen.

De landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid dichtbij’ (mei 2011) is op 25 mei 2011 aangeboden aan de Tweede Kamer. In de nota benoemt de minister de landelijke prioriteiten die aanknopingspunten bieden voor het gemeentelijk gezondheidsbeleid. Deze koppeling is vooral relevant voor de algemene bevorderingstaken, omdat er op dat terrein geen uitgewerkt kader is. Het kabinet heeft in de landelijke nota de prioriteiten voor de komende jaren vastgesteld. Dat zijn: overgewicht diabetes depressie roken schadelijk alcoholgebruik Het kabinet legt daarbij het accent op bewegen. Bewegen is goed voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid en is verbonden met bovenstaande speerpunten. Naast deze landelijke prioriteiten, is voor het lokale beleid ook van belang te weten wat de gezondheidssituatie van de bevolking is. De gemeenten in Noord-Holland Noord kunnen putten uit een schat aan onderzoeksgegevens. Deze zijn voor iedere gemeente en voor de regio bijeengebracht in de Gezondheidsprofielen (uitgebracht door de GGD Hollands Noorden, oktober 2011). Evenals op landelijk niveau is er op regionaal niveau vooral rondom leefstijl en psychische gezondheid veel problematiek. Het relatief hoog alcoholgebruik blijft daarbij een opvallende factor. In alle gemeenten is aandacht nodig voor het terugdringen van het gebruik van genotmiddelen en overgewicht, maar de accenten tussen de gemeenten kunnen verschillen.

De landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezond dichtbij’ is verschenen en gemeenten gaan nu aan de slag met hun nieuwe nota gemeentelijk gezondheidsbeleid. De GGD Hollands Noorden ondersteunt de gemeenten in Noord-Holland Noord bij het integraal en structureel samenwerken aan effectieve gezondheidsbevordering. Hiervoor heeft de GGD drie sporen uitgezet die zijn goedgekeurd door het AB van de GGD, te weten:

Gemeentelijke gezondheidsprofielen (oktober 2011) Dit regionaal advies landelijke/regionale speerpunten Traject Samen werken aan uw gezonde gemeente (zie H-6)


1. Inleiding

- 4 -

Vraag mensen wat ze belangrijk vinden en de meesten zullen als eerste gezondheid noemen. De over-heid heeft de grondwettelijke taak de gezondheid van de bevolking te bevorderen. Het doel hiervan is dat: mensen langer gezond leven mensen ouder worden er minder verschil is in gezondheid tussen mensen

Om ervoor te zorgen dat gemeenten hier ook echt werk van maken, moeten zij op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) eens per vier jaar een gemeentelijke nota gezondheidsbeleid vaststellen. Voor de meeste gemeenten in Noord-Holland Noord loopt de huidige beleidsperiode in 2012 af. Binnen twee jaar na openbaarmaking van de landelijke nota moeten gemeenten hun nieuwe beleid vaststellen.

De landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid dichtbij’ (mei 2011) is op 25 mei 2011 aangeboden aan de Tweede Kamer. In de nota benoemt de minister de landelijke prioriteiten die aanknopingspunten bieden voor het gemeentelijk gezondheidsbeleid. Deze koppeling is vooral relevant voor de algemene bevorderingstaken, omdat er op dat terrein geen uitgewerkt kader is. Het kabinet heeft in de landelijke nota de prioriteiten voor de komende jaren vastgesteld. Dat zijn: overgewicht diabetes depressie roken schadelijk alcoholgebruik Het kabinet legt daarbij het accent op bewegen. Bewegen is goed voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid en is verbonden met bovenstaande speerpunten. Naast deze landelijke prioriteiten, is voor het lokale beleid ook van belang te weten wat de gezondheidssituatie van de bevolking is. De gemeenten in Noord-Holland Noord kunnen putten uit een schat aan onderzoeksgegevens. Deze zijn voor iedere gemeente en voor de regio bijeengebracht in de Gezondheidsprofielen (uitgebracht door de GGD Hollands Noorden, oktober 2011). Evenals op landelijk niveau is er op regionaal niveau vooral rondom leefstijl en psychische gezondheid veel problematiek. Het relatief hoog alcoholgebruik blijft daarbij een opvallende factor. In alle gemeenten is aandacht nodig voor het terugdringen van het gebruik van genotmiddelen en overgewicht, maar de accenten tussen de gemeenten kunnen verschillen.

De landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezond dichtbij’ is verschenen en gemeenten gaan nu aan de slag met hun nieuwe nota gemeentelijk gezondheidsbeleid. De GGD Hollands Noorden ondersteunt de gemeenten in Noord-Holland Noord bij het integraal en structureel samenwerken aan effectieve gezondheidsbevordering. Hiervoor heeft de GGD drie sporen uitgezet die zijn goedgekeurd door het AB van de GGD, te weten:

Gemeentelijke gezondheidsprofielen (oktober 2011) Dit regionaal advies landelijke/regionale speerpunten Traject Samen werken aan uw gezonde gemeente (zie H-6)


Voorwoord





Voorwoord




- 5 -


1. Inleiding

- 5 -

Het belang van regionale samenwerking De gezondheidsproblemen spelen, in meer of mindere mate, in alle gemeenten. Deze kan een gemeente doorgaans niet alleen oplossen. Samenwerking in de regio en aansluiten bij de landelijke aanpak is aan te bevelen. Door bundeling van krachten kunnen gemeenten meer bereiken. Samen vormen gemeenten een sterkere gesprekspartner voor grotere partijen, zoals zorgverzekeraars. Omdat zij het belang van regionale samenwerking onderschrijven, heeft het Algemeen Bestuur van de GGD Hollands Noorden afgesproken een regionaal advies op te (laten) stellen. De gemeenten kunnen het advies gebruiken als kapstok voor hun lokale nota gezondheidsbeleid.

Leeswijzer In dit document blikken we eerst kort terug op de vorige cyclus van het gemeentelijk gezondheidsbeleid, die liep van 2007 t/m 2011 (hoofdstuk 2). Omdat de landelijke prioriteiten richtinggevend zijn voor gemeenten, worden in hoofdstuk 3 de landelijke doelstellingen op een rij gezet. Vervolgens staan we stil bij de gezondheid van de inwoners van Noord-Holland Noord (hoofdstuk 4). In hoofdstuk 5 worden algemene aanbevelingen voor beleid in Noord-Holland Noord gedaan. Tot slot wordt in hoofdstuk 6 de ondersteuning door de GGD bij de totstandkoming van de gemeentelijke nota’s beschreven.


1. Inleiding

- 5 -

Het belang van regionale samenwerking De gezondheidsproblemen spelen, in meer of mindere mate, in alle gemeenten. Deze kan een gemeente doorgaans niet alleen oplossen. Samenwerking in de regio en aansluiten bij de landelijke aanpak is aan te bevelen. Door bundeling van krachten kunnen gemeenten meer bereiken. Samen vormen gemeenten een sterkere gesprekspartner voor grotere partijen, zoals zorgverzekeraars. Omdat zij het belang van regionale samenwerking onderschrijven, heeft het Algemeen Bestuur van de GGD Hollands Noorden afgesproken een regionaal advies op te (laten) stellen. De gemeenten kunnen het advies gebruiken als kapstok voor hun lokale nota gezondheidsbeleid.

Leeswijzer In dit document blikken we eerst kort terug op de vorige cyclus van het gemeentelijk gezondheidsbeleid, die liep van 2007 t/m 2011 (hoofdstuk 2). Omdat de landelijke prioriteiten richtinggevend zijn voor gemeenten, worden in hoofdstuk 3 de landelijke doelstellingen op een rij gezet. Vervolgens staan we stil bij de gezondheid van de inwoners van Noord-Holland Noord (hoofdstuk 4). In hoofdstuk 5 worden algemene aanbevelingen voor beleid in Noord-Holland Noord gedaan. Tot slot wordt in hoofdstuk 6 de ondersteuning door de GGD bij de totstandkoming van de gemeentelijke nota’s beschreven.


Voorwoord





Voorwoord




- 6 -


2. Terugblik 2007-2010

- 6 -

De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft in 2010 onderzocht of gemeenten voldeden aan de wettelijke verplichting om een nota gezondheidsbeleid op te stellen. Ook heeft de inspectie beoordeeld wat de kwaliteit van deze nota’s was en of de tweede nota’s verbeterd waren ten opzichte van de eerste.

Veel ruimte voor verbetering lokaal gezondheidsbeleid Driekwart van de gemeenten in Nederland voldoet aan de wettelijke verplichting om elke vier jaar een actuele nota gezondheidsbeleid vast te stellen. De kwaliteit van de nota’s is nagenoeg gelijk gebleven. Hoewel gemeenten wel vaker de nationale preventiedoelen noemen, hebben zij moeite met de vertaling hiervan naar concrete doelen en maatregelen en is de uitvoering van specifiek hierop gerichte interventies bij een meerderheid niet geborgd.

