64 | Lucide 01 2014

Nieuwe technologie vindt ra-

zendsnel zijn weg. Voor nieu-

we medische toepassingen

duurt het circa tien tot twintig

jaar voordat ze breed aan-

vaard zijn in de beroepsgroepen. Bestuur-

lijke innovaties daarentegen verlopen veel

langzamer. De dominante management-

stijlen in de zorgsector zijn zo’n vijftig tot

honderd jaar oud. Het bestuurlijk paradig-

ma van beheersing, taakopdeling en ver-

onderstelde voorspelbaarheid van zorg-

processen viert nog steeds hoogtij.

De wereld waarin onze zorgorganisaties

functioneren, verandert echter razend-

snel. Niet alleen omdat men in Den Haag

transformatie op transformatie stapelt,

maar ook vanwege demografische, cultu-

rele en – jawel – technologische ontwik-

kelingen. Waar vijftig jaar geleden de zorg-

vraag in onze verzuilde maatschappij nog

min of meer eenduidig van aard was, is

deze steeds complexer geworden.

Vanzelfsprekend vraagt dit alles om

passende, nieuwe besturingsfilosofieën.

Hier zijn bibliotheken over volgeschreven.

In het boek Spiegelbeelden, het lustrum-

boek van de NVTZ, is een aantal voorbeel-

den gegeven. Toch zijn innovatieve zorgor-

ganisaties eenzame paradijsvogels in een

oerwoud van oude verstokte reuzen.

De Wetenschappelijke Adviesraad van de

NVTZ heeft recent een notitie gepubliceerd

waarin wordt aangegeven dat besturing

van en toezicht op complexe organisaties

een heel andere manier van kijken en den-

ken vereist dan het klassieke ‘top-

down’denken. Interacties tussen mensen

en systemen hebben een dominante in-

vloed op de dagelijkse gang van zaken. Dit

is bestuurlijk misschien beïnvloedbaar,

maar het is niet zonder meer stuurbaar.

Toch ligt bij de gevestigde orde nog vaak de

nadruk op ‘in control’ zijn en spreekt menig

bestuurder nog over zorg als ‘productie’.

Een Tayloristische benadering die niet meer

past bij de zorgvraag van vandaag, als deze

al ooit passend is geweest. Wij zien de vol-

gende dominante verschuivingen:

• Minder ‘command and control’, meer

autonomie voor professionals

• Minder eenvormig aanbod, meer inspe-

len op variëteit

• Minder verantwoording, meer gerecht-

vaardigd vertrouwen

• Minder technocratisch, meer menslie-

vend

• Minder extern toezicht, meer intern toe-

zicht

Organisatorische innovatie is onont-

beerlijk voor de blijvende robuustheid van

ons zorgstelsel. Het is van groot belang

voor de motivatie van onze professionals

die dagelijks in de vuurlinie van hoge ver-

wachtingen staan. En vooral voor de bur-

ger van vandaag, die de patiënt en cliënt

van morgen is.

INNOVATIE VAN BESTURING

Marius Buiting directeur NVTZ

COLUMN

64 | Lucide 01 2014

❝‘‘HOE EEN

BESTURINGSSYSTEEM UITWERKING HEEFT OP

ZORGPROCESSEN, WORDT MAAR IN BEPERKTE MATE

BEPAALD DOOR HET BESTUUR’’

❞