Belangrijke conclusies zijn ook: Gemeenten zijn vaak te laat met het vaststellen van de nota Een meerderheid van de gemeenten had advies ontvangen van de GGD De nota’s van de grotere gemeenten zijn beter Burgers worden vaker betrokken bij het opstellen van de nota Afstemming met andere beleidsterreinen is aanwezig

Meer effect mogelijk van publiek gezondheidsbeleid De kwaliteit van gemeentelijk gezondheidsbeleid gericht op het bevorderen van gezond gedrag moet verbeteren. Deze conclusie trekt de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Dit geldt vooral voor de effectiviteit van lokaal gezondheidsbeleid dat is gericht op de vier speerpunten uit de nationale Preventienota van 2006: overgewicht, roken, schadelijk alcoholgebruik en depressie. Gemeenten nemen niet vanzelfsprekend de speerpunten uit de landelijke nota over in hun gemeentelijk gezondheidsbeleid. Bovendien verbinden gemeenten zelden concrete doelstellingen aan beleid dat gericht is op deze speerpunten. Ook is niet duidelijk welke bijdrage gemeentelijk gezondheidsbeleid kan en zou moeten leveren aan het bereiken van de nationale doelstellingen. De volgende verbeteringen zijn volgens de Inspectie nodig: Het ministerie van VWS en gemeenten moeten samen vaststellen welke bijdrage van

gemeentelijk gezondheidsbeleid verwacht mag worden aan het behalen van nationale doelstellingen op het gebied van gezondheidsbevordering;

De handleidingen ter ondersteuning van het lokaal gezondheidsbeleid gericht op de speerpunten uit de nationale preventienota moeten verbeterd worden;

De kwaliteit van de lokale gezondheidsnota’s moet omhoog.

Noord-Holland Noord De bevindingen die u hierboven heeft kunnen lezen gelden over het algemeen ook voor Noord-Holland Noord. De meerderheid van de gemeenten in Noord-Holland Noord (23 van de 26) is in het bezit van een tweede nota. Wel waren vrijwel alle gemeenten te laat met het vaststellen van de nota. Vijf gemeenten hebben de nota gecombineerd met het beleidsplan Maatschappelijke ondersteuning. Alle gemeenten hebben alcohol als beleidsprioriteit vastgesteld. Depressie/psychische gezondheid is door 20 gemeenten als speerpunt gekozen, overwicht door 15 gemeenten, roken door 6 gemeenten en diabetes door 4 gemeenten. Daarnaast hebben veel gemeenten drugs als beleidsprioriteit benoemd.



- 6 -

De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft in 2010 onderzocht of gemeenten voldeden aan de wettelijke verplichting om een nota gezondheidsbeleid op te stellen. Ook heeft de inspectie beoordeeld wat de kwaliteit van deze nota’s was en of de tweede nota’s verbeterd waren ten opzichte van de eerste.

Veel ruimte voor verbetering lokaal gezondheidsbeleid Driekwart van de gemeenten in Nederland voldoet aan de wettelijke verplichting om elke vier jaar een actuele nota gezondheidsbeleid vast te stellen. De kwaliteit van de nota’s is nagenoeg gelijk gebleven. Hoewel gemeenten wel vaker de nationale preventiedoelen noemen, hebben zij moeite met de vertaling hiervan naar concrete doelen en maatregelen en is de uitvoering van specifiek hierop gerichte interventies bij een meerderheid niet geborgd.

Belangrijke conclusies zijn ook: Gemeenten zijn vaak te laat met het vaststellen van de nota Een meerderheid van de gemeenten had advies ontvangen van de GGD De nota’s van de grotere gemeenten zijn beter Burgers worden vaker betrokken bij het opstellen van de nota Afstemming met andere beleidsterreinen is aanwezig

Meer effect mogelijk van publiek gezondheidsbeleid De kwaliteit van gemeentelijk gezondheidsbeleid gericht op het bevorderen van gezond gedrag moet verbeteren. Deze conclusie trekt de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Dit geldt vooral voor de effectiviteit van lokaal gezondheidsbeleid dat is gericht op de vier speerpunten uit de nationale Preventienota van 2006: overgewicht, roken, schadelijk alcoholgebruik en depressie. Gemeenten nemen niet vanzelfsprekend de speerpunten uit de landelijke nota over in hun gemeentelijk gezondheidsbeleid. Bovendien verbinden gemeenten zelden concrete doelstellingen aan beleid dat gericht is op deze speerpunten. Ook is niet duidelijk welke bijdrage gemeentelijk gezondheidsbeleid kan en zou moeten leveren aan het bereiken van de nationale doelstellingen. De volgende verbeteringen zijn volgens de Inspectie nodig: Het ministerie van VWS en gemeenten moeten samen vaststellen welke bijdrage van

gemeentelijk gezondheidsbeleid verwacht mag worden aan het behalen van nationale doelstellingen op het gebied van gezondheidsbevordering;

De handleidingen ter ondersteuning van het lokaal gezondheidsbeleid gericht op de speerpunten uit de nationale preventienota moeten verbeterd worden;

De kwaliteit van de lokale gezondheidsnota’s moet omhoog.

Noord-Holland Noord De bevindingen die u hierboven heeft kunnen lezen gelden over het algemeen ook voor Noord-Holland Noord. De meerderheid van de gemeenten in Noord-Holland Noord (23 van de 26) is in het bezit van een tweede nota. Wel waren vrijwel alle gemeenten te laat met het vaststellen van de nota. Vijf gemeenten hebben de nota gecombineerd met het beleidsplan Maatschappelijke ondersteuning. Alle gemeenten hebben alcohol als beleidsprioriteit vastgesteld. Depressie/psychische gezondheid is door 20 gemeenten als speerpunt gekozen, overwicht door 15 gemeenten, roken door 6 gemeenten en diabetes door 4 gemeenten. Daarnaast hebben veel gemeenten drugs als beleidsprioriteit benoemd.


Voorwoord





Voorwoord




- 7 -



- 7 -

In vrijwel alle gemeenten zijn op de verschillende thema’s de resultaten achtergebleven bij de voor-nemens. Dit ligt niet zozeer aan de inhoud van het beleid, maar aan het feit dat bij veel van de gemeenten activiteitenplannen, financiering, formatie en evaluatie ontbraken. Aan het eind van de volgende preventiecyclus onderzoekt de inspectie opnieuw in hoeverre de werking van de preventiecyclus verbeterd is. Voor 2014 komt in ieder geval het volgende aan de orde: in hoeverre de kwaliteit van de gemeentelijk nota’s is verbeterd en of de nota’s voldoen aan de

vereisten in het (gewijzigde) artikel 13 van de Wet publieke gezondheid; of gemeenten een combinatie van verschillende interventies inzetten bij de aanpak van de

speerpunten uit de landelijke nota en in hoeverre de interventies overeenkomen met het interventieoverzicht uit de verbeterde handleiding ‘Gezonde gemeente’.

Op basis van de landelijke evaluatie kunnen we een aantal aandachtspunten voor de volgende cyclus benoemen. Wij adviseren u om: aan te sluiten bij de landelijke prioriteiten op lokaal niveau te zorgen voor lokale inkleuring en gerichte bijdragen vanuit alle beleids-

sectoren prioriteit te geven aan de uitvoering van de beleidsdoelen in de uitvoering gebruik te maken van methoden die bewezen effectief zijn of best practice randvoorwaarden voor de uitvoering te regelen door middel van:

- concrete activiteitenplannen - meetbare resultaatverplichtingen - voldoende financiering - toereikende ambtelijke capaciteit

periodiek te evalueren en bij te sturen via een planning- en controlecyclus gebruik te maken van landelijke Handreiking Gezonde Gemeente en de beleidsadvisering

van de GGD waar mogelijk een koppeling te maken met het gemeentelijke beleidsplan Maatschappelijke

ondersteuning



- 7 -

In vrijwel alle gemeenten zijn op de verschillende thema’s de resultaten achtergebleven bij de voor-nemens. Dit ligt niet zozeer aan de inhoud van het beleid, maar aan het feit dat bij veel van de gemeenten activiteitenplannen, financiering, formatie en evaluatie ontbraken. Aan het eind van de volgende preventiecyclus onderzoekt de inspectie opnieuw in hoeverre de werking van de preventiecyclus verbeterd is. Voor 2014 komt in ieder geval het volgende aan de orde: in hoeverre de kwaliteit van de gemeentelijk nota’s is verbeterd en of de nota’s voldoen aan de

vereisten in het (gewijzigde) artikel 13 van de Wet publieke gezondheid; of gemeenten een combinatie van verschillende interventies inzetten bij de aanpak van de

speerpunten uit de landelijke nota en in hoeverre de interventies overeenkomen met het interventieoverzicht uit de verbeterde handleiding ‘Gezonde gemeente’.

Op basis van de landelijke evaluatie kunnen we een aantal aandachtspunten voor de volgende cyclus benoemen. Wij adviseren u om: aan te sluiten bij de landelijke prioriteiten op lokaal niveau te zorgen voor lokale inkleuring en gerichte bijdragen vanuit alle beleids-

sectoren prioriteit te geven aan de uitvoering van de beleidsdoelen in de uitvoering gebruik te maken van methoden die bewezen effectief zijn of best practice randvoorwaarden voor de uitvoering te regelen door middel van:

- concrete activiteitenplannen - meetbare resultaatverplichtingen - voldoende financiering - toereikende ambtelijke capaciteit

periodiek te evalueren en bij te sturen via een planning- en controlecyclus gebruik te maken van landelijke Handreiking Gezonde Gemeente en de beleidsadvisering

van de GGD waar mogelijk een koppeling te maken met het gemeentelijke beleidsplan Maatschappelijke

ondersteuning


Voorwoord





Voorwoord




- 8 -

- 8 -17 Investeren in een gezond Noord-Holland Noord


3. Prioriteiten landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid Dichtbij’

- 8 -

Om richting te geven aan het gezondheidsbeleid in de komende jaren, is de landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid dichtbij’ uitgebracht (mei 2011).

Wanneer een bijdrage van de overheid noodzakelijk is, zijn de gemeenten in veel gevallen als eerste aan zet. Het huidige kabinet staat voor eigen verantwoordelijkheid en eigen kracht van mensen. Dat geldt ook voor gezondheid. Dit betekent dat niet de overheid, maar de mensen zelf aan zet zijn. Betrokkenheid van het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, het onderwijs en zorgverleners bij het stimuleren van gezond gedrag wordt steeds belangrijker.

In de landelijke nota gezondheidsbeleid staat deze kabinetsvisie uitgewerkt in drie thema’s:

1. Vertrouwen in gezondheidsbescherming

Mensen kunnen sommige risicofactoren voor de gezondheid niet of moeilijk beïnvloeden. Op dit terrein kan de Nederlander op de overheid rekenen. Heldere weten regelgeving en toezicht op de naleving hiervan blijven noodzakelijk.

2. Zorg en sport dichtbij in de buurt

De gezondheidszorg kan zich nog meer richten op het bevorderen van gezondheid, naast het bestrijden van ongezondheid. Het kabinet zet in op herkenbare en toegankelijke zorgvoorzieningen in de buurt en betere digitale bereikbaarheid. Tijdige signalering van gezondheidsrisico’s en toepassing van effectieve interventies zijn belangrijke verantwoordelijkheden van de zorgverlener. Zorg en preventie moeten meer op elkaar worden afgestemd. Uitgangspunt zijn behoeften en wensen van de mensen en niet de stelsels of sectoren die zorg leveren. Betrokken partijen moeten dan ook werken aan een sterkere fysieke, organisatorische en inhoudelijk verbinding tussen de publieke gezondheid en basiszorg vanuit Zvw, AWBZ en Wmo. Het kabinet wil dat iedereen veilig kan sporten of bewegen en dat kinderen kunnen spelen in de buurt. Hiervoor zijn voldoende en laagdrempelige voorzieningen nodig. Het kabinet geeft hieraan samen met gemeenten, de sportsector en private partijen een positieve impuls.

3. Zelf beslissen over leefstijl

Als het om leefstijl gaat maken mensen zelf keuzes. Die keuzes worden gemaakt in een omgeving waarin de gezonde keuze makkelijk moet zijn. Aan die omgeving dragen diverse maatschappelijke sectoren bij. Vanwege de betrokkenheid van diverse sectoren zie je in de nota ook nadrukkelijk de

De Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2010 van het RIVM laat zien dat het goed gaat met de gezondheid in Nederland, maar dat het nog beter kan. De vijf speerpunten uit de preventienota 2006, de vorige versie van de landelijke nota gezondheidsbeleid, blijven belangrijk om de volksgezondheid te verbeteren. Het gaat om overgewicht, diabetes, depressie, roken en schadelijk alcoholgebruik. Het kabinet houdt vast aan deze speerpunten, maar legt daarbij het accent op bewegen. Bewegen is goed voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid en is verbonden met de andere speerpunten. Ook wil het kabinet voor de jeugd inzetten op weerbaarheid.




- 8 -

Om richting te geven aan het gezondheidsbeleid in de komende jaren, is de landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid dichtbij’ uitgebracht (mei 2011).

Wanneer een bijdrage van de overheid noodzakelijk is, zijn de gemeenten in veel gevallen als eerste aan zet. Het huidige kabinet staat voor eigen verantwoordelijkheid en eigen kracht van mensen. Dat geldt ook voor gezondheid. Dit betekent dat niet de overheid, maar de mensen zelf aan zet zijn. Betrokkenheid van het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, het onderwijs en zorgverleners bij het stimuleren van gezond gedrag wordt steeds belangrijker.

In de landelijke nota gezondheidsbeleid staat deze kabinetsvisie uitgewerkt in drie thema’s:

1. Vertrouwen in gezondheidsbescherming

Mensen kunnen sommige risicofactoren voor de gezondheid niet of moeilijk beïnvloeden. Op dit terrein kan de Nederlander op de overheid rekenen. Heldere weten regelgeving en toezicht op de naleving hiervan blijven noodzakelijk.

2. Zorg en sport dichtbij in de buurt

De gezondheidszorg kan zich nog meer richten op het bevorderen van gezondheid, naast het bestrijden van ongezondheid. Het kabinet zet in op herkenbare en toegankelijke zorgvoorzieningen in de buurt en betere digitale bereikbaarheid. Tijdige signalering van gezondheidsrisico’s en toepassing van effectieve interventies zijn belangrijke verantwoordelijkheden van de zorgverlener. Zorg en preventie moeten meer op elkaar worden afgestemd. Uitgangspunt zijn behoeften en wensen van de mensen en niet de stelsels of sectoren die zorg leveren. Betrokken partijen moeten dan ook werken aan een sterkere fysieke, organisatorische en inhoudelijk verbinding tussen de publieke gezondheid en basiszorg vanuit Zvw, AWBZ en Wmo. Het kabinet wil dat iedereen veilig kan sporten of bewegen en dat kinderen kunnen spelen in de buurt. Hiervoor zijn voldoende en laagdrempelige voorzieningen nodig. Het kabinet geeft hieraan samen met gemeenten, de sportsector en private partijen een positieve impuls.

3. Zelf beslissen over leefstijl

Als het om leefstijl gaat maken mensen zelf keuzes. Die keuzes worden gemaakt in een omgeving waarin de gezonde keuze makkelijk moet zijn. Aan die omgeving dragen diverse maatschappelijke sectoren bij. Vanwege de betrokkenheid van diverse sectoren zie je in de nota ook nadrukkelijk de

De Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2010 van het RIVM laat zien dat het goed gaat met de gezondheid in Nederland, maar dat het nog beter kan. De vijf speerpunten uit de preventienota 2006, de vorige versie van de landelijke nota gezondheidsbeleid, blijven belangrijk om de volksgezondheid te verbeteren. Het gaat om overgewicht, diabetes, depressie, roken en schadelijk alcoholgebruik. Het kabinet houdt vast aan deze speerpunten, maar legt daarbij het accent op bewegen. Bewegen is goed voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid en is verbonden met de andere speerpunten. Ook wil het kabinet voor de jeugd inzetten op weerbaarheid.


Voorwoord





Voorwoord




- 9 -




- 9 -

Dit betekent voor gemeenten:

verbinding van de ministeries van BZK, EL&I, I&M, OCW en SZW met het gezondheidsbeleid terug. Publiek private samenwerking (PPS) ziet het kabinet als een kansrijke methode om de gezonde keuzes aantrekkelijk en toegankelijk te maken, bijvoorbeeld op het terrein van voeding en bewegen. Daarnaast is beschikbaarheid van betrouwbare, toegankelijke en doelgerichte informatie essentieel. Generieke massamediale campagnes passen hier niet in. De jeugd heeft de toekomst. Hieraan besteedt de overheid extra aandacht. Naast bevordering van een gezonde leefstijl, vroege signalering van risico’s en inzet op weerbaarheid om dagelijkse verleidingen te weerstaan, vindt het kabinet dat het stellen van grenzen en het stimuleren van een gezonde basis bij de jeugd gerechtvaardigd is. Ouders hebben hierin een belangrijke rol. Ook de school als natuurlijke omgeving van de jeugd en (sociale) media zijn belangrijk om deze doelgroep te bereiken.

Consequenties voor gemeenten Voor gemeenten is het van belang inzicht te hebben in de gezondheidstoestand van hun inwoners. Dat is het startpunt om de zaken op te pakken die aansluiten bij de belevingswereld van mensen. Bv. door ze te betrekken via burgerparticipatie. Het kabinet gaat er vanuit dat ook gemeenten er voor kiezen om gezondheid meer iets van hun inwoners zelf te maken. De uitgangspunten van het kabinet kunnen volgens de minister ook goed worden gebruikt door gemeenten.

1. Inzetten op spelen, bewegen en sporten. 2. Jeugd benoemen als belangrijke doelgroep voor het lokaal gezondheidsbeleid. 3. Stimuleren van publiek private samenwerking op lokaal niveau. 4. Verbindingen leggen tussen verschillende beleidsterreinen en gezondheid: verweven van

gezondheid met andere belangrijke beleidsdoelstellingen, bijvoorbeeld op het terrein van jeugdbeleid, ruimtelijke ordening, welzijn en veiligheid.

5. Een bijdrage leveren aan het realiseren van ‘gezondheid in de buurt’ door: inzicht te verkrijgen in de lokale gezondheidsproblematiek; in de woonvisies rekening te houden met voorzieningen op het gebied van zorg en bewegen in

de buurt; afspraken te maken met verzekeraars en zorgverleners: zowel over het vormgeven van

voorzieningen en netwerken in de buurt als over afstemming van taken op het gebied van preventie.

Op voorwaarde dat dit is onderbouwd, mag de gemeente hiervan afwijken.

Hoofdstuk 5 gaat in op de vertaling van deze landelijke uitgangspunten naar de regio.




- 9 -

Dit betekent voor gemeenten:

verbinding van de ministeries van BZK, EL&I, I&M, OCW en SZW met het gezondheidsbeleid terug. Publiek private samenwerking (PPS) ziet het kabinet als een kansrijke methode om de gezonde keuzes aantrekkelijk en toegankelijk te maken, bijvoorbeeld op het terrein van voeding en bewegen. Daarnaast is beschikbaarheid van betrouwbare, toegankelijke en doelgerichte informatie essentieel. Generieke massamediale campagnes passen hier niet in. De jeugd heeft de toekomst. Hieraan besteedt de overheid extra aandacht. Naast bevordering van een gezonde leefstijl, vroege signalering van risico’s en inzet op weerbaarheid om dagelijkse verleidingen te weerstaan, vindt het kabinet dat het stellen van grenzen en het stimuleren van een gezonde basis bij de jeugd gerechtvaardigd is. Ouders hebben hierin een belangrijke rol. Ook de school als natuurlijke omgeving van de jeugd en (sociale) media zijn belangrijk om deze doelgroep te bereiken.

Consequenties voor gemeenten Voor gemeenten is het van belang inzicht te hebben in de gezondheidstoestand van hun inwoners. Dat is het startpunt om de zaken op te pakken die aansluiten bij de belevingswereld van mensen. Bv. door ze te betrekken via burgerparticipatie. Het kabinet gaat er vanuit dat ook gemeenten er voor kiezen om gezondheid meer iets van hun inwoners zelf te maken. De uitgangspunten van het kabinet kunnen volgens de minister ook goed worden gebruikt door gemeenten.

1. Inzetten op spelen, bewegen en sporten. 2. Jeugd benoemen als belangrijke doelgroep voor het lokaal gezondheidsbeleid. 3. Stimuleren van publiek private samenwerking op lokaal niveau. 4. Verbindingen leggen tussen verschillende beleidsterreinen en gezondheid: verweven van

gezondheid met andere belangrijke beleidsdoelstellingen, bijvoorbeeld op het terrein van jeugdbeleid, ruimtelijke ordening, welzijn en veiligheid.

5. Een bijdrage leveren aan het realiseren van ‘gezondheid in de buurt’ door: inzicht te verkrijgen in de lokale gezondheidsproblematiek; in de woonvisies rekening te houden met voorzieningen op het gebied van zorg en bewegen in

de buurt; afspraken te maken met verzekeraars en zorgverleners: zowel over het vormgeven van

voorzieningen en netwerken in de buurt als over afstemming van taken op het gebied van preventie.

Op voorwaarde dat dit is onderbouwd, mag de gemeente hiervan afwijken.

Hoofdstuk 5 gaat in op de vertaling van deze landelijke uitgangspunten naar de regio.


Voorwoord





Voorwoord




- 10 -



4. Regionale cijfers: gezondheidsprofiel Noord-Holland Noord

- 10 -

In oktober 2011 zijn de gemeentelijke gezondheidsprofielen verschenen. Het gezondheidsprofiel geeft een beeld van de gezondheidssituatie van de inwoners voor iedere gemeente in Noord-Holland Noord. Het gezondheidsprofiel bevat gegevens over alle doelgroepen, zowel kinderen, jongeren, volwassenen als ouderen, en uit vele verschillende bronnen (o.a. gezondheidsmonitors en registraties van GGD, CBS en RIVM). Naast de gemeentelijke profielen is er ook een regionaal profiel uitgebracht. Alle profielen zijn te vinden op www.ggdhollandsnoorden.nl. Hieronder worden de belangrijkste bevindingen uit het regionale profiel samengevat.

Levensverwachting in Noord-Holland Noord hoger dan landelijk De gemiddelde levensverwachting in Noord-Holland Noord is 80,5 jaar; dit is hoger dan landelijk (80,1 jaar). Kanker en hart- en vaatziekten zijn ook in Noord-Holland Noord de belangrijkste doodsoorzaken. Er overlijden in Noord-Holland Noord beduidend minder mensen dan landelijk als gevolg van hart- en vaatziekten, ziekten van de ademhalingswegen en infectieziekten en meer mensen als gevolg van verkeersongevallen, dementie en ziekten van het zenuwstelsel. Een deel van deze verschillen in sterfte hangt mogelijk samen met factoren als het relatief kleinere aantal inwoners van allochtone herkomst in de regio, de luchtkwaliteit, de verkeersinfrastructuur en het gebruik van alcohol in het verkeer.

Bijna de helft van de inwoners heeft één of meer chronische aandoeningen Naar schatting hebben bijna 300.000 inwoners van 12 jaar en ouder in Noord-Holland Noord één of meer chronische aandoeningen. Naarmate de leeftijd stijgt, komen chronische aandoeningen vaker voor. De meest voorkomende aandoeningen onder jongeren zijn allergieën (32%). Onder inwoners van 19-65 jaar komen aandoeningen van het bewegingsapparaat het meeste (25%) voor. Ouderen hebben het meest last van aandoeningen van hart en vaten (42%), het bewegingsapparaat (37%) en diabetes (15%). Aantal ouderen groeit en aantal jongeren daalt Verwacht wordt dat het totaal aantal inwoners in Noord-Holland Noord, evenals landelijk, licht groeit met 4% van 642.000 in 2010 tot ruim 665.000 in 2025. Het aantal 65-plussers in Noord-Holland Noord neemt met 57% toe tot bijna 156.000. Landelijk wordt een toename van 47% verwacht. Het aantal inwoners in alle andere leeftijdsgroepen daalt. De relatief grootste daling, een afname van 13%, wordt verwacht onder kinderen en jongeren van 5-20 jaar (landelijk 8%). Een toename van het aantal ouderen gaat gepaard met een groeiend aantal mensen met chronische aandoeningen en een grotere behoefte aan mantelzorg. Ook de behoefte aan professionele zorg, nu in Noord-Holland Noord nog vaak lager dan landelijk, zal hierdoor waarschijnlijk toenemen. Ook in Noord-Holland Noord ervaren veel inwoners psychische problemen Van de inwoners ouder dan 12 jaar in Noord-Holland Noord is bijna één op de zeven psychisch ongezond. Jongeren ervaren meer psychische klachten (18%) dan volwassenen (14%). Het meest ervaren psychosociale probleem onder jongeren is hyperactiviteit; één op de vier jongeren heeft daar last van. Ook geeft één op de vijf jongeren aan wel eens serieus na te denken over zelfdoding. Het aantal sterfgevallen door zelfdoding is in Noord-Holland Noord vergelijkbaar met landelijk. Psychische en psychosociale problemen komen vrijwel even vaak voor onder inwoners van 19-65 jaar als onder inwoners ≥ 65 jaar. Bijna vier op de tien inwoners voelen zich matig of ernstig eenzaam en één op de drie inwoners loopt een matig of hoog risico op angst en depressie. Mensen met een matig risico op




- 10 -

In oktober 2011 zijn de gemeentelijke gezondheidsprofielen verschenen. Het gezondheidsprofiel geeft een beeld van de gezondheidssituatie van de inwoners voor iedere gemeente in Noord-Holland Noord. Het gezondheidsprofiel bevat gegevens over alle doelgroepen, zowel kinderen, jongeren, volwassenen als ouderen, en uit vele verschillende bronnen (o.a. gezondheidsmonitors en registraties van GGD, CBS en RIVM). Naast de gemeentelijke profielen is er ook een regionaal profiel uitgebracht. Alle profielen zijn te vinden op www.ggdhollandsnoorden.nl. Hieronder worden de belangrijkste bevindingen uit het regionale profiel samengevat.

Levensverwachting in Noord-Holland Noord hoger dan landelijk De gemiddelde levensverwachting in Noord-Holland Noord is 80,5 jaar; dit is hoger dan landelijk (80,1 jaar). Kanker en hart- en vaatziekten zijn ook in Noord-Holland Noord de belangrijkste doodsoorzaken. Er overlijden in Noord-Holland Noord beduidend minder mensen dan landelijk als gevolg van hart- en vaatziekten, ziekten van de ademhalingswegen en infectieziekten en meer mensen als gevolg van verkeersongevallen, dementie en ziekten van het zenuwstelsel. Een deel van deze verschillen in sterfte hangt mogelijk samen met factoren als het relatief kleinere aantal inwoners van allochtone herkomst in de regio, de luchtkwaliteit, de verkeersinfrastructuur en het gebruik van alcohol in het verkeer.

Bijna de helft van de inwoners heeft één of meer chronische aandoeningen Naar schatting hebben bijna 300.000 inwoners van 12 jaar en ouder in Noord-Holland Noord één of meer chronische aandoeningen. Naarmate de leeftijd stijgt, komen chronische aandoeningen vaker voor. De meest voorkomende aandoeningen onder jongeren zijn allergieën (32%). Onder inwoners van 19-65 jaar komen aandoeningen van het bewegingsapparaat het meeste (25%) voor. Ouderen hebben het meest last van aandoeningen van hart en vaten (42%), het bewegingsapparaat (37%) en diabetes (15%). Aantal ouderen groeit en aantal jongeren daalt Verwacht wordt dat het totaal aantal inwoners in Noord-Holland Noord, evenals landelijk, licht groeit met 4% van 642.000 in 2010 tot ruim 665.000 in 2025. Het aantal 65-plussers in Noord-Holland Noord neemt met 57% toe tot bijna 156.000. Landelijk wordt een toename van 47% verwacht. Het aantal inwoners in alle andere leeftijdsgroepen daalt. De relatief grootste daling, een afname van 13%, wordt verwacht onder kinderen en jongeren van 5-20 jaar (landelijk 8%). Een toename van het aantal ouderen gaat gepaard met een groeiend aantal mensen met chronische aandoeningen en een grotere behoefte aan mantelzorg. Ook de behoefte aan professionele zorg, nu in Noord-Holland Noord nog vaak lager dan landelijk, zal hierdoor waarschijnlijk toenemen. Ook in Noord-Holland Noord ervaren veel inwoners psychische problemen Van de inwoners ouder dan 12 jaar in Noord-Holland Noord is bijna één op de zeven psychisch ongezond. Jongeren ervaren meer psychische klachten (18%) dan volwassenen (14%). Het meest ervaren psychosociale probleem onder jongeren is hyperactiviteit; één op de vier jongeren heeft daar last van. Ook geeft één op de vijf jongeren aan wel eens serieus na te denken over zelfdoding. Het aantal sterfgevallen door zelfdoding is in Noord-Holland Noord vergelijkbaar met landelijk. Psychische en psychosociale problemen komen vrijwel even vaak voor onder inwoners van 19-65 jaar als onder inwoners ≥ 65 jaar. Bijna vier op de tien inwoners voelen zich matig of ernstig eenzaam en één op de drie inwoners loopt een matig of hoog risico op angst en depressie. Mensen met een matig risico op


Voorwoord





Voorwoord




- 11 -




- 11 -

angst en depressie kunnen hun psychische klachten waarschijnlijk zelf oplossen met een zelfhulpprogramma. Mensen met een hoog risico hebben professionele hulp nodig voor hun psychische klachten. Circa 5% van de volwassenen maakt gebruik van de geestelijke gezondheidszorg.

Leefstijl en omgevingsfactoren voor verbetering vatbaar Het overmatig alcoholgebruik onder jongeren in Noord-Holland Noord is gedaald van 45% in 2005

naar 37% in 2009, maar is nog steeds hoog. Onder jongeren ouder dan 16 jaar is het alcoholgebruik vrijwel gelijk gebleven. Inwoners van 19-65 jaar drinken vaker overmatig alcohol (18%) dan landelijk (13%) en één op de drie is een onverantwoorde drinker. Van de ouderen is bijna de helft een onverantwoorde drinker. Het aantal cliënten met alcoholproblematiek in de ambulante verslavingszorg is de laatste jaren met 40% toegenomen.

Roken is de belangrijkste vermijdbare doodsoorzaak. In Noord-Holland Noord rookt één op de vier inwoners: 14% van de jongeren, 28% van de inwoners van 19-65 jaar en 15% van de 65-plussers. Landelijk zijn deze percentages respectievelijk 11%, 32% en 15%. Van de jongeren van 12-19 jaar heeft 8% cannabis gebruikt in de laatste vier weken (landelijk eveneens 8%). Het aantal cliënten met cannabisproblematiek in de ambulante verslavingszorg is de laatste jaren meer dan verdubbeld.

Overgewicht is na roken de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte en is de laatste decennia in Nederland sterk toegenomen. In de regio heeft bijna de helft (45%) van de inwoners van 19 jaar en ouder overgewicht, waarvan 10% ernstig overgewicht of obesitas (landelijk 47% overgewicht, waarvan 12% obesitas). Onder kinderen komt overgewicht het meeste voor in de leeftijdscategorie 8-12 jaar: bijna één op de vijf heeft overgewicht. De meerderheid van de bevolking kan gezondheidswinst boeken door een gezonder voedingspatroon.

Naar schatting beweegt één op de drie inwoners in Noord-Holland Noord onvoldoende: het gaat om 32% van de jongeren, 38% van de inwoners van 19-65 jaar en 32% van de 65-plussers. Van de jongeren van 12-19 jaar is 70% lid van een sportvereniging (landelijk 65%). De meest genoemde redenen om niet voldoende te bewegen zijn te weinig tijd en geen zin.

Jongeren in Noord-Holland Noord vrijen relatief vaak onveilig; 21% heeft wel eens geslachtsgemeenschap gehad, waarvan 46% niet altijd met condoom vrijt (percentages landelijk respectievelijk 12% en 20%). Ze lopen hierdoor een groter risico om seksueel overdraagbare aandoeningen op te lopen. Ook geeft 6% aan ooit een ongewenste seksuele ervaring te hebben gehad.

Huiselijk geweld kan fysiek geweld, seksueel geweld en psychisch of emotioneel geweld zijn en kan tot ernstige gezondheidsschade leiden. In Noord-Holland Noord geeft 7% van de inwoners van 19-65 jaar en 4% van de inwoners ≥ 65 jaar aan ooit slachtoffer te zijn geweest van huiselijk geweld. Van de jongeren van 12-19 jaar geeft 6% aan ooit lichamelijk en 20% ooit geestelijk mishandeld te zijn. In 2008 werden er over 950 kinderen van 0-18 jaar (0,7%) in Noord-Holland Noord meldingen gedaan bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (landelijk ook 0,7%).

95% van de inwoners geeft hun woonomgeving een voldoende, maar bijna één op de vier inwoners (23%) ervaart ernstige geluidshinder rondom zijn woning en één op de zeven wordt in zijn slaap gestoord door geluiden buitenshuis. De belangrijkste bron van geluidshinder is wegverkeer. Ook voldoet de helft van de gemeenten in de regio niet aan de norm voor openbaar groen. In deze gemeenten is de hoeveelheid openbaar groen minder dan 75 m2 binnen een straal van 500 meter van de woning.




- 11 -

angst en depressie kunnen hun psychische klachten waarschijnlijk zelf oplossen met een zelfhulpprogramma. Mensen met een hoog risico hebben professionele hulp nodig voor hun psychische klachten. Circa 5% van de volwassenen maakt gebruik van de geestelijke gezondheidszorg.

Leefstijl en omgevingsfactoren voor verbetering vatbaar Het overmatig alcoholgebruik onder jongeren in Noord-Holland Noord is gedaald van 45% in 2005

naar 37% in 2009, maar is nog steeds hoog. Onder jongeren ouder dan 16 jaar is het alcoholgebruik vrijwel gelijk gebleven. Inwoners van 19-65 jaar drinken vaker overmatig alcohol (18%) dan landelijk (13%) en één op de drie is een onverantwoorde drinker. Van de ouderen is bijna de helft een onverantwoorde drinker. Het aantal cliënten met alcoholproblematiek in de ambulante verslavingszorg is de laatste jaren met 40% toegenomen.

Roken is de belangrijkste vermijdbare doodsoorzaak. In Noord-Holland Noord rookt één op de vier inwoners: 14% van de jongeren, 28% van de inwoners van 19-65 jaar en 15% van de 65-plussers. Landelijk zijn deze percentages respectievelijk 11%, 32% en 15%. Van de jongeren van 12-19 jaar heeft 8% cannabis gebruikt in de laatste vier weken (landelijk eveneens 8%). Het aantal cliënten met cannabisproblematiek in de ambulante verslavingszorg is de laatste jaren meer dan verdubbeld.

Overgewicht is na roken de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte en is de laatste decennia in Nederland sterk toegenomen. In de regio heeft bijna de helft (45%) van de inwoners van 19 jaar en ouder overgewicht, waarvan 10% ernstig overgewicht of obesitas (landelijk 47% overgewicht, waarvan 12% obesitas). Onder kinderen komt overgewicht het meeste voor in de leeftijdscategorie 8-12 jaar: bijna één op de vijf heeft overgewicht. De meerderheid van de bevolking kan gezondheidswinst boeken door een gezonder voedingspatroon.

Naar schatting beweegt één op de drie inwoners in Noord-Holland Noord onvoldoende: het gaat om 32% van de jongeren, 38% van de inwoners van 19-65 jaar en 32% van de 65-plussers. Van de jongeren van 12-19 jaar is 70% lid van een sportvereniging (landelijk 65%). De meest genoemde redenen om niet voldoende te bewegen zijn te weinig tijd en geen zin.

Jongeren in Noord-Holland Noord vrijen relatief vaak onveilig; 21% heeft wel eens geslachtsgemeenschap gehad, waarvan 46% niet altijd met condoom vrijt (percentages landelijk respectievelijk 12% en 20%). Ze lopen hierdoor een groter risico om seksueel overdraagbare aandoeningen op te lopen. Ook geeft 6% aan ooit een ongewenste seksuele ervaring te hebben gehad.

Huiselijk geweld kan fysiek geweld, seksueel geweld en psychisch of emotioneel geweld zijn en kan tot ernstige gezondheidsschade leiden. In Noord-Holland Noord geeft 7% van de inwoners van 19-65 jaar en 4% van de inwoners ≥ 65 jaar aan ooit slachtoffer te zijn geweest van huiselijk geweld. Van de jongeren van 12-19 jaar geeft 6% aan ooit lichamelijk en 20% ooit geestelijk mishandeld te zijn. In 2008 werden er over 950 kinderen van 0-18 jaar (0,7%) in Noord-Holland Noord meldingen gedaan bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (landelijk ook 0,7%).

95% van de inwoners geeft hun woonomgeving een voldoende, maar bijna één op de vier inwoners (23%) ervaart ernstige geluidshinder rondom zijn woning en één op de zeven wordt in zijn slaap gestoord door geluiden buitenshuis. De belangrijkste bron van geluidshinder is wegverkeer. Ook voldoet de helft van de gemeenten in de regio niet aan de norm voor openbaar groen. In deze gemeenten is de hoeveelheid openbaar groen minder dan 75 m2 binnen een straal van 500 meter van de woning.


Voorwoord





Voorwoord




- 12 -




- 12 -

Gezondheid is niet gelijk verdeeld Mensen met een lagere sociaaleconomische status (SES) zijn gemiddeld minder gezond en leven

minder lang dan mensen met een hogere SES. Zo is in Nederland het verschil in levensverwachting tussen laag en hoog opgeleide mannen en vrouwen respectievelijk 7,3 en 6,4 jaar. Sociaaleconomische gezondheidsverschillen ontstaan voor een belangrijk deel doordat mensen met een lagere SES vaker te maken hebben met risicofactoren zoals een minder gezonde leefstijl en minder gunstige werken woonomstandigheden. Ook in Noord-Holland Noord bestaan sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Schadelijk alcoholgebruik, roken en overgewicht komen bijvoorbeeld vaker voor onder lager opgeleiden. Ook hebben mensen met meerdere ongunstige sociaaleconomische omstandigheden vaak een (veel) slechtere gezondheid. Denk bijvoorbeeld aan lager opgeleide alleenstaanden zonder betaald werk, mensen van niet-westerse herkomst en leden van eenoudergezinnen. In Noord-Holland Noord zijn mensen vaker lager opgeleid dan landelijk (40% versus 32%), maar het percentage mensen met een inkomen uit arbeid en het gemiddeld besteedbaar inkomen is vergelijkbaar.

Ook tussen gemeenten bestaan verschillen in (risicofactoren) voor gezondheid. De regio omvat zowel dunbevolkte plattelandsgemeenten als meer dichtbevolkte gemeenten met een regionale centrumfunctie. Dit weerspiegelt zich ook in de bevolkingssamenstelling, de sociaaleconomische situatie en het voorkomen van gezondheidsproblemen. Zo varieert het percentage laag opgeleiden van 30% in Heiloo tot 47% in Wieringen en loopt het percentage eenoudergezinnen uiteen van 11% in Opmeer tot 25% in Den Helder. Gemeenten die nu relatief jong zijn, zoals Heerhugowaard, vergrijzen veel sneller dan relatief oudere gemeenten zoals Bergen. Veel gezondheidsproblemen komen in alle gemeenten voor, maar de accenten per gemeente kunnen wel verschillen. Zo loopt het percentage inwoners ouder dan 12 jaar dat zich psychisch ongezond voelt uiteen van 11% in Graft-De Rijp tot 19% in Hoorn, varieert het aantal rokers van 18% in Heiloo tot 32% in Alkmaar, gebruikt 30% van de jongeren in Heiloo en Heerhugowaard overmatig alcohol tegenover 49% in Graft-De Rijp en beweegt 8% van de jongeren in Schermer onvoldoende tot 48% van de jongeren in Den Helder.




- 12 -

Gezondheid is niet gelijk verdeeld Mensen met een lagere sociaaleconomische status (SES) zijn gemiddeld minder gezond en leven

minder lang dan mensen met een hogere SES. Zo is in Nederland het verschil in levensverwachting tussen laag en hoog opgeleide mannen en vrouwen respectievelijk 7,3 en 6,4 jaar. Sociaaleconomische gezondheidsverschillen ontstaan voor een belangrijk deel doordat mensen met een lagere SES vaker te maken hebben met risicofactoren zoals een minder gezonde leefstijl en minder gunstige werken woonomstandigheden. Ook in Noord-Holland Noord bestaan sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Schadelijk alcoholgebruik, roken en overgewicht komen bijvoorbeeld vaker voor onder lager opgeleiden. Ook hebben mensen met meerdere ongunstige sociaaleconomische omstandigheden vaak een (veel) slechtere gezondheid. Denk bijvoorbeeld aan lager opgeleide alleenstaanden zonder betaald werk, mensen van niet-westerse herkomst en leden van eenoudergezinnen. In Noord-Holland Noord zijn mensen vaker lager opgeleid dan landelijk (40% versus 32%), maar het percentage mensen met een inkomen uit arbeid en het gemiddeld besteedbaar inkomen is vergelijkbaar.

Ook tussen gemeenten bestaan verschillen in (risicofactoren) voor gezondheid. De regio omvat zowel dunbevolkte plattelandsgemeenten als meer dichtbevolkte gemeenten met een regionale centrumfunctie. Dit weerspiegelt zich ook in de bevolkingssamenstelling, de sociaaleconomische situatie en het voorkomen van gezondheidsproblemen. Zo varieert het percentage laag opgeleiden van 30% in Heiloo tot 47% in Wieringen en loopt het percentage eenoudergezinnen uiteen van 11% in Opmeer tot 25% in Den Helder. Gemeenten die nu relatief jong zijn, zoals Heerhugowaard, vergrijzen veel sneller dan relatief oudere gemeenten zoals Bergen. Veel gezondheidsproblemen komen in alle gemeenten voor, maar de accenten per gemeente kunnen wel verschillen. Zo loopt het percentage inwoners ouder dan 12 jaar dat zich psychisch ongezond voelt uiteen van 11% in Graft-De Rijp tot 19% in Hoorn, varieert het aantal rokers van 18% in Heiloo tot 32% in Alkmaar, gebruikt 30% van de jongeren in Heiloo en Heerhugowaard overmatig alcohol tegenover 49% in Graft-De Rijp en beweegt 8% van de jongeren in Schermer onvoldoende tot 48% van de jongeren in Den Helder.


Voorwoord





Voorwoord




- 13 -



5. Regionaal advies: beleidsuitgangspunten en regionale aanbevelingen

- 13 -

Beleidsuitgangspunten In dit regionale beleidsadvies zijn de aanbevelingen uit de landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid dichtbij’ en de bevindingen uit het regionale gezondheidsprofiel verwerkt tot een advies voor de gemeenten in Noord-Holland Noord. De landelijke nota Gezondheid dichtbij biedt gemeenten handvatten voor effectief beleid. Lokale epidemiologische gegevens of ander inzicht, zoals bestaande lokale of regionale beleidsinitiatieven, kunnen echter aanleiding geven om af te wijken van deze aanbevelingen. Bijvoorbeeld omdat bepaalde publieke gezondheidsproblemen minder relevant zijn of al in voldoende mate worden aangepakt. De GGD Hollands Noorden hanteert de volgende uitgangspunten voor het ondersteuningstraject ‘Samen werken aan uw gezonde gemeente’: - Een structurele aanpak is noodzakelijk om effecten op langere termijn te behouden. Dit betekent

dat gemeenten prioriteiten stellen in speerpunten en doelgroepen. Daarnaast zijn de activiteiten gedurende minimaal drie jaar intensief op de speerpunten gericht. Een structurele aanpak houdt in dat gemeenten de activiteiten borgen in beleid.

- Een integrale aanpak betekent dat de gemeenten per speerpunt zo veel mogelijk inzetten op alle vier de niveaus van effectieve gezondheidsbevordering: signalering, gezondheidseducatie, de fysieke en sociale omgeving en het beleid en regelgeving.

- De vraag van de gemeenten staat centraal. De GGD adviseert over speerpunten en over (best practice) activiteiten hiervoor. Dit sluit aan bij de wens en behoefte van de gemeenten om tot een advies op maat te komen voor de verschillende gemeenten in de regio. Gemeenten kiezen uiteindelijk de lokale speerpunten en de activiteiten.

- Intersectorale samenwerking. Het is van belang dat de ambtenaar volksgezondheid en de ambtenaar welzijn/WMO samenwerken bij het maken van gezondheidsbeleid. Daarnaast moeten ook andere beleidsterreinen binnen de gemeenten zo veel mogelijk betrokken worden, zoals jeugd, sport, onderwijs, veiligheid en ruimtelijke ordening. Tot slot wordt er samengewerkt op bestuurlijk, beleidsmatig en uitvoerend niveau. De Wmo en Wpg zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Gezondheid is nodig om deel te nemen aan de maatschappij en maatschappelijke ondersteuning draagt bij aan gezondheid. Ook tussen veiligheid en gezondheid bestaat een belangrijke relatie, bijvoorbeeld op het gebied van alcohol. De beleidsterreinen jeugd, onderwijs en gezondheid worden ook steeds meer in samenhang aangepakt. Dit heeft onder meer geleid tot aanpassing van het stelsel voor passend onderwijs.

- Samenwerking tussen gemeenten Samenwerking tussen de verschillende gemeenten in de regio is aan te bevelen. Door bundeling van krachten kunnen gemeenten meer bereiken. Samen vormen gemeenten een sterkere gesprekspartner voor grotere partijen, zoals zorgverzekeraars. Bovendien is regionale samenwerking voordeliger.




- 13 -

Beleidsuitgangspunten In dit regionale beleidsadvies zijn de aanbevelingen uit de landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid dichtbij’ en de bevindingen uit het regionale gezondheidsprofiel verwerkt tot een advies voor de gemeenten in Noord-Holland Noord. De landelijke nota Gezondheid dichtbij biedt gemeenten handvatten voor effectief beleid. Lokale epidemiologische gegevens of ander inzicht, zoals bestaande lokale of regionale beleidsinitiatieven, kunnen echter aanleiding geven om af te wijken van deze aanbevelingen. Bijvoorbeeld omdat bepaalde publieke gezondheidsproblemen minder relevant zijn of al in voldoende mate worden aangepakt. De GGD Hollands Noorden hanteert de volgende uitgangspunten voor het ondersteuningstraject ‘Samen werken aan uw gezonde gemeente’: - Een structurele aanpak is noodzakelijk om effecten op langere termijn te behouden. Dit betekent

dat gemeenten prioriteiten stellen in speerpunten en doelgroepen. Daarnaast zijn de activiteiten gedurende minimaal drie jaar intensief op de speerpunten gericht. Een structurele aanpak houdt in dat gemeenten de activiteiten borgen in beleid.

- Een integrale aanpak betekent dat de gemeenten per speerpunt zo veel mogelijk inzetten op alle vier de niveaus van effectieve gezondheidsbevordering: signalering, gezondheidseducatie, de fysieke en sociale omgeving en het beleid en regelgeving.

- De vraag van de gemeenten staat centraal. De GGD adviseert over speerpunten en over (best practice) activiteiten hiervoor. Dit sluit aan bij de wens en behoefte van de gemeenten om tot een advies op maat te komen voor de verschillende gemeenten in de regio. Gemeenten kiezen uiteindelijk de lokale speerpunten en de activiteiten.

- Intersectorale samenwerking. Het is van belang dat de ambtenaar volksgezondheid en de ambtenaar welzijn/WMO samenwerken bij het maken van gezondheidsbeleid. Daarnaast moeten ook andere beleidsterreinen binnen de gemeenten zo veel mogelijk betrokken worden, zoals jeugd, sport, onderwijs, veiligheid en ruimtelijke ordening. Tot slot wordt er samengewerkt op bestuurlijk, beleidsmatig en uitvoerend niveau. De Wmo en Wpg zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Gezondheid is nodig om deel te nemen aan de maatschappij en maatschappelijke ondersteuning draagt bij aan gezondheid. Ook tussen veiligheid en gezondheid bestaat een belangrijke relatie, bijvoorbeeld op het gebied van alcohol. De beleidsterreinen jeugd, onderwijs en gezondheid worden ook steeds meer in samenhang aangepakt. Dit heeft onder meer geleid tot aanpassing van het stelsel voor passend onderwijs.

- Samenwerking tussen gemeenten Samenwerking tussen de verschillende gemeenten in de regio is aan te bevelen. Door bundeling van krachten kunnen gemeenten meer bereiken. Samen vormen gemeenten een sterkere gesprekspartner voor grotere partijen, zoals zorgverzekeraars. Bovendien is regionale samenwerking voordeliger.


Voorwoord





Voorwoord




- 14 -




- 14 -

Regionale aanbevelingen voor gezondheidsbeleid

Weerbaarheid Het is onmogelijk om alle verleidingen uit de omgeving van mensen weg te nemen. Daarom is het belangrijk om de weerbaarheid van mensen te vergroten zodat zij zelf beter in staat zijn om verleidingen en groepsdruk te weerstaan. Door de weerbaarheid van mensen te vergroten, worden vier belangrijke gezondheidsthema’s tegelijk beïnvloed, te weten: genotmiddelengebruik, gezond gewicht, psychische gezondheid en seksuele gezondheid specifiek voor jeugd. Wij adviseren om via een integrale aanpak aandacht te blijven besteden aan de speerpunten uit de landelijke preventienota 2006 en 2011 (diabetes uitgezonderd, dat positief wordt beïnvloed door bewegen en overgewichtpreventie) en daarmee de effectiviteit van de ingezette activiteiten te vergroten.

Bewegen Beweging is het ‘smeermiddel’ tussen bovengenoemde gezondheidsthema’s. Bewegen is goed voor de lichamelijke en de psychische gezondheid en heeft een positieve invloed op de thema’s genotmiddelengebruik, gezond gewicht en psychische gezondheid. Daarnaast kan bewegen bijdragen aan het weerbaar maken van mensen.

Net als het kabinet houden wij vast aan de speerpunten uit 2006. Wij leggen het accent daarbij op de overstijgende thema’s Weerbaarheid en Bewegen. Met deze thema’s kunnen we de belangrijkste gezondheidsthema’s tegelijk beïnvloeden. Ook in de notities ‘Mentaal Vitaal in Noord-Holland Noord’ en ‘Gezond gewicht in Noord-Holland Noord’ komen deze integrale leefstijlbenadering en aandacht voor weerbaarheid terug.

De GGD adviseert om twee accenten te kiezen in de aanpak van speerpunten. Deze sluiten aan bij het regionale gezondheidsprofiel en de landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid dichtbij’. Het gaat om: 1. Weerbaarheid 2. Bewegen

Genotmiddelengebruik

Gezond gewicht

Psychische gezondheid

Seksuele gezondheid

jeugd

Bewegen

Weerbaarheid

seks. gezondheid

psychische gezondheid

gezond gewicht

genotmiddelen




- 14 -

Regionale aanbevelingen voor gezondheidsbeleid

Weerbaarheid Het is onmogelijk om alle verleidingen uit de omgeving van mensen weg te nemen. Daarom is het belangrijk om de weerbaarheid van mensen te vergroten zodat zij zelf beter in staat zijn om verleidingen en groepsdruk te weerstaan. Door de weerbaarheid van mensen te vergroten, worden vier belangrijke gezondheidsthema’s tegelijk beïnvloed, te weten: genotmiddelengebruik, gezond gewicht, psychische gezondheid en seksuele gezondheid specifiek voor jeugd. Wij adviseren om via een integrale aanpak aandacht te blijven besteden aan de speerpunten uit de landelijke preventienota 2006 en 2011 (diabetes uitgezonderd, dat positief wordt beïnvloed door bewegen en overgewichtpreventie) en daarmee de effectiviteit van de ingezette activiteiten te vergroten.

Bewegen Beweging is het ‘smeermiddel’ tussen bovengenoemde gezondheidsthema’s. Bewegen is goed voor de lichamelijke en de psychische gezondheid en heeft een positieve invloed op de thema’s genotmiddelengebruik, gezond gewicht en psychische gezondheid. Daarnaast kan bewegen bijdragen aan het weerbaar maken van mensen.

Net als het kabinet houden wij vast aan de speerpunten uit 2006. Wij leggen het accent daarbij op de overstijgende thema’s Weerbaarheid en Bewegen. Met deze thema’s kunnen we de belangrijkste gezondheidsthema’s tegelijk beïnvloeden. Ook in de notities ‘Mentaal Vitaal in Noord-Holland Noord’ en ‘Gezond gewicht in Noord-Holland Noord’ komen deze integrale leefstijlbenadering en aandacht voor weerbaarheid terug.

De GGD adviseert om twee accenten te kiezen in de aanpak van speerpunten. Deze sluiten aan bij het regionale gezondheidsprofiel en de landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid dichtbij’. Het gaat om: 1. Weerbaarheid 2. Bewegen

Genotmiddelengebruik

Gezond gewicht

Psychische gezondheid

Seksuele gezondheid

jeugd

Bewegen

Weerbaarheid

seks. gezondheid

psychische gezondheid

gezond gewicht

genotmiddelen


Voorwoord





Voorwoord




- 15 -




- 15 -

Doelgroepen Wij adviseren om in ieder geval aandacht te besteden aan de doelgroep jeugd. Ook de overheid benoemt jeugd als belangrijke doelgroep voor gezondheidsbeleid. De jeugd heeft de toekomst en investeren in hen loont. Vanuit preventief oogpunt is het effectief om tijdig preventieactiviteiten uit te voeren. Het is immers moeilijker om een eenmaal in gang gezet ongezond leefstijlpatroon te beïnvloeden. Bovendien is de doelgroep jongeren goed te bereiken onder meer via het onderwijs. De sociale omgeving van de jongeren moet betrokken worden in de activiteiten. Ouders spelen hierin een grote rol. Ouders hebben een directe invloed op hun kinderen en hebben een voorbeeldfunctie. Voor opvoedvragen en -ondersteuning kunnen ouders terecht bij de GGD en de (virtuele) Centra voor Jeugd en Gezin. De jeugdgezondheidszorg van de GGD is in de dagelijkse praktijk veel met de jeugd bezig. Naast de ouders zijn er ook andere kanalen in de sociale omgeving om jongeren te bereiken: de wijk/buurt en verenigingen (vooral sportclubs en jongerenwerk) en vanzelfsprekend het onderwijs. Met de Gezonde School methode kunnen scholen structureel werken aan gezondheidsbevordering. Aangezien veel volwassenen en ouderen een ongezonde leefstijl hebben, deze groep steeds groter wordt en een voorbeeldfunctie heeft voor de jeugd, loont het om ook preventieactiviteiten te richten volwassenen en ouderen. Het gaat dan vooral om volwassenen en ouderen met een lage sociaal economische status (SES). Mensen met een lagere SES zijn namelijk gemiddeld minder gezond, leven minder lang dan mensen met een hogere SES en hebben vaker een minder gezonde leefstijl. Om specifiek mensen met een lage SES te bereiken, is een meer wijk-/buurtgerichte aanpak nodig. Daarnaast kan worden samengewerkt met bedrijven en ondernemingen om gezond gedrag van (lage SES) werknemers te stimuleren. Mogelijk kunnen volwassenen en ouderen in de aanpak (deels) samengenomen worden. Volwassenen en ouderen zijn beide immers goed te bereiken via de eerste lijn. De reguliere zorg zou meer aandacht moeten besteden aan het signaleren van en doorverwijzen bij gezondheidsproblemen en het geven van preventieve voorlichting en begeleiding.




- 15 -

Doelgroepen Wij adviseren om in ieder geval aandacht te besteden aan de doelgroep jeugd. Ook de overheid benoemt jeugd als belangrijke doelgroep voor gezondheidsbeleid. De jeugd heeft de toekomst en investeren in hen loont. Vanuit preventief oogpunt is het effectief om tijdig preventieactiviteiten uit te voeren. Het is immers moeilijker om een eenmaal in gang gezet ongezond leefstijlpatroon te beïnvloeden. Bovendien is de doelgroep jongeren goed te bereiken onder meer via het onderwijs. De sociale omgeving van de jongeren moet betrokken worden in de activiteiten. Ouders spelen hierin een grote rol. Ouders hebben een directe invloed op hun kinderen en hebben een voorbeeldfunctie. Voor opvoedvragen en -ondersteuning kunnen ouders terecht bij de GGD en de (virtuele) Centra voor Jeugd en Gezin. De jeugdgezondheidszorg van de GGD is in de dagelijkse praktijk veel met de jeugd bezig. Naast de ouders zijn er ook andere kanalen in de sociale omgeving om jongeren te bereiken: de wijk/buurt en verenigingen (vooral sportclubs en jongerenwerk) en vanzelfsprekend het onderwijs. Met de Gezonde School methode kunnen scholen structureel werken aan gezondheidsbevordering. Aangezien veel volwassenen en ouderen een ongezonde leefstijl hebben, deze groep steeds groter wordt en een voorbeeldfunctie heeft voor de jeugd, loont het om ook preventieactiviteiten te richten volwassenen en ouderen. Het gaat dan vooral om volwassenen en ouderen met een lage sociaal economische status (SES). Mensen met een lagere SES zijn namelijk gemiddeld minder gezond, leven minder lang dan mensen met een hogere SES en hebben vaker een minder gezonde leefstijl. Om specifiek mensen met een lage SES te bereiken, is een meer wijk-/buurtgerichte aanpak nodig. Daarnaast kan worden samengewerkt met bedrijven en ondernemingen om gezond gedrag van (lage SES) werknemers te stimuleren. Mogelijk kunnen volwassenen en ouderen in de aanpak (deels) samengenomen worden. Volwassenen en ouderen zijn beide immers goed te bereiken via de eerste lijn. De reguliere zorg zou meer aandacht moeten besteden aan het signaleren van en doorverwijzen bij gezondheidsproblemen en het geven van preventieve voorlichting en begeleiding.


Voorwoord





Voorwoord




- 16 -



6. Van regionaal advies naar gemeentelijke nota’

- 16 -

Beleidsmedewerkers gezondheidsbevordering van de GGD ondersteunen en adviseren (in de rol van Gezonde gemeente adviseur) bij de totstandkoming en uitvoering van het gemeentelijke gezondheidsbeleid. Dit gebeurt in samenwerking met de relatiebeheerder van de GGD voor de betreffende gemeente. Het ondersteuningstraject ‘Samen werken aan uw gezonde gemeente’ omvat een aantal stappen. Alle gemeenten in Noord-Holland Noord worden benaderd voor stap 0 en 1. Gemeenten die gebruik willen maken van het ondersteuningstraject doorlopen ook de stappen 2 t/m 5.

Stap 0: Werving In oktober 2011 heeft u het gemeentelijk gezondheidsprofiel ontvangen. Dit regionale advies volgt begin 2012. Na ontvangst van het regionale advies nemen wij contact op met de ambtenaar gemeentelijk gezondheidsbeleid om een afspraak te maken voor een (oriëntatie)gesprek (stap 1). Naast de Gezonde gemeente adviseur kan ook een epidemioloog bij dit gesprek aanwezig zijn.

Stap 1: Oriënteren en organiseren Tijdens het oriënterend gesprek bespreken we het gemeentelijke gezondheidsprofiel, het regionale advies en de werkwijze ‘Samen werken aan uw gezonde gemeente’. Ook de evaluatie van het gemeentelijk beleid komt aan bod. Aan het einde van het gesprek maken we afspraken over de ondersteuning van de GGD bij de vertaalslag van de algemene aanbevelingen naar een lokale aanpak. Stap 2: Speerpunten bepalen (Onder meer) op basis van het eerste gesprek bepaalt de gemeente de speerpunten voor de komende vier jaar. Wij raden aan bij de keuze voor de speerpunten bijvoorbeeld burgers te raadplegen en verschillende beleidsterreinen binnen uw gemeente. Desgewenst kan de GGD u ondersteunen met een speerpuntenworkshop. Stap 3: Kiezen van activiteiten en uitvoeringsplan gemeentelijk gezondheidsbeleid Als de speerpunten zijn vastgesteld, adviseren wij over de best practice activiteiten die de komende jaren uitgevoerd kunnen worden. Eerst brengen we in kaart wat er al aan activiteiten is in uw gemeente. Het gaat zowel om activiteiten die de GGD uitvoert, als om activiteiten die door andere partijen worden georganiseerd. De gemeente verwerkt de speerpunten en activiteiten in een nota gemeentelijk gezondheidsbeleid. De Gezonde gemeente adviseur kan met u meelezen. De nota gemeentelijk gezondheidsbeleid kan gecombineerd worden met het beleidsplan maatschappelijke ondersteuning. Stap 4: Uitvoering In de jaren die daarop volgen, worden de activiteiten in de nota gemeentelijk gezondheidsbeleid uitgevoerd door verschillende organisaties. Bij voorkeur wordt regionaal of lokaal samengewerkt om de activiteiten uit te voeren. Twee keer per jaar bespreken de gemeente en de Gezonde gemeente adviseur de voortgang. Als nodig wordt het uitvoeringsplan bijgesteld.




- 16 -

Beleidsmedewerkers gezondheidsbevordering van de GGD ondersteunen en adviseren (in de rol van Gezonde gemeente adviseur) bij de totstandkoming en uitvoering van het gemeentelijke gezondheidsbeleid. Dit gebeurt in samenwerking met de relatiebeheerder van de GGD voor de betreffende gemeente. Het ondersteuningstraject ‘Samen werken aan uw gezonde gemeente’ omvat een aantal stappen. Alle gemeenten in Noord-Holland Noord worden benaderd voor stap 0 en 1. Gemeenten die gebruik willen maken van het ondersteuningstraject doorlopen ook de stappen 2 t/m 5.

Stap 0: Werving In oktober 2011 heeft u het gemeentelijk gezondheidsprofiel ontvangen. Dit regionale advies volgt begin 2012. Na ontvangst van het regionale advies nemen wij contact op met de ambtenaar gemeentelijk gezondheidsbeleid om een afspraak te maken voor een (oriëntatie)gesprek (stap 1). Naast de Gezonde gemeente adviseur kan ook een epidemioloog bij dit gesprek aanwezig zijn.

Stap 1: Oriënteren en organiseren Tijdens het oriënterend gesprek bespreken we het gemeentelijke gezondheidsprofiel, het regionale advies en de werkwijze ‘Samen werken aan uw gezonde gemeente’. Ook de evaluatie van het gemeentelijk beleid komt aan bod. Aan het einde van het gesprek maken we afspraken over de ondersteuning van de GGD bij de vertaalslag van de algemene aanbevelingen naar een lokale aanpak. Stap 2: Speerpunten bepalen (Onder meer) op basis van het eerste gesprek bepaalt de gemeente de speerpunten voor de komende vier jaar. Wij raden aan bij de keuze voor de speerpunten bijvoorbeeld burgers te raadplegen en verschillende beleidsterreinen binnen uw gemeente. Desgewenst kan de GGD u ondersteunen met een speerpuntenworkshop. Stap 3: Kiezen van activiteiten en uitvoeringsplan gemeentelijk gezondheidsbeleid Als de speerpunten zijn vastgesteld, adviseren wij over de best practice activiteiten die de komende jaren uitgevoerd kunnen worden. Eerst brengen we in kaart wat er al aan activiteiten is in uw gemeente. Het gaat zowel om activiteiten die de GGD uitvoert, als om activiteiten die door andere partijen worden georganiseerd. De gemeente verwerkt de speerpunten en activiteiten in een nota gemeentelijk gezondheidsbeleid. De Gezonde gemeente adviseur kan met u meelezen. De nota gemeentelijk gezondheidsbeleid kan gecombineerd worden met het beleidsplan maatschappelijke ondersteuning. Stap 4: Uitvoering In de jaren die daarop volgen, worden de activiteiten in de nota gemeentelijk gezondheidsbeleid uitgevoerd door verschillende organisaties. Bij voorkeur wordt regionaal of lokaal samengewerkt om de activiteiten uit te voeren. Twee keer per jaar bespreken de gemeente en de Gezonde gemeente adviseur de voortgang. Als nodig wordt het uitvoeringsplan bijgesteld.


Voorwoord





Voorwoord




- 17 -




- 17 -

Stap 5: Evaluatie en verankeren Aan het einde van ieder jaar evalueren de gemeente en de Gezonde gemeente adviseur het proces van de uitvoering. Na vier jaar vindt er een eindevaluatie plaats van het gemeentelijk gezondheidsbeleid. Hierin besteden we vooral aandacht aan wat er is uitgevoerd en de resultaten daarvan.




- 17 -

Stap 5: Evaluatie en verankeren Aan het einde van ieder jaar evalueren de gemeente en de Gezonde gemeente adviseur het proces van de uitvoering. Na vier jaar vindt er een eindevaluatie plaats van het gemeentelijk gezondheidsbeleid. Hierin besteden we vooral aandacht aan wat er is uitgevoerd en de resultaten daarvan.


Voorwoord





Voorwoord




Investeren in een gezond Noord-Holland Noord · Preventie loont dus! De GGD, uw gemeentelijke...

Documents

Transcript of Investeren in een gezond Noord-Holland Noord · Preventie loont dus! De GGD, uw gemeentelijke...